Michel Foucault

Żaneta Żołna

Aleksandra Widelak

• Urodzony 15 października 1926 w Poitiers, a zmarł w roku 1984 w Paryżu.

• Francuski historyk, filozof i socjolog• Ukooczył jezuickie kolegium Saint-Stanislas w Poitiers • w 1946 roku wstąpił do renomowanej paryskiej École

Normale Supérieure.• W 1947 uzyskał licencjat z filozofii po czym rozpoczął

studia psychologiczne• W 1949 roku ukooczył studia broniąc pracy

Konstytucja transcendentalności historycznej w Heglowskiej "Fenomenologii ducha".

• w 1952 roku zdobył dyplom z psychopatologii

• Krótko wykładał w École Normale a następnie w latach 1953-1954 pracował jako asystent na wydziale psychologii uniwersytetu w Lille

• był dyrektorem Centrum Francuskiego na Uniwersytecie Warszawskim

• W roku 1962 Foucault otrzymał nominację profesorską – objął katedrę w Clermont-Ferrand

• Utwierdził w naukach humanistycznych pojęcie nieciągłości epistemologicznej, zapożyczone od Georges’aCanguilhema, pod którego kierunkiem pisał pracę doktorską Historia szaleostwa w dobie klasycyzmu (1961)

• Nowatorskie podejście Foucaulta do humanistyki zaowocowało serią publikacji, które przyniosły mu międzynarodową sławę:

• Narodziny kliniki. Archeologia spojrzenia medycznego (1963)

• Archeologia wiedzy (1969) • Nadzorowad i karad• Narodziny więzienia (1975) • Historia seksualności (1976, 1984) • Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych

(1966)

• Foucault interpretuje rozwój humanistyki jako serię nawarstwiających się poziomów wiedzy, z których

każdy stanowi odrębne pole epistemologiczne. Uwrażliwiony na wszelkie postacie wykluczania z życia

społecznego jego form nietypowych, nie tylko wzbogacił humanistykę o obserwacje i analizy

„marginesów” społeczeostwa, był również znaczącą postacią wśród francuskich intelektualistów

walczących o wolnośd ekspresji. Był może ostatnim z Francuzów, którzy, śladem Montaigne'a, uważali

duszę i papier, wino i chleb, umysł i kostium, ciało i tekst za próby.

W latach 60. Foucaulta często traktowano jako strukturalistę. Foucault później zdystansował

się od strukturalizmu. Chociaż zwykle jest określany mianem post-strukturalisty i

postmodernisty, to sam Foucault odrzucał tego typu etykietki. Wołał, by jego myśl

klasyfikowana była jako historia krytyczna nowoczesności, mająca swoje korzenie w

filozofii Kanta.

Michel Foucault podjął refleksję krytyczną nad tradycją filozoficzną związaną z racjonalizmem i empiryzmem.

Szczególne znaczenie w filozoficznych dociekaniach Foucaulta zajmowały archeologia wiedzy i genealogia władzy. W

dziedzinie archeologii wiedzy podjął próbę analizy dyskursów. Natomiast w ramach genealogii władzy

zajmował się wpływem dyskursu na kształtowanie zjawisk społecznych

Posługiwał się metodą analizy warunków historycznych, w jakich rozwijają się: wiedza,

sposoby sprawowania władzy i egzekwowania przymusu. Rozpatrywał sposoby wykluczania i represjonowania

pewnych grup, takich jak przestępcy, chorzy umysłowo, trędowaci, zadżumieni, żołnierze,

dzieci

Krytyka

• niechęd do budowania systemu sprawia, że teoria jest wieloznaczna i niezrozumiała (zarzut Jerzego Szackiego)

• brak refleksji nad uprawomocnieniem teorii

• krytyka podmiotu dokonana przez Foucaulta pozbawia teorię mocy emancypacyjnej, gdyż brakuje instancji, która mogłaby podlegad emancypacji (zarzut Jürgena Habermasa).

Bibliografia

• Didier Eribon, Warszawa 2005. Wyd. KR. „Michel Foucault. Bibliografia”

• Jerzy Szacki, Warszawa 2005. Wyd. Naukowe PWN „Sto lat socjologii polskiej” str. 902-910