Idea Ebenezera Howarda - miasto ogród i jej współczesne aspekty

Wpływ na modernizację miasta wczesnej fazy kapitalizmu wywarł m.in. Ebenezer Howard

(1850-1928) i jego książka pod tytułem ,,Tomorrow: a peaceful path to real reform” z 1898 r.

Howard przedstawił rozwiązanie, które dotyczyło problemu stałego napływu ludności do

przepełnionych miast oraz pustoszenia okręgów wiejskich. Proponował przeciwstawienie im miast

ogrodów, pozwalających na zespolenie wszystkich dobrych stron najbardziej czynnego życia

miejskiego z całym pięknem i wszystkimi przyjemnościami wsi. Liczba ludności miast ogrodów,

otoczonych szerokim pasem terenów rolnych, byłaby ograniczona do ok. 30 tys. Miasta te

rozrastałyby się przez zakładanie w ich pobliżu nowych podobnych osiedli, do których możnaby

dojeżdżać w ciągu kilku minut środkiem szybkiej komunikacji. Grupa kilku osiedli skupiałaby się

wokół miasta nieco większego. Dzięki temu mieszkańcy miast-ogrodów żyliby w dużych,

pięknych miastach. Plan miasta-ogrodu ma układ koła podzielonego głównymi ulicami na 6

wycinków. Centralną część miasta tworzy kompleks parkowo-ogrodowy z wolno stojącymi

budynkami użyteczności publicznej: ratuszem, salą koncertową, teatrem, biblioteką, szpitalem i

muzeum. Dokoła parku biegnie szeroki oszklony portyk, będący krytym miejscem spacerów;

przylegają do niego sklepy. Otaczający ośrodek pas szerokości 500 m przeznaczony jest na

budownictwo mieszkaniowe. Przecina go okrężna ,,grand avenue”, tworząca dodatkowy park. Na

terenie zabudowy mieszkaniowej przewidziano szkoły i kościoły. Na wąskim pasku terenu,

okalającym dzielnice mieszkaniowe, lokowane są zakłady przemysłowe i składy. Na obrzeżach

miasta znajdują się tereny rolne, sady itp. Rys.2 Miasto-ogród wg E. Howarda. Diagram stref funkcjonalnych

Źródło: http://www.free.art.pl

Schemat planu miasta natomiast przewidywał bardzo duże tereny zieleni publicznej. Na park

centralny przeznaczono ogromną powierzchnię – 145 akrów (około 60 ha). Wprowadzenie do

wnętrza miasta wielkiego kompleksu zieleni publicznej miało być, oprócz utrzymania otoczenia w

użytkowaniu rolniczym, istotnym środkiem zmierzającym do zapewnienia mieszkańcom miasta

ogrodu radości z piękna przyrody. Grand avenue tworzyła drugi duży masyw zieleni o powierzchni

115 akrów czyli 46 ha. W mieście ogrodzie przypadałoby więc ponad 35m 2 zieleni publicznej na

mieszkańca, a blisko 200 m 2 na dom. Koncepcja Howarda opiera się na zasadzie przenikania miasta

siecią powiązanych z sobą terenów zielonych o różnych rodzajach użytkowania, łatwo dostępnych

dla mieszkańców. (ORŁOWSKI 1975 s. 27)

Planowane w celu poprawy jakości życia pod kątem ekologicznym i społecznym, miasta

ogrody były wczesną realizacją idei, którą dzisiaj nazywamy zrównoważonym rozwojem.

Powstawały w Europie, Ameryce, Azji, Australii tworząc żywy dowód postępującej globalizacji w

architekturze. Większość z tych satelickich osiedli nie spełnia jednak podstawowego ideału

Howarda, gdyż lokalny przemysł nie zapewnia wystarczającej liczby miejsc pracy i mieszkańcy są

zmuszeni dojeżdżać do pracy do większych centrów miejskich. (www.miastoogordy.pl 2010.05.03.)

Miasto ogród, według definicji Howarda, nie miało być przedmieściem, ale jego antytezą,

nie miejscem ucieczki z miasta, ale zintegrowaną jednostką wydajnego, zdrowego i przyjemnego

życia ludzkiego. Idea nie burzyła tradycyjnych wyobrażeń o zamieszkaniu, jednocześnie

uzewnętrzniała zalety ekonomiczne i klimatyczne zamieszkania poza zwartą strukturą miejską.

Uzyskała wielką popularność i licznych naśladowców w Anglii, Stanach Zjednoczonych,

Niemczech, Francji, a nawet w Polsce. Chociaż w wielu przypadkach doprowadziła do strat w

środowisku przyrodniczym, otworzyła jednocześnie nowy rozdział budowy miast, w którym

wyróżniamy dziś systemy jednostek osadniczych, zwane aglomeracjami miejskimi.

(CHMIELEWSKI 2004 s. 62);

Parki miejskie

Parki istniejące na obszarze miasta :

1. Park Jakubowo Al. Wojska Polskiego powierzchnia 13,56 ha

2. Park Kortowo ul. R. Prawocheńskiego powierzchnia 8 ha

3. Park Track ul. Tracka powierzchnia 5,1 ha

4. Park Pozorty ul. J. Tuwima powierzchnia 4 ha

5. Park Nagórki ul. Metalowa powierzchnia 3,8 ha

6. Park Grądek ul. Lubelska powierzchnia 2,3 ha

7. Park przy ul. Al. Wojska Polskiego powierzchnia 3 ha

8. Park Podzamcze powierzchnia 7 ha

9. Park im. Janusza Kusocińskiego ul. Dworcowa powierzchnia 10,5 ha

10. Park nad Jeziorkiem Czarnym ul. Bałtycka powierzchnia 7,44 ha

Łączna powierzchnia istniejących parków wynosi 64,70 ha. Co daje 3,7 m2 terenu parkowego

przypadającego na jednego mieszkańca miasta Olsztyna.

Parki projektowane

Źródło: https://www.ebok.olsztyn.eu/bip

Łączna powierzchnia parków projektowanych wynosi 202 ha. Przy założeniu, iż wszystkie

parki projektowane zostaną zrealizowane w mieście przy będzie 11,5 m2 terenu parkowego

przypadającego na jednego mieszkańca. Sumując powierzchnie parków istniejących i

projektowanych uzyskamy w mieście 266,7 ha terenów parkowych co daje 15,2 m2 na jednego

mieszkańca.