Metodologia Ekonomii

Czy studia ekonomiczne obniżają kapitał społeczny?

dr Tomasz Kopczewski

Emilian Pływaczewski

Plan prezentacji

• Wstęp

• Kapitał społeczny

• Klasowe eksperymenty

• Wnioski

Ekonomia Eksperymentalna

• młoda, dynamicznie rozwijająca się dziedzina nauk ekonomicznych

• eksperyment narzędziem badania zjawisk ekonomicznych• teoria gier i kapitał społeczny• 2002 - Nagroda Nobla dlaVenrona Smith’a za

upowszechnianie metod eksperymentalnych• szybki rozwój dzięki komputerom

Kapitał Społeczny

UWAGA: Nie mylić z kapitałem ludzkim!!!

ziemia, kapitał, praca

kapitał ludzki kapitał społeczny

Kapitał społeczny – zestaw nieformalnych wartości i norm etycznych wspólnych dla członków określonej grupy i umożliwiający im skuteczne działanie (Fukuyama, 1999a)

Kapitał Społeczny

Włączenie do analizy ekonomicznej nowych czynników, jak np.:

kultura

położenie geograficzne

czynniki środowiskowe

Problem niemierzalności kapitału społecznego.

Kapitał społecznyTypy mierników:

oparte na liczbie i „jakości” pozarządowych organizacji, jak: fundacje, stowarzyszenia, kluby, związki (Fukuyama)

oparte na badaniach ankietowych: „czy uważasz, że większość ludzi zasługuje na zaufanie?” „czy uważasz, że większość ludzi wykorzystałaby cię, gdyby

mieli tylko taką okazję?” „czy uważasz, że ludzie przez większość czasu są pomocni

innym, czy tylko patrzą na siebie?” (Karlan, 2003)

Nie są to miary w 100% odzwierciedlające rzeczywistość.

Klasowe Eksperymenty

Opis zajęć z Mikroekonomii III na WNE:

pierwsze zajęcia - losowy podział studentów na grupy co tydzień kolejna grupa przeprowadza na reszcie

studentów własny eksperyment po nim omówienie wyników i część teoretyczna obecność na każdych zajęciach obowiązkowa

(konieczność stałej liczby uczestników) za udział w eksperymentach i uzyskane w nich wyniki

student otrzymuje wynagrodzenie w dolarach PBEE otrzymane pieniądze można wymieniać na ocenę z

przedmiotu

Klasowe Eksperymenty

Techniczna strona eksperymentów:

losowy dobór do grup anonimowość w podejmowaniu decyzji, niezależne decyzje rejestracja przebiegu eksperymentów na nośnikach

elektronicznych wykorzystywanie specjalnych platform programowania w celu

analizy uzyskanych danych

Klasowe Eksperymenty

Wstępne wnioski dotyczące studentów WNE z przeprowadzonych eksperymentów:

dobra wiedza ekonomiczna studentów WNE, lepsza niż studentów wydziałów nieekonomicznych

umiejętność wykorzystania tej wiedzy w praktyce brak zdolności do kooperacji małe zaufanie do innych graczy

NIŻSZY KAPITAŁ SPOŁECZNY STUDENTÓW WNE

Klasowe Eksperymenty

Możliwe powody takiego stanu rzeczy:

brak umiejętności pracy grupowej

niepoprawna interpretacja wiedzy ekonomicznej

kalkulacyjny sposób podejmowania decyzji

Klasowe Eksperymenty„PAPIEROWA RZEKA”

Cel eksperymentu: ukazanie problemu związanego z brakującymi rynkami.

Grupy dwuosobowe. Osoba pierwsza wynagradzana za obliczenia dokonywane ołówkiem na kartce papieru. Osoba druga ściera obliczenia, po czym robi z kartki samolot.

Wynagrodzenie drugiej osoby wyższe niż pierwszej.

Reguły gry: nie powiedziano, że gracze nie mogą ze sobą kooperować, więc…

WYNIK: Brak powstania rynku dającego społecznie efektywny wynik.

Klasowe Eksperymenty„PODWÓJNY MONOPOL”

Cel: znalezienie ceny towaru maksymalizującej wypłaty graczy.

Eksperyment przeprowadzony przy pomocy komputerów.

W jednej sali hurtownicy – sprzedawcy. W drugiej detaliści – kupujący. Każdy hurtownik przez całą grę gra z jednym anonimowym detalistą. Gra trwa kilkanaście rund żeby ustalił się między nimi pewien sposób komunikacji – manipulowanie cenami przez hurtownika i możliwość odrzucenia oferty prze detalistę.

WYNIK: Powstanie lobby detalistów i hurtowników, siłowy sposób rozwiązań w gospodarce.

Klasowe Eksperymenty„MODEL HOTELLINGA”

Cel: znalezienie optymalnej lokalizacji miejsca produkcji.

Ustawione ławki w sali obrazują zakres rynku zbytu.

Dwóch graczy określa swoje położenie względem siebie.

Wzrost odległości od rynków zbytu podnosi koszty sprzedaży, konsumenci przy zakupie dóbr kierują się jedynie ceną.

Brak ograniczeń co do możliwości kooperacji.

WYNIK: Brak rozwiązania Pareto-efektywnego, gracze stawali pośrodku sali nie współpracując ze sobą.

Klasowe Eksperymenty„W POSZUKIWANIU RENTY”

Cel: Uzyskanie porozumienia grup składających aplikacje.

Cztery grupy studentów w kilku rundach składa aplikacje do przetargu o uzyskanie koncesji.

Możliwość składania dowolnej liczby aplikacji.

Każda aplikacja kosztuje określoną ilość pieniędzy.

Ustalone są rundy, w których możliwa jest kooperacja pomiędzy grupami.

WYNIKI: Brak kooperacji, nieufność i nieuczciwa konkurencja.

WnioskiIstniejący na WNE UW system edukacji obniża kapitał społeczny studentów. Dr Kopczewski wyróżnia dwa czynniki, które odpowiadają za taki stan:

Nieumiejętność działania w grupie, na co składają się:Rozmycie odpowiedzialnościKonflikt o przywództwo w grupieBrak zgrania w czasieBrak asertywności osób aktywnych

Wnioski

Przyczyny niskiego kapitału społecznego studentów WNE c.d.:

Studenci uczeni są znajdywania rozwiązania problemu ekonomicznego poprzez obliczenie punktu równowagi, bez uwzględnienia społecznych konsekwencji tego wyniku.

Kłopot z rozróżnieniem pojęć równowaga, optimum czy Pareto-efektywność

WnioskiPrzeciwdziałanie takiej sytuacji:

Grupowe działania od pierwszego do ostatniego roku studiów

Losowy dobór do grup przy kolejnych działaniach

Większa asertywność członków grup (anonimowe ankiety z rzetelną oceną pracy kolegów z grupy

Działania takie mogłyby wpłynąć na zwiększenie kapitału społecznego studentów WNE UW.

WnioskiOdrębnym problemem jest sama metodologia nauczania ekonomii.

Ekonomia jest nie tylko zmatematyzowaną dziedziną, lecz również nauką społeczną.

Studenci powinni być oceniani nie tylko za matematyczne znalezienie rozwiązania problemu ekonomicznego, ale też za interpretacje ekonomiczną i społeczną. Jest to problem powszechnie obecny, nie tylko na WNE.

Brak podręczników łączących oba te podejścia.

Dziękuję za uwagę

Kopczewski, Czy studia ekonomiczne obniżają kapitał społeczny?, EKONOMIA 11/2003