MentalizmKrzysztof Galos2 marca 20131Twoim rodzicom i nauczycielom. Moesz obwinia ich za wszystko, co z Tob jest nie tak, niemoesz jednak przy tym zapomnie, e wszystko co w Tobie najlepsze, rwnie im zawdziczasz.KsikatajestskrconwersjMentalizm-kompendiumwiedzy, zawieratylkopodstawoweinformacjeztejdziedziny. Penawersjategokompendiumzawieraponad200stronwiedzyzzakresuszerokopojtegomentalizmu. Przymarketingutejksikiniestosujsztuczek, jakiewykorzystuj ludzie, ktrych gwnym celem jest zysk. Mgbym udawa, e ta ksika dostpna jest tylko przez krtki okres czasu, poniewa niechc, aby ta wiedza dostaa si do wikszego grona ludzi, a jedynie wybracom - moja ksika bdzie dostpna dopty, dopki Internet dziaa.Mgbymudawa,ezcojakiczaspodnoszcen,adojakiwygrowanych199zotychlubwicej,abyjeszczepodniewartoksikiwTwoich oczach i zwikszy sprzeda - nie zrobi tego. Podstawow cz wiedzy masz dostpn tutaj, natomiast cao udostpniam za 44 PLN.Jeeli uwierzysz, e co jest rzadkie i trudno dostpne, jest znacznie wiksza szansa, e to kupisz. Ludzie, ktrych interesuje tylko zysk, bardzochtnie korzystaj m.in. z tej zasady wanie, o takich i innych sprawach, dowiesz si z tej ksiki.Spis tre sci1 Pa nstwo to sobie dobrze przyswoj a 61.1 O nieefektywnym systemie edukacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71.2 Superczytanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81.3 Mnemonika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 Vademecum mentalisty 412.1 Psychologia mentalizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422.2 Socjologia mentalizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432.3 Czy Jezus i Budda byli mentalistami? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432.4 Antynauka i pseudonauka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433 Pozawerbalna komunikacja 453.1 Zimny odczyt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473.2 Przekaz podprogowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473.3 Mowa ciaa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47Spis treci 34 Hipnoza i sugestia 554.1 Czym naprawd jest hipnoza?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574.2 Programowanie Neurolingwistyczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654.3 Zmiana wasnej tosamoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695 Praktyczny mentalizm 715.1 Zdrowy tryb ycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 725.2 Sztuka uwodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 765.3 Sztuka iluzji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76Bibliograa 79PreludiumJeszcze zanim Simon Baker wcieli si w rol inteligentnego i przy-stojnegokonsultantaKalifornijskiegoBiuraledczegowpopularnymdzi serialu, pojcie mentalistaoznaczao jedynie iluzjonist, znajcegodoskonalezawioci ludzkiej psychiki i wykorzystujcegotwiedzwswoich estradowych trikach. Serial stworzy jednak nowy paradygmat iod tej pory mentalista to osoba ktr cechuje przenikliwo,wykorzy-stujca umiejtno hipnozy i sugestii dla wpywania na i kontrolowaniamyli innych ludzi. Idc za ciosem stworzyem niniejsze kompendium,bdce wyznacznikiem nowej, pragmatycznej dziedziny - mentalizmu.Masz dzi wic okazj pozna drogi czytelniku, jakie mechanizmy kryjsi za dziaaniami kcyjnego pana Patricka Jane, ale take tak wielkichwspczesnych mentalistw jak Derren Brown czy Keith Barry.Korzystajczosigniwspczesnejpedagogiki przedstawiCi wprzejrzystysposbwiedzzzakresupsychologii, socjologii, psycholin-gwistyki a take tak kontrowersyjnych dziedzin jak programowanie neu-rolingwistyczne czy hipnoza. Z am tej ksiki dowiesz si m. in. dla-czego edukacja w wikszoci krajw jest nieefektywna, jak zapamitywatysice mnemonw, czyli jednostek informacji, jak czyta przynajmniejdwukrotnieszybciejniobecniei wreszciejakwpywanatosamoswoj i znanych Ci osb, jak i kogo mona hipnotyzowa, jak uwodzi,dlaczego pseudonaukowe dziedziny wiedzy s tak popularne oraz wieleinnych rzeczy.Mog Ci zapewni, e dooyem wszelkich stara, aby zawarta tu-taj wiedza pochodzia z rzetelnych i sprawdzonych rde, w pierwszejkolejnoci zmojegowasnegodowiadczeniai obserwacji, nastpniezuznanych dzie i publikacji innych mentalistw, mnemonistw i sawan-tw. Nie traktuj te tej ksiki jako szczegowy zbir wszystkich do-stpnych danych a raczej jako punkt wyjcia, zawierajcy najwaniejsz,Spis treci 5skondensowan wiedz, majcy wzbudzi Twoj ciekawo i rozpali wTobie pasj. Dlatego kady rozdzia koczy spis literatury z najwyszejpki, ktry pozwoli Ci jeszcze lepiej pozna interesujcy Ci temat.Jednoczeniemusiszpamita, eponosiszpenodpowiedzialnoza konsekwencje swoich czynw. Dlatego wszystkie informacje przeczy-taj dokadnie i zrozum dobrze przed prb ich praktycznego wykorzy-stania.Ksik niniejsz podzieliem w sposb konstruktywny na kilka gw-nych czci, aby zoptymalizowa proces zapamitania materiau. Dzikitemuatwiej przyswoisz sobie praktycznwiedz z szerokopojtegomentalizmu. Rozdziay rozpoczte s krtkimi podsumowaniami, w kt-rych znajdziesz wszystkie istotne informacje. W tre wplotem pytaniai praktyczne zadania, dziki ktrym jeszcze lepiej zaczniesz posugiwasiopisywanymi umiejtnociami. Porzdekrozdziawniejestprzy-padkowy, wiczachcam, abyczytajewkolejnociprzezemniewy-znaczonej.W tekcie ukryem take kilka przykadw przekazw podprogowychi innychnarzdzi, celemktrychjest wzbudzenieTwojej ciekawoci,zwikszenie Twojej sympatii lub wzmocnienie zapamitywania. Nie b-dzie jednak adnych tajemnic i wszystkie te triki uczciwie ujawni. Bymoe sam wykaesz si przenikliwoci i odkryjesz je osobicie. Jednymz tych sposobw na zwikszenie Twojego zaangaowania emocjonalnegojest zwracanie si do Ciebie bezporednio w drugiej osobie, na ty, dzikiczemu atwiej mi bdzie wpyn na Twj nastrj i dziki czemu lepiejzapamitasz to, co chc Ci przekaza.1Jeszczejednasprawatytuemwstpu. Wikszodostpnychdziksiek elektronicznych nie nada z duchem czasu i pozostaje w tyle zarozwojem technologicznym. Przy dzisiejszych moliwociach kopiowaniamateriaw nie ma potrzeby ich ochrony standardow ustaw o prawieautorskim lub za pomoc technicznych ogranicze, ktre tylko zniech-caj czytelnikw. Wychodzc naprzeciw tym potrzebom udostpniam tobogate kompendium na liberalnej licencji CreativeCommons, ktrapozwalaCi narozpowszechnianie, przedstawianiei zmienianieniniej-szej ksiki tak dugo jak utwory zalene bdziesz obejmowa t samlicencj. Proszte,abywykorzystujcgdziedostpntutajwiedzumieszcza link do mojej strony internetowej w Wikipedii. Jeeli wiczakupie pen wersj tej ksiki, to szczerze dzikuj, gdy jest to naj-wyszym wyrazem uznania dla mojej pracy. Zapraszam do czytania.1Bruny, T., Ditman, T., Mahoney, C., & Taylor, H. (2011)1Pa nstwo to sobie dobrze przyswoj aPierwszczksiki podzieliemnatrzyniezalenemoduyopi-sujce rne zagadnienie, ciekawe z punktu widzenia mentalisty. Cztaprzeznaczonajestnaopisanieiprzyblienieinformacjidotyczcychstandardowychbdwpopenianychwprocesieedukacji odlat naj-modszych, wytknicietychbdworazskorygowanieichzpomocprzedstawionej alternatywnej metodyki. Dowiesz si z niej, w jaki spo-sb zaprogramowa swj umys, aby zwielokrotni swoj pojemno pa-mici. Pami jest podstaw inteligencji i kreatywnoci, dlatego jest toelement niezmiernie wany z punktu widzenia mentalizmu.Modu 1.1Onieefektywnymsystemieedukacji pokazujewjakissposbprzyzwyczajeniai konserwatyzmpowoduj, ewcipo-zostajemyznaczniewtylezanajnowszymi osigniciami wdziedziniepedagogiki i nie wdraamy ich na poziomie systemu edukacji. Spordwieluciekawychalternatywnychi conajwaniejszeznacznieefektyw-niejszychrozwizawybraemkilka- pedagogikantyautorytarn naprzykadzie szkoy A.S. Neila w Summerhill w Wielkiej Brytanii, gdziedemokratycznei bardzoliberalnemetody, zwaszczazniesienieprzy-musu nauki, prowadziy i wci prowadz do wyrastania nonkonformi-stycznych ludzkich istot, co jest procesem szczeglnie niechcianym przezrzdzce elity; dalej przybli Ci nieco sposb notowania znacznie przy-janiejszyi dostosowanydo wspczesnejwiedzy omzgu,tzw. mapymyli TonyegoBuzana, podwielomawzgldamiwarteuwagi; pokaCi te ca technik studiowania i uczenia w ktrej mona wykorzystamapowanie myli; dowiesz si jaki wpyw na nauk ma muzyka i na ko-niec zajm Ci nieco moliwociami i ograniczeniami, jakie narzuca nanaswykorzystywanienajnowszychzdobyczytechnologicznych, zwasz-cza audiowizualnej techniki komputerowej.Modu 1.2 Superczytanie zawiera informacje i wiczenia dotyczce1 Pastwo to sobie dobrze przyswoj 7zwikszeniaefektywnoci czytania. Podczas gdyprzecitnyczowiekczyta z prdkoci zaledwie 200 sw/minut, Ty dowiesz si, jak monapodwoi t prdko nie tracc czytanego wtku i to w cigu kilkuna-stu minut wicze, eliminujc podstawowe bdy i wykorzystujc takiepomoce jak wskanik. Opowiem Ci te, na czym polega oszustwo tzw.czytania fotogracznego i przedstawi kilka sylwetek niezwykle efektyw-nych czytelnikw, m.in. sawanta Kima Peeka. Na koniec poka metodzwikszajc zasb zapamitanych informacji po czytaniu.Modu 1.3 Mnemonika ostatni modu tej czci jest do szczego-wym zbiorem informacji dotyczcych fascynujcej dziedziny wzmacnia-niapamici. Mnemonikastaasizapomnianmetodzwielokratnia-jc pojemno pamici i wspczesny system edukacji powinien wsty-dzi si, e nauczanie jej w szkoach nie jest powszsechnym elementemmetodyki. W tym module poka Ci,jak moesz zbudowa swj wa-sny paac pamici, oraz potn matryc pamiciow, gdzie z atwociumiecisztysicejednostekinformacji. Nawykorzystaniumnemonikiopieraj si dziesitki trikw wykorzystywanych przez najwikszych ilu-zjonistw i magikw, cz z nich Ci ujawni. Zachcam Ci do wyko-rzystania i trenowania tych technik nawet pomimo faktu, e na pocztkumog Ci si wyda dziwaczne i gupie - s jednak niezwykle skuteczne.NakoniecmoduudamCi listbezpatnegooprogramowaniakompu-terowego, wykorzystujcego system powtrek wg zalece dr Woniaka,dzikiktremujeszczebardziejugruntujeszwiedziinformacje, ktrechcesz pamita.Poniewa ksika niniejsza w zamyle miaa by kompendium poru-szajcym najwaniejsze tematy, nie absolutnym ich zbiorem, na zako-czenie tej i kadej nastpnej czci zaproponuj Ci dostpn w opisywa-nych tematach, najlepsz moim zdaniem literatur, dogbnie opisujcporuszane myli.1.1 O nieefektywnym systemie edukacjiModu dostpny jest w penej wersji ksiki.1.2 Superczytanie 81.2 Superczytanie'&$%Struktura rozdziauJak szybko moesz czytaczytanie integralneskimirowanieczytanie fotogracznewiczenie: zwiksz prdko czytania o 200% w kilkanacie minutSze faz aktywnego czytania wg RobinsonaCo z tym czytaniem?W grudniu 2009 roku zmar w swoim rodzinnym miecie,w Salt LakeCity w stanie Utah w USA Kim Peek. W wieku 58 lat zawa serca zabraniezwykegoczowiekaztegowiata1. Kimby autystykiemcierpi-cym (a waciwie obdarzonym) przypadoci znan w medycynie jakosyndrom sawanta. Choroba ta dotyka mniej wicej co dzisitego auty-styka2i objawia si posiadaniem niezwykych umiejtnoci umysowych,np. umiejtnoci liczenia porwnywalnego z kalkulatorem, superpamicilub szybkiego czytania.Mzg Kima mia nietypow budow, rozdzielone pkule nie byy zesobpoczonepasmemneuronwjakwzdrowymmzgu. Sprawiaoto,ejegoumiejtnocibyyjeszczebardziejniezwykeizdarzaomusi czyta dwie strony ksiki jednoczenie - jedn lewym okiem, drugprawym. Czytabardzoszybko,kilka,kilkanaciesekundwystarczyomu na przecitn kart ksiki, co przedkada si na prdko kilku ty-sicy sw na minut. Jeszcze bardziej zdumiewajcy by fakt, e Kimzapamitywa okoo 90% przeczytanych informacji, czym zasuy sobiena miano supersawanta. Znany by z tego,e przeczytan raz ksikobraca okadk na spd, aby ju nigdy do niej nie wraca. Pod koniecycia, jak oszacowano, musia zna na pami okoo 10 tysicy pozycji,czyli cakiem spor bibliotek.Analizujc podobne przypadki sawantyzmu pozwalam sobie na wy-suniciewniosku, epomimoiniektreztychosbposiadajpewnespecyczne cechy budowy mzgu, to ich rodowisko sprzyja niewiado-memu wzmacnianiu umiejtnoci i narzdzi, ktre opisz w nastpnychrozdziaach. W ten sposb staj si mistrzami w dziedzinach, ktre sbardzo interesujce z punktu widzenia mentalizmu.W tym momencie interesuje nas najbardziej sposb czytania Kimai innychosb. Wzalenoci odjzykatekstu, stopniaedukacji i za-angaowania, prdko czytania przecitnego czowieka ksztatuje si w1Jeeli nie wiesz, kim by Kim Peek, polecam Ci obejrze nagradzany lm Rain Manz Dustinem Homanem w roli tytuowej.2Niektrenowszebadaniapokazuj, eponadprzecitneumiejtnoci sznacznieczstszeuautystw, np. dowiadczeniapodnadzoremPatricii HowlinzInstytutuPsychiatrii Krlewskiego Collegeu w Londynie wykazay takie umiejtnoci u okoo 28% spord badanej grupy okoo 100 dorosych autystw.1.2 Superczytanie 9granicach 180-250 sw/minut. Kim musia czyta przynajmniej dzie-siciokrotnie szybciej. Czy jest to osigalne dla przecitnego czowieka?Dowiadczenie pokazuje twierdzc odpowied na to pytanie. Sampokilkulatachsamodzielnejpraktyki czytamswobodniezszybkoci800-1000sw/minut, cowcibyobywynikiemzaledwiepolednimwrd supersawantw, ale ju znacznie odbiega od moliwoci przecit-nego czowieka. Zdrowe osoby osigaj dzisiaj prdkoci rzdu 3000 swna minut w midzynarodowych testach, polegajcych na szczegowymopisaniu przeczytanego opowiadania3. Wszystko to wydaje si wic bykwesti intensywnego treningu.Warto w tym miejscu spojrze krytycznie na co, co znane jest podnazwczytaniafotogracznego, acojestpropagowaneprzezniektreszkoyprogramowanianeurolingwistycznego(otymbdziedalejwtejksice) i akademieszybkiegoczytania. Wroku2002Polka, pobiarekordczytania na MistrzostwachPolski w Czytaniu,osigajcwynikponad 46 tysicy sw/minut i zrozumienie na poziomie 47%. Korzy-staa przy tym wanie z metody, ktr za chwil oczerni, a jej wynikjest ocjalnym rekordem wpisanym w Ksig Rekordw Guinessa.Wkrtce po tym, jak szumnie ogoszono w masowych mediach ten re-kord, zajrzaem do internetu szukajc jakiego testu szybkoci czytania.auj, e nie miaem okazji zapozna si z testem jaki przesza Kamila.Jeeli masz dostp do jego treci, to bd bardzo wdziczny za wysaniemi o tym informacji4. Wiem jednak, e testy tego typu polegaj na jaknajszybszym przeczytaniu narzuconej treci i odpowiedzeniu na pytania(wtymkonkretnymprzykadziebyoichjedenacie). Czztestwzawieradodatkowozestawtrzechlubczterechmoliwychodpowiedzi.W internecie znalazem kilka takich sprawdzianw i wszystkie wykona-em, bezmylnie klikajc na przyciski start, zakocz, przeczytane, wogle nie zapoznawajc si z treci. Nastpnie odpowiedziaem na py-tania i wynik tej zabawy potwierdzi moje przypuszczenia - w adnym ztestw nie osignem zrozumienia mniejszego od 50% a prdko czyta-nia bya ograniczona jedynie szybkoci, z jak odnajdywaem przyciskimwice o zakoczeniu czytania. Mj rekord to 20 tysicy sw na mi-nut i 100% zrozumienia. Zachcam Ci do sprawdzenia tego na wasnejskrze - bdziesz zszokowany lub zaskoczony.Czy wic mistrzyni i inni, twierdzcy, e czytaj fotogracznie oszu-kuj?Wikszo z nich oszukuje prawdopodobnie take siebie samych.Tojednazcechnaszegoumysu-tworzymysobiezudzenia, wktrewierzymy. Dlategoatwoosignpozytywnei zaskakujcewyniki wtego typu sprawdzianach szybkoci, pytania do treci bowiem s tenden-cyjne a odpowiedzi odnosz si do wiedzy, ktr ju moemy posiada iw dodatku, jeli mamy zestaw moliwych odpowiedzi, po naszej stronistoi rachunek prawdopodobiestwa, gdy prawie zawsze osigniemy ja-ki poziom zrozumienia rzdu kilkudziesiciu procent. Uczcy czytaniafotogracznego skutecznie wmawiaj, e co takiego istnieje, a idzie imtotymlepiej, imbardziej sami wtowierz. Jestemjednakskonnyzaoy sie o ton zeszorocznego niegu z kadym kto twierdzi, e po-tra skutecznie czyta z szybkoci zaprezentowan przez wspomnianrekordzistk.Czytaniem fotogracznym propagowanym przez szko NLP intere-sowaa si przez jaki czas nawet NASA, jednak badania jej naukowcwtylko potwierdziy moje przypuszczenia - czytajc fotogracznie wcalenie czyta si super szybko. NASA okrelia nawet ograniczenie dla tzw.czytania integralnego, czyli z penym przyswojeniem treci, na szybko400swnaminut(dlajzykaangielskiego). Powyej tej szybkociczswumykanaszej uwadzei bezdodatkowegotreningustopiezrozumieniatreci zmniejszasi. Wpraktycejednakmonaznacznieprzekroczytszybkowzwizkuzezjawiskiemredundancji -wik-szo tekstw zawiera znacznie wicej informacji, ni jest niezbdne do3WorganizowanychprzezTonyegoBuzanamistrzostwachSeanAdamzUSAosignszybko3850sw/minut. Jednakeprzytakiejprdkociczytaniapoziomzrozumienia treci pozostawia wiele do yczenia (ksztatuje si na poziomie rzdu 50%), wic jest to przydatne jedynie do pobienego przegldania materiau.4Mj e-mail: kamil.galos@gmail.com.1.2 Superczytanie 10przekazania ich treci. Dlatego wytrenowany umys potra wyantycypo-wa z potoku sw to, co najistotniejsze w procesie czytania wybirczegookrelanego jako skimirowanie. Std umiejtnoci wspomnianego na po-cztku rozdziau Kima Peeka i wymienione wczeniej rekordy czytaniaz prdkoci powyej 3000 sw/minut.Skd wic to cae zamieszanie zwizane z czytaniem fotogracznym?Samtechnik zaprezentowa napocztkulat 90. XXwiekujedenzamerykaskichtrenerwprogramowanianeurolingwistycznego, PaulSheele, wczesny dyrektor Learning Strategies Corporation. Sheel two-rzcswojmetodwykorzystafakt, emzg, awaciwieumysjestrodzajemwielkiegoltra. Odcedzawikszodochodzcychdoniegoprzez zmysy bodcw tak, e do wiadomoci dostaje si tylko ich cz.Sporo jednak dociera do tzw. podwiadomoci, czyli tej mitycznej wrczczci naszegorozumienia. Badaniazwizanezpodwiadomymumy-sem pokazuj wyranie, e niektre informacje, ktrych wiadomie nieodbieramy,s analizowane przez nasz mzg i podwiadomie wpywajnp. na nasze wybory czy zachowanie. Zreszt na tym fakcie opiera siwiele mentalistycznych trikw, o czym bdzie mowa w dalszych rozdzia-ach, zwaszcza w module PerpcepcjaPodprogowa.Shell wywnioskowaztego, emzggromadzi np. to, cozobaczy,czyli cay czytany tekst, gdzie w meandrach pamici, ale nie jestemytegowiadomi. Wjegomniemaniuwystarczyodpowiedniatechnikaimoemy wydoby te informacje na wiato dzienne naszej wiadomoci.Wrzeczywistoci jednakwpywtakichpodwiadomychsygnawjestraczej krtkotrwayi prawdopodobniewybirczy, wicjegozaoeniebyo troch na wyrost.Czytaj fotogracznieSprbuj patrzenastrondowolnegotekstuprzezkilka, kilka-nacie sekund, niczego nie starajc si czyta. Skup ca uwagna tej stronie, wodzc wzrokiem z gry na d. Moesz pomagasobiepalcami, zaktrymi podywzrok. Terazpoprokogo,aby zada Ci pytanie odnonie treci,ktr wanie przeczyta-efotogracznie. Niech pytanie odnosi si do jakiego sowa ztego tekstu lub konkretnej informacji. We czyst kartk papierui co do pisania, skup si przez chwil spokojnie oddychajc. Wmylachmiej cayczaszadanieCi pytanie. WTwoimumylebd pojawia si swobodne skojarzenia i obrazy,zapisuj je pokolei. Jeeli Ci si poszczci, po kilku minutach powiniene za-pisaodpowiednapytanie. Niesamowite? Niestetytenefektnieutrzymujesidugoi pewniejutronieodpowiesznapyta-niedotyczcetejstrony. Prawdopodobniewanienatejceszeludzkiej pamici oparty zosta mit czytania fotogracznego.Powyszeustaleniapozwalajprzypuszcza, enawetnajbardziejprzecitny czowiek bez zbdnych dodatkw moe zacz czyta z szyb-koci 400 sw na minut, gdy przecitna szybko to okoo 200 sw.Ju za chwil poka Ci, jak i Ty moesz to zrobi w cigu kilkunastuminut. Ztegotewzglduwartomienauwadzenieszczerezamiaryszk i akademii szybkiegoczytania, nastawionychnazyskraczej nina przekazywanie praktycznych umiejtnoci. Naprawd ubolewam, epienidz zaj w naszym spoeczestwie tak wysokie stanowisko, ile nie-szczeroci i szalbierstwa rodzi si z tego powodu. Takie szkoy czytaniazaniemaepienidzeobiecujzotegry, asporouczestnikwkurswkoczy z frustracj i narzuconym poczuciem winy,e nie udao im siosign obiecanych wynikw.Majc na uwadze regu Pareto znan pod nazw 80/20, czyli mak-symalizujc efekty i jednoczenie minimalizujc wkad, pozwoliem sobiestworzy poniszy mini poradnik. Dziki niemu osigniesz co najmniejwyznaczon badaniami NASA granic szybkoci 400 sw/minut pod-czas czytania, a jeli zechcesz potrenowa wicej - bdziesz czyta jesz-cze szybciej. Nie bd ukrywa, e tworzc ten poradnik skorzystaem wduej mierze z przekazanych przez Timotyego Ferrisa informacji w jegowietnej ksice Czterogodzinnytydziepracy. Ju teraz obr stron,powi kilkanacie minut i sprawd, jak szybko moesz czyta.1.2 Superczytanie 11Jakzwi ekszy cszybko s cczytaniao200%wci agu 10 minut cwicze nZa chwil poka Ci, jak moesz zwikszy szybko czytania dziki kwa-dransowiwicze. Wikszozludzijestwstaniezwikszyszybkoczytania o 200% bez zmniejszenia stopnia zrozumienia tekstu, korzysta-jc z tych czterech prostych wskazwek. Zanim przystpisz do wiczeprzygotuj jak beletrystycznpowielubinnytekst. Bdziesztepotrzebowaawskanika, np. dugopisualewystarczyteTwj palecwskazujcy (lub inny). Wikszo kursw szybkiego czytania uczy tylkotych kilku rzeczy i niczego wicej, wic nie warto aby angaowaa w nieswj czas i pienidze.Przeczytaj jedn stron wybranej ksiki i zmierz czas, jaki Ci to zajo.Nastpnie policz liczb sw w dowolnych dziesiciu wersach, podziel tliczb przez 10 i pomn przez liczb wersw na stronie. W ten sposb,jakjusidomylia, otrzymaszredniliczbswnastronie. Za-pamitaj t liczb i swj czas. Teraz wykonaj poniszy trening,ktryzajmnie Ci nie wicej ni 10 minut:1. Dwie minuty- czytaj tak szybko jak potrasz, przesuwajc palec,owekczykursorwzduczytanychwersw. Niecofaj wska-nika, ale przesuwaj go pynnym ruchem do przodu - w ten sposbunikniesz regresji, ktra spowalnia czytanie.2. Trzyminuty-rozpoczynajruchwskanikiemodtrzeciegosowaw wersie i kocz na trzecim wyrazie od koca. Wykorzystasz takwidzenie obwodowe, przeczytasz cae zdanie przy krtszym ruchuoczu.3. Dwieminuty-czytanieodbywasiprzypomocykrtkich, foto-gracznych uj, zwanych sakadami (ksacje wzrokowe). Sprbujograniczy liczb takich uj w wersie do dwch, na trzecim wy-razie od pocztku i trzecim od koca. Jest to moliwe prawie wkadym pisanym tekcie.4. Trening-powiczczytaniezbytszybkie, abywpenizrozumietekst, ale z wykorzystaniem powyszych trzech technik. Przeczy-taj tak np. pi stron, a potem kontynuuj z wygodn dla Ciebieprdkoci. W sposobie,jaki postrzegamy,wystpuje tzw. efektkontrastu, czstopokazujesitonaprzykadziejazdysamocho-dem - kiedy jedziesz 80 kilometrw na godzin, moe wydawa Cisitoduo. Jednakgdynp. zjedaszzautostrady, naktrejjechaa 120 kilometrw na godzin, zwalniajc do 80, ta prdkowyda Ci si bardzo woln.5. Po wykonaniu tych wicze jeszcze raz sprawd prdko swojegoczytania,mierzc czas czytania jednej strony i korzystajc z po-znanych technik. Przecitna szybko czytania wynosi dla tekstww jzyku polskim okoo 240 sw/minut. Jeeli przed treningiemczytaastron, naktrej znajdujesi400swwminuti 15sekund, oznaczato, eprdkoTwojegoczytaniawynosia320sw/minut(40075 60). Jeeli terazczytasztstronwcigu30sekund - Twoja prdko zwikszya si ponad dwukrotnie, a Tynaleysz do 1% najszybciej czytajcych ludzi na wieciea.aWikipedia: szybkie czytanie.1.2 Superczytanie 12Sze s c faz aktywnego czytaniaJak prbowaem Ci przekona wczeniej, mam nadziej skutecznie, czy-tanie fotograczne w rzeczywistoci jest czym zupenie innym, ni jegonauczyciele prbuj wmawia. Sama technika takiego czytania zawierajednaksporoprzydatnychnamrzeczy, ktremoeszwdroywewa-snym czytaniu. Aby zwikszy efektywno i stopie zapamietania, na-ley zamieni bierne czytanie, na czytanie aktywne. Do dzi si dziwi,dlaczego nie ucz tego w szkoach.W ksice, ktr si ju tutaj chwaliem o tytule Organiczna Tech-nika Studiowania, umieciem wasny algorytm nauki na podstawie czy-tanej treci,oparty gwnie o zaoenia zaproponowane przez Buzana.Ten prosty ebook jest dostpny bezpatnie w sieci a mimo to zrobisz miwielk przyjemno, jeli po niego signiesz.Inny ciekawy algorytm zademonstrowa psycholog ksztacenia, Fran-cisRobinson, ktrymoemynazwaszeciostopniowymmodelemak-tywnego uczenia si z ksiki. Oto stopnie:1. Przegld wstpny.2. Zadawanie pyta.3. Czytanie.4. Reeksja.5. Powtarzanie.6. Przegld kocowy.Przegl ad wst epnyMgbysobiezepsuprzyjemnoczytaniafascynujcej powieci czykryminau, gdyby po prostu po kolei przejrza tre, dowiadujc si ozwrotach akacji i wszystkich tajemnicach,jakie autor dla Ciebie przy-gotowa. Jednake jeli Twoim celem jest przyswojenie jakiej wiedzy,ktrmgbywpraktycezastosowa, takierozwizaniejestidealne.Mona to porwna do Gestaltu, czyli psychologii postaci, kierunku psy-chologii goszonego przez niemieckich psychologw w XX wieku, mwi-cego o swoistej formie caoci, ktrej nie mona sprowadzi do poszcze-glnychfragmentw. Albojeszczelepiej doukadaniapuzzli - kiedyukadaszskomplikowanyobraz, najpierwprzystpujeszdoutworzeniaram, uatwiajc sobie prac. Poniewa mzg zapamituje fakty czcje z tymi, ktre ju zna, dobrym rozwizaniem jest stworzenie sobie wa-nie szkieletu wiedzy i dopiero stopniowe doczepianie do niego kolejnych,szczegowych fragmentw.Wiele dzisiejszych podrcznikw uatwia czytelnikowi wstpny prze-gld, umieszczajcprzedkolejnymi rozdziaami i/lubponichkrtkieopisy, oczymsterozdziayi podsumowania. Nieinaczej jestztksik. Dlategojeli chceszwicej zapamita, najpierwprzejrzyj zgrubsza, z czym masz do czynienia.Zadawanie pyta nJeszcze w latach osiemdziesitych XX wieku Hamilton dostrzeg, e wbardzoprostysposbpodnosimystopiezapamitaniatekstu, formu-ujc przed jego przeczytaniem pytania, ktre mog go dotyczy. Jelichcemy zbudowa dom, najpierw robimy projekt. Jeli chcemy si cze-go nauczy, zadajemy sobie pytania, na ktre odpowiedzi chcielibymypozna. Idziwi mnie, eskorooczywistymjest, enieroztropniejestprzystpowa do budowy domu bez planu, dlaczego wci nie jest oczy-wistymzadawaniepytaprzedczytaniemtekstu, zawierajcegoinfor-macje, ktre chcemy zapamita.Niektre podrczniki zawieraj ju pytania, ktrymi moemy si po-1.2 Superczytanie 13suy. Jeeli jednaksamwyrobiszwsobietumiejtno, bdzieszmg jeszcze precyzyjniej ukierunkowa si na wiedz, ktra Ci intere-suje.CzytanieMajc ustalonyzestawpytadotyczcystudiowanej treci, moemywreszcie przystpi do czytania. Wspomagajc si wskanikiem zwik-szymy efektywno, ale nie jest to specjalnie konieczne. W kadym razieprzedstawiem Ci ju kilka wicze, ktre mog zwikszy Twoj szyb-ko czytania.ReeksjaSporo ludzi intuicyjnie dokonuje reeksji, czytajc jak tre. Przypo-minajc sobie co, co ju wiemy w podobnym temacie, uatwiamy sobiezapamitanie bo tworzymy silniejsze asocjacje.PowtarzanieKiedy skoczysz czyta fragment tekstu - sprawd pytania i odpowiedzna nie. Powtarzajc materia konsolidujesz sobie informacje w pamicii niejako segregujesz je.Przegl ad ko ncowyPrzegld kocowy to po prostu powtrzenie tego,co chcesz trwale za-pamita. Moesz wyznaczy sobie regularne czasy potrek, np. pierw-sza nastpnego dnia, druga po tygodniu, trzecia po miesicu i czwartapoproku. atwiejjednakbdzieCi skorzystazoprogramowania,ktrezaCiebiewyznaczyoptymalnyczaspowtreksynchronizujcgododatkowo z Twoimi indywidualnymi moliwociami. Jest kilka takichbezpatnych programw komputerowych wartych Twojej uwagi, opiszje dokadniej w rozdziale o mnemonice.Dowiedziae si ju wielu wanych informacji dotyczcych czytaniai szybkiego czytania. Pokazaem Ci te kilka metod, ktre mona wyko-rzysta w edukacji wasnej lub cudzej, do zwikszenia jej efektywnocii skutecznoci. Jestem jednak pewien, e wiesz swoje - adna z metodnie jest Ci potrzebna,gdy tylko masz ochot i pasj. Jeeli interesujeCi dogbnie jaki temat,bdziesz chon wszelkie dane z nim zwi-zaneniczymgbka. Dodzipotrawymienidziesitki aciskichipolskich nazw dinozaurw, ktre byy obiektem moich zainteresowa wwiekuszeciulat. Wcipamitamtesetki liczbi datzwizanychzastrozyk i astronomi, bo to byo moim konikiem, gdy byem nasto-latkiem. Niepotrzebowaemadnychmetod, jedynieksiki(niestetyInternet taki jak dzi, wtedy nie istnia).Przejdmyterazdonaprawdfascynujcychdlamentalistyspraw.Poka Ci, w jaki sposb moesz zaprogramowa wasny mzg, aby zapa-mitywa naprawd skutecznie. Poka Ci, jak moesz zbudowa Twjwasny PaacPamici.1.3 Mnemonika 141.3 Mnemonika'&$%Struktura rozdziauProste systemy mnemonicznePaac PamiciMnemoniczny System Gwny (MSG)Wpyw powtrek na zapamitywaniemetoda SuperMemooprogramowanie komputerowe optymalizujce system powtrekJak tunie zachwyca si produktami rozwojutechnologicznego,ktry w ostatnich latach nastpuje tak szybko, e trudno waciwie na-dy i by na bieco?Ksik t spisuj sobie korzystajc ze redniejmocylaptopa, ktretourzdzeniajeszczekilkalattemuniebyytakrozpowszechnione, a dzi waciwie wikszo z nas posiada na wasnotaki osobisty komputer. Waciwie jest bardzo prawdopodobne, e Tytake czytasz j na swoim laptopie lub tablecie - jeszcze bardziej ligra-nowym i porcznym sprzcie. Albo smartfonie, te niby telefony potradzi tak wiele rzeczy, e komputery staj si zbdne, ba! Zbdni staj sinawet ludzcy asystenci, gdy cz niektrych technologii i oprogramow-nie urzeczywistnia wizj przedstawion niegdy w Star Treku - wydajesztelefonowi polecenie, a ten interpretuje je i wykonuje, dodatkowo umi-lajc nam ycie odpowiedzi w aksamitnym, kobiecym gosie. No c,wci jednak nie potra zawiza krawatu czy zaparzy kawy, jednaki to wydaje si tylko kwesti czasu.Czymjednakbybymj laptop, gdybynieposiadasystemuope-racyjnegoi stosownegooprogramowania? Dziuywamgwnietzw.wolnego oprogramowania, tworzonego w duej mierze przez ochotnikw,programistwnon-prot(jeli ktoCi kiedypowie, eniemaniczadarmo, zapytaj go czy wie, czym jest Linuks5). Oprogramowanie to jestwaciwie dostpne bezpatnie i mona je legalnie pobra z sieci i korzy-sta gdzie si ma ochot bez obawy o naruszenie patentw czy innychumw. W dodatku w wielu przypadkach bije na gow komercyjne sys-temy operacyjne o czym wiadczy chociaby fakt, e 90% najszybszychkomputerw jest obsugiwane przez systemy z jdrem Linuks.A co waciwie potraby taki superkomputer, gdyby nie system ope-racyjny?No nic lub co najwyej niewiele, bo wci mgby suy jakostolik, krzeso lub szafka na lampk. Dlatego trzonem dziaajcego kom-puterajestjegooprogramowanie, pozwalajcemaksymalniewykorzy-sta jego moliwoci.Teraz porwnajmy nasz mzg do komputera, do czego zreszt miaprzygotowa wczeniejszy wywd. Jakby nie byo, mzg w Twojej go-wiejestniezwykstrukturposiadajcmoliwoci najwikszychsu-perkomputerw. Coprawdataki przecitnysuperkomputerjestdzi5Coprawdaliberalnelicencje, najakichudostpnionessystemyGNU/Linuxczytaksikanieoznaczaj, eoprogramowaniejestbezpatne, alewieledystrybucjiLinuksa i stosownego oprogramowania jest udostpniana za darmo, wic pozwalam sobie tutaj na takie stwierdzenie.1.3 Mnemonika 15bardzo szybki i ma bardzo pojemn pami, jednak wydajnoci wciustpujeprzecitnemu, ludzkiemumzgowi. Najszybszysuperkompu-ter na pocztku 2012 roku mia pojemno pamici rzdu 30 biliardwbajtw, dla porwnania szacuje si, e ludzki mzg moe pomieci 3,5biliarda bajtw (jest to naprawd due uproszczenie zakadajce, e gro-madzimy w mzgu wszystkie wspomnienia w postaci obrazw). K - botak brzmi nazwa tego superkomputera rmy Fujitsu, przetwarza infor-macje z prdkoci 8,2 miliarda megaopsw, czyli czterokrotnie szyb-ciej ni ludzki mzg (2,2 miliarda megaopsw, znaczy milionw opera-cji na sekund). Niestety najszybszy z komputerw potrzebuje prawie10 milionw watw energii do swojej pracy, natomiast Twj mzg pra-cuje w przeliczeniu na marnych 20 watach6, zakadajc, e dostarczyszmuodpowiedniilowitaminzgrupyB,kwasuaskorbinowego,kwa-sw tuszczowych omega-3 i kilku mikroelementw, jak magnez (dzienndawk wikszoci z tych skadnikw zawiera gar orzechw woskich idwa litry wysoko zmineralizowanej wody).Pomimo duego potencjau i wielkich moliwoci, ani komputer, animzgniebybywstaniepracowawydajniebezodpowiedniegoopro-gramowania. Dlakomputeratooprogramowaniestanowi waniesys-tem operacyjny, czyli np. wspomniany przeze mnie Linuks, a waciwieGNU/Linux, jeli mielibymy by bardzo cisymi. System ten zawieranp. pakietprogramwbiurowych, gracznych, matematycznychi ja-kichkolwiekinnychnampotrzebnych. Wdodatkuwtymprzypadku,zadarmo. Takimoprogramowaniemdlamzgujestnp. umiejtnoczytania, ktra umoliwia przetworzenie symboli w jak konkretn in-formacj, ktr kto w ten sposb zakodowa. Dziki temu programowija pisz a Ty czytasz t ksik.Zapewnedomylaszsi, eistniejrneprogramykomputerowe-jedne lepsze od innych, jedne lepsze dla innych i w kocu jedne wymaga-jce duych nakadw, np. nansowych czy sprztowych inne - przeciw-nie. Maszwybr, moeszzainstalowanaswoimkomputerzedowolneoprogramowanie, czy to wietnego i bezpatnego Linuksa, np. piknegoLinux Minta, nowoczesnego Ubuntu, czy magiczn Magei lub inne, ko-mercyjne. Podobniemoeszzainstalowa oprogramowaniewswoimumyle i waciwie jednym z celw tej ksiki jest pomoc w stworzeniuTwojego wasnego, mentalnego, wydajnego systemu operacyjnego.To szkoa i edukacja powinny zajmowa si programowaniem Two-jegomzgu, alenieczyniytegotak, abybyonwydajnynatyle, naile to moliwe. Waciwie czyniy to jeszcze w XVI wieku gdzieniegdziewEuropie, np. wAnglii dopieropurytascyreformatorzyskuteczniezapobiegli dalszemu rozprzestrzenianiu si tego zwyczaju w roku 15847.Zreszt rozwodziem si nad tym par rozdziaw temu, przytaczajc do-wiadczeniezrezusamiiprysznicem. WtymrozdzialezademonstrujCi zestaw takich programw, ktrych celem jest maksymalne wykorzy-stanie Twojej pamici. Program o nazwie Mnemonika i jego moduyumoliwi Ci bowiem tak efektywne zapamitywanie rzeczy, o jakim Cisi nie nio, jeli tylko powicisz mu odpowiedni ilo czasu.Zanim zajmiemy si konkretn technik i treningiem, poka Ci, ja-kie s prawdziwe moliwoci Twojej pamici. Za przykady posu miyciorysyi osignicianiektrychludzi. ChciabymteprzybliyCidokadniepojemnoTwojejpamici, abymiajakieodniesienie, ilewiedzy moesz pomieci w gowie. No wic popatrzmy.Ile wiedzy moe zgromadzi mzg, zwaszcza korzystajc z pamicisemantycznej, czyli tej gromadzcej wiedz konceptualn? Bardzotrudno znale jednoznaczn odpowied na to pytanie,gdy na chwilobecnwciniewiemy, wjaki sposbwogletworzymywspomnie-nia. Dla uproszczenia mwi si, e s one w jaki biochemiczny sposbzapisywane gdzie w neuronach (jako tzw. engramy, czyli lady pami-ciowe), najpewniej w mzgu lub innych komrkach tam wystpujcych,w neurogleju. Nie wiadomo te jak struktur maj wspomnienia,ale6wiat Nauki. Grudzie 12/2011 (244), s. 76.7Napisaem troch na ten temat w Wikipedii, moesz poczyta o tym tutaj, jeli masz ochot.1.3 Mnemonika 16monaprzyj, enajmniejszymi ichfragmentami stzw. mnemony.Mnemon jest wic najmniejsz jednostk informacji, jak mona zapa-mita. Pami robocza, zwana niegdy pamici krtkotrwa, potrazmieci5, wporywach7mnemonw(niektrzyszczciarzenawet9,ale nie wicej). Jeeli zmuszamy si aby szybko zapamita wiksz ichilo, s one wypierane z pamici roboczej i zastpowane nowymi.Mnemonem moe by cyfra, wyraz, syntagm czy nawet cae zdanie.To dlatego, e mzg prawdopodobnie zapamituje kolejne mnemony ko-rzystajc z tych, ktre ju pamita, na zasadzie asocjacji. Dla przykaduniewielemwicewyraenielinuX35, skadajcesizsiedmiulitericyfr,moeszzmieciw pamici roboczejjako jedenmnemon,gdywpamici dugotrwaej masz zakodowane znaczenie poszczeglnych mne-monw oznaczajcych te cyfry i litery.Opierajc si na zaoeniu, e mzg gromadzi w pamici dugotraejmnemonyi ezapisujejewpostaci chemicznychzmianwkomrkachnerwowych, kilkakrotnie pokuszono si o przeliczenie objtoci pamicina liczb neuronw w mzgu wanie. Miaby on wtedy pomieci okoo100 miliardw mnemonw. Liczba ta prawdopodobnie nie jest suszn,gdynieuwzgldniatakichsprawjakchobyobecnowmzguin-nych komrek, komrek glejowych, czy prawdopodobiestwa gromadze-nia mnemonw w postaci cieek w sieci neuronowej. Mimo to pozwolsobie posuy si ni, jako liczb odniesienia, gdy inn, dokadniejsznie dysponuj. Za wic prosz na chwil, e Twj mzg moe zmie-ci te 100 miliardw mnemonw. Potrasz sobie wyobrazi, jak wieleto informacji?Sigamdomoichbogatychzbiorwmateriawi wyszukujkursszybkiegoczytania, przedstawionyprzezpanaSzkutnikawkilkunu-merach Wiedzy i yciasprzed paru lat8. Szkutnik wygrzeba gdzie wstarszychrdachinformacjotym, emzgmoezgromadzi1000miliardw jednostek informacji i prbuje przeliczy on to na jak rze-czywist wiedz. Czowiek wykorzystujcy w peni t pojemno miabyopanowa sze jzykw obcych, programy trzech wyszych uczelni i do-datkowoponad80tysicyhase powszechnej encyklopedii. Tosporerezerwyi pewniewikszoznasnawetniezbliysidopodobnychosigni.Jednakejunawet100miliardwmnemonwjestliczbhorren-daln. Wyobra sobie, e zapamitujesz jeden mnemon co sekund, bezprzerwy przez 30 godzin na dob i przez 100 lat. No moe przez 67, bow tym wieku odejdziesz na emerytur w Polsce9. O ile mnie kalkulatornie oszukuje, daje to 30606036567 sekund, czyli ponad 2 miliardy 600milionw mnemonw. Nawet przy tak niedocignionej prdkoci zapa-mitywania wykorzystasz zaledwie kilka procent pojemnoci pamici wcigu caego ycia!ZanimzacznprzejddopokazaniaCi moliwoci Twojej pamicinaprzykadzieyjcychi nieyjcychpostaci, noi zmartwiCitro-ch. OkamaemCibowiem. Oczywicieotyle, oileczytaejedenz moich blogw lub wczeniejszych ksiek dotyczcych mnemotechnik.Mwiemtamotym, eTwojapamijestnieograniczonabogroma-dzisz w niej wszelkie informacje od pocztku swojego ycia. e jest wniej zapisane cae Twoje dowiadczenie, ktre miae dziki swoim zmy-som. Tutaj bd z Tob szczery, jak w caej ksiace i pozwol te sobiesi wytumaczy - zrobiem to bowiem dla dobra Twojej pamici. Nie-ktre dowiadczenia pokazuj, e jeli tylko uwierzysz, e masz wietnpami, ju poprawisz swoje wyniki w zapamitywaniu. W innym przy-padku ograniczaj Ci stwierdzenia typu nie chc tego pamita, muszoszczdza swj mzgowy twardy dyskitp.Niestety, nawet pomimo tak spektakularnych przypadkw hipermne-zji, jak Jill Price, Brad Williams i czterech innych szczliwcw na wie-cie, wciniemadowodwnato, enaszapamiautobiogracznagromadzi wszelkiedowiadczeniegdziewswoichzakamarkach, przy-najmniej u wikszoci z populacji. Wymienione przypadki charaktery-8Waciwie sprzed parudziesiciu lat, kurs by w numerach z roku 1990.9Przecie artuj, pewnie nikt z nas tak modo na emerytur nie odejdzie, chyba e sam o ni zadba za wczasu.1.3 Mnemonika 17zowaa pami bliska absolutnej - kady z nich potra powiedzie co ikiedyrobi, zwyklepoczwszyodwiekukilkulubkilkunastulat. Pa-mitapogod, dat, cojad, jakbyubrany. Dziwiemy, ewjakisposb ma to zwizek z nerwic natrctw,ale wci brakuje szerszychinformacji na ten temat.Acozprzypadkami dowiadczezpograniczamierci, wskrcieNDE?Jeli starczymi odwagi i chci, tozajmsinimi wdalszychrozdziaach, ale nie obiecuj. W kadym razie niektrzy ludzie, ktrzydowiadczyli np. mierci klinicznej, utrzymuj, e przed oczami przewi-no im si cae ich dotychczasowe ycie. Cz z nich twierdzi nawet,ebytobardzowyrany, szczegowy, panoramicznyobraz. Zresztwnaszymjzykuwcifunkcjonujepotoczneokrelenienatenstaniczsto mawiamy, e bylimy w takiej sytuacji, e ycie przetoczyo namsiprzedoczami. Jeeli udaobysidokadniejzbadatozjawiskoipotwierdzi je, byby to koronny dowd na istnieje ukrytej hipermnezjiu ludzi.Hipnoz zajm si w dalszych rozdziaach, gdzie sprbuj m. in. po-zbawi Ci wikszo zudze na jej temat, ktre zakorzenia w Twoimmyleniu nasza kultura i sceniczne jej pokazy. Dowiadczenia pokazuj,e podczas transu hipnotycznego jestemy w stanie przypomnie sobiewicej, ni pamitamy normalnie. Std wyroso przekonanie, e hipnozastanowi jakie magiczne wrota do podwiadomej pamici.Jednake pod-czas seansu hipnotycznego umys jest w stanie wysokiej podatnoci nasugestie i w dodatku bywa kreatywny, dlatego atwo mu w tym staniestworzy jak barwn histori o dziecistwie, nawet sprzed okresu, gdyzna pismo lub mow, ba! nawet z okresu ycia w onie matuli. Sprawnyhipnotyzerjestwstaniezasugerowatewczeniejszyywot-dlategowci wielu ludzi sdzi, e hipnoza moe stanowi dowd na reinkarna-cj. O reinkarnacji jeszcze ode mnie usyszysz, tymczasem powiem Ci,e hipnoza nie stanowi dowodu na jej istnienie.Nasza pami najpewniej dziaa w sposb odtwrczy - proces przypo-minania sobie czego zawiera jaki mechanizm, tworzcy obrazy i wspo-mnienianapodstawiezgromadzonejwiedzy. Jeli jakiefaktysnie-kompletne mzg przypomina je sobie dopasowujc brakujce elementy,ktre niestety nie musz by zgodne z rzeczywistymi zdarzeniami. Stdskonno naszej pamici do hiperbolizacji i czciowej amnezji, impliku-jcej bardzo ciekawe zjawiska psychologiczne o jakich kady mentalistapowininien wiedzie, dlatego ju wkrtce dowiesz si tego ode mnie.Ale miaem mwi o moliwociach Twojej pamici, podajc Ci przy-kadyniesamowitychmnemonistw. Zanimjednaktozrobi, jeszczeostatnia sprawa - pamifotograczna. Warto o niej wspomnie, gdynaroso wok niej sporo mitw i bdnych wyobrae. Wyglda bowiemnato,ewyobraniaejdetyczna(tobardziejnaukowe okreleniepa-mici fotogracznej; wyobrania jest cile powizana z pamici), ktramiaaby by domen tylko promila dorosej populacji ludzi, nie jest taknaprawd szczegowym i barwnym zapamitywaniem obrazw, a opierasiraczejosprawnewykorzystanietechnik, ktrezarazpoznasz. Na-wet jeli cz dzieci i troch mniej dorosych rzeczywicie posuguje sinajawietakbarwnwyobrani, jakdowiadczamypodczasmarzesennych, toobrazytakiespodatnenasubiektywneznieksztaceniairaczej nietrwae.Pokazaytom. in. bardzoszerokie, dugoletniebadaniaprowa-dzone przez doktora Aleksandra uri, rosyjskiego naukowca, ktry miaokazj pozna i przetestowa niezwyke umiejtnoci jednego z najwik-szych mnemonistw, dziennikarza przecitnej inteligencji, Salomona Sze-reszewskiego.Szereszewski w swoim fachu nie uywa dyktafonu. Nie notowa tepolece swojego przeoonego - po prostu zapamitywa wszystkie roz-mowy. Potra nawet przywoa w pamici ton i inne cechy gosu swoichrozmwcw. S powinienbyidolemi ikonwspczesnejmodzieybuntujcej si przeciw absurdom systemu edukacji. Na pewnym etapieyciajegopamibowiemstaasitakdlaniegonieznona, ekorzy-sta z niektrych rozpowszechnionych w dzisiejszych szkoach technik imetod, aby... nie zapamitywa.1.3 Mnemonika 18Badania Szereszewskiego polegay m. in. na pokazywaniu mu tabelibezsensownych znakw, cyfr lub liczb, ktr mia zapamita. Niektreobrazy pamita nawet po kilkunastu latach a jako bonus przypominaosupionym badaczom, jakie wtedy mieli ubrania. Niestety tak dosko-naa pami staa si zmor dla S i ostatnie lata ycia spdzi w szpi-talu psychiatrycznym. Nie potra bowiem rozpozna gosu znajomych,ktrzy do niego dzwonili, co uniemoliwiay mu niezwykle ywe wspo-mnienia ich gosu sprzed lat.Jakiekolwiek bodce przywoyway acuchasocjacji i silne, ejdetyczne wspomnienia, tak barwne, e uniemoliwiaySzereszewskiemu normalne funkcjonowanie.Niemusiszsijednakzbytniotymmartwi. Prawdopodobnieni-gdy nie osigniesz poziomu, jaki reprezentowaa pami tego czowieka.Jego mzg zdawa si posiada bowiem pewne specyczne cechy, nie wy-stpujcewprzecitnychmzgach, asprawiajce, eSzereszewskibysynestet i mnemonist.Synestezja jest niezwyk umiejtnoci, w wielkim stopniu wzmac-niajczapamitywanie. Jedenzewspczenieyjcychwielkichsy-nestetw, mnemonistw i sawantw, Daniel Tammet, patrzc na liczbywidzi ich kolory, faktur, gabaryty i wiele innych cech. Odbiera wraeniarnego typu przy bodcu dziaajcym tylko na jeden z jego zmysw,tegosamegodowiadczateSzereszewski. UDanielazdiagnozowanoagodn form autyzmu zwan zespoem Aspergera i syndrom sawanta,o ktrym pisaem wczeniej. Daniel potra dokonywa w pamici bar-dzo skomplikowane obliczenia, zapamita kolejne 22 tysice cyfr liczbypi, ktrych recytacja zaja mu ponad pi godzin10. Nauczy si jzykaislandzkiego w okoo tydzie na takim poziomie, e do swobodnie prze-prowadzi wywiad w jednej z islandzkich telewizji, na ywo. Tak w ogleto zna jedenacie jzykw obcych w tym jeden, ktry sam stworzy.Poniewaprzypadki SzereszewskiegoczyTammetabyybadanewrnychorodkachnawiecie, aoni sami do swobodnie wypowia-dali si, jakieprocesyzachodzwichumysach, moemypowiedzie,ewpewnymstopniukorzystajoni naturalniezpodobnychtechniki oprogramowania,ktre zamierzam Ci przedstawi w tym rozdziale.Wykorzystujjejednakpomistrzowskui dodatkowomajpewnece-chymzgu, ktreimtoupraszczaj. Acozosigami ludzi, ktrychmzgi maj normaln budow?Czy osigaj rwnie spektakularne wy-niki? Ocetosam. ZachwilprzedstawikilkarekordwzOglno-wiatowychMistrzostwwZapamitywaniu. ProfesorAndersEricssonbada mzgi osb, ktreosignypozornienieosigalnewyniki i niewykry adnych anomalii w ich budowie. Np. dwudziestoletni RdigerGamm po piciu latach wicze przez cztery godziny dziennie11zmienisiwywykalkulator,potrawpamicipodnosiliczbydodziesitejpotgi czywycigapierwiastki pitegostopniazdziesiciocyfrowychliczb i wykonywa inne dziaania, z dokadnoci kilkudziesiciu miejscpo przecinku.Kilka interesujcych rekordw wiata w zapamitywaniu, aktualnychna rok 2011, naley do Simona Reinharda. Zapamita w kwadrans 164kcyjne twarze i imiona, a take 300 losowych sw (kwadrans liczy 900sekund, co daje jedno sowo na trzy sekundy). No i zapamita tali 52.kart w troch ponad 20 sekund.Zinnychciekawychrekordw- BenPridmorezapamita 28taliikart(1456)wcigugodziny, aWangFengwtymsamymczasie2660przypadkowychnumerw. Noi wartotewymienirekordJohanessaMallowa - 132 kcyjne daty zapamitane w pi minut i 385 abstrakcyj-nych obrazw w cigu pitnastu.Uczestnicy midzynarodowych mistrzostw w zapamitywaniu mog10IdaajedynietytumistrzaEuropy. Rekordwiatawtejkonkurencji naleydoHaraguchiAkiry,KsigaRekordwGuinessamwio100tysicachkolejnychcyfrliczby pi, ktrych recytacja zaja mu szesnacie godzin.11Co daje ponad 1200 godzin. Jak sugeruj niektre badania, osignicie mistrzowstwa w jakiej dziedzinie nie jest kwiesti talentu, a wkadu pracy wanie. Np. dlaskrzypkw - 2000 godzin na osignicie poziomu nauczycielskiego, 4000 bardzo dobrego i 10 tysicy na zostanie wirtuozem.1.3 Mnemonika 19zdoby tytu Arcymistrza Pamici, jeli speni kilka warunkw: zapa-mitaj w cigu godziny co najmniej tysic kolejnych cyfr, w cigu go-dziny zapamitaj dziesi talii kart i bd zdolni zapamita jedn talipidziesiciu dwch kart w czasie krtszym ni dwie minuty. Sprbujdokona choby jedn z tych rzeczy a przekonasz si, e nie jest to pro-ste zadanie. W kadym razie ocjalna lista aktualna na wrzesie 2012roku zawiera 122 nazwiska ludzi, ktrzy osignli tytu arcymistrza, wtym siedemdziesiciu piciu mczyzn i siedmioro dzieci.Jestjeszczeparfajnychwyczynw, ktredokonanodzikitechni-kom, ktrychzamierzamCinauczy. Wspomnmjulubiony, ktrydokona Derren Brown w jednym ze swoich show. Derren jest najwy-szej klasy mentalist i w jednym z programw zademonstrowa symulta-niczn gr w szachy z dziewicioma przeciwnikami, mistrzami i arcymi-strzami rangi wiatowej. Grajc naprzemiennie udao mu si zwyciyzczwrk, zremisowazdwomai przegraztrzemaznich. Natural-nie wiesz ju,jak tego dokona - korzystajc z mnemoniki. Pomijajckilka innych trikw,ktrych uy w tym efektownym pokazie,pokazamistrzowstwo w korzystaniu z mnemonicznego oprogramowania. W rze-czywistoci bowiem gracze grali sami ze sob, Derren tylko kopiowa ichruchy, co i tak samo w sobie jest niezwykym dokonaniem.Noc, moewystarczytegowszystkiego. FundamentypodTwjpaac pamici s ju solidnie zbudowane. Przejdmy wic do konkretw,oto klucz do doskonaej pamici.Mnemoniczny system podstawowyToniejest tak, emnemoniki nieuywasiwszkoach. Pewniezatwocipotraszwymieniokadejporzedniainocylistwitaminrozpuszczalnych w tuszczach, spisane bowiem w kolejnoci alfabetycz-nej tworz razem imi mskie ADEK. Ten przykad zastosowania pro-stego akronimu zapad mi w pami i czsto wymieniam go jako koronnyprzykadzastosowaniai jednoczenieskutecznoci mnemoniki wedu-kacji. Jednakejesttonajprostszymoliwysystem, niemonazjegopomoc zrobi tak spektakularnej rzeczy jak zapamitanie imion wszyst-kich onierzy swojej armii, czym szczyci si Juliusz Cezar czy Cyrus,albonawetnazwiskawszyskichmieszkacwRzymu, czymchwalisiLucjusz Scypion, czy te szczegowe zapamitanie mapy wspczesnegoLondynu, wraz z ulicami i wikszoci obiektw, a tym popisywa si najednym ze swoich show Derren Brown lub zapamitanie wszystkich sa-mochodw w jednym z angielskich salonw sprzeday, wraz z numeremrejestracyjnym, przebiegiem, rocznikiem, cen i miejscem pooenia naparkingu a z tego zasyn Keith Berry w jednym z odcinkw programuDeception, emitowanym w Discovery.Skutecznoprostychsystemwmnemonicznych,niewymagajcychuyciawyobrani, poleganazakodowaniuwikszej porcji informacjimniejsz, bdcpamiciowymhakiem. Istniejeconajmniej szetypw takich prostych mnemotechnik, wymieniem je w Wikipedii podhasem mnemotechnika. S to:1. Pierwsze litery.2. Akronimy, w tym akrostychy.3. Wierszyki.4. Ukady skojarzeniowe.5. Cyfry reprezentowane przez sowa.6. Gry sw.Kada z tym odmian jest stosowana gdzie na jakim etapie edukacji wwielu pastwach, pomagajc w zapamitaniu prostych informacji. Niebd si rozwodzi na tymi banalnymi technikami,gdy nas interesujskuteczne,zoone systemy mnemoniczne. Jeeli interesuj Ci prostemnemoniki, odsyam do mojej ksiki Paac Pamici, ktr bezpatnieudostpniam dla Ciebie oraz na mj blog o mnemonice i do ksiki Jakpodwoi skuteczno uczenia si? pana Georeya Dudleya, on zaj sitym tematem chyba najbardziej szczegowo, ze wszyskich polskojzycz-1.3 Mnemonika 20nych publikacji, jakie znam.Przejdmy do konretw. Bd mia dla Ciebie zadanie, ktre chcia-bym, aby sprbowa teraz wykona. Poniej znajduje si lista dwudzie-stu przypadkowych sw. Dla utrudnienia zawarem na niej nazwiska,nazwywasne, trudnesowa, rzeczowniki, czasowniki i przymiotniki.Bdtakmiyi przeczytaj tlist, anastpniekorzystajczmetod,ktrych uczono Ci w szkole, sprbuj j zapamita w cigu dwch mi-nut. To pierwszy i ostatni raz, kiedy prosz Ci o zapamitanie czego zjakim wysikiem. W dalszej czci dowiesz si, jak uczyni z zapami-tywania dobr zabaw. Oto lista:cezarsemkayrafazegarekatompiknainternetechokapustanoyczkiAlbert EinsteinkobietaolbrzymbratichtiozaurengramtapetaautoJu?Sprbuj teraz nie zerkajc na list, spisa jak najwicej sw. Jelidysponujesz przecitn pamici, pewnie udao Ci si zapamita kilkaz nich, np. nazwisko Albert Einstein. Celowo wytuciem jest w tekcieco sprawia, e jeszcze bardziej wyrnia si spord listy przypadkowychsw. W ten sposb atwo zapamita co, co kontrastuje z otoczeniem,jest niecodziennie i inne. Na tej zasadzie opieraj si zoone systemymnemoniczne, o czym przekonasz si ju za moment.Nie przejmuj si zbytnio, jeli nie zapamitae wielu sw. Za chwiltosizmieni. WczeniejuatwiCitrochzadanieprzypomnieniaso-biechociaczciznich-bymoe, jelibystryzCiebieobserwator,zauwaye e sowa celowo uoyem w taki sposb, e pierwsze literytworzakronimCzapiknakobieta. Jeelinaprawdjesteprzeni-kliwy to dostrzege te, e wyrazy pikna i kobieta wystpuj takena licie sw, co tym bardziej uatwia ich zapamitanie. Sprbuj teraztylko przeczyta list po czym majc wiedz, o ktrej Ci powiedziaem,wymie tyle sw ile zapamitae.By moe teraz udao Ci si odtworzy znacznie wicej wyrazw jelinie wszystkie. W ten sposb prosta mnemonika uatwia proces zapa-mitania. Aleidmydalej. Zajmijmysiterazzoonmnemonik.PoproszCi, abywyobrazisobiekilkarzeczy, zwizanychzpowy-sz list. Staraj si, aby obrazy w Twoim umyle byy ywe, zabawne,barwne i absurdalne - zupenia jakby ni.Pierwsze na naszej licie do zapamitanie s sowa cezar i semka.Jaki pierwszy obraz przychodzi Ci na myl, gdy czytasz sowo cezar?Nasz mzg odkodowuje pisane informacje tworzc wanie wyobraenia,czyli ikony. Wyobra sobie Julisza Cezara, z zadartym nosem, w wiecuz lici laurowych,ktry jest atrybutem wadzy cezara. Juliusz ma za-darty, wielki nosi robi cobardzodziwnego- prbujekrciwielk,stalowsemktak, jakbykrcihulahopem. Straszniesiprzytymmczy i wyranie jest zdegustowany. To zabawny obraz - dumny cezar1.3 Mnemonika 21z zadartym nosem krci semki biodrami.A c robi wielka, ta, pasiasta yrafa?Widzisz, jak zdajc prawojazdy na motor biega szybko po linii w ksztacie semki?Bardzo cikojej wyrobi si na ostrych zakrtach tej semki. No i zapomniaa chybamotoru.Jeszcze gupszym obrazem bdzie wyobraenie yrafy, ktra na ka-dej nodze i dodatkowo na dugiej szyi ma zapit ca mas rnorod-nych zegarkw. Prbuje odczyta z ktrego godzin, ale marnie jej towychodzi, bo nie jest w stanie tak bardzo wygi szyi przez te wszystkie,ciasne zegarki. Wida, e coraz bardziej si przez to zoci.Teraz dopiero bdzie zadanie dla Twojej wyobrani. Pomijajc fakt,eistniejecotakiegojakzegaratomowy, wyobrasobieraczejwielkibombowiec,ktryzrzucagigantycznyzegarek. Tenuderzazimpetemogruntimomentalniepowstajeatomowygrzyb. Czawybuch! Aczu gorc fal uderzeniow.Jakzapamitaprzymiotnik? Wystarczyjusamoodniesieniedoikonyprzedstawiajcej innyrzeczownik. Np. jeeli czytajc wyrazpikna namylprzychodzinamralubinnykwiat-bdzietodo-bre wyobraenie. Lub kobieta - wszak to z kobiet wie si prawdziwepikno. Noi tapiknakobietaspacerujezeskupionminzbierajcatomowegrzybki doswojegokoszyka. Prawda, eabsurdalnyobraz?Ale za to jaki pikny! Moesz te wyobrazi sobie co innego - bombaatomowawybucha, alewmiejsceatomowegogrzybawyrastapikny,ogromny kwiat. To dopiero widok.Problem z zapamitaniem abstrakcyjnych wyrazw, ktre nie majjakiego konkretnego desygnatu mia sam Szereszewski, jeden z najlep-szychmnemonistw. Dlatego, podobniejakwprzypadkuprzymiotni-kw, aby zapamita internet, musimy wyobrazi sobie jaki zastpczyobraz. BymoeinternetkojarzyCi sizjakstroninternetow?Lubmigajcymurzdzeniem, routerem, ktregorozdzielawTwoimdomu? Albo z internatem, w ktrym mieszkae w czasach szkolnych?Moesz wyobrazi sobie ten internat peen piknych kobiet, bo piknajest sowem, ktre chcesz zapamita. Moesz to sobie wyobrazi?Cayinternat i kobiety tylko dla Ciebie.Terazzastanwmysinadwyrazem,ktryoznaczadwik. Wik-szoludzizwikszatwociwyobraasobieikonyobrazw, aletedwiki - mwimy wtedy o echach, czyli wanie wyobraeniach dwi-kw. atwo wyobrazi sobie echo, a jeszcze atwiej lawin laptopw czykomputerw z dostpem do internetu, wywoan Twoim krzykiem. Echoodbija si od wielkiej skay a strumie laptopw sunie w Twoj stron.Akurat zwyobraeniemkapustyniepowiniene mieproblemw.Proponuj Ci taki obraz - krzyczysz gono w stron budynku czy skay,odktrejodbijasidwikwpostaciecho. JednakzTwoichustwy-padaj same, zielone, dojrzae kapusty i odbijaj si od tego obiektu zhukiem, wracajc do Ciebie. Dodatkowo w ten sposb wiczysz syneste-zj, bo bodce dwikowe zastpowane s wzrokowymi wyobraeniami...kapusty. To dopiero absurdalny obraz.Znajc ju metod, z atwoci samodzielnie wymylisz obraz, ktrypoczynoyczki i kapust. Myl, ewystarczynawet jeli wy-obrazisz sobie tylko,jak tniesz z fantazj licie kapusty czy przecinaszkapust na p wielkimi noyczkami. Ten obraz jest mniej absurdalnyni mgby by, ale sdz, e wystarczy, aby zapamita te dwa wyrazy.Teraz sprbujemy zapamita noyczki i Alberta Einsteina. Ponie-wa wci jest on najsynniejszym z zykw, a waciwie jednym z naj-synniejszych naukowcw, wikszo ludzi ma w umyle jak ikon jegoosoby. Zwaszcza, eposiadacharakterystyczne, rozczochranewosy,zamylonmin. PewnietepamitaszsynnezdjcieEinsteina, naktrym chwali si swoim jzykiem. Wystarczy wic jak wyobrazisz so-bie,e Einstain wystawia z ust wielkie... noyczki. S ostre i twarde,zastanawiasz si, jak on je zmieci w ustach.Jeli masz problemz wyobraeniemsobie Einsteina, to zastosujsztuczk. Wyobrasobieobraztegonaukowca,przyjrzyjsimuprzezchwil i jeli nie jest zadowalajcy, wyobra sobie prawdziwego Einsteinastojcego obok tej postaci. Dziwne?Teraz sprbuj poczy jako obraz1.3 Mnemonika 22Einsteina z obrazem kobiety. Np. wyobra sobie Einsteina w sukiencew kwiaty jak wystawia jzyk. Albo z kobiecym biustem. Nie martw site,jeli wczeniejwyobraaesobiekobietjako obrazzastpczydlaprzymiotnika pikna. Nic Ci si nie pomyli.Jak zapamita wyrazy kobieta i olbrzym? Tak,wystarczy wy-obrazi sobie kobiet olbrzyma, jest naprawd wielka, olbrzymia! Wik-szo mczyzn nie ma problemw z zapamitaniem obrazw zwizanychzkobiet, gdyczstomajonedlanichpodteksterotyczny. Zwyklemczyznapodakobiety. Erotyczneobrazycakiematwozachodzw pami zarwno mczyznom jak i kobietom.Jakjuwiesz, jednznajlepszychmetodzapamitaniadwchob-razwwumylejestichzastpieniemiejscami. Dlategowyobraeniesobieswojegoolbrzymiego, naprawdduegobrata, deptajcegolasy,budynki itp. powinno wystarczy, aby zapamita te dwa sowa: bratiolbrzym. Jeliniemaszbrata,nicnieszkodzi. Poprostuwyobrasobie, e go masz.Terazbdziecotrudnego: ichtiozaur ibrat. Pewnieniejestetakim szczciarzem jak ja i nie interesowae si nigdy dinozaurami orazinnymi grupami zwierzt z ery, gdy krloway dinozaury. Ja wci mamw umyle ywe ikony wielu gatunkw i przedstawicieli tamtejszej fauny,takemorskiego, podobnegodogigantycznej rybyichtiozaura. JeeliTwoja wyobrania nie podsuwa Ci nic konkretnego, poka Ci, jak za-pamitywa takie wyrazy, ktrych wczeniej nie znae. Wystarczy, jeliznajdziesz sowa zastpcze dla ichtiozauro podobnym brzmieniu: nitiar,niechtoar!,mnichtozar lub ukadzie liter: ichtolauritp.Dobrze,jelitesowazastpczemajjakiewyrazisteikonywTwoimumyle. Wtensposbzapamitasztedowolneobcojzycznesowa.Wyobra wic sobie brata w stroju mnicha, ktry wanie zar wielkmis jedzenia. Ichtiozaur - mnich to zar. Powinno Ci to wystarczy,aby zapamita te dwa sowa.Engram jestokreleniemnabiochemicznyladpamiciowy, czylistanowi czon jednej z teorii mwicej o powstawaniu wspomnie. BymoejesttosowoCi juznane, zwaszcza, ewczeniej otympisa-em. Bymoewicmaszwumylejujakikon, ktrazastpujeten wyraz, np. ja widz elektryczny przeskok na sieci neuronowej, ktrypowoduje usztywnienie niektrych elementw tej sieci. Jeeli nie maszjakiej konkretnej ikony w umyle, znajd jakie sowa zastpcze, ktreCi przypomn wyraz engram, analogicznie, jak we wczeniejszym ob-razie. Np. N igram. Nowiczobaczwyraniemnichasiedzcegoprzed wielkim talerzem (obraz zastpczy dla sowa ichtiozaur- mnichto zar), ktry ma na talerzu tylko malek literk en, wac zaled-wie gram i ktry apczywie porywa j i zera. Mnich to zar.Gratuluj, jeli wytrzymae a do tego momentu. Twoja wyobra-nia niele musiaa si ju rozgrza. Jeszcze tylko dwa wyrazy i konieczabawy. Terazchceszzapamitaengram i powizagozesowemtapeta. Wytapetuj wic sobie pokj malekimi, gramowymi literkamiN (oczywicie w wyobrani!). Poczuj, jak przyklejasz je do ciany.Czy naprawd bdziesz mia najmniejszy problem,aby zapamitajeszczesowoauto? Niesdz, zatwocipoczyszobrazautaitapety. Dlaprzykadu-samowytapetowanieauta, takebyzasoniwszystkie szyby i okna jest na tyle absurdalne, e wyobraenie tego po-zwoli Ci zapamitatedwasowazatwoci. Jeszczelepiej bdzie,jakwyobraziszsobiepokj wytapetowany... autami. Tegoobrazuzpewnoci nie zapomnisz.Uf! Udao si. Moe jeszcze nie wiesz, ale wanie zapamitae listdwudziestu przypadkowych sw, nazwisk i trudnych lub obcych okre-le. Nie wierzysz? Pamitasz pierwsze sowo z listy? Tak, to cezar.Poprostupozwl, abywTwoimumylepojawisiobraz, azdziwiszsi, jakie to banalnie proste. Obrazy bd pojawia si jeden za drugim,kolejny wyraz przypomni Ci o nastpnym. Dlatego niektrzy nazywajt mnemotechnik acuchow metod skojarze.Nawet jeli nieudaoCi sizapamitawszystkichzwrotw, niemartwsi. Zrobiemwszystko, abyutrudniCi tozadanie. Moeszmi wierzy lub nie, ale jeli tylko pozwolisz sobie powici troch czasuna trenowanie tej techniki, to wszystko bdzie Ci przychodzio z wielkatwoci, nawet jeli teraz wydaje Ci si to dziwaczne lub gupie.1.3 Mnemonika 23Tapodstawowamnemonikastanowiczonpniejszych, zaawanso-wanychsystemwpamiciowych. Jakmonajwykorzystawprak-tyce?Chociaby do zapamitania listy zakupw, jakiej przemowy lubspraw, o ktrych musisz pamita po powrocie do domu - pocz wtedyobrazswoichdrzwi czykluczyzodpowiedniikonprzedstawiajcspraw do zaatwienia.Zasady:Abywyobraeniazachodziywpami, muszspenia kilkacech:1. Obrazpowinienbyywy. Powimuchwili zobaczgojaknajwyraniejwmylach. Nastawsitedoniegoemocjonalnie, niechwywoaTwjmiechlubodraz. Coprawda cz ludzi nie potra niczego wizualizowa i m-czysi, gdyktoichprosi ozwizualizowanieczego, niemartw si, gdy do nich naleysz. Tutaj nie chodzi o adnwizualizacj czy wysiek. To atwe.2. Elementyobrazwmuszjakowspdziaa, gdychodzinam o ich asocjacj. Jak tylko wyobrazisz je sobie obok sie-bie, to ich nie zapamitasz. Ale jeli zamienisz je w siebienawzajem, wtoczyszjednowdrugie, kaeszimtaczy,bi si czy kocha si, wtedy nie zapomnisz.3. Imbardziejniezwykyiabsurdalnybdzieobraz,tyma-twiej go zapamitasz. Moesz np. przesadzi z wielkocijakiego elementu lub przeciwnie, wyobrazi go sobie jakoco maciupekiego. Jeli wyobrazisz sobie, jak jesz ogrek- pewnie zapomnisz ten obraz. Ale jeli ten ogrek bdziegigantyczny, albo jeszcze lepiej - jeli ten ogrek bdzie zja-da Ciebie - choby nie wiem jak prbowa, nie zapomnisztakiego widoku.Na koniec poka Ci jeszcze, jak moesz wykorzysta t prost mne-motechnik aby wywrze wraenie i wprawi w osupienie swoich znajo-mych czy rodzin. Wystarczy, e poprosisz o list przypadkowych sw.Niechbdzieduga, wtensposbwraeniebdziesilniejsze. Weli-st i spjrz na ni efektownie przez trzy sekundy, jakby omiata j odniechceniawzrokiem. Zapamitaj tylkopierwszesowo, ktrebdziekluczem do odtworzenia listy. Teraz oddaj j koledze i popro, aby za-czpowoliczytawyrazy. Tentrikzespojrzeniemnakartksprawi,e widzowie nabior mylnego przekonania o tym, i udao Ci si zapa-mita list w cigu tych trzech sekund, kiedy na ni patrzye. Wierzmi, szybko zapomn, e miae na to czas, gdy wyrazy czytano na gos,gdyjakpisaemwczeniej, naszapamijestnadzwyczajwybircza,jeli chodzi o wspomnienia.Totylenatentemat. Bawsitymwiczeniemajuwkrtcezo-staniesz mistrzem wrd mnemonistw i mentalistw. Jeli jednak takametodaniedajeCi satysfakcji, tozastanwsiprosz, czydobrzejpojei czychceszjuywa, zanimprzejdzieszdonastpnychroz-dziaw.Paac Pami eciJak mo zdye zauway, stosowanie wczeniej zaprezentowanej a-cuchowej mnemotechniki niesie ze sob to ryzyko, e jeli w jaki sposbzapomniszjednegozogniwacucha, caaresztastaniesibezwarto-ciowa. Nie jest to wic zbyt dobry sposb na zapamitywanie dla stu-denta czy mnemonisty. Dlatego aby Twj entuzjazm nie zgas, pieszz prezentacj metody, pozbawionej tej wady.Mnemonika, oktrej mowa, zawierawsobieelementtajemniczo-ci dodajcy jej uroku i smaku. Std wielk satysfakcj niesie ze sobkorzystaniezjejpotencjau. Mowatutajopaacupamici, oktrymniewykluczonesyszaejuwczeniej, aleprawdopodobnieniemiaeokazji owegopaacuzbudowawewasnymumyle, wzwizkuzbra-kiem stosownego projektu i zalece budowlanych.1.3 Mnemonika 24W dziele De oratoreCyceron karmi nas niezwyk opowieci o Sy-monidesie z Keos, yjcym w VI wieku przed Chrystusem. Symonidesby poet, ktremu dostojnik Skopas zleci napisanie poematu pochwal-nego, jake by inaczej, na swoj cze. Pomimo, e Symonides wywi-za si z zadania i wygosi pochwalny poemat na uczcie wydanej przezSkopasa, tenpoczusizazdrosny, gdyjakoosobareligijnaSymoni-des wplt w tre take pochlebne wzmianki na temat bogw, przez coSkopas wrczy mu tylko poow umwionego wynagrodzenia. Do saliprzyby posaniec i wywoa z niej poet i zaraz po tym zawali si stropgrzebic Skopasa, jego nadmuchane ego i pozostaych biesiadnikw.Nie zdziwi Ci zapewne fakt, e czyn ten przypisano wciekym bo-gom, ale nie ma to dla nas wikszego znaczenia. Pod cikim stropemciaa tych ludzi zostay znieksztacone tak bardzo,e Grecy,ktrzy wowych czasach nie byli biegymi w sztuce identykacji zwok, nie potralirozpozna zmarych. Z pomoc przyszed Symonides,ktry pamita,gdzie na sali znajdowa si kady z goci, prawdopodobnie wanie dzikimnemonice, o ktrej mowa.Par wiekw pniej, wasny system mnemoniczy utworzy np. y-jcy w latach 106-43 p.n.e.Metrodorus ze Scepis.W wyobrani podzieliZodiak na trzydzieci sze 10-stopniowych sektorw, przyporzdkowu-jc kademu symbol mnemotechniczny. Bardzo dobrze nadaway si onedo celw naukowych w tamtych czasach.W 85 r p.n.e. anonimowy autor opisa mnemonik miejsc w swoimdzieleAdHerenium. Przedstawizaleceniaiporady, jakmonaprak-tycznie z niej korzysta. W tamtych czasach, gdy papier by praktycznieniedostpny i bardzo drogi, nie znano innych metod uczenia si ni za-pamitywanie,wickorzystanopowszechniezmetody,oktrejmowa.Tani papier pojawi si dopiero koo czternastego stulecia, wic studenciwredniowieczumielispormotywacj, abytrenowawasnpami.Dzisiaj, kiedyniktniemusiprzejmowasidostpnocipapieru(ba,nawet dostpnocia notatek, dziki internetowi), nikt nie zaprzta sobiegowy prb zapamitywania czegokolwiek. A wtedy?W XII wieku, wSalerno koo Neapolu w jednej ze synnych na ca Europ medycznychuczelni, studiowano dzieo Regua Zdrowia, bdce przez cztery stuleciapodstawnauczaniamedycynynaeuropejskimkontynencie. Skadaosi na 2500 przepisw leczniczych, ktrych zapamitanie wymagaa wy-korzystania mnemoniki miejsc wanie.W pniejszych latach metod t propagoway wielkie umysy tam-tychczasw, np. TomaszzAkwinuzaleca jej stosowaniewramachswoich regu nabonego ycia i etyki. Podobne techniki wykorzystywaliw pracy Albert Wielki, Ramon Lull czy Giordano Bruno, ktry powi-zaswj systemzastrologii hermetycznymokultyzmem, copewnieuatwiowczesnej Inkwizycji ogoszeniegoheretykiemi spalenienastosie.Waciwie jeszcze do roku 1584 nauczano w wielu angielskich szko-ach tej metody, kiedy to purytascy reformatorzy uznali wyobraaniesobie dziwacznych obrazw za czyn bezbony i zaprzestano jej naucza-nia. Religijnym fanatykom nie spodoba si poziom, jaki osiga ludzkiumys, wyobrania i pami, dziki tej piknej, uatwiajcej ycie sztuce.Odtamtegoczasupaacepamici pojawiajsiraczej jakocieka-wostka i egzotyczne dziwactwo w literaturze czy lmie, prawie nigdy wszkoach, nawet pomimo faktu, e ich skuteczno zostaa udowodnionanp. niepublikowanymi dowiadczeniami Baddeleya i Liebermana12.W mrocznej powieci Milczenie owieci Hannibal tytuowy bohaterThomasaHarrisaznajdujewswoicholbrzymichiprzestronnychpaa-cach pamici nie tylko miejsce dla niezliczonej liczby faktw, ale rwnieswj azyl i schronienie od wiata zewntrznego. Jego paac pamici jestrozbudowany do granic absurdu i moliwoci.Mamwiadomo, eprzypominanieotym, izmetodykorzystasynny, cho kcyjny seryjny morderca i kanibal nie sprawia, e technikanabiera w Twoich oczach koloru i pozytywnego zabarwienia. Nie chcemymie nic wsplnego z ludmy, ktrych zachowa za nic naladowa nie12Baddley, A.D. i Lieberman - niepublikowane dowiadczenia cytowane w: Baddeley, A.D., dz. cyt., s. 230.1.3 Mnemonika 25zamierzamy lub nawet boimy si, e moglibymy. Wykorzystywa j jed-nak inny kcyjny,ale bardziej pozytywny bohater serialu Mentalistaiwspomina o niej kilkakrotnie. Ma naprawd szerokie zastosowanie, jeliogldasz show Mam talent, gdzie w edycji w roku 2012 wystpi niejakiMaskow, to wiesz ju, e korzysta z niej aby zapamita ukady wielukostek rubika i potem uoy je z zamknitymi oczami.No ale na czym polega ta zapomniana, magiczna wrcz metoda?Wnajprostszej swojej formie polega na kojarzeniu obrazw z miejscami wrzeczywistym, dobrze znanym Ci otoczeniu, ktry to proces zachodzi na-turalnie w wyobrani. Znasz ju metod zamiany sw, przymiotnikwczy nazwisk na obrazy i ikony, za pomoc sw zastpczych. Wystarczyteraz, e umiecisz taki obraz w jakim znanym miejscu paacu pamici.Nie musisz nawet tworzy zabawnych czy absurdalnych skojarze i po-cze, gdy sam fakt umieszczenia go tam, pozwoli go zapamita.Do Twojego domu prawdopodobnie prowadzi jaka ulica, na ktrejznajduj si znane Ci sklepy, ssiedzi, parki itp. - to wszystko to poten-cjalne miejsca lokacji obrazw. Twj dom,jego pomieszczenia,meble,nawet szuady, poniewa s Ci dobrze znane, moesz je wykorzysta dotego celu. Moesz zamkn swj obraz do lodwki czy szafy - wsadzeniejednego wyobraenia w drugie sprawi, e stojce obok obrazy nie bdCi si myliy. Jeli mieszkasz w bloku, by moe uda Ci si wykorzystakolejnepitraidrzwidomieszkanakadymztychpiter, czysamemieszkania. Albo wind.Sprbuj wwyobrani przemierzyswojemieszkaniei znajdkilkanaprawd dogodnych miejsc, w ktrych za chwil umiecisz kilka obra-zw, poprosz Ci bowiem, aby zapamita kcyjn list spraw do za-atwienia. Znajd jaki obiekt w przedpokoju. Potem wejd do pokojui wybierz co, co rzuca si w oczy. W salonie bdzie to telewizor, akwa-rium, kolekcja ksiek, sofa, czy nawet wyobraenie Twojego psa, le-cego spokojnie na soe (lepiej jednak aby byy to jakie trwae obiekty).Przemierz w ten sposb w pamici i wyobrani swoje mieszkanie, bloklub inne miejsce, ktre chcesz, a dojdziesz do punktu kocowego, ktryoczywicie musisz sam ustali.Potymwiczeniupowtrzjeszczerazcayszlak, abymia pew-no, e potrasz odnale kade z wybranych miejsc. Ta trasa bdziedla Ciebie sta, wic wanym jest, aby si z ni dobrze zaznajomi.MamdlaCiebielistkcyjnychsprawdozaatwienia. PokaCi,jak mgby j zapamita, ale lepiej bdzie jeli sam wymylisz swojlist kcyjnych czy rzeczywistych sprawunkw i umiecisz j w swoichpodwalinach paacu pamici. Zaczynajmy:1. Wysa list do cioci z USA lub znajomej w Australii.2. Nakarmi kota i psa.3. Przypomniemamielubkomuznajomemu, ebyzadzwoni doTwojego konkretnego kolegi.4. Odda do lombardu narzdzie propagandy jakim jest telewizor.5. Wczeniej nagra wieczorynk, Tomek i przyjaciele dla siostrzecalub dzieci w przedszkolu (pamitaj te, e nie wolno Ci tego legal-nie publicznie wywietla, cho wci moesz nagrywa).6. Kupi jaki niepotrzebny badziew na popularnej stronie aukcyjnej.7. Kupi dziewczynie lub onie ekskluzywn biuteri w nieistniej-cym ju internetowym sklepie bibeloty.net.pl.8. Naprawi mikser.Topowinnowystarczynapocztek. Zacznijwicwwyobraniprze-chadzk szlakiem swojego paacu. Chcesz wysa list do cioci w Austra-lii,wicumie wyrany,duy obraz koperty lubkangura w pierwszejswojej lokacji. Niemapotrzeby, abytworzyskomplikowanepowi-zaniajakwpoprzedniej,acuchowejmetodzie,wystarczymocny,wi-zualny symbol kadego z zada w miejscu, gdzie go atwo dostrzeesz.Obrazmoebyzabawny, couatwi zapamitanie. Jeli wicTwoimpierwszym miejscem jest sklep, ktry odwiedzasz kadego ranka, zobaczprzywejciuwielkiego, podskakujcegokangura, ktryprzypomni CioTwojej australijskiej wujence. Teraziddokolejnegomiejscai zo-stawwnimkolejnyprzedmiot, swojezwierzaki lubwielki wrkarmy.1.3 Mnemonika 26Spogldaj na to wyobraenie kilka sekund, aby utrwalio si w pamici.Chcesz przypomnie mamie jak wrci, eby gdzie zadzwonia. Twoimkolejnym miejscem jest lodwka? Co prawda mamie lub komukolwiekbyoby zimno, gdyby rzeczywicie siedzia w lodwce, ale przecie Twojawyobraona lodwka nie ma zasilania, bo skd miaby wzi si prd wTwoim paacu pamici?Nie wahaj si wic umieci ikony jakiej osobywewntrzchodziarki, chociamoeszpoprostuwyobrazisobie, jakco z niej wyjmuje.Moesz skorzysta z moich przykadw, ale znacznie lepszym rozwi-zaniem jest zastosowanie wasnych pomysw. Jeeli chcesz kupi dziew-czynie biuteri w internetowym sklepie, bo dziki mnemonice przypo-mniae sobie cudem o jakiej rocznicy, wyobra sobie elegancki, wielkiszmaragdowykolczykzawieszonynaobrazielubczymkolwiek, stano-wicym Twoj kolejn lokacj. Lub umie swoj dziewczyn na jakimpiedestale, jeli do tej pory tego nie zrobie.Sprbuj zapamitacalist, kiedyskoczysz, wTwoimpaacuznajdziesitrasa, ktrmoeszsobiewirtualnieprzebytylerazyilemaszochoti zakadymrazemdostrzeeszwszystkierzeczyzlisty,spogldajc tylko na kolejne lokacje. Jeli jaki obraz wyda Ci si za-mglony, sprbuj zamienigonacobardziej zapadajcegowpami,jakiwyrazistyi ywysymbol, najlepiej zabawnylubwinnysposbniezwyky. Taki obraz bez trudu sobie przypomnisz.Jak ju zdye zauway, system ten ma sporo zalet i pozbawionyjestwadpoprzedniej, prostejtechniki acuchowej. Nawetjeli zapo-mniszjakiegoelementu, moeszpoprostuidalej i szukanastp-nych. Dlategotensystemnadajesilepiej dozapamitywaniaprze-mowy, zwaszcza, jeli w trakcie jej wygaszania masz zamiar wraca dopoprzednich jej elementw.Paac pamici jest chyba najpikniejsz mnemonik i jeli tylko po-wicisz troch czasu jego budowie, z pewnoci ulegniesz jego urokowi.Oczywicie system ten ma ograniczenia, gwnie chodzi o liczb miejsc,ktre wykorzystujesz do lokowania obiektw i wyobrae. Jeeli chceszuywa paacu do trwaego zapamitania jaki informacji, moesz uyjednej lokacji dla jednego wyobraenia. Jeli sprbowaby ich umieciwicej, wszystko atwo by Ci si pomieszao.Dlatego aby zwikszy moliwoci systemu miejsc powinine zaczod zwikszenia liczby dostpnych w Twoim paacu miejsc. Wane jest,aby pomieszczenie nie byo zatoczone a Twoje obrazy przejrzyste i wy-rane. Sprbuj umieszczajewewntrz lokacji, np. wszuadzie, wpralce, we wannie, w ten prosty sposb zwikszasz szanse, e nie bdCi simyliy. Miejscapowinnytesiodsiebiewyrnia, wicje-li sprbujesz wykorzysta kolumn szuad z jakiego Twojego regau,moe Ci si nie uda.Gdyustaliszpokilkamiejscwkadympomieszczeniu, przeglda-jcjeprzemieszczajsiwjednymkierunku, np. jakzalecaliGrecywprzeciwnym do ruchu wskazwek zegara lub zgodnie z nimi,co dzisiajmoe Ci si wydawa bardziej naturalnym. Sprbuj w kadym pomiesz-czeniuokreliokrgliczbmiejsc, couatwi Ci znacznieliczenieiodnajdywanie.Takie paace pamici s dobre do zapamitywania tymczasowych in-formacji,alezpowodzeniemmoeszjewykorzysta,jelichceszzapa-mita co trwale. Warunkiem bdzie tylko, aby kilkakrotnie odwiedzite wyobraone woci w przecigu miesica i przejrza wszystkie obrazy,gdy powtarzanie utrwala je w pamici. W przeciwnym wypadku wik-szo szybko wyparuje.Mnemonici zestaroytnoci zalecali, abykolejneobiektybyyodsiebie znacznie oddalone, o okoo 10 m, co uatwia zapamitywanie ob-razwijeszczebardziejzwikszasatysfakcjzwizytywpaacu. Dla-tegojeli ciasnepomieszczeniadomwnieskomfortowedlaTwojejwyobrani, sprbuj wykorzysta jakie wiksze przestrzenie. Np. wiel-kie muzea, galerie - w ktrych atwo zachodzce w pami dziea sztukistanowi wietne miejsca kolejnych lokacji. Albo okolice Twojego miej-sca zamieszkania.Twj paac moesz rozbudowywa o jakie znane i wyobraone miej-sca, alebdpewny, espeniajonepowyszecechy. Niechkadazlokacji bdzie dobrze owietlona, niezbyt jaskrawo. Jeeli chcesz wyko-1.3 Mnemonika 27rzysta zmylone miejsca musisz liczy si z tym, e najpierw potrzebnebdzie oswojenie si i zapamitanie tych miejsc, dopiero potem monaw nich lokowa inne obrazy.Jeeli zamierzasz podej powanie do tego systemu, to moeszmiaonawet sfotografowalubznalegdzie fotograejaki miejsci poyczy je do swojego paacu pamici. Przygldajc si fotograomoswoisz si z tymi miejscami i utrwalisz je w pamici.Moesz miao czy takie elementy za pomoc wyimaginowanychklatekschodowych, przestronnychkorytarzy, przejrzystychogrodwidrzwi. Zachcam Ci do eksperymentowania. Jeeli woysz troch wy-siku w budow swojego paacu, to spacer po nim sprawi Ci wiele radocii bdziesz z ochot z niego korzysta, aby si zrelaksowa czy odetchnod rzeczywistoci. Im duej bdziesz to robi, z tym wiksz atwociCi to zacznie przychodzi.Grecyzalecali te, abypokadychpiciulokacjachumiecijakiwyranyznak,ktrybdziestanowioznaczeniemwice,gdziemniejwicej si znajdujesz. Np. do z wyprostowanymi palcami, uatwi Citoprzemieszczaniesipopaacui okrelanieilociowezapamitanychinformacji. Niech dodatek bdzie raczej dyskretny. To tyle.Poniewasystemmiejscmapewneograniczeniazwaszczawper-spektywie zapamitywania zoonych liczb, za chwil zademonstruj Cijeszcze potniejsz mnemonik, ktra wyniesie Twoj pami na wy-szy poziom.Mnemoniczny System GwnyJak zdye si samemu przekona, system miejsc, zwany czciej pa-acempamici, stanowi wietntechnik pozwalajczapamita towszystko, co mona sprowadzi do listy i za pomoc listy wyrazi. Jesz-cze w redniowieczu, gdy wiedza i ilo dostpnych informacji stanowiyzaledwiedrobnyprocent wiedzy dostpnejpotem,system miejscspe-nia swoje zadanie i by wystarczajc technik dla kadego, kto zechciaz niego skorzysta. Jednake w kadym nastpnym stuleciu ilo infor-macji, ktre chciaby zapamita jaki uczony czy naukowiec zwikszaasi i dochodziy do tego wszystkiego liczby, nieraz cakiem due, ktrychzapamita za pomoc paacu pamiciu byo trudno.W wieku XVII Stanisaw Mink opisa mnemotechnik opart o alfa-bet fonetyczny, ktra dzi stanowi najwiksze narzdzie tego typu, dla-tego nazywana jest czsto Gwnym Systemem Pamiciowymlub Mne-monicznym Systemem Gwnym (MSG). Pozwala na zapamitanie dat,numerw i wielkich liczb, dlatego jest niezwykle przydatna w dzisiejszymwiecie, gdzie musimy dysponowa swoimi numerami PESEL, kontamibankowymi, telefonami, hasami itp.MSGmonawykorzystajakobardzorozbudowanlist, owielutysicachmiejsc, doktrej przyczepiamydowolneinformacje. Wtensposb informacje i obiekty s przypisywane do konkretnych miejsc naliciebardziejorganicznie, niwprzypadkusystemumiejsc. Gdyna-uczysz si korzysta z zalet tej techniki, moesz z powodzeniem wczyj do swojego paacu pamici, gdzie umieszcza bdziesz dowolne liczbyi numery.Naczymwicpolegatapotnamnemonika? Poniewaliczbyssymbolami, trudno przypisa im jakie konkretne wizualne odniesienie it zdolno maj tylko nieliczni szczciarze synesteci (jak Daniel Tam-met). Ale zamy, e kad liczb symbolizuje sowo, dla ktrego umysbezproblemustworzyswojikonlubecho. Odmynamomentnabok rozwaania na temat MSG i rzumy okiem na list:1. owek2. abd3. piersi4. krzeso5. hak6. winia7. kosa1.3 Mnemonika 288. kajdanki9. balonJak pewnie zdye zauway, kadej z cyfr odpowiada obraz, ktregoksztat jest zbliony do ksztatu tej cyfry, w ten sposb bardzo atwo gozapamita i przyporzdkowa do konkretnej cyfry. Oczywicie moemytutaj da niezliczon ilo przykadw desygnatw dla kadej z cyfr, np.dla1 - drzewo, wieca, patyk, drut, penisitd. Moemytezapo-moc takiego prostego systemu zapamita krtkie, dziesiciopunktowelisty, kojarzc sowo odpowiadajce cyfrze ze sowem, ktre chcemy za-pamita. Wystarczyskorzystazrad, jakiezawaremwrozdzialeopodstawach systemu mnemonicznego.I tak, gdyby przyszo Ci na myl, e chcesz zapisa w pamici wyrazksika, wyobrasobietylkojakiepoczenieksiki i owka, np.wielkiowek, naktryjestnadzianaksika. Jakodrugiechceszza-pamita sowo milioner, wic tworzysz w umyle zabawny obraz, jakabd w eleganckim garniturze z wielk walizk pienidzy wychodzi zbanku i zapala kubaskie cygaro. Jako trzeci chcesz zapamita wyrazmlekowic wyobraasz sobie nabrzmiae... i tak dalej i dalej.Spjrz na jeszcze jedn list:1. Eden2. drwa3. krzyk4. rowery5. pi6. zje7. wsie + dym8. prosi9. dziegieTym razem wykorzystaem podobiestwo wymowy liczebnikw i sowa,ktre si rymuj. Z tej drugiej listy moesz korzysta tak, jak z pierw-szej.Oczywicietedwiemetodymajbardzodueograniczeniai na-dajsiconajwyej dozapamitywaniakrtkichlisti maychliczb.Wrmy wic do naszego Gwnego Systemy Mnemonicznego. Wymagaco prawda troch wicej przygotowa,ale w zamian pozwala na zapa-mitanie znacznie wikszych liczb.Podstaw MSG jest przyporzdkowanie kadej z cyfr wybranej go-ski alfabetu fonetycznego. Dlaczego alfabetu fonetycznego?W ten spo-sb system staje si uniwersalny i mog z niego atwo skorzysta takeosoby niewidome. Oto, jak rozdzielone s goski i w jaki sposb monaje zapamita:1. tlub d- kada z tych gosek ma jedn pionow kreseczk, podob-nie jak jedynka.2. n- nma dwie pionowe kreseczki.3. m- mma trzy pionowe kreseczki.4. r- goska rjest gwn gosk w sowie cztery5. l - rzymska liczba loznacza 50, co powinno uatwi powizanietych spraw.6. j - pamitasz, jak wyglda pisane, mae j?Jest bardzo podobnedo szstki.7. k, g-jakbyniebyoliterkak skadasizdwchpoczonychsidemek.8. w, f - pisane, mae fksztatem przypomina nieco semk.9. p, b-teliterkitopoprostuobrconewkadymkierunkudzie-witki.Jest jeszcze cyfra 0, dla ktrej przyporzdkujemy goski si z- w sowiezero literka z jest gwn gosk. To tyle. Przeczytaj dokadnie t1.3 Mnemonika 29list a bdziesz mie pewno, e poszczeglne goski dobrze kojarz Cisi z cyframi. To jest podstawa caego systemu i jej znajomo wynie-sie Twoj pami na nieoczekiwany poziom, jeli tylko powicisz temutroch czasu.Zastanwmysiteraznadpraktycznymwykorzystaniemtegosys-temu. Bymoekorzystaszzkartybankomatowej lubczegokolwiek,cowymagaznajomoci czterocyfrowegonumeruPIN. Jaki tonumer?4712, zgadem?13Spjrznalist, kadej zcyfrnumeruodpowiadajgoski: RK(G)T(D)N. Caatrudnopolegateraznatym, abystwo-rzy jaki wyraz lub poczenie wyrazw, ktre bd zawieray te goskiiinnelitery, niewchodzcewskadnaszegosystemu. Przykrtszychliczbach Twoja wyobrania prawdopodobnie podsunie Ci stosowne ob-razy, jednakprzywikszyszmoeszmieztymkopot. Dlatego, abyCi to uatwi, przygotowaem arkusz w ktrym zamieniem dostpne wsowniku jzyka polskiego i sowniku wyrazw obcych sowa na liczby zapomoc alfabetu fonetycznego. Arkusz ten jest dostpny do pobrania winternecie, zapisaemgowotwartym, unijnymstandardzieopendocu-ment, z rozszerzeniem .ods, dlatego powinine otworzy go praktyczniew kadym arkuszu kalkulacyjnym. Moesz go pobra tutaj.Wracajc do naszego PINu - spogldam w mj arkusz aby znalestosownywyraz, mogwybraspordtakichjak: RaKieTNica, Ri-GauDoN, chaRKoTaNie, huRKoTaNie, aRKTyczNy. Najatwiej chybawyobraziszsobierakietnic, czylipistoletdowystrzeliwaniarakietsy-gnalizacyjnych. Zauwa,ewszystkietewyrazyzawierajtylkoiwy-czniegoski, ktremoemyzamieniwgnaszegosystemunacyfryiinne litery, ktre nie wchodz w skad tego systemu, gwnie samogoski.Zamy, e nasz PIN dotyczy karty bankomatowej, wic bdziemypotrzebowagogwnieprzybankomacie. Wyobrasobietenbanko-mati powigowmylachzrakietnic, ktraprzypomni Ci numerPIN. Strzelasz do bankomatu z rakietnicy?Albo z bankomatu wystajewielka rakietnica, wystrzeliwujca w Twoj stron race z pienidzy. Te-raz za kadym razem, gdy odwiedzisz bankomat, przywoasz ten obrazi bdziesz mg prosto zamieni sowo RaKieTNica na swj PIN - 4712.PokilkakrotnymuyciunawettozabawnewyobraenieniebdzieCiju potrzebne, bo numer PIN wejdzie do pamici dugotrwaej.Maszkilkakontbankowych, awickilkaPINw? Zatwociza-pamitasz wszystkie. Np. Twoje prywatne konto - ubierz si w Twoimwyobraeniu tak, jak chodzisz na co dzie, lune ciuchy. Konto rmowe- ubierz si tak, jak zwykle ubierasz si w rmie, w garnitur czy kostium.W ten sam sposb mona zapamita numery telefonw, najszybciejrozbijajcjenatrzycyfrowefragmentyi dlakadegoodnajdujcsto-sowny obraz. Do dzisiaj dziki tej technice pamitam wszystkie numerytelefonwmojego rodzestwa i rodziny,czasami nawette,ktrychjunieuywaj,niektrychpracodawcwiznajomychsprzedlat. Wwy-obrani czysz te obrazy z osob, do ktrej naley numer telefonu. Wwyborze stosownych sw pomoe Ci arkusz kalkulacyjny, o ktrym pi-saem kilka akapitw wczeniej. Proponuj Ci ju teraz, jeli masz tylkotak ochot, zrobi list dziesiciu najwaniejszych dla Ciebie numerwtelefonw. Skorzystajzespisuwmoimarkuszu, jelimaszproblemzwymyleniem obrazw dla kadego numeru. Pocz w wyobrani obrazytych numerw z ikon osoby, do ktrej naley ten telefon. Niech obrazybd ywe i zabawne. Ja np. widz obraz mojego taty, ktry zjeda nawielkimtustymMoRSiepowysmarowanejSMaLcem... tutajniedo-kocz, eby nie zdradzi jego telefonu. Albo wci mam wyrany obrazmojej byej szefowej, ktratrzymanaLiNieJuPiTeRa(tak, planet)nad... i tutaj te nie dokocz,ale dodam,e pracowaem tam ponadsze lat temu.Sprbuj teraz rozwin MSG tworzc kolejne zakadki dla numerwod 1 do 100. Poniewa nie ma sensu si powtarza,nie bd podawaprzykadw,ktre umieciem w mojej ksice Paac Pamici,pobierzj miao z internetu i sprawd list. Co takiego daj Ci takie zakadki?13Wg niektrych statystyk mam 27% szans na odgadnicie Twojego numeru PIN w dwudziestu prbach. Wikszo ludzki korzysta z podobnych, prostych do zapami-tania numerw, np. cig 1234 jest wykorzystywany przez okoo 10% uytkownikw kart kredytowych a cig 1111 przez 6% z nich. Wg tego samego zestawienia najrzadziejuywany numer PIN to 8068. (rdo)1.3 Mnemonika 30Pamitasz, jakzaproponowaemCi wczeniej, wjaki sposbmo-esz zrobi wraenie na znajomych czy rodzinie zapamitujc jak listprzypadkowych sw?Wyobra teraz sobie, e mwisz znajomym, i nietylko zapamitasz ca list, ale te miejsce na licie, gdzie znajduje sidany wyraz. Majc w pamici zbir zakadek od 1 do 100 moesz w tensposb zapamita list tylu wanie sw! Wyobra sobie, jak wielkiewraenie mgby sprawi na swoich widzach.W ksice Paac Pamici zaproponowaem list 1000 kolejnych obra-zw dla kadej z liczb, zgodnych z MSG. Jeeli zadaby sobie trud, abyzapamita t list, mgby stworzy sobie pamiciow baz danych, doktrejwpisywabywodpowiedniemiejscainformacje,jakiepragnieszzapamita. Ale tysic moe by wci dla Ciebie niewystarczajcy. Wtakim przypadku odwied t stron internetow. Jest to wersja onlinefragmentu mojej ksiki Organiczna Technika Studiowania. Zapropono-waemtam dwiemetody rozszerzenia MnemonicznegoSystemuGw-nego i stworzenie w pamici wielkiej matrycy, w ktrej moesz zapisanawet 10 tysicy mnemonw informacji. Taki system gwarantuje Ci, ebdziesz mie pod rk (a waciwie w gowie) to wszystko,co zawszechciae pamita,np. z racji swojego zawodu czy studiw. Gracznwersj tej metody moesz zobaczy na jednej z ilustracji, umieszocznejgdzie w pobliu w tekcie.Dugie ci agi liczbCzasami uda Ci si znale odpowiedni wyraz dla dugiego cigu cyfr.Zerkam do mojego arkusza kalkulacyjnego i widz, e jest np. sporo wy-rae dla dziewiciocyfrowych liczb, to tyle, ile maj numery telefonwkomrkowych. Jest tutaj wyraz PReSTiDiGiTaRoR, bdcy odpowied-nikiemliczby940117144i znacznieatwiej gosobiewyobrazi, niwymwi. Jest te iNFRaSTRuKTuRa, dla liczby 284 014 714 itd. Wwikszoci przypadkw nie znajdziesz jednak satysfakcjonujcych obra-zwi musiszpoczywszeregichwikszilo. Wtakiej sytuacjistwrz jak zabawn i absurdaln historyjk przyczynowo-skutkow, wktrej poczysz system alfabetu fonetycznego i inne.Rzuc teraz przypadkow, ponad dzwudziestocyfrow liczb:74043459998360118234582. Praktycznieniemoliwymjestzapamitaj ot tak, po prostu, nawet przez mechaniczne powtarzanie. Przeczytajjednak i sprbuj sobie wyobrazi tak histori:Sidmego(7)dniatygodniaodpoczywaszsobiespokoj-nie, gdy nagle czterdziestu rozbjnikw (40) robi wielki Ru-MoR (434), krzyczc: Alibaba, Alibaba! No wanie, gdziejest aLiBaBa (599) zastanawiasz si, patrzc na prawie stu-letniego (98) staruszka, ktry z racji wieku Alibab by niemoe. Staruszek wychodzi przed tum i pokazuje cay swjMaJeSTaT (36011), odliczajc omiokrotnie (8) swoich roz-bjnikw (2345), bo za kadym razem zapomina, co jest popitce. Taki oto jest FiNa (82) tej historii.Jeeliprzeczytasziwyobraziszsobietenobraz, beztruduodtworzysztastronomiczncyfr. Sprbujjuteraz. Nieszczdsobiesamemuzadziwieniatym, jakfantastycznamoebyTwojapami, jelitylkomasz odpowiednie oprogramowanie.Inne zastosowania MSGMSGjest uniwersalnmnemonik, ktramazastosowaniewbardzowieludziedzinachdozapamitywaniamasyrzeczy. Niebdsitutajpowtarza, bo szczegowo opisaem w jaki sposb z jego pomoc zapa-mita swj rozkad zaj, rne daty rocznic itp., czy te jak posuysi nim w grze w karty, w swoich ksikach Paac Pamici i OrganicznaTechnika Studiowania, ktre bezpatnie Ci udostpniam, wic myl, eRysunek1.3.1: Todzieomojegopicioletniegosynaprzedstawiakolejnesymbolezakadek, od0do99, ktrychnazwyszgodnezMSG.Ataknaprawd to nie mam dzieci, ale gupio mi byo si przyzna do takich bazgrow.Rysunek1.3.2: MSGmonarozszerzy, czckolejnesetki zdodatkowymi obrazami, ktrychsymbolekolejnoprzedstawiarysunek. Szczegwdowiesz si z mojej ksiki Paac Pamici.1.3 Mnemonika 33uczciwym jest, e nie opisuj dokadnie tego na amach tej ksiki.Jakszczegowowykorzysta te i inne metodypodczas nauki wszkole, opisa Harry Lorayne w swojej wietnej ksice Superpami dlauczcych si, ktra jest jedn z niewielu pozycji z tego tematu, ktre na-prawd Ci polecam. Trenuj wytrwale, a ju wkrtce bdziesz mistrzem.Zapami etywanie nazw wasnychCzy to prawda, e wykorzystujemy 10% mzgu?Jeden z mitw mwi,e tak wanie jest. Jeszcze wicej ludzi upiera si przy tym, e to nie-prawda. Jednakemimooglnejnieprawdziwoci mittenzawierateziarenko prawdy i zanim przejd do waciwego tematu tego rozdziau,pozwol sobie chwil na wyjanienia.Kana Discovery emitowa niegdy program Superhumans, gdzie de-monstrowano niezwyke umiejtnoci,jakie w darze przypady nielicz-nymprzedstawicielomnaszegogatunku. Obokczowiekagumy, czo-wieka, ktrynieczujeblui wspczesnegosamuraja, przecinajcegokatan wystrzelon z wiatrwki plastikow kulk,moje najwiksze za-interesowanierozbudziasylwetkaRonaWhitea, jednegozewspcze-snychmnemonistw. Ronprzedrozpoczciemmaratonuprzywitasikrtko i przedstawi pidziesiciu uczestnikom biegu, po czym zaczekaa skocz i na nale kademu z nich osobicie pogratulowa, zwracajcsi po imieniu. Ta i inne umiejtnoci pamiciowe Rona s niedostpnedla przecitnego czowieka, niezaznajomionego z mnemonik.Ron bardzo dugo posuguje si podobnymi technikami, jakie przed-stawiem Ci w poprzednich rozdziaach. Najbardziej interesujcym ele-mentemprogramuby rezonansmagnetyczny, ktrywykorzystanowlaboratorium aby sprawdzi aktywno mzgu tego wymienitego mne-monisty podczas zapamitywania.Twj mzg nie pracuje na penych obrotach prawie nigdy (li tylko,gdy nu doznajesz orgazmu i to tylko pod warunkiem, e jeste kobiet- podczas tej krtkiej chwili szczcia aktywne jest wikszo obszarwTwojegomzgu), podczaswykonywaniarnychczynnociaktywizujsi inne, zwykle podobne obszary u rnych ludzi. Dlatego wykorzystu-jesz tak naprawd kady neuron, tylko nie jednoczenie.Zdjcieuzyskanedziki rezonansowi magnetycznemumzguRonapokazao jednak, e w porwnaniu z przecitnym uytkownikiem mzgupodczaszapamitywaniawykorzystujeono35%wikszyobszarkorynowej, gwnieprzyrodkowczpatuskroniowegoprawej pkuli,odpowiedzialn za wyobrani i wizualizacj. Wiesz ju teraz, dlaczegomnemonikajesttakskutecznmetodpamiciow? Jakbytegoniezinterpretowa wyglda na to, e mnemonici uywaj po prostu wik-sz objto mzgu do zapamitywania od przecitnego czowieka. Todlatego mit o wykorzystaniu tylko 10% mzgu zawiera w sobie ziarenkoprawdy.Imiona i nazwiska osb bardzo atwo uciekaj z pamici. Po wielulatachjestemywstanieprzypomniesobietwarzstarychznajomych,ale czsto nie pamitamy, jak mieli na imi nawet niedawno spotkani ko-ledzy. To dlatego, e proces zapamitywania twarzy polega gwnie narozpoznaniu, czym znacznie prostszym ni przypominanie. W dodatkuwygldanato, emamyzaprogramowanywumylespecjalnymoduzajmujcysirozpoznawaniemtwarzyipostaci, przezcoczstozdajesi nam widzie twarze tam, gdzie z pewnoci ich nie ma - w ksztaciechmur czy na rysach pnia drzewa. Zjawisko to nosi nazw pareidolii itumaczy tak absurdalne zachowania jak dostrzeganie twarzy Elvisa lubJezusa na patelni, na ktrej dopiero kto usmay jajecznic czy odnaj-dywanietwarzynaMarsienazdjciachoniskiejrozdzielczoci. Niecowicej na ten temat opowiem Ci w nastpnej czci ksiki.Wspominaem ju wczeniej o synnych postaciach, znajcych imionatysicy swoich onierzy (jak Juliusz Cezar) lub setek innych ludzi. Wy-obra sobie, jak wielkim szacunkiem i oddaniem musieli darzy swojegoprzywdc ludzie, do ktrych ten zwraca si po imieniu, symulujc wten sposb trosk o ich los (bo czy mona si osobicie martwi o lostakiej rzeszy ludzi?). Dlatego jeeli uda Ci si po dugim okresie czasu1.3 Mnemonika 34zapamita czyje nazwisko i zwrci si do kogo jego wasnym imie-niempotakdugimczasie, automatyczniewzbudzaszjegozaufanieaosobataobdarzaCiszacunkiemi czujesidobrzewTwoimtowa-rzystwie. Tysamjestepostrzeganyjakoosobapewnasiebiei obytatowarzysko.Jak technik posuguje si Ron, aby zapamita imiona i nazwiskaosb?Pierwszym warunkiem jest uwaga. Jeli wzbudzisz w sobie uwagi postanowiszzapamitaczyjeimi, zwikszasznatoswojeszanse.Gdyskoncentrujeszsinazapamitaniuczyjegoimienia, zastosujeszkolejne kroki. Przypomnij sobie kogo znajomego,noszcego to imi iwyobra sobie, e stojca przed Tob osoba upodabnia si i wciela niecow rol tego znajomego. W ten sposb tworzysz siln asocjacj. Skojarzt nowo poznan osob z jakim obrazem, ktry przyc