MedBi ay 201 22-2 marca MEDBIZ...

MedBiz Days 2018 • 22-24 marca

1

22-24 marca 2018 PUBLIK ACJA NIEODPŁ ATNA ISBN 978-83-950438-0-2

M E D B I Z D A Y S U S T Y K U M E D Y C Y N Y I B I Z N E S U


2

PATRONAT HONOROWY

PATRONAT MEDIALNY


3

Szanowni Państwo,z niezmierną przyjemnością składam na Państwa ręce pierwszą publikację wydaną w ramach Med-Biz Days. Jest to efekt wielomiesięcznych prac całego zespołu ludzi, którym chciałbym z tego miej-sca bardzo podziękować. Bez nich to wydarzenie nie mogłoby się odbyć, a Państwo nie czytaliby tego tekstu. Mam nadzieję, że nawiązane w ten sposób znajomości przetrwają lata i podobnie bę-dzie z wszystkimi tymi, którzy poznają się już na naszej konferencji.

Konferencja MedBiz Days jest platformą służącą nawiązywaniu kontaktów, wymianie doświad-czeń oraz poszerzaniu wiedzy z zakresu biznesu w branży healthcare między studentami Szkoły Głównej Handlowej i Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Niniejsza publikacja jest kolej-nym krokiem do uczynienia naszego przedsięwzięcia najbardziej wyczekiwanym wydarzeniem roku przez osoby zainteresowane karierą w sektorze ochrony zdrowia.

„U styku medycyny i biznesu” jest tytułem trzymanego przez Państwa w rękach wydawnictwa, a jednocześnie opisem tego, gdzie, jako studenci najlepszych uczelni w swoich dziedzinach w Pol-sce, podczas naszej konferencji wspólnie jesteśmy pozycjonowani. Wykłady i warsztaty zorganizo-wane w ramach MedBiz Days 2018 mają nam pomóc się w tej rzeczywistości odnaleźć. Uczestnik stawiany jest w prawdziwie biznesowej sytuacji. Ma okazję poznać spojrzenie i perspektywę otocze-nia instytucjonalnego, biznesowego i naukowego. Wierzymy, że może to nieść dla niego niesamo-witą wartość dodaną.

W publikacji znajdą Państwo artykuły poruszające tematy, które pojawią się na konferencji, roz-szerzające je, ale też takie, które zawierają dodatkową wiedzę. Czytelnicy mają też okazję zapoznać się z dwoma inspirującymi wywiadami przeprowadzonymi ze specjalistami od marketingu i no-wych technologii w medycynie. Z pewnością warto do nich zajrzeć.

Miłej lektury i do zobaczenia!

Koordynator MedBiz Days 2018

SPIS TREŚCI

4 | HEALTH LITERACY

6 | “M JAK ZDROWIE”. SZANSE I WYZWANIA M-ZDROWIA.

9 | NOWE TECHNOLOGIE W MONITOROWANIU WYBRANYCH CHORÓB ZAKAŹNYCH

12 | TELEMEDYCYNA PRZECIWKO CHOROBOM ZAKAŹNYM

14 | GRYWALIZACJA W MEDYCYNIE

16 | WYWIAD: MARCIN LAKS

18 | WYWIAD: DR N. MED. ANDRZEJ CACKO


4

HEALTHLITERACYA U T O R : M G R M A G D A L E N A J A B Ł O Ń S K A

mgr Magdalena Jabłońska - Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Wydziału Nauki o Zdro-wiu kierunku Zdrowie Publiczne w specjalności Promocja Zdrowia i Epidemiologia. Była członkiem Studenckiego Koła Naukowego Managerów Zdrowia, Europejskiego Stowarzyszenia Studentów Medycyny oraz Warszawskiej Akademii Pediatrii, obecnie doktorant na Wydziale Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w Zakładzie Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii oraz pracownik Zakładu Gerontologii, Zdrowia Publicznego i Dydaktyki – Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji.

Oczekuje się że współcze-sna populacja będzie ak-tywnie włączać się w kie-

rowanie swoim zdrowiem. Dobre decyzje zdrowotne wymagają dostęp-nych oraz zrozumiałych informacji, które są dostosowane do potrzeb oraz do pochodzenia zainteresowanych osób. Specjaliści opieki zdrowotnej uważani są za główne źródło infor-macji o stanie zdrowia, jednak gwał-towny rozwój Internetu spowodował większy dostęp doniesień medialnych dla ogółu populacji. Dlatego umiejęt-ności w zrozumieniu oraz wykorzy-staniu informacji mogą mieć wpływ na zachowania zdrowotne. Umiejęt-ności te są pojmowane jako „health literacy”.

Termin „health literacy” jest tłu-maczony w różny sposób: „kompeten-cje zdrowotne”, „funkcjonalna wiedza zdrowotna”, „alfabetyzacja zdrowot-na”, „odczytywanie zdrowia”(1). Zgod-nie z WHO termin „health literacy” można tłumaczyć jako umiejętno-ści które określają motywacje oraz zdolności jednostek do uzyskiwania

dostępu do informacji oraz ich rozu-mienia i wykorzystywania w sposób promujący oraz utrzymujący dobre zdrowie. Według WHO termin „he-alth literacy” jest czymś więcej niż tyl-ko umiejętnością przeczytania ulotki czy umówienia się na wizytę lekarską, poprawiając dostęp ludzi do informa-cji o zdrowiu oraz poprawę ich zdol-ności do korzystania z tych informa-

cji w sposób efektywny podnosimy szansę na zaangażowanie populacji w umacnianie zdrowia(2). Samo poję-cie „helath literacy” ma swoje źródło w Karcie Ottawskiej z 1986 roku(3).

Nutbeam nakreślił propozy-cję trójstopniowego podziału „he-

alth literacy” w kontekście zdro-wia, wyróżnił: „basic/functional literacy”, „communicative/inte-ractive literacy”, „critical literacy”. • „basic/functional literacy” za-wiera w sobie podstawowe umie-jętności z zakresu czytania oraz pisania, które są niezbędne z za-kresu kompetentnego funkcjono-wania w codziennych sytuacjach • „communicative/interactive litera-cy” obejmuje zaawansowane mecha-nizmy poznawania oraz umiejętności społeczne. To połączenie może być wykorzystane w aktywnym uczest-niczeniu w praktykach codziennych oraz do wyciągania i rozumienia wnio-sków z wiedzy zdobytej, rozumienia jej oraz dostosowywaniu zdobytej wiedzy do zmiennych okoliczności • „critical literacy” zezwala na rozwój osobisty a także autonomię jednost-ki, zwiera bardziej zaawansowane mechanizmy wykorzystywane w po-łączeniu z umiejętnościami spo-łecznymi do przejęcia kontroli nad wydarzeniami w życiu na podstawie krytycznej analizy informacji(4)

Termin „health literacy” jest tłumaczony w różny sposób:

„kompetencje zdrowotne”, „funkcjonalna wiedza zdrowot-na”, „alfabetyzacja zdrowotna”,

„odczytywanie zdrowia”.


5

Powyższa struktura może być za-sadnicza z powodu jej złożoności oraz uporządkowanego charakteru, prze-jawia się to koniecznością posiadania wszelkich kompetencji szczebla niż-szego przed osiągnięciem poziomu wyższego(1).

„Health literacy” jest znaczna również z punktu widzenia całego społeczeństwa, a nie tylko poszcze-gólnej jednostki. Oprócz zdolności poszczególnych jednostek do reak-cji na zmienne warunki środowiska, biegłość polegająca na „odczytywa-niu zdrowia” może dotyczyć zdol-ności do udzielania pomocy innym jednostkom w społeczeństwie. Nie uwzględniając pojęcia „health lite-racy” nie będzie możliwe dokonanie szerokiej analizy wiadomości o stanie zdrowia populacji, a także o uwarun-kowaniach środowiskowych które są niezbędne do utrzymania odpowied-niego stanu zdrowia(5).

Wzrost liczby badań z zakresu po-jęcia „health literacy” na przełomie ostatnich lat ukazał skoncentrowa-nie ocen z zakresu niskiego poziomu podstawowego „umiejętności odczy-tywania zdrowia”. Brakuje jednak mo-deli ukazujących teoretyczne dowody jak w przypadku modelu łączącego „basic communitavive and critical he-alth literacy” ze zdrowiem jednostki stworzonym przez Ishikawę i Yano(6) oraz empirycznych dowodów na po-zytywny wpływ „communicative/in-teractive i critical literacy” co może przyczynić się do zamiaru zrealizo-wania koncepcji działań służących ich udoskonaleniu.

Jednym z badań w którym Ishika-wa i wsp. podjeli próbę oceny, było badanie przeprowadzone na 190 pra-cownikach biurowych oraz umysło-wych jednej z japońskich firm. Bada-nie wykazało, że z zakresu zachowań zdrowotnych, osoby które były włą-czone do grupy o wyższym poziomie „communicative/interactive i critical literacy” wykazały częstsze spoży-wanie regularnych posiłków, podej-mowały aktywność fizyczną, a także nigdy nie paliły. W przypadku stresu zawodowego, populacja tej grupy sta-rała się pokonywać występujące na-pięcie poprzez własną aktywność lub poszukiwania wsparcia u innych osób. W przypadku pracowników z grupy o niskim poziomie „communicative/in-teractive i critical literacy” wskazano na bierność w wyżej wymienionym zakresie. Badanie wykazało także większą ilość doświadczanych dole-gliwości somatycznych przez tą grupę pracowników(7).

Warto również zaznaczyć o po-tencjalnych obszarach badań z za-kresu „health literacy”. Zakres zain-teresowań mógłby zawierać w sobie zbadanie możliwości oraz celowości działań z tego zakresu, polegających

na zweryfikowaniu odpowiednich metod oddziaływań dla danego po-ziomu „health literacy” oraz ziden-tyfikowanie czynników, które potra-fiłby łagodzić powiązanie pomiędzy niskim poziomem „health literacy” a miernym zdrowiem(1). Warte uwagi mogłoby być skonkretyzowanie oraz sprawdzenie występowania zależ-ności pomiędzy poziomami „health literacy” oraz zjawiskami w nich za-wartymi a wykształceniem. Interesu-jące mogłoby być sprawdzenie czyn-ników determinujących kolejne etapy „health literacy”, zweryfikowanie czy wraz z wyższym poziomem wykształ-cenia, kompetencje oraz umiejętności ulegają udoskonaleniu.

Istotne jest przygotowanie na-rzędzi służących do oceny wyższych poziomów „health literacy”, szczegól-nie z zakresu realizacji działań z ob-szaru promocji zdrowia. Dobry efekt mogłoby przynieść przygotowanie krótkich oraz dostępnych w obsłudze kwestionariuszy. Mogłyby one umoż-liwić w krótkim czasie przeprowadze-nie formularza oraz interpretację jego wyników. Ich wykorzystanie przez twórców działań z zakresu edukacji, promocji czy prewencji w powszech-nym użytku mogłoby przyczynić się do dostosowania interwencji do po-ziomu „health literacy”. Trudno jed-nak jest ocenić skalę tego problemu w Polsce jednak jak wskazuje litera-turę w badaniach amerykańskich (9) ukazane jest zjawisko występowania niewłaściwej oceny przez personel le-karski „health literacy” u pacjentów, szczególnie z zakresu jego niskiego poziomu. ■

Bibliografia

1. Iwanowicz E., „Health literacy” jako jedno ze współczesnych wyzwań zdrowia publicznego, Medycyna Pracy 2009;60(5):427–4372. http://www.who.int/healthpromotion/conferences/7gchp/track2/en/ (dostęp: 10.03.2018)3. Karta Ottawska 1986.4. Nutbeam D.: Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and com munication strategies into 21st century. Health Promot. Int. 2000;15:259–2675. International Encyclopedia of Public Health 2008, 3: 204-2116. Ishikawa H., Yano E.: Patient health literacy and participation in the health-care process. Health Expect. 2008;11:113–1227. Ishikawa H., Nomura K., Satoa M., Yano E.: Developing a measure of communicative and critical health literacy: a pilot study of Japanese office workers. Health Promot. Int. 2008;23:269–2748. Lindau S., Tomori C., Lyons T, Langseth L., Benett C., Garcia P.: The association of health literacy with cervical cancer prevention knowledge and health behaviors in a multiethnic cohort of women. Am. J. Obstet.

Brakuje jednak modeli ukazujących teore-

tyczne dowody


6

“M JAK ZDROWIE”.SZANSE I WYZWANIA M-ZDROWIA.A U T O R Z Y: K R Y S T I A N S TA R O Ń , M O N I K A S Z M U R Ł O

Krystian Staroń - Student III roku studiów licencjackich na kierunku Zdrowie Publiczne Warszawskiego Uniwer-sytetu Medycznego. Przewodniczący SKN Managerów Zdrowia WUM. Koordynator VI Warszawskich Dni Nauki o Zdrowiu. Współautor książki „Praktyczny Wymiar Zdrowia Publicznego”. Jego obecne zainteresowania naukowe skupiają się na jakości i dostępności opieki psychiatrycznej w Polsce.

Monika Szmurło - Studentka II roku studiów magisterskich Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Wydziału Nauki o Zdrowiu, kierunku Zdrowie Publiczne na specjalności Zarządzanie w Ochronie Zdrowia oraz Psychoonkologii Uniwersytetu SWPS. Wiceprzewodnicząca SKN Managerów Zdrowia WUM. Współ-organizator konferencji naukowych m.in.: VI Warszawskich Dni Nauki o Zdrowiu, Kongresu Zdrowego Sta-rzenia się, Zdrowie Publiczne i co dalej?, Healthcare Business Forum. Prelegentka konferencji „Implikacje w Zdrowiu Publicznym”. Jej zainteresowania naukowe rozwijane w ramach pracy licencjackiej to wykorzy-stanie komunikacji interpersonalnej w relacji lekarz-pacjent jako narzędzia terapeutycznego. Obecne za-interesowania koncentrują się na marketingu usług zdrowotnych, psychologii zdrowia oraz jakości życia pacjenta onkologicznego na różnych etapach choroby.

Zgodnie z definicją Świato-wej Organizacji Zdrowia m-zdrowie to działania z za-

kresu medycyny i zdrowia publiczne-go wspierane przez urządzenia mo-bilne, takie jak: telefony komórkowe, urządzenia monitorujące pacjenta, urządzenia PDA (ang. Personal Dig-ital Assistant) oraz inne urządzenia bezprzewodowe.1 Komisja Europejska rozszerzyła tę definicję dodatkowo o aplikacje mobilne.2 Rynek m-zdro-wia jest najszybciej rozwijającym się segmentem telemedycyny. Wzrost

1 mHealth. New horizons for health through mobile technologies. Global Observatory for eHealth series, Vol 3, WHO, 20112 Green Paper on Mobile Health, European Commission, 20143 https://www.mp.pl/technologie/mzdrowie/dla_lekarzy/121867,za-3-lata-globalny-rynek-mzdrowia-bedzie-wart-215-mld-dol (data dostępu: 8.03.2018 r.)4 Connected health. How digital technology is transforming health and social care, Deloitte, London 20155 Green Paper on Mobile Health, European Commission, 2014

wykorzystania aplikacji mobilnych oferujących usługi opieki zdrowotnej wynika m.in. z coraz większej popu-larności smartfonów i tabletów oraz sieci 3G i 4G.3

Jak wynika z raportu „Connec-ted health. How digital technology is transforming health and social care” wartość rynku m-zdrowia wzrośnie z poziomu 2,4 mld dolarów w 2013 roku do 21,5 mld dolarów w 2018 roku. Autorzy raportu przewidują, że w 2018 r. Europa będzie najwięk-szym rynkiem w segmencie m-zdro-

wia. Wartość europejskiego rynku m-zdrowia będzie wynosiła 7,1 mld dolarów, a średni roczny wzrost tego rynku wyniesie 61,6%.4

Dynamiczny rozwój m-zdrowia niesie ze sobą zarówno wiele korzyści jak i wyzwań, z którymi będą musia-ły zmierzyć się państwa korzystające z takich rozwiązań.5

Podstawowym celem m-health jest wspieranie długofalowych zmian zachowań zdrowotnych użytkownika, a tym samym poprawa jego kondycji


7

zdrowotnej. Starzenie społeczeń-stwa, spadek przyrostu naturalnego, postęp medycyny, a także oczekiwa-nia społeczeństwa dotyczące jakości oraz dostępności usług zdrowotnych napędzają nakłady na ochronę zdro-wia. Rosnące oczekiwania spotykają się z ograniczeniami budżetowymi. Chroniczny deficyt kadry, kolejki oraz ograniczenia czasowe lekarzy dla wielu pacjentów stają się barierą w trosce o zdrowie. Potrzeby chorych nie są współmierne z dostępnością do wybranych usług medycznych, dla-tego model świadczeń z wykorzysta-niem technologii (TEC – technology enabled care) stał się nadzieją dla usprawnienia systemu.6 Zasięg i moc technologii przekracza odległości geograficzne i ograniczenia wystę-pujące w bezpośrednim dostępie do ochrony zdrowia.7 Do zalet wynikają-cych z wykorzystania technologii mo-bilnej można zaliczyć wszechstron-ność we wszystkich aspektach opieki zdrowotnej oraz potencjał w zakresie poprawy monitorowania stanu zdro-wia, profilaktyki, a także zaangażo-wania pacjentów. Przekształcanie opieki zdrowotnej w efektywniejszą oraz skoncentrowaną na pacjencie, gdzie leczeni mają natychmiastowy dostęp do dokumentacji medycznej oraz narzędzia decyzyjne, umożli-wiające aktywny i świadomy udział w planach leczenia8.

Aplikacje mobilne pozwalają między innymi zaplanować dietę, obliczyć kaloryczność spożywanych posiłków, wyliczyć dni płodne, po-instruować jak zachować się sytuacji nagłej, a także postawić diagnozę. M--zdrowie ma szczególne zastosowanie u chorych na serce, cukrzycę, astmę oraz przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Optymalizacja opieki nad oso-bami chorymi przewlekle jest utoż-samiana jako potencjalnie skuteczna dziedzina.9

6 https://www.mp.pl/technologie/mzdrowie/dla_lekarzy/121867,za-3-lata-globalny-rynek-mzdrowia-bedzie-wart-215-mld-dol (data dostę pu: 10.03.2018)7 http://www.rp.pl/artykul/1207887-mZdrowie-warte-miliardy.html data dostępu: 10.03.2018 r.8 https://www.mp.pl/technologie/mzdrowie/dla_lekarzy/121867,za-3-lata-globalny-rynek-mzdrowia-bedzie-wart-215-mld-dol (data dostę pu: 10.03.2018 r.)9 https://lekarz.znanylekarz.pl/blog/rynek-mhealth-czyli-zdrowie-w-kieszeni (data dostępu: 10.03.2018 r.)10 http://clcg.pl/mhealth-lekarstwem-na-problemy-sluzby-zdrowia/ data dostępu: 10.03.2018 r.11 https://www.mp.pl/technologie/mzdrowie/dla_lekarzy/121867,za-3-lata-globalny-rynek-mzdrowia-bedzie-wart-215-mld-dol (data dostę pu: 10.03.2018)12 Krzostek M. (2015), Aplikacje sportowe i zdrowotne, wyniki badania CAWI, https://ircenter.com/aplikacje-sportowe-i-zdrowotne- wyniki-badania-cawi/13 Seybert H. (2012), Internet Use in Households and by Individuals in 2012, European Union

Pacjenci kardiologiczni mogą ko-rzystać z aplikacji służących do po-miaru ciśnienia, a nowoczesne smart-fony umożliwiają im pomiar fali EKG. Stała obserwacja pozwala na wcze-śniejsze wykrycie nieprawidłowości i zaburzeń pracy serca, a profilaktyka zapewnia komfort psychiczny pacjen-ta. Nowoczesne technologie pozwa-lają również skontrolować poziom cukru we krwi, sprawdzić niedobory żelaza wykorzystując aparat i flesz, wykryć osteoporozę oraz zawiadomić lekarza w sytuacji trudności z oddy-chaniem.

Jednym z trudniejszych wyzwań medyków jest kontrola pacjenta przy przestrzeganiu zaleceń lekarskich po opuszczeniu placówki medycznej. Te-rapeuta nie ma gwarancji, że leczony będzie postępował zgodnie z okre-ślonymi wytycznymi lub nie poda fałszywych informacji podczas wizy-ty kontrolnej. Automatyczne powia-domienie lub alarm przypominający o zastosowaniu odpowiedniej dawki leku lub konieczności uzupełnienia recept w perspektywie czasu może przekładać się na szybszy powrót do zdrowia. Potencjał sukcesu można za-uważyć nie tylko w przypadku prze-strzegania zaleceń, ale także opieki pooperacyjnej i rehabilitacji.10

Jak dowodzą doniesienia naukowe u pacjentów z przewlekłymi lub kry-tycznymi schorzeniami, stosowanie ścisłego schematu terapeutycznego

przy pomocy m health może nie tyl-ko pomóc w powrocie do zdrowia, ale także obniżyć koszty związane z le-czeniem, sprowokować wcześniejsze interwencje, zredukować liczbę: na-głych przyjęć do szpitala, hospitali-zacji ogółem, dni spędzonych w łóżku szpitalnym oraz wizyt u lekarzy Pod-stawowej Opieki Zdrowotnej i specja-listów.11

Według badania CAWI przepro-wadzonego na początku 2015 r., 31 procent polskich internautów korzy-sta z mobilnych aplikacji zdrowot-nych i sportowych.12 Wspierają one interakcje między pacjentami, a per-sonelem medycznym, co prowadzi do zwiększenia poczucia komfortu pa-cjentów, lepszej personalizacji opie-ki zdrowotnej, zarówno w zakresie prewencji, diagnostyki, leczenia jak i opieki długoterminowej.

Ponadto, aplikacje zdrowotne na smartfony są w stanie przyczynić się do promocji zdrowia i jego ochrony w szczególności wśród młodzieży szkolnej i studentów. Według badań z 2012 roku przeprowadzonych w 27 krajach europejskich jest to najwięk-sza grupa użytkowników urządzeń mobilnych. Przedstawione dane uka-zują, że prawie 60% obywateli Europy w przedziale wiekowym od 16 do 24 lat korzysta z dostępu do Internetu mobilnego, z analogicznym 36% i 12% populacji odpowiednio w wieku od 25 do 54 lat i od 55 do 74 lat.13

Pomimo korzyści, jakie wiążą się z zastosowaniem m-zdrowia, istnie-ją pewne ograniczenia utrudniające jego szersze stosowanie. W 2014 roku Komisja Europejska opublikowała tak zwaną Zieloną Księgę na ten temat. Najpoważniejszym zagrożeniem stała się obawa o brak polityki dotyczącej pozyskiwania oraz przechowywania i wykorzystywania danych na temat zdrowia użytkowników aplikacji czy

Aplikacje mobilne pozwalają między innymi zaplanować dietę,

obliczyć kaloryczność spożywanych posiłków, wyliczyć dni płodne, poin-struować jak zachować się sytuacji nagłej, a także postawić diagnozę.


8

brak jawności w zakresie możliwo-ści wykorzystywania danych perso-nalnych, a także opory pracowników ochrony zdrowia.14

Średnio raz w tygodniu dewelo-perzy wypuszczają na rynek następ-ną przełomową aplikację, służącą na przykład do badania tętna za pomocą telefonu komórkowego czy do reha-bilitacji, gdzie telefony traktowane są jako akcelerometr i monitorują skłony. Mimo, że większość aplikacji jest albo bezpłatna, albo względnie tania po-równując ją ze sprzętem szpitalnym, niewiele jest regulowanych przez Agencję Żywności i Leków (FDA).15 Kontroli podlegają tylko urządzenia, które w wyniku złego funkcjonowania mogą stanowić zagrożenie dla pacjen-ta. Dlatego też lekarze z dystansem odnoszą się do pomysłów ordynowa-nia aplikacji na receptę. Nie ma pew-ności, że nieprzetestowany gruntow-nie program nie popełni błędu i nie zafałszuje wyników dostarczając nie-prawdziwych informacji i stwarzając

14 European Commission Green Paper on mHealth https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/green-paper-mobile-health-mhe alth15 http://www.fda.gov/downloads/MedicalDevices/DeviceRegulationandGuidance/GuidanceDocuments/UCM263366.pdf (data dostępu: 10.03.2018)16 Aitken, M (2013) Patient Apps for Improved Health Care: From Novelty to Mainstream. Report by the IMS Institute for Health care Infor matics.17 Chances and Risks of Mobile Health Apps (CHARISMHA) – Abridged Version, Albrecht, U.-V. (Editor), Hannover Medical School, 201618 Opinia Komitetu Regionów – Mobilne zdrowie („mHealth”) (2015/C 019/17)

złudne poczucie bezpieczeństwa. Po przeprowadzonej przez Institute for Healthcare Informatics IMS analizie aplikacji zdrowotnych pod kątem ich użyteczności dla zdrowia użytkowni-

ka, jedynie 16 spośród 275 z nich prze-szło ją z pozytywnym wynikiem, po-zostałe natomiast w żaden sposób nie przyczyniały się do poprawy zdrowia lub samopoczucia użytkowników.16 Możliwość stosunkowo wczesnego wykrywania niewydolności organi-zmu jest też okupiona utratą prywat-ności. Aplikacje, a tak naprawdę ich właściciele, mają bezpośredni dostęp

do danych, co w razie ataku hakerów czy kradzieży sprzętu czyni łatwy cel dla oszustów.

Dotychczas ryzyko związane z ko-rzystaniem z dostępnych na rynku aplikacji nie zostało dostatecznie zbadane, jest to jednak niezbęd-ny element do oceny korelacji ry-zyka i korzyści wynikających z ich użytkowania. Promując korzysta-nie z m-zdrowia musimy pamiętać o względach medyczno-etycznych i zabezpieczeniach dotyczących wrażliwych danych, jakie o naszym zdrowiu zbiera aplikacja.17 Aplikacje m-health zapewne kryją w sobie wiel-ki potencjał i już w tej chwili użytecz-ność społeczna wielu z nich może być znacząca. Należałoby jednak z dy-stansem podchodzić do zapewnień twórców aplikacji, szczególnie, jeśli w grę wchodzi nie tylko nasze zdro-wie, lecz także życie.18 ■

Średnio raz w tygodniu deweloperzy wypuszczają na rynek następną przeło-

mową aplikację


9

NOWE TECHNOLOGIEW MONITOROWANIU WYBRANYCH CHORÓB ZAKAŹNYCHU LUDZI W POLSCE, STANACH ZJEDNOCZONYCH I NIEMCZECH Z UWZGLĘDNIENIEM OBOWIĄZKU WYKONYWANIA SZCZEPIEŃ.A U T O R Z Y: M A G D A L E N A A N N A G R Z Y WA C K A , K ATA R Z Y N A A N N A R E K L E W S K A , M A G D A L E N A S Z E L I G A , A N N A M A R I A W I L G A , K O N R A D P I O T R Z YG A R S K I

Magdalena Anna Grzywacka, Katarzyna Anna Reklewska, Magdalena Szeliga, Anna Maria Wilga, Konrad Piotr Zygarski reprezentują Warszawski Uniwersytet Medyczny - Wydział Nauki o Zdrowiu, Studenckie Koło Naukowe Mana-gerów Zdrowia działające przy Zakładzie Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii.

Choroby zakaźne to wciąż poważny problem współ-czesnego świata. Pomimo

postępu medycyny, zachorowalność na wybrane choroby jest bardzo wy-soka. Powodowane jest to przede wszystkim dość niskim budżetem kraju na ochronę zdrowia oraz nie-prawidłową profilaktyką. Najprost-sza definicja mówi, że są to choroby wywoływane przez drobnoustroje chorobotwórcze – wirusy, bakterie, grzyby, priony, pasożyty oraz pierwot-niaki. Wszystkie choroby infekcyjne powstają w następstwie przeniesienia danego czynnika chorobotwórczego, między organizmami żywymi w spo-sób pośredni lub bezpośredni.1 Cho-roby zakaźne posiadają szeroki za-kres dróg szerzenia się w środowisku i z tego względu stanowią ogromne zagrożenie dla społeczeństwa. Mogą rozprzestrzeniać się drogą bezpośred-nią, czyli z organizmu żywego na dru-gi organizm żywy, drogą kropelkową, płciową, wektorową, poprzez wkłucie i naruszenie ciągłości tkanek. Choro-

1 http://righthand.pl/choroby/?drogi-i-wrota-zakazenia,41 /7.03.2018r., 18.402 “Zakażenie- polega na wniknięciu drobnoustroju chorobotwórczego do organizmu gospodarza oraz osiedleniu się w jego tkankach” Podstawy Mikrobiologii Lekarskiej, pod redakcją Leona Jabłońskiego PZWL Wydanie III, Warszawa 1979/7.03.2018r, 20.353 http://www.mpz.mz.gov.pl/baza-analiz-systemowych-i-wdrozeniowych/ 07.03.2018r., 20:34

ba rozwija się w momencie zakażenia danym patogenem, przy nieprawidło-wej reakcji układu odpornościowego człowieka.2

Jednym z narzędzi monitorowa-nia chorób zakaźnych w Polsce są mapy potrzeb zdrowotnych. Są one wsparciem w podejmowaniu decyzji w zakresie rozmieszczenia środków inwestycyjnych na ochronę zdrowia. Podejmowane są na podstawie zebra-nych informacji o liczbie zachorowań na daną jednostkę chorobową. Mapy pozwolą zarówno dostosować zmia-ny systemowe w zakresie udzielanych świadczeń zdrowotnych, jak i w za-kresie rozwoju infrastruktury do po-trzeb danego regionu.

Mapy potrzeb zdrowotnych obej-mują 30 grup jednostek chorobo-wych, które podzielone są na dwie równe części A i B (w grupie B znajdu-ją się choroby zakaźne). Każda z map potrzeb zdrowotnych odnosi się do 3 modułów. Lecznictwa zamknięte-go wraz z uwzględnieniem szpitali, hospicjów, opieki długoterminowej,

świadczeń odrębnie kontraktowa-nych, świadczeń wysokospecjali-stycznych, Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej oraz Podstawowej Opieki Zdrowotnej.

Platforma Bazy Analiz Systemo-wych i Wdrożeniowych prezentu-je mapy potrzeb zdrowotnych i jest zbudowana w sposób, pozwalający na sformułowanie odpowiednich war-tości, którymi jest zainteresowany dany użytkownik. Po zdefiniowaniu zmiennych, interesariusz otrzymuje istotne dla niego informacje jak i pro-gnozy kluczowych zmian wraz z moż-liwością przeprowadzenia analizy.3

Stany Zjednoczone Ameryki, jed-no z najlepiej rozwiniętych państw na świecie, kraj na najwyższym po-ziomie technologicznym z zakresu medycyny. Dwie główne kwestie do-tyczące nowych technologii w moni-torowaniu chorób zakaźnych w USA, które zostaną opisane w tej części to Program VAERS oraz chip diagno-styczny do wykrywania boreliozy. »


10

Monitorowaniem chorób w Sta-nach Zjednoczonych zajmują się CDC- Centers for Disease Control and Prevention, czyli Centra Kontroli i Prewencji Chorób. Akronim VAERS4 można przetłumaczyć jako krajowy program nadzoru nad bezpieczeń-stwem oraz nad niepożądanymi zda-rzeniami poszczepiennymi. Program jest realizowany na terenie całego kra-ju. Jest to jeden z najszybszych sposo-bów monitorowania i udostępniania informacji społeczeństwu dotyczącej skutków ubocznych szczepionek.

Tabela 1. Cele systemu VAERS

Źródło: strona internetowa programu: https://vaers.hhs.gov/about.html

Stany Zjednoczone opracowały w 2013 specjalny chip diagnostyczny służący do wykrywania choroby za-kaźnej, jaką jest borelioza. Amery-kańscy uczeni po zapoznaniu się z da-nymi dotyczącymi rozprzestrzeniania się tej choroby, postanowili stworzyć metodę szybkiego i skutecznego diagnozowania oraz co za tym idzie właściwego leczenia. Metoda ta po-zwala nie tylko na wczesne rozpozna-nie choroby, ale także na stworzenie

4 https://vaers.hhs.gov/index /07.03.2018r., 20:345 SurvNet Electronic Surveillance System for Infectious Disease Outbreaks, Germany /9.03.2018r., 17.486 S. Hin, D. Baumann, K. Mitsakakis., i wsp. The Lab-On-A-Chip Design&Foundry Services7 http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20082341570 10.03.2018r., 17:038 http://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Szczepienia/Mamy-12-bezplatnych-szczepien-obowiazkowych-Czy-to-za-malo,130127,1018.html 10.03.2018r., 16:579 https://www.bundesgesundheitsministerium.de/topics/prevention/vaccinations.html 10.03.2018r., 16:5810 http://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Szczepienia/USA-czemu-dzieci-z-zamoznych-rodzin-czesciej-nie-sa-szczepione,148777,1018,1.html 10.03.2018r., 17:03

w przyszłości bardziej czułych testów służących do wykrywania innych cho-rób zakaźnych.

Republika Federalna Niemiec szczyci się najstarszym na świecie systemem opieki zdrowotnej. System tego państwa opiera się na kasach chorych. Został wprowadzony ponad 130 lat temu i funkcjonuje do dziś.

Organem nadzorującym sytu-ację epidemiologiczną w kraju jest Państwowy Instytut Roberta Kocha, z siedzibą w Berlinie. Zajmuje się on sprawowaniem kontroli nad standar-dami higienicznymi w placówkach medycznych.

Wprowadzony więc został system nadzoru elektronicznego Surv-Net.5 Umożliwia on stałą kontrolę oraz możliwość szybkiego reagowania w kryzysowych sytuacjach, poprzez natychmiastowe podjęcie interwencji w celu zahamowania rozprzestrze-niania się choroby zakaźnej. Groma-dzi dane w formie elektronicznej, przez co umożliwia szybką wymianę informacji pomiędzy instytucjami. Główne cele systemu to łatwy dostęp do dokumentacji oraz opisywanie zgłoszonych ognisk chorobowych, które grożą powstaniu epidemii. Sys-tem ten zyskuje coraz większą popu-larność i wykazuje dużą skuteczność w zwalczaniu chorób zakaźnych. Ko-lejną funkcją, jest możliwość łącze-nia pojedynczych przypadków, stwa-rzając specjalny raport o epidemii, występującej na poziomie lokalnym i krajowym. Łączy pozornie niezależ-ne oraz niezidentyfikowane ogniska chorobowe.

Projekt badawczy, który skupia się na chorobach zakaźnych, wdrożony został także pod nazwą Discogno-sis,6 czyli tak zwane „laboratorium na dysku”. Jest to niezwykle szybka me-toda, umożliwiająca diagnozowanie malarii oraz innych tropikalnych cho-rób zakaźnych, dzięki czemu lekarze mogą szybko i sprawnie podjąć odpo-

wiednie kroki w leczeniu pacjentów. Sugeruje to nie tylko właściwą farma-koterapię, ale także metody dotyczące zapobiegania rozprzestrzenianiu się chorób. Objawy chorób tropikalnych są do siebie bardzo podobne i trudne do rozróżnienia. Dzięki tej metodzie, jest to zdecydowanie szybsze i trafne. Niewielka masa i wielkość urządze-nia, wskazuje na jego praktyczność i funkcjonalność. Dysk jest gotowym zestawem, w którym umieszcza się je-dynie próbkę krwi. Zawiera on odpo-wiednie komponenty biochemiczne, które umożliwiają pełną, wartościową analizę pobranego materiału.

W Polsce zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaź-nych u ludzi,7 szczepienia ochronne są obowiązkowe.8 W ustawie nie ma jednak zapisu dotyczącego nieprze-strzegania kalendarza szczepień.

Sytuacja wygląda inaczej za gra-nicą. W Republice Federalnej Nie-miec szczepienia są nieobowiązkowe. Jednakże na stronie Ministerstwa Zdrowia znajduje się informacja9 do-tycząca zalecanych szczepień dla po-szczególnych grup wiekowych. Są to przykładowo szczepienia ochronne przeciwko ospie, wirusowemu zapa-leniu wątroby typu B czy różyczce.

W Stanach Zjednoczonych10 szcze-pienia również nie mają obowiązku federalnego. Jednakże zaświadcze-nia o niektórych szczepieniach mogą być wymogiem przyjęcia dziecka do takich instytucji jak przedszkola czy szkoły. Z drugiej strony, w dwudziestu głównych jednostkach administracyj-nych można ubiegać się o zwolnienie z tego obowiązku, powołując się na względy religijne lub posiadając za-świadczenie lekarskie.

Coraz więcej ludzi jest przeciw-nych szczepieniom swoich dzieci, sądząc, że podawanie tego typu pre-paratów szkodzi zdrowiu. Takie my-ślenie jest nie tylko błędne, ale i nie-

GŁÓWNE CELE POSTA-WIONE DLA SYSTEMU

VAERS

1. MONITOROWANIE ZNANYCH ZDARZEŃ POSZCZEPIENNYCH

2. WYKRYWANIE NOWYCH OD-CZYNÓW NIEPOŻĄDANYCH

3. OZNACZENIE CZYNNIKÓW RYZYKA DLA NIEPOŻĄDANYCH DZIAŁAŃ DANEJ SZCZEPIONKI

4. OKREŚLANIE BEZPIECZEŃ-STWA NOWYCH SZCZEPIONEK

5. TWORZENIE RAPORTÓW PO-RÓWNAWCZYCH


11

bezpieczne. Obniża się procentowa liczba wyszczepialności społeczeń-stwa, która może skutkować powro-tem już dawno niewystępujących cho-rób. Najbardziej narażone są przez to

osoby, które w wyniku swojego stanu zdrowia nie mogą skorzystać z tego typu ochrony przed zachorowaniem.

Choroby zakaźne to nadal duży problem dla zdrowia publicznego. Dzięki możliwości monitorowania za pomocą różnych technologii, spo-

łeczeństwo jest świadome, jak wiele trzeba zrobić w kierunku eradykacji tych chorób. Istotne jest poczucie, iż jesteśmy w stanie obserwować sytu-ację na bieżąco i reagować, gdy pojawi się zagrożenie dla populacji. ■


12

TELEMEDYCYNA PRZECIWKO CHOROBOM ZAKAŹNYMA U T O R Z Y: D O M I N I K WAW R Z U TA , M A Ł G O R Z ATA Ł U K A S Z E W I C Z

Dominik Wawrzuta - Student kierunku lekarskiego WUM, entuzjasta nowych technologii i ich zastosowań w medycynie, twórca aplikacji Siatki Centylowe przeznaczonej do monitorowania rozwoju dzieci oraz projektu seeck.co wykrywającego ogniska chorób zakaźnych w krajach rozwijających się, członek Studenckiego Koła Infor-matyki Medycznej i Telemedycyny

Epidemia eboli w Afryce Za-chodniej trwająca latach 2014-2016 objęła swoim za-

sięgiem głównie terytorium Gwinei, Liberii oraz Sierra Leone, pozbawiając życia ponad 11 tysięcy osób. Ogniska chorób zakaźnych należy rozpatry-wać także w szerszym niż medyczny kontekście. Mają one ogromny wpływ na gospodarkę objętych krajów, two-rząc problemy trwające jeszcze wiele lat po pokonaniu ognisk choroby.

Opisywana epidemia eboli spowo-dowała stratę w PKB Gwinei, Liberii i Sierra Leone w wysokości 2,2 miliar-da dolarów, a połowa przedsiębiorstw straciła co najmniej 50% swoich pra-cowników. Ogromny wpływ na roz-wój ekonomiczny państw będą miały także straty poniesione w strefie spo-łecznej, Liberia utraciła 8% swoich pracowników medycznych, a 17300 dzieci straciło rodziców.

Koszty poniosły jednak nie tylko objęte epidemią państwa, w zwalcze-nie jej zaangażowały się także kraje wysoko rozwinięte. Stany Zjedno-czone wydały na ten cel 2.4 miliarda dolarów, a całkowity koszt niesionej

z zewnątrz pomocy wyniósł 3.6 mi-liarda dolarów.

Przedstawiony przykład jest jed-nym z najintensywniej przekazywa-nych medialnie tematów dotyczących ognisk śmiercionośnych chorób za-kaźnych. Warto zauważyć, że obecnie odnotowywane są kolejne ogniska chorób. Aktualnie w Jemenie rozprze-strzenia się cholera w wyniku której zmarło już ponad 2 tysiące osób, a na Madagaskarze odnotowywanych jest wiele ognisk dżumy. Łatwość prze-mieszczania się sprawia, że epidemie należy rozpatrywać w kontekście globalnym, a nie tylko jako problem zaatakowanego kraju. Z tego powo-du powstają różnorodne rozwiązania telemedyczne, których celem jest kontrola zachorowań i ograniczanie szkód powodowanych przez choroby zakaźne w krajach rozwijających się.

Jednym z pierwszych projektów z obszaru eZdrowia, wdrożonych z myślą o walce z chorobami zakaźny-mi była stworzona w 2014 roku apli-kacja EbolaCare, która umożliwiła lokalnym pracownikom medycznym uzupełnianie dokumentacji me-dycznej przy użyciu smartphone’ów,

a następnie wysyłanie jej do centrali. Główną zaletą wprowadzonego roz-wiązania był efektywniejszy przepływ informacji, co umożliwiło wcześniej-sze wykrycie miejsc objętych cho-robą. Twórcy pomysłu w ciągu kilku tygodni pozyskali 500 000$, co po-zwoliło im to na dystrybucję ponad 1000 urządzeń wraz z aplikacją.

Senegal w początkowej fazie epi-demii Eboli skorzystał ze stworzo-nego wcześniej systemu mDiabetes, którego pierwotnym przeznaczeniem była kontrola cukrzycy. Platforma w tym przypadku została wykorzysta-na jako środek przekazu informacji, gdyż pozwoliła na wysłanie ponad 4 milionów wiadomości SMS do miesz-kańców kraju z informacjami o zagro-żeniu chorobą i sposobach jej unik-nięcia.

Inne podejście prezentuje aktu-alnie rozwijany projekt EPICORE. Rekrutuje on specjalistów z branży medycznej, którzy następnie otrzy-mują informacje o potencjalnych ogniskach chorób zakaźnych. Celem proponowanego rozwiązania jest, na podstawie dostarczonych danych,


13

wydanie opinii czy w danym miejscu rozprzestrzenia się choroba.

Z kolei celem projektu Seeck.co jest stworzenie systemu, który umoż-liwi wykrycie ognisk chorób zakaź-nych w oparciu o pracę lokalnych pracowników medycznych, wykorzy-stujących w swojej codziennej pracy podręczne urządzenia umożliwiające pomiar temperatury ciała, tętna, sa-turacji krwi oraz liczby oddechów ba-danego pacjenta. Zebrane dane są au-tomatycznie wysyłane do centralnej

bazy danych. Na podstawie groma-dzonych informacji uzupełnionych o dane dotyczące czasu i miejsca po-miaru przeprowadzane są analizy sta-tystyczne, które umożliwiają wskaza-nie miejsc potencjalnie zagrożonych chorobą.

Niedobory kadry medycznej w krajach rozwijających się są ogrom-ne, przykładowo w mającym 7 mi-lionów mieszkańców Sierra Leone pracuje zaledwie 200 lekarzy. Roz-wiązania telemedyczne mogą więc

choć częściowo zwiększyć dostępność mieszkańców państw Trzeciego Świa-ta do wysokiej jakości opieki zdro-wotnej. Dzięki wczesnemu wygasze-niu ogniska choroby można zapobiec jej pandemii, której poskromienie będzie wymagać wielokrotnie więcej sił i środków. Nawet jeśli wydawać by się mogło, że ten temat nas nie doty-czy, to wystarczy 10 godzin, czyli tyle ile trwa lot z Warszawy do Kenii, by zagrożenie patogenami było jak naj-bardziej realne. ■


14

GRYWALIZACJAW MEDYCYNIEA U T O R Z Y: M A G D A L E N A A N N A G R Z Y WA C K A , K ATA R Z Y N A A N N A R E K L E W S K A , M A G D A L E N A S Z E L I G A , A N N A M A R I A W I L G A , K O N R A D P I O T R Z YG A R S K I

Magdalena Anna Grzywacka, Katarzyna Anna Reklewska, Magdalena Szeliga, Anna Maria Wilga, Konrad Piotr Zygarski reprezentują Warszawski Uniwersytet Medyczny - Wydział Nauki o Zdrowiu, Studenckie Koło Naukowe Mana-gerów Zdrowia działające przy Zakładzie Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii.

W obecnych czasach gry-walizacja jest popular-ną metodą kształcenia,

znajduje zastosowanie w edukowaniu najmłodszych, biznesie, medycynie oraz wielu innych dziedzinach życia.

Termin grywalizacja1 (ang. gami-fication) oznacza wykorzystywanie mechanizmów gier w różnych warun-kach, które mają na celu modyfika-cję zachowań ludzi oraz zwiększenie ich zaangażowania.

Mechanizmy te mobilizują użyt-kownika do działania i zaangażowa-nia. Dzięki czemu codzienne, mo-notonne czynności stają się bardziej pasjonujące oraz skupiają uwagę danej osoby. Podejmujemy się za-dań i wyzwań, do których jesteśmy zobowiązani. Gamifikację można zastosować w takich dziedzinach jak marketing, edukacja, sport, kultu-ra, medycyna, rozrywka, ale także w kwestii rozwoju i kontroli osobistej czy w programach zdrowotnych, spo-łecznych, ekologicznych i rządowych. Elementami mechaniki wykorzysty-wanymi do grywalizacji projektów są

1 http://www.nina.gov.pl/baza-wiedzy/gamifikacja-w-edukacji-agnieszka-bilska 07.03.2018 r., 20.422 http://www.e-edukacja.net/dziesiata/E-edukacja-w-praktyce-wyzwania-i-bariery.pdf 07.03.2018 r., 21:32

wyzwania dla uczestników, pasek po-stępu, odznaki, poziomy trudności, rywalizacja między użytkownikami, znajomymi, współpraca, rankingi, punkty, wirtualne przedmioty, system nagradzania, wymiany i obdarowy-wania innych. Szkielet takiego pro-jektu składa się z następujących czę-ści: wyznaczenie celów biznesowych, określenie zachowań grupy, do której chcemy dotrzeć, opisanie uczestni-ków, którzy potencjalnie mogą wziąć udział, opracowanie pętli aktywności, użycie odpowiednich narzędzi, nie zapominając przy tym o dobrej zaba-wie.2

Głównym celem gamifikacji w medycynie jest przede wszystkim podniesienie świadomości zdrowot-nej społeczeństwa oraz wykreowa-nie nowych zachowań zdrowotnych poprzez czynny udział uczestników w grach, które mają na celu stworzyć tak zwaną „zdrową” rywalizację. Jed-nym z przykładów takiej techniki wy-korzystywanej w medycynie i w zdro-wiu publicznym jest aplikacja „Moja droga do zdrowia”. Jest to materiał edukacyjny dla dzieci w wieku 6-14

lat. Jego głównym założeniem jest re-alizowanie programów edukacyjnych oraz umożliwienie przeprowadzenia badań przesiewowych dotyczących występowania chorób cywilizacyj-nych u dzieci. Technologia ta pozwala na analizę mierników zdrowia, w tym masy ciała, wysokości, ciśnienia tętni-czego, ostrości narządu wzroku oraz obwodu ciała. Przez to tworzone jest całościowe i pełnowartościowe postę-powanie zdrowotne uczestnika gry. Dzięki temu łatwiej jest wdrożyć od-powiednie zachowania zdrowotne.

Technologia wykorzystywana jest do kontroli nad zachorowalnością na grypę wśród dzieci i osób dorosłych to aplikacja mobilna „Flu-mania”, występuje w postaci gry edukacyjnej. Jej głównym założeniem jest propa-gowanie wiedzy na temat grypy oraz jej profilaktyki. Zadaniem gracza jest uodpornić jak największą liczbę ludzi poprzez połączenie osób z tej samej grupy ryzyka, ale w odpowied-niej i ograniczonej liczbie ruchów. „Flu-mania” rozpowszechnia wie-


15

dzę dotyczącą grypy i szczepień oraz umożliwia rywalizację z innymi użyt-kownikami.

Gamifikacja wykorzystywana jest również w innych krajach, między innymi w Niemczech. To właśnie tam stworzony został mobilny test słuchu „Mimi hearing test”.3 Aplikacja stwo-rzona do samobadania. Jedyną czyn-nością ze strony użytkownika jest umieszczenie słuchawek w uszach, następnie podążanie za wskazówka-mi, które przekazuje aplikacja. Dzięki temu osoba jest w stanie dowiedzieć się jaka jest jej dolna granica słyszal-nych dźwięków, wiek biologiczny słu-chu oraz w jakim stopniu słyszy okre-ślone częstotliwości.

Kolejnym przykładem gamifika-cji w medycynie jest seria aplikacji iCare.4 Pierwsza z nich, iCare Spine 5skierowana jest przede wszystkim do pracowników biurowych, którzy na co dzień spędzają wiele godzin w po-zycji siedzącej, co negatywnie wpły-wa na ich kręgosłup. Z tego powodu została stworzona aplikacja, dzięki której każdy użytkownik dostaje se-rię ćwiczeń odciążających kręgosłup. Wyposażona jest między innymi

3 https://healthy-hearing.mimi.io/mimi-hearing-test 10.02.2018r., 16.324 http://www.workmed.pl/oferta/aplikacje.html 10.02.2018r., 16:525 http://www.workmed.pl/oferta/aplikacje.html 10.02.2018r., 16:546 https://play.google.com/store/apps/details?id=com.workmed.icareeyes 10.02.2018r., 16:587 https://play.google.com/store/apps/details?id=com.workmed.icarebrain 10.02.2018r., 17.03

w testy, które umożliwiają samooce-nę stanu zdrowia, ukazujące kondy-cję zdrowotną kręgosłupa. Zawiera również pakiet specjalistycznych treningów do zrealizowania w domu i w pracy, a także alerty przypomina-jące o ich wykonaniu. Następna apli-kacja to iCare Eyes.6 Ma ona na celu dbanie o wzrok pracowników, którzy każdego dnia spędzają wiele godzin przed komputerem. Ta część zawie-ra również interaktywne ćwiczenia. Skorzystanie z aplikacji nie zabiera wiele czasu. Użytkownicy mają do-stęp do testów diagnostycznych oraz porad, które dotyczą higieny wzroku. Ludzki umysł każdego dnia narażony jest na dużą ilość stresu i przemęcze-nia. Odpowiedzią na to zjawisko jest utworzenie programu iCare Brain.7 Zapewnia on dawkę ćwiczeń dla na-szego mózgu, poprzez rozwiązywanie zadań, poprawiających szybkość my-ślenia, koncentrację, a także pamięć. W aplikacji zawarte są również krót-kie porady, ciekawostki i mini testy osobowościowe, dzięki którym użyt-kownik może poznać budowę ośrod-kowego układu nerwowego, swoje mocne i słabe strony oraz predyspo-zycje zawodowe.

Aplikacje wymienione w powyż-szej części dotyczą zagadnień związa-nych ze zdrowiem, ale skierowane są do różnych grup społecznych. „Moja droga do zdrowia” ma szeroki zakres zebranych informacji o użytkowniku, natomiast pozostałe projekty są ukie-runkowane na poszczególne schorze-nia lub problemy zdrowotne. Dzięki różnorodności poszczególnych apli-kacji każdy jest w stanie znaleźć od-powiednią dla swojego stanu zdrowia, wieku, stylu życia. Gry w różnym stop-niu absorbują użytkowników. Niektó-re z nich wymagają systematycznego wprowadzania danych o swoim stanie zdrowia.

Grywalizacja umożliwia społe-czeństwu wykorzystywanie nowych technologii. Ma na celu zaktywizo-wanie użytkownika i zmobilizowanie do zmiany zachowania zdrowotnego oraz edukowanie go na temat różnych chorób, schorzeń. Zróżnicowanie form przekazu, staje się atrakcyjne dla poszczególnych grup. Jednakże, nie możemy zapominać, że są to tyl-ko aplikacje wspierające zdrowy styl życia, nie mogą zastąpić konsultacji specjalistycznych. ■


16

WYWIAD:MARCIN LAKSA U T O R Z Y: M A Ł G O R Z ATA Ł U K A S Z E W I C Z , M A R C I N L A K S , E M A N U E L TATA J

Marcin Laks - eMarketing Manager, od ponad 10 lat związany z marketingiem i sprzedażą w branży farmaceu-tycznej, Wykładowca Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu na kierunku „Marketing strategiczny na rynku farmaceutycznym”. Entuzjasta nowych technologii i ich wykorzystania w biznesie.

Małgorzata Łukaszewicz - studentka V roku kierunku lekarskiego na Warszawskim Uniwersytecie Medycz-nym, Junior eMarketing Specialist, od blisko 2 lat w branży farmaceutycznej, a także Przewodnicząca Studenc-kiego Koła Naukowego Informatyki Medycznej i Telemedycyny

Małgorzata Łukaszewicz: Jak długo pracujesz w branży farma-ceutycznej?

Marcin Laks: Długo (śmiech), czyli już ponad 11 lat. Zaczynałem od stanowiska Przedstawiciela Me-dycznego w obszarze kardiologii. Po kliku latach zmieniłem pracę w te-renie na biuro gdzie przez rok pełni-łem funkcję Product Managera odpo-wiedzialnego za jeden z kluczowych produktów stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Obecnie, od ponad pięciu lat zajmuje się e-Marke-tingiem, czyli szeroko rozumianym wykorzystaniem nowych technologii w biznesie.

Małgorzata Łukaszewicz: Co się zmieniło przez ten czas?

Marcin Laks: Zdecydowanie jed-nym z najważniejszych czynników które stale ulegają zmianie są regu-lacje prawne i procedury dotyczące kontaktów firm farmaceutycznych z przedstawicielami zawodów me-

dycznych. Jeszcze kilka lat temu aspekty te nie wpływały na codzienna pracę w tak dużym stopniu jak wyglą-da to obecnie.

W obszarze digital marketingu, ważną zmianą dla sektora farma-ceutycznego było wprowadzenie do codziennej pracy Przedstawicieli Medycznych tabletów i aplikacji mo-bilnych, które w dużym stopniu za-stapiły funkcjonujące od kilkunastu lat materiały drukowane. Programy te z początku nie przypominały obec-nie dostępnych rozwiązań i stanowiły najczęściej elektroniczna formę ulot-ki z prostymi animacjami prezen-tującymi wyniki badań klinicznych. Kolejne lata to coraz efektywniej prowadzone kampanie multichanne-lowe, które stopniowe przekształcały się w komunikacje typu omnichannel, oraz nowe sposoby wykorzystanie ist-niejących już technologii takich jak AR (ang. Augmented Reality) czy VR (ang. Virtual Reality) a także innych rozwiązań np. Marketing Automation

w zarządzaniu projektami digitalo-wymi. Jedno z najważniejszych wy-zwań jakie stoi przed e-Marketerami w 2018 roku to dostosowanie obec-nych działań do wymogów formal-nych związanych z RODO i e-Privacy.

Małgorzata Łukaszewicz: Czym różni się digital marketing w sektorze farmaceutycznym od innych branż?

Marcin Laks: Podstawowa różni-ca wynik ze wspomnianych wcześniej ograniczeń prawnych. Przykładowo w branży turystycznej, motoryza-cyjnej czy beauty obecnie jednym z głównych kanałów dotarcia do od-biorcy są media społecznościowe i wykorzystanie influencerów. Regu-lamin Facebooka podobnie jak Pra-wo Farmaceutyczne uniemożliwiają kierowanie reklamy leków Rx (leki na receptę) do osób nieuprawnionych do wypisywania recept, czyli w Polsce do około 17 milionów użytkowników portalu Marka Zuckerberga.


17

Z drugiej strony, kiedy spytałem swoja koleżankę po fachu (Kasiu po-zdrawiam :), dlaczego zdecydowa-ła się zmienić pracodawcę i branżę z producenta samochodów na fir-mę farmaceutyczną odpowiedziała: „W farmie jest jeszcze tak dużo do zrobienia…” i z tym się absolutnie zgadzam.

Małgorzata Łukaszewicz: Jak oceniasz obecny poziom wykorzy-stania potencjału kanałów digital marketingu w branży farmaceu-tycznej?

Marcin Laks: Firmy farmaceu-tyczne rok do roku zwiększają budże-ty, ilość projektów i osób pracujących w obszarze digital marketingu.

Nadal jednak wydatki na media elektroniczne stanowią jedynie kilka procent kwot które są przeznaczane na tradycyjne elementy marketingo-wego media mix. Jednym z ważnych argumentów stojącym za wykorzy-staniem projektów digitalowych jest możliwość uzyskania dużej liczby konkretnych KPI świadczących o tz. metabolizmie biznesowym prowa-dzonych działań. Kolejny aspekt, to ocena i wyciągnięcia na tej podstawie informacji dotyczącej ROI.

Świadomość na temat roli digital marketingu w budowaniu wizerunku firm farmaceutycznych, komunikacji i edukacji będzie stale rosnąć. Bezpo-średni wpływ na ten fakt mają zmia-ny pokoleniowe wynikające z coraz

większej roli przedstawicieli generacji Y i Z, zarówno po stronie pracodaw-ców, jak i środowiska medycznego.

Małgorzata Łukaszewicz: Ja-kie są obecnie najpopularniejsze trendy w digital marketingu?

Marcin Laks: Ogromna liczba docierających do nas każdego dnia danych powoduję że obecnie dla użytkowników ważniejsze niż warto-ściowy kontent stają się informacje sprofilowane zgodnie z oczekiwania-mi i zainteresowaniami konkretne-go odbiorcy, czyli tz. personalizacja przekazu. Coraz więcej firm wykorzy-stuje ten fakt, co w połączeniu z Big Data (duża ilością danych na temat użytkowników), pozwala na bardziej intensywne i częstsze interakcję kon-sumentów z przekazem promocyj-nym, co w sposób bezpośredni prze-kłada się na wzrost rozpoznawalności marki.

Kolejny ważny trend to rola wi-deo kontentu, który według prognoz rynkowych do końca 2018 roku bę-dzie stanowił 80% treści w interne-cie. Informacji które docierają do nas online, nie czytamy tylko skanujemy lub oglądamy. Przeciętny czas na za-trzymanie uwagi odbiorcy przekazu wynosi 8 sekund, przy czym średnio człowiek jest w stanie w tym czasie przeczytać około 24 słowa. Dlatego coraz większą uwagę skupiamy na obrazię, który ludzki mózg jest w sta-nie przetwarzać około 60 tysięcy razy

szybciej. Według danych Forest Rese-arch 2017, 1 minuta video to 1,8 mln słów. Amerykański badacz James McQuivey obliczył to według założeń że standardowe video ma 30 klatek na sekundę, minuta video to 60 sekund x 30 klatek czyli 1 800 obrazów, a ponie-waż każdy obraz to tysiąc słów, daje to liczbę końcową ponad 1, 8 mln.

W sektorze farmaceutycznym co-raz popularniejsze stają się rozwiąza-nia z obszarów mHealth i Telemedy-cyny. Planowane na 2020 wdrożenie ogólnokrajowego programu e-Recep-ty to kolejny krok w stronę digitaliza-cji polskiej służby zdrowia.

Małgorzata Łukaszewicz: Jak uważasz, który kanał promocji przetrwa najdłużej? Dlaczego?

Marcin Laks: Zdecydowanie e--Mail Marketing, który wbrew wielu prognozom nadal trzyma się bardzo dobrze. Według raportu DMA, Na-tional Client E-mail Report każdy 1 PLN wydany na działania e-mail mar-ketingowe, przynosi średnio 38 PLN zysku. eMail Marketing jest bardzo lubianym przez marketerów i wciąż jednym z najbardziej efektywnych narzędzi biznesowych, które w tym roku kończy 47 lat. ■


18

WYWIAD:DR N. MED. ANDRZEJ CACKO A U T O R Z Y: M A Ł G O R Z ATA Ł U K A S Z E W I C Z , A N D R Z E J C A C K O , E M A N U E L TATA J

Dr n. med. Andrzej Cacko – obecnie pełni obowiązki Kierownika Zakładu Informatyki Medycznej i Telemedy-cyny. Lekarz specjalista chorób wewnętrznych, w trakcie szkolenia w dziedzinie kardiologii, w I Katedrze i Klinice Kardiologii SPCSK w Warszawie. Autor monografii i artykułów z kardiologii i metodologii badań klinicznych, wykonawca grantów, konsultant medyczny w projektach w branży telemedycyny i e-zdrowia, przedsiębiorca.

Małgorzata Łukaszewicz - studentka V roku kierunku lekarskiego na Warszawskim Uniwersytecie Medycz-nym, Junior eMarketing Specialist, od blisko 2 lat w branży farmaceutycznej, a także Przewodnicząca Studenc-kiego Koła Naukowego Informatyki Medycznej i Telemedycyny

Małgorzata Łukaszewicz: Co było inspiracją do zainteresowa-nia się telemedycyną zawodowo?

Andrzej Cacko: Obserwowałem, jak w praktyce sprawdzają się telekon-sultacje pacjentów z podejrzeniem ostrego zespołu wieńcowego, jakim przełomem jest zdalne monitorowa-nie stymulatorów serca i innych im-plantowanych urządzeń. Praca w ze-spole akademików i praktyków uczy, w jaki sposób samodzielnie oceniać efektywność procedur medycznych. Technologia nie zastąpi rąk, umysłów lekarzy i pielęgniarek. Kolejne dowo-dy wskazują jednak, że jest to jedna z możliwych metod optymalizacji opieki – szczególnie długotermino-wej.

Małgorzata Łukaszewicz: Jak prezentuje się poziom rozwoju te-lemedycyny w Polsce na tle Euro-py?

Andrzej Cacko: Jeszcze kilka lat temu z bólem odpowiadałbym na to pytanie. Myślę, że dziś mamy znacz-

nie więcej do zaoferowania. Wiele ośrodków na co dzień używa wiodą-cych rozwiązań, chociażby w diagno-styce i zdalnej opiece nad pacjentami z chorobami układu krążenia. Ko-lejne środki Narodowego Centrum Badań i Rozwoju pozwalają inicjo-wać projekty telemedyczne. Polskie startupy z powodzeniem sięgają po środki z funduszy inwestycyjnych. Co roku w Warszawskim Centrum EXPO XXI odbywają się Międzynarodowe Targi Medyczne, gdzie obok wielkich światowych koncernów z sukcesem prezentują się polskie pomysły. Brak wiedzy i obawa przed technologią nie stanowią już głównej zapory dla roz-woju telemedycyny w Polsce.

Małgorzata Łukaszewicz: Z cze-go wynikają różnice odnośnie po-ziomu rozwoju tej sfery usług?

Andrzej Cacko: Podstawowym problemem jest brak finansowania wielu świadczeń telemedycznych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Kolejne badania kliniczne potwier-

dzają efektywność procedur zdalnego monitorowania pacjentów z przewle-kłymi schorzeniami. Dzięki rozpo-wszechnieniu telemedycyny wielu pa-cjentów z przewlekłą niewydolnością serca mogłoby uniknąć hospitalizacji. Rehabilitacja po zawale mogłaby od-bywać się w domu pacjenta… Mamy regulacje prawne, które umożliwiają lekarzowi diagnostykę i leczenie na odległość – w ślad za tym powinna iść refundacja usług telemedycznych.

Małgorzata Łukaszewicz: Jakie szanse niesie ze sobą telemedycy-na dla poziomu i rozwoju ochrony zdrowia? Jakie ma zalety?

Andrzej Cacko: Powszechne wdrożenie rozwiązań telemedycz-nych oznaczałoby nową jakość w sys-temie ochrony zdrowia. Proszę pomy-śleć: pacjenci nie muszą jeździć nieraz wiele kilometrów do specjalisty, tracić swój czas w drodze, a potem w kolej-ce przed gabinetem. Telekonsulta-cje z powodzeniem odbywają się już w wielu ośrodkach. Jeszcze większym


19

przełomem są systemy zdalnego mo-nitorowania pacjentów – codziennie zbierane dane o stanie zdrowia po-zwalają przewidzieć zagrożenie. Cią-głe monitorowanie czynności serca umożliwia diagnozowanie przyczyn omdleń. Co więcej, kolejne analizy wskazują, że zdalna opieka zmniejsza też koszty leczenia, zapobiegając ho-spitalizacjom, zmniejszając obciąże-nie ośrodków medycznych i optyma-lizując pracę personelu.

Małgorzata Łukaszewicz: Czy telemedycyna może zmniejszyć kolejki do specjalistów? Jeśli tak, to w jaki sposób?

Andrzej Cacko: Zdecydowanie tak, ale warunkiem jest rozsądna or-ganizacja systemu opieki zdrowotnej. Wiele zadań związanych z regularną oceną postępów leczenia czy prze-strzegania zaleceń można wykony-wać jako usługi zdalne. Jeżeli nie jest to konieczne, pacjent nie powinien zajmować szpitalnego łóżka lub prze-siadywać pod drzwiami przychodni. Podobnie można optymalizować mo-nitorowanie bezpieczeństwa terapii czy rehabilitacji w dużo większym za-kresie, polegając na telekomunikacji i teleopiece.

Kluczowym zagadnieniem jest odpowiedzialne i racjonalne wdraża-nie usług – redefiniowanie zakresu obowiązków poszczególnych człon-ków zespołu leczniczego, wprowa-dzenie protokołów postępowania, z uwzględnieniem ograniczeń tech-nologii i możliwych błędów ludzkich, jasne zasady gratyfikacji za pracę. Pro-

szę się zastanowić: podjęto konkretne decyzje, chociaż fizycznie pacjenta nie było w poradni – zespół wykonał usługę diagnostyki lub leczenia, która powinna zostać odpowiednio rozli-czona.

Małgorzata Łukaszewicz: Wie-lu lekarzy i pacjentów obawia się usług telemedycznych z powodu braku bezpośredniego kontaktu z pacjentem? Czy stanowi to za-grożenie?

Andrzej Cacko: To jest bardzo dobre pytanie. Ale odpowiedź jest znacznie bardziej ogólna. Czy media społecznościowe mogą zastąpić fi-zyczny kontakt z przyjaciółmi, a sms zastąpić bezpośrednią rozmowę z żoną? A z drugiej strony, ile znajo-mości można odnowić lub podtrzy-mać dzięki Facebookowi? Ilu proble-mom zapobiec, kiedy po drodze do domu żona smsem przypomni o mle-ku i jajkach? Podobnie narzędzia tele-medyczne mają optymalizować nasze wysiłki w celu zapewnienia jak najlep-szej opieki chorym. Nie zastąpią one bezpośredniej relacji lekarz – pacjent, ale odpowiednio dobrane dostarczą wiarygodnych informacji. Zadaniem lekarza jest prawidłowy wybór narzę-dzia. Trzeba go tego nauczyć.

Małgorzata Łukaszewicz: Jakie zagrożenia istnieją przy realizo-waniu usług telemedycznych?

Andrzej Cacko: Większość roz-wiązań zakłada współpracę z pacjen-tem, który powinien być przekonany o korzyściach wynikających ze zdal-nej opieki. Osobną kwestią jest bez-

pieczeństwo prowadzonych usług. Jest to bardzo ważne zagadnienie pod względem technicznym i prawnym. Muszę podkreślić, że dostawcy usług coraz lepiej rozumieją, jak delikatną kwestią są dane medyczne. Znako-mita większość z nas powierza na co dzień różnym usługodawcom swoje dane osobowe, pieniądze, kontak-ty – to wszystko krąży w chmurach danych, zwykle poza naszą świado-mością. Mimo to ufamy bankowości mobilnej czy płatnościom interne-towym. Według obecnych regulacji prawnych nasze informacje o stanie zdrowia powinny być zabezpieczone w podobny sposób.

Małgorzata Łukaszewicz: Co należałoby zrobić, aby teleme-dycyna była bardziej popularna w naszym kraju?

Andrzej Cacko: Przede wszyst-kim powinniśmy więcej mówić o możliwościach, a także pokazywać konkretne przykłady wdrożeń. Medy-cy i decydenci muszą częściej spoty-kać się z przedstawicielami biznesu i traktować takie spotkania nie w ka-tegoriach negocjacji czy rywalizacji, ale jako szanse wspólnych projek-tów. Wątpię, żeby zwykły Kowalski był zainteresowany sposobem, w jaki zapis jego zdjęcia rentgenowskiego trafia do lekarza opisującego badanie w innym mieście – tego nie oczekuję. Z drugiej strony nieznajomość takich mechanizmów wśród dyrektorów i decydentów służby zdrowia jest nie do przyjęcia. ■


20

PARTNERZY

Skład publikacji: Nieograniczeni (facebook.com/nieograniczoneuslugi)

MedBi ay 201 22-2 marca MEDBIZ...

Documents

Transcript of MedBi ay 201 22-2 marca MEDBIZ...