Inteligencja emocjonalna a sukces ucznia

Katarzyna Martowska

Wszechnica Edukacyjna Targówek, Warszawa, 17.06.2013 r.

Czy inteligencja racjonalna wystarczy, aby odnieść sukces w szkole?

Sukces w szkole:• Postępy w nauce czyli osiąganie rezultatów na miarę

własnych możliwości• Dobre relacje z rówieśnikami i pracownikami szkoły

Inteligencja racjonalna a sukces w nauce

1. Nie istnieje prosta zależność między ilorazem inteligencji a sprawnością uczenia się, sukcesem szkolnym, sukcesem życiowym, interpersonalnym

2. Rozwiązywanie testów inteligencji zwykle skłania osobę badaną do krótkotrwałego działania na poziomie maksymalnym, powodzenie w nauce zależy od poziomu typowego

3. Zdolność do mobilizacji bardziej zależy od innych czynników niż inteligencja

4. Choć iloraz inteligencji jest najsilniejszym, pojedynczym predyktorem powodzenia w szkole i pracy zawodowej, to górna granica jego predykcji wynosi 25%

)

Przypadki osób z uszkodzeniami płatów czołowych pokazują, że błędne jest założenie, że emocje to przeciwieństwo rozumu.

Emocje są jednym z kluczowych elementów w podejmowaniu właściwych decyzji.

Adaptacyjne funkcje emocji

Informacyjna – emocje informują o ważności iznaczeniu bodźców i zdarzeń

Mobilizująca – emocje pobudzają do myślenia i działania

Komunikacyjna – emocje informują otoczenie o tym, co przeżywa jednostka

1. Inteligencja emocjonalna wyznacza efektywność pełnienia tych funkcji (Matczak, 2008)

Komponenty inteligencji emocjonalnej(Mayer i Salovey, 1999)

• Rozpoznawanie i wyrażanie emocji (zapewnia efektywne radzenie sobie w sytuacjach interpersonalnych)

• Emocjonalne wspomaganie myślenia (pozwala m.in. wykorzystywanie emocji poprzez kierowanie uwagi na istotne informacje – emocje jako system alarmowy)

• Wykorzystywanie wiedzy emocjonalnej (w nazywaniu emocji, w łączeniu emocji z różnymi sytuacjami w życiu, w rozumieniu uczuć złożonych, w przewidywaniu konsekwencji emocji

• Regulacja emocji (pozwala m.in. na monitorowanie własnych emocji i emocji innych, na panowanie nad emocjami)

Znaczenie inteligencji emocjonalnejpostępy w nauce

•Dzieci, które uzyskały wyższe wyniki w zakresie inteligencji emocjonalnej miały wyższą średnią ocen i odczuwały wyższe poczucie sukcesu niż dzieci z niższym poziomem inteligencji emocjonalnej; mimo braku różnic w zakresie inteligencji racjonalnej mierzonej testem inteligencji (Przybylska, 2007; Boryszewska, 2008)•Związek średniej ocen szkolnych z wynikami w zakresie inteligencji emocjonalnej u uczniów klas maturalnych – wraz z sumiennością (cechą osobowości), inteligencja emocjonalna wyjaśnia w 31% średnią ocen; wszystkie osoby miały podobne wyniki w teście inteligencji (Szczygieł i Kielkiewicz-Okrzesik, 2005)•Związek średniej ocen szkolnych (ale również z ocenami z języka polskiego, matematyki i historii) z wynikami w zakresie inteligencji emocjonalnej w grupie chłopców uczących się w I klasie szkoły średniej (Jaworowska i Matczak, 2001)

Znaczenie inteligencji emocjonalnejdobre relacje

•Związek między zdolnością do uświadamiania sobie własnych emocji i werbalizacji emocji z pozycją socjometryczną ucznia w klasie; osoby z wysoką inteligencją emocjonalną były uważne przez swoich rówieśników jako najlepiej rozumiejące innych, najbardziej pomocne i popularne (Jaworowska, Matczak, 2001; Szczygieł i Kielkiewicz-Okrzesik, 2005)

Znaczenie inteligencji emocjonalnej

Dzieci z wysoką inteligencją emocjonalną:• są bardziej cenione przez nauczycieli i rodziców• cechuje je wyższy stopień uspołecznienia• unikają zachowań ryzykownych, rzadziej sięgają po używki• rzadziej doświadczają depresji

Znaczenie inteligencji emocjonalnej

Dzieci z niską inteligencją emocjonalną:• mają tendencję do przypisywania innym wrogich skłonności w sytuacji, kiedy dana dyspozycja jest niejasna• częściej stosują niekonstruktywnesposoby radzenia sobie z emocjami negatywnymi• mają częściej problemy z prawem

Dlaczego inteligencja emocjonalna może wspomagać sukces ucznia?

•Rozpoznawanie emocji nauczyciela może wspomóc podjęcie określonych decyzji przez ucznia •Rozpoznawanie emocji rówieśników sprzyja nawiązywaniu więzi, rozwiązywaniu konfliktów•Emocje mogą motywować do myślenia i działania•Emocje ukierunkowują uwagę na istotne sprawy•Regulacja emocjonalna sprzyja zdobywaniu dobrych ocen i … przyjaciół (radzenie sobie z negatywnymi stanami emocjonalnymi ułatwia podnoszenie się po porażkach;kontrola emocjonalna zapewnia nam dobre relacje z innymi)

Uwarunkowania inteligencji emocjonalnej

Inteligencja emocjonalna

Doświadczenia + Autorefleksja

Aktywność działaniowa i poznawcza

Oddziaływania środowiskowo-wychowawcze i cechy indywidualne dziecka

Główne kierunki oddziaływań w rozwijaniu inteligencji emocjonalnej

(Matczak, 2003)

1. Rozwijanie samoświadomości emocjonalnej dziecka

2. Uczenie akceptowanych form wyrażania emocji

3. Kształtowanie wrażliwości na emocje innych

4. Kształtowanie postaw

Rozum i serceInteligencja racjonalna i emocjonalna

= sukces ucznia

Co warto przeczytać?

Peter Salovey i David J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna. Problemy edukacyjne. Poznań, 1999 (Dom Wydawniczy Rebis)