ZARZĄDZANIE WIEDZĄWYZWANIEM DLA

NAUKI O INFORMACJI

KSZTAŁCENIE MENEDŻERÓWINFORMACJI I WIEDZY

Marzena ŚwigońUniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Plan wystąpienia

1. Nauka o informacji i zarządzanie wiedzą2. Umiejętności XXI wieku. Potrzeba rewizji programów nauczania w

szkołach LIS (Library and Information Science)3. Kształcenie w zakresie zarządzania wiedzą a szkoły LIS4. Wnioski końcowe

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Nauka o informacjiZarządzanie wiedzą

MultidyscyplinarnośćPrzedmiot badań – wiedza ludzka

Cel – usprawnienie dostępu doinformacji i wiedzy

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Psychology Social Science

Business & Management Science

Computer Science

Engineering

INFORMATION SCIENCE

Management issues Performance

measurement Personal skills Privacy

Core activities Digital libraries Inteligent agent interaction Information retrieval Knowledge management

Applications Workflow Dokument management Internet/intranet

Źródło: Opracowanie na podstawie (Summers et al., 1999, s. 1159).

Multidyscyplinarnośćnauki o informacji

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Multidyscyplinarnośćnauki o informacji

• Analiza afiliacji autorów i słów kluczowych publikacji z Journal of American Society for Information Science and Technology (JASIST) z lat 1988-2007 (Chua i Yang, 2008)

– słowa kluczowe związane z rdzenną IS to m.in.: wyszukiwanie (retrieval) informacji, a ostatnio także: architektura informacji, poszukiwanie (seeking) informacji i zarządzanie wiedzą;

– słowa kluczowe związane z naukami społeczno-behawioralnymi oraz IS to m.in.: aspekty społeczne, modele użytkowników, sieci społeczne;

– słowa kluczowe związane z technologią komputerową oraz IS, np. bazy danych, data mining.

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

• Zarządzanie wiedzą - wyłaniająca się dyscyplina akademicka (Grossman, 2007)

– multidyscyplinarność, prace doktorskie (baza ICASIT, George Mason University) z takich dziedzin, jak: biznes (67,2%), edukacja (14,1%), inżynieria (8,8%), administracja publiczna (3,8%), opieka zdrowotna (1,9%), dziennikarstwo (1,5%) oraz LIS (1,5%)

• Zarządzanie Wiedzą i Kapitał Intelektualny (Knowledge Management and Intellectual Capital KM/IC) - dojrzała dyscyplina wiedzy (Serenko et al., 2010)

– analiza naukometryczna literatury z lat 1994-2008 (3109 autorów z 1450 instytucji, w tym 955 akademickich)• wzrastający współczynnik współpracy autorów publikujących w kilkunastu

czasopismach naukowych z tego zakresu• wzrost liczby prac prezentujących wyniki badań empirycznych oraz• spadek liczby prac pisanych przez praktyków

Zarządzanie wiedzą jt. proces (czynność), kapitał intelektualny to zasób wiedzy posiadany przez organizację (Kisielnicki, 2007)

Zarządzanie wiedzą - nowa dyscyplina?

• O zarządzaniu wiedzą i kapitale intelektualnym – „bibliotekoznawstwo w nowej szacie” (Koenig, 1997)

• Zarządzanie wiedzą – nowa nazwa dla zarządzania informacją (Wilson, 2002), dla teorii nadawania sensu (Dervin, 1998)

• Zarządzanie wiedzą – wyzwaniem i perspektywą rozwoju nauki o informacji (Jashapara, 2005; Sarrafzadeh, Martin i Hazeri, 2006; Roknuzzaman i Umemoto, 2009; Kebede, 2010; Świgoń, 2010)

Nauka o informacji i zarządzanie wiedzą – dawniej i obecnie

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Zarządzanie zasobami informacji / informacjąi zarządzanie wiedzą

• Analiza słów kluczowych publikacji w bazie LISTA - Library and Information Science and Technology Abstracts, z lat 1961-2007 (Onyancha i Ocholla, 2009; por. Świgoń, 2010)

– problematyka zarządzania wiedzą występuje pod hasłem zarządzanie zasobami informacyjnymi (information resources management, IRM), zarządzanie informacją – definiowane jako zarządzanie zasobami ludzkimi i fizycznymi

• Wspólnym celem zarządzania informacją i zarządzania wiedzą jest usprawnienie dostępu do informacji i wiedzy potrzebnych w podejmowaniu decyzji i rozwiązywaniu problemów w życiu zawodowym i prywatnym

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Nauka o informacjiZarządzanie zasobami informacji

Zarządzanie wiedząKapitał intelektualny

Zarządzanie informacją i wiedzą(podejście zintegrowane)

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Umiejętności XXI w.

Potrzeba rewizji programów nauczania w szkołach LIS

Kształcenie menedżerów informacji i wiedzy

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Umiejętności specjalistyczne informacyjne: Umiejętności ogólne:Zarządzanie wiedząArchitektura informacjiUmiejętności ICTTechniczne umiejętności zawodowe

Wiedza przedmiotowaZarządzanie kolekcjąOpracowywanie kolekcjiTechniczne umiejętności zawodowe

Technologia informacyjnaProjektowanieProgramySystemyWsparcie użytkowników

Rozwój serwisówInformacja o użytkownikuAnkietyAnaliza efektywności serwisówPlanowanie i ocenaProporcja i marketing

Zarządzanie projektamiPlanowanie i ocenaZarządzanie ludźmiUmiejętności badawczePropozycje i ofertyUmiejętności krytyczneMyśleniePlanowanie i ocenaAnalizaRozwiązywanie problemówBadaniaPrzywództwoZarządzanie ogólneUmiejętności komunikacyjneZarządzanie strategiczneUmiejętności interpersonalneUmiejętności finansowePromocja i marketingAnaliza projektuUmiejętności prezentacjiOcena multi-zawodowa

Umiejętności XXI wieku (model DNA)

Źródło: Opracowano na podstawie (Missingham, 2006).

Potrzeba rewizji programów nauczaniaw szkołach LIS

• poszerzenie listy umiejętności, których nabywa się w szkołach LIS• teoria vs. praktyka• za duży nacisk na zarządzanie kolekcjami, na umiejętności zarządzania

dokumentacją oraz wykorzystywanie technologii informacyjnych• za mały nacisk na inne umiejętności bardziej pożądane przez

pracodawców, np.:– specjalistyczne (instytucje komercyjne)– umiejętności komunikacyjne– pracy zespołowej oraz– związane ogólnie z zarządzaniem

(Missingham, 2006; Gerolimos, 2009; Sarrafzadeh, Hazeri i Martin, 2006; Hazeri, Sarrafzadeh i Martin, 2007; Cherry i in., 2011)

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Profesjonaliści informacji i bibliotekarze jako

menedżerowie informacji i wiedzy

• zestaw umiejętności techniczno-organizacyjno-interpersonalnych (Bishop, 2001)

• większa rola bibliotekarzy w przedsiębiorstwach, niż tradycyjnie im przypisywana (Sinotte, 2004)

• współpraca z ekspertami dziedzinowymi (w danej organizacji, instytucji, przedsiębiorstwie) w zakresie pozyskiwania i organizowania kapitału intelektualnego (Choo, 2000)

• bibliotekarze jako propagatorzy kultury dzielenia się wiedzą, zarządzania zmianą, organizacyjnego uczenia się (Roknuzzaman i Umemoto, 2009)

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Kształcenie z zakresu zarządzania wiedzą a szkoły LIS

Menedżerowie informacji i wiedzy

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Rodzaj szkoły %

Systemy/studia informacyjne 40

Zarządzanie w biznesie 35

Informatyka/Inżynieria 14

Inne 11

Szkoły oferujące kursy zarządzania wiedząw krajach anglojęzycznych na początku XXI w.

Źródło: Opracowano na podstawie (Chaudhry i Higgins, 2003)

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Rodzaj szkoły %

Bibliotekoznawstwo i informacja naukowa 36

Szkoły biznesu 30

Informatyka 12

Systemy informacyjne 21

Pożądany udział dyscyplin w kształceniuz zakresu zarządzania wiedzą

w opinii uczestników list dyskusyjnych IFLA

Źródło: Opracowano na podstawie (Hazeri i Martin, 2009)

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Kształcenie z zakresu zarządzania wiedząw szkołach LIS

1. wiedza i związane z nią zagadnienia, np. ekonomia wiedzy; tworzenie, dzielenie się i wykorzystywanie wiedzy; mapowanie wiedzy; audyt wiedzy

2. praktyki i studia przypadków3. zagadnienia organizacji i zarządzania, np. zarządzanie zasobami ludzkimi,

zachowania organizacyjne, zarządzanie zmianą, zarządzanie projektami, podejmowanie decyzji, marketing, strategia

4. informacja i związane z nią zagadnienia, np. społeczeństwo informacyjne, potrzeby informacyjne, zarządzanie informacją

5. badania i ewaluacja, np. metody i techniki badań, zbieranie i analiza danych, opracowanie ankiet, techniki wywiadów

6. zagadnienia interpersonalne, np. sieci i komunikacja, praca zespołowa i przywództwo

7. ICT, tj. komputery i sieci, architektura informacji, systemy informacyjneWg opinii dyrektorów szkół LIS, kolejność zgodna z przyznaną rangą (Hazeri, Martin i Sarrafzadeh, 2009)

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

Wnioski końcowe

• Zarządzanie informacją i zarządzanie wiedzą – podejście zintegrowane• Kształcenie menedżerów informacji i wiedzy

– przyszłość kierunków studiów typu informacja naukowa i bibliotekoznawstwo– zwiększenie potencjału kariery absolwentów (employability, por. Świgoń, 2010)

• Nowe możliwości zatrudnienia (biblioteka, kancelaria prawna, bank, firma ubezpieczeniowa i wiele innych)– stanowiska, funkcje: koordynator wiedzy, inżynier wiedzy, analityk wiedzy,

broker wiedzy, menedżer zarządzania wiedzą, menedżer departamentu wiedzy, bibliotekarz i menedżer wiedzy

• Programy nauczania w zakresie zarządzania informacją i wiedzą powinny być przygotowywane i realizowane przez specjalistów (teoretyków i praktyków) z różnych dziedzin i sektorów

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘmarzena.swigon@uwm.edu.pl

V Konferencja IINiSB UW, Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.