Mariologia

ikonologiczna

Cele wykładu

Ikonografia maryjna

należy do

najstarszych nurtów

kultu

chrześcijańskiego

Ikonografia maryjna

wykracza poza prostą

wizualizację pamięci ,

a niesie w sobie sens

teologiczny:

- dogmatyczny

- moralny

- kontemplacyjny

Podstawowe typy ikon

mariologicznych Ze względu na formę

ikony samodzielne Maryi

ikony chrystologiczne (Maryja w tajemnicy Chrystusa)

ikony eklezjologiczne (Maryja w tajemnicy Kościoła)

ikony ilustracyjno-liturgiczne (Maryja w Biblii i życiu Kościoła)

Oranta Panhagia

Hodegetria Eleusa

Podział ze względu na treść

Ze względu na kult

- sanktuaryjne

- ikonostasowe

- procesyjne

- domowe

- podróżne

- przekazów apokryficznych

(np. Protoewangelia Jakuba)

Kształtowanie się typu wizerunku

W kierunku Oranty

W kierunku macierzyństwa Maryi

W kierunku godności Królowej (Mądrości)

Ku typowi Oranty

Św. Cecylia.

Katakumby św.

Kaliksta I.poł III w.

Katakumby św. Pryscylii

Zuzanna i dwaj

oskarżyciele. III w.

Oranta

Bogurodzica – Mur

Obronny. Kijów,

Cerkiew św. Sofii X w.

Panhagia

Wielka Panhagia.

[Oranta Jarosławska].

Galeria

Trietiakowska.

Moskwa XII w.

Panhagia

Ku typowi macierzyństwa

Madonna z

Dzieciątkiem i

Prorokiem.

Katakumby św.

Pryscylii III w.

Typ macierzyństwa Maryi

Hodegetria. Kościół

św. Franciszki

Rzymskiej. Rzym VI

w.

Ku typowi macierzyństwa

Dziewica Kykkotissa.

Klasztor św.

Katarzyny. Synaj

ok..1280 r.

Hodegetria

Jasna Góra, podkład

XI-XII w. kompozycja

malarska XV w.

Eleusa

Bogurodzica

Wyszhorodzka

(Włodzimierska)

Galeria

Trietiakowska.

Moskwa XII w.

Eleusa – Serdeczna

Kardiotissa. Klasztor

św. Katarzyny. Synaj.

Koniec XIII w.

Eleusa - Igrająca

Pelagonitissa. Mnich

Makarije Cerkiew

Przemienienia Zrze.

Muzeum Narodowe w

Skopje 1422 r.

Tronująca

Bogurodzica

Tronująca. Klasztor

św. Katarzyny. Synaj

VI w.

Tronująca Tryptyk Klasztor św.Katarzyny. Synaj XII w.

Pokrow – Wspomożycielka Wiernych

Galeria

Trietiakowska.

Moskwa XVI w.

Pochwała Bogurodzicy

Kolekcja prywatna.

Włochy XVIII w.

Ikony

sanktuaryjne

Jerozolimska

Smoleńska

Kazańska

Korsuńska

Supraska Supraśl

k/Białegostoku

Chełmska

Ikony akatystowe

Tobą raduje się

Góra nie ręką

sieczona

Krzak Gorejący

Życiodajne Źródło

Niespodziana Radość (ikona w ikonie)

Synaksa Bogurodzicy

Wariant Bożego Narodzenia. Maryja na

tronie otoczona pasterzami, magami,

aniołami, Ziemią (szopka) i Pustynią

(żłób). Chwałę Jej głoszą hymnografowie i

Ojcowie Kościoła. Ikona ilustruje sticherę z

Bożego Narodzenia

Sofia (wariant maryjny)

Wersja kijewsko-jarosławska. Maryja na

tle kolumn Siedmiu Soborów.

Sofia Kijowska

Ikony ikonostasowe

Deesis

Zwiastowanie z drzwi carskich

Panhagia

Ikony dodekaortonu: Narodzenia,

Wprowadzenia do świątyni, Zaśnięcia,

Zesłanie Ducha Świętego

Patrocinia cerkwi (regionu)

Maryja w ikonostasie

Deesis - Błaganie

Ikony tytułów ludowych

Trojerucznica

Semistrielna

Galaktotrofusa

Ikony tytułów ludowych

Nie płacz Mnie Matko

Chwała Maryi - Zaśnięcie