PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA

IM. JAKUBA Z PARADYŻA

W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM

WYDZIAŁ HUMANISTYCZNY

STUDIA PODYPLOMOWE ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE OŚWIATĄ

MAŁGORZATA KOWAL-PAZIEWSKA NR ALBUMU 19/OIZO/WOM/2015

PRACA DYPLOMOWA

BEZPIECZEŃSTWO

W ŚRODOWISKU PRZEDSZKOLNYM

NA PRZYKŁADZIE PRZEDSZKOLA

SAMORZĄDOWEGO W DESZCZNIE

Promotor:

mgr Dorota Janiszewska

Gorzów Wlkp., 2016 r.

1

SPIS TREŚCI

Wstęp.................................................................................................................................2

Rozdział I. Bezpieczeństwo w ujęciu teoretycznym.......................................................4

1.1. Potoczne i naukowe rozumienie bezpieczeństwa.......................................................4

1.2. Bezpieczeństwo jako potrzeba lub wartość oraz stan lub proces...............................6

Rozdział II. Akty normatywne dotyczące bezpieczeństwa w przedszkolu……...........12

Rozdział III. Bezpieczeństwo w przedszkolu..................................................................17

3.1. Zadania przedszkola w zakresie bezpieczeństwa.....................................................17

3.2. Zadania nauczyciela. ............................................................................................20

3.3. Zadania pracowników niepedagogicznych. ............................................................23

3.4. Zadania koordynatora do spraw bezpieczeństwa.....................................................24

Rozdział IV. Czynniki wpływające na bezpieczeństwo w przedszkolu.........................25

Rozdział V. Procedury i dokumenty stosowane w Przedszkolu

Samorządowym w Deszcznie w celu zapewnienia bezpieczeństwa...............................31

5.1. Charakterystyka Przedszkola Samorządowego w Deszcznie.................................31

5.2. Przedszkolna dokumentacja związana z bezpieczeństwem....................................32

Rozdział VI. Trzyletni program „Bezpieczne Przedszkole” realizowany

w Przedszkolu Samorządowym......................................................................................37

Rozdział VII. Podsumowanie wyników badań prowadzonych wśród rodziców……....43

7.1. Wyniki i analiza ankiety dla rodziców „Czy jesteś odpowiedzialnym

rodzicem?” .....................................................................................................................43

7.2. Wyniki i analiza ankiety dla rodziców dotyczącej wskazania

preferowanych tematów spotkań ze specjalistami..........................................................45

7.3. Wyniki i analiza ankiety dla rodziców dotyczącej bezpieczeństwa dzieci.............46

Zakończenie ....................................................................................................................50

Bibliografia .....................................................................................................................52

Spis tabel..........................................................................................................................56

Spis wykresów.................................................................................................................56

Załączniki........................................................................................................................57

2

WSTĘP

„Bezpieczeństwo nie jest wszystkim, ale bez bezpieczeństwa wszystko jest niczym.”1

K. Naumann

Bezpieczeństwo jest naczelną i najbardziej elementarną potrzebą człowieka

oraz grup społecznych, jest jednocześnie „podstawową potrzebą państw i systemów

międzynarodowych2”. Brak bezpieczeństwa może wywoływać poczucie zagrożenia,

niepokój. Człowiek, grupa społeczna, państwo oraz organizacja międzynarodowa

próbują wpływać na swoje otoczenie zewnętrzne i wewnętrzne, w taki sposób

by usunąć, lub choć oddalać zagrożenia usuwając własny lęk, obawy, niepokój,

czy niepewność. Ponieważ zagrożenia mogą być skierowane na zewnątrz

i do wewnątrz, w identyczny sposób powinny być skierowane działania w celu

likwidowania tych zagrożeń3.

Przedszkole to instytucja oświatowo-wychowawcza zajmująca się opieką

i wychowaniem w danym państwie. To także siedziba - budynek tej instytucji oraz jej

wychowankowie i personel. Podstawową funkcją wychowawczą przedszkola jest

wychowanie społeczne dziecka według norm moralnych, obowiązujących w danym

społeczeństwie. Wychowanie zawiera w sobie składniki nauczania, opieki,

profilaktyki. Element opieki zaś koncentruje się na zapewnieniu dziecku

bezpieczeństwa i zaspokojeniu jego najważniejszych potrzeb psychicznych

oraz fizycznych. Przez bezpieczeństwo dziecka w przedszkolu rozumieć należy zespół

czynników które wpływają na poczucie fizycznego i psychicznego bezpieczeństwa

poprzez zapewnienie warunków materialnych, psychospołecznych.

Celem niniejszej pracy jest próba ukazania zagadnienia bezpieczeństwa

w przedszkolu w teorii, ale przede wszystkim w praktyce. Cel praktyczny –

wykorzystanie niniejszej pracy w celu poszerzenia wiedzy z zakresu bezpieczeństwa.

Cel poznawczy – zwiększenie wiedzy w ujęciu teoretycznym i praktycznym. Podczas

pisania pracy wykorzystano następujące narzędzia badawcze: analiza literatury, analiza

dokumentacji, obserwacja, analiza porównawcza. W pracy została wykorzystana

w głównej mierze literatura dotycząca oświaty, akty prawne regulujące bezpieczeństwo

w przedszkolu, ustawy, rozporządzenia i zarządzenia ministra, kuratora oraz dyrektora

1 http://januszgierszewski.pl/. 2http://sciaga.pl/tekst/8547286rola_jednostek_samorzadu_terytorialnego_w_sferze_bezpieczenstwa. 3 Słownik terminów z zakresu psychologii dowodzenia i zarządzania, Warszawa 2000.

3

przedszkola a także instrukcje i regulaminy przedszkolne. Sporą część materiałów

stanowią informacje z wykładów i ćwiczeń zebranych podczas niniejszych studiów

podyplomowych.

Przedmiotem analizy było funkcjonowanie bezpieczeństwa w przedszkolu

na przykładzie Przedszkola Samorządowego w Deszcznie. Bardzo ważny i istotny

dokument stanowi ankieta przeprowadzona wśród rodziców na temat bezpieczeństwa

w Przedszkolu, której wyniki zostały wykorzystane podczas pisania pracy. Praca składa

się z siedmiu rozdziałów.

W pierwszym rozdziale opisano bezpieczeństwo w ujęciu teoretycznym

na podstawie dostępnej literatury oraz zasobów internetowych.

Drugi rozdział został poświęcony przybliżeniu funkcjonowania bezpieczeństwa

w przedszkolu w świetle aktualnych przepisów prawa. Wykorzystano szereg aktów

prawnych: ustaw, rozporządzeń, zarządzeń oraz komunikatów. Celem było ukazanie

skali przepisów, które regulują prawidłowe funkcjonowanie bezpieczeństwa

w przedszkolu.

W rozdziale trzecim zaprezentowano zadania przedszkola w zakresie zapewnienia

bezpieczeństwa. Przytoczono przykładową procedurę bezpieczeństwa, zaprezentowano

zadania nauczycieli, pracowników nie będących nauczycielami i koordynatora

ds. bezpieczeństwa.

Kolejny rozdział zatytułowany Czynniki wpływające na bezpieczeństwo

w przedszkolu, to w nim opisano zagrożenia bezpieczeństwa, jakie grożą dziecku

podczas pobytu w przedszkolu, podczas organizowanych spacerów i wycieczek,

na placu zabaw oraz w jaki sposób można im zapobiegać.

W piątym rozdziale zawarto krótką charakterystykę przedszkola, a następnie,

opracowane wspólnie z radą pedagogiczną, obowiązujące dokumenty, które zawierają

zapisy i odniesienia do zagadnienia bezpieczeństwa w przedszkolu.

Rozdział przedostatni zatytułowany Trzyletni program „Bezpieczne Przedszkole”

realizowany w Przedszkolu Samorządowym w Deszcznie stanowi opis założeń i działań

zrealizowanych w ramach Programu.

W ostatnim rozdziale Podsumowanie wyników badań prowadzonych wśród

rodziców zaprezentowano wyniki badań własnych w formie tabelarycznej, w postaci

wykresu oraz opisu, analiz i wniosków z przeprowadzonych badań. W zakończeniu

odniesiono się do stanu faktycznego bezpieczeństwa w Przedszkolu Samorządowym

w Deszcznie.

4

ROZDZIAŁ I

BEZPIECZEŃSTWO W UJĘCIU TEORETYCZNYM

Człowiek i jego funkcjonowanie od niepamiętnych czasów było i jest

„nieprzerwaną walką o zapewnienie egzystencji oraz potrzeb nierozerwalnie

związanych z jej trwaniem”.4 Pomimo ogromu zmian, jakie dokonały się w ewolucji,

pierwotne źródło człowieczeństwa przetrwało dzięki „głęboko zakorzenionym ludzkim

właściwościom i potrzebom”5. Potrzeba bezpieczeństwa człowieka jest najbardziej

pierwotną i najsilniej odczuwaną przez człowieka potrzebą . Jej realizacja ustanawia

ludzki rozwój, budowanie relacji oraz godne życie.

Obecnie realizacja potrzeby bezpieczeństwa, czy konieczność jego zapewnienia

rozszerzyło się na wszelkie możliwe formy działalności człowieka, znajdując również

swój wyraz w wielu regulacjach prawnych. Mimo powstawania wielu cywilizacyjnych

udoskonaleń, człowiek nie mając poczucia bezpieczeństwa lub przy jego możliwym

braku staje się bezbronny, niepewny, a nawet pełen przerażenia. Zatem bezpieczeństwo

wydaje się stanowić najistotniejszy szczebel w drabinie rozwoju i trwania ludzkości.

1.1. Potoczne i naukowe rozumienie bezpieczeństwa

Ludzie od zarania dziejów poszukiwali i nadal poszukują form, metod i sposobów

zapewnienia sobie bezpieczeństwa.

Bezpieczeństwo to pewien stan lub też proces, zapewniający istnienie dziecka

oraz gwarantujący możliwość jego rozwoju. Wyróżnia się brakiem ryzyka utraty

życia, zdrowia, szacunku, uczuć, a więc czegoś co jest dla dziecka szczególnie cenne.

Ów brak ryzyka powstaje wskutek oddalenia zagrożenia, lęku, obawy, niepokoju

oraz niepewności.

Bezpieczeństwo oznacza brak zmartwień (strachu) wynikających z różnego rodzaju

zagrożeń. Tak użyty termin „bezpieczeństwo” dotyczy zarówno jednostek, jak i całych

społeczeństw6 .

Stwierdzić należy, że pojęcie „bezpieczeństwo” jest pojęciem wieloznacznym

i wieloaspektowym. Brak jego jasnych i jednoznacznych definicji. Dzieje się tak

4http://oapuw.pl/wp-content/uploads/2013/11/A.Sekscinski-bezpieczenstwo-wewnetrzne-w-ujeciu-

teoretycznym.pdf. 5 Tamże. 6 Z. Kopa, System bezpieczeństwa, „Konspekt”, Kraków 2007, nr 2, s. 3.

5

między innymi dlatego, iż jest to raczej „stan i proces”, a nie wartość o stałych

i niezmiennych desygnatach. Jest ono inne dzisiaj, niż w przeszłości.

Wielość definicji wynika z tego, że „przedstawiciele poszczególnych dziedzin nauki

postrzegają i opisują bezpieczeństwo w świetle wiedzy i terminologii z zakresu swojej

dyscypliny”7.

Pojęcie bezpieczeństwa ulegało zmianom przez całe wieki, a w ostatnich

dziesięcioleciach w miarę szybko zmieniało swoje znaczenie. W literaturze przedmiotu

pojęcie bezpieczeństwa funkcjonuje w węższym lub szerszym ujęciu.

Niemniej większość badaczy jest zgodna, iż „bezpieczeństwo jest kategorią

antropocentryczną”. Może dotyczyć zjawisk fizycznych lub przyrodniczych, ale zawsze

jest postrzegane w perspektywie człowieka (jako istoty społecznej). Jest kategorią

wszechstronną.”8

Nie tylko potoczne, ale również naukowe pojmowanie pojęcia bezpieczeństwa

wskazuje na „ogólne i charakterystyczne dla niego cechy”9.

Klasyczne podejście opierające się na rozumieniu leksykalnym i etymologicznym

pojęcia może stanowić klucz do zrozumienia, czym jest bezpieczeństwo.

Terminologicznie bezpieczeństwo odpowiada łacińskiemu sine cura (securitas),

co oznacza:

- bez pieczy, bez wystarczającej ochrony

- stan bez troski, zmartwienia, niepokoju czy zmian. 10

Większość słownikowych definicji podaje, że bezpieczeństwo „oznacza stan

pewności, spokoju, zabezpieczenia oraz poczucia tego stanu, brak zagrożenia

oraz ochronę przed niebezpieczeństwem”11. Rozumienie bezpieczeństwa na zasadzie

przeciwieństwa, którym jest niebezpieczeństwo lub zagrożenie, jest znane od dawna.

Dosłowne znaczenie terminu bezpieczeństwo oznacza brak zagrożeń (ang. danger)

i poczucie pewności (ang. safety).

7 M. Cieślarczyk, Teoretyczne i metodologiczne podstawy badania problemów bezpieczeństwa

i obronności państwa, Siedlce 2009, s. 9. 8 J. Kukułka, Narodziny nowych koncepcji bezpieczeństwa, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe, teoria

i praktyka, (red. K. Żukrowska, M. Grącik), Warszawa 2006, s. 40–41. 9 M. Brzeziński, Kategoria bezpieczeństwa, [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane

zagadnienia, (red, S. Sulowski, M. Brzeziński), Warszawa 2009, s.30. 10 M. Malec, Percepcja bezpieczeństwa: definicje, wymiary, paradygmaty, Warszawa 2006, s.5. 11 Podaję za: W. Kopaliński, Słownik języka polskiego, Warszawa, t. I, s. 147.

6

Bezpieczeństwo w ogólnym znaczeniu należy rozumieć jako „stan braku

zagrożenia (postać wolności negatywnej), a w bardziej abstrakcyjnym znaczeniu jako

przeciwieństwo (alternatywa) dla chaosu”12.

Bezpieczeństwo w ujęciu wielu naukowców odnosi się do sfery emocjonalnej.

Może mieć wtedy wymiar personalny lub społeczny, jeśli dotyczy poczucia

bezpieczeństwa zbiorowości. Niektórzy naukowcy uważają, że „bezpieczeństwo

przenika wszystko, co wykracza poza potrzeby egzystencjalne”13.

Ryszard Zięba przypisuje zasadnicze znaczenie określenia czynników

powodujących stan niepewności lub obaw. Jego zdaniem „może się okazać, że lęk,

który sobie uświadamiamy nie ma pokrycia w realnym niebezpieczeństwie14”. Twierdzi

on, że: „analizie należy poddawać obiektywne i subiektywne aspekty zagrożeń

i bezpieczeństwa”15.

Przykładowo D. Frei przedstawia cztery sytuacje w oparciu o oba komponenty

bezpieczeństwa (postrzeganie bezpieczeństwa według Daniela Freia) 16:

- „stan braku bezpieczeństwa (rzeczywiste zagrożenie, adekwatnie postrzegane),

- stan obsesji (nieznaczne zagrożenie, postrzegane nieadekwatnie jako duże),

- stan fałszywego bezpieczeństwa (zagrożenie poważne, nieadekwatnie – postrzegane

jako niewielkie),

- stan bezpieczeństwa (zagrożenie nieznaczne, adekwatnie postrzegane)”.

Połączenie tych dwóch ujęć pozwala stworzyć subiektywno-obiektywny model

bezpieczeństwa.

1.2. Bezpieczeństwo jako potrzeba lub wartość oraz stan lub proces

Bezpieczeństwo często w definicjach jest traktowane jako potrzeba – najbardziej

pierwotna, elementarna i naczelna. W tym rozumieniu bezpieczeństwo jest rozumiane

jako „subiektywnie odczuwany stan niedoboru, niezbędny do funkcjonowania

podmiotu”17.

12 R. Rosicki, O pojęciu i istocie bezpieczeństwa, "Przegląd Politologiczny", Poznań 2010, nr 3, s. 23–32. 13 Kategoria bezpieczeństwa, [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, (red, S.

Sulowski, M. Brzeziński), Warszawa 2009, s. 32 14 A. Sekściński, Bezpieczeństwo wewnętrzne w ujęciu teoretycznym, „Kwartalnik naukowy”, 2013, s. 43. 15 Tamże, s. 44. 16 Tamże. 17 Por. E. Zieliński, Nauka o państwie i polityce, Warszawa 2006, s. 213-216.

7

Zdaniem M. Skarżyńskiego „bezpieczeństwo obejmuje zaspokojenie takich

potrzeb jak: istnienie, tożsamość czy spokój. Istotną rolę pełni także pewność rozwoju,

motywująca do działania i planowania własnego życia. Brak bezpieczeństwa wywołuje

silny niepokój i poczucie zagrożenia”18.

W klasycznej teorii potrzeb, znanej jako piramida Maslowa „bezpieczeństwo

zajmuje nadrzędne miejsce, obok fundamentalnych potrzeb fizjologicznych

(egzystencjalnych)”19.

Psycholog A. Maslow potrzebę bezpieczeństwa rozumie jako „nieodłączny

element podstawowej piramidy potrzeb ludzkich, w której usytuował ją zaraz

po potrzebach fizjologicznych”. Pojawia się tu zasadnicza różnica pomiędzy: „potrzebą

bezpieczeństwa” jako pojęciem szerszym a „poczuciem bezpieczeństwa”, będącym

terminem węższym.

Bezpieczeństwo, zgodnie z teorią A. Maslowa, „winno być w pierwszej

kolejności budowane wewnątrz człowieka, by dopiero potem można było pracować

nad poprawą bezpieczeństwa zewnętrznego”. Poczucie bezpieczeństwa wewnętrznego,

wpływa na funkcjonowanie człowieka, budowanie szczęśliwych relacji, osiąganie

sukcesów, trwałych osiągnięć, czy prowadzenie udanego życia”20.

Współcześnie w czasach istniejących konfliktów potrzeba bezpieczeństwa staje się

równorzędna z potrzebami fizjologicznymi. Brak bezpieczeństwa wywołuje niepokój

i poczucie zagrożenia.

Bezpieczeństwo jest rozumiane przede wszystkim jako „wolność od strachu”.

Podając za J. Kukułką: „brak zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa wyrządza szkody

jednostce, grupie społecznej, ponieważ destabilizuje jej tożsamość oraz funkcjonowanie.

Przejawiają się wówczas tendencje do zmiany istniejącego stanu rzeczy, do oporu

wobec niekorzystnych zmian w sferze zewnątrz – przedmiotowej i do stosowania

środków ochronnych, mogących przywrócić im poczucie bezpieczeństwa. Tendencje

tego rodzaju dowodzą, że bezpieczeństwo jest nie tyle pewnym stanem rzeczy,

18 A. Włodarek, Problemy międzypokoleniowe a poczucie bezpieczeństwa, [w:] Edukacja

dla bezpieczeństwa - bezpieczna szkoła, bezpieczny uczeń, (red. D. Czajkowska-Ziobrowska,

A. Zduniak), Poznań 2007, s. 97-98. 19 A. Sekściński, Bezpieczeństwo wewnętrzne w ujęciu teoretycznym, „Kwartalnik naukowy”, 2013, s. 45. 20 I. Korcz, Inteligencja emocjonalna – gwarantem bezpieczeństwa i determinantą rozwoju uczniów,[w:]

Edukacja dla bezpieczeństwa - bezpieczna szkoła, bezpieczny uczeń, (red. D. Czajkowska-Ziobrowska,

A. Zduniak), Poznań 2007, s. 107-109.

8

ile ciągłym procesem społecznym, w ramach którego działające podmioty starają się

doskonalić mechanizmy zapewniające im poczucie bezpieczeństwa”21

Naukowcy uważają, że „potrzeba bezpieczeństwa stanowi motywację do działania

i rozwoju”22. To oznacza, że jeśli nie jest zrealizowana potrzeba bezpieczeństwa

to niemożliwe jest jakiekolwiek osiąganie społecznych celów.

Spośród klasycznych funkcji bezpieczeństwa wyróżnia się: „trwanie, rozumiane

jako zapewnienie bytu, przetrwanie i możliwość rozwoju”23. W znaczeniu

ogólnospołecznym natomiast „potrzeba bezpieczeństwa dotyczy zaspokajania

pragnienia istnienia, przetrwania, pewności, stabilności, całości, tożsamości,

niezależności, spokoju, posiadania, pewności rozwoju, ochrony poziomu i jakości

życia”24.

Helga Haftendorn bezpieczeństwo opisuje jako „wartość i system utrzymywany

w relacji czasu oraz brak zagrożeń dla tej wartości”25.

Kolejne podejście wymaga, by bezpieczeństwo traktować jako „wartość,

czyli dobro szczególnie cenione, przekonanie”26.

Wielu teoretyków, a wśród nich Bernard Brodie i Marc Levy, sądziło,

że „bezpieczeństwo to wartość nadrzędna, która skupia w sobie inne wartości”27.

Bezpieczeństwo jest wciąż traktowane jako wartość naczelna co potwierdzają

słowa B. Wojciszke (…) z badań przeprowadzonych w Polsce oraz w 19 innych krajach

wynika, że bezpieczeństwo sytuuje się obok takich wartości jak sprawiedliwość

społeczna, równość, życzliwość, szacunek dla tradycji28.

Przedstawione podejścia wzajemnie się uzupełniają, potrzeba jest kategorią

psychologiczną, a wartość – socjologiczną.

Inne podejścia badawcze wskazują, że „bezpieczeństwo należy traktować jako stan

lub proces. Stan, czyli coś teraźniejszego, zaś proces jako zjawisko zmienne

w czasie”29.

21 J. Kukułka, Narodziny nowych koncepcji bezpieczeństwa, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe,

teoria i praktyka, (red. K. Żukrowska, M. Grącik), Warszawa 2006, s. 41. 22 Zob. K. Horney, Neurotyczna osobowość naszych czasów, Poznań 2007. 23 M. Cieślarczyk, Teoretyczne i metodologiczne podstawy badania problemów bezpieczeństwa

i obronności państwa, Siedlce 2009, s. 129-130. 24 R. Rosicki, O pojęciu i istocie bezpieczeństwa, "Przegląd Politologiczny", Poznań 2010, nr 3, s. 25. 25 A. Sekściński, Bezpieczeństwo wewnętrzne w ujęciu teoretycznym, „Kwartalnik naukowy”, 2013, s. 45. 26 Tamże s. 58. 27 Tamże. 28 B. Wojciszke, Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Warszawa 2002, s. 178-179. 29 M. Cieślarczyk, tamże., s. 129.

9

Janusz Stefanowicz zwraca uwagę na dwoistość bezpieczeństwa, pisząc: „że jest

zarazem stanem i procesem, czyli da się określić hic et nunc, nie odznacza się jednak

niezmiennością w dłuższych przedziałach czasu, ponieważ zależy od ruchomych

układów sił”30.

Zdecydowanie wśród badaczy przeważa jednak stanowisko, które traktuje

bezpieczeństwo jako proces. J. Kukułka twierdzi: „bezpieczeństwo jest nie tyle

określonym stanem rzeczy, ile ciągłym procesem społecznym, w ramach którego

działające podmioty starają się doskonalić mechanizmy zapewniające im poczucie

bezpieczeństwa. W efekcie bezpieczeństwo nie odznacza się stałością” 31.

Według współczesnych definicji pojęcie bezpieczeństwa określa się jako „proces,

w którym poziom bezpieczeństwa nieustannie się zmienia i nie można go utrzymać

na jednym poziomie”32

Istnieją jeszcze podejścia bezpieczeństwo definiujące jako cel, skutek,

czy środek.

Bezpieczeństwo jako cel należy traktować w charakterze pewnych dążeń

i rezultatów zamierzonych. Jest to rozumienie, które uzupełnia definicje bezpieczeństwa

pojmowanego jako proces.

Następnie bezpieczeństwo ujmowane w kategoriach skutku łączy się z definicjami

określającymi je jako stan – pożądany lub nie, teraźniejszy czy też zastany.

Najrzadziej pojawiają się definicje, w których nie występują wspomniane kategorie

potrzeby, wartości, stanu lub procesu. Jak wskazuje Mieczysław Malec, takie ujęcia

są „wynikiem nieprecyzyjnego definiowania lub błędnego pojmowania kategorii

teoretycznych”33.

Najczęściej bezpieczeństwo definiuje się jako:

- stan (osiągnięte poczucie bezpieczeństwa danego podmiotu),

- proces (zapewnianie poczucia bezpieczeństwa podmiotu).

Bardziej praktyczne jest podejście drugie, „odzwierciedlające naturalny,

dynamiczny charakter zjawiska bezpieczeństwa”34. W tym sensie bezpieczeństwo

30 E. Cziomer, Międzynarodowe bezpieczeństwo energetyczne w XXI wieku, Kraków 2008, s. 17. 31 J. Kukułka, Narodziny nowych koncepcji bezpieczeństwa, [w:] Bezpieczeństwo międzynarodowe,

teoria i praktyka, (red. K. Żukrowska, M. Grącik), Warszawa 2006, s. 42. 32 W. Budzisz, A. Kubiak, Bezpieczeństwo narodowe w świadomości społecznej i w praktyce, [w:]

Edukacja dla bezpieczeństwa - bezpieczna szkoła, bezpieczny uczeń, (red. D. Czajkowska-Ziobrowska,

A. Zduniak), Poznań 2007, s. 518-519. 33 M. Malec, Percepcja bezpieczeństwa: definicje, wymiary, paradygmaty, Warszawa 2006, s. 11. 34 http://fedcba.ning.com/group/bi/forum/topics/polityka-bezpieczenstwa-w-pn-iso-iec-17799-2007.

10

danego podmiotu to „ta dziedzina jego aktywności, której treścią jest zapewnianie

możliwości przetrwania (egzystencji) i swobody realizacji własnych interesów

w niebezpiecznym środowisku, a szczególnie poprzez wykorzystywanie szans

(okoliczności sprzyjających), stawianie czoła wyzwaniom, redukowanie ryzyka

oraz przeciwdziałanie (zapobieganie i przeciwstawianie się) wszelkiego rodzaju

zagrożeniom dla podmiotu i jego interesów”35.

Definicje określające bezpieczeństwo jako stan:

- (…) stan, który daje poczucie pewności istnienia i gwarancje jego zachowania

oraz szanse na doskonalenie. Jest to jedna z podstawowych potrzeb człowieka.

Odznacza się brakiem ryzyka utraty czegoś dla podmiotu szczególnie cennego –

życia, zdrowia, pracy, szacunku, uczuć, dóbr materialnych i dóbr niematerialnych36.

- stan pewności, spokoju, zabezpieczenia oraz jego poczucia - wskazują, że oznacza

on brak zagrożenia oraz ochronę między innymi państwami

- stan bądź proces, gwarantujący istnienie dziecka oraz możliwość jego rozwoju.

(odznacza się brakiem ryzyka utraty czegoś dla dziecka szczególnie cennego – życia,

zdrowia, szacunku, uczuć poprzez oddalenie zagrożenia, lęków, obaw niepokoju

i niepewności).

- (…) stan, w którym nie istnieje żadne niebezpieczeństwo37

- (…) stan dający poczucie pewności istnienia i gwarancje jego zachowania

oraz szansę na doskonalenie38;

- „(...) stan psychiczny lub prawny, w którym jednostka ma poczucie pewności,

oparcie w drugiej osobie lub w sprawnie działającym systemie prawnym”39;

- „(…) stan, generujący potrzebę zaspokojenia konkretnego braku w odniesieniu

do między innymi zapewnienia odpowiednich warunków życia40.

Pojawiają się też definicje pomijające te kategorie, traktujące bezpieczeństwo bardzo

wąsko, poprzez wyróżnienie jednego z komponentów np. fenomen wojny.

Bezpieczeństwo, zgodnie z definicją i potocznym rozumieniem tego pojęcia,

przez długi czas było utożsamiane ze stanem gwarantującym pewność istnienia

35http://fedcba.ning.com/group/ekonomikaprzedsiewziecbezpieczenstwa/forum/topics/bhpabezpieczenstw

oogolne. 36 Podaję za Słownik terminów z zakresu psychologii dowodzenia i zarządzania, Warszawa 2000. 37 Podaję za: M. Bańko. „Wielki Słownik Ucznia” Warszawa 2000. 38 Podaję za: Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego. Akademia Obrony Narodowej,

Warszawa 2008. s. 14. 39 B. Dunaj, Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 2000,s. 34. 40 W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 2001, s. 307.

11

i przetrwania. Współcześnie taki pogląd jest kwestionowany jako zbyt wąski

lub konserwatywny. W nowym ujęciu ma oznaczać nie tylko gwarancje

nienaruszalnego przetrwania danego podmiotu, lecz także swobodę jego rozwoju41.

Kończąc dotychczasowe teoretyczne rozważania nad różnymi kategoriami pojęcia

bezpieczeństwa, warto skoncentrować się przez chwilę na potrzebach związanych

z prawidłowym funkcjonowaniem młodego człowieka, a więc dziecka w odniesieniu

do poczucia bezpieczeństwa.

Dla dziecka poczucie to jest ściśle związane z niezakłóconym porządkiem

oraz rytmem. Dla harmonijnego i prawidłowego rozwoju niezwykle istotne jest

zapewnienie mu spokoju, opieki i ciepła rodzinnego. Każdy z nas, a w szczególności

dziecko preferuje bezpieczny, przewidywalny i sprawiedliwy otaczający świat.

Stąd też niezwykle znaczące jest przeświadczenie o poczuciu kontroli nad elementami

go tworzącymi oraz świadomość bezwarunkowej ochrony ze strony rodziców. Sytuacje

nowe, budzące silne negatywne emocje takie jak: kłótnie, bijatyki, przemoc domowa,

uzależnienia, separacja, rozwód, śmierć w rodzinie oraz wszelkiego typu patologie

życia rodzinnego są przyczyną przerażenia, strachu i poczucia zagrożenia, co z kolei

skutkuje obniżeniem poczucia bezpieczeństwa i negatywnie wpływa na rozwój

młodego człowieka.42 Tuż obok życia rodzinnego, równie istotną rolę odgrywa

właściwe funkcjonowanie w bezpiecznym środowisku rówieśniczym takim,

jak przedszkole, czy szkoła.

41 P. Majer, W poszukiwaniu uniwersalnej definicji bezpieczeństwa wewnętrznego [w:] „Przegląd

Bezpieczeństwa Publicznego” 2012, nr 7. 42 P. Brudło, T. Ratajczyk, Problemy bezpieczeństwa systemów informatycznych organizacji, [w:]

Edukacja dla bezpieczeństwa – w rodzinie, szkole i pracy, (red. A. Zduniak, M. Kryłowicz), Warszawa –

Poznań 2004, s. 243-244.

12

ROZDZIAŁ II

AKTY NORMATYWNE DOTYCZĄCE

BEZPIECZEŃSTWA W PRZEDSZKOLU

Bezpieczeństwo w przedszkolu reguluje szereg przepisów zawartych w ustawach.

Sprawy dotyczące bezpieczeństwa wynikające z ustaw zostały także „zaopatrzone”

w przepisy wykonawcze, czyli rozporządzenia.

Mając na uwadze wieloaspektowe podejście do kwestii bezpieczeństwa i wielość

regulacji prawnych zawartych w ustawach, rozporządzeniach i innych aktach

normatywnych niniejszy rozdział stanowi próbę przedstawienia klasyfikacji przepisów

ze względu na pewne obszary powinności dyrektora przedszkola w zakresie

bezpieczeństwa.

Poniżej przedstawiono wybrane akty zawierające przepisy regulujące zagadnienie

bezpieczeństwa, higieny i organizacji pracy, w tym w odniesieniu do przedszkoli

jako miejsca pracy pracowników oraz miejsca opieki nad dziećmi.

Bezpieczeństwo i higiena pracy:

1) Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r.43

2) Ustawa z 26 czerwca 1997 r. - Kodeks pracy44

3) Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela45

4) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach

i placówkach46

Zapisy te wspierają ramowe statuty szkół lub placówek oraz pozostałe ogólne przepisy

w zakresie bhp.

5) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie

ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.47

43 tekst jednolity Dz. U. z 2015r., nr 0, poz. 2156 ze zm. 44 tekst jednolity Dz.U. z 1998r. nr 21, poz. 94, ze zm. 45 tekst jednolity Dz. U. z 2014r., nr 0, poz. 191 ze zm. 46 Dz. U. z 2003r. nr 6, poz. 69 ze zm. 47 Dz.U. z 2014r. nr 61, poz. 624, ze zm.

13

Bezpieczeństwo techniczne w obiektach szkolnych

1) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach

i placówkach48

Wymogi ogólne dotyczące szkół i placówek, jako obiektów budowlanych, poza zapisami

cytowanego wyżej Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu muszą być

zgodne między innymi także z:

2) Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.

w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy49

3) Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie

warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie50.

4) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie

zasadniczych wymagań dla zabawek51

5) Polska Norma PN-EN 12464-1 listopad 2004r. „Światło i oświetlenie. Oświetlenie

miejsc pracy. Część1: Miejsca pracy we wnętrzach”.

Reagowanie w sytuacjach nadzwyczajnych:

1) Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r.52

2) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach

i placówkach53

Wypadki wychowanków należy rozpatrywać w oparciu o następujące

podstawy prawne:

1) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach

i placówkach54

48 Dz. U. z 2003r. nr 6, poz. 69 ze zm. 49 Tekst jednolity Dz. U. z 2003r. nr 169, poz. 1650 ze zm. 50 Tekst jednolity Dz. U. z 2015r. nr 0, poz. 1422 ze zm. 51 Dz. U. z 2011 r. nr 83, poz.454 ze zm. 52 Tekst jednolity Dz. U. z 2015r. nr 0, poz. 2156 ze zm. 53 Dz. U. z 2003r. nr 6, poz. 69 ze zm.

14

2) Definicja wypadku uczniowskiego wynika z § 52 ww. rozporządzenia, co oznacza,

że w sprawach nie uregulowanych stosuje się zapisy z ustawy z dnia

30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków

przy pracy i chorób zawodowych55

Udzielanie pierwszej pomocy oraz wykonywanie działań w zakresie

zwalczania pożarów i ewakuacji:

1) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach

i placówkach56.

2) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2009 r. w sprawie

przygotowania nauczycieli do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie

udzielania pierwszej pomocy57

Bezpieczna droga do przedszkola:

1) Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r.58

Bezpieczny wypoczynek, wycieczki:

1) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 r.

w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły

i placówki krajoznawstwa i turystyki59

Zdrowy styl życia i żywienie:

1) Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r.60

2) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r.

w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia

ogólnego w poszczególnych typach szkół61

54 Tamże. 55 Tekst jednolity Dz.U. 2015r. nr 0, poz. 1242 ze zm. 56 Dz. U. z 2003r. nr 6, poz. 69 ze zm. 57 Dz.U. z 2009r. Nr 139, poz.1132 ze zm. 58 Tekst jednolity Dz. U. z 2015r., nr 0, poz. 2156 ze zm. 59 Dz. U. z 2001r. nr 135, poz. 1516 ze zm. 60 Tekst jednolity Dz. U. z 2015r. nr 0, poz. 2156 ze zm. 61 Dz.U. z 2012r. nr 0, poz. 977 ze zm.

15

3) Treści dotyczące zdrowego trybu życia zawarte są w podstawie programowej

wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego.

4) Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia62

Wymagania szczególne w zakresie higieny, które odnoszą się do zdefiniowanych

w ustawie o bezpieczeństwie żywienia i żywności zakładów żywienia zbiorowego typu

zamkniętego, wykonujących działalność w zakresie zorganizowanego żywienia

określonych grup konsumentów dotyczą także jednostek systemu oświaty

(w rozumieniu ustawy zakłady żywienia zbiorowego to również przedszkola, szkoły

i placówki).

5) Rozporządzenie (WE) Nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych63

6) Rozporządzenie (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

28 stycznia 2002 r. Ustalające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego,

powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i ustanawiające

procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności64

Przeciwdziałanie agresji i przemocy:

1) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego65

2) Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r.66

3) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie67

4) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury

„Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”68

62 Tekst jednolity Dz.U. z 2015r. nr 0, poz. 594 ze zm. 63 Dz. Urz. L. 139 z 30.04.2004r. 64 Dz. U. U.E. L.02/31/1, Dz. U. U.E.-sp.15-6-463 z późn.zm. 65 Dz. U. z dnia 4 sierpnia 1997r. ze zm. 66 Tekst jednolity Dz. U. z 2015r., nr 0, poz. 2156 ze zm. 67 Tekst jednolity Dz.U. 2015r. nr 0, poz. 1390 ze. zm. 68 Dz.U. z 2011r. nr 209, poz. 1245 ze zm.

16

Przeciwdziałanie uzależnieniu:

1) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii69

2) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi70

3) Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania

tytoniu i wyrobów tytoniowych71

Tematyka bezpieczeństwa które winna jest zapewnić wychowankom placówka,

jest bardzo wyraźnie podkreślona w wielu aktach prawa oświatowego –w tym zarówno

w dokumentach rangi ustaw, jak i rozporządzeń. Mało tego – poszczególni ministrowie

edukacji dbają o to, aby zwrócić baczną uwagę na sprawy bezpieczeństwa i zająć się

nim albo w formie priorytetów, albo specjalnych, rządowych programów

(np. „Bezpieczna i przyjazna szkoła/przedszkole”). Warto się im przyjrzeć,

gdyż pokazują znacznie szersze spojrzenie na problematykę bezpieczeństwa,

niż to zawarte „literalnie” w przepisach.

Wymienione powyżej akty normalizacyjne, w których znajdziemy zobowiązania

ciążące na dyrektorach lub nauczycielach, konieczne do tego, aby wychowankom

w przedszkolach zapewnić bezpieczeństwo, to zapewne jeszcze nie wszystkie „aspekty

bezpieczeństwa”, na które należy zwracać baczną uwagę. Przedszkole to miejsce

niezwykle dynamiczne, pełne nieustannych interakcji, które trudno przewidzieć.

Akty prawne dotyczące bezpieczeństwa w przedszkolu stanowią szeroki wachlarz

ujmując bezpieczeństwo w różnych aspektach. Zatem ze względu na wieloaspektowość

bezpieczeństwa, wnikliwa analiza poszczególnych zapisów zawartych w aktach

prawnych nie miała w niniejszych rozważań miejsca.

69 Tekst jednolity Dz.U. z 2016r. nr 0, poz. 224. 70 Tekst jednolity Dz.U. z 2016r. nr 0, poz. 487. 71 Dz.U. z 2015r. nr 0, poz. 298 ze zm.

17

ROZDZIAŁ III

BEZPIECZEŃSTWO W PRZEDSZKOLU

3.1. ZADANIA PRZEDSZKOLA W ZAKRESIE

BEZPIECZEŃSTWA

Przedszkole chcąc zapewnić bezpieczeństwo powinno:

1) Oddziaływać na dziecko oraz jego środowisko w taki sposób, aby eliminować

zachowania agresywne i niepożądane.

2) Oddziaływać na nauczycieli, wychowawców, a także innych pracowników

przedszkola w taki sposób, aby zapobiegać zachowaniom niepożądanym (poprzez

pracę wychowawczą i realizację zadań przedszkola).

3) Znać środowiskowe problemy otoczenia przedszkola (poprzez uzyskiwanie

informacji o sytuacji rodzinnej dzieci od instytucji np. ośrodków pomocy

społecznej, policji, sądów .

4) Nieustannie diagnozować problemy, które zagrażają bezpieczeństwu w przedszkolu

i poza nim.

5) Udzielać wsparcia rodzicom w zakresie profilaktyki i zachowań agresywnych

dzieci.

6) Współpracować ze służbami oraz instytucjami zapewniającymi bezpieczeństwo.

7) Monitorować wszelkie zdarzenia mogące wywołać w przedszkolu sytuacje

kryzysowe.

8) Identyfikować i rozpoznawać osoby wymagające pomocy.

9) Stworzyć zespół ds. reagowania kryzysowego, który określi swój zakres działań

w tych sytuacjach, kontakty z mediami, z kuratorium, z organem prowadzącym

oraz z niezbędnymi służbami specjalistycznymi.

10) Monitorować stan bezpieczeństwa budynku przedszkola, terenu przedszkola

(poprzez działania społecznego inspektora BHP oraz wnioski z kontroli sanepidu).

Działania wszystkich pracowników względem zapewnienia bezpieczeństwa

dzieciom w przedszkolu powinny być jednolite, dlatego należy przyjąć wspólny front

działań. Takim wzorem wytycznych może być przykładowa procedura dotycząca

bezpieczeństwa dzieci podczas pobytu w przedszkolu:

18

1) Przedszkole sprawuje opiekę nad dziećmi, dostosowując metody i sposoby

oddziaływań do wieku dziecka i jego możliwości rozwojowych i zapewnia

bezpośrednią i stałą opiekę nad dziećmi w czasie pobytu w placówce

oraz w trakcie zajęć poza jej terenem.

2) Przedszkole pełni funkcje opiekuńcze z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa

i higieny.

3) Nauczyciel oraz pozostały personel przedszkola musi być świadomy

odpowiedzialności za życie i zdrowie dzieci powierzonych jego opiece .

4) Każda grupa wiekowa, licząca maksymalnie 25 dzieci, powierzona jest opiece

jednego lub dwóch nauczycieli, sprawowanej zgodnie z ustalonym w arkuszu

organizacyjnym czasem pracy oddziału.

5) Dzieci są przyprowadzane do przedszkola od godziny ……... Rodzice

są poinformowani o sposobie przyprowadzania dziecka i odbierania

z przedszkola. Obowiązuje zasada, że rodzice rozbierają dziecko i wprowadzają je

do odpowiedniej sali.

6) Odbiór dzieci z przedszkola jest możliwy wyłącznie przez rodziców lub inne osoby

dorosłe przez nich pisemnie upoważnione. Wszystkie upoważnienia winny być

przechowywane w dokumentacji przedszkola.

7) Podczas pobytu dzieci w ogrodzie przedszkolnym, zajęcia i zabawy odbywają się

na wyznaczonym terenie, gdzie sprzęt dostosowany jest do potrzeb i możliwości

dzieci. Są one tam objęte ciągłym nadzorem nauczyciela, a w grupie najmłodszej

także pomocy nauczyciela.

8) Dzieciom, które już weszły do sali nie wolno jej samowolnie, bez powodu

opuszczać. Przez cały czas pozostają one w zasięgu wzroku osób dorosłych.

Podczas zabaw dowolnych zwraca się uwagę na zgodną i bezpieczną zabawę

dzieci, w szczególności na zgodne korzystanie ze wspólnych zabawek.

9) Nauczyciele obserwują dzieci podczas zabaw, kierują zabawą lub ją inspirują,

ewentualnie ingerują w konflikty między dziećmi, jeśli te nie są w stanie same ich

rozwiązać.

10) Nauczyciel ustala wspólnie z dziećmi normy i zasady obowiązujące w grupie,

systematycznie wdraża dzieci do zgodnej zabawy, do przestrzegania zasad

zgodnego współżycia z rówieśnikami, czasami uczestniczy w zabawach dzieci.

Zapoznaje dzieci i ich rodziców z systemem kar i nagród obowiązujących w danej

grupie.

19

11) Podczas pobytu dzieci na terenie przedszkolnym od pierwszych dni września

uczymy dzieci bezpiecznego korzystania z urządzeń znajdujących się na placu

zabaw. Wspólnie ustalamy normy i zasady z tym związane.

12) Codziennie rano woźny ma obowiązek sprawdzić, czy urządzenia ogrodowe

są sprawne i czy nie stanowią żadnego zagrożenia dla zdrowia i życia dzieci.

Woźny musi mieć świadomość odpowiedzialności za należyte wykonywanie tego

obowiązku.

13) Podczas zabaw nie wolno dzieciom samowolnie oddalać się z terenu. Dzieci

wracają z terenu kolumną prowadzoną przez nauczyciela. Po ustawieniu

podopiecznych nauczyciel powinien każdorazowo sprawdzić, czy wszystkie dzieci

będące w danym dniu w jego grupie znajdują się w kolumnie.

14) Podczas zajęć obowiązkowych zawsze należy przemyśleć organizacyjnie zajęcia,

tok ćwiczeń ruchowych, przebieg zabawy, pod kątem bezpieczeństwa dzieci.

Nauczyciel musi przewidywać ewentualne zagrożenia i im przeciwdziałać.

15) Przy przemieszczaniu się grupy, np. do szatni, na wycieczki piesze, na rytmikę,

dzieci ustawiają się w pociąg.

16) Każde wyjście nauczyciela z grupą poza teren przedszkola wpisywane jest

do zeszytu wyjść.

17) Nauczycielowi nie wolno pozostawić dzieci w grupie ani na chwilę bez opieki.

Gdy nauczyciel musi wyjść np. do telefonu lub do toalety, grupę powierza pod

opiekę innemu pracownikowi przedszkola.

18) Nauczycielowi nie wolno pozostawić dzieci w grupie bez opieki, gdy nie ma jeszcze

zmiennika. W takiej sytuacji dyrektor ma prawo polecić nauczycielowi pozostanie

w grupie tak długo jak będzie tego wymagała sytuacja.

19) W razie wystąpienia wypadku dziecka pozostającego pod opieką przedszkola

nauczyciel jest obowiązany natychmiast powiadomić dyrektora oraz:

a) zapewnić udzielenie pierwszej pomocy,

b) zawiadomić rodziców,

c) podjąć środki zapobiegawcze w stosunku do pozostałych dzieci,

d) zawsze, gdy wypadek jest ciężki lub śmiertelny powiadomić organ prowadzący

i prokuraturę.

20) Procedura powypadkowa określona jest w Instrukcji BHP.

21) Dzieci winny być odebrane z przedszkola do godziny …….. W sytuacji, gdy rodzic

lub osoba przez niego upoważniona nie zgłosi się po dziecko do czasu zamknięcia

20

przedszkola, nauczyciel ma obowiązek powiadomić o tym rodziców dziecka.

W przypadku gdy pod wskazanymi numerami telefonów nie można uzyskać

informacji o miejscu pobytu rodziców, nauczyciel oczekuje z dzieckiem

w placówce przedszkolnej. Jeżeli czas ten znacznie się wydłuża zawiadamia

dyrektora placówki.

22) Życzenie rodziców dotyczące nieodbierania dziecka przez jednego z rodziców musi

być potwierdzone przez orzeczenie sądowe.

23) Do przedszkola nie przyprowadzamy dzieci chorych, a w przypadku zachorowania

dziecka w czasie pobytu w przedszkolu rodzic zobowiązany jest do jego odebrania.

Dziecko nie może uczęszczać do przedszkola do czasu całkowitego wyleczenia.

24) Nauczyciele nie mają prawa podawać dzieciom żadnych lekarstw.

25) Przedszkole pośredniczy w ubezpieczeniu dzieci od następstw nieszczęśliwych

wypadków. Rodzice, którzy nie wyrażają zgody na ubezpieczenie ich dziecka,

zobowiązani są złożyć odmowę ubezpieczenia piśmie72.

3.2. ZADANIA NAUCZYCIELA

Podstawowym zadaniem dla nauczyciela przedszkola jest zapewnienie

bezpieczeństwa oraz dbałość o zdrowie dziecka. Z uwagi na fakt, iż dziecko

ma niewielkie doświadczenie życiowe i stosunkowo mały zasób sposobów radzenia

sobie z różnymi problemami, bardzo ważne jest, aby przedszkole od najwcześniejszych

lat wyposażało dzieci w nawyki zapobiegania, unikania, a także możliwie szybkiego

pokonywania zagrożeń.

Działania profilaktyczne przedszkola w tym zakresie powinny zmierzać w stronę:

1) przybliżenia dzieciom tych wszystkich zagrożeń, na które mogą być narażone,

2) nauczenia dzieci odpowiedzialności za swoje czyny,

3) przewidywania przez dzieci skutków działań i zachowań,

4) nauki dziecka radzenia sobie w różnych, także trudnych sytuacjach,

5) podejmowania przez dziecko właściwych decyzji.

Jak wspomniano powyżej w przedszkolu dziecko powinno dowiedzieć się

i nauczyć radzenia sobie w różnych sytuacjach, a mianowicie takich, jak:

1) prawidłowo zachować się na drodze, w tym znać podstawowe przepisy ruchu

drogowego,

72 http://p7.bip.sulechow.pl/bipkod/003?start=1.

21

2) bezpiecznie bawić ze zwierzętami, w tym posiadać wiadomości o prawidłowym

zachowaniu się, gdy atakuje zwierzę,

3) prawidłowo zachować się w kontakcie z obcym człowiekiem

4) uzyskać informacje o niebezpieczeństwie urazów i zatruć oraz ich przyczynach,

5) poznawać konsekwencje działań ryzykownych, czyli takich, które często

są przyczynami wypadków,

6) znacząco podnosić poziom ostrożności i wyobraźni o konsekwencjach działań

i przebywania w pobliżu potencjalnie niebezpiecznych przedmiotów i substancji.73

Bezpieczne przedszkole kojarzy się z pięknymi, kolorowymi i przestronnymi

salami, bezpiecznym placem zabaw, życzliwym i uśmiechniętym personelem,

pomocnym dziecku w każdej sytuacji. Bezpieczeństwo dzieci, które przebywają

w przedszkolu jest niezmiernie ważne, ponieważ „bezpieczne dziecko to dziecko wesołe,

szczęśliwe oraz ufne”.

Rolą nauczyciela w realizacji powyższych zadań nie jest podanie gotowych

schematów zachowań, ale nabywanie przez dzieci umiejętności przewidywania

oraz uczenie kreatywności i samodzielności w rozwiązywaniu problemów.

Wszelkie zabawy, zajęcia powinny być realizowane w oparciu o metody

aktywizujące myślenie dzieci (zabawy edukacyjne, inscenizacje teatralne, stwarzanie

symulowanych sytuacji, wycieczki, spotkania np. z policjantem, strażakiem,

pielęgniarką, lekarzem, ratownikiem medycznym).

Nauczyciel w przedszkolu musi nieustannie czuwać nad bezpieczeństwem dzieci.

Dlatego też jednym z podstawowych jego zadań jest ustalenie z dziećmi norm

postępowania związanych z ich bezpieczeństwem i zapoznanie dzieci w sposób

przystępny dla nich z regulaminami obowiązującymi w przedszkolu np. Regulaminem

w sali i pomieszczeniach przedszkolnych, Regulaminem zachowania się w ogrodzie

przedszkolnym.

Bardzo ważna w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa dzieci w przedszkolu i poza

nim jest współpraca z rodzicami. Dostarczając im odpowiedniej wiedzy i rzetelnej

informacji możemy liczyć na kontynuację i utrwalanie zagadnień z zakresu zdrowia

i bezpieczeństwa w domu rodzinnym. Szczególną okazję do wymiany spostrzeżeń

stanowić mogą zajęcia otwarte i spotkania szkoleniowe organizowane w grupie.

Zasadniczym celem w działaniach pracowników przedszkola jest zapewnienie

73 www.przedszkola.edu.pl.

22

i ciągłe poprawianie bezpieczeństwa dziecka w przedszkolu. Dzieci odpowiednio

wyposażone w wiedzę na temat bezpieczeństwa i zdrowia będą potrafiły przewidywać

zagrożenia i pokonywać sytuacje trudne w przedszkolu, domu, a następnie w szkole.

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego zawiera zapisy dotyczące

właściwego rozwoju fizycznego i społecznego oraz zalecenie odpowiedniej profilaktyki

w zakresie rozwijania u dzieci umiejętności oceny zachowań służących

bądź zagrażających zdrowiu. Okazuje się, że w rzeczywistości wiele zadań służbowych

wykonywanych przez pracowników jest niestety automatycznie, bezwiednie,

bez zastanowienia. Dlatego też tak istotne jest, aby nauczyciele zdawali sobie

sprawę, że nie tylko uczą dzieci, ale odpowiadają również za ich bezpieczeństwo.

Nie wystarczy sama świadomość, zatem nauczyciele muszą chcieć dobrze pracować,

a do tego potrzebny jest odpowiedni system motywacyjny i określona odpowiedzialność

nawet za małe zadania. Mocnym fundamentem profilaktyki mającej na celu

ograniczenie ilości wypadków dzieci i młodzieży jest właściwie prowadzone szkolenie

nauczycieli w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, choć niestety wartościowe

szkolenia zdarzają się rzadko.

Pracownicy zatrudniani jako nauczyciele maja obowiązek przed przystąpieniem

do prowadzenia zajęć sprawdzić miejsce, w którym zajęcia mają być prowadzone- sale

zajęć, ogród, a w przypadku gdy stan pomieszczeń lub urządzeń może stwarzać

zagrożenie dla bezpieczeństwa dzieci - nauczyciel prowadzący kategorycznie powinien

nie dopuścić do zajęć, wyprowadzić dzieci z pomieszczenia lub ogrodu i niezwłocznie

powiadomić o tym fakcie dyrektora przedszkola, zastępcę lub intendenta.

Nauczyciel musi pamiętać o tym, że nie może on ani na chwilę pozostawić dzieci

bez nadzoru, czy opieki podczas ich pobytu w przedszkolu. W przypadku uzasadnionej

konieczności wyjścia z sali, nauczyciel zobowiązany jest zapewnić dzieciom opiekę

innego pracownika przedszkola. Zajęcia winien tak organizować i planować, aby:

- były zgodne z obowiązującymi przepisami bhp,

- zapewniały dzieciom maksymalne warunki bezpieczeństwa,

- przestrzegać ramowego rozkładu dnia,

- przestrzegać właściwych proporcji między psychicznym i fizycznym wysiłkiem,

a wypoczynkiem, innymi słowy dbać o higienę i zdrowie układu nerwowego dzieci.

W czasie zajęć i zabaw ruchowych nauczyciel jest obowiązany zwrócić uwagę

na stopień sprawności fizycznej i wydolność organizmu dzieci oraz ich indywidualne

możliwości, dobierając ćwiczenia o odpowiednim poziomie intensywności. Powyższe

23

zalecenia są tak istotne, gdyż to właśnie nauczyciel ponosi pełną odpowiedzialność

za zdrowie i życie powierzonych mu dzieci.74

Podsumowując powyższe rozważania, nauczyciel obowiązany jest sumiennie

oraz rzetelnie realizować podstawowe funkcje przedszkola: opiekuńczą , wychowawczą

i dydaktyczną, a w szczególności:

1) respektować i gwarantować prawa zawarte w Konwencji Praw Dziecka wobec

każdego dziecka bez jakiejkolwiek dyskryminacji,.

2) tworzyć bezpieczne otoczenie i uczyć dzieci zasad warunkujących jego

bezpieczeństwo,

3) sprawdzać, czy wszystkie dzieci zostały odebrane zgodnie z oświadczeniami

rodziców. (upoważnienia),

4) sprawdzać listy obecności wychowanków na prowadzonych zajęciach

i potwierdzać to w dziennikach zajęć,

5) organizować zajęcia poza terenem przedszkola i wycieczki zgodnie z odrębnymi

przepisami (złożenie odpowiedniej dokumentacji do zatwierdzenia dyrektorowi

w terminie 2 dni przed planowanym terminem wycieczki, spaceru, wyjścia),

6) przejąć odpowiedzialność za bezpieczeństwo wychowanków podczas

organizowanych wyjść, spacerów i wycieczek.

3.3. ZADANIA PRACOWNIKÓW NIEPEDAGOGICZNYCH.

Oprócz nauczycieli za bezpieczeństwo dzieci podczas pobytu w przedszkolu

odpowiadają także inni pracownicy: pomoc wychowawcy, woźne oddziałowe,

pracownicy administracji, obsługi oraz kuchni. Do ich zadań należy:

1) wspomaganie nauczycieli w wykonywaniu zadań zapewniających bezpieczeństwo

dzieciom,

2) udzielanie pomocy dzieciom na prośbę nauczycieli w sytuacjach szczególnie

uzasadnionych.

3) informowanie o stwierdzonych zagrożeniach i sytuacjach zagrażających

bezpieczeństwu dzieci.

74 Na podstawie "Poradnika BHP dyrektora szkoły" Warszawa 2010 r.

24

3.4. ZADANIA KOORDYNATORA DO SPRAW

BEZPIECZEŃSTWA

W wielu przedszkolach tworzy się funkcję koordynatora do spraw bezpieczeństwa,

którą pełni wyznaczony przez dyrektora nauczyciel. Do jego zadań należy

w szczególności75. :

1) przyjmowanie od rodziców i nauczycieli informacji oraz uwag dotyczących

bezpieczeństwa;

2) inicjowanie zmian w dokumentach przedszkolnych dotyczących bezpieczeństwa

dzieci;

3) integrowanie działań w zakresie bezpieczeństwa wszystkich podmiotów

przedszkolnych:

4) diagnozowanie stanu bezpieczeństwa przedszkola i występujących zagrożeń

przy współpracy z wychowawcami, rodzicami, dyrektorem, społecznym

inspektorem BHP;

5) informowanie o stanie bezpieczeństwa dzieci nie rzadziej niż dwa razy w roku

przewodniczących organów przedszkola;

6) współpraca ze środowiskiem, w tym z kuratorium oświaty, organem prowadzącym,

sądem dla nieletnich, policją, prokuraturą i innymi instytucjami pomagającymi

w rozwiązywaniu występujących w przedszkolu problemów.

W Przedszkolu Samorządowym w Deszcznie jedna z nauczycielek jest wyznaczona

przez dyrekcję na koordynatora bezpieczeństwa w ramach przydziału zadań

dodatkowych. Osoba ta jest jednocześnie koordynatorem wdrażania Programu

„Bezpieczne Przedszkole”. Zadania wykonywane przez koordynatora bezpieczeństwa

są spójne z podejmowanymi i realizowanymi w ramach niniejszego Programu działań,

o których mowa będzie w kolejnych rozdziałach.

75 http://www.nauczyciele.mom.pl/publikacje/pobierz558.html.

25

ROZDZIAŁ IV

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA BEZPIECZEŃSTWO

W PRZEDSZKOLU

Obecnie coraz częściej usłyszeć można informacje dotyczące licznych zagrożeń,

jakie czyhają na dzieci. Liczne przypadki odbierania dzieci przez nieznajomych

oraz zaginięcia dzieci, to częsty problem poruszany w mediach.

W Polsce corocznie odnotowuje się niestety coraz wyższą liczbę wypadków,

urazów i zatruć dzieci w domach, w najbliższym otoczeniu miejsca zamieszkania

i w placówkach oświatowych, a także w drodze do lub z nich. To wypadki, a nie

choroby, stają się główną przyczyną zgonów dzieci w wieku 0-18 (corocznie około

2300 - czyli 54 % przypadków zgonów w tej grupie wiekowej)76.

Dzieci wskutek kontaktu z różnymi niebezpiecznymi przedmiotami, zwierzętami,

substancjami ulegają poparzeniom, skaleczeniom, potłuczeniom, złamaniom,

przygnieceniom, zatruciom, upadkom, pogryzieniom, zadławieniom. Choć na szczęście

nie zawsze w tych przypadkach zagrożone jest życie, ale zawsze wypadkom towarzyszy

ból, łzy oraz strach.

Znaczącym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia dzieci bywają place zabaw.

Przy urządzaniu placu należy pamiętać, że urządzenia do zabawy nie powinny

przekraczać 3 metrów wysokości, a wszelkie platformy, które znajdują się na wysokości

wyższej niż 60 cm powinny posiadać zabezpieczenia w postaci balustrad lub ścianek

o wysokości 70 cm. Schodki w urządzeniach przeznaczonych dla młodszych dzieci

zawsze powinny posiadać poręcze. Dla starszych dzieci poręcze będą wymagane,

gdy schody przekraczają 100 cm wysokości. Wszyscy nauczyciele od początku swojej

pracy powinni być szczególnie uczulani na zwracanie bacznej uwagi na dzieci właśnie

tam, gdzie znajdują się tego typu urządzenia77.

Na każdym placu zabaw nie tylko przedszkolnym obowiązkowo powinien znajdować

się regulamin korzystania z placu zabaw. Przykładowy regulamin placu zabaw78:

1) Plac zabaw należy codziennie rano sprawdzać, ewentualnie porządkować.

76 "Zapobieganie wypadkom" - przewodnik metodyczny dla przedszkoli - 2007 r. 77 Tamże. 78 http://www.nauczyciele.mom.pl/publikacje/pobierz558.html.

26

Odpowiedzialny jest pracownik zajmujący się porządkiem w obejściu przedszkola.

2) Na teren placu zabaw dzieci wchodzą tylko pod opieką nauczyciela.

3) Nauczyciele sprawujący opiekę nad dziećmi znajdują się w każdej części placu.

4) Na plac przedszkolny może być wnoszony sprzęt sportowy i inne przybory

do zabaw.

5) Nauczyciele mają obowiązek dbania o wynoszony sprzęt.

6) Dzieci mają prawo korzystać z każdego przyboru tylko pod nadzorem nauczyciela.

7) Zabawa na karuzeli może odbywać się tylko przy udziale nauczyciela. Zabrania się

dzieciom samodzielnego korzystania z karuzeli.

8) Każdy uszkodzony sprzęt należy eliminować i zgłosić dyrektorowi placówki.

Zabrania się dzieciom korzystania z uszkodzonego sprzętu.

9) Zabrania się na terenie placu rzucania papierków, wszelkich opakowań i odpadów,

wpuszczania psów i kotów.

10) Wszyscy pracownicy przedszkola mają obowiązek dbać o kwiaty i rośliny znajdujące

się na terenie placu zabaw.

Regulamin obowiązuje od dnia…………….

Zatwierdzony został przez Radę Pedagogiczną w dniu ……………..

Warto zwrócić uwagę na treść ostatniego punktu przytoczonego regulaminu placu

zabaw. Traktuje on o roślinach (kwiatach, krzewach, drzewach) znajdujących się

na placu. Wiadomo, że o wiele milsze i przyjemniejsze jest przebywanie, gdzie jest

dużo zieleni, gdzie kwitną kwiaty, a drzewa dają cień. Należy jednak pamiętać, że nie

zawsze jest to bezpieczne dla dzieci. Nigdy nie możemy mieć pewności, że dzieci nie

wymyślą zabawy, polegającej np. na zjadaniu liści lub kwiatów, czy owoców roślin

rosnących na placu. Zatem zanim na placu posadzone zostaną jakiekolwiek rośliny

należy sprawdzić lub dowiedzieć się, czy nie są one szkodliwe, czy wręcz trujące.

Według J. Mowszowicza79 rośliny trujące to takie, które zawierają tylko

w niektórych swoich częściach lub w całym organizmie roślinnym substancje trujące,

toksyczne dla człowieka i zwierząt. Mogą to być takie substancje chemiczne, jak np.

alkaloidy lub glikozydy. Rośliny trujące często można rozpoznać po nieprzyjemnym

zapachu lub ostrym, piekącym smaku. Lista roślin trujących i zawartość w nich

79 L Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa, 2006.

27

substancji trujących nie jest jeszcze zamknięta. Niektóre rośliny tracą swe własności

trujące po wysuszeniu, a inne zachowują po długotrwałym nawet przechowywaniu.

Różny jest też rozkład trucizn w roślinie. U wielu gatunków występują one w różnym

stopniu w całej roślinie, u niektórych gatunków trujące są tylko niektóre części rośliny,

np. korzenie, nasiona, ziele. Ilość trującej substancji w roślinie też zależy od wielu

czynników, m. in. od pory roku, od nasłonecznienia, gleby, wilgotności, itp. Przebieg

zatrucia zależy od ilości spożytej rośliny i sposobu spożycia. Także rośliny słabo trujące

mogą spowodować ciężkie zatrucie, a nawet śmierć, gdy zostały spożyte w większych

ilościach.

W celu zapobiegania ewentualnym zatruciom, konieczne jest, aby przy planowanym

nasadzeniu roślin w ogrodzie przedszkolnym uwzględnić wykaz pospolitych

w naszym kraju roślin, które posiadają właściwości trujące.

Niemniej ważną kwestię, o której nie można w tym miejscu nie wspomnieć jest

sprawa zabawek, które stanowią nieodzowny element w życiu dziecka. Wybierając

zabawki trzeba zwracać uwagę na odpowiednie atesty. Ważne, aby kierować się

wielkością zabawki, sprawdzić dokładnie jej elementy składowe oraz poziom

toksyczności materiałów, z jakich została wykonana (wykryto np., że niektóre kucyki

zawierają ftalany, a cienie do powiek dla lalek są z ołowiem). Koniecznie trzeba

zainteresować się tym, czy zabawka w swojej konstrukcji nie posiada magnesów

lub jakichś części magnetycznych (połknięty przez dziecko magnes może być przyczyną

poważnych, a nawet śmiertelnych obrażeń)80.

Poważną i niebezpieczną wadą zabawek najczęściej są ich drobne lub odpadające

elementy, którymi dziecko może się zakrztusić, czy nawet zadławić. Spory problem

wiąże się z zabawki zbyt głośnymi, mogącymi zniszczyć dziecku słuch.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów opracował niedawno listę rzeczy,

na które warto zwrócić uwagę przy zakupie zabawek:

1) oznaczenia - zabawka musi posiadać odpowiednie informacje o przeznaczeniu

dla danej grupy wiekowej. Informacja o tym, że produkt przeznaczony jest dla dzieci

powyżej 3. roku życia, to wyraźne ostrzeżenie o niebezpieczeństwie związanym

z użytkowaniem przez młodszego konsumenta,

80 W całej Unii Europejskiej od dnia 21 lipca 2008 r obowiązuje nowe prawo, wprowadzające dodatkowe

oznakowanie zabawek składających się z magnesów lub części magnetycznych, które mogą być połknięte

przez dzieci. Docelowo wszystkie zabawki z magnesami powinny zniknąć w ogóle z rynku

europejskiego.

28

2) materiał i wykończenie - zabawki nie mogą mieć ostrych krawędzi

bądź widocznych jeszcze przed zakupem uszkodzeń. Ponadto, nie powinny stwarzać

zagrożenia dla dzieci w kontakcie z oczami, śluzówką czy skórą,

3) drobne elementy - należy sprawdzić, czy zostały należycie przymocowane,

gdyż dziecko może je połknąć,

4) dodatkowe informacje - należy pamiętać, że zabawki przy użyciu których dziecko

może się przemieszczać muszą mieć łatwy i skuteczny system hamowania, a elektryczne

nie mogą być zasilane prądem o napięciu przekraczającym 24 V,

5) instrukcje obsługi - nie można polegać wyłącznie na swojej intuicji. Niewłaściwy

montaż może być przyczyną tragedii. Przed przystąpieniem do montażu należy

zapoznać się z instrukcją obsługi oraz zasadami konserwacji sprzętu.81

Warto też wspomnieć, iż życie przedszkolne toczy się nie tylko w placówce,

czy na placu zabaw. Nieodłączną formą działalności przedszkola są dalsze i bliższe.

spacery oraz wycieczki. W organizacji wycieczek współdziałają nauczyciele, rodzice

oraz dyrektor82. Organizacja i program wycieczek muszą być dostosowane do wieku

dzieci, ich zainteresowań i potrzeb, a także ich stanu zdrowia i sprawności fizycznej.

Ta forma działalności przedszkola ma na celu m.in. upowszechnienie różnorodnych

form aktywnego wypoczynku, podnoszenie u dzieci sprawności fizycznej, poznanie

zasad bezpiecznego zachowania się w różnych sytuacjach i miejscach.

Udział dzieci przedszkolnych w wycieczkach wymaga pisemnej zgody rodziców

lub też prawnych opiekunów. Podpisane oświadczenie przechowuje kierownik

wycieczki. W wycieczkach bezwzględnie nie mogą brać udziału dzieci, które posiadają

jakiekolwiek przeciwwskazania lekarskie. Uczestnicy wycieczki koniecznie muszą być

ubezpieczeni od następstw nieszczęśliwych wypadków. Kierownikiem wycieczki może

być nauczyciel, który posiada zaświadczenie o ukończonym kursie dla kierowników

wycieczek szkolnych lub posiada uprawnienia przewodnika turystycznego, instruktora

turystyki kwalifikowanej, czy też pilota wycieczek.

Termin i cel wycieczki kierownik uzgadnia z dyrektorem przedszkola, następnie

kierownik wycieczki wypełnia następujące dokumenty:

- kartę wycieczki,

- harmonogram wycieczki,

81 https://www.uokik.gov.pl 82 Podstawę prawną ich organizowania stanowi rozporządzenie MENiS z dnia 8 listopada 2001 r.

w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki

krajoznawstwa i turystyki.

29

- listę uczestników,

- wydaje rodzicom blankiet: „zgoda na uczestnictwo dziecka w wycieczce”,

- wydaje rodzicom blankiet „oświadczenie rodziców w sprawie hospitalizacji

i leczenia”,

- oświadczenia kierownika i opiekunów w sprawie odpowiedzialności za zdrowie

i życie uczestników wycieczki,

- regulamin wycieczki, z którym w stosownym czasie zapoznaje wszystkich

uczestników83.

Kierownik i opiekunowie grupy sprawują opiekę nad uczestnikami wycieczki

oraz nadzorują przestrzeganie regulaminu przez uczestników, ze szczególnym

uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa.

Liczba opiekunów wymagana na wycieczkach poza teren przedszkola to:

- wycieczkach pieszych - 2 opiekunów na 25 dzieci,

- autokarowych - 1 opiekun na 10 dzieci starszych oraz 1 opiekun na 6 dzieci

młodszych,

- autokarowych w jednym konkretnym celu (kino, teatr ) - 2 opiekunów na 25 dzieci.

Przed wycieczką należy zapoznać uczestników z zasadami bezpieczeństwa.

Długość trasy oraz tempo powinno być dostosowane do wydolności najsłabszego

uczestnika.

Kierownik wycieczki na kilka dni przed wyjazdem na wycieczkę autokarową,

ma obowiązek zgłosić prośbę na policję o dokonanie kontroli pojazdu. Bezwzględnie

zabronione jest prowadzenie wycieczek i spacerów podczas burzy, śnieżycy,

czy gołoledzi. W sytuacji gwałtownego załamania pogody należy wycieczkę odwołać.

Przed rozpoczęciem wycieczki, wyruszeniem z każdego miejsca, w czasie

zwiedzania, przejazdu oraz przybycia do punktu docelowego należy obowiązkowo

za każdym razem sprawdzić stan liczbowy uczestników.

W sytuacji, gdy wśród uczestników podczas trwania wycieczki miał miejsce

wypadek, należy stosować odpowiednio przepisy dotyczące postępowania w razie

wypadków w szkołach i placówkach publicznych. Podczas wycieczki kierownik musi

posiadać przy sobie listę wszystkich uczestników z adresem, numerem telefonu

rodziców/opiekunów i numerem PESEL. Kopię listy należy pozostawić w sekretariacie

lub u dyrektora przedszkola.

83 http://www.nauczyciele.mom.pl/publikacje/pobierz558.html.

30

Wycieczki dzieci przedszkolnych są zazwyczaj wycieczkami autokarowymi.

By zachować maksymalne bezpieczeństwo podczas wycieczki należy stosować się

i przestrzegać następujące zasady:

1) Kierownik wycieczki zawsze wsiada pierwszy i ustala kolejność zajmowania

przez dzieci miejsc.

2) Kierownik wycieczki w czasie podróży zawsze siada przy drzwiach z przodu

autobusu.

3) Opiekun wsiada ostatni i zajmuje miejsce z tyłu przy drzwiach.

4) Przed odjazdem należy bezwzględnie sprawdzić obecność - przeliczyć dzieci.

5) W czasie jazdy uczestnicy wycieczki siedzą spokojnie na wyznaczonych miejscach.

6) Przy wysiadaniu z autokaru – pierwszy wysiada opiekun i stojąc przy drzwiach

ustawia dzieci; zwraca uwagę aby nie wybiegali/przebiegali przez jezdnię.

7) Uczestnicy zostawiają porządek w autokarze i zabierają wszystkie swoje rzeczy.

8) Kierownik wysiada ostatni - sprawdza autokar.

9) Po wyjściu z autobusu należy uformować grupę i sprawdzić ponownie listę

obecności – przeliczyć dzieci.

31

ROZDZIAŁ V

BEZPIECZEŃSTWO W PRZEDSZKOLU

SAMORZĄDOWYM W DESZCZNIE

5.1. CHARAKTERYSTYKA PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO

W DESZCZNIE

Historia Przedszkola Samorządowego w Deszcznie, zwanego dalej Przedszkolem

zawarta jest w kronikach, dokumentacji i pamięci ludzi z tej miejscowości. Budynek

przedszkola pozostał ten sam, ale zmieniło się jego wnętrze - dzięki przeprowadzonym

remontom, modernizacji oraz wystrojowi.

(…) Przedszkole Państwowe w Deszcznie rozpoczęło swoją działalność we wrześniu

1949 roku. Placówką znajdującą się na parterze przedszkola kierowała wychowawczyni

mieszkająca na piętrze. Początkowo w budynku przedszkola znajdowały się trzy małe

salki, biuro i kuchnia, a także kotłownia i skład opału w piwnicy. Dzieci miały

organizowane gry i zabawy oraz zapewnioną opiekę, a śniadanie przynosiły z domu.

Pierwsze teoretyczne zmiany przyniósł dopiero rok 1952, kiedy to decyzją Państwowej

Rady Narodowej w Gorzowie Wielkopolskim pierwszego października budynek został

oficjalnie przeznaczony i dostosowany do potrzeb gminnego przedszkola (…)”84.

Specyfika Przedszkola polega na tym, iż budynek, w którym się znajduje był

niegdyś mieszkaniem i położony jest przy ruchliwej ulicy (do niedawna droga krajowa

nr 3). Teren przedszkola jest ogrodzony, przy przedszkolu znajduje się parking, wejście

na teren placówki jest zabezpieczone zamkniętą bramką otwieraną za pomocą

indywidualnych kodów przez osoby upoważnione. Bazę Przedszkola stanowią:

- jadalnia,

- sale dydaktyczne bez łazienek – ilość: 4,

- łazienki oddzielnie - 2,

- szatnia na piętrze,

- szatnia na parterze (w holu),

- plac zabaw umiejscowiony obok budynku przedszkola.

84 Podaję za: Paulina Giecewicz „Rys historyczny Przedszkola Samorządowego w Deszcznie

www.przedszkolewdeszcznie.edupage.org

32

Na piętrze przy zejściu ze schodów znajduje się bramka zabezpieczająca dzieci

przed upadkiem ze schodów i samowolnym schodzeniem. Drzwi do sal na piętrze

oraz narożniki w korytarzach zabezpieczone są specjalnymi osłonkami chroniącymi

przed ewentualnym przytrzaśnięciem, czy uderzeniem.

Do przedszkola uczęszczają dzieci z terenu Gminy Deszczno, bliskość miasta

powoduje, że rodzice wychowanków często są tam zatrudnieni. Na terenie gminy

powstają domy jednorodzinne, przybywa mieszkańców, najczęściej są to młodzi ludzie

z pobliskiego miasta, którzy potrzebują miejsc w przedszkolu dla swoich dzieci.

5.2. DOKUMENTACJA PRZEDSZKOLNA ZWIĄZANA

Z BEZPIECZEŃSTWEM

W Przedszkolu wspólnie z Radą Pedagogiczną opracowano szereg dokumentów,

które zawierają zapisy i odniesienia do zagadnienia bezpieczeństwa w przedszkolu.

W przedszkolu, w dokumentach Książki Obiektu Budowlanego znajdują się:

- roczne i 5 letnie przeglądy techniczne budynku,

- wykaz regularnych kontroli placu zabaw,

- wykazy przeglądów instalacji: elektrycznej, kominiarskiej, piorunochronowej,

gazowej, urządzeń p.poż.,

- wykaz przeglądów sanitarnych.

Opracowano wzory dokumentów niezbędnych w realizacji zadań dotyczących

szeroko pojętego bezpieczeństwa w Przedszkolu:

1. Upoważnienie do odbioru dziecka z przedszkola;

2. Karta wycieczki;

3. Zgoda Rodzica/opiekuna prawnego na udział w wycieczkach i spacerach;

4. Zgoda rodzica/opiekuna prawnego na wykorzystanie wizerunku dziecka;

5. Zgoda rodzica/opiekuna prawnego na udzielenie pomocy medycznej i wezwanie

karetki pogotowia.

Ponadto przedszkole posiada wewnętrzne regulaminy dotyczące bezpieczeństwa.

Jak wynika z analizy protokołów Rady Pedagogicznej PS, zostały omówione

i zatwierdzone regulaminy i procedury dotyczące bezpieczeństwa dzieci w przedszkolu

oraz podczas spacerów i wycieczek.

33

Koncepcja pracy Przedszkola na lata 2014-2019 – misja naszego Przedszkola

przewiduje w punkcie 1: „Zapewnienie dzieciom opieki oraz bezpieczeństwa

psychicznego i fizycznego”.

Statut Przedszkola Samorządowego w Deszcznie zatwierdzono jednogłośnie

Uchwałą Rady z dnia 28 sierpnia 2012r. - w statucie zamieszczono szereg odniesień

do bezpieczeństwa m.in.

(…) „Przedszkole sprawuje opiekę nad dziećmi w czasie ich pobytu w przedszkolu” (…)

Program Wychowawczy Przedszkola – w programie zawarta jest m.in. wartość –

Bezpieczeństwo i w ramach tej wartości przyjęto zasadę zatytułowaną: „Dbaj

o bezpieczeństwo”

Regulamin Przedszkola – zgodnie z punktem 19) (…) „W Przedszkolu funkcjonują

regulaminy związane z zachowaniem bezpieczeństwa dziecka w Przedszkolu, które

stanowią załączniki Regulaminu.”:

Procedury bezpieczeństwa obowiązujące w PS w Deszcznie:

1) przyprowadzania i odbierania dziecka,

2) dotyczy przypadku gdy nauczyciel podejrzewa ż PS w Deszcznie dziecko

z przedszkola chce odebrać rodzic/opiekun prawny będący pod wpływem

alkoholu lub narkotyków;

3) dotyczy przypadku gdy dziecko nie zostanie odebrane z przedszkola;

4) dotyczy przypadku odbierania dziecka z przedszkola przez rodziców

rozwiedzionych żyjących w separacji lub wolnym związku,

5) dotyczy zabaw w ogrodzie, spacerów i organizowania wycieczek poza teren

przedszkola,

6) dotyczy przypadku, gdy wychowawca otrzymuje informację, że istnieje sytuacja

w której dziecko pozostawione jest w domu bez opieki, zaniedbane;

7) dotyczy przypadku, gdy wychowawca znajduje na terenie przedszkola

niebezpieczne przedmioty i rzeczy;

8) dotyczy posługiwania się i przechowywania środków chemicznych i innych

materiałów niebezpiecznych,

9) dotyczy postepowania w razie wystąpienia obfitych opadów śniegu, oblodzeń;

34

10) dotyczy postępowania w razie wypadku dziecka uczęszczającego do przedszkola

i ustalania okoliczności i przyczyn wypadku w Przedszkolu Samorządowym

w Deszcznie.

Procedura postępowania w przypadku wystąpienia u dzieci objawów chorobowych

- celem niniejszej procedury jest ustalenie zasad postępowania z dziećmi potencjalnie

chorymi oraz ustalenie planów higieny w przedszkolu tak, aby zdrowe dzieci nie były

narażane na niebezpieczeństwo zarażenia się od dziecka chorego lub ustalenie działań,

które zminimalizują to ryzyko. Niniejsza procedura jest tylko wytyczną

do postępowania, jednak wszystko jest kwestią zdrowego rozsądku, rozmów

i współpracy z rodzicami.

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego dla Przedszkola obejmuje m.in. warunki

ochrony p.poż wynikające z przeznaczenia obiektu, warunki techniczne obiektu, sprzęt

i środki gaśnicze, sposoby poddawania przeglądom technicznym i czynnościom

konserwacyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń p.poż i sprzętu gaśniczego,

aktualizacji dokumentów oraz ich praktycznego sprawdzania, sposoby wykonywania

prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, sposoby postępowania na wypadek

pożaru i innych zagrożeń, sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków

ewakuacji, sposoby zaznajamiania użytkowników obiektu z treścią instrukcji

oraz przepisami p.poż.. zadania i obowiązki pracowników.

Ze względu na zmieniające się warunki i sytuacje zachodzące dynamicznie

w przedszkolu kwestie nieregulowane w prawie wewnątrz przedszkolnym rozstrzygane

są za pomocą zarządzeń wewnętrznych dyrektora Przedszkola.

Działania podejmowane przez Przedszkole w zakresie zapewnienia

bezpieczeństwa w placówce85:

1) Prowadzone są okresowe badania zdrowotne pracowników przedszkola, teczki akt

osobowych;

2) Prowadzony jest rejestr wypadków;

3) Przestrzegane są prawa o ochronie danych osobowych zarówno dzieci,

jak i nauczycieli;

85 https://przedszkolewdeszcznie.edupage.org/files/Sprawozdanie_z_realizacji_programu_2014.2015.pdf .

35

4) Obowiązki dyrektora przedszkola w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

zawarto w Statucie Przedszkola;

5) Obowiązki nauczycieli w zakresie BHP zapisano w wewnętrznych aktach

prawnych,, instrukcjach oraz zarządzeniach dyrektora;

6) Systematycznie są przeprowadzane szkolenia w zakresie BHP i PPOŻ;

7) Wszyscy pracownicy mają przeprowadzone szkolenia z zakresu BHP

i postępowania przeciwpożarowego;

8) Przeprowadzane są kontrole i sporządzane są protokoły z kontroli obiektów

należących do przedszkola;

9) Wprowadzono m.in. regulaminy: placu zabaw, wycieczek przedszkolnych.

W ramach realizacji programu „Bezpieczne Przedszkole podjęto następujące

czynności w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa86:

1) Ustalono poziom bezpieczeństwa w przedszkolu na podstawie arkusza

samokontroli placówki pod kątem zagrożeń;

2) Ustalono, czy Przedszkole posiada wszystkie wymagane Procedury i regulaminy

oraz czy są one zgodne z aktualnym stanem prawnym;

3) Ustalono, czy Przedszkole posiada obowiązkową dokumentację BHP;

4) Nauczyciele i pracownicy obsługi i administracji uczestniczyli w szkoleniu

z inspektorem BHP przypominającym podstawowe zasady BHP i p.poż – wrzesień.

5) Zorganizowano warsztaty praktyczne dla całego personelu (nauczycieli

i pracowników niepedagogicznych) z udzielania pierwszej pomocy

przedmedycznej – marzec 2015. Warsztaty miały charakter ćwiczeniowy

i zakończyły się otrzymaniem certyfikatu;

6) Wymagane przeglądy zostały przeprowadzone i są aktualne, o czym świadczy

wymagana dokumentacja przedszkolna;

7) Konserwator oraz inspektor nadzoru systematycznie dokonują przeglądu

technicznego obiektów przedszkolnych, także dróg komunikacyjnych, placów

zabaw i urządzeń elektrycznych;

8) Umieszczono w widocznych miejscach schematy ewakuacji z pomieszczeń

przedszkolnych Kierunki ewakuacji są oznaczone właściwie, a ciągi

komunikacyjne i wyjścia ewakuacyjne –drożne;

86 https://przedszkolewdeszcznie.edupage.org/files/Sprawozdanie_z_realizacji_programu_2014.2015.pdf.

36

9) Instrukcja postępowania na wypadek pożaru oraz wykaz telefonów alarmowych

są umieszczone w widocznym miejscu;

10) Rozmieszczono gaśnice i sprzęt PPOŻ;

11) Zorganizowano spotkanie koordynatora ds. bezpieczeństwa z pracownikami

poprzedzające ćwiczenie ewakuacyjne (temat: doskonalenie procedur związanych

z postępowaniem na wypadek ogłoszenia ewakuacji przedszkola; cel: Teoretyczne

przygotowanie osób kierujących ewakuacją do przeprowadzenia ćwiczeń

praktycznych);

12) Przeprowadzono ćwiczenia w zakresie ewakuacji na wypadek pożaru;

13) Przeprowadzono spotkanie z pracownikami podsumowujące ćwiczenie

ewakuacyjne - cel spotkania:

- dokonanie oceny ćwiczenia ewakuacyjnego,

- wskazanie błędów,

- wprowadzenie stosownych poprawek,

- podjęcie usprawnień;

14) Dodatkowo nauczyciele są zobowiązani przed każdymi zajęciami do sprawdzenia

sali przedszkolnej i ogródka przedszkolnego;

15) Dzieci wiedzą, że jeśli zauważą jakieś uszkodzenia w sali zabawek albo

pojemników zgłaszają to nauczycielce. Podobnie, kiedy dzieci zobaczą na placu

jakieś usterki, to informują o tym nauczyciela – świadome zagrożenia dla ich

bezpieczeństwa.

Bezpieczeństwo podczas wycieczek

Nauczycielki za każdym razem przed wyjazdem, czy wyjściem przeprowadzają

w grupie pogadankę związaną z zasadami jazdy autokarem (koniecznością zapięcia

pasów, jeśli takie są, niewstawanie z siedzeń podczas jazdy, zgłaszanie nauczycielce

złego samopoczucia). Ponadto informuje dzieci o możliwości zgubienia się w miejscu

publicznym i przedstawia jak należy postępować gdyby taka sytuacja się przydarzyła

(nieoddalanie się od grupy, choćby w pobliżu było coś bardzo ciekawego, pilnowanie

się opiekunów i grupy, a w chwili zgubienia się poinformowanie osoby dorosłej:

z którego przedszkola się jest, podanie swojego imienia i nazwiska oraz nazwy

przedszkola). Warto odkreślić, że dodatkowym zabezpieczeniem przed zgubieniem się

dziecka są zawsze kamizelki i chustki odblaskowe.

37

ROZDZIAŁ VI

PROGRAM „BEZPIECZNE PRZEDSZKOLE”

REALIZOWANY W PRZEDSZKOLU SAMORZĄDOWYM

W DESZCZNIE

W trosce o zdrowie i bezpieczeństwo dzieci Przedszkole realizuje Ogólnopolski

Program dla Wychowania Przedszkolnego „Bezpieczne Przedszkole”. autorstwa

A. Gabrysz, A. Baraniak. Program zawiera treści z podstawy programowej a główny

nacisk kładzie na zdrowie i bezpieczeństwo. Cel główny programu to przestrzeganie

zasad postępowania warunkujących bezpieczeństwo. Skierowany jest do dzieci

w wieku od 3 do 6 lat, ale również i do rodziców, personelu placówki i instytucji

wspierających.

Treści i cele programu są zgodne z obowiązującą nas podstawą programową

wychowania przedszkolnego. Treści programowe i zadania zawarto w 4 częściach:

1. Odpowiedzialny rodzic.

2. Współpraca z instytucjami.

3. Bezpieczne przedszkole.

4. Bezpieczny przedszkolak.

W roku szkolnym 2014/2015 w Programie wzięło udział: 96 dzieci

wraz z rodzicami oraz 5 nauczycieli. Program realizowano za zgodą autorów programu

w ramach innowacji pedagogicznej.

Podejmując kolejne zadania stosowano różnorodne metody i formy pracy

z dziećmi, organizowano spotkania z przedstawicielami instytucji zajmujących się

zdrowiem i bezpieczeństwem.

Poniżej przedstawiono niektóre z wielu działań z zakresu realizacji programu.

Współpraca z instytucjami wspierającymi:

Policja

Nawiązano współpracę z policjantami z Wydziału Ruchu Drogowego Komendy

Wojewódzkiej oraz Miejskiej Policji w Gorzowie Wlkp. – spotkania w przedszkolu,

wycieczki na Dni Otwarte,

38

Straż Pożarna

Nawiązano kontakt z Jednostką Gaśniczo-Ratowniczą PSP w Gorzowie Wlkp. –

wycieczka do remizy. Kontynuowano współpracę z Jednostką Gaśniczo-Ratowniczą

OSP w Deszcznie – wycieczka do remizy, wspólne prowadzenie ewakuacji.

Służby medyczne i psychologiczne

Stomatolog – wizyta w gabinecie: jak dbać o zęby, higiena zębów i jamy ustnej,

pokaz właściwego szczotkowania, przegląd zębów u dzieci. Nauczyciele nie zapominają

także o zakazie korzystania z lekarstw z apteczki domowej. Układanie historyjek

oraz pogadanki z dziećmi sprawiają, że dzieci pamiętają iż lekarstwa mogą podawać

im jedynie dorośli. Co więcej spotkanie z lekarzami pozwala oswoić się

ze specjalistami, co w przyszłości sprzyja wizytą w poradniach. Organizujemy także

spotkania z dentystami, aby dzieci pamiętały że dbanie o zęby jest równie ważne

jak dbanie o zdrowie.

Logopeda – diagnoza, konsultacje i terapia dzieci

W przedszkolu zatrudniony jest specjalista logopeda który służy pomocą rodzicom,

nauczycielom i prowadzi zajęcia indywidualne (terapię) z dziećmi.

Ratownik medyczny – pierwsza pomoc dla dzieci, personelu, rodziców - jak należy

zachować się podczas wypadku.

Zorganizowano warsztaty z ratownictwa medycznego dla dzieci Podczas tego

spotkania dzieci utrwaliły sobie numery alarmowe, a poprzez scenki dramowe

przypomniały, jak należy zadzwonić na pogotowie i zgłosić zauważone zagrożenie,

czy nawet uratować komuś życie. Podczas szkolenia, przeprowadzonego w radosnej

atmosferze, dzieci mogły zabandażować kolegom i koleżankom rękę, usztywnić nogę

oraz ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej. Przedszkolaki miały wspaniałą

zabawę udzielając pomoc innym, a utrwalone zachowania mogą pomóc w uratowaniu

komuś życia.

Personel przedszkola również uczestniczył w takich praktycznych warsztatach

z udzielania pierwszej pomocy – panie miały możliwość ćwiczyć na fantomach (osoby

dorosłej, niemowlęcia oraz dziecka w wieku młodszym szkolnym).

Zorganizowano w przedszkolu warsztaty praktyczne z udzielania pierwszej pomocy

dla chętnych rodziców.

39

Farmaceuta – wizyta w aptece.

Leśniczy – wycieczki do lasu - spacery po lesie, wizyta w Izbie Leśnej – prawidłowe

i bezpieczne poruszanie się w lesie, niebezpieczne zwierzęta, niebezpieczne i szkodliwe

rośliny.

Bezpieczne przedszkole –zagadnienie omówiono w poprzednim rozdziale.

Bezpieczny przedszkolak:

W Przedszkolu realizowano zadania, które miały na celu wpojenie przedszkolakom

nawyków bezpieczeństwa w placówce, w domu, na placu zabaw, w kontakcie z przyrodą

oraz osobami obcymi oraz prawidłowego zachowania na drodze zgodnie z zasadami

ruchu drogowego. Przedszkole bardzo stara się, aby nasi wychowankowie czuli się

w przedszkolu bezpieczne, ale chcemy aby nasze dzieci wiedziały co mogą zrobić,

aby być bezpiecznym w domu, przedszkolu, na placu zabaw. Wiedza na ten temat

oraz liczne zajęcia związane z tą tematyką sprawiają, że przedszkolaki zyskują pewność

siebie.

Działania nauczycieli:

- wspólne z dziećmi opracowanie Kodeksów Grupowych, umieszczenia ich w salach

i wdrażanie do ich przestrzegania;

- wdrażanie do właściwego zachowania się w sali, szatni, łazience, klatce schodowej;

- korzystania ze sprzętów i zabawek w sposób bezpieczny, zgodny

z ich przeznaczeniem;

- bezpieczne posługiwanie się przyborami podczas wycinania, rysowania, malowania;

- bezwzględne przestrzeganie nakazu nie oddalania się od grupy podczas pobytu

w ogrodzie, oraz w czasie wycieczek i spacerów;

- zapoznanie z podstawowymi zasadami ruchu drogowego i wdrażanie

do ich przestrzegania;

- praktyczna nauka prawidłowego sposobu przechodzenia przez jezdnię

tylko w oznaczonych miejscach;

- rozpoznawanie i nazywanie niektórych znaków drogowych oraz rozumienie ich roli

w ruchu drogowym i pieszym;

- bezpieczne poruszanie się w pobliżu jezdni podczas spacerów, obserwacja ruchu

pieszego i kołowego;

40

- rozumienie znaczenia noszenia elementów odblaskowych;

- właściwe zachowanie się dziecka jako pasażera samochodu osobowego

(tylne siedzenie, fotelik, pasy) oraz autokaru (zajmowanie miejsc oddalonych

od drzwi, zakaz wstawania podczas jazdy, sygnalizowanie złego samopoczucia itp.);

- wdrażanie do właściwego zachowania się w stosunku do nieznanych zwierząt

(na spacerze, w lesie, na podwórku itp.);

- bezwzględne przestrzeganie zakazu samodzielnego zbierania i spożywania grzybów

bądź jagód;

- wdrażanie do stosownego ubierania się w zależności do pory roku i pogody;

- dokładne mycie rąk przed posiłkami;

- zachęcanie do spożywania urozmaiconych potraw;

- bezpieczne posługiwanie się sztućcami i naczyniami podczas posiłków;

- wdrażanie do zachowania bezpieczeństwa podczas ćwiczeń i zabaw ruchowych

w sali oraz na powietrzu;

- podejmowanie prób radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych bez stosowania

agresji;

- poznanie numerów alarmowych najważniejszych służb: policja, straż pożarna,

pogotowie ratunkowe oraz numeru 112 do wszystkich w/w służb ;

- poznanie sposobów zachowania w sytuacjach zagrożenia np. spotkanie

z nieznajomym, dziecko samo w domu;

- dbanie o swoje zdrowie i zdrowie innych;

- poznanie zasad bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych;

- bezpieczne korzystanie z komputera;

- uświadomienie znaczenia przestrzegania poznanych zasad bezpieczeństwa;

- określanie sposobów postępowania w sytuacjach zagrożenia;

- uświadomienie zagrożeń wynikających z nieprzestrzegania zakazów;

- samodzielne i bezpieczne organizowanie czasu wolnego w przedszkolu i w domu;

- udział w spotkaniu z policjantami i strażakami na temat bezpieczeństwa w domu,

na podwórku i na drodze;

- udział w próbnej ewakuacji;

- udział w przedszkolnej Odblaskowej Dyskotece z udziałem funkcjonariuszy policji;

- konkurs wiedzy o bezpieczeństwie „Dbam o bezpieczeństwo własne i innych”;

- udział w II Ogólnopolskich Dniach Bezpiecznego Przedszkola;

- seans filmowy - projekcja bajek i filmów edukacyjnych o tematyce bezpieczeństwa;

41

- marsz pod hasłem: „Bezpieczna droga”- przemarsz ulicami Deszczna

z transparentami o tematyce bezpieczeństwa.

Dzieci uczestniczyły w różnorodnych zabawach dydaktycznych i tematycznych

ściśle związanych z zachowywaniem zasad bezpieczeństwa zarówno w sali

przedszkolnej, w ogrodzie, poza przedszkolem oraz w domu:

- Bezpieczne zabawy na własnym placu zabaw oraz w ogrodzie przedszkolnym;

- Groźne przedmioty i urządzenia elektryczne - np. samodzielne przygotowywanie

kanapek (nóż) i obsługa urządzeń pod bacznym okiem dorosłego;

- Bezpieczne zimowe zabawy;

- Zwierzęta domowe i egzotyczne;

- Niebezpieczne substancje i środki chemiczne;

Po zajęciach wykonywały prace plastyczne w kontekście „dobrze” – „źle”, wyjaśniając

skutek niewłaściwego postępowania.

Nasze przedszkolaki wiedzą, że zasady bezpieczeństwa obowiązują także podczas

zajęć i zabaw ruchowych oraz ćwiczeń gimnastycznych. Doświadczają zarówno

sukcesu jak i porażki, uczą się współzawodnictwa.

Zabawy i zajęcia z zakresu zagrożeń w kontaktach z przyrodą odbywały się

zgodnie z układem pór roku. Stosowane były różnorodne metody, aby poznawane treści

były atrakcyjne, a także łatwo przyswajalne przez dzieci. Były to:

- teatrzyki, scenki sytuacyjne;

- historyjki obrazkowe;

- pogadanki;

- pokazy, prelekcje;

- opowiadania;

- wycieczki.

Odpowiedzialny Rodzic:

Bardzo ważna w zakresie bezpieczeństwa jest współpraca z rodzicami. Nauczyciel

dostarczając im odpowiedniej wiedzy może liczyć na kontynuację i utrwalenie

zagadnień z zakresu zdrowia i bezpieczeństwa w domu rodzinnym. Okazją do wymiany

spostrzeżeń są zajęcia otwarte jak również spotkania indywidualne i grupowe

z rodzicami, a także konkursy rodzinne. Współpraca z rodzicami pomaga zrozumieć

potrzeby swoich dzieci i prawidłowe ich zaspokajanie, a poczucie bezpieczeństwa jest

42

najważniejsze dla dzieci. Wspólnymi siłami sprawiamy, że dzieciństwo to czas radości

i bezpiecznej zabawy,

1. Na zebraniach grupowych przedstawiono rodzicom założenia programu.

2. Ankietowano rodziców „Czy jesteś odpowiedzialnym rodzicem?”.

3. Przybliżenie zasad zdobywania tytułu „Odpowiedzialny rodzic”

poprzez wywieszenie w widocznym miejscu w przedszkolu (specjalna tablica

informacyjna „Bezpieczne Przedszkole oraz strona www i facebook Przedszkola).

4. Opublikowano Kwartalnika dla rodziców „Bezpieczne Przedszkole”.

5. Ankietowano rodziców pod kątem ich potrzeb i zainteresowań spotkaniami

ze specjalistami.

6. Dostarczano rodzicom informacje dotyczące zdrowego, bezpiecznego trybu życia

dzieci poprzez:

- broszurki i ulotki:

a) „ Dziecko na drodze” – rady dla dzieci;

b) „ Dzieci w samochodzie- zapewnij bezpieczeństwo małym pasażerom”;

c) „Dziecko na drodze-rady dla dorosłych”;

d) „Kilka faktów o odblaskach”;

e) „ Bezpieczne wakacje”;

- wywieszanie informacji na tablicy „Bezpieczne Przedszkole” w holu przedszkola;

- przedszkolną stronę internetową (zakładka „Bezpieczne Przedszkole”);

- przedszkolnego facebooka (zdjęcia, filmiki, ogłoszenia o wydarzeniach);

- prezentacje multimedialne prezentowane podczas zebrań grupowych (10 rzeczy,

które możesz zrobić, by zwiększyć bezpieczeństwo dziecka).

7. Zorganizowano m.in. Konkurs rodzinny na oryginalny, nietypowy przyrząd

sportowy.

8. W ramach obchodów II Ogólnopolskich Dni Bezpiecznego Przedszkola

przeprowadzono poranną akcję z funkcjonariuszami Policji „Jestem bezpieczny –

jeżdżę w foteliku”.

9. Przygotowano przedstawienie z udziałem rodziców w roli aktorów – bajka

pt. Czerwony Kapturek przestrzegająca przed zbytnią ufnością wobec nieznajomych.

43

ROZDZIAŁ VII

PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADAŃ

PROWADZONYCH WŚRÓD RODZICÓW

W ramach realizowanego programu „Bezpieczne Przedszkole” przeprowadzono

kilka badań ankietowych wśród rodziców dzieci uczęszczających do Przedszkola.

Badania dotyczyły zagadnień związanych z bezpieczeństwem dzieci.

7.1. WYNIKI I ANALIZA ANKIETY DLA RODZICÓW

„CZY JESTEŚ ODPOWIEDZIALNYM RODZICEM?”

Pierwsze badanie ankietowe przeprowadzono wśród rodziców w miesiącu styczniu

2015 r. podczas zebrań z rodzicami – ankietę wypełniły i zwróciły 52 osoby.

Celem niniejszego badania było pozyskanie odpowiedzi, czy rodzice czują,

że są odpowiedzialnymi opiekunami dla swoich dzieci, a zatem są świadomi

niebezpieczeństw i zagrożeń jakie mogą narażać swoje dzieci swoimi działaniami

lub ich brakiem.

Poniżej przedstawiono tabelaryczne zestawienie wyników ankiety

dla rodziców „Czy jesteś odpowiedzialnym rodzicem ?”

Tabela 1 Zestawienie uzyskanych wyników w badaniu ankietowym „Czy jesteś odpowiedzialnym

rodzicem ?”

Nr

pytania

Pytanie ankietowe

Ilość uzyskanych

odpowiedzi

Zd

ecyd

ow

anie tak

– 4

pk

ty

Raczej tak

– 3

pk

ty

Raczej n

ie -2 p

kty

Zd

ecyd

ow

anie n

ie

– 1

pk

t

1. Moje dziecko jeździ na tylnym siedzeniu samochodu, w foteliku,

zapięte pasami 45 6 0 1

2. Moje dziecko nie jeździ na przednim siedzeniu w samochodzie. 20 6 13 13

3. Pilnuję aby moje dziecko myło ręce przed każdym posiłkiem. 25 25 2 0

4. Pilnuję aby moje dziecko myło zęby po posiłkach. 10 35 6 1

5. Dbam, by moje dziecko aktywnie spędzało czas na świeżym

powietrzu. 30 21 1 0

6. Dbam o prawidłowe żywienie mojego dziecka (warzywa owoce,

nabiał). 29 21 2 0

7. Pilnuję ,aby moje dziecko nie jadło chipsów oraz dużej ilości 23 24 4 1

44

słodyczy.

8. Moje dziecko zakłada kask podczas jazdy na rowerze i rolkach. 18 18 14 2

9. Pilnuję, by moje dziecko nie spędzało zbyt wiele czasu przed

telewizorem i komputerem (najwyżej 1 godzina dziennie). 13 31 7 1

10. Kontroluję programy telewizyjne i gry komputerowe. 37 14 0 1

11. Nie zostawiam dziecka w domu bez opieki. 42 5 0 5

12. Nie przyprowadzam chorego dziecka do przedszkola. 34 12 1 5

13. Uczę moje dziecko zasad prawidłowego poruszania się po

drodze. 44 7 0 1

Źródło: badania własne

Wykres 1. Obraz graficzny wyników zawartych w tabeli 1.

Wyniki zbiorcze uzyskane przez rodziców były następujące:

50 punktów – 2 osoby

49 punktów – 3 osoby

48 punktów – 6 osób

47 punktów – 3 osoby

46 punktów – 5 osób

45 punktów – 6 osób

44 punktów – 4 osoby

43 punktów – 6 osób

42 punktów – 5 osób

41 punktów – 3 osoby

40 punktów – 3 osoby

39 punktów – 2 osoby

38 punktów– 2 osoby

35 punktów – 1 osoba

26 punktów – 1 osoba Źródło: badania własne

45

Jak wynika z powyższych danych 48 rodziców uzyskało wynik zawierający się

w przedziale od 39 do 52 punktów, co świadczy o dbaniu przez tych rodziców w pełni

o bezpieczeństwo swojego dziecka.

Pozostałe 4 osoby uzyskały wynik poniżej 39 pkt, dlatego też powinny zastanowić

się i rozważyć we własnym sumieniu, które elementy związane z bezpieczeństwem

swojego dziecka należy poprawić.

7.2. WYNIKI I ANALIZA ANKIETY DLA RODZICÓW

DOTYCZĄCEJ WSKAZANIA PREFEROWANYCH TEMATÓW

SPOTKAŃ ZE SPECJALISTAMI

Podczas zebrań grupowych z rodzicami w dniu 12 lutego 2015 roku rozdano

rodzicom ankiety z propozycjami tematów spotkań ze specjalistami. Z proponowanych

tematów spotkań rodzice mogli wybrać i zaznaczyć 5 najbardziej interesujących

dla siebie, a także dopisać swoje propozycje.

W tabeli poniżej przedstawiono wyniki:

Tabela 2 Zestawienie uzyskanych wyników w badaniu ankietowym „Tematy spotkań ze

specjalistami”

1. Wady wymowy u dzieci – spotkanie z logopedą 17 osób

2. Prawidłowe żywienie małego dziecka 3 osoby

3. Choroby wieku dziecięcego 7 osób

4. Pierwsza pomoc – warsztaty 22 osoby

5. Spotkanie z psychologiem. Najczęstsze problemy wychowawcze wieku

dziecięcego

10 osób

6. Spotkanie z seksuologiem 17 osób

7. Jak ustrzec dziecko przed niebezpieczeństwem – spotkanie z policjantem 5 osób

8. Jak dbać o zęby – spotkanie ze stomatologiem. 12 osób

9. Podstawowe zasady higieny – aby ustrzec się przed grypą, zatruciami i

zakażeniami.

4 osoby

10. Bezpieczeństwo na drodze. 10 osób

11. Bezpieczeństwo w sieci. 16 osób

12. Bezpieczeństwo na wakacjach -

13. Spotkanie z pedagogiem szkolnym – bezpieczny w szkole 8 osób

14. Inne: Jak mówić żeby dzieci się uczyły w domu i szkole 1 osoba

Źródło: badania własne

46

Analizując uzyskane dane można stwierdzić iż rodzice mają świadomość

zagrożeń najbardziej oczekują pomocy specjalistów w zakresie wad wymowy,

udzielania pierwszej pomocy, rozwoju seksualnego oraz bezpieczeństwa w sieci.

Po dokonaniu analizy zgodnie ze wskazaniem dokonanym przez rodziców

w wypełnianych ankietach przygotowano propozycje warsztatów dla rodziców:

Tabela 3 Terminarz warsztatów dla rodziców

TEMATYKA SPOTKANIA Termin

Spotkanie dla rodziców z ratownikiem medycznym

„Pierwsza pomoc”

październik

2015

Spotkanie warsztatowe dla rodziców i dzieci z logopedą

„Usprawnianie narządów artykulacyjnych- zabawy logarytmiczne”

listopad

2015

Spotkanie dla rodziców z psychologiem

,,Jestem chłopcem, jestem dziewczynką- jak wspomagać rozwój seksualny

dziecka”

luty

2016

Spotkanie dla rodziców z fizjoterapeutą

„Jak wspierać rozwój fizyczny dziecka w okresie przedszkolnym”

marzec

2016

Spotkanie dla rodziców z psychologiem

„Bezpieczeństwo w sieci”

kwiecień

2016

Źródło: opracowanie własne

7.3. WYNIKI I ANALIZA ANKIETY DLA RODZICÓW

DOTYCZĄCEJ BEZPIECZEŃSTWA DZIECI

Zwrócono się z prośbą do rodziców o udzielenie anonimowych odpowiedzi

na pytania zawarte w ankiecie. Na zebraniach grupowych we wrześniu 2015 roku

wydano około 90 ankiet wróciło 63 wypełnionych ankiet. Poniżej przedstawiam wyniki

uzyskane z analizy ankiet:

Na pytanie nr 1. Czy uważa pan/pani, że ich dziecko czuje się bezpieczne na terenie

przedszkola? rodzice udzielili następujących odpowiedzi:

TAK = 62 ankietowanych, NIE – brak, 1 osoba nie zakreśliła żadnej odpowiedzi

47

Na pytanie nr 2. Czy rozmawia Pan/Pani ze swoim dzieckiem nt. jego zachowania się:

rodzice udzielili następujących odpowiedzi:

a) w przedszkolu? TAK – 63 ankietowanych, NIE – brak

b) w czasie przechodzenia przez jezdnię TAK - 62, NIE - 1 ankietowany

c) w czasie zabaw domu TAK- 63 ankietowanych, NIE – brak

d) podczas wyjazdów i dłuższych spacerów TAK – 62 ankietowanych, NIE – brak,

1 osoba nie zakreśliła żadnej odpowiedzi

Na pytanie nr 3. Czy Pani/Pana dziecko było zaczepiane przez inne dzieci? rodzice

udzielili następujących odpowiedzi:

a) na terenie przedszkola? TAK – 21 osób, NIE – 36 osób, 2 osoby nie zakreśliły

żadnej odpowiedzi, 4 osoby wpisały „nie wiem”

b) poza przedszkolem? TAK -7 osób, NIE – 54 osoby, 2 osoby nie zakreśliły

żadnej odpowiedzi

Na pytanie nr 4. Czy i w jaki sposób próbowali państwo współpracować

z nauczycielem w zakresie bezpieczeństwa dzieci? rodzice udzielili następujących

odpowiedzi:

42 ankietowanych nie wskazało żadnych sposobów współpracy (pozostawiając puste

miejsce) , Nie – 11 ankietowanych, Nie próbowałam – 1 ankietowany, Jeszcze nie – 1

ankietowany, Nie było sposobności – 1 ankietowany, W żaden – 1 ankietowany

Kilka osób wymieniło następujące sposoby współpracy:

Poprzez zebrania rozmowy pogadanki; Tak, poprzez rozmowy z dzieckiem w domu,

Stosować się do poleceń -1 ankietowany; Rozmowy bezpośrednie; rozmowy

instruktarzowe; Sprawdzam czy jest zamknięta furtka.

Na pytanie otwarte nr 5. Co zdaniem państwa stanowi główne zagrożenie

bezpieczeństwa dzieci? rodzice udzielili następujących odpowiedzi:

a) w przedszkolu?

35 ankietowanych nie wskazało żadnych zagrożeń (pozostawiając puste miejsce),

1 osoba zauważyła że „nic”, 1 osoba wpisała „brak”, 1 osoba wpisała „nie wiem”

Pozostali ankietowani (25) wskazywali następujące zagrożenia:

48

zabawy na placu zabaw, plac zabaw, zabawy na dworze, wypadki podczas zabawy,

wysokie drabinki na placu zabaw, sąsiedztwo ulicy, otwarta furtka podczas zabaw

na dworze, otwarta furtka przy wejściu na teren przedszkola, furtka, otwarta furtka-

czasem jest otwarta, bramka- wyjście na ulicę główną w Deszcznie, wąskie schody, brak

wyjścia ewakuacyjnego, klatka schodowa, schody (5 osób), zejście po schodach, zbyt

małe pomieszczenia, zaczepki innych dzieci, agresja dzieci, inne niegrzeczne dzieci,

brak opieki, brak skupienia, szalone zabawy z innymi dziećmi, moje dziecko.

b) poza nim?

44 ankietowanych nie wskazało żadnych zagrożeń (pozostawiając puste miejsce)

Pozostali ankietowani (19) wskazywali następujące zagrożenia:

obcy; osoby które mogłyby skrzywdzić dzieci; droga; parking blisko jezdni; samochody,

psy, obcy ludzie; nie zamykanie bramki przedszkolnej; samochody (ruch uliczny);

sąsiedztwo ulicy, droga przy przedszkolu; przechodzenie przez pasy, chodzenie

po drodze gdzie nie ma chodnika; ruch pojazdów na jezdni; ulica; obcy nieznajomy np.

pedofil; brak skupienia; żywiołowość dzieci; otoczenie; aktywność fizyczna; brak opieki

i obcy ludzie.

Wyniki uzyskane w pytaniu 1 wskazują, że rodzice uważają, że ich dzieci mają

poczucie bezpieczeństwa podczas pobytu w przedszkolu.

Jak wskazują wyniki uzyskane w pytaniu 2, rodzice rozmawiają z dziećmi

na temat ich zachowań zarówno w przedszkolu, jak i podczas przechodzenia przez

jezdnię, w czasie zabaw w domu oraz podczas wyjazdów i dłuższych spacerów.

Analiza wyników uzyskanych w pytaniu 3a pozwala stwierdzić, że dość duża

grupa respondentów uważa, że ich dzieci są zaczepiane przez inne dzieci na terenie

przedszkola. Natomiast wyniki uzyskane w pytaniu 3b wskazują na niewielką skalę

zjawiska zaczepiania przez inne dzieci poza przedszkolem.

Ankietowani niechętnie udzielali odpowiedzi na pytania otwarte nr 4 i 5

Niepokojące wyniki dotyczą współpracy rodziców z nauczycielem w zakresie

bezpieczeństwa. Uzyskane wyniki wskazują, że rodzice nie podejmują w żaden sposób

takiej współpracy lub nie dostrzegają w jaki sposób taka współpraca się przejawia.

Niskie wyniki uzyskano również w przypadku wskazania przez rodziców

głównych zagrożeń bezpieczeństwa dzieci w przedszkolu i po za nim. Niewielki

odsetek rodziców pokusił się o udzielenie odpowiedzi na pytanie 5.

49

Analiza uzyskanych wyników pozwala na wysunięcie następujących wniosków:

- należy w przyszłości apelować do rodziców o rzetelne wypełnianie ankiet

im przekazywanych, są bowiem jedną z form współpracy z przedszkolem, a ponadto

ich wyniki stanowią podstawę do podejmowania przez przedszkole działań

zmierzających do poprawy funkcjonowania placówki (poznanie opinii, uwag i sugestii

rodziców i ich uwzględnienie),

- uświadomienie rodziców, na czym polega współpraca w zakresie bezpieczeństwa

dzieci z nauczycielem (pogadanka na zebraniu, ulotka informacyjna),

- należy podejmować kolejne działania zmierzające do poprawy warunków

zapewniających bezpieczeństwo dzieci w przedszkolu biorąc pod uwagę zagrożenia

wskazywane przez rodziców.

50

ZAKOŃCZENIE

„Wszystkiego, co naprawdę powinienem wiedzieć,

nauczyłem się w przedszkolu - o tym jak żyć, co robić,

jak postępować, współżyć z innymi, patrzeć, odczuwać,

myśleć, marzyć i wyobrażać sobie lepszy świat... „87

Robert Fulghum

Bezpieczne funkcjonowanie państwa, bezpieczny byt każdej rodziny, każdego

człowieka, jest wartością najwyższą. Według A. Masłowa „bezpieczeństwo jest drugą

w hierarchii ważności potrzebą ludzką po potrzebach fizjologicznych (głód, pragnienie

itp.)”. Najważniejszym zadaniem zatem każdego państwa powinno być w pierwszej

kolejności stworzenie, a następnie nieustanne doskonalenie systemu bezpieczeństwa.

W tym systemie, zapewnienie zdrowia i bezpieczeństwa dzieciom powinno być

priorytetem w działalności nauczycieli. Wraz z rozwojem dziecka i jego

usamodzielnianiem, trzeba mieć na uwadze konieczność wyposażenia go w następujące

umiejętności: przewidywania zagrożeń, unikania ich, a jeśli już się pojawią –

w zdolność do radzenia sobie w takich trudnych sytuacjach.

Bezpieczeństwo i zdrowie dziecka to podstawowe i najważniejsze zadanie,

przed którym stają przede wszystkim rodzice. W przypadku młodszych dzieci wszelkie

działania służą głównie na eliminowaniu zagrożeń i niebezpieczeństw. Ich jeszcze dość

niewielkie doświadczenie życiowe oraz niewykształcone umiejętność radzenia sobie

z problemami sprawiają, że dzieci pozostają bardzo często w sytuacjach bezpośredniego

zagrożenia zdrowia i życia, i są bezradne wobec rodzących się problemów. Zatem

nie tylko rodzice, ale i wychowawcy powinni bez przerwy świadomie uczyć dzieci

bezpiecznych zachowań, kształcić w nich umiejętność unikania sytuacji stawania się

ofiarą przestępstwa lub i rozwijać umiejętność proszenia o pomoc w chwili zagrożenia.

Pozostawiając dziecku niewielki margines swobody powinno się przekonać

je do konieczności stosowania reguł i zasad, które być może ograniczają swobodę,

ale w efekcie przygotowują dziecko do życia we współczesnym otoczeniu. W zamian

87 http://wiersze.doktorzy.pl/przedszkole.htm.

51

za to dziecko otrzymuje poczucie bezpieczeństwa – tak bardzo ważne dla jego

psychicznej higieny.

Wszelkie przedsięwzięcia i działania w przedszkolu muszą odpowiadać jednemu

celowi, a mianowicie zapewnieniu i poprawieniu bezpieczeństwa dziecka

w przedszkolu. Dzieci wyposażone w wiedzę na temat bezpieczeństwa i zdrowia będą

potrafiły przewidywać i unikać zagrożeń, będą posiadać wiedzę i umiejętność

niezbędną w pokonywaniu przez nie trudnych sytuacji w przedszkolu, w domu,

a następnie w szkole, a później także w życiu dorosłym.

Przestrzeganie przez w nauczycieli i wszystkich pracowników przedszkola

przepisów i zarządzeń odnośnie bezpieczeństwa i higieny pracy, pozwoli zatem

doprowadzić do osiągnięcia optymalnego poziomu bezpieczeństwa w placówce.

Zarówno dyrektor, jak i wszyscy pracownicy powinni uświadamiać sobie

odpowiedzialność jaka na nich spoczywa w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa.

Zdobyta wiedza teoretyczna oraz aktywność badawcza zawarte w niniejszej pracy

pozwalają na lepsze zrozumienie niezwykle złożonych czynników związanych

z zapewnieniem bezpieczeństwa na terenie przedszkola oraz uświadomienie sobie

ogromu zadań do realizacji w tym obszarze.

Przeprowadzona w Przedszkolu Samorządowym w Deszcznie analiza uzyskanych

drogą ankietowania wyników może przyczynić się do lepszego zdiagnozowania

istniejącej sytuacji placówki oraz rozpoznania potrzeb w zakresie samopoczucia

i bezpieczeństwa w przedszkolu..

Niniejsza praca ma szansę przyczynić się do zwiększenia efektywności

przedsięwzięć planowanych w ramach realizacji trzyletniego programu „Bezpieczne

Przedszkole”. Poczynione spostrzeżenia mogą być pomocne w poszukiwaniu

skutecznych rozwiązań związanych ze statutowym obowiązkiem zapewnienia

dzieciom bezpieczeństwa podczas ich pobytu w przedszkolu

52

BIBLIOGRAFIA

1. Bańko M. „Wielki Słownik Ucznia” warszawa 2008.

2. Brudło P., Ratajczyk T., Problemy bezpieczeństwa systemów informatycznych

organizacji, [w:] Edukacja dla bezpieczeństwa – w rodzinie, szkole i pracy, (red.

A. Zduniak, M. Kryłowicz), Warszawa – Poznań 2004.

3. Brzeziński M., Kategoria bezpieczeństwa, [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne

państwa. Wybrane zagadnienia, (red, S. Sulowski, M. Brzeziński), Warszawa

2009,.

4. Budzisz W., Kubiak A., Bezpieczeństwo narodowe w świadomości społecznej

i w praktyce, [w:] Edukacja dla bezpieczeństwa - bezpieczna szkoła, bezpieczny

uczeń, (red. D. Czajkowska-Ziobrowska, A. Zduniak), Poznań 2007.

5. Cieślarczyk M., Teoretyczne i metodologiczne podstawy badania problemów

bezpieczeństwa i obronności państwa, Siedlce 2009.

6. Cziomer E., Międzynarodowe bezpieczeństwo energetyczne w XXI wieku, Kraków

2008.

7. Horney K., Neurotyczna osobowość naszych czasów, Poznań 2007.

8. Kopa Z., System bezpieczeństwa, „Konspekt”, Kraków 2007, nr 2.

9. Korcz I., Inteligencja emocjonalna – gwarantem bezpieczeństwa i determinantą

rozwoju uczniów,[w:] Edukacja dla bezpieczeństwa - bezpieczna szkoła,

bezpieczny uczeń, (red. D. Czajkowska-Ziobrowska, A. Zduniak), Poznań 2007.

10. Kukułka J., Narodziny nowych koncepcji bezpieczeństwa, [w:] Bezpieczeństwo

międzynarodowe, teoria i praktyka, (red. K. Żukrowska, M. Grącik), Warszawa

2006.

11. Majer P., W poszukiwaniu uniwersalnej definicji bezpieczeństwa wewnętrznego

[w:] „Przegląd Bezpieczeństwa Publicznego” 2012, nr 7.

12. Malec M., Percepcja bezpieczeństwa: definicje, wymiary, paradygmaty, Warszawa

2006.

13. Mowszowicz, J. Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych.

Warszawa, 1982, L Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski

niżowej. Warszawa, 2006.

14. Rosicki R., O pojęciu i istocie bezpieczeństwa, "Przegląd Politologiczny", Poznań

2010, nr 3.

53

15. Sekściński A., Bezpieczeństwo wewnętrzne w ujęciu teoretycznym, „Kwartalnik

naukowy”, 2013.

16. Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego. Akademia Obrony

Narodowej, Warszawa 2008. s. 14. [dostęp 2015-11-18].

17. Włodarek A., Problemy międzypokoleniowe a poczucie bezpieczeństwa, [w:]

Edukacja dla bezpieczeństwa - bezpieczna szkoła, bezpieczny uczeń, (red.

D. Czajkowska-Ziobrowska, A. Zduniak), Poznań 2007.

18. Zieliński E., Nauka o państwie i polityce, Warszawa 2006.

19. "Poradnik BHP dyrektora szkoły" Warszawa 2010 r.

AKTY NORMATYWNE:

1. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2015

r., nr 0, poz. 2156 ze zm.)

2. Ustawa z 26 czerwca 1997 r. - Kodeks pracy (tekst jednolity Dz.U. z 1998 r. nr 21,

poz. 94, ze zm.)

3. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela – (tekst jednolity Dz. U. z 2014

r., nr 0, poz. 191 ze zm.)

4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach

i placówkach (Dz. U. z 2003 r. nr 6, poz. 69 ze zm.)

5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie

ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. z 2014

r. nr 61, poz. 624, ze zm.)

6. Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.

w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity Dz.

U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.)

7. Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie

warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

(tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. nr 0, poz. 1422 ze zm.).

8. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie

zasadniczych wymagań dla zabawek (Dz. U. z 2011 r. nr 83, poz.454 ze zm.).

9. Polska Norma PN-EN 12464-1 listopad 2004r. „Światło i oświetlenie. Oświetlenie

miejsc pracy. Część1: Miejsca pracy we wnętrzach”.

54

10. Ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu

wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity Dz.U. 2015 nr 0, poz.

1242 ze zm.)

11. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2009 r. w sprawie

przygotowania nauczycieli do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie

udzielania pierwszej pomocy (Dz.U. z 2009 r. Nr 139, poz.1132)

12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 r.

w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły

i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. z 2001 r. nr 135, poz. 1516 ze zm.)

13. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie

podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego

w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r. nr 0, poz. 977 ze zm.)

14. Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst

jednolity Dz.U. z 2015 nr 0, poz. 594 ze zm.)

15. Rozporządzenie (WE) Nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. L. 139

z 30.04.2004 r.)

16. Rozporządzenie (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

28 stycznia 2002 r. Ustalające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego,

powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i ustanawiające

procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. U. U.E. L.02/31/1, Dz. U.

U.E.-sp.15-6-463 z późn.zm.)

17. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego. (Dz. U. z dnia

4 sierpnia 1997 r. ze zm.)

18. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (tekst

jednolity Dz.U. 2015 nr 0, poz. 1390, ze. zm.)

19. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury

„Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz.U. z 2011 r.

nr 209, poz. 1245)

20. USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii ( tekst jednolity

Dz.U. z 2016 r. nr 0, poz. 224)

21. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ( tekst jednolity Dz.U. z 2016 r. nr 0, poz. 487)

55

22. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania

tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 2015r. nr 0, poz. 298 ze zm.)

ARTYKUŁY, OPRACOWANIA Z INTERNETU

1. http://januszgierszewski.pl/.

2. http://fedcba.ning.com/group/bi/forum/topics/polityka-bezpieczenstwa-w-pn-iso-

iec-17799-2007.

3. http://oapuw.pl/wp-content/uploads/2013/11/A.Sekscinski-bezpieczenstwo-

wewnetrzne-w-ujeciu-teoretycznym.pdf.

4. http://sciaga.pl/tekst/8547286rola_jednostek_samorzadu_terytorialnego_w_sferze_

bezpieczenstwa_i_porzadku.

5. http://fedcba.ning.com/group/ekonomikaprzedsiewziecbezpieczenstwa/forum/topic

s/bhpabezpieczenstwoogolnehttps://www.uokik.gov.pl

6. http://www.nauczyciele.mom.pl/publikacje/pobierz558.html.

7. https://przedszkolewdeszcznie.edupage.org/

8. http://p7.bip.sulechow.pl/bipkod/003?start=1.

9. www.przedszkola.edu.pl.

10. http://wiersze.doktorzy.pl/przedszkole.htm.

11. https://www.uokik.gov.pl.

56

SPIS TABEL

Tabela 1. Zestawienie uzyskanych wyników w badaniu ankietowym rodziców „Czy

jesteś odpowiedzialnym rodzicem ?”.

Tabela 2. Zestawienie uzyskanych wyników w badaniu ankietowym rodziców

„Tematy spotkań ze specjalistami”.

Tabela 3. Terminarz warsztatów dla rodziców.

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1. Obraz graficzny wyników zawartych w tabeli 1.

57

ZAŁĄCZNIKI

Załącznik nr 1

Wzór upoważnienia do odbioru dziecka z przedszkola

Załącznik do karty zgłoszenia dziecka do przedszkola

...........................................................................

(nazwisko i mię matki/opiekunki dziecka)

...........................................................................

(nazwisko i imię ojca/opiekuna dziecka)

OŚWIADCZENIE

Do odbioru z przedszkola dziecka......................................................................................

upoważniam w roku szkolnym 2015/2016 następujące osoby:

1...........................................................................................................................................

(imię i nazwisko) (miejsce zamieszkania) (nr dowodu osobistego) (nr telefonu)

2...........................................................................................................................................

(imię i nazwisko) (miejsce zamieszkania) (nr dowodu osobistego) (nr telefonu)

3...........................................................................................................................................

(imię i nazwisko) (miejsce zamieszkania) (nr dowodu osobistego) (nr telefonu)

4...........................................................................................................................................

(imię i nazwisko) (miejsce zamieszkania) (nr dowodu osobistego) (nr telefonu)

5...........................................................................................................................................

(imię i nazwisko) (miejsce zamieszkania) (nr dowodu osobistego) (nr telefonu)

6...........................................................................................................................................

(imię i nazwisko) (miejsce zamieszkania) (nr dowodu osobistego) (nr telefonu)

7...........................................................................................................................................

(imię i nazwisko) (miejsce zamieszkania) (nr dowodu osobistego) (nr telefonu)

Bierzemy na siebie pełną odpowiedzialność prawną za bezpieczeństwo odebranego

dziecka od momentu jego odbioru przez wskazaną powyżej, upoważnioną przez nas

osobę.

........................................ ..................................... .................................

Miejscowość, data podpis matki podpis ojca

58

Wzory dokumentów, jakie wypełnia kierownik wycieczki

Załącznik nr 2

KARTA WYCIECZKI

Polisa Ubezpieczeniowa nr ……………

Cel i założenia programowe wycieczki :

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

Trasa wycieczki

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

Termin ...................................... ilość dni .......................... grupa................................

Liczba

uczestników………………………………………………………………………..

Kierownik (imię i nazwisko)……………………………………………………………...

Liczba opiekunów…………………………………………………………………………

Środek lokomocji …………………………………………………………………………

OŚWIADCZENIE

Zobowiązuję się do przestrzegania przepisów dotyczących zasad bezpieczeństwa

na wycieczkach i imprezach dla dzieci.

Opiekunowie wycieczki kierownik wycieczki

(imiona nazwiska) ………………………………………..

........................................................ (podpis)

........................................................

……………………………………

……………………………………

wyrażam zgodę

(pieczątka, podpis dyrektora)

59

Załącznik nr 3

ZAKRES CZYNNOŚCI KIEROWNIKA WYCIECZKI:

1. Opracowuje program i harmonogram wycieczki lub imprezy.

2. Opracowuje regulamin i zapoznaje z nim wszystkich uczestników.

3. Zapewnia warunki do pełne realizacji programu i regulaminu wycieczki lub

imprezy oraz sprawuje nadzór w tym zakresie.

4. Zapoznaje uczestników z zasadami bezpieczeństwa oraz zapewnia warunki do ich

przestrzegania.

5. Określa zadania opiekuna w zakresie realizacji programu, zapewnienia opieki

i bezpieczeństwa uczestnikom wycieczki lub imprezy.

6. Nadzoruje zaopatrzenie uczestników w sprawny sprzęt, ekwipunek i apteczkę

pierwszej pomocy.

7. Organizuje transport, wyżywienie i noclegi dla uczestników.

8. Dysponuje środkami finansowymi przeznaczonymi na finansowanie wycieczki

lub imprezy.

9. Dokonuje podsumowania, oceny i rozliczenia finansowego wycieczki lub imprezy

po jej zakończeniu.

Przyjęłam do wiadomości i stosowania

Deszczno, dn. ……………………………………

……………………………………………………

Podpis kierownika

60

Załącznik nr 4

DEKLARACJA

w sprawie ochrony zdrowia i życia dziecka na wycieczkach

W poczuciu pełnej odpowiedzialności przed własnym sumieniem, rodzicami

i społeczeństwem za bezpieczeństwo zdrowia i życia dzieci powierzonych mej opiece

w czasie wycieczki do ....................................... w dniach

…………………………………..

Oświadczam, że:

z należytą uwagą i zrozumieniem zapoznałam się ze wszystkimi materiałami

i przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa, zdrowia i życia dzieci,

zobowiązuję się do przestrzegania i stosowania zawartych w tych przepisach

wskazówek, środków i metod w czasie pełnienia przeze mnie obowiązków

kierownika wycieczki/opiekuna wycieczki*

Przyjmuję do wiadomości i ścisłego przestrzegania

………………………………………………………………………..

podpis

Deszczno, dn. …………………………………………………..

61

Załącznik nr 5

WZÓR WYKAZU UCZESTNIKÓW WYCIECZKI:

LISTA UCZESTNIKÓW WYCIECZKI

l.p. imię i

nazwisko

adres

zamieszkania

telefon PESEL data ur.

Załącznik nr 6

WZÓR OŚWIADCZENIA RODZICÓW DZIECKA – UCZESTNIKA WYCIECZKI:

OŚWIADCZENIE RODZICÓW (OPIEKUNÓW)

Zgadzam się na udział mojego dziecka

.................................................................................

(imię i nazwisko)

w wycieczce ............................................................................................

(termin i trasa wycieczki)

Jednocześnie zobowiązuję się do zapewnienia jego/jej bezpieczeństwa w drodze

pomiędzy miejscem i rozwiązaniem wycieczki a domem.

Oświadczam, iż zapoznałam(em) się z regulaminem wycieczki.

.......................................................................................

(data, czytelny podpis rodzica/opiekuna)

Załącznik nr 7

WZÓR OŚWIADCZENIA RODZICÓW DOT. POBYTU DZIECKA NA WYCIECZCE:

OŚWIADCZENIE RODZICÓW (OPIEKUNÓW)

Imię i nazwisko rodzica (opiekuna):

....................................................................................

Wyrażam / nie wyrażam zgodę(y) na podejmowanie * decyzji związanych z leczeniem,

hospitalizacją i zabiegami operacyjnymi, w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia

mojego dziecka przez kierownika wycieczki lub opiekunów w czasie trwania

wycieczki.

Jednocześnie nie znam przeciwwskazań zdrowotnych do udziału mojego dziecka

w wycieczce.

PESEL DZIECKA ........................................................

Miejscowść, dnia..................................... .........................................

*niepotrzebne skreślić podpis rodzica (opiekuna)

62

Załącznik 8

Ankieta dla rodziców „Czy jesteś odpowiedzialnym rodzicem?”

Ocena w skali 1-4:

1-Zdecydowanie nie, 2- raczej nie, 3- raczej tak, 4- zdecydowanie tak.

Moje dziecko jeździ na tylnym siedzeniu samochodu, w foteliku, zapięte pasami

Moje dziecko jeździ na przednim siedzeniu w samochodzie.

Pilnuję aby moje dziecko myło ręce przed każdym posiłkiem.

Pilnuję aby moje dziecko myło zęby po posiłkach.

Dbam, by moje dziecko aktywnie spędzało czas na świeżym powietrzu.

Dbam o prawidłowe żywienie mojego dziecka (warzywa owoce, nabiał).

Pilnuję ,aby moje dziecko nie jadło chipsów oraz dużej ilości słodyczy.

Moje dziecko zakłada kas podczas jazdy na rowerze i rolkach.

Pilnuję, by moje dziecko nie spędzało zbyt wiele czasu przed telewizorem

i komputerem (najwyżej 1 godzina dziennie).

Kontroluję programy telewizyjne i gry komputerowe.

Nie zostawiam dziecka w domu bez opieki.

Przyprowadzam chore dziecko do przedszkola.

Uczę moje dziecko zasad prawidłowego poruszania się po drodze.

Jeżeli uzyskałeś wynik od 40 do 46 pkt to dbasz o pełne bezpieczeństwo swojego

dziecka

Jeżeli Twój wynik był poniżej 40 pkt to zastanów się, które elementy związane

z bezpieczeństwem Twojego dziecka należy poprawić

63

Załącznik 9

Tematy spotkań dla rodziców

Z proponowanych tematów spotkań wybierz 5 najbardziej interesujących dla

Ciebie. Może masz swoje propozycje (jeśli tak, to dopisz je)

1. Wady wymowy u dzieci – spotkanie z logopedą

2. Prawidłowe żywienie małego dziecka

3. Choroby wieku dziecięcego

4. Pierwsza pomoc – warsztaty

5. Spotkanie z psychologiem. Najczęstsze problemy wychowawcze wieku

dziecięcego.

6. Spotkanie z seksuologiem

7. Jak ustrzec dziecko przed niebezpieczeństwem – spotkanie z policjantem

8. Jak dbać o zęby – spotkanie ze stomatologiem.

9. Podstawowe zasady higieny – aby ustrzec się przed grypą, zatruciami i

zakażeniami.

10. Bezpieczeństwo na drodze.

11. Bezpieczeństwo w sieci.

12. Bezpieczeństwo na wakacjach

13. Spotkanie z pedagogiem szkolnym – bezpieczny w szkole

14. Inne ……

64

Załącznik 10

Ankieta dla rodziców o bezpieczeństwie w przedszkolu

Przez cały rok szkolny w przedszkolu był realizowany program „Bezpieczne

Przedszkole”. Zwracamy się z prośbą do rodziców o udzielenie anonimowych

odpowiedzi na pytania zawarte w ankiecie.

1. Czy uważa pan/pani, że ich dziecko czuje się bezpieczne na terenie przedszkola?

TAK NIE

2. Czy rozmawia Pan/Pani ze swoim dzieckiem nt. jego zachowania się:

a) w przedszkolu?

TAK NIE

b) w czasie przechodzenia przez jezdnię?

TAK NIE

c) w czasie zabaw domu?

TAK NIE

d) podczas wyjazdów i dłuższych spacerów?

TAK NIE

3. Czy uważa Pani/Pan, że dziecko zna zasady bezpiecznego zachowania się

a) w przedszkolu?

TAK NIE

b) w czasie przechodzenia przez jezdnię?

TAK NIE

c) w czasie zabaw domu?

TAK NIE

d) podczas wyjazdów i dłuższych spacerów?

TAK NIE

4. Co zdaniem państwa stanowi główne zagrożenie bezpieczeństwa dzieci?

a) w przedszkolu?

.................................................................................................................................

b) poza nim?

.................................................................................................................................

5. Jakie tematy dotyczące bezpieczeństwa należałoby podjąć wg. Pana/Pani

...............................................................................................................................