Lokalny Program Rewitalizacji Chorzowa do 2030...

Projekt współfinansowany ze Środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013

Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych ul. Kossutha 6, 40-844 Katowice

instytut badawczy KRS 0000058172 NIP 634-012-55-19 tel.: 32 254-60-31, faks: 32 254-17-17, e-mail: [email protected].

www.ietu.katowice.pl

Tytuł pracy:

Zespół autorski: dr inż. arch. Justyna Gorgoń - kierownik zadania

dr Joachim Bronder

dr Anna Starzewska-Sikorska

Iwona Owczarska

prof. Krystian Heffner (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach)

dr Piotr Gibas (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach)

dr Adam Polko (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach)

Katowice, 2 września 2014

LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI CHORZOWA DO 2030 ROKU

Lokalny Program Rewitalizacji Chorzowa do 2030 roku

Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych 1

Spis treści

STRESZCZENIE .................................................................................................................................................. 5

1 WPROWADZENIE, METODA PRACY .......................................................................................................... 6

2 CZĘŚĆ ANALITYCZNO-DIAGNOSTYCZNA ................................................................................................... 7

2.1 DOKUMENTY PLANISTYCZNE I STRATEGICZNE POWIĄZANE Z PROBLEMATYKĄ REWITALIZACJI ....................................... 7

2.1.1 Dokumenty poziomu krajowego ....................................................................................................... 7

2.1.2 Dokumenty poziomu regionalnego ................................................................................................... 8

2.1.3 Dokumenty poziomu lokalnego ....................................................................................................... 10

2.2 MODUŁ KLASYCZNY: PRZESTRZENNO- ŚRODOWISKOWY .................................................................................... 10

2.2.1 Charakterystyka obszaru - analiza i ocena tkanki miejskiej z uwagi na cechy degradacji

przestrzennej i środowiskowej. ..................................................................................................................... 10

2.2.2 Analiza możliwości przekształceń i zagospodarowania terenów poprzemysłowych i

zdegradowanych .......................................................................................................................................... 16

2.2.3 Typologia miejskich obszarów zdegradowanych w Chorzowie ....................................................... 23

2.3 MODUŁ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY ............................................................................................................. 29

2.3.1 Analiza dynamiki zmian oraz przestrzennych zróżnicowań najważniejszych negatywnych

czynników społeczno- gospodarczych . ........................................................................................................ 29

2.3.2 Związki przyczynowo skutkowe występowania zjawisk kryzysowych ............................................. 39

2.3.3 Analiza problemów i potencjałów rozwojowych dla obszarów kryzysowych .................................. 42

3 DELIMITACJA OBSZARÓW REWITALIZACJI WRAZ Z USTALENIEM ICH PROFILU I WSKAZANIEM SPECYFIKI

REWITALIZACYJNEJ......................................................................................................................................... 48

4 PRIORYTETY I CELE REWITALIZACJI......................................................................................................... 58

4.1 ANALIZA SWOT ....................................................................................................................................... 58

4.2 CELE OPERACYJNE I DZIAŁANIA ..................................................................................................................... 64

4.3 MAPA CELÓW LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI CHORZOWA ................................................................... 68

5 PRZYGOTOWANIE PROJEKTÓW ............................................................................................................. 69

5.1 PROJEKTY WYPEŁNIAJĄCE POSZCZEGÓLNE CELE ............................................................................................... 69

5.2 PROJEKTY DLA POSZCZEGÓLNYCH OBSZARÓW KRYZYSOWYCH ............................................................................. 89

5.3 HIERARCHIA DZIAŁAŃ - POWIĄZANIA MIĘDZY PROJEKTAMI - WIĄZKI I PAKIETY PROJEKTOWE ..................................... 94

6 MODEL FINANSOWANIA PROGRAMU REWITALIZACJI ......................................................................... 100

6.1 BUDŻET MIASTA ..................................................................................................................................... 101

6.2 ŚRODKI UNIJNE – RPO WSL 2014 – 2020 ................................................................................................ 101

7 SYSTEM WDRAŻANIA PROGRAMU –ZARZĄDZANIE PROCESEM REWITALIZACJI ................................... 107

7.1 ZASADY REALIZACJI PROGRAMU ................................................................................................................. 107

7.2 SCHEMAT POSTĘPOWANIA I HIERARCHIZACJI PROJEKTÓW ................................................................................ 109

7.3 MONITORING I EWALUACJA PROGRAMU ...................................................................................................... 111

7.4 LISTA WSKAŹNIKÓW LPR .......................................................................................................................... 111

7.5 INSTRUMENTY INFORMACJI, KOMUNIKACJI I PROMOCJI PROGRAMU .................................................................. 113

8 WNIOSKI I REKOMENDACJE ................................................................................................................. 115

ŹRÓDŁA ........................................................................................................................................................ 116



Spis rycin

RYCINA 1. UKŁAD URBANISTYCZNY FRAGMENTU DZIELNICY CENTRUM .................................................................................. 25

RYCINA 2. UKŁAD URBANISTYCZNY FRAGMENTU DZIELNICY CHORZÓW II ............................................................................... 26

RYCINA 3. UKŁADY URBANISTYCZNE FRAGMENTÓW DZIELNICY CHORZÓW STARY .................................................................... 27

RYCINA 4. UKŁAD URBANISTYCZNY FRAGMENTU DZIELNICY CHORZÓW BATORY ...................................................................... 28

RYCINA 5. ZMIANY W ZAKRESIE LICZBY MIESZKAŃCÓW CHORZOWA ZA LATA 2010-2013 ........................................................ 29

RYCINA 6. „GĘSTOŚĆ ZALUDNIENIA” DZIELNIC CHORZOWA ZA 2013 R. ................................................................................ 29

RYCINA 7. ZMIANY W ZAKRESIE LICZBY BEZROBOTNYCH NA TERENIE CHORZOWA ZA LATA 2010-2013 ....................................... 32

RYCINA 8. „GĘSTOŚĆ BEZROBOTNYCH” WEDŁUG DZIELNIC CHORZOWA ZA 2013 R. ................................................................ 32

RYCINA 9. ZMIANY W ZAKRESIE LICZBY PRZESTĘPSTW NA TERENIE CHORZOWA ZA LATA 2010-2013 .......................................... 34

RYCINA 10. „GĘSTOŚĆ POPEŁNIANYCH PRZESTĘPSTW” WEDŁUG DZIELNIC CHORZOWA ZA 2013 R. ............................................ 35

RYCINA 11. OSOBY KORZYSTAJĄCE Z POMOCY SPOŁECZNEJ NA TERENIE CHORZOWA. DANE ZA ROK 2013 ................................... 37

RYCINA 12. „GĘSTOŚĆ KLIENTÓW OPIEKI SPOŁECZNEJ” WEDŁUG DZIELNIC CHORZOWA ZA 2013 R. ............................................ 37

RYCINA 13. ZWIĄZKI PRZYCZYNOWO SKUTKOWE WYSTĘPOWANIA ZJAWISK KRYZYSOWYCH W CHORZOWIE .................................. 41

RYCINA 14. PROBLEMY ROZWOJOWE DLA OBSZARÓW KRYZYSOWYCH ZLOKALIZOWANYCH W CENTRUM CHORZOWA ..................... 43

RYCINA 15. POTENCJALNE OBSZARY POSZUKIWANIA POTENCJAŁÓW ROZWOJOWYCH DLA OBSZARÓW KRYZYSOWYCH W CENTRUM

CHORZOWA ..................................................................................................................................................... 43

RYCINA 16. PROBLEMY ROZWOJOWE DLA OBSZARÓW KRYZYSOWYCH ZLOKALIZOWANYCH W CHORZOWIE II ................................ 44

RYCINA 17. POTENCJALNE OBSZARY POSZUKIWANIA POTENCJAŁÓW ROZWOJOWYCH DLA OBSZARÓW KRYZYSOWYCH W CHORZOWIE II

...................................................................................................................................................................... 44

RYCINA 18. PROBLEMY ROZWOJOWE DLA OBSZARÓW KRYZYSOWYCH ZLOKALIZOWANYCH W CHORZOWIE BATORYM .................... 45

RYCINA 19. POTENCJALNE OBSZARY POSZUKIWANIA POTENCJAŁÓW ROZWOJOWYCH DLA OBSZARÓW KRYZYSOWYCH W CHORZOWIE

BATORYM ........................................................................................................................................................ 45

RYCINA 20. PROBLEMY ROZWOJOWE DLA OBSZARÓW KRYZYSOWYCH ZLOKALIZOWANYCH W CHORZOWIE STARYM ....................... 46

RYCINA 21. POTENCJALNE OBSZARY POSZUKIWANIA POTENCJAŁÓW ROZWOJOWYCH DLA OBSZARÓW KRYZYSOWYCH W CHORZOWIE

STARYM .......................................................................................................................................................... 46

RYCINA 22. OBSZARY KRYZYSOWE W DZIELNICY CHORZÓW II .............................................................................................. 51

RYCINA 23. OBSZARY KRYZYSOWE W DZIELNICY CHORZÓW CENTRUM .................................................................................. 52

RYCINA 24. OBSZARY KRYZYSOWE W DZIELNICY CHORZÓW STARY ....................................................................................... 53

RYCINA 25. OBSZARY KRYZYSOWE W DZIELNICY CHORZÓW BATORY ..................................................................................... 54

RYCINA 26. TRÓJWYMIAROWA WIZUALIZACJA ZABUDOWY OBSZARU KRYZYSOWEGO A1 .......................................................... 55



RYCINA 29. WIĄZKI I PAKIETY PROJEKTOWE DLA OBSZARU KRYZYSOWEGO A1 ........................................................................ 94



RYCINA 32. WIĄZKI I PAKIETY PROJEKTOWE DLA OBSZARU KRYZYSOWEGO C1 ........................................................................ 97

RYCINA 33. WIĄZKI I PAKIETY PROJEKTOWE DLA OBSZARÓW KRYZYSOWYCH C2, C3 ORAZ C4 ................................................... 98

RYCINA 34. WZÓR WNIOSKU DO LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI .......................................................................... 109

Spis tabel

TABELA 1. PODSTAWOWE CHARAKTERYSTYKI OPISOWE CHORZOWA I JEGO DZIELNIC ............................................................... 12

TABELA 2. PODSTAWOWE CHARAKTERYSTYKI OPISUJĄCE JAKOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO NA TERENIE MIASTA CHORZOWA . 13

TABELA 3. TERENY POPRZEMYSŁOWE I ZDEGRADOWANE W CHORZOWIE W PODZIALE NA DZIELNICE ........................................... 15

TABELA 4. ANALIZA MOŻLIWOŚCI PRZEKSZTAŁCEŃ I ZAGOSPODAROWANIA TERENÓW POPRZEMYSŁOWYCH I ZDEGRADOWANYCH W

DZIELNICY CENTRUM .......................................................................................................................................... 19


DZIELNICY CHORZÓW II ....................................................................................................................................... 20




DZIELNICY CHORZÓW STARY ................................................................................................................................ 21


DZIELNICY CHORZÓW BATORY .............................................................................................................................. 22

TABELA 8. SPADEK GĘSTOŚCI POPULACJI DLA WYBRANYCH ULIC (W OSOBACH NA 100 M DŁUGOŚCI ULICY) ZA LATA 2011-2013 ..... 30

TABELA 9. POZIOM BEZROBOCIA W OSOBACH NA 100 M DŁUGOŚCI WYBRANYCH ULIC ............................................................. 33

TABELA 10. LICZBA PRZESTĘPSTW POPEŁNIANYCH W 2013 ROKU NA KAŻDE 100 M DŁUGOŚCI ULICY .......................................... 36

TABELA 11. LICZEBNOŚĆ KLIENTÓW OPS W OSOBACH NA 100 M DŁUGOŚCI WYBRANYCH ULIC ................................................. 38

TABELA 12. DELIMITACJA OBSZARÓW KRYZYSOWYCH, OPRACOWANYCH DLA MODUŁU PRZESTRZENNO- ŚRODOWISKOWEGO ORAZ

SPOŁECZNO- EKONOMICZNEGO– ZESTAWIENIE OBSZARÓW ........................................................................................ 48

TABELA 13. LISTA CZYNNIKÓW SYTUACYJNYCH ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ DZIAŁAŃ REWITALIZACYJNYCH W CHORZOWIE CENTRUM . 58

TABELA 14. MACIERZ SWOT – CHORZÓW CENTRUM ...................................................................................................... 59

TABELA 15. LISTA CZYNNIKÓW SYTUACYJNYCH ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ DZIAŁAŃ REWITALIZACYJNYCH W CHORZOWIE II ............. 60

TABELA 16. MACIERZ SWOT – CHORZÓW II .................................................................................................................. 61

TABELA 17. LISTA CZYNNIKÓW SYTUACYJNYCH ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ DZIAŁAŃ REWITALIZACYJNYCH W CHORZOWIE BATORYM . 61

TABELA 18. MACIERZ SWOT – CHORZÓW BATORY ......................................................................................................... 62

TABELA 19. LISTA CZYNNIKÓW SYTUACYJNYCH ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ DZIAŁAŃ REWITALIZACYJNYCH W CHORZOWIE STARYM .... 63

TABELA 20. MACIERZ SWOT – CHORZÓW STARY ............................................................................................................ 64

TABELA 21. PLANOWANE DZIAŁANIA W ZAKRESIE PRIORYTETU: ZATRZYMANIE PROCESU DEGRADACJI WE WSKAZANYCH DO

REWITALIZACJI OBSZARACH POPRZEZ ICH UPORZĄDKOWANIE PRZESTRZENNE I OCHRONĘ WALORÓW PRZYRODNICZO-

KRAJOBRAZOWYCH – CEL C1 ................................................................................................................................ 70










TABELA 25. PLANOWANE DZIAŁANIA W ZAKRESIE PRIORYTETU: ZWIĘKSZENIE AKTYWNOŚCI MIESZKAŃCÓW ORAZ SPÓJNOŚCI

SPOŁECZNEJ POPRZEZ WZROST LOKALNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI. – CEL C5 ...................................................................... 77







TABELA 29. LISTA PROJEKTÓW DLA OBSZARU KRYZYSOWEGO A1 ......................................................................................... 90



TABELA 32. LISTA PROJEKTÓW DLA OBSZARÓW KRYZYSOWYCH TYPU B ................................................................................. 91

TABELA 33. LISTA PROJEKTÓW DLA OBSZARU KRYZYSOWEGO C1 ......................................................................................... 92

TABELA 34. LISTA PROJEKTÓW DLA OBSZARÓW KRYZYSOWYCH C2, C3 ORAZ C 4 ................................................................... 93

TABELA 35. KRAJOWE PRIORYTETY INWESTYCYJNE O KLUCZOWYM ZNACZENIU DLA REWITALIZACJI ........................................... 100

TABELA 36. PRIORYTETY INWESTYCYJNE WSPIERAJĄCE PROGRAMY REWITALIZACJI (PI) .......................................................... 104

TABELA 37. CHARAKTERYSTYKA WSKAŹNIKÓW PRODUKTU, REZULTATU I ODDZIAŁYWANIA ...................................................... 111



Spis map

MAPA 1. TERENY ZABUDOWANE I TERENY POPRZEMYSŁOWE ............................................................................................ 117

MAPA 2. KONFLIKTY PRZESTRZENNE ............................................................................................................................ 118

MAPA 3. PROBLEMY SPOŁECZNO-EKONOMICZNE ........................................................................................................... 119

MAPA 4. DELIMITACJA OBSZARÓW PROBLEMOWYCH / KRYZYSOWYCH ............................................................................... 120

Spis załączników

Raport z warsztatów

Ankieta



Streszczenie

Dokument Lokalnego Programu Rewitalizacji dla miasta Chorzowa został przygotowany w ramach

zadania pn. Zintegrowany Program Rewitalizacji Obszaru Funkcjonalnego (ZPROF) Chorzowa, Rudy

Śląskiej i Świętochłowic do 2030 roku i stanowi jego integralną część. Lokalny Program Rewitalizacji

jest dokumentem operacyjnym ukierunkowanym na zarządzanie procesem rewitalizacji w mieście.

Program obejmuje tereny poprzemysłowe, stare dzielnice śródmiejskie, osiedla przyzakładowe,

blokowiska, tereny zieleni. Obszary te wymagają interwencji, z uwagi na dekapitalizację substancji

mieszkaniowej, degradację przestrzeni miejskiej, niekorzystne warunki społeczne (bezrobocie,

ubóstwo, patologie społeczne). Program został przygotowany na podstawie dostępnych wytycznych,

uwzględnia także istniejące opracowania i dokumenty. W układzie treści dokumentu wyróżniono

rozdziały: analityczno-diagnostyczny, delimitacyjny, strategiczny, projektowy. W rozdziale

analityczno-diagnostycznym prace były prowadzone równolegle w dwóch podstawowych

komponentach i uzgadniane ze sobą na bieżąco. Część przestrzenno- środowiskowa zawiera

podstawową charakterystykę stanu środowiska oraz wskazuje tereny zdegradowane ze względu na

uprzednią działalność przemysłową. Rezultatem analizy jest typologia obszarów i miejsc

zdegradowanych w ujęciu przestrzennym. W części społeczno-gospodarczej przeprowadzono analizę

danych ilościowych w ujęciu przestrzennym pozwalającą na wskazanie obszarów, w których

występuje koncentracja negatywnych zjawisk społecznych i gospodarczych. Diagnoza obejmowała

trendy demograficzne, skalę wykluczenia społecznego mierzoną ilością osób objętych pomocą

społeczną, poziom bezpieczeństwa publicznego, aktywność gospodarczą i tendencje na rynkach

pracy. W tej części pracy dokonano również próby wskazania związków przyczynowo-skutkowych

pomiędzy sytuacją społeczno-gospodarczą a uwarunkowaniami technicznymi i środowiskowymi. W

pogłębionej analizie wysiłki skoncentrowane były na identyfikacji zarówno problemów, jak i

potencjałów rozwojowych, którymi dysponują poszczególne obszary kryzysowe. Na potencjał będą

składały się atuty społeczności lokalnej, jak również walory poszczególnych miejsc i obiektów, np.

strategiczna lokalizacja, dziedzictwo kulturowe itp. Źródłem danych do przeprowadzenia pogłębionej

analizy były warsztaty diagnostyczne oraz wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród

przedstawicieli lokalnych środowisk sektorów: publicznego, biznesowego i obywatelskiego. Syntezą

części analityczno-diagnostycznej jest delimitacja obszarów rewitalizacji wraz z uporządkowaniem ich

w trzy podstawowe kategorie:

A. Obszar centralny łączący problemy degradacji przestrzennej z problemami społeczno-

ekonomicznymi.

B. Obszar degradacji środowiskowo-przestrzennej.

C. Obszar kryzysowy ze względu na problemy i zagrożenia społeczno- ekonomiczne.

W rozdziale czwartym na podstawie przeprowadzonej analizy SWOT, uwzględniającej podział

Chorzowa na cztery dzielnice ustalono nadrzędny cel rewitalizacji miasta. Następnie przyjęto dwa

priorytety: przestrzenno-środowiskowy i społeczno-ekonomiczny, które zdekomponowano na cele

operacyjne. W efekcie pozwoliło to wykreślić mapę celów LPR, wskazującą hierarchię i związki

pomiędzy komponentami. Ostatnim elementem było przypisanie poszczególnym celom listy działań

będących efektem zarówno prac warsztatowych, jak i analiz obowiązujących w Chorzowie

dokumentów programowych. Celem rozdziału piątego było uporządkowanie projektów rewitalizacji,

i przypisanie ich do poszczególnych obszarów kryzysowych oraz ustalenie hierarchii uwzględniającej

ustalone wcześniej priorytety i cele.



Kluczową sprawą było stworzenie wiązki projektów zapewniających kompleksowość działań, w tym

uzyskiwanie efektów mnożnikowych poprzez łączenie projektów „twardych” i „miękkich”.

Grupowanie projektów stanowiło również uzasadnienie dla montażu finansowego. Rozdziały szósty i

siódmy mają charakter narzędziowy, wskazujący zarówno źródła finansowania, jak i wdrażania

projektów oraz zarządzania procesem rewitalizacji w Chorzowie.

1 Wprowadzenie, metoda pracy

Podstawą niniejszego opracowania jest umowa między Miastem Chorzów i Instytutem Ekologii

Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach zawarta w dniu 10 kwietnia 2014 w Chorzowie dotycząca

realizacji zadania pn. Zintegrowany Program Rewitalizacji Obszaru Funkcjonalnego (ZPROF)

Chorzowa, Rudy Śląskiej i Świętochłowic do 2030 roku, którego integralną częścią jest Lokalny

Program Rewitalizacji dla miasta Chorzowa.

Całe zadanie jest realizowane przy współfinansowaniu ze środków Unii Europejskiej, w ramach

konkursu dotacji Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, wspierającego samorząd terytorialny w

zakresie planowania miejskich obszarów funkcjonalnych.

Lokalny Program Rewitalizacji jest dokumentem operacyjnym pozwalającym na kompleksowe

zarządzanie procesem rewitalizacji w mieście. Dlatego opracowanie LPR dla miasta Chorzowa

uwzględnia wcześniejsze i bieżące prace związane z przedmiotową problematyką oraz posiłkuje się

ich wynikami, poddając je weryfikacji (w części diagnostycznej) pod kątem potrzeb

przygotowywanego LPR. Jednym z dokumentów stanowiących istotny wkład do niniejszego

dokumentu jest Mini Program Rewitalizacji Chorzowa II. Wskazane w Mini Programie priorytety: ( 1) -

wzmocnienie kapitału ludzkiego i społecznego, (2)- rozwój gospodarki i nowe miejsca pracy dla

mieszkańców oraz (3)- atrakcyjność przestrzeni decydująca o wyjątkowym klimacie znalazły

odzwierciedlenie zarówno w celu nadrzędnym dokumentu LPR, jak i w jego osiach priorytetowych.

Mini Program Rewitalizacji dzielnicy Chorzów II został opracowany w partnerstwie szerokiej grupy

liderów lokalnych, których przyszłe zaangażowanie w działania na rzecz dzielnicy będzie miało

znaczenie we wdrażaniu Lokalnego Programu Rewitalizacji miasta Chorzowa.

Podstawowym założeniem metodycznym opracowanego Lokalnego Programu Rewitalizacji dla

miasta Chorzowa jest jego podział wewnętrzny w części analityczno- diagnostycznej na tzw. część

„klasyczną” obejmującą problematykę zagadnień przestrzennych, środowiskowych, technicznych

(tkanki urbanistycznej, infrastruktury, obiektów budowlanych nieużytków w tym terenów

poprzemysłowych) oraz część społeczno - ekonomiczną obejmującą zagadnienia ograniczania

degradacji społeczno-ekonomicznej, podniesienia bezpieczeństwa publicznego oraz aktywizowania i

wzmacniania potencjału gospodarczego w obszarach kryzysowych. Dodatkowym elementem

opracowania jest Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowisko (SOOŚ).

Dokument składa się z części analityczno-diagnostycznej, delimitacyjnej oraz strategicznej i

projektowej dotyczącej źródeł i metod finansowania oraz sposobu wdrażania programu. Przy

opracowywaniu dokumentu posłużono się wcześniejszymi opracowaniami i wynikami. Posiłkowano

się również projektem ministerialnym Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach

operacyjnych. Prace analityczne zostały uzupełnione ankietą zamieszczoną na stronie Urzędu Miasta

Chorzów.



Ważnym elementem pracy nad LPR były warsztaty programowe, w których udział wzięli

interesariusze programu: przedstawiciele różnych środowisk, administracji samorządowej,

współpracujących instytucji i organizacji społecznych, przedstawiciele stowarzyszeń oraz mieszkańcy

miasta. Wyniki warsztatów wraz z wynikami ankiety stanowiły istotny wkład w przygotowanie części

analityczno-diagnostycznej.

Elementem uzupełniającym ich rezultaty były analizy przestrzenne i wynikające z nich mapy oraz

modele przestrzenne opracowane przy pomocy narzędzi GIS. Wykorzystano materiały z

wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego na podstawie Zezwolenia Nr 12/2013,

Marszałka Województwa Śląskiego.

Do prac nad częścią analityczno- diagnostyczną zastosowano szeroki wachlarz technik i metod np.

oceny możliwości przekształceń obszarów zdegradowanych przeprowadzono wykorzystując matryce

oceny potencjału, podatności i szans przekształceń. Natomiast do analiz w części społeczno-

ekonomicznej przeprowadzono agregację danych na poziomie ulic w poszczególnych dzielnicach

Chorzowa. Delimitację obszarów kryzysowych wyznaczono na podstawie przyjętych kryteriów

zarówno przestrzenno- środowiskowych jak i społeczno- ekonomicznych. Wskazane w LPR projekty

pozwalają na ubieganie się o dofinansowanie ze środków unijnych ( np. poprzez Regionalny Program

Operacyjny Województwa Śląskiego). Natomiast samo wpisanie projektu do LPR nie oznacza

gwarancji finansowania go z budżetu miasta.

2 Część analityczno-diagnostyczna

Wprowadzeniem do części analitycznej jest analiza powiązań opracowywanego dokumentu LPR z

istniejącymi dokumentami strategicznymi przygotowanymi na różnych szczeblach.

2.1 Dokumenty planistyczne i strategiczne powiązane z problematyką rewitalizacji

2.1.1 Dokumenty poziomu krajowego

Wśród priorytetów „Polityki Ekologicznej Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku

2016” wymienia się rekultywację terenów zdegradowanych i zdewastowanych przyrodniczo przez

przywracanie im wartości przyrodniczej lub użytkowej.

Działania na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównoważonego rozwoju zostały wpisane w ślad za

dokumentami wspólnotowymi jako jedno z najważniejszych wyzwań dla polityki ekologicznej.

W Krajowej Polityce Miejskiej – dokumencie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju rewitalizacja

wskazana jest jako jeden z wątków tematycznych istotnych w polityce miejskiej na najbliższe lata. W

dokumencie tym rewitalizacja określona jest jako kompleksowy, skoordynowany, wieloletni proces

przemian społecznych, ekonomicznych, przestrzennych i technicznych, prowadzony na obszarze

zdegradowanym, tak aby nastąpiło osiągnięcie ogólnego celu, którym jest wyprowadzenie tego

obszaru ze stanu kryzysowego, w szczególności przez nadanie mu nowej jakości funkcjonalnej i

stworzenie warunków do jego rozwoju w oparciu o charakterystyczne uwarunkowania endogeniczne.

Najbardziej zaawansowane z takich działań w ramach tego procesu stanowi kompleksowa

rewitalizacja, realizowana na obszarach najbardziej zdegradowanych, odnosząca się do konkretnego,

ograniczonego terytorium i łącząca wysiłki różnych podmiotów, których suma ma spowodować

trwałe ożywienie społeczne i gospodarcze obszaru.



Celem działań władz samorządowych powinno być wyprowadzanie ze stanu kryzysowego najbardziej

zdegradowanych obszarów miasta poprzez przedsięwzięcia całościowe (integrujące interwencję na

rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki), skoncentrowane terytorialnie i

prowadzone we współpracy z lokalną społecznością. Działania te powinny być prowadzone w sposób

zaplanowany oraz zintegrowany przez określenie i realizację programów rewitalizacji.

Zapisy Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju zawierają wśród celów polityki

przestrzennego zagospodarowania kraju Cel 2: Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialne

równoważenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla

rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz

wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów.

W rozwinięciu tego celu wskazuje się, iż działania polityki przestrzennej w odniesieniu do

zdegradowanych obszarów zurbanizowanych mają na celu przywrócenie ich funkcji

administracyjnych, społecznych i gospodarczych oraz stworzenie warunków sprzyjających ich

powtórnemu zagospodarowaniu dzięki skorelowanym interwencjom w sferze planowania

przestrzennego, inwestycjom infrastrukturalnym oraz wsparciu zasobów ludzkich i

przedsiębiorczości. Działania restrukturyzacyjne i rewitalizacyjne doprowadzą do odzyskania

atrakcyjności danego obszaru lub miasta, do przywrócenia korzystnych warunków życia i

podejmowania działalności gospodarczej oraz inwestycyjnej z wykorzystaniem istniejącego

potencjału kulturowego i zachowaniem funkcji symbolicznych oraz przyrodniczych obszaru w

procesie jego adaptacji do nowych funkcji.

Przygotowanie lokalnych programów rewitalizacyjnych będzie warunkiem niezbędnym do

prowadzenia działań inwestycyjnych przewidzianych w regionalnych strategiach rozwoju. Poziom

lokalny będzie ponadto odpowiedzialny za uporządkowanie stanu prawnego nieruchomości w

miastach (regulacje dotyczące restytucji majątku i roszczeń majątkowych). Kompleksowe lokalne

programy rewitalizacji powinny obejmować priorytety techniczne, przestrzenne, społeczne,

kulturowe, gospodarcze i ekologiczne. Ich zakres, oprócz poprawy stanu budynków mieszkalnych

oraz budynków użyteczności publicznej, powinien obejmować ochronę dziedzictwa kulturowego,

zapewnienie wysokiej jakości przestrzeni publicznych, poprawę transportu publicznego, integrację

społeczną mieszkańców rewitalizowanych obszarów, przywrócenie terenom zdegradowanym ich

funkcji przyrodniczej lub nadanie im takiej funkcji, a także promowanie zrównoważonego rozwoju.

2.1.2 Dokumenty poziomu regionalnego

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020 - Śląskie 2020

Sejmik Województwa Śląskiego uchwałą III/47/1/2010 na posiedzeniu w dniu 17 lutego 2010 roku

przyjął Strategię Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020”, stanowiącą aktualizację Strategii

Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020 przyjętej przez Sejmik Województwa Śląskiego 4

lipca 2005 roku. Za aktualizacją Strategii przemawiały zmieniające się uwarunkowania rozwoju

regionalnego, zawarte m.in. w dokumentach szczebla krajowego, a także w prawodawstwie

związanym z prowadzeniem polityki rozwoju. Celem aktualizacji Strategii było jeszcze silniejsze

wpisanie regionu w światowe trendy związane z rozwojem gospodarki opartej na wiedzy, dyfuzją

rozwoju poprzez ośrodki metropolitalne oraz podnoszeniem jakości życia przy uwzględnieniu

wymogów wynikających z zasad zrównoważonego rozwoju. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w

zdefiniowanych priorytetach rozwoju województwa.



Sformułowana w Strategii „Śląskie 2020” wizja rozwoju podkreśla konieczność podniesienia jakości

usług publicznych, rozwój gospodarczy regionu, a jednocześnie stanowi kontynuację już

realizowanych kierunków rozwoju województwa. Zakłada się zatem, że województwo śląskie w roku

2020 będzie regionem zapewniającym dostęp do usług publicznych o wysokim standardzie, o

nowoczesnej i zaawansowanej technologicznie gospodarce oraz istotnym partnerem w procesie

rozwoju Europy. Na podstawie nakreślonej wizji rozwoju o horyzoncie do roku 2020 wyznaczono

następujące priorytety:

Priorytet A

Województwo śląskie regionem nowej gospodarki kreującym i skutecznie absorbującym technologie

Priorytet B

Województwo śląskie regionem o powszechnej dostępności do regionalnych usług publicznych o

wysokim standardzie

Priorytet C

Województwo śląskie znaczącym partnerem kreacji kultury, nauki i przestrzeni europejskiej

W ramach priorytetu B wyznaczono cele strategiczne B.2 - wysoka jakość środowiska naturalnego i

B.3 – atrakcyjne warunki zamieszkania i wysoka jakość przestrzeni, w które wpisano kierunki działań,

mieszczące się w problematyce rewitalizacyjnej. Są to:

B.2.5. Rewitalizacja terenów zdegradowanych

B.3.1. Zagospodarowanie centrów miast oraz zdegradowanych dzielnic

B.3.2. Poprawa warunków mieszkaniowych

B.3.3. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury komunalnej.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego

Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych i centrów miast to działania potwierdzone także przez

Sejmik Województwa Śląskiego w czerwcu 2004 roku, kiedy uchwalono Plan Zagospodarowania

Przestrzennego Województwa Śląskiego. Kierunki polityki przestrzennej obejmują w szczególności:

wspieranie tworzenia warunków przestrzennych rozwoju przedsiębiorczości, innowacji gospodarczej i

transferu technologii, rozwój i wspieranie restrukturyzacji wybranych dziedzin usług publicznych,

przeciwdziałanie zagrożeniom, rozwój infrastruktury technicznej i transportowej, promowanie

zwartych miast efektywnie wykorzystujących teren czy rewitalizację dzielnic miejskich.

Cele polityki przestrzennej województwa śląskiego są bezpośrednio wyprowadzane z priorytetów i

celów określonych w "Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020" oraz

przekładają odpowiednie zapisy dotyczące rozwoju społeczno-gospodarczego na zagadnienia

przestrzennego rozwoju i przekształceń elementów struktury przestrzennej województwa.

Celem generalnym polityki przestrzennej jest kształtowanie harmonijnej struktury przestrzennej

województwa śląskiego, sprzyjającej wszechstronnemu rozwojowi województwa. Wśród celów

polityki przestrzennej województwa należy wskazać cel I. Dynamizacja i restrukturyzacja przestrzeni

województwa. Cel ten realizowany będzie na obszarach wymagających wsparcia. Oczekiwanym

rezultatem jest stworzenie przestrzennych warunków dla wspierania strukturalnie słabszych

obszarów, a także dynamizowania gospodarczego rozwoju województwa oraz podniesienia jego

konkurencyjności.



2.1.3 Dokumenty poziomu lokalnego

Strategia rozwoju Chorzowa do roku 2030

Określenie wizji i misji miasta zostało oparte na oczekiwaniach mieszkańców i władz miasta. Wizja

Chorzowa to: Miasto łączące tradycję z nowoczesnością dla tworzenia optymalnych warunków dla

rozwoju otwartego społeczeństwa i gospodarki opartej na wiedzy.

Misja miasta: Kreowanie miasta przyjaznego dla mieszkańców, przedsiębiorców i turystów w oparciu

o posiadany potencjał oraz kapitał społeczny.

Cele strategiczne sformułowane w dokumencie dotyczą trzech obszarów rozwoju: społecznego,

zasobów i potencjałów Miasta oraz obszaru gospodarki i promocji Miasta. W każdym z tych celów

wyróżnić można cele strategiczne, a następnie cele operacyjne, które bezpośrednio dotyczą zakresu

programu rewitalizacji.

I tak: w obszarze rozwoju społecznego wyróżnić można następujące cele operacyjne powiązane z

programem rewitalizacji:

1.4 Zmodernizowane mieszkania komunalne spełniające współczesne standardy

1.8 Pozytywne zmiany w świadomości bezrobotnych odnośnie aktywizacji zawodowej osób

korzystających z Ośrodka Pomocy Społecznej

1 Zapewnione miejsce spełniające funkcję rynku

3.1 Działalność Ośrodków Pomocy Społecznej ukierunkowana na usamodzielnianie się osób

korzystających z pomocy

W obszarze zasobów i potencjałów Miasta wyróżnić można następujące cele operacyjne:

4.2 Zwiększony poziom standardów mieszkaniowych

4.3 Wyższy poziom bezpieczeństwa w mieście

4.5 Zrewitalizowane tereny zdegradowane i zdewastowane

4.6 Zwiększona dostępność i użyteczność terenów inwestycyjnych miasta

4.8 Utworzone nowe i zaktywizowane istniejące przestrzenie publiczne

5.3 Zwiększona atrakcyjność Chorzowa jako miejsca do zamieszkania

W obszarze gospodarki i promocji Miasta wyróżnić można następujące cele operacyjne zbieżne z

programem rewitalizacji:

6.6 Wzrost zatrudnienia w grupie osób bezrobotnych korzystających z pomocy społecznej.

2.2 Moduł klasyczny: przestrzenno- środowiskowy

2.2.1 Charakterystyka obszaru - analiza i ocena tkanki miejskiej z uwagi na cechy

degradacji przestrzennej i środowiskowej.

Chorzów przez swoją historię na bazie przemysłu ciężkiego oraz rozwój struktury osadniczej jest silnie

wpisany w organizm kilkunastu miast Aglomeracji Katowickiej stanowiących kiedyś Górnośląski Okręg

Przemysłowy, a obecnie będących miastami Górnośląskiego Obszaru Metropolitalnego (Silesia).



Miasto zajmuje obszar 33,24 km i jest położone w centralnej części ww. obszaru, sąsiaduje

z Katowicami od północnego wschodu (granica wynosi 13km) z Rudą Śląską (4,5km)

ze Świętochłowicami (8km), z Bytomiem (5km), z Piekarami Śląskimi (2km), z Siemianowicami

Śląskimi (6,5 km).

Chorzów składa się z czterech dzielnic miejskich: Centrum, Chorzowa Batorego, Chorzowa II

i Chorzowa Starego. Do Chorzowa należy również powstały we wczesnych latach 60. ub.wieku

Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku, obecnie noszący nazwę Parku Śląskiego zajmujący obszar

ponad 600 ha. Ciężki przemysł, który dał impuls rozwojowy całemu okręgowi, był również czynnikiem

stymulującym rozwój Chorzowa. Dzisiejsza struktura dzielnic miasta nie w pełni odzwierciedla

historyczne etapy rozwoju miasta, gdyż jest rezultatem decyzji administracyjnych, które

zorganizowały jego przestrzeń w układzie czterech dzielnic. Każda z nich ma swoją własną historię,

unikalną strukturę wewnętrzną tkanki miejskiej oraz specyficzne problemy związane z jej degradacją.

Poniższa analiza dzielnic miasta Chorzowa ukierunkowana jest na identyfikację miejsc i obszarów,

które z uwagi na cechy degradacji przestrzennej i środowiskowej można uznać za kryzysowe, a co za

tym idzie wskazać je jako obszary adresowanej rewitalizacji.

Centrum

Obszar śródmiejski nazwany obecnie Centrum powstał z połączenia południowej części obszaru

dawnej Królewskiej Huty z dzielnicą Klimzowiec. Obejmuje on gęsto zabudowany obszar śródmieścia

z rynkiem, przez który przebiega droga DK79 prowadzona na estakadzie. W rynku znajduje się

zabytkowy gmach Poczty Polskiej z ażurową kopułą oraz budynek ratusza - siedziba Urzędu Miasta

Chorzowa, wzniesiony w latach 1874-1876 w stylu historycznym. Bezpośrednio do rynku przylega

obszar przemysłowy Huty Kościuszko z poprzemysłowym terenem po dawnej stalowni. Od

południowej strony rynku i wschodniej strony estakady znajduje się Park Hutników, w którym mieści

się Pałac Ślubów (Urząd Stanu Cywilnego). Kontynuacją zieleni parku jest skwer miejski po drugiej

stronie estakady nazwany Placem Hutników. Zabudowa w Centrum to w większości kilkupiętrowe

kamienice tworzące zabudowę kwartałową, rozmieszczone wzdłuż głównych ulic – Wolności

(wyłączonej z ruchu kołowego), Powstańców, Dąbrowskiego, Sobieskiego, Strzelców Bytomskich.

Chorzów Batory

Dzielnica rozwinęła się na bazie przemysłu ciężkiego w połowie XIX wieku, jej głównym elementem

przestrzennym w tamtym czasie była huta Bismarck’a (w okresie międzywojnia nazwana Hutą Batory)

oraz zakłady chemiczne Hajduki, które nadały również nazwę tej części Chorzowa. Dzielnica od strony

zachodniej graniczy ze Świętochłowicami, od północy z Rudą Śląską, a od wschodu z Katowicami.

Układ przestrzenny dzielnicy jest stosunkowo prosty, główne osie komunikacyjne wyznaczają ulice:

Armii Krajowej i równoległy do niej przebieg torów kolejowych oraz prostopadła do nich ulica

Batorego. W Chorzowie Batorym zrewitalizowano tereny pohutnicze, tworząc nowe obszary

aktywności gospodarczej (Pro Logis) prowadzono również działania mające na celu poprawę

warunków życia mieszkańców poprzez rewitalizacje obszarów problemowych w rejonie od ul.

Piekarskiej do ul. Skrajnej.

Chorzów Stary

Jest to najstarsza część miasta datowana prawdopodobnie na XIII wiek. Jej największy rozwój

przypada na lata rewolucji przemysłowej, która spowodowała rozwój przemysłu ciężkiego i



pojawienie się tutaj zakładów przemysłowych - dwóch kopalń (Barbara i Prezydent), huty, zakładów

azotowych, elektrowni oraz wielu innych mniejszych zakładów produkcyjnych.

Rozwój dzielnicy był wzmocniony przez rozwój infrastruktury technicznej, drogi i kolej. Jest to

najsłabiej „zurbanizowana” z dzielnic Chorzowa, jej znaczną część zajmują tereny zielone, wśród nich

znajdują się tereny degradacji poprzemysłowej zajęte przez roślinność (Dolina Górnika, Żabie Doły).

W dzielnicy prowadzone już były prace związane z odnową przestrzeni miejskiej, zrewitalizowano

wieżę Szybu Prezydent wraz z otoczeniem w kierunku przyrodniczo-krajobrazowym.

Chorzów II

Dzielnica zbudowana z fragmentów historycznych części Chorzowa (Królewska Huta, Nowe Hajduki)

jest mocno nasycona obiektami i terenami produkcyjnymi i poprodukcyjnymi. Zamieszkuje ją prawie

jedna trzecia mieszkańców Chorzowa, a jej zabudowę stanowi mieszanka domów z wielkiej płyty

skupionych w kilku zespołach bloków wielorodzinnych oraz zabudowa nielicznych czynszowych

kamienic sąsiadujących z tzw. „familokami”. W dzielnicy znajdują się tereny wymagające rewitalizacji

jak i te, które zostały już zrewitalizowane - np. przestrzeń wokół i sam staw Amelung. W dzielnicy

znalazło się również nowoczesne Śląskie Międzyuczelniane Centrum Edukacji i Badań

Interdyscyplinarnych, co może być początkiem przeobrażeń jej charakteru w kierunku nowych

funkcji.

Tabela 1. Podstawowe charakterystyki opisowe Chorzowa i jego dzielnic

Miasto/ badany teren

Obszar [km

2]

Liczba ludności ogółem [osoby]

Gęstość zaludnienia [osób/km

2]

Udział liczby ludności w dzielnicy w

stosunku do liczby ludności w mieście [%]

Udział liczby ludności w mieście w stosunku

do liczby ludności w woj. Śląskim [%]

Chorzów 33, 41 110761 3316

2 - 2,4

Centrum 4,368713 39593 9064,3 35,74 -

Chorzów Batory 7,162854 26984 3786,6 24,36 -

Chorzów Stary 9,099633 11359 1248,3 10,26 -

Chorzów II 6,945788 32485 4677,4 29,32 -

Uwaga: W analizach dotyczących przestrzennych i społecznych aspektów rewitalizacji nie ujęto

obszaru Parku Śląskiego, który ze względu na swoją specyfikę i jednorodną funkcje jest obszarem

wymagającym innego spojrzenia w kontekście działań rewitalizacyjnych. Takie ujęcie zagadnienia

skutkuje jednak drobnymi nieścisłościami w obliczeniach i danych statystycznych (np. sumaryczna

liczba mieszkańców wykazana w poszczególnych dzielnicach nie jest identyczna z liczbą ludności

ogółem, gdyż w granicach Parku są wykazani również mieszkańcy).

Charakterystyka stanu środowiska miasta Chorzowa

Chorzów podobnie jak pozostałe miasta aglomeracji górnośląskiej jest dotknięty skutkami

środowiskowymi, które są następstwem przemysłowej przeszłości miasta. Oprócz tego, tak jak i inne

miasta, boryka się z typowymi miejskimi obciążeniami środowiska wynikającymi z koncentracji

zabudowy i jej stanu technicznego oraz sposobu ogrzewania, układu szlaków komunikacyjnych,

1 GUS dane na koniec 2012

2 http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/katow/ASSETS_BS_Ikw2013.pdf



uszczelnienia gruntów, etc. Analizę uwarunkowań środowiskowych przeprowadzono z podziałem na

główne komponenty środowiska.

Powietrze

Jakość powietrza atmosferycznego na terenie miasta Chorzowa, według danych pomiarowych

śląskiego monitoringu powietrza prowadzonego przez WIOŚ, przedstawia się obecnie na poziomie

poniżej dopuszczalnych norm, za wyjątkiem pyłu PM10.

Analizy przyczyn stanu zanieczyszczenia powietrza dokonane w skali wojewódzkiej, w ramach

Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Śląskiego do roku 2013 z uwzględnieniem

perspektywy do roku 2018, a dotyczące stanu zanieczyszczenia powietrza w miastach Aglomeracji,

wskazują na niską emisję jako główną przyczynę maksymalnych stężeń parametrów takich jak: PM10,

dwutlenku siarki i dwutlenku azotu.

Tabela 2. Podstawowe charakterystyki opisujące jakości powietrza atmosferycznego na terenie miasta Chorzowa

Lp. Parametr Średnie stężenie [µg/m3] Maksymalne stężenie [µg/m

3]

1 PM10 25 70

2 PM2,5 10 50

3 SO2 10 42

4 NO2 25 60

5 O3 60 90

6 CO 500 2000

W związku z tym w celu poprawy jakości powietrza na terenie miasta Chorzowa został uruchomiony

„Program Ograniczenia Niskiej Emisji na terenie Miasta Chorzów” w latach 2012-2014. Celem

Programu jest zmniejszenie ilości zanieczyszczeń emitowanych do powietrza z procesów spalania

paliw stałych w budynkach stanowiących własność Inwestora. Realizacja Programu odbywać się

będzie poprzez:

a. Wymianę starych źródeł ciepła na nowe źródła ciepła węglowe nowej generacji, gazowe,

b. Wykonanie instalacji kolektorów słonecznych.

Realizacja Programu – etap I, obejmie lata 2012-2013; modernizacji podlegać będzie: wymiana 33

kotłowni (w tym 31 na kotły węglowe nowej generacji i 2 na kotły gazowe) oraz montaż 8 instalacji

solarnych.

Jakość wód

Zgodnie z klasyfikacją stanu/potencjału ekologicznego i stanu chemicznego rzek w punktach

pomiarowo – kontrolnych badanych w latach 2010 – 2012 przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony

Środowiska w Katowicach, potencjał ekologiczny, określony na podstawie badania stanu

ekologicznego i chemicznego wody w punkcie na ujściu przepływającej przez miasto rzeki Rawy do

Brynicy został oceniony jako zły. Chorzów leży w regionie wodnym Małej Wisły, w Jednolitej Części

Wód Podziemnych nr 134. Jest to obszar, w którym stan wód w punktach pomiarowych oscyluje

pomiędzy klasą II a III (a więc bez klasy najwyższej i najniższej jakości wody).

Gospodarka wodno-ściekowa

Chorzów zaopatrywany jest w wodę zakupioną z Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągowego

(GPW) w Katowicach. Sieć wodociągowa na terenie miasta jest administrowana przez Chorzowsko-



Świętochłowickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji (ChŚPWiK) w Chorzowie. Woda

dostarczana jest wielokierunkowo z ujęć w Goczałkowicach, Bibieli, Czarnym Lesie oraz w Kozłowej

Górze i pozwala na całkowite zaspokojenie potrzeb miasta. Rozprowadzanie wody odbywa się za

pomocą sieci wodociągowej o łącznej długości przekraczającej 190,3 km oraz 57,4 km przyłączy

domowych. Miasto posiada 186,8 km sieci kanalizacyjnej oraz 34,2 km podłączeń do sieci. Na cele

bytowo-gospodarcze ChŚPWiK przeznacza 84,1% zakupionej wody, 5,2% na cele przemysłu i handlu

oraz 10,7% na inne cele.

W zakresie poprawy gospodarki wodno-ściekowej zrealizowany został projekt dotyczący

zaopatrzenia w wodę i oczyszczania ścieków w Chorzowie, finansowany z Funduszu Spójności w

latach 2004-2006.

Zasadniczym celem projektu było rozwiązanie problemów gospodarki wodno-ściekowej na terenie

miast Chorzowa i Świętochłowic, jak również poprawa stanu środowiska i warunków bytowych

mieszkańców.

Transport ścieków sanitarnych odbywał się starym, zdewastowanym kanałem ściekowym biegnącym

przez centra obu miast, a położona na granicy Chorzowa i Katowic oczyszczalnia „Klimzowiec" nie

spełniała obowiązujących norm środowiskowych. Z powodu korozji stalowych rur na prawie połowie

długości sieci wodociągowej, woda ulega wtórnemu zanieczyszczeniu. Ze względu na zły stan

techniczny, część sieci kanalizacyjnej wymagała natychmiastowej wymiany.

Ścieki z dzielnicy Chropaczów w Świętochłowicach, które do tej pory zrzucane były bezpośrednio do

rzeki Bytomki, zostały przejęte przez przebudowaną oczyszczalnię „Klimzowiec". Koryto rzeki Rawy

oraz otwartych kanałów ściekowych zostało przykryte, a staw Kalina czekała kompleksowa analiza

zanieczyszczenia w celu wypracowania optymalnego sposobu rewitalizacji. Po realizacji projektu

liczba osób korzystających z oczyszczalni ścieków zwiększyła się ze 169 tys. do do 175 tys.

Hałas

W roku 2012 została opracowana mapa akustyczna dla miasta Chorzowa. Opracowanie dało

podstawy do oceny znaczenia poszczególnych źródeł hałasu w ogólnym narażeniu mieszkańców

miasta na tę uciążliwość.

Obszarami o szczególnie dużym zagrożeniu ponadnormatywnym poziomem hałasu, ze względu na

transport samochodowy, są rejony położone przy następujących odcinkach ulic:

- ul. Katowicka na odcinku od ul. Krakusa do ul. Piotra Niedurnego oraz od ul. Fryderyka Chopina do

ul. ks. Jana Gałeczki,

- ul. Stefana Batorego na odcinku od ul. Szpitalnej do ul. Farnej oraz na odcinku od ul. Podmiejskiej do

ul. Kasztanowej,

- ul. 3 Maja na odcinku od ul. Składowej do ul. Katowickiej.

Z uwagi na przebieg linii tramwajowych często w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy

mieszkaniowej, hałas tramwajowy stanowi kolejne co do wielkości źródło zagrożeń. Chociaż

całkowita powierzchnia narażona na hałas (niezależnie od sposobu jej użytkowania) jest w przypadku

linii kolejowych większa, jednak stanowi ona zagrożenie ilościowo mniejsze. Obszary narażone na

hałas znajdują się przy wszystkich liniach, w szczególności przy liniach biegnących w obrębie ulic

Wolności, 3 Maja, Katowickiej i Armii Krajowej. Największe zagrożenie hałasem kolejowym występuje

od linii 137 i linii 131 na odcinku równoległym do ul. Armii Krajowej oraz od linii 131 na odcinku od



przejazdu z ul. Strzelców Bytomskich do tunelu ul. Floriańskiej. Najmniejsze zagrożenie

ponadnormatywnym poziomem hałasu, występuje w przypadku źródeł przemysłowych. Dotyczy ono

stosunkowo niewielkich obszarów z zabudową mieszkaniową w sąsiedztwie Huta Królewska Sp. z

o.o., Huta Batory Sp. z o.o. oraz Walcowni Blach Grubych Sp. z o.o Huty Katowice.

Tereny zdegradowane

Dużą część miasta (ponad 10% powierzchni) stanowią tereny zdegradowane. Powodem degradacji

tych dużych przestrzeni jest przeszłość miasta, które stanowiło centrum przemysłu górniczego i

hutniczego. Zwarty charakter urbanistyczny Chorzowa, brak przedmieść i pasów zielonych na

obrzeżach miasta powoduje, że niemożliwe jest wykreowanie nowych terenów inwestycyjnych. Z

tego powodu tereny zdegradowane stanowią nie tylko uciążliwość, ale także szansę, gdyż po

dokonaniu rewitalizacji mogą zostać na nowo wykorzystane.

Tabela 3. Tereny poprzemysłowe i zdegradowane w Chorzowie w podziale na dzielnice

Lp. Nazwa Powierzchnia Obecne zagospodarowanie terenu

Chorzów Stary

1 ul. Brzezińska Chorzów Stary

69 434 m2 składowisko odpadów

2 ul. Główna Chorzów Stary

171 039 m2

niezagospodarowany

3 ul. Główna – Wiejska Chorzów Stary

197 868 m2 Dolina Górnika – ośrodek rekreacyjny

4 ul. Wiejska Chorzów Stary

93 597 m2 niezagospodarowany

5 ul. Michałkowicka Chorzów Stary


6 ul. Maciejkowicka – Michałkowicka Chorzów Stary


7 ul. Kadecka Wycieczkowa Siemianowicka Chorzów Stary

127 844 m2 hałda pokopalniana, przeznaczona pod budownictwo

mieszkaniowe, obecnie zrekultywowana W roku 2014/2015 przewiduje się ogłoszenie przetargu na zbycie

Razem Chorzów Stary 1 016 863 m2

Chorzów II

8 ul. Nowa Chorzów II

532 884 m2 tereny po hałdach hutniczych, teren nieużytkowany, w

MPZP przeznaczony pod wielofunkcyjne centrum handlowe z usługami towarzyszącymi (parkingi, hotele itp.)

9 ul. Stacyjna Chorzów II

26 154 m2 niezagospodarowany staw Herman

10 ul. Niedurnego Chorzów II


11 ul. Łagiewnicka Niedurnego Chorzów II




Lp. Nazwa Powierzchnia Obecne zagospodarowanie terenu

12 ul. 3 Maja – Żołnierzy Września Chorzów II

125 217 m2 zespół parkowy „Amelung” – park ze stawem, plac

zabaw, alejki, ławeczki itd.

13 ul. Metalowców Chorzów II

635 925 m2 teren po stalowni Huty Kościuszko, obecnie

nieużytkowany, w MPZP przeznaczony pod wielofunkcyjne centrum handlowe z usługami towarzyszącymi ( parkingi, hotele itp.). Teren oferowany do sprzedaży, póki co nie znalazł inwestora

14 ul. Żołnierzy Września – Strzelców Bytomskich Chorzów II

17 121 m2 teren po byłej bazie transportowej

Razem Chorzów II 1 599 837 m2

Chorzów Batory

15 ul. Leśna Chorzów Batory


16 ul. Batorego Chorzów Batory

175 336 m2 baza Prologis – baza logistyczna

Razem Chorzów Batory 706 512 m2

Centrum

17 ul. Odległa – Bałtycka Centrum


Razem Chorzów 3 367 762 m2

Na koniec roku 2011 łącznie 3 367 762 m2 stanowiły obszary poprzemysłowe, gdzie potencjalnie

mogą być prowadzone inwestycje. Stopień degradacji terenów poprzemysłowych jest zróżnicowany,

jednak możliwa jest ich rekultywacja oraz ponowne zagospodarowanie. Większość tych terenów jest

obecnie niezagospodarowana. Poprzemysłowe hałdy przekształcone mają być w wielofunkcyjne

centra handlowe z usługami towarzyszącymi lub osiedla mieszkalne. Potencjalnie na terenach

poprzemysłowych lokowane mogą być też placówki usługowe, rzemiosło lub mniej uciążliwa

produkcja, w zależności od stopnia ich zanieczyszczenia, zapisów w MPZP i wizji przyszłego inwestora.

2.2.2 Analiza możliwości przekształceń i zagospodarowania terenów poprzemysłowych i

zdegradowanych

Tereny i obiekty poprzemysłowe poddane zostały analizie sprawdzającej ich stopień podatności na

przekształcenia (tzw. czynniki wewnętrzne) oraz szanse pozwalające na zagospodarowanie ich do

nowych funkcji (czynniki zewnętrzne). Analizę przeprowadzono z uwzględnieniem podziału

przestrzennego miasta na dzielnice. W każdej z czterech dzielnic analizowano miejskie tereny

zdegradowane, tereny poprzemysłowe oraz te, które zostały dotknięte skutkami działania

zlokalizowanych w mieście zakładów przemysłowych.

W grupie czynników pozwalających na określenie podatności na przekształcenia ujęto:

1) Ilość i powierzchnię terenów zdegradowanych podaną w ha, przyjmując, że im większa ich liczba i

powierzchnia tym trudniej będzie osiągnąć znaczącą poprawę,

2) Rozkład przestrzenny tych terenów w dzielnicy - im większe rozproszenie tym gorzej,



3) Rodzaj i charakter zabudowy lub zagospodarowania - im bardziej nasycony obiektami lub ich

pozostałościami oraz i nieczynną /zdewastowaną/ infrastrukturą teren tym trudniejsze jest jego

ponowne zagospodarowanie,

4) Stopień i rodzaj zanieczyszczeń, możliwość wystąpienia ryzyka środowiskowego - występowanie

zanieczyszczeń (np. metale ciężkie, wwa itp.) stanowi jeden czynników ograniczających lub

wykluczających ponowne zagospodarowanie danego terenu z uwagi na możliwość wystąpienia

ryzyka środowiskowego,

5) Zjawiska/ procesy środowiskowe (erozja, sedymentacja) - występowanie lub nasilenie

negatywnych zjawisk i procesów środowiskowych jest czynnikiem obniżającym podatność terenu

na przekształcenia,

6) Negatywne postawy społeczne dewastacja, wandalizm, kradzieże - zjawiska patologii społecznej

często występują na terenach zdegradowanych i poprzemysłowych. Sprzyja temu brak dozoru

nad tymi terenami i mieszczącymi się na nich obiektami oraz ich opuszczenie przez

dotychczasowych zarządzających lub właścicieli.

Natomiast czynniki zewnętrzne określające szansę na nowe zagospodarowanie to:

1) Lokalizacja względem centrum miasta - lokalizacja w pobliżu działających obiektów usługowych

oraz przestrzeni publicznych zwiększa szanse na ponowne zagospodarowanie danego terenu,

2) Dostępność komunikacyjna - to jeden z najważniejszych czynników decydujący o szansach

wprowadzenia nowych funkcji,

3) Infrastruktura techniczna (zewnętrzna) - możliwość podłączenia do istniejącej infrastruktury

technicznej jest ważna, przy badaniu tego elementu ważna jest również sprawność istniejącego

systemu infrastruktury,

4) Działanie prawa w zakresie kształtowania przestrzeni, ochrony środowiska, zachowania

dziedzictwa i dóbr kulturowych - zapisy prawa wpierające procesy rewitalizacyjne wzmacniają

również szanse na nowe zagospodarowanie terenu,

5) Formy własności, stopień rozdrobnienia - do oceny szans danego terenu brane są również formy

własności i stopień rozdrobnienia własności - im więcej właścicieli terenu i bardziej zróżnicowane

formy jego własności tym trudniej stworzyć optymalne warunki jego rewitalizacji,

6) Skuteczność prawa własności i obrót nieruchomościami - zdolność lokalnego rynku do

przyjmowania do obrotu nieruchomości terenów i obiektów poprzemysłowych wyrażona ilością

tego typu ofert oraz zainteresowaniem lokalnych biur i agencji nieruchomości,

7) Wzorce, świadomość społeczna i tożsamość na tle miasta - świadomość oraz oczekiwania

społeczne względem działań rewitalizacyjnych są znaczącym wsparciem takiego procesu, równie

ważne jest poczucie tożsamości lokalnej, na bazie tych czynników można budować mocna

osnowę społeczną LPR,

8) Możliwość zastosowania specjalnych zachęt - stworzenie zachęt dla inwestorów, właścicieli

nieruchomości - wspólnot, spółdzielni mieszkaniowych oraz organizacji społecznych

i animatorów działań rewitalizacyjnych stanowi silny czynnik wzmacniający.

Zestawienie zbioru czynników wewnętrznych - określających podatność na przekształcenia oraz

zbioru czynników zewnętrznych stanowiących szanse przekształceń pozwala na zdefiniowanie

możliwości przekształcenia terenu do nowych funkcji i ponownego zagospodarowania. Poniżej

przeprowadzono analizę podatności i szans, jej wynikiem jest wskazanie możliwości przekształceń i

nowego zagospodarowania terenów zdegradowanych i obiektów postindustrialnych zlokalizowanych

w poszczególnych dzielnicach miasta. Obraz ten jest częścią informacji należących do komponentu



przestrzenno- środowiskowego LPR, pozwalających na wskazanie najbardziej kryzysowych obszarów.

Drugą część tego komponentu stanowi typologia miejskich obszarów zdegradowanych,

uwzględniająca tereny zajęte przez zabudowę mieszkaniową i tereny oraz obiekty usług.



Tabela 4. Analiza możliwości przekształceń i zagospodarowania terenów poprzemysłowych i zdegradowanych w dzielnicy Centrum

Występowanie czynnika Potencjał (czynnik wewnętrzny) Występowanie czynnika Szansa (czynnik zewnętrzny)

1.Ilość i powierzchnia terenów zdegradowanych (w ha)

niewielka liczba zinwentaryzowanych terenów poprzemysłowych (3) o łącznej powierzchni około 20,2 ha

1.Lokalizacja względem centrum miasta

Tereny Huty Kościuszko zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie obszaru śródmiejskiego, pozostałe tereny w odległości kilku kilometrów do Centrum

2. Rozkład przestrzenny w dzielnicy

Rozproszone i niewielkie tereny poprzemysłowe w południowej części dzielnicy oraz na jej północno – wschodnim krańcu (Huta Kościuszko)

2.Dostępność komunikacyjna Dobra dostępność komunikacyjna

3. Rodzaj i charakter zabudowy lub zagospodarowania

Tereny pogórnicze (ul. Odległa- Bałtycka) – nieczynny szyb KWK Polska, Wirek), tereny pohutnicze (dawna Odmętarnia Huty Batory oraz tereny po Hucie Kościuszko

3. Infrastruktura techniczna (zewnętrzna)

Tereny z możliwością podłączenia do zewnętrznej infrastruktury technicznej

4.Stopień i rodzaj zanieczyszczeń, możliwość wystąpienia ryzyka środowiskowego

Tereny z częściowo zbadanym stopniem zanieczyszczenia (Odmętarnia - metale ciężkie ). Tereny Huty Kościuszko zanieczyszczenia po produkcji hutniczej

4. Działanie prawa w zakresie kształtowania przestrzeni, ochrony środowiska, zachowania dziedzictwa i dóbr kulturowych,

Tereny wpisane do bazy terenów poprzemysłowych i zdegradowanych

5.Zjawiska/ procesy środowiskowe (erozja, sedymentacja )

Na terenie odmętarni zbiornik wodny z wyraźną sedymentacją

5. Formy własności, stopień rozdrobnienia

Własność mieszana UM Chorzów, Skarb Państwa, właściciele prywatni

6. Sposób użytkowania terenów otaczających, występowanie konfliktów przestrzennych

Tereny zlokalizowane w obszarze miejskim otoczone zróżnicowanymi funkcjami (zabudowa, układ komunikacyjny, tereny produkcyjne i poprodukcyjne)

6. Skuteczność prawa własności i obrót nieruchomościami

Część terenów w ofercie miasta (jako tereny niezagospodarowane)

7. Negatywne postawy społeczne dewastacja, wandalizm, kradzieże,

Tereny ogrodzone z utrudnionym dostępem dla osób trzecich

7. Wzorce, świadomość społeczna i tożsamość na tle miasta




Tabela 5. Analiza możliwości przekształceń i zagospodarowania terenów poprzemysłowych i zdegradowanych w dzielnicy Chorzów II


1. Ilość i powierzchnia terenów zdegradowanych (w ha)

Znaczna ilość terenów poprzemysłowych i zdegradowanych o sumarycznej powierzchni prawie 160 (ha)


Bliska Centrum miasta lokalizacja (tereny Huty Kościuszko, rzeźni, tereny pokolejowe)


Tereny rozproszone w przestrzeni całej dzielnicy 2.Dostępność komunikacyjna Dobra dostępność komunikacyjna

3. Rodzaj i charakter zabudowy lub zagospodarowania

Tereny prezentują zróżnicowany sposób zagospodarowania, są wśród nich tereny z istniejącymi budynkami w tym mającymi wartość zabytkową, infrastruktura kolejowa, zbiorniki wodne (staw Herman) składowiska odpadów pogórniczych i pokopalnianych, tereny powojskowe i pokolejowe, baza transportowa, tereny pohutnicze (Huta Kościuszko)


Tereny z możliwością podłączenia do zewnętrznej infrastruktury technicznej. Uzbrojenie terenów jest zróżnicowane pod względem stanu technicznego infrastruktury


Z uwagi na zróżnicowany charakter działalności znajdują się wśród nich tereny zanieczyszczone metalami ciężkimi (pohutnicze) związkami organicznymi (baza paliw)


Część z terenów z ze wskazanymi w MPZP funkcjami (np. teren po Hucie Kościuszko z przeznaczeniem na wielofunkcyjne centrum handlowe z usługami towarzyszącymi) opracowany mini program rewitalizacji dla dzielnicy

5.Zjawiska/ procesy środowiskowe (erozja, sedymentacja)

Występują procesy sedymentacji, zbiornik Herman, widoczna sukcesja roślinna

5.Formy własności, stopień rozdrobnienia

Własność mieszana UM Chorzów, Skarb Państwa, właściciele prywatni


Zróżnicowany sposób użytkowania terenów i obiektów sąsiadujących




Niektóre z terenów z widocznym niszczeniem i dewastacją budynków (zespół rzeźni miejskich) i brakiem działań zabezpieczających

7. Wzorce, świadomość społeczna i tożsamość na tle miasta,

Bardzo silna identyfikacja z dzielnicą, podkreślana tożsamość lokalna



Tabela 6. Analiza możliwości przekształceń i zagospodarowania terenów poprzemysłowych i zdegradowanych w dzielnicy Chorzów Stary


1. Ilość i powierzchnia terenów zdegradowanych (w ha)

W dzielnicy znajduje się największa ilość terenów poprzemysłowych i zdegradowanych (ok. 30). Ich sumaryczna powierzchnia wynosi ponad 100 ha (103,082)


Większość terenów zlokalizowana peryferyjnie względem centrum miasta.


Tereny są rozproszone w całej dzielnicy i mają różną wielkość

2.Dostępność komunikacyjna Dostępność głównie z dróg lokalnych

3.Rodzaj i charakter zabudowy lub zagospodarowania

Bardzo zróżnicowany charakter ich zagospodarowania, tereny zdegradowane poprzemysłowe z istniejącymi obiektami, tereny z widoczną sukcesją naturalną


Większość terenów z możliwością podłączenia do zewnętrznej infrastruktury technicznej


Bardzo zróżnicowany charakter zanieczyszczeń, wskazana ocena jednostkowa dla każdego terenu przewidzianego do ponownego zagospodarowania


Chronione tereny poeksploatacyjne, zalewiska znajdujące się w północno-zachodniej części dzielnicy uzyskały w 1997 status zespołu przyrodniczo- krajobrazowego „ Żabie Doły”

5.Zjawiska/ procesy środowiskowe (erozja, sedymentacja)

Tereny „Doliny Górnika” i „Żabie Doły” wyraźna sukcesja naturalna, w części zbiorników wodnych sedymentacja.

5.Formy własności, stopień rozdrobnienia

Własność mieszana Miasto Chorzów, Skarb Państwa, właściciele prywatni


Tereny poprzemysłowe i zdegradowane w większości nie sąsiadują z terenami mieszkaniowymi i usługowymi


Część terenów w ofercie miasta (jako tereny niezagospodarowane


Niektóre z terenów z widoczną dewastacją brakiem działań zabezpieczających inne objęte ochroną i zabezpieczone


Silna identyfikacja mieszkańców dzielnicy, wzrost świadomości mieszkańców pozostałych dzielnic co do znaczenia unikatowych terenów przyrodniczych



Tabela 7. Analiza możliwości przekształceń i zagospodarowania terenów poprzemysłowych i zdegradowanych w dzielnicy Chorzów Batory


1.Ilość i powierzchnia terenów zdegradowanych (w ha)

Brak jednoznacznie zidentyfikowanych terenów poprzemysłowych - znaczna ilość czynnych terenów produkcyjnych oraz terenów magazynowo- składowych, a także nieużytków

1.Lokalizacja względem centrum miasta Blisko względem Centrum miasta, dobra lokalizacja względem miast sąsiednich ( Katowice, Świętochłowice, Ruda Śląska)


Tereny skupione wokół dużych czynnych terenów produkcyjnych ( np. Huta Batory)

2.Dostępność komunikacyjna Dobra dostępność komunikacyjna( DTŚ) i drogi lokalne, przez dzielnicę przebiega autostrada A4

3.Rodzaj i charakter zabudowy lub zagospodarowania

Zabudowa przemysłowa i tereny składowe znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie terenów mieszkaniowych i usług.

3. Infrastruktura techniczna (zewnętrzna), Dzielnica silnie nasycona infrastruktura techniczną (drogi, kolej)


Znaczny z uwagi na czynne tereny produkcyjne( wymagana każdorazowo ocena do zagospodarowania takich terenów pod nowe funkcje)


Plany miejscowe, leśny obszar chroniony „ Uroczysko Buczyna „ uchwała RM z 2001 r.

5.Zjawiska/ procesy środowiskowe (erozja, sedymentacja )

Widoczna sukcesja naturalna 5.Formy własności, stopień rozdrobnienia, Własność mieszana głównie Skarb Państwa, właściciele prywatni

6. Sposób użytkowania terenów otaczających, występowanie konfliktów przestrzennych,

Bezpośrednie sąsiedztwo terenów o konfliktowym względem siebie użytkowaniu


W ofercie miasta tereny niezagospodarowane, sąsiadujące z istniejącymi terenami składowymi


Dewastacje występujące w niektórych częściach dzielnicy, w innych tereny zabezpieczone.


Identyfikacja lokalna z dzielnicą silne grupy subkultury (kibice RUCH-u Chorzów)



2.2.3 Typologia miejskich obszarów zdegradowanych w Chorzowie

Przyjęto zasady kwalifikacji obszarów pod kątem działań zmierzających do ochrony lokalnych

walorów krajobrazu miejskiego (kulturowych i środowiskowych) oraz obszarów przekształceń i

rewitalizacji, prowadzących do wskazania terenów priorytetowych do objęcia działaniami

rewitalizacyjnymi.

Kryteria określania obszarów:

charakter zabudowy (zwarta, kwartałowa, blokowa, rozproszona),

intensywność zabudowy - funkcje obecne (charakter zainwestowania),

nasycenie obiektami wartości historycznej (ilość i charakter),

obecny sposób zagospodarowania( stopień uporządkowania przestrzeni),

układ zabudowy (kompozycja urbanistyczna),

stan techniczny zespołów i obiektów (wiek, stopień zużycia).

1) Wykształcone obszary śródmiejskie z cechami degradacji zabudowy

Obszary z wyraźnie wykształconą siatką ulic, placami i przestrzeniami publicznymi. Najczęściej zajęte

przez zabudowę kwartałową z funkcjami mieszkalnymi oraz usługami miejskimi oraz przez zespoły lub

pojedyncze obiekty użyteczności publicznej o charakterze reprezentacyjnym, często o walorach

historycznych i kulturowych. Z uwagi na charakter tych obszarów oraz ich centro twórcze znaczenie w

skali całego miasta pojawiające się cechy degradacji są sygnałem do niezwłocznego podjęcia działań

naprawczych i rewitalizacyjnych. Do analiz przyjęto tylko te obszary, które charakteryzują się cechami

typowymi dla rozwiniętej tkanki miejskiej.

2) Obszary zabudowy mieszkaniowej z cechami degradacji

Obszary zajęte przez zabudowę z dominującą funkcją mieszkaniową, wymagające poprawy

warunków życia i stanu bezpieczeństwa. Z uwagi na charakter zabudowy dzielą się na:

a) Obszary zabudowy kwartałowej

b) Osiedla i kolonie zakładowe

c) Osiedla tzw. „zabudowy blokowej”.

3) Obszary przemysłowe i poprzemysłowe

Tereny zagospodarowane pod funkcje przemysłowe i towarzyszące funkcjonowaniu zakładów

przemysłowych oraz tereny dotknięte skutkami działania przemysłu. Stanowią je czynne tereny

produkcyjne (zakłady produkcyjne, elektrownie, elektrociepłownie i inne) oraz tereny

poprzemysłowe pozostałe po likwidowanych i upadających zakładach. Do tych terenów należą

również obszary zdegradowane działalnością przemysłową (hałdy pogórnicze i pohutnicze, zbiorniki

powstałe na skutek szkód górniczych). Do analiz przyjęto podział tych terenów pod kątem lokalizacji,

natomiast szczegółowa ich analiza znajduje się w części 2.1.2.

d) Zlokalizowane wewnątrz lub w bezpośrednim sąsiedztwie obszarów śródmiejskich

e) Tereny peryferyjne, poprzemysłowe, hałdy, zbiorniki zalewowe, etc.



4) Obszary nieładu przestrzennego

Obejmujące duże powierzchnie położone peryferyjnie do centrum miasta oraz tereny niewielkie

powierzchniowo położone w obrębie centrum lub bezpośrednim jego sąsiedztwie, zainwestowane

intensywnie różnymi (mieszanymi) typami zabudowy – z zabudową mieszkaniową wielorodzinną z

usługami, usługami publicznymi na wydzielonych działkach, zabudową magazynowo–składową, a

także ekstensywną zabudową jednorodzinną, przemieszaną z „drobnymi” usługami komercyjnymi (w

tym rzemiosło, handel). Tereny te charakteryzuje brak dostosowania skalą i architekturą do wymagań

otoczenia i terenu, niedbałość i brak czytelnej kompozycji urbanistycznej, dysharmonia z krajobrazem

miejskim oraz zagospodarowanie powodujące zanik więzi społecznych sprzyjające powstawaniu

patologii społecznych. Do takich terenów należą również obszary położone w centrum miasta bądź

dzielnicy wskazane z uwagi na rażący kontrast z wartościową zabudową lub cennymi zasobami

przyrodniczymi.

W poszczególnych dzielnicach wyodrębniono obszary mieszczące się w powyższej typologii i

spełniające wskazane kryteria.

Granice obszarów określono:

według ulic (prawa, lewa strona),

linii kolejowych, linii tramwajowych

granic terenów zainwestowanych,

granic miasta/dzielnic.

Centrum

Do analiz przyjęto tylko te obszary, które charakteryzują się cechami typowymi dla rozwiniętej tkanki

miejskiej. Wyodrębnionym w tej dzielnicy obszarem typu (1) o wykształconych cechach śródmiejskich

z śladami degradacji zabudowy jest obszar ścisłego centrum miasta, a w szczególności przestrzeń w

otulinie Rynku. Obszar ten określa przebieg linii tramwajowej biegnącej ulicami Katowicką (na

odcinku od ulicy L. Szabatowskiego do ul. St. Moniuszki), Wolności i Powstańców - wraz z obustronną

zabudową ulic oraz tory kolejowe stanowiące równocześnie granicę dzielnicy. Obszar ten jest

rzeczywistym sercem miasta, posiada wykrystalizowaną siatkę ulic, czytelną zabudowę kwartałową -

mieszczącą głównie funkcje mieszkaniowe i usługowe, zlokalizowaną wzdłuż ulic Wolności i

Powstańców. Architektura budynków jest zróżnicowana, nawiązuje głównie do okresu historyzmu

(style neo). Wysokość zabudowy kształtuje się między 2-5 kondygnacji, występuje jeden obiekt

wyższy tzw. drapacz chmur (modernizm) - ul. Wolności i Zjednoczenia. Za fasadami dobrze

utrzymanych kamienic i budynków użyteczności publicznej stanowiących podstawową linię zabudowy

znajdują się często oficyny i zaniedbane podwórka wymagające rewitalizacji. Również sam Rynek,

przykryty częściowo estakadą wymaga rozwiązania, które uczyni z niego fragment miasta o walorach

pełnowartościowej przestrzeni miejskiej.

Obszarami w Centrum, które wymagają działań rewitalizacyjnych są również obszary mieszczące się

w grupie (2) – zabudowa mieszkaniowa z cechami degradacji. Należy do nich zabudowa kwartałowa

miedzy ul. Hajducką a ul. Cmentarną, fragmenty zabudowy mieszkaniowej przy ul. B. Bogedaina, L.

Szabłowskiego i Karpińskiego oraz zabudowa wzdłuż ulicy Władysława Truchana, a w szczególności

tzw. druga linia zabudowy czyli oficyny i podwórka.

Obszary przemysłowe i poprzemysłowe (3) w tej dzielnicy to obszar terenu Huty Kościuszko, które

zajmują teren miedzy torami kolejowymi (granica północna), a ulicami T. Kościuszki i Krakowską. Do



takich obszarów należą również tereny znajdujące się na tzw. „marginesie„ śladu Drogowej Trasy

Średnicowej, szczególnie tereny na granicy z Świętochłowicami - ul. Odległa i Bałtycka. W dzielnicy

znajdują się jeszcze punktowe tereny poprzemysłowe, ale ich wielkość, charakter i znaczne

rozproszenie nie kwalifikują ich do głównej grupy terenów poprzemysłowych. Ostatnią grupę

terenów w dzielnicy Centrum stanowią obszary nieładu przestrzennego (4). To wszystkie te miejsca

przypadkowej zabudowy, tymczasowych obiektów lub przestrzeni doraźnie zagospodarowanych np.

pod dzikie parkingi, etc.

Rycina 1. Układ urbanistyczny fragmentu dzielnicy Centrum

Chorzów II

W tej dzielnicy obszarem łączącym typ (1) i (2) jest fragment miasta na zachód ulicy Katowickiej, a od

południa ograniczony ul. R. Traugutta/Św. Piotra. Do obszaru od południa przylega plac Adama

Mickiewicza, który jest zrewitalizowaną przestrzenią publiczną, mimo otaczającej go znacznie

zdegradowanej zabudowy, szczególnie przy ulicach Św. Piotra, J. Słowackiego czy 11 Listopada. Od

północy obszar zamyka ulica Krzyżowa z zabudowanymi budynkami mieszkalnymi kwartałami

sięgającymi ulicy Polnej.

Większość zabudowy w ww. obszarze stanowią domy mieszkalne z miejscem na usługi w parterach

(spora część lokali jest opuszczona lub nieczynna). W dzielnicy znajdują się obiekty użyteczności

publicznej (szkoły, kościół pw. Św. Józefa, szpital (przy ul. Miarki). Z uwagi na przeważającą zabudowę

mieszkalną, która jest w złym stanie technicznym oraz na znaczną liczbę zaniedbanych lub



niewykorzystanych lokali użytkowych głównie w parterach budynków, a także ze względu na

zaniedbane przestrzenie między budynkami - podwórka, nieużytki zielone, obszar ten wskazany jest

do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi. Podobnego typu obszarem jest ulica 3 Maja z zabudową

kamienicami 2-4 piętrowymi na przebiegu od skrzyżowania z ulicą Katowicką do ul W. Janasa.

Rycina 2. Układ urbanistyczny fragmentu dzielnicy Chorzów II

W Chorzowie II jest najwięcej obszarów przemysłowych i poprzemysłowych. Ten typ (3)

zagospodarowania terenów wiąże się głównie z obecnością huty Kościuszko, która zajmuje

praktycznie całą wschodnią część dzielnicy i sięgają do ulicy Stacyjnej, przy której znajduje się również

teren poprzemysłowy wraz ze zbiornikiem wodnym (staw Herman). Na terenach Huty Kościuszko

znajdują się zarówno czynne obiekty produkcyjne jak i tereny wymagające kompleksowej rewitalizacji

technicznej lub wyburzenia obiektów i reliktów poprzemysłowych i ponownego zagospodarowania.

Kolejnym obszarem tej kategorii są tereny ciągnące się między ulicami Mariańską, Łagiewnicką i

Niedurnego, obszar przy ulicach Żołnierzy Września i Strzelców Bytomskich będący terenem po byłej

bazie transportowej. Wymagającym działań rewitalizacyjnych jest obszar zlokalizowany na granicy z

obszarem śródmiejskim, ograniczony ulicami Katowicką, Krakusa i Floriańską, a w szczególności teren

dawnych rzeźni miejskich popadający w ruinę.

Obszary nieładu przestrzennego (4) to towarzyszące terenom poprzemysłowym i składowym

fragmenty chaotycznego i często tymczasowego zagospodarowania. Znajdują się przy wymienionych

wyżej terenach przemysłowych i poprzemysłowych. Do takich obszarów należy również teren



dawnych rzeźni miejskich, który z uwagi na swoją wartość zabytkową jak i ze względu na stan

techniczny powinien być objęty działaniami ochronnymi.

Chorzów Stary

Pierwszy typ obszarów (1) tj. o wykształconych cechach śródmiejskich praktycznie nie występuje w

tej dzielnicy, nie jest w pełni wykształcona również zabudowa kwartałowa. Zabudowa mieszkaniowa

(2) kształtuje się wzdłuż ulic (ul. Bożogrobców, Siemianowickiej, Mazurskiej i placu św. Jana).

Występują enklawy zakładowej zabudowy mieszkaniowej (np. ul. Rozbarska, Główna) oraz zabudowa

blokowa (np. przy ul. Rycerskiej, Słowiańskiej, Henryka Majętnego), ale stan techniczny domów nie

wskazuje na konieczność objęcia ich rewitalizacją. W Chorzowie Starym znajduje się wiele czynnych

terenów produkcyjnych oraz terenów zdegradowanych i poprzemysłowych (3).

Rycina 3. Układy urbanistyczne fragmentów dzielnicy Chorzów Stary

Najważniejszymi obszarami, które z uwagi na poziom degradacji środowiskowo - przestrzennej

kwalifikują się do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi jest „Dolina Górnika” (ul. Wiejska i Główna)

oraz „Żabie Doły” zajmujące północno-zachodnią część dzielnicy. W obu terenach występują zbiorniki

wodne, przy czym „Żabie Doły” to objęty ochroną3 obszar stawów i terenów nieużytków w znacznej

części objętych sukcesją przyrodniczą. Teren ten zajmują też grunty rolne.

Tereny nieładu przestrzennego (4) występują w dzielnicy na obrzeżach czynnych terenów

przemysłowych oraz w sąsiedztwie terenów poprzemysłowych. Są to głównie tereny składowo-

magazynowe sąsiadujące z nieużytkami (np. przy ul. Wiejskiej, Rębaczy, Torowej). Ten typ terenów

stanowi również sąsiedztwo Elektrociepłowni Elcho i Elektrowni Chorzów oraz Zakładów Azotowych.

3 Obszar Żabich Dołów został objęty ochroną na mocy Rozporządzenia Nr 49/2002 Wojewody Śląskiego z dnia 28

października 2002r. w sprawie uznania za zespół przyrodniczo-krajobrazowy nieużytków, stawów oraz gruntów rolnych w

gminie Bytom i Chorzów



Chorzów Batory

Dzielnica jest przecięta układem torów kolejowych, po północnej stronie znajduje się obszar z

cechami miejskiej zabudowy mieszkaniowej (2). Wyznacza go oś ulicy Armii Krajowej wraz

z marginesem tkanki miejskiej zbudowanej głównie z budynków mieszkalnych z usługami w

parterach, część budynków wymaga remontów i modernizacji. W tym obszarze znajduje się również

obiekt dawnego ratusza dzielnicy Hajduki Wielkie. Budynek jest nieużytkowany i stopniowo niszczeje.

Rycina 4. Układ urbanistyczny fragmentu dzielnicy Chorzów Batory

Po drugiej stronie torów w południowej części dzielnicy znajduje się niewielki fragment zabudowy

kwartałowej (ulice 16 Lipca, Stefana Batorego, Wrocławska), który sąsiaduje z zakładami

produkcyjnymi. Osiedlowa zabudowa zajmuje zachodnią część dzielnicy i nie wymaga rewitalizacji

technicznej. Obszarem najpilniejszych potrzeb rewitalizacyjnych jest teren starej zabudowy

mieszkaniowej (Biadacz) znajdujący się bezpośrednio w środku terenów poprzemysłowych i

sąsiadujący z czynnymi terenami produkcyjnymi. Teren ten jest ograniczony ulicami Leśną i Piekarską

i posiada cechy nieładu przestrzennego charakterystyczne dla terenów zdefiniowanych w typie (4).

W dzielnicy jest znaczna ilość dużych terenów produkcyjnych i poprodukcyjnych (3), których

przestrzenna lokalizacja, również w sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej stwarza wrażenie braku

ładu przestrzennego. Wrażenie to potęguje ilość barier przestrzennych (torów kolejowych,

autostrady A4), które wyraźnie dzielą przestrzeń Chorzowa Batorego.



2.3 Moduł społeczno-gospodarczy

2.3.1 Analiza dynamiki zmian oraz przestrzennych zróżnicowań najważniejszych

negatywnych czynników społeczno- gospodarczych .

Procesy depopulacyjne

W Chorzowie systematycznie spada liczba mieszkańców. Według danych za 2010 rok, w

analizowanych dzielnicach4, było 107 998 mieszkańców, w 2011 roku było ich 107 249, rok później

tysiąc mniej, a w 2013 roku już tylko 104 809. W opisywanym okresie nastąpił więc spadek populacji

miasta o 3189 osób. Najgęściej zaludnione są dzielnice: Chorzów II (373 osoby na ulice), Centrum

(308 osób na ulicę) oraz Chorzów Batory (307 osób na ulicę). Generalnie te trzy, porównywalne pod

względem liczby mieszkańców, dzielnice grupują 92 procent ludności Chorzowa, czwartą Chorzów

Stary zamieszkuje ponad 7 procent mieszkańców miasta.5 (por. ryc. 5 i 6).

Rycina 5. Zmiany w zakresie liczby mieszkańców Chorzowa za lata 2010-2013

Opracowanie własne na podstawie: Atlas bezrobocia w Chorzowie oraz materiałów UM Chorzów

Rycina 6. „Gęstość zaludnienia” dzielnic Chorzowa za 2013 r.


4 bez WPKiW

5 W dzielnicy WPKiW w 2013 roku mieszkało łącznie 470 osób.



Najwięcej mieszkańców mieszka przy ul. 3 Maja (3295 osób), Katowickiej (2694 mieszkańców)

(Chorzów II) oraz przy ul. Ks. Jana Gałeczki (2562 mieszkańców) i Księcia Władysława Opolskiego

(2379 osób) (Chorzów Centrum). Piąta najludniejsza ulica miasta tj. Brzozowa z liczbą mieszkańców

2192 (według danych za 2013 r.) położona jest w Chorzowie Batorym. Jeżeli do wymienionych

dodamy populacje następnych w kolejności najbardziej zaludnionych ulic: Wolności (Centrum), Armii

Krajowej (Chorzów Batory), Gwarecka (Chorzów II), Powstańców (Centrum) okaże się, że wzdłuż 9 ulic

zlokalizowane są domostwa 20 procent populacji Chorzowa. Najludniejszą ulicą Chorzowa Starego

jest Siemianowicka (644 mieszkańców), a dzielnicy WPKiW ul. Węzłowiec (305 osób).

W Chorzowie II w 2013 roku zamieszkiwało 33 909 osób (w stosunku do 2010 roku mieszkańców było

mniej o 654 osoby). Najgęściej zaludnione są obszary wzdłuż ulic: Gwarecka (396 osób na każde 100

m długości ulicy), Beskidzka (352 osób na każde 100 m długości ulicy), Szybowa (334 osoby na każde

100 m długości ulicy), ks. Antoniego Stabika (314 osób na każde 100 m długości ulicy), Lipińska (303

osób na każde 100 m długości ulicy), Boczna (290 osób na każde 100 m długości ulicy) oraz Józefa

Rymera (289 osób na każde 100 m długości ulicy) – tak liczona gęstość zamieszkiwania w skali

Chorzowa jest skrajnie wysoka6. Ulice takie jak: 11 Listopada, Juliusza Słowackiego, Pawła Stalmacha,

Miechowicka, Władysława Stanisława Reymonta, 3 Maja, Wandy oraz Karola Miarki – cechują się

wysoką gęstością zamieszkiwania7. W Chorzowie II w okresie 2011-2013 średnio rzecz biorąc ubywało

5 osób na każde 100 m długości ulicy. Największy (skrajnie wysoki) spadek miał miejsce przy ulicy

Świętej Kingi (558 osób, tj. 160 osób na każde 100 m długości ulicy), placu Adama Mickiewicza (328

osób, 79 osób na każde 100 m długości pierzei) oraz przy ul. Węglowej (280 osób, tj. 146 osób na

każde 100 m długości ulicy). Najwyższy wzrost liczby mieszkańców w tej części Chorzowa zanotowano

przy ul. św. Józefa (o 196 osób, tj. 20 osób na każde 100 m długości ulicy). (por. tab. 8).

W dzielnicy centralnej w 2013 roku zamieszkiwało 33 878 osób (w stosunku do 2010 roku

mieszkańców było mniej o 1059 osób). Ulice: Księcia Władysława Opolskiego (446 osób na każde 100

m długości ulicy), Różana (417 osób na każde 100 m długości ulicy), Józefa Ryszki (228 osób na każde

100 m długości ulicy) – Księcia Władysława Opolskiego (446 osób na każde 100 m długości ulicy),

Różana (417 osób na każde 100 m długości ulicy), Józefa Ryszki (228 osób na każde 100 m długości

ulicy) mają skrajnie wysoką gęstość zamieszkiwania. Ulice takie jak: Wiosenna, św Barbary,

Władysława Truchana, Krzywa, Kazimierza Wielkiego, Młodzieżowa, ks. Augustyna Kordeckiego, ks.

bpa Ignacego Krasickiego oraz Powstańców – cechują się natomiast wysoką gęstością

zamieszkiwania.

W Centrum w okresie 2011-2013 średnio rzecz biorąc ubywały 2 osoby na każde 100 m długości ulicy.

Największy (skrajnie wysoki) spadek miał miejsce przy ulicy Ludwika Szabatowskiego (274 osoby, tj.

137 osób na każde 100 m długości ulicy) oraz przy ul. Wita Hankego (154 osoby, tj. 73 osoby na każde

100 m długości ulicy). Najwyższy wzrost liczby mieszkańców zanotowano przy ul. Św. Barbary (o 306

mieszkańców, tj. 73 osoby na każde 100 m długości ulicy) (por. tab. 8).

Tabela 8. Spadek gęstości populacji dla wybranych ulic (w osobach na 100 m długości ulicy) za lata 2011-2013

6 Tzn. przekracza wartość krytyczną, którą wyliczono jako suma średniej i dwukrotności odchylenia

standardowego dla całości Chorzowa według danych za 2013 r.

7 Tzn. przekracza wartość standardową, którą wyliczono jako suma średniej i odchylenia standardowego dla

całości Chorzowa według danych za 2013 r.



Dzielnica Ulica Wartość

wskaźnika Rodzaj zmiany

Chorzów II Świętej Kingi -160,34 skrajnie wysoki odpływ mieszkańców

Chorzów II Węglowa -145,83 skrajnie wysoki odpływ mieszkańców

Centrum Ludwika Szabatowskiego -137,00 skrajnie wysoki odpływ mieszkańców

Chorzów II pl. Adama Mickiewicza -78,85 skrajnie wysoki odpływ mieszkańców

Centrum Wita Hankego -72,99 skrajnie wysoki odpływ mieszkańców

Chorzów Batory pl. Olimpijczyka Henryka Nowary -39,68 wysoki odpływ mieszkańców

Chorzów Batory Długa -33,63 wysoki odpływ mieszkańców

Chorzów Batory Piekarska -27,77 wysoki odpływ mieszkańców

Chorzów Stary Jana Kasprowicza -8,76 umiarkowany odpływ mieszkańców

WPKiW Zielony Zaułek -0,60 umiarkowany8 odpływ mieszkańców


W Chorzowie Batorym w 2013 roku zamieszkiwało 29 181 osób (w stosunku do 2010 roku

mieszkańców było ich mniej o 1162 osób). Skrajnie wysoką gęstość zamieszkiwania zanotowano przy

ulicach: Ludwika Solskiego (467 osób na każde 100 m długości ulicy), Brzozowa (340 osób na każde

100 m długości ulicy), Jurija Gagarina (259 osób na każde 100 m długości ulicy), ks. Józefa Czempiela

(230 osób na każde 100 m długości ulicy), Juliana Ursyna Niemcewicza (221 osób na każde 100 m

długości ulicy) oraz Trzyniecka (218 osób na każde 100 m długości ulicy). Wysoka gęstość

zamieszkiwania cechowała okolice ulic: Zawiszy Czarnego, Stefanii Sempołowskiej, Kochłowicką, pl.

Osiedlowy, Aleksandra Fredry, Adama Asnyka, Jubileuszową, Elizy Orzeszkowej, Sawickiej, Jakuba

Jasińskiego, Mieczysława Karłowicza, Karpacką oraz Szczepańska. W dzielnicy, w okresie 2011-2013

średnio rzecz biorąc ubywały 2 osoby na każde 100 m długości ulicy. Największy (wysoki) spadek

gęstości zamieszkiwania miał miejsce przy pl. Olimpijczyka Henryka Nowary (o 25 osób z 25

zamieszkałych, tj. 40 osób na każde 100 m długości ulicy) oraz przy ul. Długiej (340 osób, 34 osób na

każde 100 m długości ulicy), Piekarskiej (odpowiednio: 148 osoby, 28 osób na każde 100 m długości

ulicy), znaczny spadek, w liczbach bezwzględnych, odnotowała także jedna z najważniejszych ulic

dzielnicy, tj. ul. Armii Krajowej (101 osób). Najwyższy wzrost liczby mieszkańców zanotowano przy ul.

Ludwika Solskiego (o 280 mieszkańców, tj. 341 osób na każde 100 m długości ulicy). (por. tab 8)

W 2013 roku w Chorzowie Starym zamieszkiwało 7841 mieszkańców (w stosunku do roku 2010

zanotowano spadek o 314 mieszkańców). Wysoka gęstość zamieszkiwania cechowała okolice ulice:

Henryka Majętnego (203 osób na każde 100 m długości ulicy) oraz Karolinki (165 osób na każde 100

m długości ulicy). W dzielnicy, w okresie 2011-2013 średnio rzecz biorąc ubywało 5 osób na każde

100 m długości ulicy. Największy (ale w skali Chorzowa wcale nie wysoki) spadek gęstości

zamieszkiwania miał miejsce przy ul. Jana Kasprowicza (o 46 osób, 9 osób na każde 100 m długości

ulicy) oraz Karolinki (o 11 osób, 6 osób na każde 100 m długości ulicy). Widoczny spadek zanotował

także pl. św. Jana (o 47 osób, 5 osób na każde 100 m długości ulicy). Najwyższy wzrost gęstości

mieszkańców zanotowano przy ul. Emilii Plater (o 6 osób na każde 100 m długości ulicy), zaś

największy wzrost ogółem przy ul. Świerkowej (o 11 osób, 2 osoby na każde 100 m długości ulicy)

por. tab. 8).

8 Tzn. mieści się w granicach sumy średniej i odchylenia standardowego dla całości Chorzowa według danych za 2013 r.



Bezrobocie - przestrzenne zróżnicowanie zjawiska

Od 2011 roku w Chorzowie notuje się systematyczny przyrost liczby bezrobotnych. Według danych za

2010 rok w, w analizowanych dzielnicach, było 4863 bezrobotnych, w 2011 roku było ich 4548, rok

później 4746, a w 2013 roku już 4946. W okresie 2011-2013 nastąpił wzrost liczby bezrobotnych o

398 osób. Najwięcej pozostających bez pracy było w dzielnicy: Chorzów II (21 osoby na ulice).

Centrum i Chorzów Batory było po 13 bezrobotnych na ulicę w Chorzowie Starym 8 osób na ulicę.

(por. ryc. 7 i 8).

Rycina 7. Zmiany w zakresie liczby bezrobotnych na terenie Chorzowa za lata 2010-2013


Rycina 8. „Gęstość bezrobotnych” według dzielnic Chorzowa za 2013 r.


Najwięcej osób bez pracy mieszka przy ul. 3 Maja (244 osoby), Katowickiej (212 mieszkańców), 11

Listopada (148 bezrobotnych) (Chorzów II). W Chorzowie Batorym najwięcej bezrobotnych ogółem

mieszka przy ul. Armii Krajowej (148 osób). Kolejne najliczniejsze ulice pod względem liczby osób

bezrobotnych to ulica: Wolności (139 osób), Władysława Truchana (120 osób), Hajducka (117

mieszkańców jest bez pracy) i Powstańców (99 bezrobotnych). Przy wymienionych ulicach w 2013

roku mieszkała 1/4 bezrobotnej populacji Chorzowa. Najwięcej bezrobotnych w dzielnicy Chorzów

Stary w swej strukturze demograficznej miała ulica Siemianowicka (52 osoby posiadały ten atrybut).

W Chorzowie II w 2013 roku było 1902 osoby bez pracy (w stosunku do 2011 roku przybyło 71 osób).

Skrajnie zagrożone bezrobociem są obszary wzdłuż ulic: św. Piotra (20 osób na każde 100 m długości



ulicy), Juliusza Słowackiego i 11 Listopada (16 osób na każde 100 m długości ulicy), Beskidzka (15

osób na każde 100 m długości ulicy), Augustyna Świdra i Gwareckiej (14 osób na każde 100 m

długości ulicy), ks. Jana Ficka (13 osób na każde 100 m długości ulicy), Pawła Stalmacha, Szybowej i

Poleskiej (po 12 osób na każde 100 m długości ulicy), 3 Maja, Józefa Rymera i Miechowickiej (na

każde 100 m długości ulicy). W tej dzielnicy zagrożone bezrobociem są także ul. Lipińska, 23 Czerwca,

Pudlerska, dr Wincentego Styczyńskiego, Wileńska, Krzyżowa, Wandy, św. Pawła, Władysława

Stanisława Reymonta, Karola Miarki, Boczna oraz Polna. W Chorzowie II w okresie 2011-2013 średnio

rzecz biorąc przybywało jednego bezrobotnego na każde 300 m długości ulicy. Największy (skrajnie

wysoki) wzrost miał miejsce przy ulicy Katowickiej (55 osoby), 3 Maja (35 osób), dr Ignacego Nowaka

(25 osób), św. Józefa oraz św. Piotra (21 osób). Ta ostatnia ulica zanotowała skrajnie wysoką liczbę

bezrobotnych na 100 m ulicy, tj. 7 osób. Pozostałe mają przyrost nie przekraczający 2 bezrobotnych

na 100 m ulicy. (por. tab. 9)

W Centrum w 2013 roku bezrobotnych było 1458 mieszkańców tej dzielnicy (w stosunku do 2011

roku więcej o 116 osób). Skrajnie wysoki odsetek bezrobotnych w przeliczeniu na 100 m długości był

na ulicy: Władysława Truchana (120 bezrobotnych, 18 na każde 100 m długości ulicy) oraz Księcia

Władysława Opolskiego (68, 13 na każde 100 m długości ulicy). Poza wymienionymi w Centrum

najbardziej zagrożone bezrobociem są ul.: Wolności (139 bezrobotnych, 7 osób na każde 100 m

długości ulicy), Hajducka (117 osób, 6 osób na każde 100 m długości ulicy), Powstańców (99

bezrobotnych, 8 na każde 100 m długości ulicy). Ulicami o względnie wysokim poziomie bezrobocia

są ponadto: Karpińskiego (10 bezrobotnych na każde 100 m długości ulicy), Kazimierza Wielkiego (9

bezrobotnych), Cmentarna, Żeromskiego, Faski (po 8 pozostających bez pracy na każde 100 m

długości ulicy).

Tabela 9. Poziom bezrobocia w osobach na 100 m długości wybranych ulic



Chorzów Batory Ludwika Solskiego 32,93 skrajnie wysokie bezrobocie

Chorzów II św. Piotra 19,94 skrajnie wysokie bezrobocie

Chorzów Batory Zawiszy Czarnego 18,57 skrajnie wysokie bezrobocie

Centrum Władysława Truchana 18,46 skrajnie wysokie bezrobocie

Chorzów II Juliusza Słowackiego 16,11 skrajnie wysokie bezrobocie

Chorzów II 11 Listopada 16,03 skrajnie wysokie bezrobocie

Chorzów Batory Jakuba Jasińskiego 15,17 skrajnie wysokie bezrobocie

Chorzów II Beskidzka 14,52 skrajnie wysokie bezrobocie

Chorzów II Augustyna Świdra 13,99 skrajnie wysokie bezrobocie

Chorzów II Gwarecka 13,64 skrajnie wysokie bezrobocie

Centrum Księcia Władysława Opolskiego 12,73 skrajnie9 wysokie bezrobocie


W Chorzowie Batorym w 2013 roku było 1199 bezrobotnych (w stosunku do 2010 roku przybyło ich

59). Skrajnie wysoką gęstość bezrobocia zanotowano przy ulicach: Ludwika Solskiego (33 osoby na

9 Tzn. przekracza wartość krytyczną, którą wyliczono jako suma średniej i dwukrotności odchylenia standardowego dla




każde 100 m długości ulicy), Zawiszy Czarnego (19 osób na każde na 100 m długości ulicy), Jakuba

Jasińskiego (15 osób na 100 m długości ulicy) oraz Olzy (12 osób na 100 m długości ulicy). Wysoka

koncentracja bezrobocia cechowała okolice ulic: Brzozowa, ks. Hugona Kołłątaja, Juliana Ursyna

Niemcewicza, Hutnicza, Farna, Jurija Gagarina, ks. bpa Arkadiusza Lisieckiego, Armii Krajowej,

Aleksandra Fredry oraz Orląt. Największy (skrajnie wysoki) wzrost gęstości bezrobocia miał miejsce

przy ulicy Ludwika Solskiego (29 osób na 100 m długości ulicy - o 24 bezrobotnych) oraz przy ul. Olzy

(10 osób na 100 m długości ulicy – 4 osoby bezrobotne). Znaczny wzrost, w liczbach bezwzględnych,

odnotowała także jedna z najważniejszych ulic dzielnicy, tj. ul. Armii Krajowej (17 osób). Najwyższy

spadek liczby bezrobotnych zanotowano przy ul. Piekarskiej (o 14 osób, tj. 3 osoby na każde 100 m

długości ulicy). (por. tab. 9)

W 2013 roku w Chorzowie Starym mieszkało 387 bezrobotnych (w stosunku do roku 2010

zanotowano wzrost o 22 mieszkańców o takim statusie). Wysoka gęstość bezrobocia cechowała

okolice ulic: Mazurskiej i Marii Rodziewiczówny (6 osób na każde 100 m długości ulicy) oraz Emilii

Plater i Jana Kasprowicza (5 bezrobotnych na każde 100 m długości ulicy). W dzielnicy, w okresie

2011-2013 średnio rzecz biorąc przybywało 3 bezrobotnych na każde 100 m długości ulicy.

Największy (w skali Chorzowa wysoki) wzrost gęstości zamieszkiwania miał miejsce przy ul. Emilii

Plater (3 osoby na każdy 1000 mieszkańców). Najwyższy spadek gęstości mieszkańców bez pracy

zanotowano przy ul. Tadeusza Rejtana (o 6 osób na każde 100 m długości ulicy). Największy spadek

liczby bezrobotnych ogółem miał miejsce przy pl. św. Jana (12 osób, 2 osoby na każde 100 m długości

ulicy) (por. tab. 9).

Zagrożenie przestępczością

Od 2010 roku w Chorzowie notuje się systematyczny spadek popełnianych przestępstw. Według

danych za 2010 rok, w analizowanych dzielnicach, popełniono 4040 przestępstw, w 2011 roku było

ich 4026. W roku 2012 nastąpiła zmiana metodologii prezentacji danych – wykazywano tylko te ulice,

na których popełniono więcej niż 5 przestępstw w ciągu roku. W 2012 roku wykazano 2988

przestępstw, a w 2013 roku 1035. Opisywana pozytywna zmiana może być następstwem zmiany

metodologii prezentacji danych (według nowej metodologii w 2011 roku zanotowano 3615

przestępstw, a więc o 411 mniej niż według podejścia starszego), odwrócenia trendu koncentrowania

się zjawiska na kilkunastu ulicach Chorzowa lub pozytywnych efektów prewencji. Najwięcej

przestępstw w 2013 roku popełniano w dzielnicy: Centrum (4 przestępstwa na każdą ulicę). W

Chorzowie II i Chorzowie Batorym dopuszczano się po 3 przestępstwa na każdą ulicę, a w Chorzowie

Starym jednego. (por. ryc. 9 i 10).

Rycina 9. Zmiany w zakresie liczby przestępstw na terenie Chorzowa za lata 2010-2013




Rycina 10. „Gęstość popełnianych przestępstw” według dzielnic Chorzowa za 2013 r.


W 2013 roku najwięcej przestępstw popełniono przy: ul. 3 Maja (80 przestępstw - Chorzów II), Armii

Krajowej (58 przestępstw - Chorzów Batory), Wolności (56 przestępstw – Centrum) oraz Katowickiej

(56 przestępstw – Chorzów II). Przy wymienionych ulicach w 2013 roku popełniono 25 procent

wszystkich przestępstw w Chorzowie. Jeżeli doliczyć do tego ul. ks. Jana Gałeczki (38 przestępstw)

oraz Stefana Batorego w Chorzowie Batorym uzyskalibyśmy 33 procent wszystkich popełnionych

przestępstw na terenie miasta. Najwięcej przestępstw w dzielnicy Chorzów Stary popełniono przy ul.

Legnickiej (30 przestępstw).

W 2013 roku w dzielnicy centralnej Chorzowa popełniono 411 przestępstw10 (w stosunku do 2011

roku mniej o 884). Skrajnie wysoki odsetek przestępstw w przeliczeniu na 100 m długości ulicy był na:

ul. Dworcowej (10 przestępstw na każde 100 m długości ulicy), Cichej i Władysława Truchana (po 4

przestępstwa na każde 100 m długości ulicy), Józefa Ryszki, Ludwika Urbanowicza i Księcia

Władysława Opolskiego (po 3 przestępstwa na każde 100 m długości ulicy). Ulicami o względnie

wysokim poziomie zagrożenia przestępczością są ponadto: ul. Strzelców Bytomskich, Wolności,

Cmentarna, Powstańców, Marii Konopnickiej, ks. Jana Gałeczki oraz ks. bpa Bernarda Bogedaina. W

10 przy założeniu, że liczymy tylko te, których na ulicę było 5 i więcej (ta uwaga odnosi się także do opisu wszystkich

aspektów analizy stanu przestępczości w Chorzowie)



centrum występują tylko dwie ulice które w przeliczeniu na 100 m długości ulicy wykazywały wzrost

liczby popełnionych przestępstw. Są to ul. Cicha oraz Wita Hankego. Największa poprawa w

analizowanym okresie nastąpiła przy ul. Rynek i Różanej (por. tab. 10)

W Chorzowie II w 2013 roku doszło do 309 przestępstw (w stosunku do 2011 roku ubyło ich 921).

Skrajnie zagrożone przestępczością są obszary wzdłuż ulic: św. Piotra, ks. Jana Ficka, Beskidzka,

Gwarecka, 3 Maja (po 4 przestępstwa na każde 100 m długości ulicy) oraz św. Pawła i 11 listopada

(po 3 przestępstwa na każde 100 m długości ulicy). Wysokie zagrożenie przestępczością występuje

przy ulicy: 23 Czerwca, Krzyżowej, dr Wincentego Styczyńskiego, Karola Miarki, Wandy, Piotra

Niedurnego. Jedyny wzrost przestępczości w tej dzielnicy zanotowano przy ulicy Piotra Niedurnego,

największy spadek tego zjawiska przy ulicach: Barska, Zabrska, Boczna. (por. tab. 10)

Tabela 10. Liczba przestępstw popełnianych w 2013 roku na każde 100 m długości ulicy



Centrum Dworcowa 10,20 bardzo wysoka przestępczość11

Chorzów II św. Piotra 4,43 bardzo wysoka przestępczość

Centrum Cicha 4,09 bardzo wysoka przestępczość

Chorzów II ks. Jana Ficka 4,07 bardzo wysoka przestępczość

Centrum Władysława Truchana 4,00 bardzo wysoka przestępczość

Chorzów II Beskidzka 3,96 bardzo wysoka przestępczość

Chorzów II Gwarecka 3,95 bardzo wysoka przestępczość

Chorzów Batory Kochłowicka 3,83 bardzo wysoka przestępczość

Chorzów II 3 Maja 3,73 bardzo wysoka przestępczość

Centrum Józefa Ryszki 3,32 bardzo wysoka przestępczość

Chorzów II św. Pawła 3,31 bardzo wysoka przestępczość

Chorzów Batory Niedźwiedziniec 3,30 bardzo wysoka przestępczość

Centrum Ludwika Urbanowicza 3,21 bardzo wysoka przestępczość

Chorzów Stary Bytkowska 3,14 bardzo wysoka przestępczość

Centrum Księcia Władysława Opolskiego 3,00 bardzo wysoka przestępczość

Chorzów Batory Armii Krajowej 2,90 bardzo wysoka przestępczość

Chorzów II 11 Listopada 2,82 bardzo wysoka przestępczość


W Chorzowie Batorym w 2013 roku popełniono 241 przestępstw (w stosunku do 2011 roku liczba ta

zmalała o 602). Skrajnie wysoką gęstość (w odniesieniu do Chorzowa jako całości) popełnianych

przestępstw zanotowano wzdłuż ulic: Kochłowickiej (4 przestępstwa na 100 m długości ulicy),

Niedźwiedziniec oraz Armii Krajowej (po 3 przestępstwa na 100 m długości ulicy). Wysoką

(przekraczającą 2 przestępstwa na 100 m ulicy) zanotowano przy ulicy: ks. Józefa Czempiela, Długiej,

Brzozowej oraz 16 Lipca. Jedyny wzrost przestępczości w tej dzielnicy zanotowano przy ulicy

Kochłowickiej (o 4 przestępstwa na każde 100 m długości ulicy), największy spadek tego zjawiska przy





ulicach: Zawiszy Czarnego i Jakuba Jasińskiego (każdorazowo o 9 przestępstw na każde 100 m

długości ulicy). (por. tab. 10)

W 2013 roku w Chorzowie Starym zanotowano 52 przestępstwa (w stosunku do 2011 roku ich liczba

zmalała o 195) Skrajnie wysoka gęstość bezrobocia cechowała okolice ulic Bytkowskiej (3

przestępstwa na każde 100 m długości ulicy), wysokie ulica Legnicka (2 przestępstwa na każde 100 m

długości ulicy). Problemy z przestępczością występują także na ul. Bożogrobców. Dodatkowo

zarówno na ulicy Bytkowskiej jak i Legnickiej notuje się wzrost wskaźnika gęstości (względem danych

za 2011 rok). Największą poprawę bezpieczeństwa mieszkańców zanotowano przy ul. Rozbarskiej

(spadek o 5 przestępstw na każde 100 m długości ulicy) oraz przy ul. Mazurskiej i 17 Sierpnia (spadek

o 4przestępstwa na każde 100 m długości ulicy).

Przestrzenne zróżnicowanie świadczeń pomocy społecznej

Według danych za 2013 rok w analizowanych dzielnicach, pomocą społeczną objęto 7327 osób.

Najwięcej korzystających z pomocy społecznej było w Chorzowie II (40,6 procent korzystających w

mieście - 33 osób na ulicę). W dzielnicy Centrum było ich 28,7 procent (19 osób na ulicę), w

Chorzowie Batorym 23,5 procent (18 osób na ulicę), a w Chorzowie Starym 7,1 (11 osób na ulicę).

(por. ryc. 11 i 12).

Rycina 11. Osoby korzystające z pomocy społecznej na terenie Chorzowa. Dane za rok 2013

Opracowanie własne na podstawie: Atlas bezrobocia w Chorzowie za 2013 r. oraz materiałów UM Chorzów

Rycina 12. „Gęstość klientów opieki społecznej” według dzielnic Chorzowa za 2013 r.

Opracowanie własne na podstawie: Atlas bezrobocia w Chorzowie za 2013 r. oraz materiałów UM Chorzów



W 2013 roku najwięcej korzystających z analizowanych świadczeń zamieszkiwało przy ulicy: 3 Maja

(415 osób - Chorzów II), Katowickiej (370 osób - Chorzów II), Armii Krajowej (272 osoby - Chorzów

Batory), 11 Listopada (268 - Chorzów II), Wolności i Władysława Truchana w Centrum (odpowiednio

267 i 256 osób). Przy tych ulicach zamieszkiwała 1/4 osób objętych świadczeniami w mieście ogółem.

Nieco mniej takich osób mieszka przy ulicy: Powstańców (211 osoby – Centrum), dr Wincentego

Styczyńskiego (172 osoby - Chorzów II), Hajducka (140 osoby – Centrum) oraz św. Piotra (117 osoby

Chorzów II). Przy wszystkich wymienionych ulic zamieszkuje 1/3 osób korzystających z pomocy

społecznej w mieście.

W Chorzowie II w 2013 roku było 2973 osób korzystających z pomocy. Skrajnie duża koncentracja

korzystających z tych świadczeń miała miejsce przy ul. Juliusza Słowackiego (40 osób na każde 100 m

długości ulicy), św. Piotra (38 osób na każde 100 m długości ulicy), 11 Listopada (29 osób na każde

100 m długości ulicy), Poleska (29 osób na każde 100 m długości ulicy), Wileńska (22 osób na każde

100 m długości ulicy), 23 Czerwca (21 osób na każde 100 m długości ulicy), Krzyżowa i ks. Jana Ficka,

Pudlerska, (po 20 osób na każde 100 m długości ulicy), Augustyna Świdra, 3 Maja, Pawła Stalmacha

(po 19 osób na każde 100 m długości ulicy), dr Wincentego Styczyńskiego (18 osób na każde 100 m

długości ulicy) oraz Wandy (17 osób na każde 100 m długości ulicy). Duża koncentracja klientów

pomocy społecznej występowała przy ulicy: Miechowickiej, Lipińskiej, Romualda Traugutta,

Gwareckiej, Małej, Zabrskiej. W 2013 roku w dzielnicy Centrum zamieszkiwało 2104 korzystających z

pomocy społecznej. Skrajnie wysoki odsetek korzystających ze świadczeń społecznych był na ulicy:

Władysława Truchana (39 osób w przeliczeniu na 100 m jej długości), Karpińskiego (28 osób w

przeliczeniu na 100 m jej długości), Kazimierza Wielkiego (19 osób w przeliczeniu na 100 m jej

długości) oraz Powstańców (18 osób w przeliczeniu na 100 m długości ulicy). Wysoką koncentrację

nieradzących sobie osób mają również ulice: Stefana Żeromskiego, Cmentarna, Jana Faski, Wolności,

Ludwika Urbanowicza, ks. Augustyna Kordeckiego, Jana Sobieskiego.

Tabela 11. Liczebność klientów OPS w osobach na 100 m długości wybranych ulic



Centrum Władysława Truchana 39,38 bardzo 12

wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów II Juliusza Słowackiego 38,93 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów Batory Zawiszy Czarnego 37,14 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów II św. Piotra 37,03 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów Batory Ludwika Solskiego 34,15 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów II 11 Listopada 29,04 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów II Poleska 29,00 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Centrum Karpińskiego 27,94 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów Batory ks. Hugona Kołłątaja 27,86 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów Batory Jakuba Jasińskiego 22,76 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów II Wileńska 21,82 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów Batory Elizy Orzeszkowej 21,18 bardzo wysokie uzależnienie od OPS







Chorzów II 23 Czerwca 21,15 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów II Krzyżowa 20,23 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów II ks. Jana Ficka 19,92 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów II Pudlerska 19,77 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów II Augustyna Świdra 19,45 bardzo wysokie uzależnienie od OPS

Chorzów II 3 Maja 19,36 bardzo wysokie uzależnienie od OPS


W Chorzowie Batorym w 2013 roku z pomocy społecznej skorzystały 1722 osoby. Skrajnie wysoką

gęstość (w odniesieniu do Chorzowa jako całości) klientów Ośrodka Pomocy Społecznej zanotowano

wzdłuż ulic: Zawiszy Czarnego (37 osób na 100 m długości ulicy), Ludwika Solskiego (34 osób na 100

m długości ulicy), ks. Hugona Kołłątaja (28 osób na 100 m długości ulicy), Jakuba Jasińskiego (23 osób

na 100 m długości ulicy), Elizy Orzeszkowej (21 osób na 100 m długości ulicy) oraz Stanisława

Wyspiańskiego (18 osób na 100 m długości ulicy). Wysoką koncentrację zanotowano przy ulicy:

Aleksandra Fredry, Ludwika Zamenhofa, Hutnicza, Juliana Ursyna Niemcewicza, Armii Krajowej oraz

Kazimierza Tetmajera.

W 2013 roku w Chorzowie Starym zanotowano 519 osób klientów OPS. Na terenie dzielnicy nie

zanotowano skrajnie wysokiej koncentracji osób korzystających ze świadczeń społecznych. Wysoka

koncentracja występuje przy ulicy Emilii Plater i Mazurskiej (po 12 osób na 100 m długości ulicy).

Kolejne trzy ulice to: Jana Kasprowicza, Marii Rodziewiczówny, pl. św. Jana.

2.3.2 Związki przyczynowo skutkowe występowania zjawisk kryzysowych

Według danych GUS na 2013 rok w Chorzowie zarejestrowanych było 11219 podmiotów

gospodarczych (osiągając poziom porównywalny do roku 2009) w tym 537 publicznych oraz 10685

prywatnych. Należy zaznaczyć, że udział przedsiębiorstw sektora publicznego w strukturze REGON

nieznacznie, ale systematycznie maleje. W 2013 roku najsilniej reprezentowanymi sekcjami PKD były:

sekcja G skupiająca handel hurtowy i detaliczny, naprawę pojazdów samochodowych z włączeniem

motocykli (nieco ponad 29 procent zarejestrowanych przedsiębiorstw, sekcja ta jednak notuje

systematyczny spadek ilości rejestrowanych firm) oraz sekcja F skupiająca przedsiębiorstwa

zajmujące się budownictwem (nieco poniżej 11 procent, jest to sekcja, która notuje wzrost ilościowy

rejestrowanych przedsiębiorstw). Udział procentowy sekcji G w Chorzowie jest wyższy niż w

województwie śląskim (prawie 29 procent) oraz w skali kraju (ponad 26 procent), zaś sekcji F

nieznacznie niższy niż w województwie śląskim (ponad 11 procent) oraz w skali kraju (niespełna 12

procent). Najbardziej rozwojową branżą (mierzoną przyrostem rejestrowanych przedsiębiorstw) jest

edukacja (sekcja P), na rynku nadal brakuje przedsiębiorstw świadczących tego typu usługi (choć

wskaźnik dla województwa śląskiego oraz kraju są porównywalne do Chorzowa (na poziomie 3

procent przedsiębiorstw), to jednak w opisywanym mieście jest on nadal niższy).

W strukturze podmiotów prywatnych dominują osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą

(w 2013 roku było ich 8107, co stanowiło 76,5 procent firm sektora prywatnego). Drugą liczącą się

grupą przedsiębiorstw są spółki prawa handlowego (w 2013 roku było ich 1133, co stanowiło 10

procent wszystkich firm tego sektora). Na uwagę zasługuje trend systematycznego spadku udziału

osób fizycznych w ogólnej strukturze przedsiębiorstw (o nieco ponad 3 procent w okresie 2009-2013)

oraz wzrost udziału spółek prawa handlowego (o nieco ponad 2 procent w opisywanym okresie).



Nieznaczny wzrost (o 0,2 procent) notują także spółki z udziałem kapitału zagranicznego (z 146 w

2009 do 170 w 2013 roku).

Współczynnik przedsiębiorczości, wyznaczany jako liczba przedsiębiorstw wpisanych do rejestru

REGON na 10 tys. mieszkańców, który w 2013 roku był na poziomie 1013, był wyższy niż analogiczny

wskaźnik wyliczony dla województwa śląskiego (1001), ale niższy niż obliczony dla typowej polskiej

gminy (1057). W 2013 roku jednostki nowo zarejestrowane w systemie REGON na 10 tys.

mieszkańców były na poziomie 78 przedsiębiorstw (była to najniższa wartość wskaźnika od 2008

roku, oraz niższa niż wartość liczonej dla woj. śląskiego: 81 przedsiębiorstw oraz kraju: 95

przedsiębiorstw). Inaczej kształtuje się wartość wskaźnika pokazującego wykreślenia z systemu

REGON. W Chorzowie w 2013 roku wykreślono 75 jednostek w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców

(o 10 więcej niż w typowej gminie województwa śląskiego oraz o 5 więcej niż w typowej polskiej

gminie).

Uwzględniając zarówno wielkość miasta, jak i jego potencjał gospodarczy należy uznać, że ilość

podmiotów wpierających rozwój przedsiębiorczości oraz stanowiących otoczenie dla funkcjonowania

biznesu jest niewystarczająca. Wśród nielicznych podmiotów działających na tym polu wymienić

należy:

Śląskie Centrum Targowe oferujące tereny wystawiennicze, centrum konferencyjne oraz

wynajem powierzchni biurowych,

Centrum Przedsiębiorczości sp. z o.o. mające swą siedzibę na terenie Śląskiego Centrum

Targowego, prowadzące m.in. Inkubator Przedsiębiorczości oraz realizujące unijne programy

pomocowe związane np. ze wspieraniem i promocją samozatrudnienia,

Centrum Rzemieślników, Handlowców i Przedsiębiorców, Stowarzyszenie Przedsiębiorców

Miasta Chorzowa oraz Regionalna Izba Gospodarcza – celem tych organizacji jest integracja

środowiska gospodarczego miasta.

W związku z powyższym należy większe wysiłki skoncentrować na wsparciu poprzez istniejące i

nowoutworzone instytucje biznesu działalności innowacyjnych, wykorzystujących potencjał

endogeniczny, w postaci doświadczenia zawodowego często o profilu technicznym, jak również

nowych kompetencji i umiejętności kształtowanych na poziomie szkolnictwa ponad gimnazjalnego.

Przyszłość gospodarki Chorzowa upatruje się w innowacyjnym rozwoju mikroprzedsiębiorstw oraz

małych i średnich firm jak również zwiększonym potencjale produkcyjno-rynkowym dużych

przedsiębiorstw. Wzrost gospodarczy ma być tworzony w środowisku, w którym występuje

współpraca pomiędzy podmiotami sfery gospodarczej oraz wysokie standardy i jakość świadczonych

usług przez strefę otoczenia biznesu.13 Ma to znacznie ograniczyć obecnie występujące problemy, w

tym trudności z zagospodarowaniem dużych terenów poprzemysłowych będących w posiadaniu

przedsiębiorstw głównie z uwagi na niewystarczające środki finansowe na rewitalizację obszarów

poprzemysłowych oraz zbyt małą liczbę projektów dotyczących rewitalizacji14.

Od początku lat 90-tych ubiegłego wieku w Chorzowie, jak i innych miastach Aglomeracji

Górnośląskiej (Katowickiej) zachodzi proces głębokiej restrukturyzacji gospodarczej skutkującej w

dużej mierze ograniczeniem produkcji lub likwidacją przedsiębiorstw działających w sektorze

13 Por. Strategia Rozwoju Chorzowa do 2030 r., Urząd Miasta Chorzów 2014, s. 63

14 Por. tamże s. 54



przemysłu. Zmiany dotyczyły m.in. Huty Batory oraz Huty Kościuszko, na bazie której działa obecnie

zakład Huta Królewska ArcelorMittal Poland. Z kolei na terenie zlikwidowanych Zakładów

Chemicznych Hajduki, firma Investment Park Hajduki S.A. realizuje projekt parku przemysłowo-

technologicznego. Natomiast firma Konstal została przejęta przez koncern Alstom. Pomimo

restrukturyzacji baza ekonomiczna miasta nie została w pełni odtworzona, co skutkuje przede

wszystkim ograniczeniem liczby miejsc pracy i wystąpieniem zarówno zjawiska bezrobocia, jak i

migracji zewnętrznych o charakterze zarobkowym. Skutkiem transformacji gospodarczej jest też

pauperyzacja części społeczności miasta. W poszczególnych dzielnicach można wyróżnić miejsca

(ulice, kwartały ulic), gdzie koncentracja negatywnych zjawisk społecznych mierzonych poziomem

ubóstwa, bezrobocia oraz bezpieczeństwa publicznego jest bardzo wysoka. Tego typu segregacja

mieszkańców ze względu na warunki i jakość życia, sprzyja pogłębianiu się zjawiska wykluczenia

społecznego oraz dziedziczenia ubóstwa, czy też postaw, które do niego prowadzą.

Wypadkową zmian gospodarczych są nie tylko skutki społeczne, ale również techniczne

i infrastrukturalne. Ograniczone możliwości finansowe właścicieli nieruchomości prowadzą do

długotrwałych zaniedbań remontowych i modernizacyjnych, których skutkiem jest pogorszenie stanu

technicznego oraz obniżenie standardu zasobów, w szczególności tkanki mieszkaniowej. Dodatkowo

przekształceniom własnościowym (prywatyzacja zasobów) bardzo często towarzyszy

nieuregulowanie w pełni kwestii zasad użytkowania oraz odpowiedzialności za najbliższe otoczenie

(przestrzeń osiedlowa, podwórka), co skutkuje występowaniem konfliktów, pogorszeniem estetyki

i brakiem ładu przestrzennego. Istotnym elementem mającym swe źródło w przekształceniach

gospodarczych, jak również zmianie zachowań społecznych jest utrata dotychczasowych funkcji

realizowanych w obiektach użyteczności publicznej oraz towarzyszącej im infrastrukturze.

W szczególności dotyczy to dworców kolejowych, szkół, obiektów administracji publicznej itp.

W Chorzowie proces przejścia od miasta przemysłowego do miasta poprzemysłowego wiąże się

z restrukturyzacją gospodarczą wywołującą presje społeczne, te z kolei przyczyniają się do

postępującej degradacji technicznej zasobów. Powyższej sekwencji zjawisk towarzyszą negatywne

efekty sąsiedztwa mogące przyczynić się do obniżenia atrakcyjności poszczególnych terenów

miejskich zarówno z punktu widzenia inwestorów, jak i mieszkańców. W związku z powyższym

planowane działania rewitalizacyjne powinny mieć charakter kompleksowych przedsięwzięć

generujących pozytywne rezultaty zarówno w sferze społeczno-gospodarczej, jak również techniczno-

środowiskowej.

Rycina 13. Związki przyczynowo skutkowe występowania zjawisk kryzysowych w Chorzowie



Opracowanie własne

2.3.3 Analiza problemów i potencjałów rozwojowych dla obszarów kryzysowych

Analiza problemów i potencjałów rozwojowych dla obszarów kryzysowych została wykonana zgodnie

z wynikami sondażu przeprowadzonego drogą internetową w okresie od 15 maja do 15 lipca 2014

roku na stronie internetowej www.miasto3.com, w celu poznania opinii klientów miasta Chorzowa

na temat jego problemów i możliwych do wykorzystania potencjałów rozwojowych. Ogółem w

sondażu uczestniczyła dwudziestosześcioosobowa grupa badanych, charakteryzująca się typowym

dla wszystkich mieszkańców Chorzowa zróżnicowaniem pod względem wieku, płci oraz dzielnicy i

grupy którą reprezentowała (w badaniu uczestniczyły także osoby mieszkające poza Chorzowem).

Generalnie jako najbardziej wymagające rewitalizacji respondenci (w pytaniu otwartym) wskazali

następujące miejsca: Rynek i jego otoczenie (92 procent wskazujących), tzw. Cwajka w Chorzowie II

(85 procent respondentów), tzw. Biadacz w Chorzowie Batorym (60 procent badanych). Jako co

najmniej ciekawe można zinterpretować następujące fakty: (a) najliczniejsze odpowiedzi zanotowane

dla Chorzowa Starego można określić jako „nie wiem” - odpowiedziało tak 54 procent zapytanych,

świadczy to o nikłej świadomości mieszkańców na temat problemów, z jakimi boryka się ta

historyczna dzielnica Chorzowa (wśród odpowiedzi, które wskazywały określony obszar, najliczniej

reprezentowana była Dolina Górnika – 15 procent), (b) tereny po byłej Hucie Kościuszko zdaniem

mieszkańców i odwiedzających miasto zlokalizowane są w dzielnicy Centrum (na potrzebę

rewitalizacji tego terenu wskazało 27 procent mieszkańców), Chorzowie II (4 procent wskazań –

mimo, że omawiany obszar administracyjnie przynależy do tej dzielnicy) oraz Chorzowie Starym (4

procent odpowiedzi).

Wśród obiektów wymagających rewitalizacji ankietowani wskazywali głównie na niszczejący

(prywatny) budynek Starej Rzeźni - łącznie wskazało na niego 47 procent respondentów -

umiejscawiając go w dzielnicy Centrum (35 procent pytanych) lub w Chorzowie II (12 procent

odpowiedzi). Nieco mniej wskazań miały: dawny budynek Ratusza Miejskiego w Chorzowie Batorym

(27 procent odpowiedzi), budynek dawnej palarni kawy w Chorzowie II (15 procent) oraz budynki

dworców PKP Chorzów Miasto i Chorzów Batory (łącznie 15 procent odpowiedzi). W Chorzowie

•zmiany włanościowe (prywatyzacja)

•zmiany profilu działalności gospodarczej

•likwidacja działalności gospodarczych

restrukturyzacja gospodarcza

•bezrobocie •migracje zewnętrzne i proces

depopulacji •pauperyzacja społeczności loklanej

oraz zjawisko wykluczenia

presje społeczne •niezagospoarowane terenów

poprzemysłowych

•substandardowa zabudowa mieszkaniowa

•zaniedbane infrastruktura komunlana oraz miejskie

przestrzenie publiczne

degradacja techniczna i środowiskowa



Starym najwięcej odpowiedziało „nie wiem” – 62 procent odpowiedzi. W dzielnicy tej wskazania

dotyczyły: Placu św. Jana oraz ul. Kasprowicza (po 8 procent). Zgodnie z wynikami sondażu wskazano,

że w dzielnicy Centrum najbardziej istotne problemy dotyczą braku perspektyw dla młodych ludzi (35

procent odpowiedzi), starzenia i wyludniania się (31 procent odpowiedzi) oraz dużej ilości

niebezpiecznych miejsc (23 procent odpowiedzi). W dzielnicy tej najbardziej widoczne są jednak

problemy średnio istotne, w szczególności zły stan mieszkań oraz duża ilość niebezpiecznych miejsc

(po 46 procent odpowiedzi). Nieco mniej osób wskazało na problem niskiej jakości przestrzeni

publicznych (35 procent respondentów).

Zdaniem respondentów w dzielnicy Centrum problemem nie jest niezadowalająca oferta w zakresie

kultury, sportu i rekreacji (por. ryc. 14).

Rycina 14. Problemy rozwojowe dla obszarów kryzysowych zlokalizowanych w Centrum Chorzowa

Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych

Zdaniem respondentów obszary kryzysowe w dzielnicy Centrum powinny być przebudowywane w

oparciu o wykorzystanie stosunkowo dobrych możliwości komunikacyjnych zarówno w układzie

wewnętrznym jak i zewnętrznym (sądzi tak 58 procent badanych). Mniejsze znaczenie (zdaniem 38

procent respondentów) mają pozytywne skojarzenia z miejscami cennymi ze względu na ładunek

dziedzictwa kulturowego, przemysłowego oraz przyrodniczego w nich zawarty. Jeszcze mniejszym

potencjałem rozwojowym jest lokalna przedsiębiorczość (35 procent badanych) oraz działalność

instytucji i miejsc, które integrują życie społeczne dzielnicy (31 procent). Zdaniem respondentów

potencjału rozwojowego w tej dzielnicy nie należy raczej poszukiwać w samoorganizacji mieszkańców

oraz ich poczuciu tożsamości lokalnej (por. ryc. 15).

Rycina 15. Potencjalne obszary poszukiwania potencjałów rozwojowych dla obszarów kryzysowych w Centrum Chorzowa




Podczas analizy odpowiedzi na temat Chorzowa II uderza niespotykana w innych dzielnicach

zgodność respondentów co do istotności występowania problemów (wszystkie z wymienionych w

kwestionariuszu uzyskały powyżej 50 procent odpowiedzi oznaczonych jako „bardzo istotne”).

Największym problemem w tej dzielnicy są jednak (zdaniem odpowiadających) warunki

zamieszkiwania (92 procent) oraz warunki bezpieczeństwa (88 procent). Na niską jakość przestrzeni

publicznych wskazało 69 procent odpowiadających. Najmniej ważnym problemem w dzielnicy jest

niezadowalająca oferta kultury, sportu i rekreacji (8 procent wskazań), ale i ona jest zaliczana do

problemów bardzo istotnych (58 procent odpowiedzi) (por. ryc. 16).

Rycina 16. Problemy rozwojowe dla obszarów kryzysowych zlokalizowanych w Chorzowie II


Rewitalizację Chorzowa II zdaniem respondentów powinno się budować na poczuciu tożsamości i

przywiązaniu mieszkańców do swojej dzielnicy (sądzi tak 62 procent badanych). Obszary kryzysowe

powinny być przebudowywane w oparciu o wykorzystanie dobrego skomunikowania wewnętrznego

oraz powiązań zewnętrznych miasta (sądzi tak 54 procent badanych). Mniejsze znaczenie (zdaniem

42 procent respondentów) mają cenne miejsca oraz wartości kulturowe, jakie z sobą niosą.

Względnie mało osób (19 procent) pokłada nadzieję w kompleksowej odbudowie obszarów

kryzysowych z wykorzystaniem przedsiębiorczości mieszkańców, przy współudziale instytucji

publicznych organizujących życie dzielnicy (również 19 procent). Zdaniem respondentów potencjału

rozwojowego w tej dzielnicy nie należy raczej poszukiwać w samoorganizacji mieszkańców. (por. ryc.

17)

Rycina 17. Potencjalne obszary poszukiwania potencjałów rozwojowych dla obszarów kryzysowych w Chorzowie II




W Chorzowie Batorym najbardziej widocznym problemem jest brak perspektyw dla młodych ludzi (46

procent odpowiedzi) oraz zły stan mieszkań oraz duża ilość niebezpiecznych miejsc (po 31 procent

wskazań). Jako problemy o średnim poziomie istotności wskazano dużą ilość niebezpiecznych miejsc

(46 procent odpowiedzi) oraz wyludnianie i starzenie się społeczności dzielnicy (35 procent wskazań).

Podobnie jak w innych dzielnicach jako kluczowy problem nie zostały uznane braki w zakresie oferty

kulturalnej, sportu, rekreacji oraz innych form spędzania czasu wolnego (23 wskazania klasyfikujące

problem jako nie dotyczący oraz 35 wskazań określających go jako mało istotny) (por. ryc. 18).

Rycina 18. Problemy rozwojowe dla obszarów kryzysowych zlokalizowanych w Chorzowie Batorym


Rewitalizację obszarów kryzysowych zlokalizowanych w Chorzowie Batorym zdaniem pytanych

powinno się budować na poczuciu tożsamości i przywiązaniu mieszkańców do swojej dzielnicy (uważa

tak 50 procent respondentów). Obszary kryzysowe powinny być także przebudowywane przy

wykorzystaniu przedsiębiorczości lokalnej, dobrego skomunikowania oraz istnieniu wartości

kulturowych, przemysłowych oraz przyrodniczych (odpowiedzi te zyskały akceptację każdorazowo 38

procent badanych). Mniejsze znaczenie (zdaniem 31 procent respondentów) mają instytucje i miejsca

organizujące życie społeczne dzielnicy. Zdaniem respondentów w tej dzielnicy nie należy szukać

źródeł rozwiązania problemów w samoorganizacji mieszkańców. (por. ryc. 19).

Rycina 19. Potencjalne obszary poszukiwania potencjałów rozwojowych dla obszarów kryzysowych w Chorzowie Batorym




W Chorzowie Starym największe problemy dotyczą: złego stanu mieszkań oraz braku perspektyw dla

ludzi młodych (odpowiedziało tak po 73 procent zapytanych), problemem jest także wyludnianie i

starzenie się mieszkańców (65 procent wskazań). Najmniejsze problemy zdaniem respondentów

dotyczą w tej dzielnicy dużej ilości niebezpiecznych miejsc (15 procent nie widzi go wcale, 15 procent

uznało za mało istotny) oraz niezadowalającej oferty w zakresie kultury, sportu i rekreacji oraz innych

form spędzania czasu wolnego (odpowiednio 15 i 12 procent odpowiedzi) (por. ryc. 20).

Rycina 20. Problemy rozwojowe dla obszarów kryzysowych zlokalizowanych w Chorzowie Starym


Obszary kryzysowe Chorzowa Starego powinny być rewitalizowane z wykorzystaniem specyficznych

cech i funkcji, jakie niosą z sobą miejsca cenne kulturowo, przemysłowo lub przyrodniczo (uważa tak

50 procent badanych). Obszary te powinny być przebudowywane w oparciu o wykorzystanie

poczucia tożsamości mieszkańców oraz ich przywiązania do miejsca zamieszkiwania (zdaniem 46

procent badanych). Mniejsze znaczenie (zdaniem 38 procent respondentów) ma dobre

skomunikowanie dzielnicy oraz samoorganizacja mieszkańców i inicjatywy obywatelskie, jakie są

generowane w społecznościach lokalnych (31 procent respondentów). Należy jednak zauważyć, że

zdaniem 27 procent samoorganizacji mieszkańców nie można wykorzystać w procesach

rewitalizacyjnych (por. ryc. 21).

Rycina 21. Potencjalne obszary poszukiwania potencjałów rozwojowych dla obszarów kryzysowych w Chorzowie Starym




Reasumując można powiedzieć, że mieszkańcy Chorzowa oraz jego pozostali użytkownicy widzą

głównie problemy społeczne i ekonomiczne miasta (brak perspektyw dla ludzi młodych, wyludnianie i

starzenie się mieszkańców oraz kłopoty z zagwarantowaniem bezpieczeństwa). Widoczny jest także

zły stan tkanki mieszkaniowej (szczególnie w Chorzowie II) oraz niska jakość przestrzeni publicznych

(szczególne w Centrum). Równocześnie można stwierdzić, że procesy rewitalizacyjne w Chorzowie

powinny być prowadzone głównie z wykorzystaniem potencjału tkwiącego w tożsamości lokalnej i ich

przywiązaniu do dzielnicy (po stronie społecznej) oraz rencie15 wynikającej z dobrego

skomunikowania miasta (po stronie ekonomicznej). Zróżnicowane podejście do traktowania

poszczególnych obszarów kryzysowych powinno być wykorzystane w celu akcentowania ich walorów

– cennych ze względu na lokalną kulturę, dziedzictwo przemysłowe oraz biologiczną

bioróżnorodność.

15 Renta to jedna z kategorii ekonomicznych wynikająca z różnicy pomiędzy kosztami ponoszonymi w konkretnej lokalizacji a

dochodami z niej płynącymi



3 Delimitacja obszarów rewitalizacji wraz z ustaleniem ich profilu i

wskazaniem specyfiki rewitalizacyjnej

Delimitację obszarów problemowych (kryzysowych) przeprowadzono w systemie eksperckim, ujęto

obszary wyodrębnione poprzez analizy wykonane w obu modułach programowych: „klasycznym” -

przestrzenno-środowiskowym oraz społeczno-ekonomicznym. Na podstawie tych analiz

uporządkowano typy obszarów wskazanych do rewitalizacji i wyodrębniono trzy typy :

A) obszar wynikowy delimitacji w ramach modułu przestrzenno-środowiskowego i społeczno-

ekonomicznego łączący problemy degradacji przestrzennej z problemami społeczno-

ekonomicznymi.

B) Obszar degradacji środowiskowo- przestrzennej

C) Obszar kryzysowy ze względu na problemy i zagrożenia społeczno- ekonomiczne

Tabela 12. Delimitacja obszarów kryzysowych, opracowanych dla modułu przestrzenno- środowiskowego oraz społeczno- ekonomicznego– zestawienie obszarów

Lp. Dzielnica Charakter Obszaru Obszar [ha] Typ

obszaru

1 Centrum Śródmieście z Rynkiem i otuliną kwartałów ulic. Obszar wynikowy delimitacji w ramach modułu przestrzenno-środowiskowego i społeczno- ekonomicznego

66,44 A1

Razem Centrum 66,44 A1

2 Chorzów II Obszar zabudowy mieszkaniowej ograniczony ulicami Katowicką, Krzyżową, Mariańską oraz wzdłuż ulicy 3- Maja (sięgające do Pl. Powstańców Śląskich)

82,604 A2

3 Chorzów II Teren zdegradowany wokół stawu Herman 2,9 B1

4 Chorzów II Tereny po wyburzonej stalowni Huty Kościuszko 25,052 B2

5 Chorzów II Tereny pokolejowe wzdłuż ul. Katowickiej, graniczące od południa z torami kolejowymi

2,9 B3

6 Chorzów II Zabudowa dawnej rzeźni miejskiej 2,77 B4

7 Chorzów II Tereny zdegradowane ul. Łagiewnicka, Janasa do Składowej

58,99 B5

8 Chorzów II Tereny występowania negatywnych zjawisk społecznych (ul. Św. Kingi, Węglowa)

20,53 C1

Razem Chorzów II 195,746 A, B, C

9 Chorzów Stary Dolina Górnika 19,58 B6

10 Chorzów Stary „Żabie Doły” 16,45 B7

11 Chorzów Stary Ciąg zabudowy ul. Bożogrobców, Mazurska, Pl. Św. Jana

7,27 C2

12 Chorzów Stary ul. Michałowicka- dawne składowisko odpadów 9,77 B8

Razem Chorzów Stary 53,07 B, C

13 Chorzów Batory Otulina ulicy Armii Krajowej oraz „ Biadacz” Obszar zabudowy mieszkaniowej z cechami degradacji i występującymi problemami społecznymi. Obszar wynikowy obu delimitacji.

30,55 A3



Lp. Dzielnica Charakter Obszaru Obszar [ha] Typ

obszaru

14 Chorzów Batory Tereny występowania negatywnych zjawisk społecznych (ul. Kochłowicka )

13,97 C3

15 Chorzów Batory Tereny występowania negatywnych zjawisk społecznych (ul. Brzozowa )

9,5 C4

Razem Chorzów Batory 54,22 A, C

Razem całe miasto 369,276 A, B, C

Wskazane obszary problemowe zajmują w mieście powierzchnię 369,276 ha co stanowi 11%

powierzchni miasta. Należy mieć na uwadze fakt, że wskazane w delimitacji tereny problemowe nie

obejmują np. czynnych terenów produkcyjnych oraz rozproszonych na terenie całego miasta terenów

zdegradowanych o małej powierzchni

Analizując delimitację obszarów kryzysowych dla poszczególnych dzielnic Chorzowa i ich typologię,

możemy wskazać Chorzów II jako dzielnicę, w której znajduje się najwięcej terenów wymagających

działań rewitalizacyjnych. Co więcej reprezentują one wszystkie trzy typy obszarów kryzysowych czyli

obszar wynikowy łączący problemy degradacji przestrzennej z problemami społeczno-

ekonomicznymi, obszary degradacji środowiskowo- przestrzennej oraz obszary kryzysowe

z występującymi problemami i zagrożeniami społeczno- ekonomicznymi. Rozkład przestrzenny tych

terenów w dzielnicy Chorzów II przedstawia rycina (22).

Diagnoza wskazująca na największe obciążenie dzielnicy Chorzów II obszarami problemowymi

potwierdzają zapisy Mini Programu Rewitalizacji Chorzowa II opracowanego w roku 2012. Zostały

one ujęte w syntetycznej części diagnostycznej, w której przeanalizowano dzielnicę w wymiarze

społecznym gospodarczym i przestrzennym.

Lp. Dzielnica Chorzów II Obszar [ha] Typ

obszaru

1 Obszar zabudowy mieszkaniowej ograniczony ulicami Katowicką, Krzyżową, Mariańską oraz wzdłuż ulicy 3- Maja (sięgające do Pl. Powstańców Śląskich)

82,604 A2

2 Teren zdegradowany wokół stawu Herman 2,9 B1

3 Tereny po wyburzonej stalowni Huty Kościuszko 25,052 B2

4 Tereny pokolejowe wzdłuż ul. Katowickiej, graniczące od południa z torami kolejowymi

2,9 B3

5 Zabudowa dawnej rzeźni miejskiej 2,77 B4

6 Tereny zdegradowane ul. Łagiewnicka, Janasa do Składowej 58,99 B5

7 Tereny występowania negatywnych zjawisk społecznych (ul. Św. Kingi, Węglowa)

20,53 C1

Razem Chorzów II 195,746 A, B, C

Chorzów Centrum- Z uwagi na śródmiejski charakter i znaczenie dla całego miasta, dzielnica stanowi

przestrzeń skupiającą szczególną uwagę nie tylko mieszkańców , ale również odwiedzających. W tym

obszarze delimitacja objęła obszar kryzysowy znajdujący się w samym sercu miasta (rycina 23). Jest

on obszarem, który styka się bezpośrednio z obszarami problemowymi wskazanymi w Chorzowie II, i

podejmowane działania rewitalizacyjne w tej przestrzeni, będą mogły w przyszłości stanowić

naturalną kontynuację działań prowadzonych w obszarach Chorzowa II.



Lp. Dzielnica Centrum Obszar [ha] Typ

obszaru

1 Śródmieście z Rynkiem i otuliną kwartałów ulic. Obszar wynikowy delimitacji w ramach modułu przestrzenno-środowiskowego i społeczno- ekonomicznego

66,44 A1

Pozostałe dwie dzielnice- Chorzów Stary i Chorzów Batory posiadają podobny powierzchniowo

obszar zajęty przez tereny problemowe. Różni je tylko charakter tych terenów, gdyż w Chorzowie

Starym występują tereny poprzemysłowe i zdegradowane środowiskowo oraz teren kryzysowy ze

zdiagnozowanymi problemami społeczno- ekonomicznymi (rycina 24), natomiast w Chorzowie

Batorym występuje wynikowy obszar kryzysowy A3 oraz obszary ze zdiagnozowanymi problemami

społeczno- ekonomicznymi. (rycina 25). Należy mieć na uwadze, że problemy degradacji

środowiskowo- przestrzennej w Chorzowie Batorym są również obecne i być może będą się nasilać,

gdyż jest to dzielnica z czynnie działającymi zakładami produkcyjnymi, które sąsiadują często z

zabudowa mieszkaniowa i usługową.

Lp. Dzielnica Chorzów Stary Obszar [ha] Typ

obszaru

1 Dolina Górnika 19,58 B6

2 „Żabie Doły” 16,45 B7

3 Ciąg zabudowy ul. Bożogrobców, Mazurska, Pl. Św. Jana 7,27 C2

4 ul. Michałowicka- dawne składowisko odpadów 9,77 B8

Razem Chorzów Stary 53,07 B,C

Lp. Dzielnica Chorzów Batory Obszar [ha] Typ

obszaru

1 Otulina ulicy Armii Krajowej oraz „ Biadacz” Obszar zabudowy mieszkaniowej z cechami degradacji i występującymi problemami społecznymi. Obszar wynikowy obu delimitacji.

30,55 A3

2 Tereny występowania negatywnych zjawisk społecznych (ul. Kochłowicka )

13,97 C3

3 Tereny występowania negatywnych zjawisk społecznych (ul. Brzozowa ) 9,5 C4

Razem Chorzów Batory 54,22 A, C



Rycina 22. Obszary kryzysowe w dzielnicy Chorzów II



Rycina 23. Obszary kryzysowe w dzielnicy Chorzów Centrum



Rycina 24. Obszary kryzysowe w dzielnicy Chorzów Stary



Rycina 25. Obszary kryzysowe w dzielnicy Chorzów Batory



Rycina 26. Trójwymiarowa wizualizacja zabudowy obszaru kryzysowego A1



4 Priorytety i cele rewitalizacji

4.1 Analiza SWOT

Wynikiem badań ilościowych i jakościowych jest rozpoznanie na ich podstawie wewnętrznych

i zewnętrznych uwarunkowań realizacji działań rewitalizacyjnych w Chorzowie przy uwzględnieniu

specyfiki poszczególnych dzielnic. Przyjęto, że czynniki wewnętrzne to takie, które pozostają pod

bezpośrednim wpływem potencjalnych interesariuszy procesów rewitalizacyjnych Chorzowa, tzn.

mogą być one przez nich kreowane lub zmieniane. Natomiast czynniki zewnętrzne to takie, na które

potencjalni interesariusze procesów rewitalizacyjnych w Chorzowie nie mają bezpośredniego

wpływu, tzn. mogą na nie jedynie reagować (wykorzystywać je lub unikać), natomiast nie mogą ich

tworzyć lub zmieniać. Interesariuszami są w tym przypadku władze lokalne, właściciele

nieruchomości, instytucje publiczne oraz przedstawiciele sektora obywatelskiego, którzy

indywidualnie lub w partnerstwie decydują się realizować projekty rewitalizacji.

Analizę przeprowadzono dla czterech dzielnic: Centrum, Chorzów II, Chorzów Batory i Chorzów Stary.

W Tabelach 13,15,17,19 zestawiono silne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia związane z realizacją

działań rewitalizacyjnych w Chorzowie. Lista czynników sytuacyjnych powstała na podstawie danych

ilościowych dotyczących zarówno uwarunkowań przestrzenno-środowiskowych (tzw. moduł

klasyczny), jak również społeczno-ekonomicznych. Ponadto uwzględniono wskazania uczestników

warsztatu strategicznego oraz wyniki badań ankietowych. Kolejną czynnością było rozpoznanie sieci

powiązań pomiędzy poszczególnymi czynnikami, poprzez odpowiedzi na następujące pytania:

W jakim stopniu posłużenie się siłą pozwala na wykorzystanie szansy? (S-O)

W jakim stopniu posłużenie się siłą pozwala na przeciwstawienie się skutkom zagrożeń? (S-T)

W jakim stopniu słabość utrudnia wykorzystanie szansy? (W-O)

W jaki stopniu słabość potęguje skutki zagrożenia? (W-T)

W Tabelach 14,16,18,20 zaprezentowano w ujęciu macierzowym siły oddziaływania pomiędzy

poszczególnymi czynnikami, przyjmując następujące kryteria oceny siły wpływu:

0 – brak oddziaływania

1 – oddziaływanie słabe

2 – oddziaływanie średnie

3 – oddziaływanie silne.

Tabela 13. Lista czynników sytuacyjnych związanych z realizacją działań rewitalizacyjnych w Chorzowie Centrum

Centrum

Silne strony Słabe strony Szanse Zagrożenia

S1. Możliwość wykorzystania obiektów posiadających walory dziedzictwa kulturowego (np. gmach Ratusza, budynek Poczty, kościoły)

S2. Istnienie przestrzeni publicznych poddanych wcześniej modernizacji (ul. Wolności)

W1. Zły stan techniczny starej zabudowy mieszkaniowej (głównie druga linia zabudowy – oficyny, zaniedbane podwórka)

W2. Przestrzenny chaos informacyjny (banery, bilbordy, tablice, etc.)

W3. Niewystarczająca

O1. Dobre skomunikowanie z innymi dzielnicami i miastami aglomeracji

O2. Wdrożenie Krajowej Polityki Miejskiej i Narodowego Programu Rewitalizacji

O3. Możliwość montażu finansowego – różne

T1. Ograniczone możliwości kreowania reprezentacyjnej przestrzeni publicznej w obrębie Rynku ze względu na uwarunkowania komunikacyjne (estakada)

T2. Ograniczone możliwości prawno-administracyjne



Centrum


S3. Różnorodność funkcji usługowych

S4. Możliwość realizacji przedsięwzięć w oparciu o istniejące tereny zielone i parkowe

ilość miejsc parkingowych

W4. Niewielka aktywność mieszkańców w zakresie samoorganizacji i podejmowania inicjatyw obywatelskich

W5. Brak skutecznej polityki w zakresie wynajmu lokali użytkowych

W6. Brak stałego zespołu analityków miejskich identyfikujących problemy i wyzwania rozwojowe na poziomie dzielnicy

zewnętrzne źródła finansowania

O4. Możliwość korzystania z preferencyjnych środków zwrotnych (np. JESSICA) – presja na dochodowość i trwałość projektów rewitalizacji

O5. Możliwość realizacji wspólnych projektów zintegrowanych w ramach obszaru funkcjonalnego – Chorzów, Ruda Śląska, Świętochłowice

wpływania na właścicieli obiektów zdegradowanych

T3. Zbyt restrykcyjne wymogi techniczno-sanitarne związane z tworzeniem żłobków, przedszkoli i domów opieki społecznej

T4. Bezpośrednie sąsiedztwo z terenami produkcyjnymi i poprzemysłowymi (Huta Kościuszko)

Opracowanie własne

Tabela 14. Macierz SWOT – Chorzów Centrum

O1 O2 O3 O4 O5 T1 T2 T3 T4

S1 2 1 2 2 1 8 1 2 0 1 4

S2 3 1 1 1 2 8 3 2 0 2 7

S3 3 0 1 3 2 9 2 2 0 1 5

S4 3 2 1 1 2 9 2 2 0 1 5

11 4 5 7 7 34 8 8 0 5 21

W1 1 0 2 2 1 6 0 2 2 2 6

W2 1 0 1 1 1 4 1 3 0 2 6

W3 3 0 0 0 1 4 2 1 1 1 5

W4 1 2 3 2 2 10 1 1 1 1 4

W5 2 1 2 2 1 8 0 2 2 0 4

W6 0 3 1 1 3 8 1 2 1 1 5

8 6 9 8 9 40 5 11 7 7 30

Opracowanie własne

W centrum Chorzowa istnieje konieczność wykreowania ponadlokalnych (aglomeracyjnych) funkcji

centrotwórczych w oparciu o istniejące przestrzenie i obiekty, a także instytucje. Obszar ten ma

integrować społeczność całego miasta oraz dawać możliwość korzystania z reprezentacyjnych

przestrzeni publicznych również przez mieszkańców spoza Chorzowa. Skoncentrowaniu się na

kreowaniu funkcji centrotwórczych sprzyjają z jednej strony atuty w postaci wartościowych miejsc i

obiektów, a z drugiej strony szansa, jaką jest dobre skomunikowanie z innymi dzielnicami oraz

miastami aglomeracji górnośląskiej. Należy też podjąć wysiłki zmierzające do ograniczenia skutków

istotnej słabości, jaką jest niewielka aktywność mieszkańców w zakresie inicjatyw obywatelskich.

Z kolei największym zagrożeniem mogącym istotnie hamować proces rewitalizacji są postawy

prywatnych właścicieli nieruchomości. Władze lokalne mają ograniczone możliwości prawno-

administracyjne wpływania na właścicieli nieruchomości zdegradowanych, dlatego zachodzi pilna

konieczność wypracowania rozwiązań pozwalających w sposób koncyliacyjny w oparciu o zasady

partnerstwa i partycypacji włączyć w działania rewitalizacyjne wszystkich potencjalnych



beneficjentów ograniczając zagrożenie związane z pasywnością poszczególnych właścicieli

nieruchomości. Ponadto należy skoncentrować się na wykorzystaniu dwóch szans, związanych z

jednej strony z realizacją zintegrowanych i kompleksowych projektów w partnerstwie z innymi

miastami oraz wzrastającą w takich przypadkach szansą na pozyskanie zewnętrznych źródeł

finansowania.

Tabela 15. Lista czynników sytuacyjnych związanych z realizacją działań rewitalizacyjnych w Chorzowie II

Chorzów II


S1. Możliwość realizacji przedsięwzięć społecznych („miękkich projektów”) w oparciu o miejsca i obiekty poddane modernizacji (Amelung, Plac Mickiewicza)

S2. Wykorzystanie potencjału lokalnych instytucji (np. Śląskiego Międzyuczelnianego Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych)

S3. Silne poczucie tożsamości mieszkańców i ich przywiązanie do dzielnicy

S4. Wykorzystanie Mini Programu Rewitalizacji dla Chorzowa II – podstawa uszczegółowienia działań

W1. Zły stan techniczny starej zabudowy mieszkaniowej, zaniedbane i opuszczone lokale w parterach,

W2. Znaczna liczba zdegradowanych i opuszczonych terenów i obiektów poprzemysłowych

W3. Zaniedbane i popadające w ruinę obiekty dziedzictwa historycznego (zespół Rzeźni),

W4. Niski poziom bezpieczeństwa publicznego

W5. Brak perspektyw rozwojowych dla ludzi młodych

W6. Koncentracja miejsc z dużą liczbą osób korzystających z pomocy społecznej

W7. Koncentracja miejsc z dużą liczbą osób pozostających bez pracy

W8. Niski poziom przedsiębiorczości wśród mieszkańców


O1. Zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej miasta np. poprzez włączenie terenów do KSSE


O3. Możliwość montażu finansowego – różne zewnętrzne źródła finansowania



T1. Ograniczone możliwości prawno-administracyjne wpływania na właścicieli obiektów zdegradowanych

T2. Zbyt restrykcyjne wymogi techniczno-sanitarne związane z tworzeniem żłobków, przedszkoli i domów opieki społecznej

Opracowanie własne



Tabela 16. Macierz SWOT – Chorzów II

O1 O2 O3 O4 O5 T1 T2

S1 0 2 2 2 1 7 2 2 6

S2 1 1 2 2 2 8 1 1 3

S3 0 2 2 2 1 7 2 0 2

S4 1 2 1 1 1 6 1 0 3

2 7 7 7 5 28 6 3 14

W1 2 1 2 2 1 8 3 2 5

W2 3 1 2 2 2 10 3 1 4

W3 2 1 3 2 2 10 3 1 4

W4 2 0 1 1 2 6 2 2 4

W5 1 0 1 1 1 4 0 1 1

W6 2 1 1 1 1 6 0 0 0

W7 2 1 1 1 1 6 1 0 1

W8 3 1 2 2 1 9 1 1 2

W9 0 2 1 1 2 6 1 1 2

17 8 14 13 13 65 14 9 23

Opracowanie własne

W Chorzowie II zidentyfikowano wiele czynników będących słabymi stronami, które w znacznym

stopniu mogą ograniczyć wykorzystanie szans płynących z zewnątrz. W przypadku tej dzielnicy należy

skoncentrować wysiłki na ograniczeniu negatywnych skutków społecznych, których przejawem jest

koncentracja osób pozostających bez pracy i korzystających z pomocy społecznej. Próba zwiększenia

atrakcyjności inwestycyjnej obszaru poprzez aktywizację terenów poprzemysłowych zarówno w

zakresie rozwoju funkcji produkcyjnych, jak i usługowych (w tym kultura i rekreacja) powinno być

skorelowane z intensywnymi działaniami zmierzającymi do likwidacji wykluczenia społecznego oraz

wpierania lokalnej przedsiębiorczości. Podobnie jak w przypadku centrum miasta, największym

zagrożeniem mocno skorelowanym ze słabościami obszaru jest możliwy brak współpracy z

prywatnymi właścicielami nieruchomości mogących odgrywać kluczową rolę w rewitalizacji obszaru.

W związku z tym zachodzi pilna konieczność wypracowania rozwiązań pozwalających w sposób

koncyliacyjny w oparciu o zasady partnerstwa i partycypacji włączyć w działania rewitalizacyjne

wszystkich potencjalnych beneficjentów. Ponadto powinno się dążyć do wykreowania centrum

lokalnego, wykorzystując przede wszystkim istniejący układ urbanistyczny, miejsca publiczne oraz

obiekty o walorach kulturowych. Miejsca te powinny umożliwiać realizację zintegrowanych

projektów społecznych przyczyniających się do ograniczania najistotniejszych słabych strony dzielnic

(ubóstwo, wykluczenie, niski poziom przedsiębiorczości lokalnej).

Tabela 17. Lista czynników sytuacyjnych związanych z realizacją działań rewitalizacyjnych w Chorzowie Batorym

Chorzów Batory


S1. Remont i modernizacja

układu drogowego (ul.

Armii Krajowej

S2. Cenne historyczne

obiekty – budynek

W1. Zły stan techniczny

starej zabudowy

mieszkaniowej,

W2. Czynne tereny

produkcyjne w

O1. Dobre połączenie

komunikacyjne z

sąsiednimi miastami

O2. Wdrożenie Krajowej

Polityki Miejskiej i

T1. Presja inwestycyjna na

cenne przyrodniczo

niezagospodarowane

tereny

T2. Ograniczone



Chorzów Batory


Dyrekcji Huty Batory,

S3. Cenne przyrodniczo

tereny” Buczyna”

S4. Poczucie tożsamości

mieszkańców i ich

przywiązanie do dzielnicy

bezpośrednim sąsiedztwie

zabudowy mieszkaniowej

W3. Zaniedbane i

popadające w ruinę cenne

obiekty o walorach

historycznych (Ratusz w

Hajdukach Wielkich)

W4. Problem niskiej emisji

na obszarach osiedli

mieszkaniowych

W5. Brak stałego zespołu

analityków miejskich

identyfikujących problemy

i wyzwania rozwojowe na

poziomie dzielnicy

Narodowego Programu

Rewitalizacji

O3. Możliwość montażu

finansowego – różne

zewnętrzne źródła

finansowania

O4. Możliwość korzystania

z preferencyjnych środków

zwrotnych (np. JESSICA) –

presja na dochodowość i

trwałość projektów

rewitalizacji

O5. Możliwość realizacji

wspólnych projektów

zintegrowanych w ramach

obszaru funkcjonalnego –

Chorzów, Ruda Śląska,

Świętochłowice

możliwości prawno-

administracyjne wpływania

na właścicieli obiektów

zdegradowanych

T3. Zbyt restrykcyjne

wymogi techniczno-

sanitarne związane z

tworzeniem żłobków,

przedszkoli i domów opieki

społecznej

Opracowanie własne

Tabela 18. Macierz SWOT – Chorzów Batory

O1 O2 O3 O4 O5 T1 T2 T3

S1 2 0 0 0 1 3 0 0 0 0

S2 3 1 2 2 2 10 1 3 1 5

S3 2 1 1 1 2 7 3 2 0 5

S4 1 2 1 1 1 6 1 0 0 1

8 4 4 4 6 26 5 5 1 11

W1 1 2 2 2 1 8 2 2 2 6

W2 2 1 2 2 2 9 2 1 2 5

W3 2 1 2 2 2 9 1 3 2 6

W4 1 1 1 1 2 6 3 2 1 6

W5 0 2 1 1 2 6 1 1 0 2

6 7 8 8 9 38 9 9 7 25

Opracowanie własne

W Chorzowie Batorym największym wyzwaniem jest sprawne połączenie rewitalizacji w aspektach

techniczno-środowiskowym oraz społeczno-gospodarczym. Dużymi słabościami, które należy

próbować ograniczać, są niskiej jakości substancja mieszkaniowa w połączeniu z niedogodnościami

spowodowanymi sąsiedztwem terenów czynnych produkcyjnie. Powinno się dążyć do wykreowania

lokalnego, wykorzystując przede wszystkim istniejący układ urbanistyczny, miejsca publiczne oraz

obiekty o walorach kulturowych, w przypadku Chorzowa Batorego szczególny nacisk powinno

położyć się na wykorzystanie obiektów dziedzictwa przemysłowego, a także budynków pełniących

funkcje użyteczności publicznej (opuszczony gmach ratusza, dworzec kolejowy). Należy

skoncentrować się na wykorzystaniu dwóch szans, związanych z jednej strony z realizacją



zintegrowanych i kompleksowych projektów w partnerstwie z innymi miastami oraz wzrastającą w

takich przypadkach szansą na pozyskanie zewnętrznych źródeł finansowania.

Tabela 19. Lista czynników sytuacyjnych związanych z realizacją działań rewitalizacyjnych w Chorzowie Starym

Chorzów Stary


S1. Możliwość realizacji przedsięwzięć społecznych („miękkich projektów”) w oparciu o miejsca i obiekty poddane modernizacji – Szyb Prezydent)

S2. Znaczna powierzchnia terenów zielonych (w tym cennych przyrodniczo- krajobrazowych)

W1. Chaotyczna zabudowa, słabo wykształcona tkanka miejska,

W2. Czynne i uciążliwe tereny produkcyjne w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej

W3. Znaczna liczba poprzemysłowych, zdegradowanych terenów

W4. Zły stan techniczny zasobów mieszkaniowych

W5. Brak perspektyw rozwojowych dla ludzi młodych

W6. Niski poziom przedsiębiorczości wśród mieszkańców

W7. Odór pochodzący z linii segregacji odpadów w Maciejkowicach

W8. Problem niskiej emisji na obszarach osiedli mieszkaniowych



O2. Możliwość montażu finansowego – różne zewnętrzne źródła finansowania



T1. Presja inwestycyjna na cenne przyrodniczo niezagospodarowane tereny

T2. Ograniczone możliwości prawno-administracyjne wpływania na właścicieli obiektów zdegradowanych

Opracowanie własne



Tabela 20. Macierz SWOT – Chorzów Stary

O1 O2 O3 O4 T1 T2

S1 2 2 2 2 8 1 2 3

S2 1 1 1 2 5 3 2 5

3 3 3 4 13 4 4 8

W1 2 2 2 2 8 2 2 4

W2 1 2 2 2 7 3 2 5

W3 1 2 2 2 7 3 2 5

W4 1 1 1 1 4 2 2 4

W5 0 1 1 2 4 0 1 1

W6 1 1 1 2 5 1 1 2

W7 0 0 0 2 2 3 2 5

W8 0 1 1 2 4 3 2 5

W9 2 1 1 2 6 0 1 1

8 11 11 17 47 17 15 32

Opracowanie własne

Na tle innych dzielnic Chorzów Stary charakteryzuje się największą ilością słabych stron w stosunku

do możliwych szans i zagrożeń. Obszar charakteryzuje niewielki potencjał społeczno-kulturowy, a

jednocześnie duża presja związana z obecnością terenów poprzemysłowych i uciążliwych zakładów

produkcyjnych. W związku z powyższym należy skoncentrować się na ograniczeniu negatywnych

czynników wewnętrznych poprzez uporządkowanie terenów, przygotowanie ich do nowych funkcji

oraz podniesienie skuteczności działań związanych z aktywnym marketingiem terenów

inwestycyjnych. Podobnie, jak w przypadku wszystkich pozostałych dzielnic nie stanowiących

administracyjnego centrum miasta, należy dążyć do wykreowania centrum lokalnego, które w

oparciu o funkcjonalne przestrzenie publiczne oraz instytucje społeczne pełniłoby funkcję integrującą

społeczność lokalną.

4.2 Cele operacyjne i działania

Potrzeba odnowy miejskiej, a w szczególności rewitalizacja obszarów problemowych (kryzysowych)

jest jedną z głównych przesłanek kształtujących nowoczesne miasta. Rewitalizacja miejska zajmuje

szczególne miejsce w kreowaniu polityki miejskiej w miastach postindustrialnych. Miasta te będące

historycznymi lokalizacjami rozwoju przemysłu ciężkiego dźwigają obecnie ciężar skutków

wieloletniej obecności i funkcjonowania zakładów przemysłowych. Chorzów jest takim miastem,

związanym historycznie z przemysłem wydobywczym węgla kamiennego oraz hutnictwem żelaza i

stali. Dzisiaj miasto boryka się z problemami i pozostałościami tamtej epoki i równocześnie musi

sprostać typowym wyzwaniom miejskim takim jak degradacja substancji mieszkaniowej, bezrobocie,

przestępczość, tworzenie się obszarów patologii społecznej. Lokalny Program Rewitalizacji jest

dokumentem, który ma za zadanie uporządkowanie ww. problemów i zaproponowanie kierunków

ich rozwiązywania, tak aby było możliwe prowadzenie kompleksowej i spójnej polityki miejskiej.

Mając na uwadze powyższe przesłanki nadrzędnym celem LPR dla miasta Chorzowa jest:

Podniesienie jakości środowiska i przestrzeni miasta oraz dostosowanie ich do oczekiwań

i potrzeb mieszkańców wraz ze wzmocnieniem jakości kapitału ludzkiego i społecznego



Priorytet przestrzenno- środowiskowy

Zatrzymanie procesu degradacji we wskazanych do rewitalizacji obszarach poprzez ich

uporządkowanie przestrzenne i ochronę walorów przyrodniczo- krajobrazowych

Odnowa miasta rozumiana jako kompleksowy proces mający na celu poprawę stanu środowiska

miejskiego wymaga wprowadzenia ładu przestrzennego i zatrzymania procesów degradacji. Dotyczy

to zarówno terenów śródmiejskich - kwartałów zabudowy mieszczących funkcje mieszkalne i

usługowe, jak i terenów, które były zajęte przez zakłady produkcyjne, a także terenów narażonych na

negatywne skutki prowadzenia działalności produkcyjnej. Spektrum działań mieszczących się w

odnowie miejskiej narzuca konieczność uwzględnienia typologii i specyfiki terenów wskazanych do

objęcia działaniami rewitalizacyjnymi. Kompleksowa rewitalizacja przestrzeni i środowiska miejskiego

zawiera w sobie zarówno działania związane z procesami modernizacji budynków lub adaptacją ich

do nowych funkcji jak również rekultywacją, zagospodarowaniem terenów poprzemysłowych i

zdegradowanych i wprowadzeniem nowego programu funkcjonalnego: produkcyjnego, usługowego

lub przyrodniczo- rekreacyjnego. Niezwykle ważnym elementem rewitalizacji miasta jest utrzymanie

jego tożsamości i walorów kulturowych. Znaczącą rolę w tym aspekcie ma utrzymanie i rozwój

istniejących oraz kreacja nowych przestrzeni publicznych, gdyż to one właśnie spajają wszystkie

elementy struktury miasta oraz wzmacniają więzi społeczne między jego mieszkańcami.

C1. Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych do nowych funkcji gospodarczych oraz

adaptacja obiektów poprzemysłowych na cele usługowe

Uzasadnienie: Uporządkowanie, usunięcie zanieczyszczeń (jeżeli teren jest obciążony skutkami

uprzedniej produkcji przemysłowej) oraz dobranie nowych funkcji zgodnych z możliwościami

przekształceń i oczekiwaniami społecznymi nada nowy wymiar niemałej powierzchni terenów

poprodukcyjnych i zdegradowanych. Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych oraz adaptacja

poprzemysłowych obiektów do nowych funkcji pozwoli na zwiększenie możliwości inwestycyjnych w

mieście poprzez podniesienie atrakcyjności terenów pozostających do tej pory poza rynkiem

nieruchomości.

C2. Renowacja, modernizacja oraz poprawa stanu technicznego budynków mieszkalnych i

obiektów usługowych

Uzasadnienie: Podejmowanie robót remontowych i modernizacji przez właścicieli nieruchomości

będzie miało znaczący wpływ na poprawę warunków zamieszkania w obszarach rewitalizowanych, a

tym samym wpłynie na wzrost ich atrakcyjności i możliwości lokalizacji nowych usług. Realizacja

projektów mieszczących się w ww. celu przyczyni się również do podniesienia walorów estetycznych

całego miasta oraz poprawę jakości życia dla jego mieszkańców.

C3. Rewitalizacja oraz zagospodarowanie terenów zdegradowanych w kierunku przyrodniczym i

rekreacyjnym

Uzasadnienie: Komplementarny wobec celu C2 cel zapewni zachowanie walorów przyrodniczych

poprzez ochronę obszarów objętych sukcesją naturalną, zagospodarowanie nieużytków i terenów

zdegradowanych w kierunku przyrodniczo- rekreacyjnym, obejmujące w koniecznych przypadkach

rekultywację i inne zabiegi techniczne. Kierunek ten wpisuje się również w działania związane z

adaptacja obszarów miejskich do zmian klimatu poprzez wzrost zrewitalizowanych powierzchni

biologicznie czynnych.



C4. Wzrost dostępności, uporządkowanie, rozwój istniejących oraz tworzenie nowych przestrzeni

publicznych

Uzasadnienie:. Atrakcyjne przestrzenie publiczne to najsilniej działający czynnik wzmacniający

spójność przestrzenną w rewitalizowanym obszarze. Jego zadaniem jest uruchomienie procesu

przyciągania inwestorów i kierowanie ich uwagi na miejsca i obiekty będące wyróżnikiem

przestrzennym. Cel ten zwiększa atrakcyjność wizualną i architektoniczną rewitalizowanych obszarów

miasta. Pozwala na tworzenie materialnych i instytucjonalnych warunków zachowania dziedzictwa

kulturowego oraz wzmacnia poczucie tożsamości lokalnej.

Priorytet społeczno- ekonomiczny

Zwiększenie aktywności mieszkańców oraz spójności społecznej poprzez wzrost lokalnej

przedsiębiorczości

Wzrost lokalnej przedsiębiorczości przejawiający się m.in. wzrostem postaw innowacyjnych w

środowisku lokalnych pracodawców (nowe: produkty, usługi, sposoby produkcji) i pracobiorców

(nowe: aktywności, umiejętności, formy świadczenia prac), a skutkujący rozwojem ilościowym i

jakościowym rynku pracy jest kluczowym czynnikiem stabilizującym postawy prospołeczne

mieszkańców miasta. Skutkiem zwiększonego zaangażowania mieszkańców w kreowanie przyszłości

miejsca, w którym żyją, jest wzajemne zrozumienie, przyrost kapitału zaufania oraz rozwój kanałów

komunikacji międzyludzkiej. Tak rozumiana poprawa warunków tworzenia społeczności lokalnych

przejawia się w zwiększeniu poziomu tożsamości lokalnej oraz przewadze procesów inkluzyjnych nad

procesami marginalizacji jednostek i grup. W konsekwencji prowadzi to do osiągania pożądanego

stanu spójności społecznej (optymalnego dla kształtowania procesu rozwoju lokalnego zrównania

procesów międzyludzkiej i międzypodmiotowej współpracy oraz konfliktu, jaki istnieje pomiędzy jej

uczestnikami).

C5. Pobudzenie inicjatyw oddolnych, samoorganizacji mieszkańców oraz kreatywności instytucji

organizujących lokalne życie społeczne, kulturalne i gospodarcze

Uzasadnienie: Pobudzenie aktywności mieszkańców jest jednym z kluczowych czynników

warunkujących sukces procesu rewitalizacji, rozwój wewnętrznych powiązań warunkujących proces

współpracy oraz rozwój lokalnych grup i sieci stymulowanych przez lokalne instytucje będzie

skutkował pobudzeniem kapitału społecznego oraz ukierunkowaniem rozwoju społeczności lokalnych

na poprawę ich warunków życia. Ponadto proces aktywizacji mieszkańców będzie legitymizacją

działań rewitalizacyjnych, identyfikowaniem się z nimi oraz uznaniem ich wartości.

C6. Stworzenie warunków dla prężnie działających mikroprzedsiębiorstw oraz sektora

przedsiębiorstw społecznych

Uzasadnienie: Wsparcie dla niewielkich, innowacyjnych działalności podejmowanych w celach

wypracowywania zysku przez mikroprzedsiębiorców lub spełniania ważnej społecznie misji (również

w celach niezarobkowych) przez przedsiębiorstwa społeczne będzie skutkowało rozwojem lokalnego

rynku pracy oraz bezpośrednio przełoży się na gwarantujący bezpieczeństwo bytowe wzrost dochodu

mieszkańców (płace), stabilność finansów miasta (dochody budżetowe) oraz animowanie działalności

inwestycyjnej i okołobiznesowej (rozwój rynków lokalnych).

C7. Aktywne zapobieganie procesom depopulacyjnym, patologiom i wykluczeniu społecznemu

Uzasadnienie: Przeciwdziałanie negatywnym skutkom procesów społecznych związanych ze

starzeniem się społeczeństwa z jednej strony, prowadzeniem aktywnej polityki prorodzinnej z



drugiej, gwarantuje utrzymanie ciągłości międzypokoleniowej, co w powiązaniu z aktywnymi formami

przeciwdziałania patologiom i wykluczeniu społecznemu (oraz niwelacją powielania się tych wzorców

zachowania) doprowadzi do podniesienia jakości i standardu życia mieszkańców miasta a w

szczególności rewitalizowanych obszarów.

C8. Znaczące podnoszenie walorów rynkowych lokalnych zasobów pracy

Uzasadnienie: Ciągłe dostosowywanie lokalnych zasobów rynku pracy do gwałtowanie zmieniających

się uwarunkowań gospodarczych oraz ustawiczne podnoszenie ich konkurencyjności na globalnym

rynku pracy będzie skutkowało ograniczeniem negatywnych skutków pozostawania bez pracy (w

szczególności długoterminowego) oraz zaspokojeniem popytu na pracę zgłaszanego przez

miejscowych pracodawców. Realizacja celu ma także bezpośrednie przełożenie na ograniczenie

zjawisk patologicznych (w tym tzw. dziedziczenie ubóstwa) oraz przeciwdziałanie wykluczeniu

społecznemu i cywilizacyjnemu.



4.3 Mapa celów Lokalnego Programu Rewitalizacji Chorzowa

Cel Nadrzędny

Priorytet przestrzenno-środowiskowy Priorytet społeczno -ekonomiczny

Cele operacyjne

Zatrzymanie procesu degradacji we wskazanych do rewitalizacji obszarach poprzez ich uporządkowanie przestrzenne i ochronę walorów przyrodniczo- krajobrazowych

Zwiększenie aktywności mieszkańców oraz spójności społecznej poprzez wzrost lokalnej przedsiębiorczości

Podniesienie jakości środowiska i przestrzeni miasta oraz dostosowanie ich do oczekiwań i potrzeb mieszkańców wraz ze wzmocnieniem jakości kapitału ludzkiego i społecznego

c5. Pobudzenie inicjatyw oddolnych, samoorganizacji mieszkańców oraz kreatywności instytucji organizujących lokalne życie społeczne, kulturalne i gospodarcze

c6. Stworzenie warunków dla prężnie działających mikroprzedsiębiorstw oraz sektora przedsiębiorstw społecznych

c7. Aktywne zapobieganie procesom depopulacyjnym, patologiom i wykluczeniu społecznemu

c1. Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych do nowych funkcji gospodarczych oraz adaptacja obiektów poprzemysłowych na cele usługowe

c2. Renowacja, modernizacja oraz poprawa stanu technicznego budynków mieszkalnych i obiektów usługowych

c3. Rewitalizacja oraz rekultywacja ?,zagospodarowanie terenów zdegradowanych w kierunku przyrodniczym i rekreacyjnym

c4. Wzrost dostępności, uporządkowanie, rozwój istniejących oraz tworzenie nowych przestrzeni publicznych

c8. Znaczące podnoszenie walorów rynkowych lokalnych zasobów pracy gospodarcze



5 Przygotowanie projektów

5.1 Projekty wypełniające poszczególne cele

Zdefiniowanie celu nadrzędnego LPR oraz ustalenie priorytetów w obu komponentach: przestrzenno-

środowiskowym i społeczno- ekonomicznym, a szczególności określenie celów operacyjnych

pozwoliło na zebranie i uporządkowanie różnych projektów mieszczących się w ramach działań

rewitalizacyjnych. Źródłami projektów były listy projektów Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych

(ZIT), przygotowane przez Urząd Miasta Chorzowa, projekty zawarte w Wieloletniej prognozie

finansowej Miasta oraz projekty zaproponowane przez uczestników warsztatów programowych

zorganizowanych w ramach prac nad lokalnym Programem Rewitalizacji Chorzowa. Projekty te są

powiązane z celami operacyjnymi Dokument LPR jest z natury dokumentem dynamicznym, a to

oznacza, że listy projektów przyporządkowane poszczególnym celom operacyjnym nie są listami

zamkniętymi. W procesie wdrażania niniejszego programu przewidziano możliwość zgłaszania

nowych projektów zgodnych z celami Programu i mieszczących się w zdelimitowanych obszarach

kryzysowych LPR. Warunkiem podstawowym kwalifikującym projekt do umieszczenia w LPR jest jego

zgodność z celami Programu oraz lokalizacja przestrzenna w jednym z wskazanych obszarów

kryzysowych. Decyzje, co do realizacji proponowanych zadań, jak i ich kolejności, będą uzależnione

m.in. od sytuacji finansowej miasta, stopnia przygotowania przedsięwzięcia, uregulowania stosunków

własnościowych, jak również od możliwości pozyskania dodatkowych, zewnętrznych źródeł

finansowania. Przy kwalifikacji projektów proponowane jest przyjęcie następujących zasad:

Integracji celów w poszczególnych obszarach: zarówno terytorialnych jak i problemowych przy

zachowaniu dyspozycji przestrzennych ujętych w planach miejscowych.

Koordynacji działań w czasie i przestrzeni mając na uwadze zapobieganie konfliktom, przypadkowym

„akcjom” oraz rozproszeniu sił i środków.

Koncentracji środków poprzez adresowanie różnych form i sposobów finansowania do różnych

inwestorów

Ciągłości i elastyczności programowania poprzez stosowanie metody stałego monitoringu i

weryfikacji przyjętych założeń i sposobów realizacji.

Równoważenia nakładów i efektów: finansowanie zadań w takiej kolejności, aby przynosiły możliwie

szybki bezpośredni lub pośredni zwrot, który pozwoli na użycie uzyskanych środków do dalszych

działań rewitalizacyjnych. Kryterium uzupełniającym wybór projektów powinna być możliwość

uzyskania widocznego i znaczącego efektu w stosunkowo krótkim czasie

W tabelach poniżej przedstawiono listy projektów, które stanowią odpowiedź na postawione w

Programie cele. Są to:

- projekty z grupy Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT),

- projekty proponowane podczas spotkania warsztatowego interesariuszy,

- projekty znajdujące się w Wieloletniej prognozie finansowej Miasta.

Tabele zawierają pełną charakterystykę projektów, które zostały przyporządkowane poszczególnym

celom.



Tabela 21. Planowane działania w zakresie Priorytetu: Zatrzymanie procesu degradacji we wskazanych do rewitalizacji obszarach poprzez ich uporządkowanie przestrzenne i ochronę walorów przyrodniczo- krajobrazowych – cel C1

Cel : C1. Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych do nowych funkcji gospodarczych oraz adaptacja obiektów poprzemysłowych na cele usługowe

Lp. Działania / Projekty Zakres 1. wskaźnik produktu, 2. wskaźnik rezultatu, 3. wskaźnik oddziaływania

Termin Koszt Planowany [zł]/

Realizator Źródło Finansowania

1.1 Rewitalizacja terenów i obiektów zdegradowanych dla zapewnienia im odpowiednich walorów gospodarczych m.in. tereny przy ul. Metalowców, ul. Łagiewnickiej, ul. Michałkowickiej oraz tereny po infrastrukturze pokolejowej,

Działania rekultywacyjne oraz kompleksowe uzbrojenie terenów pod inwestycje - ZIT

1. Liczba projektów z zakresu rewitalizacji obszarów zdegradowanych 2.Powierzchnia wspartych (przygotowanych) terenów inwestycyjnych [ha] 3. Wzrost ilości nowych inwestycji w mieście

2014- 2020 12.876.471 UM Chorzów EFRR

1.2 Rewitalizacja terenów poprzemysłowych: zwłaszcza w kierunku nadania funkcji gospodarczych z uwzględnieniem miejsc wymagających rewitalizacji przyrodniczej (hałda ul. Łagiewnicka – Chorzów II, nieużytki ul. 3 Maja pon. Składowej – Chorzów II, ul. Janasa – Chorzów II, hałda pohutnicza ul. Legnicka – Stacyjna – Chorzów II

Działania rekultywacyjne oraz kompleksowe uzbrojenie terenów pod inwestycje – z warsztatów


2014- 2020 UM Chorzów EFRR

1.3 Rewitalizacja terenów po Hucie Kościuszko

Kompleksowy projekt zagospodarowania terenu i wybranych obiektów( Muzeum Hutnictwa).

Przygotowanie terenu pod inwestycje i realizacja projektu wybranego w drodze konkursu ( z warsztatów)


2015-2020 3.682 882 UM Chorzów (teren Stalowni), inni właściciele pozostałych terenów

EFRR




Cel : C2. Renowacja, modernizacja oraz poprawa stanu technicznego budynków mieszkalnych i obiektów usługowych




2.1

2.2

Przebudowa budynków mieszkalnych przy ul. Truchana 64-66 i ul. Brzezińskiej w celu adaptacji na mieszkania socjalne – I i II etap

W ramach projektu zakłada się uzyskanie lokali socjalnych, obecnie na wskazanie takiego lokalu w Chorzowie oczekuje 340 rodzin - ZIT

1. liczba przebudowanych i doposażonych lokali socjalnych, 2. powierzchnia wyremontowanych i nowych lokali socjalnych, 3. podniesienie jakości warunków zamieszkania

2014-2020

2.917.330 – I etap

3.365.669 – II etap

UM Chorzów

EFRR

2.3 Przebudowa i rozbudowa infrastruktury wychowania przedszkolnego w zdegradowanym budynku Przedszkola nr 9 przy ul. Omańkowskiej w Chorzowie wraz z niezbędnym jego wyposażeniem

Wyrównywanie szans edukacyjnych, objęcie wysokiej jakości usługami edukacyjnymi, wzrost dostępności do wysokiej jakości oferty kształcenia poprzez stworzenie dodatkowych 150 miejsc przedszkolnych w Chorzowie - ZIT

1. Liczba projektów dotyczących adaptacji budynków na cele edukacyjne 2. Liczba użytkowników infrastruktury opieki nad dziećmi lub edukacyjnej wspartej w programie 3. Poprawa warunków realizacji edukacji

2014-2015 3.825.155

UM Chorzów EFRR







2.4 Przebudowa i wyposażenie sali dydaktycznej dla potrzeb praktycznej nauki zawodu technika usług kosmetycznych w Zespole Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 4 w Chorzowie

Przekształcenie sali dydaktycznej do praktycznej nauki zawodu oraz wyposażenie jej w niezbędny sprzęt - ZIT

1. Liczba projektów dotyczących adaptacji budynków na cele edukacyjne 2.liczba placówek ponadgimnazjalnych i szkół zawodowych doposażonych w sprzęt i materiały dydaktyczne niezbędne do realizacji kształcenia zawodowego 3. Poprawa warunków realizacji edukacji

II kw. 2014 58.823

UM Chorzów EFRR

2.5 Przebudowa poddasza budynku Zespołu Szkół Specjalnych nr 3 w Chorzowie, celem zapewnienia sal dla praktycznej nauki zawodu (ślusarz, sprzedawca, kucharz) wraz z przystosowaniem obiektu dla potrzeb osób niepełnosprawnych

Zmiana sposobu użytkowania poddasza nieużytkowanego na pomieszczenia lekcyjne, sale do praktycznej nauki zawodu (ślusarz, kucharz, sprzedawca), dostosowanie wejścia i toalety dla potrzeb osób niepełnosprawnych - ZIT

1. Liczba projektów dotyczących adaptacji budynków na cele edukacyjne 2.liczba placówek ponadgimnazjalnych i szkół zawodowych doposażonych w sprzęt i materiały dydaktyczne niezbędne do realizacji kształcenia zawodowego 3. Poprawa warunków realizacji edukacji

2015-2016 1.599.000 UM Chorzów EFRR

2.6 Waloryzacja i nadanie odpowiednich funkcji rzeźni miejskiej

Renowacja budynków i nadanie im nowych funkcji - z warsztatów

1. Liczba budynków poddanych renowacji 2.Powierzchnia zrewitalizowanego obszaru 3. Wzrost ilości nowych inwestycji w mieście

2015-2020 ok.4.000 000 Właściciel prywatny

EFRR działanie 10.3 w RPO WSL







2.7 Waloryzacja i nadanie odpowiednich funkcji budynkowi Ratusza w Chorzowie Batorym

Działania remontowo-modernizacyjne realizowane w budynku i najbliższym otoczeniu. Przygotowanie obiektu do pełnienia różnych funkcji, zarówno biznesowych i usługowych, jak również prospołecznych mających na celu integrację mieszkańców dzielnicy.


2015-2020 5.000.000 Właściciel prywatny


2.8 Odnowa starych dworców kolejowych, wzbogacenie funkcji

Remont budynków, ochrona elementów posiadających duże walory architektoniczne i kulturowe. Stworzenie miejsc do realizacji nowych komplementarnych funkcji handlowych, usługowych i kulturalnych.


2015-2020 1.500.000 Właściciel prywatny, PKP





Cel : C3. Rewitalizacja oraz zagospodarowanie terenów zdegradowanych w kierunku przyrodniczym i rekreacyjnym




3.1 Budowa i modernizacja niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków (również na terenach chronionych wraz z prowadzeniem kampanii informacyjno-edukacyjnych. Rewitalizacja zdegradowanego obszaru stawu Herman wraz z kampanią informacyjno-edukacyjną

Projekt obejmuje zdegradowany obszar o pow. około 3,8 ha będący nieużytkiem z obszarem wód stojących wraz z tendencją do zalewisk (łęgi). Zakłada się oczyszczenie wód akwenu, uszczelnienie jego dna, usunięcie „dzikich„ odprowadzeń ścieków, ukształtowanie terenu w sposób poprawiający walory przyrodniczo –krajobrazowe obszaru oraz warunki siedliskowe fauny i flory charakterystycznej dla tego obszaru. Dodatkowo przewiduje się wykonanie strefy wypoczynkowo-rekreacyjnej dla społeczności lokalnej - ZIT

1. Liczba projektów z zakresu rewitalizacji obszarów zdegradowanych 2.Powierzchnia zrewitalizowanego obszaru 3. Wzrost walorów estetycznych miasta

2015-2020 2.500.000 UM Chorzów EFRR

3.2 Rewitalizacja Doliny Górnika + otoczenia terenu – byłego boiska i basenu

Działania w zakresie poprawy stanu przyrody oraz podniesienia walorów rekreacyjnych, w szczególności na terenie boiska i basenu.


2014-2020 ok.500 000 UM Chorzów EFRR działanie 10.3 w RPO WSL



Cel : C3. Rewitalizacja oraz zagospodarowanie terenów zdegradowanych w kierunku przyrodniczym i rekreacyjnym




3.3 Rewaloryzacja Parku Hutników

Poprawa stanu przyrodniczo-estetycznego istniejącego parku.


2013-2014 1.315.000 UM Chorzów Wieloletnia prognoza finansowa UM Chorzów

3.4 Kompleksowe zagospodarowanie i kontynuacja działań ochronnych w obszarze „Żabich Dołów”

Dalsze prace w zakresie poprawy warunków przyrodniczych terenu o wysokich walorach ekologicznych.


2015-2020 900 000 UM Chorzów EFRR działanie 10.3 w RPO WSL




Cel : C4. Wzrost dostępności, uporządkowanie, rozwój istniejących oraz tworzenie nowych przestrzeni publicznych




4.1

4.2

Rewitalizacja chorzowskiego rynku i innych obszarów wymagających interwencji np. "Cwajka" I i II etap

Uporządkowanie zdegradowanej struktury przestrzennej rynku wraz z otoczeniem poprzez przywrócenie jej ładu przestrzennego i przywrócenie lub nadanie jej funkcji głównie gospodarczych, kulturalnych i społecznych - ZIT

1. Liczba projektów z zakresu rewitalizacji obszarów zdegradowanych 2.Powierzchnia zrewitalizowanego obszaru 3. Wzrost ilości nowych inwestycji w mieście 3. wzrost walorów estetycznych miasta

2014-2020

7.524.268 – I etap

5.735.963,53 – II etap

UM Chorzów

EFRR

4.3 Rewitalizacja Placu Hutników i innych przestrzeni publicznych (Plac Powstańców Śląskich, Plac Mickiewicza, Plac Matejki)

Uporządkowanie struktury przestrzennej placów miejskich. Poprawa funkcjonalności i estetyki. Połączenie z innymi miejskich przestrzeniami publicznymi ciągami pieszymi i rowerowymi.

1. Liczba projektów z zakresu rewitalizacji obszarów zdegradowanych 2.powierzchnia zagospodarowanej przestrzeni publicznej 3. Wzrost walorów estetycznych miasta

2014-2019 5.000.000 UM Chorzów EFRR



Tabela 25. Planowane działania w zakresie Priorytetu: Zwiększenie aktywności mieszkańców oraz spójności społecznej poprzez wzrost lokalnej przedsiębiorczości. – cel C5

Cel : C5. Pobudzenie inicjatyw oddolnych, samoorganizacji mieszkańców oraz kreatywności instytucji organizujących lokalne życie społeczne, kulturalne i gospodarcze




5.1 Rewitalizacja społeczna Chorzowa II

Chorzów II jest dzielnicą o stosunkowo ograniczonej aktywności przedsiębiorczej i niejednoznacznie ocenianej atrakcyjności inwestycyjnej. Konieczna jest rewitalizacja fizyczna, gospodarcza i społeczna tej dzielnicy. Projekt zakłada realizację działań ujętych w mini programie rewitalizacji obejmujących między innymi: aktywizację osób wymagających wsparcia poprzez dostosowanie budynków do pełnienia funkcji centrów usług dla społeczności, które będą miejscem spotkań, zdobywania wiedzy i aktywizacji społecznej, zaspakajając potrzeby społeczności lokalnej. Zapewnia dostęp do usług społecznych - ZIT

1.Liczba projektów społeczno-edukacyjnych 2. liczba dzieci objętych programami edukacyjnymi lub/i społecznymi 2.Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu 2. Liczba osób zatrudnionych po zakończeniu programu 2. liczba osób korzystających ze zrewitalizowanej infrastruktury społecznej 3. Zmniejszenie udziału ludności korzystającej z pomocy społecznej

2014-2020 6.469.992

(5.499.493)

UM Chorzów EFS

5.2 Rewitalizacja społeczna Chorzowa II – II etap

j.w. j.w. 2014-2020 6.167.650

(5.242.503)

UM Chorzów EFS







5.3 Wsparcie organizacji usług na poziomie lokalnym poprzez tworzenie centrów usług społecznościowych na obszarach zrewitalizowanych

Celem projektu jest aktywizacja i integracja społeczności lokalnych, zamieszkujących obszar rewitalizowany (os. i grupy zagrożone wykluczeniem społ., os. zatrudnione i niezatrudnione, będące w wieku aktywności zawodowej, w tym klienci pomocy społ.) poprzez organizowanie grup wsparcia i edukacyjnych, wzmocnienie kompetencji społ. i zawodowych niezbędnych na rynku pracy (szkolenia /kursy/warsztaty), lokalne przedsięwzięcia integracyjne aktywizujące lokalną społ., działania profilaktyczne, alternatywne sposoby spędzania czasu wolnego itp. - ZIT

1.Liczba projektów społeczno-edukacyjnych 2.Liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym objętych wsparciem w programie 2.Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu 3.Wzrost zatrudnienia na terenie miasta 3.Wzrost zatrudnienia młodzieży

2014-2020 2.362.357

(2.008.003)

UM Chorzów EFS

5.4 Uruchomienie prac interwencyjnych (użytecznych społecznie)

Aktywizacja na rynku pracy (w różnych aspektach) /z warsztatów/

1.Liczba projektów społeczno-edukacyjnych 2. liczba uczestników inicjatyw lokalnych 3.Zmniejszenie udziału ludności korzystającej z pomocy społecznej

2015-2020 1.000.000 Wykorzystanie i wsparcie lokalnych przedsiębiorców

EFS Poddziałanie 7.1.3







5.5 Program integrujący społeczności lokalne zamieszkujące obszary rewitalizowane

Zestaw kompleksowych działań realizowanych w partnerstwie instytucji publicznych i sektora obywatelskiego, których celem jest wzmacnianie tożsamości mieszkańców dzielnicy, kreowanie lokalnych usług i produktów oraz wypracowanie zasad partycypacyjnego współzarządzania miejscem.

1.Liczba projektów społeczno-edukacyjnych 2. liczba uczestników inicjatyw lokalnych 3. Zmniejszenie udziału ludności korzystającej z pomocy społecznej

2015-2017 1.500.000 EFS Poddziałanie 9.1.4

Budżet obywatelski





Cel : C6. Stworzenie warunków dla prężnie działających mikroprzedsiębiorstw oraz sektora przedsiębiorstw społecznych




6.1 Wsparcie pracodawców planujących stworzenie dodatkowych miejsc pracy

Przyznanie zwrotnych środków finansowych na rozwój firmy pod warunkiem zatrudnienia osób poszukujących pracy - ZIT

1.Liczba pracodawców biorących udział w programie aktywizacji na rynku pracy 2. Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu 3.Wzrost zatrudnienia na terenie miasta 3.Wzrost zatrudnienia młodzieży

2015-2017 200.000 Miasto Chorzów/

Centrum Przedsiębiorczości/Powiatowy Urząd Pracy

EFS

6.2 Promocja samozatrudnienia poprzez wsparcie dla osób zamierzających rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w Chorzowie

Przyznanie zwrotnych środków finansowych na rozwój firmy zaraz po jej uruchomieniu w wysokości 20 tys. zł wyłącznie dla osób, które rozpoczęły działalność w ramach projektu - ZIT

1.Liczba projektów społeczno-edukacyjnych 2.Liczba osób, które otrzymały środki na podjęcie działalności gospodarczej 3. Rozwój przedsiębiorczości

2015-2020 1.176.470

(1.000.000)

Miasto Chorzów. Centrum Przedsiębiorczości, Powiatowy Urząd Pracy

EFS

6.3 Promocja samozatrudnienia oparta o kompleksowe doradztwo strategiczne dla firm i przedsiębiorstw chorzowskich

Przewiduje się poradnictwo i promocję w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej (m.in. porady prawne, podatkowe, marketingowe) - pakiet o wartości do 3-5 tys. zł (średnio). Projekt jest częścią wiązki działań o charakterze rewitalizacyjnym - ZIT

1.Liczba projektów społeczno-edukacyjnych 2.Liczba osób zatrudnionych po zakończeniu programu 3. Wzrost zatrudnienia na terenie miasta 3.Wzrost zatrudnienia młodzieży

2015-2020 293.394

(249.385)

Miasto Chorzów. Centrum Przedsiębiorczości, Powiatowy Urząd Pracy

EFS







6.4.1 Organizacja kampanii promocyjnych i akcji informacyjnych połączonych z działaniami brokerskimi/animacyjnymi zachęcającymi pracodawców do zatrudniania osób z grup znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy

Działania mające na celu poprzez kampanie promocyjne i akcje informacyjne zachęcanie pracodawców do zatrudniania osób z grup znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Podnoszenie świadomości oraz mobilizacja partnerów gospodarczych i społecznych do rozwiązywania problemu segregacji płciowej - ZIT

1.Liczba projektów promocyjno-informacyjnych 2.Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu opiekujących się osobami zależnymi objętych wsparciem w programie 2.liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu 3. Zmniejszenie udziału ludności korzystającej z pomocy społecznej

2014-2020 1.325.205

(326.424)

Miasto Chorzów, Centrum Przedsiębiorczości, Powiatowy Urząd Pracy

EFS

6.4.2 Kampanie informacyjne i narzędzia do realizacji konkretnego wsparcia dla miejsca pracy

Możliwość zatrudnienia i przekwalifikowania osób w wieku 50+ /z warsztatów/

1.Liczba projektów promocyjno-informacyjnych 2. Liczba osób w wieku 50 lat i więcej objętych wsparciem w programie, liczba osób, które uzyskały kwalifikacje w programie 3.Zmniejszenie udziału ludności korzystającej z pomocy społecznej

2015-2017 Instytucje rynku pracy


6.5 Wsparcie doradcze na rzecz zapobiegania sytuacjom kryzysowym przedsiębiorstw, które odczuwają negatywne skutki zmiany gospodarczej

Przygotowanie pracowników do w miarę elastycznego przechodzenia zmian związanych z kryzysem gospodarczym - ZIT

1.Liczba pracodawców biorących udział w programie aktywizacji na rynku pracy 2. Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu 3. Rozwój przedsiębiorczości

2015 (200.000) Miasto Chorzów/

Centrum Przedsiębiorczości

EFS







6.6 Wsparcie doradcze dla przedsiębiorców, którzy znaleźli się w sytuacji kryzysowej w zakresie opracowania i wdrożenia planu rozwoju działalności lub restrukturyzacji

Przygotowanie pracodawców do w miarę elastycznego przechodzenia zmian związanych z kryzysem gospodarczym - ZIT

1.Liczba pracodawców biorących udział w programie aktywizacji na rynku pracy 2. Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu 3. Rozwój przedsiębiorczości

2015-2017 (280.641) Miasto Chorzów/

Centrum Przedsiębiorczości

EFS




Cel : C7. Aktywne zapobieganie procesom depopulacyjnym, patologiom i wykluczeniu społecznemu




7.1.1 Usługi opiekuńcze nad dziećmi oraz innymi osobami zależnymi osobom zatrudnionym

Wspieranie usług opieki nad dziećmi do 3 roku życia, osobami zależnymi oraz poprawa dostępu do usług opiekuńczych w wymiarze, jakościowym i ilościowym - ZIT

1.Liczba projektów społeczno-edukacyjnych 2.liczba użytkowników infrastruktury opieki nad dziećmi lub edukacyjnej wspartej w programie 3. Wzrost zatrudnienia na terenie miasta

2015-2017 800.000 Miasto Chorzów/Centrum Przedsiębiorczości /Powiatowy Urząd Pracy/ Regionalna Fundacja Pomocy Osobom Niewidomym /Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

EFS

7.1.2 Budowa nowego obiektu dla placówki - Poprawa warunków wychowania przedszkolnego poprzez modernizację, budowę i rozbudowę bazy przedszkolnej,

/z WPF/ 1.Liczba projektów dotyczących adaptacji budynków na cele edukacyjne 2.Liczba miejsc wychowania przedszkolnego dofinansowanych w programie 3. Poprawa warunków realizacji edukacji

2013-2015 3.500.000 UM Chorzów EFS

7.1.3 Zwiększenie ilości żłobków i przedszkoli

Adaptacja istniejących obiektów będących własnością miasta na cele edukacyjne oraz wsparcie dla osób tworzących prywatne placówki.

1. Liczba projektów dotyczących adaptacji budynków na cele edukacyjne 2. Liczba miejsc wychowania przedszkolnego dofinansowanych w programie 3. Wzrost zatrudnienia na terenie miasta

2015-2020 1.000.000 UM Chorzów, inwestorzy prywatni




Cel : C7. Aktywne zapobieganie procesom depopulacyjnym, patologiom i wykluczeniu społecznemu




7.1.4 Zwiększenie ilości domów opieki dla osób starszych

Adaptacja istniejących obiektów będących własnością miasta na cele opiekuńcze oraz wsparcie dla osób tworzących prywatne placówki.

1. Liczba projektów dotyczących adaptacji budynków na cele społeczne 2. Liczba osób starszych objętych opieką w domach opieki 3. Poprawa jakości życia osób starszych

2015-2020 1.000.000 UM Chorzów, inwestorzy prywatni


7.2 Wsparcie dla osób przewidzianych do zwolnienia lub zagrożonych zwolnieniem z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy realizowane w formie wsparcia outplacementowego

Przygotowanie pracowników do w miarę elastycznego przechodzenia zmian związanych z kryzysem gospodarczym - ZIT

1.Liczba projektów społeczno-edukacyjnych 2.Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu 3. Wzrost zatrudnienia na terenie miasta 3.Zmniejszenie przestępczości

2014-2020 1.153.695

(500.000)

Miasto Chorzów/


EFS

7.3 Programy dla osób wykluczonych i środowisk stanowiących zagrożenie

Przeciwdziałanie zjawiskom dziedziczenia bezrobocia i patologii postaw społecznych – zgodność z rewitalizacją społeczną Chorzowa II /z warsztatów/

1.Liczba projektów społeczno-edukacyjnych 2. Liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym objętych wsparciem w programie 2. Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu 3. Wzrost zatrudnienia na terenie miasta 3.Zmniejszenie przestępczości

2014-2020 3.000.000 Współpraca PUP, OPS + organizacje pozarządowe, osoby wymagające wsparcia wraz z rodzinami


11.4.2




Cel : C8. Znaczące podnoszenie walorów rynkowych lokalnych zasobów pracy




8.1 Budowa i doposażenie warsztatów do praktycznej nauki zawodu w Zespole Szkół Budowlanych w Chorzowie - etap I

Zespół Szkół Budowlanych nie posiada własnych warsztatów do praktycznej nauki zawodu, wynajmuje pomieszczenia warsztatowe na terenie byłego „Budusu” w Katowicach. Koszt wynajmu, wraz z mediami wynosi 2 tys. zł miesięcznie. Ponadto młodzież musi dojeżdżać na zajęcia. Istnieje też konieczność zakupu wyposażenia stanowisk w urządzenia, maszyny, aparaty, elektronarzędzia, aparaturę kontrolno-pomiarową i narzędzia, zgodnie ze standardami wyposażenia stanowisk egzaminacyjnych z OKE - ZIT

1.Liczba projektów dotyczących adaptacji budynków na cele edukacyjne 2.Liczba placówek ponadgimnazjalnych i szkół zawodowych doposażonych w sprzęt i materiały dydaktyczne niezbędne do realizacji kształcenia zawodowego 3. Poprawa warunków realizacji edukacji

2015-2018 1.790.799

(1.622.179)

UM Chorzów EFRR

8.2 Budowa i doposażenie warsztatów do praktycznej nauki zawodu w Zespole Szkół Budowlanych w Chorzowie - etap II

j.w. j.w. 2015-2018 1.767.820

(1.502.647)

UM Chorzów EFRR







8.3 Wykorzystanie na nową funkcję budynku opuszczonego (Chorzów II) Zakładu Energetycznego

wykorzystanie na Centrum Praktyk w celu przywrócenia praktyk zawodowych w mieście (z warsztatów)

1.Liczba projektów dotyczących adaptacji budynków na cele edukacyjne 2. Liczba użytkowników infrastruktury opieki nad dziećmi lub edukacyjnej wspartej w programie 3. Poprawa warunków realizacji edukacji

2015-2017 Centrum Przedsiębiorczości / po uzgodnieniu z właścicielem – Skarbem Państwa/


8.4.1 Kompleksowe programy aktywizacji zawodowej dla mieszkańców Chorzowa poszukujących pracy

Wsparcie osób młodych z Chorzowa, celem zatrudnienia poprzez kompleksowa ścieżkę wsparcia dla osób młodych, uwzględniającą ich potrzeby - pomoc w określeniu własnych potencjałów i określenie ścieżki rozwoju zawodowego - ZIT


2014-2020 717.434

(309.819)

Miasto Chorzów/


EFS

8.4.2 Kompleksowe programy aktywizacji zawodowej dla Chorzowian poszukujących pracy

Wsparcie w zakresie podniesienia aktywności poszukiwania pracy oraz pomoc w nabywaniu kompetencji kluczowych (warsztaty, szkolenia); możliwość nabycia koniecznego doświadczenia zawodowego, a także obycia w środowisku – staże (minimum 6 miesięcy) - ZIT


2015-2017 100.000 Miasto Chorzów/


EFS







8.5 Zapobieganie wczesnemu przechodzeniu na emeryturę, obejmujące przekwalifikowanie pracowników

W ramach projektu planuje się m.in. przeprowadzenie różnego typu szkoleń, warsztatów, konsultacji z doradcą zawodowym, które zmotywują uczestników projektu do działania, stworzą możliwości poznania rynku pracy, wyposażą w nowe kwalifikacje zawodowe oraz umiejętności niezbędne do poszukiwania pracy: autoprezentacji i sporządzania dokumentów aplikacyjnych. Planuje się zorganizowanie i przeprowadzenie kampanii promocyjnej projektu na obszarze Miasta Chorzów - ZIT

1.Liczba projektów społeczno-edukacyjnych 2.Liczba osób w wieku 50 lat i więcej objętych wsparciem w programie, liczba osób, które uzyskały kwalifikacje w programie 3. Wzrost zatrudnienia na terenie miasta 3. Zmniejszenie udziału ludności korzystającej z pomocy społecznej

2014-2020 521.355

(443.152)

Miasto Chorzów/

Centrum Przedsiębiorczości /Powiatowy Urząd Pracy

EFS







8.6 Programy rozwojowe szkolnictwa zawodowego - Realizacja programów wsparcia dla szkół i/lub placówek oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe w powiązaniu z praktyczną nauką zawodu.

Projekt skierowany jest do uczniów szkół zawodowych lub ośrodków prowadzących szkolnictwo zawodowe. Uczestnicząc w nim, uczniowie będą mieli możliwość zdobyć dodatkowe kwalifikacje i umiejętności wymagane przez pracodawców. Udział w praktykach u pracodawców pozwoli im na lepsze poznanie przyszłego miejsca pracy, a wykonywane tam czynności podniosą ich umiejętności zawodowe - ZIT

1. Liczba projektów społecznych 2.Liczba placówek i ponadgimnazjalnych szkół zawodowych doposażonych w sprzęt i materiały dydaktyczne. 2.Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu. 3. Wzrost zatrudnienia młodzieży

2014-2020 6.743.073

(5.731.612)

UM Chorzów EFS



5.2 Projekty dla poszczególnych obszarów kryzysowych

Powiązane z poszczególnymi celami operacyjnymi projekty zostały przypisane wyznaczonym przez

delimitację obszarom kryzysowym. Zasadą, którą przyjęto do uporządkowania projektów w

obszarach kryzysowych, były przesłanki lokalizacyjne (głównie w odniesieniu do projektów

związanych z komponentem przestrzenno-środowiskowym) oraz przystawalność projektów do skali

problemów społeczno-ekonomicznych w kontekście zagadnień rewitalizacyjnych. Zgodnie z

delimitacją obszarów kryzysowych (problemowych) w mieście wyznaczone zostały trzy typy takich

obszarów, z czego priorytetowe są obszary kryzysowe łączące szereg cech degradacji przestrzenno-

środowiskowej z występowaniem zjawisk kryzysowych o charakterze społeczno-ekonomicznym.

Obszarami tymi są:

A1) W dzielnicy Centrum: śródmieście z Rynkiem i otuliną kwartałów ulic.

A2) W dzielnicy Chorzów: II obszar zabudowy mieszkaniowej ograniczony ulicami Katowicką,

Krzyżową, Mariańską, z cechami degradacji i występującymi problemami społecznymi.

A3) W Chorzowie Batorym: otulina ulicy Armii Krajowej oraz „Biadacz”. Obszar zabudowy

mieszkaniowej z cechami degradacji i występującymi problemami społecznymi.

Pozostałymi obszarami wskazanymi do objęcia działaniami rewitalizacyjnymi są obszary problemowe

wyznaczone w komponencie przestrzenno-środowiskowym (B) oraz obszary kryzysowe wskazane do

rewitalizacji ze względu na występujące tam negatywne zjawiska społeczno-ekonomiczne (C).

Obszary degradacji przestrzenno-środowiskowej w dzielnicy Chorzów II:

B1) Teren zdegradowany wokół stawu Herman

B2) Tereny po wyburzonej stalowni Huty Kościuszko

B3) Tereny pokolejowe wzdłuż ul. Katowickiej, ograniczone linią kolejową od południa

B4) Tereny zabudowy dawnej rzeźni miejskiej

B5) Tereny zdegradowane ul. Łagiewnickiej, Mariańskiej, Janasa i Składowej.

Obszary degradacji przestrzenno-środowiskowej w dzielnicy Chorzów Stary

B6) „Dolina Górnika”

B7) „Żabie Doły”

B8) teren przy ul. Michałkowickiej - teren dawnego składowiska zakładów azotowych

Obszar kryzysowy ze względu na problemy i zagrożenia społeczno- ekonomiczne

C1) W dzielnicy Chorzów II tereny występowania negatywnych zjawisk społecznych (ul. Św. Kingi,

Węglowa)

C2) W dzielnicy Chorzów Stary ciąg zabudowy (ul. Bożogrobców, Mazurska, Pl. Św. Jana)

C3) W Chorzowie Batorym tereny występowania negatywnych zjawisk społecznych (ul. Kochłowicka)

C4) W Chorzowie Batorym tereny negatywnych zjawisk społecznych (ul. Brzozowa).

W poniższej tabeli przedstawiono projekty w poszczególnych obszarach kryzysowych. Numeracja

projektów pochodzi z ich przyporządkowania celom LPR (rozdział 4).



Tabela 29. Lista projektów dla obszaru kryzysowego A1

Lp. Działania / Projekty

2.1 2.2

Przebudowa budynków mieszkalnych przy ul. Truchana 64-66 i ul. Brzezińskiej w celu adaptacji na mieszkania socjalne I i II etap

2.3 Przebudowa i rozbudowa infrastruktury wychowania przedszkolnego w zdegradowanym budynku Przedszkola nr 9 przy ul. Omańkowskiej w Chorzowie wraz z niezbędnym jego wyposażeniem


3.3 Rewaloryzacja Parku Hutników

4.1 Rewitalizacja chorzowskiego rynku i innych obszarów wymagających interwencji np. "Cwajka"

4.3 Rewitalizacja Placu Hutników i innych przestrzeni publicznych (Plac Powstańców Śląskich, Plac Mickiewicza, Plac Matejki)





1.1 Rewitalizacja terenów i obiektów zdegradowanych dla zapewnienia im odpowiednich walorów gospodarczych m.in. tereny przy ul. Metalowców, ul. Łagiewnickiej, ul. Michałkowickiej oraz tereny po infrastrukturze pokolejowej

2.4 Przebudowa i wyposażenie sali dydaktycznej dla potrzeb praktycznej nauki zawodu technika usług kosmetycznych w Zespole Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 4 w Chorzowie

2.5 Przebudowa poddasza budynku Zespołu Szkół Specjalnych nr 3 w Chorzowie, celem zapewnienia sal dla praktycznej nauki zawodu (ślusarz, sprzedawca, kucharz) wraz z przystosowaniem obiektu dla potrzeb osób niepełnosprawnych

4.1 Rewitalizacja chorzowskiego rynku i innych obszarów wymagających interwencji np. "Cwajka"

5.1 Rewitalizacja społeczna Chorzowa II










2.7 Waloryzacja i nadanie odpowiednich funkcji budynkowi Ratusza w Chorzowie Batorym




Tabela 32. Lista projektów dla obszarów kryzysowych typu B


B1 3.1 Budowa i modernizacja niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków (również na terenach chronionych wraz z prowadzeniem kampanii informacyjno-edukacyjnych. Rewitalizacja zdegradowanego obszaru stawu Herman wraz z kampanią informacyjno-edukacyjną

B2 1.1 Rewitalizacja terenów i obiektów zdegradowanych dla zapewnienia im odpowiednich walorów gospodarczych m.in. tereny przy ul. Metalowców, ul. Łagiewnickiej, ul. Michałkowickiej oraz tereny po infrastrukturze pokolejowej

B2 4.3 Rewitalizacja Placu Hutników i innych przestrzeni publicznych (Plac Powstańców Śląskich, Plac Mickiewicza, Plac Matejki)

B2. 1.3

Rewitalizacja terenów po Hucie Kościuszko( projekt Muzeum Hutnictwa)

B3 1.1 Rewitalizacja terenów i obiektów zdegradowanych dla zapewnienia im odpowiednich walorów gospodarczych m.in. tereny przy ul. Metalowców, ul. Łagiewnickiej, ul. Michałkowickiej oraz tereny po infrastrukturze pokolejowej

B3 2.8 Odnowa starych dworców kolejowych, wzbogacenie funkcji

B4 2.6 Waloryzacja i nadanie odpowiednich funkcji rzeźni miejskiej

B4 4.3 Rewitalizacja Placu Hutników i innych przestrzeni publicznych (Plac Powstańców Śląskich, Plac Mickiewicza, Plac Matejki)

B5 1.1.

Rewitalizacja terenów i obiektów zdegradowanych dla zapewnienia im odpowiednich walorów gospodarczych m.in. tereny przy ul. Metalowców, ul. Łagiewnickiej, ul. Michałkowickiej oraz tereny po infrastrukturze pokolejowej

B5 8.3 Wykorzystanie na nową funkcję budynku opuszczonego (Chorzów II) Zakładu Energetycznego

B6 3.2 Rewitalizacja Doliny Górnika + otoczenia terenu – byłego boiska i basenu

B7 3.4 Kompleksowe zagospodarowanie i kontynuacja działań ochronnych w obszarze „ Żabich Dołów”

B.8 1.1

Rewitalizacja terenów i obiektów zdegradowanych dla zapewnienia im odpowiednich walorów gospodarczych m.in. tereny przy ul. Metalowców, ul. Łagiewnickiej, ul. Michałkowickiej oraz tereny po infrastrukturze pokolejowej



Tabela 33. Lista projektów dla obszaru kryzysowego C1


5.1 5.2

Rewitalizacja społeczna Chorzowa II - I i II etap

















8.1 8.2

Budowa i doposażenie warsztatów do praktycznej nauki zawodu w Zespole Szkół Budowlanych w Chorzowie – I i II etap

8.3 Wykorzystanie na nową funkcję budynku opuszczonego (Chorzów II) Zakładu Energetycznego







Tabela 34. Lista projektów dla obszarów kryzysowych C2, C3 oraz C 4

























5.3 Hierarchia działań - powiązania między projektami - wiązki i pakiety

projektowe

Przyjęto dwa podstawowe kierunki realizacji działań i projektów w ramach opracowanego LPR:

1) projekty i koncepcje projektowe łączące się poprzez lokalizację w wyznaczonym obszarze oraz

wykazujące działania komplementarne. Układ tych powiązań łączy ze sobą zarówno projekty w

obrębie jednego komponentu ( przestrzenno- środowiskowego lub społeczno- ekonomicznego)

jak również skupia projekty z różnych komponentów i różnych celów operacyjnych

2) działania i projekty obejmujące swym zasięgiem obszar całego miasta. Projekty te nie mają

charakteru przestrzennego, gdyż potencjalnie ich beneficjentami mogą być mieszkańcy miasta

lub podmioty gospodarcze bez względu na lokalizację. Do tej grupy projektów należą przede

wszystkim programy i inicjatywy mające na celu wsparcie i wzmocnienie potencjału

endogenicznego miasta.

Uwzględniając pierwsze z wyżej wymienionych kryteriów należy wyodrębnić następujące pakiety

i wiązki projektowe w poszczególnych obszarach:

Rycina 29. Wiązki i pakiety projektowe dla obszaru kryzysowego A1



W obszarze A1 obejmującym w szczególności centrum Chorzowa istnieją dwa kluczowe pakiety

projektów. Pierwszy dotyczy rewitalizacji centralnych przestrzeni publicznych Chorzowa. W tym

przypadku nacisk powinien zostać położony na wykreowanie przestrzeni wielofunkcyjnych, mających

charakter centrotwórczy i rangę aglomeracyjną. Konieczna jest realizacja spójnej koncepcji łączącej

obszar Rynku, Placu Hutników, Parku Hutników, a także miejsc publicznych będących na styku

obszaru centralnego. Drugi pakiet projektów dotyczy rewitalizacji tkanki mieszkaniowej wraz z

podniesieniem jakości funkcji towarzyszących. Projekty tworzące ten zestaw powinny koncentrować

się na poprawie jakości życia, poprzez pobudzanie lokalnego potencjału przedsiębiorczego,

ograniczaniu zjawiska wykluczenia społecznego oraz wzmacnianie inicjatyw obywatelskich

przyczyniających się do partycypacyjnego współzarządzania obszarem.

W obszarze A2 obejmującym swym zasięgiem fragmenty dzielnicy Chorzów II wyróżniono trzy

pakiety projektów rewitalizacyjnych. Pierwszy skupia projekty związane z odnową centrum lokalnego

przy próbie wykorzystania lokalnego potencjału. Pakiet ten łączy projekty mające na celu odnowę

przestrzeni wspólnych przy jednoczesnej poprawie sytuacji ekonomicznej mieszkańców dzielnicy.

Drugi zestaw dotyczy rewitalizacji obiektów w których realizowane są funkcje edukacyjne. Poprawa

standardu obiektów jest połączona z projektami społecznymi mającymi w szczególności przyczynić się

do praktycznych umiejętności i kompetencji. Trzeci pakiet projektów koncentruje się na poprawie

sytuacji gospodarczej, w szczególności próbie odbudowy bazy ekonomicznej miasta przy

wykorzystaniu poprzemysłowych terenów zdegradowanych.


A1

rewitalizacja centralnych przestrzeni publiczbych

4.1 Rewitalizacja chorzowskiego rynku

5.3.Wsparcie organizacji usług na poziomie lokalnym poprzez tworzenie centrów usług

społecznościowych na obszarach zrewitalizowanych

4.3. Plac Hutników i inne przestrzenie publiczne



3.3. Rewaloryzacja Parku Hutników



rewitalizacji tkanki mieszkaniowej wraz z

funkcjami towarzyszącymi

2.1. Przebudowa budynków mieszkalnych przy ul. Truchana 64-66 i w celu adaptacji na mieszkania

socjalne



2.2. Przebudowa budynków mieszkalnych przy ul. Truchana 64-66 i w celu adaptacji na mieszkania

socjalne( II etap)



2.3. Przebudowa i rozbudowa infrastruktury wychowania przedszkolnego w zdegradowanym

budynku Przedszkola nr 9 przy ul. Omańkowskiej w Chorzowie wraz z niezbędnym jego wyposażeniem

6.1.Wsparcie pracodawców planujących stworzenie dodatkowych miejsc pracy





W obszarze A3 obejmującym swym zasięgiem fragmenty dzielnicy Chorzów Batory projekty

zgrupowano w jeden pakiet, którego kluczowym elementem jest rewitalizacja miejsc i obiektów,

które powinny pełnić funkcje centrum lokalnego (dzielnicowego). Warunkiem koniecznym jest

powiązanie ze sobą projektów technicznych i społecznych. W tym przypadku rewitalizacja

koncentruje się na dwóch istotnych obiektach tj. budynku dawnego ratusza oraz dworcu kolejowym,

które ze względu na sąsiedztwo powinny zostać w silniejszy niż dotychczas sposób połączone

funkcjonalnie przestrzenią publiczną zlokalizowaną pomiędzy nimi. Odnowie technicznej muszą

towarzyszyć działania mające na celu wzmocnienie instytucjonalne pozwalające na wykorzystanie

obiektów w celach społecznych i gospodarczych.

Obszary kategorii B, z uwagi na zagospodarowanie wynikające z wcześniejszej specyfiki

poprzemysłowej trudno łączyć w wiązki. Szczególnym przypadkiem jest obszar poprzemysłowy Huty

Kościuszko sąsiadujący z terenami śródmiejskimi (obszarem A1) i (obszarem A2). W tym obszarze i

jego sąsiedztwie planowane są działania rewitalizacyjne związane z adaptacją obiektów

poprzemysłowych na Muzeum Hutnictwa oraz towarzyszące temu pomysłowi koncepcje

zagospodarowania przestrzeni Placu Powstańców Śląskich. Należy również zwrócić uwagę na pilną

potrzebę rewitalizacji pozostałości budynków rzeźni miejskiej. Pozwoli to w przyszłości na

zbudowanie wielowątkowej wiązki projektów łączących nie tylko różne cele i priorytety ale

spinających przestrzennie sąsiadujące obszary problemowe.


A2

rewitalizacja centrum loklanego (dzielnicowego)

4.1.Rewitalizacja obszarów wymagających interwencji np. "Cwajka"

5.3.Wsparcie organizacji usług na poziomie lokalnym poprzez tworzenie centrów usług społecznościowych na

obszarach zrewitalizowanych

7.3.Programy dla osób wykluczonych i środowisk stanowiących zagrożenie

5.1. Rewitalizacja społeczna Chorzowa II 5.3.Wsparcie organizacji usług na poziomie lokalnym

poprzez tworzenie centrów usług społecznościowych na obszarach zrewitalizowanych

rewitalizacja obiektów edukacji wraz ze wzmocnieniem potencjału

zawodowego

2.4. Przebudowa i wyposażenie sali dydaktycznej dla potrzeb praktycznej nauki zawodu technika usług kosmetycznych w Zespole

Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 4

8.6.Programy rozwojowe szkolnictwa zawodowego - Realizacja programów wsparcia dla szkół i/lub

placówek oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe w powiązaniu z praktyczną nauką zawodu.

7.3.Programy dla osób wykluczonych i środowisk stanowiących zagrożenie


2.5Przebudowa poddasza budynku Zespołu Szkół Specjalnych nr 3 w Chorzowie, celem zapewnienia sal dla praktycznej nauki zawodu

rewitalizacja gospodarcza wraz ze wzmocnieniem potencjalu zadowego

1.1 Rewitalizacja terenów i obiektów zdegradowanych dla zapewnienia im odpowiednich walorów gospodarczych




Najbardziej rozbudowane wiązki projektów występują w obszarach kryzysowych wyodrębnionych ze

względu na koncentrację negatywnych zjawisk społecznych. Terenem wymagającym największego

wsparcia jest obszar C1 zlokalizowany w dzielnicy Chorzów II. Pozostałe obszary zlokalizowane są w

Chorzowie Starym (obszar C2) oraz Chorzowie Batorym (obszary C3 i C4). We wszystkich wyżej

wymienionych miejscach projekty zostały pogrupowane w trzy podstawowe kategorie. Pierwsza

dotyczy aktywizacji lokalnych społeczności i skupia projekty, których głównym celem jest

wzmocnienie kapitału społecznego, podniesienie świadomości obywatelskiej oraz zawiązanie

współpracy pomiędzy poszczególnymi interesariuszami w celu poprawy sytuacji w dzielnicy. Druga

kategoria projektów wychodzi naprzeciw wyzwaniu związanemu z ograniczeniem poziomu

bezrobocia oraz przeciwdziałaniu jego negatywnym skutkom. Projekty związane z aktywizacją

mieszkańców na rynku pracy powinny być ściśle powiązane z działaniami podejmowanymi w

obszarach typu B zlokalizowanymi w Chorzowie II. Trzecia kategoria projektów dotyczy zapobiegania

problemom społecznym, a w szczególności ograniczaniu zjawiska wykluczenia społecznego. W tej

grupie projekty będą skierowane do bardzo dokładnie wyselekcjonowanych osób wymagających

wsparcia. W szczególności część projektów będzie dedykowano dzieciom i osobom starszym.

Rycina 32. Wiązki i pakiety projektowe dla obszaru kryzysowego C1

A3 rewitalizacja centrum

loklanego (dzielnicowego)

2.7.Waloryzacja i nadanie odpowiednich funkcji budynkowi Ratusza w Chorzowie Batorym

8.3.Kompleksowe programy aktywizacji zawodowej dla mieszkańców Chorzowa

poszukujących pracy

5.5.Program integrujący społeczności lokalne zamieszkujące obszary rewitalizowane

2.8.Odnowa starych dworców kolejowych, wzbogacenie funkcji

5.5.Program integrujący społeczności lokalne zamieszkujące obszary rewitalizowane



Rycina 33. Wiązki i pakiety projektowe dla obszarów kryzysowych C2, C3 oraz C4

C1

aktywicacja społeczności

lokalnych

5.3.Wsparcie organizacji usług na poziomie lokalnym poprzez tworzenie centrów usług społecznościowych na obszarach

zrewitalizowanych

5. 4. Uruchomienie prac interwencyjnych (użytecznych społecznie)

5.5. Program integrujący społeczności lokalne zamieszkujące obszary rewitalizowane

Rewitalizacja społeczna Chorzowa

II

5.1. Rewitalizacja społeczna Chorzowa II

5.2. Rewitalizacja społeczna Chorzowa II. Etap II

aktywizacja rynku pracy

aktywizacja zasobów pracy

8.4. Kompleksowe programy aktywizacji zawodowej dla mieszkańców Chorzowa poszukujących pracy

8.5. Kompleksowe programy aktywizacji zawodowej dla Chorzowian poszukujących pracy

8.6. Zapobieganie wczesnemu przechodzeniu na emeryturę, obejmujące przekwalifikowanie pracowników

8.6. Programy rozwojowe szkolnictwa zawodowego - Realizacja programów wsparcia dla szkół i/lub placówek

oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe w powiązaniu z praktyczną nauką zawodu.

prakyczna nauka zawodu

8.1. Budowa i doposażenie warsztatów do praktycznej nauki zawodu w Zespole Szkół Budowlanych w

Chorzowie - etap I

8.2. Budowa i doposażenie warsztatów do praktycznej nauki zawodu w Zespole Szkół Budowlanych w

Chorzowie - etap II

8.6. rogramy rozwojowe szkolnictwa zawodowego - Realizacja programów wsparcia dla szkół i/lub

placówek oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe w powiązaniu z praktyczną nauką zawodu.

tworzenie miejsc pracy


6.2. Promocja samozatrudnienia poprzez wsparcie dla osób zamierzających rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w Chorzowie

6.3. Promocja samozatrudnienia oparta o kompleksowe doradztwo strategiczne dla firm i przedsiębiorstw chorzowskich

oganizacja kampanii promocyjnych i akcji

informacyjnych

6.4.1. Organizacja kampanii promocyjnych i akcji informacyjnych połączonych z działaniami brokerskimi/animacyjnymi zachęcającymi pracodawców do

zatrudniania osób z grup znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy

6.4.2. Kampanie informacyjne i narzędzia do realizacji konkretnego wsparcia dla miejsca pracy

ochrona istniejących miejsc pracy

6.5. Wsparcie doradcze na rzecz zapobiegania sytuacjom kryzysowym

przedsiębiorstw, które odczuwają negatywne skutki zmiany gospodarczej

6.6. Wsparcie doradcze dla przedsiębiorców, którzy znaleźli się w sytuacji kryzysowej w zakresie opracowania i wdrożenia planu rozwoju działalności lub restrukturyzacji

zapobieganie problemom społecznym

wsparcie dla rodziny

opieka nad osobami starszymi 7.1.4. Zwiększenie ilości domów opieki dla osób starszych

opieka nad dziećmi

7.1.1. Usługi opiekuńcze nad dziećmi oraz innymi osobami zależnymi osobom zatrudnionym

7.1.2. Budowa nowego obiektu dla placówki - Poprawa warunków wychowania przedszkolnego poprzez

modernizację, budowę i rozbudowę bazy przedszkolnej

7.1.3. Zwiększenie ilości żłobków i przedszkoli

zapobieganie wykluczeniom

7.2. Wsparcie dla osób przewidzianych do zwolnienia lub zagrożonych zwolnieniem z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy realizowane w formie wsparcia

outplacementowego

7.3. Programy dla osób wykluczonych i środowisk stanowiących zagrożenie

C8.5. Wykorzystanie na nową funkcję

budynku opuszczonego

(Chorzów II) Zakładu Energetycznego



C2, C3, C4

aktywicacja społeczności

lokalnych

5.3.Wsparcie organizacji usług na poziomie lokalnym poprzez tworzenie centrów usług społecznościowych na obszarach

zrewitalizowanych

5. 4. Uruchomienie prac interwencyjnych (użytecznych społecznie)

5.5. Program integrujący społeczności lokalne zamieszkujące obszary rewitalizowane

aktywizacja rynku pracy

aktywizacja zasobów pracy

8.4. Kompleksowe programy aktywizacji zawodowej dla mieszkańców Chorzowa poszukujących pracy

8.5. Kompleksowe programy aktywizacji zawodowej dla Chorzowian poszukujących pracy

8.6. Zapobieganie wczesnemu przechodzeniu na emeryturę, obejmujące przekwalifikowanie pracowników

8.6. rogramy rozwojowe szkolnictwa zawodowego - Realizacja programów wsparcia dla szkół i/lub placówek

oświatowych prowadzących kształcenie zawdowe w powiązaniu z praktyczną nauką zawodu.

tworzenie miejsc pracy


6.2. Promocja samozatrudnienia poprzez wsparcie dla osób zamierzających rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w Chorzowie

6.3. Promocja samozatrudnienia oparta o kompleksowe doradztwo strategiczne dla firm i przedsiębiorstw chorzowskich

oganizacja kampanii promocyjnych i akcji

informacyjnych

6.4.1. Organizacja kampanii promocyjnych i akcji informacyjnych połączonych z działaniami brokerskimi/animacyjnymi zachęcającymi pracodawców do

zatrudniania osób z grup znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy

6.4.2. Kampanie informacyjne i narzędzia do realizacji konkretnego wsparcia dla miejsca pracy

ochrona istniejących miejsc pracy

6.5. Wsparcie doradcze na rzecz zapobiegania sytuacjom kryzysowym

przedsiębiorstw, które odczuwają negatywne skutki zmiany gospodarczej

6.6. Wsparcie doradcze dla przedsiębiorców, którzy znaleźli się w sytuacji kryzysowej w zakresie opracowania i wdrożenia planu rozwoju działalności lub restrukturyzacji

zapobieganie problemom społecznym

wsparcie dla rodziny

opieka nad osobami starszymi 7.1.4. Zwiększenie ilości domów opieki dla osób starszych

opieka nad dziećmi

7.1.1. Usługi opiekuńcze nad dziećmi oraz innymi osobami zależnymi osobom zatrudnionym

7.1.2. Budowa nowego obiektu dla placówki - Poprawa warunków wychowania przedszkolnego poprzez

modernizację, budowę i rozbudowę bazy przedszkolnej

7.1.3. Zwiększenie ilości żłobków i przedszkoli

zapobieganie wykluczeniom

7.2. Wsparcie dla osób przewidzianych do zwolnienia lub zagrożonych zwolnieniem z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy realizowane w formie wsparcia

outplacementowego

7.3. Programy dla osób wykluczonych i środowisk stanowiących zagrożenie



6 Model finansowania programu rewitalizacji

Model finansowania Lokalnego Programu Rewitalizacji Chorzowa do 2030 r. (LPR) obejmuje

propozycję źródeł finansowania wybraną na podstawie oceny dostępności i możliwości

wykorzystania tych źródeł oraz charakteru projektów składających się na Program. Na kolejność

realizacji wskazanych w LPR przedsięwzięć będą mieć również wpływ terminy aplikowania i

rozstrzygnięć konkursów w ramach programów operacyjnych i innych konkursów, czy też możliwości

pozyskania inwestorów prywatnych. Nowe możliwości realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych

stwarza partnerstwo publiczno-prywatne, które może być zawarte, o ile korzyści dla interesu

publicznego są przeważające w stosunku do korzyści wynikających z innych sposobów realizacji

danego przedsięwzięcia. W takich przypadkach konieczne będzie przeprowadzenie szczegółowej

analizy efektywności oraz zagrożeń związanych z wyborem takiego sposobu realizacji przedsięwzięć.

Wpisane do LPR projekty i przedsięwzięcia prywatne lub innych instytucji i podmiotów nie będą miały

zapewnionego finansowania z budżetu miasta. Będą mogły natomiast ubiegać się o dofinansowanie

ze źródeł zewnętrznych na podstawie ww. wpisu.

Źródła finansowania LPR Chorzowa to:

- budżet Miasta (Wieloletnia Prognoza Finansowa UM Chorzów, wkład własny do projektów

Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych - ZIT, wkład własny do projektów LPR pilotowanych przez

UM Chorzów),

- Środki unijne – RPO WSL 2014 – 2020 (zgodnie z priorytetami RPO w podziale na dwa fundusze:

Europejski Fundusz Społeczny (EFS) i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR),

- środki prywatne (wkład własny przedsiębiorców w przypadku aplikowania o środki na projekty w

ramach LPR).

- środki budżetu państwa (w systemie realizacji RPO przewiduje się wprowadzenie warunków dla

dodatkowego wsparcia finansowego projektów z zakresu rewitalizacji. Wsparcie dotyczy projektów

rewitalizacyjnych w sposób szczególny ukierunkowanych na aspekt mieszkaniowy rewitalizacji i

będzie polegać na dodatkowym wsparciu finansowym ze środków budżetu państwa. O możliwości i

zakresie wsparcia będą decydować uzgodnienia pomiędzy stroną rządową i samorządową w ramach

kontraktów terytorialnych),

- preferencje dla rewitalizacji w krajowych programach operacyjnych (por. tab. 35)

Tabela 35. Krajowe priorytety inwestycyjne o kluczowym znaczeniu dla rewitalizacji

program operacyjny

priorytety inwestycyjne o kluczowym znaczeniu dla rewitalizacji

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020

4.3 Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym

4.5 Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu

6.3 Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego

6.5 Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów



program operacyjny

priorytety inwestycyjne o kluczowym znaczeniu dla rewitalizacji

poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz propagowania działań służących zmniejszaniu hałasu

9.1 Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia, promowanie włączenia społecznego poprzez lepszy dostęp do usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych oraz przejścia z usług instytucjonalnych do usług na poziomie społeczności lokalnych

Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój

8.6 Trwała integracja na rynku pracy ludzi młodych, w szczególności tych, którzy nie pracują, nie kształcą się ani nie szkolą, w tym ludzi młodych zagrożonych wykluczeniem społecznym i ludzi młodych wywodzących się ze środowisk marginalizowanych, także poprzez wdrażanie gwarancji dla młodzieży

Program Operacyjny Polska Wschodnia

3.1 Promowanie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez ułatwianie gospodarczego wykorzystywania nowych pomysłów oraz sprzyjanie tworzeniu nowych firm, w tym również poprzez inkubatory przedsiębiorczości


Program Operacyjny Inteligentny Rozwój


6.1 Budżet Miasta

Środki z budżetu Miasta przewidziane są na realizację projektów zawartych w Wieloletniej Prognozie

Finansowej. Projekty odnoszące się do problematyki rewitalizacji zostały włączone do listy projektów

w LPR ze wskazaniem budżetu Miasta jako źródła finansowania. Ponadto Miasto posiada

przygotowany wniosek dotyczący finansowania Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT), dla

których środki na wkład własny będą pochodzić również z budżetu Miasta. Lista projektów ZIT

dotyczących rewitalizacji środowiskowo-przestrzennej i społeczno-gospodarczej została również

włączona do listy projektów w ramach LPR.

Wdrażanie Lokalnego Programu Rewitalizacji przewiduje dalsze dołączanie projektów, które spełniają

kryteria zapewniające, że projekty te będą się składały na realizację celów Programu. Należy

przewidywać zaangażowanie środków budżetu Miasta jako wkładu własnego dla współfinansowania

tych projektów, zgodnie z decyzją gremium zarządzającego wdrażaniem LPR.

6.2 Środki unijne – RPO WSL 2014 – 2020

Możliwości finansowania działań zawartych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Chorzowa ze

środków RPO WSL 2014-2020 należy pokazać w kontekście priorytetów i zasad przedstawionych w

podstawowych dokumentach odnoszących się do nowego okresu finansowania przedsięwzięć w

ramach Regionalnego Programu Operacyjnego województwa śląskiego.

Nowe zasady finansowania przewidują kompleksowe ujęcie polegające na powiązaniu wsparcia

finansowego projektów z EFS i EFRR. Szczegółowe opisy tych zasad zawarte są w priorytetach RPO w

podziale na dwa fundusze: EFS i EFRR.



Należy podkreślić powiązanie finansowania projektów rewitalizacyjnych z obu tych funduszy.

Realizacja projektów finansowanych w ramach EFRR (projekty rewitalizacyjne „twarde o charakterze

technicznym) jest uzależniona od realizacji projektu z zakresu usług społecznych, finansowanych w

ramach EFS, a dotyczących określonej grupy społecznej, dotkniętej dysfunkcją lub wykluczeniem.

Wsparcie inwestycyjne projektów z EFRR ma charakter uzupełniający (dodatkowy) i możliwe jest

wyłącznie w powiązaniu z działaniami realizowanymi z EFS, które pełnią rolę wiodącą względem

EFRR. Tak więc projekty muszą wykazywać charakter przedsięwzięć kompleksowych, koordynujących

interwencję infrastrukturalną z wsparciem realizowanym w ramach EFS.

Osie priorytetowe RPO WSL w ramach EFS

Działania dotyczące rewitalizacji obejmują w głównej mierze zdegradowane obszary miejskie,

zmierzające do wyrównywania społecznych różnic. W ramach działania 9.1, 9.2 wsparcie otrzymają

projekty ujęte w Planie Działania każdego ZIT. Jednocześnie projekty rewitalizacyjne muszą wynikać z

przyjętych przez każdą z gmin Lokalnych Programów Rewitalizacji (LPR). Zapewnienie zgodności i

komplementarności pomiędzy strategią ZIT a wszystkimi LPR-ami jest zadaniem gmin biorących

udział w ZIT i będzie jednym z elementów szeroko zakrojonych konsultacji ZIT.

Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi wnioskowania o Zintegrowane Inwestycje Terytorialne zakłada się

w ramach ZIT realizację wyłącznie kompleksowej rewitalizacji wspieranej z EFS i EFRR zaplanowanej

w ramach Lokalnych Programów Rewitalizacji, przy czym użycie EFRR uzasadnione będzie tylko jako

środek wspomagający rozwiązywanie problemów społeczności lokalnych (infrastrukturalnych,

społecznych, gospodarczych, środowiskowych). Funduszem wiodącym, określającym podstawowe

cele i rezultaty w obszarze rewitalizacji jest EFS.

EFS: Programy integrujące społeczności lokalne, realizowane za pomocą różnych metod pracy ze

społecznościami, zawierające m.in.:

wsparcie dla liderów i animatorów lokalnych,

lokalne działania społeczno-edukacyjne promujące organizowanie społeczności (elementy

edukacji obywatelskiej),

organizowanie grup samopomocowych, grup wsparcia i grup edukacyjnych,

wzmacnianie kompetencji społecznych i zawodowych (staże, praktyki, szkolenia zawodowe),

wsparcie inicjatyw partnerskich oraz tworzenie nowych i wzmacnianie funkcjonujących

partnerstw lokalnych,

promocja wolontariatu (np. poprzez przygotowanie lokalnych organizacji i instytucji oraz

mieszkańców do korzystania z pomocy wolontariuszy, inicjowanie działań

woluntarystycznych, takich jak centra lub biura wolontariatu oraz kluby i koła wolontariusza,

lokalne przedsięwzięcia o charakterze integracyjnym aktywizujące lokalną społeczność (o ile

są niezbędne do realizacji celów projektu, wyłącznie o charakterze wspomagającym i

towarzyszącym).

EFRR: W ramach wsparcia uzupełniającego z EFRR na działania takie jak:

przebudowa i remont obiektów poprzemysłowych/powojskowych/ popegeerowskich/

pokolejowych wraz z zagospodarowaniem przyległego otoczenia, przyczyniające się do

likwidacji istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na obszarze rewitalizowanym

wynikającym z Lokalnego Programu Rewitalizacji,

zagospodarowywanie przestrzeni miejskich, w tym przebudowa i remont obiektów wraz z

zagospodarowaniem przyległego otoczenia, przyczyniające się do likwidacji istotnych



problemów gospodarczych lub społecznych na obszarze rewitalizowanym wynikającym z

Lokalnego Programu Rewitalizacji,

remont zdegradowanych budynków wraz z zagospodarowaniem przyległego otoczenia,

przyczyniające się do likwidacji istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na

obszarze rewitalizowanym wynikającym z Lokalnego Programu Rewitalizacji,

zakup wyposażenia niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania Centrów Usług

Społecznych.

Powiązanie osi priorytetowych Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego w RPO WSL wraz ze wskazaniem priorytetów inwestycyjnych (PI)

Rewitalizacja w działaniach w EFS (Oś Priorytetowa IX Włączenie społeczne) podstawą jest

Poddziałanie 9.1.3 (PI 9.4) Wzmacnianie potencjału społeczności lokalnych na obszarach

rewitalizowanych oraz uzupełniająco:

Poddziałanie 7.1.3 (PI 8.5) Poprawa zdolności do zatrudnienia osób poszukujących pracy i

pozostających bez pracy na obszarach rewitalizowanych

Poddziałanie 7.2.2 (PI 8.7) Promocja samozatrudnienia na obszarach rewitalizowanych

Poddziałanie 8.3.2 (PI 8.8) Zapewnienie dostępu do usług opiekuńczych nad dziećmi do 3 lat

w kontekście Lokalnych Planów Rewitalizacji

Poddziałanie 8.4.3 (PI 9.7) Realizowanie aktywizacji zawodowej poprzez zapewnienie

właściwej opieki zdrowotnej w kontekście Lokalnych Planów Rewitalizacji

Poddziałanie 9.2.2 (PI 9.7) Rozwój usług społecznych na obszarach rewitalizowanych

Poddziałanie 11.4.2 (PI 10.3) Kształcenie ustawiczne na obszarach rewitalizowanych

Edukacja (PI 10.1 i 10.3) (Oś Priorytetowa XI Wzmocnienie potencjału edukacyjnego) – EFS

Finansowanie działań rewitalizacyjnych w ramach ZIT/RIT – EFS+EFRR

Infrastruktura społeczna

EFS wiodący (PI 9.7) (Oś priorytetowa IX Włączenie społeczne) Poddziałanie 9.1.3 Wzmacnianie

potencjału społeczności lokalnych na obszarach rewitalizowanych – projekty w ramach

Zintegrowanych/Regionalnych Inwestycji Terytorialnych → EFRR – Uzupełniający (PI 9.1) (Oś

priorytetowa X Rewitalizacja)

Kompleksowa rewitalizacja (LPR)

EFS wiodący (PI 8.5, 8.7, 8.8, 9.4, 9.7, 10.3) (Szeroki katalog działań w ramach osi priorytetowych

VII, VIII, IX, XI) → EFRR – Uzupełniający (PI 9.2) (Oś priorytetowa X Rewitalizacja)

Edukacja – przedszkola i szkolnictwo zawodowe

EFS wiodący (PI 10.1 i 10.3) (Oś priorytetowa XI Wzmocnienie potencjału edukacyjnego)

Poddziałanie 11.1.3 Wzrost upowszechnienia wysokiej jakości edukacji przedszkolnej na

obszarach rewitalizowanych → EFRR – Uzupełniający (Oś priorytetowa XII Infrastruktura

edukacyjna).

Zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych (dokument MIiR z

14.08.2014 r.) wsparcie projektów rewitalizacyjnych ze środków finansowych w RPO stosuje się w

szczególności do wydatków z następujących, kluczowych i uzupełniających priorytetów

inwestycyjnych wskazanych w tabeli poniżej.



Tabela 36. Priorytety inwestycyjne wspierające programy rewitalizacji (PI)

Priorytet inwestycyjny

znaczenie dla rewitalizacji

kluczowe uzupełniaj

ące

Cel Tematyczny 3 Wzmacnianie konkurencyjności MŚP


x

3.3 Wspieranie tworzenia i poszerzania zaawansowanych zdolności w zakresie rozwoju produktów i usług

x

3.4 Wspieranie zdolności MŚP do wzrostu na rynkach regionalnych, krajowych i międzynarodowych oraz do angażowania się w procesy innowacji

x

Cel tematyczny 4 Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach

4.2 Promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach

x

4.3 Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym

x


x

Cel tematyczny 6 Zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami

6.3 Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego

x

6.5 Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz propagowania działań służących zmniejszaniu hałasu

x

Cel tematyczny 7 Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej

7.2 Zwiększanie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T, w tym węzłami multimodalnymi

x

7.4 Rozwój i rehabilitacja kompleksowych, wysokiej jakości i interopracyjnych systemów transportu kolejowego oraz propagowanie działań służących zmniejszaniu hałasu

x

Cel tematyczny 8 Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników



Priorytet inwestycyjny

znaczenie dla rewitalizacji

kluczowe uzupełniaj

ące

8.2 wspieranie rozwoju przyjaznego dla zatrudnienia poprzez rozwój potencjałów endogenicznych jako elementu strategii terytorialnej dla obszarów ze specyficznymi potrzebami, łącznie z przekształceniem upadających regionów przemysłowych oraz działaniami na rzecz zwiększenia dostępności i rozwoju zasobów naturalnych i kulturowych

x

8.5 zapewnianie dostępu do zatrudnienia osobom poszukującym pracy i nieaktywnym zawodowo, w tym podejmowanie lokalnych inicjatyw na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników

x

8.7 samozatrudnienie, przedsiębiorczość oraz tworzenie nowych miejsc pracy x

8.8 równouprawnienie płci oraz godzenie życia zawodowego i prywatnego x

Cel tematyczny 9 Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem

9.1 inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia, promowanie włączenia społecznego poprzez lepszy dostęp do usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych oraz przejścia z usług instytucjonalnych do usług na poziomie społeczności lokalnych

x

9.2 wspieranie rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubogich społeczności i obszarów miejskich i wiejskich

x

9.4 aktywna integracja, w szczególności w celu poprawy zatrudnialności x

9.7 ułatwianie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług społecznych świadczonych w interesie ogólnym

x

9.8 wspieranie gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych x

Cel tematyczny 10 Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie

10.1 ograniczenie przedwczesnego kończenia nauki szkolnej oraz zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości edukacji elementarnej, kształcenia podstawowego i ponadpodstawowego

x

10.3. poprawa dostępności i wspieranie uczenia się przez całe życie, podniesienie umiejętności i kwalifikacji pracowników i osób poszukujących pracy, zwiększenie dopasowania systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy m.in. przez poprawę jakości kształcenia i szkolenia zawodowego oraz utworzenia i rozwijanie systemów uczenia się poprzez praktyczną naukę zawodu realizowaną w ścisłej współpracy z pracodawcami

x

10.3 bis. lepsze dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy, ułatwianie przechodzenia z etapu kształcenia do etapu zatrudnienia oraz wzmacnianie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego i ich jakości, w tym poprzez mechanizmy prognozowania umiejętności, dostosowania programów nauczania oraz tworzenia i rozwoju systemów uczenia się poprzez praktyczną naukę zawodu realizowaną w ścisłej współpracy z pracodawcami

x



Osie priorytetowe RPO WSL w ramach EFRR

Dokument pt. Szczegółowy Opis Priorytetów RPO WSL na lata 2014-2020 w zakresie Europejskiego

Funduszu Rozwoju Regionalnego zawiera listę priorytetów dla poszczególnych osi priorytetowych.

Rewitalizacja oraz infrastruktura społeczna i zdrowotna jest oddzielną osią priorytetową X. Obejmuje

następujące działania odnoszące się wprost do rewitalizacji obszarów zdegradowanych i miejskich:

10.3: Rewitalizacja obszarów zdegradowanych

10.4: Poprawa stanu środowiska miejskiego

Działanie 10.3

Celem działania jest rozwój i wzmocnienie spójności lokalnej poprzez rewitalizację fizyczną,

gospodarczą i społeczną terytoriów marginalizowanych.

Uzasadnieniem podjętego działania są zjawiska wykluczenia społecznego oraz zagrożenia

marginalizacją, potrzeba podnoszenia jakości i dostępności podstawowych usług publicznych.

Przykładowe rodzaje projektów

1. Przebudowa i remont obiektów poprzemysłowych/ powojskowych/ popegeerowskich/

pokolejowych wraz z zagospodarowaniem przyległego otoczenia, przyczyniające się do likwidacji

istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na obszarze rewitalizowanym wynikającym z

Lokalnego Programu Rewitalizacji

2. Zagospodarowywanie przestrzeni miejskich, w tym przebudowa i remont obiektów wraz z

zagospodarowaniem przyległego otoczenia, przyczyniające się do likwidacji istotnych problemów

gospodarczych lub społecznych na obszarze rewitalizowanym wynikającym z Lokalnego Programu

Rewitalizacji

3. Remont zdegradowanych budynków wraz z zagospodarowaniem przyległego otoczenia,

przyczyniające się do likwidacji istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na obszarze

rewitalizowanym wynikającym z Lokalnego Programu Rewitalizacji.

W ramach działania 10.3 nie ma możliwości budowy nowych budynków.

Inwestycje wspierane z EFRR w ramach działania 10.3 będą dofinansowane w ramach instrumentów

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne oraz Regionalne Inwestycje Terytorialne. W ramach działania

10.3 wsparcie otrzymają projekty ujęte w Planie Działania każdego ZIT.

Remont zdegradowanych budynków wraz z zagospodarowaniem przyległego otoczenia,

przyczyniające się do likwidacji istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na obszarze

rewitalizowanym wynikającym z Lokalnego Programu Rewitalizacji – w ramach tego typu projektów

dopuszcza się remont części wspólnych wielorodzinnych budynków mieszkalnych tylko jako część

większego projektu mającego na celu rewitalizację zubożonych obszarów publicznych.

Działania w ramach priorytetu 10.3 będą finansowane z EFS w ramach priorytetu inwestycyjnego 9.2.

(PI 9.2) - wspieranie rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubogich społeczności i obszarów

miejskich i wiejskich. Projekty wspierane w ramach PI 9.2 będą komponentem operacji wspieranej z

dwóch funduszy : Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach priorytetu IX oraz Europejskiego

Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Priorytetu X Rewitalizacja. Działanie przewiduje do

realizacji projekty w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych.



Działanie 10.4

Celem działania jest stworzenie atrakcyjnej przestrzeni miejskiej.

Przykładowe rodzaje projektów

1. Zagospodarowanie przestrzeni miejskich przyczyniające się do likwidacji istotnych problemów

gospodarczych lub społecznych na obszarach miejskich.

2. Przebudowa oraz remont obiektów poprzemysłowych, powojskowych i popegeerowskich

przyczyniające się do likwidacji istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na obszarach

miejskich.

3. Przebudowa lub remont zdegradowanych budynków przyczyniające się do likwidacji istotnych

problemów gospodarczych lub społecznych na obszarach miejskich.

Każdy z projektów realizowany w ramach ww. typów projektów powinien likwidować istotne

problemy społeczno-gospodarcze na obszarach zdegradowanych poprzez m.in.: wzmocnienie

prorozwojowych funkcji terenów powojskowych i poprzemysłowych, rewitalizację zdewastowanych

centrów miast oraz odnowę zdekapitalizowanej infrastruktury miejskiej. Projekty dotyczące wsparcia

zagospodarowania przestrzeni miejskich powinny wynikać z Lokalnych Programów Rewitalizacji.

7 System wdrażania programu –zarządzanie procesem rewitalizacji

7.1 Zasady realizacji programu

Program jest podstawowym elementem procesu rewitalizacji. Stanowi on złożoną odpowiedź i

reakcję na występujące w obszarze zjawiska kryzysowe. Program ma tym samym dwoistą naturę. Jest

zarazem produktem (wynikiem analiz, prac o charakterze koncepcyjnym) oraz kluczowym

instrumentem pozwalającym na ich wdrożenie. Za wdrażanie LPR Chorzowa odpowiadać będzie

przede wszystkim samorząd miasta. Skuteczne wdrażanie programu rewitalizacji wymagać będzie

zaprojektowania struktury i systemu organizacyjnego.

1. Lokalny Program Rewitalizacji Chorzowa do 2030 r. przyjmowany jest i aktualizowany uchwałą

Rady Miasta Chorzowa. W treści uchwały należy przyjąć konieczność zapewnienia ciągłości procesów

rewitalizacyjnych obejmujących znaczny horyzont czasowy oraz konieczność stałej aktualizacji

programowych zapisów i ustaleń oraz ich konieczne modyfikacje, a co za tym idzie konieczność

zapewnienia wymaganych na ten cel środków. Ciągłość procesów rewitalizacyjnych rozumiana jest

również jako kontynuacja realizacji projektów zawartych w Lokalnym Programie Rewitalizacji na lata

2008-2013 (Chorzów, 2009).

2. W celu wdrażania i monitorowania Programu Prezydent Miasta Chorzowa w drodze zarządzenia

powoła Zespół Rewitalizacji Miasta w Wydziale Rozwoju Urzędu Miasta Chorzowa.

3. W pracach Zespołu Rewitalizacji Miasta mogą brać udział eksperci w dziedzinie rewitalizacji.

4. Funkcję Koordynatora ds. Rewitalizacji pełni Zespół Rewitalizacji Miasta w Wydziale Rozwoju

Urzędu Miasta Chorzowa.

5. Do zadań Koordynatora ds. Rewitalizacji należy:

przyjmowanie wniosków o wpisanie projektu do LPR

przygotowywanie projektów aktualizacji LPR



opracowywanie polityki rewitalizacji Miasta

wyznaczanie potencjalnych obszarów rewitalizacji

koordynacja Programu Rewitalizacji na obszarze Chorzowa

inicjowanie i organizowanie przedsięwzięć informacyjnych i promocyjnych dotyczących

zamierzeń rewitalizacyjnych

monitorowanie przebiegu oraz ocena efektywności i skuteczności realizacji Programu

Rewitalizacji

sporządzanie raportów okresowych oraz raportu końcowego z realizacji Programu

Rewitalizacji

współpraca z realizatorami projektów rewitalizacyjnych

tworzenie Lokalnego Partnerstwa na Rzecz Rewitalizacji pomiędzy partnerami rewitalizacji to

jest: władzami gminy, sektorem biznesu, sektorem społecznym i mieszkańcami obszarów

współpraca z administracją rządową oraz samorządową w zakresie wykorzystania funduszy

strukturalnych na projekty rewitalizacyjne

inicjowanie i koordynacja wniosków o dofinansowanie przedsięwzięć rewitalizacyjnych ze

środków zewnętrznych, w szczególności z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej

aktualizacja kierunków działań operacyjnych zgodnie z bieżącymi uwarunkowaniami

społeczno — ekonomicznymi, (w tym :modyfikacja działań już zapisanych i inicjowanie

nowych, nie zawartych w programach operacyjnych rewitalizacji a mających istotny wpływ na

jej powodzenie.

6. Realizatorami projektów zapisanych w Programie, wykonywanych ze środków Budżetu Miasta

Chorzowa będą:

komórki organizacyjne Urzędu Miasta Chorzowa

jednostki organizacyjne Miasta Chorzowa.

7. Realizatorami projektów zapisanych w Programie, realizowanych ze środków funduszy

strukturalnych Unii Europejskiej będą, zgodnie z zapisami Listy priorytetów do RPO WSL dla EFS i

EFRR:

jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia,

jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego posiadające osobowość prawną,

instytucje kultury,

szkoły wyższe,

organizacje pozarządowe,

kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych,

spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, TBS,

jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną,

przedsiębiorcy działający w partnerstwie publiczno-prywatnym.

W celu oceny postępu realizacji i efektywności wdrażania poszczególnych projektów i zadań

inwestycyjnych w ramach Programu Rewitalizacji prowadzony będzie monitoring finansowo–

rzeczowy w postaci raportów okresowych.

Raporty okresowe będą przygotowywane przez Koordynatora ds. Rewitalizacji w oparciu o raporty

cząstkowe przedkładane przez podmioty odpowiedzialne za realizację poszczególnych projektów.



7.2 Schemat postępowania i hierarchizacji projektów

Ustala się następującą procedurę zgłaszania propozycji działań do Lokalnego Programu Rewitalizacji

Chorzowa do 2030r.:

1. Podmioty działające na obszarach wskazanych do rewitalizacji w ramach niniejszego

Lokalnego Programu Rewitalizacji Chorzowa do 2030 r., lub zainteresowane podjęciem takiej

działalności, w zakresie przyczyniającym się do realizacji celu rewitalizacji, zgłaszają swoje

propozycje do Koordynatora ds. Rewitalizacji.

2. Koordynator ds. Rewitalizacji, po konsultacjach z właściwymi Wydziałami Urzędu Miasta i

Lokalnymi Partnerami na rzecz Rewitalizacji, dokonuje weryfikacji zgłoszonych propozycji i

wydaje opinię odnośnie włączenia lub odmowy włączenia zgłoszonego działania/projektu do

Lokalnego Programu Rewitalizacji Chorzowa.

3. Pełnomocnik zwołuje posiedzenie Komisji do spraw Rewitalizacji i przedkłada zgłoszoną

propozycję działania wraz z opinią pod obrady Komisji do spraw Rewitalizacji Chorzowa.

4. Komisja do spraw Rewitalizacji Chorzowa podejmuje decyzję o włączeniu lub odrzuceniu

zgłoszonej propozycji zwykłą większością głosów.

5. W przypadku braku decyzji Komisji, ostateczną decyzję podejmuje Prezydent Miasta.

6. Jeżeli włączenie danego projektu wymaga objęcia Programem nowych obszarów, modyfikacji

założonych celów bądź też wyznaczonych priorytetów warunkujących powodzenie

rewitalizacji, Prezydent Miasta podejmuje decyzję o przystąpieniu do aktualizacji Lokalnego

Programu Rewitalizacji, na wniosek Koordynatora ds. Rewitalizacji.

Rycina 34. Wzór wniosku do Lokalnego Programu Rewitalizacji

Tytuł projektu

Miejsce realizacji

Cel16

Opis stanu istniejącego

Zakres rzeczowy projektu

Stan zaawansowania prac

17

Uzasadnienie dla wyboru projektu

18

Termin realizacji

Nazwa i adres wnioskodawcy

16 Cel projektu winien nawiązywać do sprecyzowanych celów LPR

17 Np. kompletna i aktualna dokumentacja projektowa i kosztorysowa, pozwolenie na budowę (zgłoszenie budowy),

dokumentacja projektowa i kosztorysowa w trakcie opracowywania, opracowane studium wykonalności

18 Uzasadnienie musi wynikać z rzeczywistych potrzeb i pokazywać realizację celów: ogólnego i szczegółowych LPR



Telefon kontaktowy

Adres do korespondencji

Planowane źródła finansowania w złotych w rozbiciu na lata realizacji

Źródła finansowania Lata realizacji

2015 2016 2017 2018 2019 2020

Budżet Miasta

Środki unijne

Środki własne

Zwrotne środki zewnętrzne

Inne

Ogółem

Łączna szacunkowa wartość projektu:

Projekty komplementarne

19

Kryteria oceny projektu

Formalne:

- Poprawność złożenia wniosku

- Wniosek złożony przez uprawnionego beneficjenta

- Poprawność sporządzenia wniosku

- Kompletność wniosku

- Formalna dopuszczalność projektu

- We wniosku zapewniono minimalny wkład własny beneficjenta na wymaganym poziomie

- Wysokość kwoty dofinansowania

- Lokalizacja projektu zgodna z wyznaczonym obszarem kryzysowym w LPR

- Typ projektu zgodny z RPO WSL

Kryteria merytoryczne

I. Merytoryczno-techniczne

- Czy projekt spełnia cele RPO

19 Przy projektach z zakresu infrastruktury mieszkaniowej obligatoryjnie należy wskazać projekty

komplementarne



- Wykonalność techniczna projektu

- Kwalifikowalność wydatków

II. Zasadnicze merytoryczne

- W jakim stopniu oczekiwane rezultaty projektu spełniają realizacje celów RPO WSL

- W jakim stopniu oczekiwane rezultaty projektu niwelują problemy w obszarach kryzysowych

- Kompleksowość i intensywność oddziaływania projektu

- Oddziaływanie projektu na wizerunek miasta

- Wpływ projektu na polityki wspólnotowe

- Innowacyjność zastosowanych w projekcie rozwiązań

- Gotowość techniczna projektu do realizacji

- Trwałość projektu

- Promocja projektu.

7.3 Monitoring i ewaluacja programu

Lokalny Program Rewitalizacji stanowi dokument otwarty. Poddawany będzie

systematycznej, okresowej analizie i ocenie. W związku z tym, w razie zaistnienia potrzeby

zmian, przeprowadzona zostanie aktualizacja, celem dostosowania do nowych uwarunkowań.

Analiza, ocena i aktualizacja programu odbywać się będzie w oparciu o zasadę współpracy z

zainteresowanymi partnerami.

Ewaluacja Lokalnego Programu Rewitalizacji będzie się odbywać na dwóch poziomach:

projektów,

LPR – osiągania celów i wskaźników.

7.4 Lista wskaźników LPR

Realizacja projektów wpisanych do Programu Rewitalizacji będzie monitorowana na poziomie

następujących wskaźników: produktu, rezultatu i oddziaływania.

Tabela 37. Charakterystyka wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania

Lp. Nazwa wskaźnika Jed. miary

Wskaźniki produktu (działania)

1. Liczba projektów z zakresu rewitalizacji obszarów zdegradowanych szt.

2. Liczba projektów dotyczących adaptacji budynków na cele społeczne szt.

3. Liczba projektów dotyczących adaptacji budynków na cele edukacyjne szt.

4. Liczba budynków poddanych renowacji szt.

5. liczba przebudowanych i doposażonych lokali socjalnych szt.




6. liczba przebudowanych i doposażonych lokali socjalnych szt.

7. Liczba projektów promocyjno-informacyjnych szt.

8. Liczba projektów społeczno-edukacyjnych szt.

9. Liczba pracodawców biorących udział w programie aktywizacji na rynku pracy szt.

Wskaźniki rezultatu (efektu)

1. Powierzchnia wspartych (przygotowanych) terenów inwestycyjnych ha

2. Powierzchnia zrewitalizowanego/zrekultywowanego obszaru ha

3. Powierzchnia zagospodarowanej przestrzeni publicznej m2

4. Powierzchnia wyremontowanych i nowych lokali socjalnych m2

5. Liczba użytkowników infrastruktury opieki nad dziećmi lub edukacyjnej wspartej w programie

osoby

6. Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu osoby

7. Liczba osób, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu: opiekujących się osobami zależnymi objętych wsparciem w programie

osoby

8. Liczba osób w wieku 50 lat i więcej objętych wsparciem w programie, liczba osób, które uzyskały kwalifikacje w programie

osoby

9. Liczba osób zatrudnionych po zakończeniu programu osoby

10. Liczba osób, które otrzymały środki na podjęcie działalności gospodarczej osoby

11. Liczba miejsc wychowania przedszkolnego dofinansowanych w programie szt.

12. Liczba osób korzystających ze zrewitalizowanej infrastruktury społecznej osoby

13. Liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym objętych wsparciem w programie osoby

14. Liczba osób starszych objętych opieką w domach opieki osoby

15. Liczba uczestników inicjatyw lokalnych osoby

16. Liczba dzieci objętych programami edukacyjnymi lub/i społecznymi osoby

17. Liczba placówek i ponadgimnazjalnych szkół zawodowych doposażonych w sprzęt i materiały dydaktyczne

szt.

Wskaźniki oddziaływania

1. Wzrost zatrudnienia na terenie miasta osoby

2. Zmniejszenie udziału ludności korzystającej z pomocy społecznej osoby

3. Rozwój przedsiębiorczości (wzrost liczby przedsiębiorstw) szt.

4. Wzrost zatrudnienia młodzieży osoby

5. Wzrost ilości nowych inwestycji w mieście szt.




6. Zmniejszenie przestępczości szt.

7. Podniesienie jakości warunków zamieszkania osoby

8. Poprawa warunków realizacji edukacji osoby

9. Poprawa jakości życia osób starszych osoby

10. Wzrost walorów estetycznych miasta osoby

11. Wzrost liczby przeszkolonych bezrobotnych osoby

Przez powyższe wskaźniki rozumie się:

1. Produkt – bezpośredni, materialny efekt realizacji przedsięwzięcia mierzony konkretnymi

wielkościami (liczba projektów rewitalizacyjnych, liczba odnowionych budynków itp.)

2. Rezultat – bezpośredni wpływ zrealizowanego produktu na otoczenie społeczno – ekonomiczne

uzyskany natychmiast po zakończeniu projektu (powierzchnia obszarów zrewitalizowanych, liczba

osób korzystających z realizacji projektów społecznych, stworzenie nowych miejsc pracy itp.)

3. Oddziaływanie – długookresowy wynik realizacji programu (poprawa sytuacji w mieście w zakresie

zjawisk zidentyfikowanych jako kryzysowe).

7.5 Instrumenty informacji, komunikacji i promocji programu

Istotnym elementem w trakcie wdrażania założeń LPR, jest komunikacja społeczna, pozwalająca na

uzyskanie zaangażowania społeczności lokalnej w proces rewitalizacji, jej aktywny udział w

programowanie i podejmowanie decyzji. Komunikacja społeczna ma zapewnić partnerom programu:

dostęp do informacji na temat celów i problemów rewitalizacji,

pobudzić ich do wyrażania własnych opinii,

nawiązać porozumienie pomiędzy partnerami procesu.

Podstawą partycypacji jest informacja w procesie komunikacji społecznej, zorganizowanej w sprawny

system. Informowanie w procesie komunikacji społecznej ma wyjaśnić mieszkańcom korzyści płynące

z procesu rewitalizacji, w zamian za tymczasowe zakłócenie normalnego rytmu życia i określony

wysiłek, także finansowy.

Na system komunikacji społecznej składa się:

1. Podmiot inicjujący proces komunikowania się:

Koordynator ds. Rewitalizacji

2. Podmiot odbierający informacje:

Partnerzy

3. Określone informacje:

wyjaśniające zagadnienie rewitalizacji i potrzebę realizacji programu,

wiadomości z bieżącej realizacji programu,

wnioski z monitorowania, oceny i aktualizacji

4. Określony sposób komunikowania się:



środki komunikacji społecznej bezpośredniej:

spotkania mieszkańców z urzędnikami podczas załatwiania spraw,

przesyłki pocztowe,

poczta elektroniczna,

rozmowy telefoniczne.

środki komunikacji społecznej pośredniej:

relacje z dziennikarzami prasy, radia, telewizji, (informacja prasowa, konferencja,

wywiady),

ulotki, biuletyny, informatory,

wydawnictwa (stałe, cykliczne i okazjonalne),

strona internetowa.

System wykorzystywać będzie:

dokumentację (uchwały Rady, zarządzenia i decyzje Prezydenta, ustalenia Koordynatora ds.

Rewitalizacji),

wywiad (bieżące informacje o sytuacji),

badania sondażowe (określenie grupy badawczej, jej liczebności i struktury; wybranie osób

do przeprowadzenia badania; wybranie metody badania; samo poinformowanie

mieszkańców o zamiarze badania, aby znali potrzebę i celowość badania):

wywiad kwestionariuszowy,

wywiad telefoniczny,

ankieta wypełniana przez respondenta.

Podjęto już pierwsze działania w kierunku nawiązania współpracy z potencjalnymi partnerami w

czasie przygotowywania LPR. Zorganizowano spotkanie warsztatowe poświęcone wypracowaniu

założeń i projektów do LPR. Uczestnikami tych warsztatów byli przedstawiciele różnych wydziałów

Urzędu Miejskiego, ale także reprezentanci innych instytucji, stowarzyszeń i osoby prywatne.

Ponadto przygotowano ankiety skierowane do mieszkańców, celem zebrania opinii na temat

głównych: miejsc i obiektów które wymagają rewitalizacji a także problemów i potencjałów

rozwojowych na które należy zwracać uwagę podejmując się kształtowania procesu rewitalizacji

(wyniki badania zawiera punkt 2.2.3)

Pozyskaniu partnerów dla realizacji Programu będzie służyć jego promocja w mieście. Planuje się

również zwiększenie zaangażowania organizacji pozarządowych w budowanie aktywnych postaw

społecznych. Działania te przyczynią się do pogłębienia identyfikacji mieszkańców z miastem. Lokalny

Program Rewitalizacji będzie udostępniony wszystkim zainteresowanym w formie elektronicznej na

stronie Biuletynu Informacji Publicznej.



8 Wnioski i rekomendacje

Chorzów posiada znaczną liczbę terenów oraz obiektów wymagających złożonych procesów

rewitalizacyjnych. Należą do nich zdegradowane fragmenty tkanki miejskiej, które często

zawierają w sobie obiekty i tereny poprzemysłowe. Z tego względu proces rewitalizacji

przestrzennej wymaga dodatkowych instrumentów i działań pozwalających na usunięcie skutków

degradacji wynikających z przemysłowej przeszłości miasta, przy równoczesnym zachowaniu

ważnych dla jego historii i tożsamości miejsc i obiektów.

Całość prac rewitalizacyjnych powinna być prowadzona z uwzględnieniem zapisów dokumentu

Krajowej Polityki Miejskiej, która zawiera również wskazania dotyczące procesów rewitalizacji.

Proces rewitalizacji powinien przebiegać także z uwzględnieniem wytycznych i wskazań

zawartych w innych dokumentach dostępnych na szczeblu krajowym i regionalnym.

Ważne miejsce w pracach rewitalizacyjnych zajmować powinny projekty ukierunkowane na

wzmocnienie potencjału środowiskowego miasta, w szczególności takie, które pozwolą na

wykorzystanie walorów krajobrazowo-przyrodniczych do celów rekreacji i wypoczynku

mieszkańców miasta.

Chorzów to miasto z problemami społecznymi. Największe ich nasilenie występuje w Chorzowie II

(od lat koncentrują się tu największe problemy z zakresu depopulacji, niedospawania ludności do

rynku pracy i wynikających m.in. z tego tendencjom ubożenia oraz wzrostu przestępczości. Nieco

lepsza sytuacja występuje w Centrum i w Chorzowie Batorym, ale i mieszkańcy tych dzielnic

wymagają silnego wsparcia w procesach rewitalizacyjnych. Relatywnie najlepsza sytuacja panuje

w Chorzowie Starym, choć i tu występują enklawy, które powinny być poddane procesowi

rewitalizacji.

Użytkownicy Chorzowa są świadomi głównych problemów miasta w jego aspekcie społecznym

(głownie zwracając uwagę na perspektywy ludzi młodych, procesy depopulacyjne oraz stan

bezpieczeństwa) jak i materialno technicznym (zły stan tkanki mieszkaniowej oraz niską jakość

przestrzeni publicznych). Jednocześnie jednak widzą potencjały, które tkwią w dzielnicowych

społecznościach lokalnych. Głównym zadaniem władz oraz instytucji kształtujących życie

społeczne, kulturowe oraz gospodarcze, będzie pobudzenie tych potencjałów tak by lokalne

społeczności mogły zidentyfikować się z czynionymi zmianami i były w stanie je podtrzymywać.

Cele operacyjne zostały dookreślone w kontekście celu generalnego oraz priorytetów. Ich zakres

merytoryczny jest więc szerszy niż wynikałoby to (tylko) z listy zgłoszonych do programu

projektów. Takie rozwiązanie stwarza możliwości zgłoszenia projektu w trakcie trwania procesu

wdrażania planu rewitalizacji. Zyskuje się elastyczne narzędzie ciągłego (bądź okresowego)

dostosowywania brzmienie planu do gwałtownie zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych i

wewnętrznych procesu rewitalizacji oraz potrzeb mieszkańców i innych użytkowników miasta.

Skonstruowanie celów operacyjnych na zasadzie komplementarności (głownie) powoduje, że

wdrażane projekty powinny być realizowane wieloaspektowo, rewitalizacja techniczna

i społeczna (w szczególności obszarów A) winna przebiegać niemal równocześnie, w przeciwnym

wypadku nie możliwe będzie osiągnięcie efektu synergii, niższa niż potencjalna identyfikacja

mieszkańców z przeprowadzanymi zmianami jest zjawiskiem niepożądanym.



Procesy rewitalizacyjne w sferze społecznej nie będą przynosić pozytywnych efektów bez

zaangażowania odpowiednich instytucji publicznych, kluczem do sukcesu jest jednak pobudzenie

sektora społecznego i organizacji non-profit do czynnego włączenia się w kreowanie procesu

zmian społeczności lokalnych, w tym tworzenia miejsc pracy (w przedsiębiorstwach społecznych)

oraz zapobiegania patologiom oraz procesom wykluczenia.

Znaczącą rolę w procesach rewitalizacyjnych mają także mikroprzedsiębiorstwa (jako miejsca

pracy oraz generatory dochodów lokalnych), należy zwracać szczególną uwagę, by stworzyć im

warunki do kontynuowania i rozwijania działalności, w tym włączyć je w proces odnowy miasta

poprzez takie zapisy zamówień publicznych, które promują lokalna przedsiębiorczość i jakość

wykonania.

Dla procesu rewitalizacji bardzo ważne jest dopasowanie podaży i popytu na rynku pracy,

głównym wyzwaniem tego obszaru jest nabycie, przez przyszłych i obecnych pracowników,

nawyku ciągłego uczenia się oraz podążania za (lub kreowania nowych) trendów w zakresie

kształtowania i pozyskiwania umiejętności i wiedzy (w tym ukrytej).

Źródła

Atlas bezrobocia w Chorzowie za 2011



http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/katow/ASSETS_BS_Ikw2013.pdf

Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju

Krajowa Polityka Miejska

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego

Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016

Program Ochrony Środowiska dla Województwa Śląskiego do roku 2013

Program Ograniczenia Niskiej Emisji na terenie Miasta Chorzów

Rozporządzenie Nr 49/2002 Wojewody Śląskiego z dnia 28 października 2002r. w sprawie

uznania za zespół przyrodniczo-krajobrazowy nieużytków, stawów oraz gruntów rolnych w

gminie Bytom i Chorzów.

Strategia rozwoju Chorzowa do roku 2030

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020 - Śląskie 2020

Lokalny Program Rewitalizacji na lata 2008-2013. Chorzów 2009.

Mini Program Rewitalizacji Chorzowa II. Chorzów, listopad 2012.



Mapa 1. Tereny zabudowane i tereny poprzemysłowe



Mapa 2. Konflikty przestrzenne



Mapa 3. Problemy społeczno-ekonomiczne



Mapa 4. Delimitacja obszarów problemowych / kryzysowych

Lokalny Program Rewitalizacji Chorzowa do 2030...

Documents

Transcript of Lokalny Program Rewitalizacji Chorzowa do 2030...