Linux – jak zacząć?

mgr inż. Jan Potocki

Wykład 21.10.2020

O mnie● Administrator systemów i sieci

w Katedrze Cybernetyki i Robotyki

C-3, pokój 06

● Absolwent W4 (wrzesień 2020):kierunek informatyka, spec. systemy i sieci komputerowe

● Stały użytkownik Linuksa od 2011 (pierwsza styczność w 2006)

Zainteresowania:fotografia, krótkofalarstwo, kolej, ...

Plan wykładu● Linux a Unix

● Budowa Linuksa

● Dystrybucje

● Kilka słów o instalacji

● Podstawy pracy z Linuksem

● Serwery KCiR

Plan wykładu● Linux a Unix

● Budowa Linuksa

● Dystrybucje

● Kilka słów o instalacji

● Podstawy pracy z Linuksem

● Serwery KCiR

Na początku był Unix1969 – Dennis Ritchie i Ken Thompson rozpoczynają w Bell Laboratories prace nad systemem operacyjnym Unix

pierwowzór: Multics

W tym samym czasie Dennis Ritchie pracuje nad kompilowanym i przenośnym językiem C

System Unix● System wielodostępny (ang. multiuser) z podziałem czasu

(ang. time-sharing)

● Hierarchiczny system plików

● Pierwotnie napisany dla komputerów PDP-7 i PDP-11 firmy DEC w ich językach asemblera...

ALE

● ...w założeniach twórców – przenośny!

● Co staje się faktem w 1972 – gdy Unix zostaje przepisany na C

System Unix● System wielodostępny (ang. multiuser) z podziałem czasu

(ang. time-sharing)

● Hierarchiczny system plików

● Pierwotnie napisany dla komputerów PDP-7 i PDP-11 firmy DEC w ich językach asemblera...

ALE

● ...w założeniach twórców – przenośny!

● Co staje się faktem w 1972 – gdy Unix zostaje przepisany na C

System Unix● System wielodostępny (ang. multiuser) z podziałem czasu

(ang. time-sharing)

● Hierarchiczny system plików

● Pierwotnie napisany dla komputerów PDP-7 i PDP-11 firmy DEC w ich językach asemblera...

ALE

● ...w założeniach twórców – przenośny!

● Co staje się faktem w 1972 – gdy Unix zostaje przepisany na C

Unix na PDP-7:https://www.youtube.com/watch?v=pvaPaWyiuLA – polecam!

System Unix● Kod źródłowy Uniksa był licencjonowany wielu instytucjom

i firmom

● BSD (Berkeley Software Distribution)

Akademicka linia rozwojowa Uniksa, zapoczątkowana w połowie lat 70. na Uniwersytecie Berkeley w Kaliforni

● Unix Wars – z czasem zaczęło istnieć wiele niekompatybilnych ze sobą odmian Uniksa

● 1988 – pierwsza wersja standardu POSIX(Portable Operating System Interface for UNIX)

● Projekt GNU (GNU’s Not Unix) – wolny i otwarty klon Uniksa, inicjatywa Richarda Stallmanna rozpoczęta w 1984

Linus said that it was open● 1991 – Linus Torvalds,

student informatyki na Uniwersytecie Helsińskim, publikuje pierwszą wersję własnego jądra systemu operacyjnego na grupie USENET comp.os.minix

● Linux Is Not Unix

system zgodny z POSIX, ale napisany od zera

just a hobby, won't be big and professional like gnu

...that it was GPL!● Kod źródłowy Linuksa został wydany na otwartej licencji GPL

każdy może używać go i modyfikować w dowolnym celu, ale rezultat również musi udostępnić na podobnych zasadach

● Jądro Linuksa w połączeniu z narzędziami GNU tworzy kompletny otwartoźródłowy klon systemu Unix...

● ...co sprawiło, że zainteresowanie nim znacznie przerosło pierwotne oczekiwania Torvaldsa

● Wydanie Linuksa na GPL było zdecydowanie najlepszą rzeczą, jaką uczyniłem kiedykolwiek(2006)

● Tux – maskotka Linuksa

https://www.youtube.com/watch?v=oHNKTlz1lps

Świat uniksowy dziś● Komercyjne odmiany systemu Unix z linii Bell Labs (AT&T)

Solaris (Sun/Oracle), HP-UX (Hewlett-Packard), AIX (IBM)

● Otwartoźródłowe odmiany systemu Unix z linii BSD

FreeBSD, OpenBSD, NetBSD, …

● Apple macOS – również Unix z linii BSD

● Linux – otwartoźródłowy klon Uniksa

● Inne klony Uniksa – MINIX, Redox, itp.(edukacyjne/badawcze)

Unix i jego klony – systemy uniksowe (uniksopodobne)

OpenServer 6.x

UnixWare 7.x

(System V R5)

HP-UX 11i+

1969

1971–1973

1974–1975

1978

1979

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001–2004

2006–2007

2008

2005

2009

2010

2011

2012–2015

2016

2017

2018

2019

Wolnodostępne

Mieszane

Zamknięte źródła

HP-UX 1.0–1.2

OpenSolaris i pochodne

(illumos i in.)

System III

System V R1 to R2

OpenServer 5.0.5–5.0.7

OpenServer 5.0–5.04

SCO UNIX 3.2.4

SCO Xenix V/386

SCO Xenix V/386

SCO Xenix V/286

SCO Xenix

Xenix 3.0

Xenix 1.0–2.3

PWB/Unix

AIX 1.0

AIX 3.0–7.2

OpenBSD 2.3–6.7

OpenBSD 1.0–2.2

SunOS 1.2–3.0

SunOS 1–1.1

Unix/32V

Unix Wersje 1–4

Unix Wersje 5–6

Unix Wersja 7

system operacyjny PDP-7

BSD 1.0–2.0

BSD 3.0–4.1

BSD 4.2

Unix Wersja 8

Unix 9 and 10

(ostatnia wersja

z Bell Labs)

NexTSTEP/ OPENSTEP

1.0–4.0

Mac OS X Server

Mac OS X, OS X,

macOS 10.0–10.15

(Darwin 1.2.1–19)

Minix 1.x

Minix 2.x

Minix 3.1.0–3.4.0

Linux 2.x

Linux 0.95–1.2.x

Linux 0.0.1

BSD 4.4-Lite

oraz Lite wyd. 2

NetBSD 0.8–1.0

NetBSD 1.1–1.2

NetBSD 1.3

NetBSD 1.3–8.1

FreeBSD 1.0— 2.2.x

386BSD

BSD Net/2

Solaris 10

Solaris 11.0-11.4

System V R4

Solaris 2.1–9

BSD 4.3

SunOS 4

HP-UX 2.0–3.0

HP-UX 6–11

System V R3

UnixWare 1.x–2.x

(System V R4.2)

BSD 4.3 Tahoe

BSD 4.3 Reno

FreeBSD 3.0–3.2

FreeBSD 3.3–12.x

Linux 3.x

Linux 4.x OpenServer

10.x

1969

1971–1973

1974–1975

1978

1979

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001–2004

2006–2007

2008

2005

2009

2010

2011

2012–2015

2016

2017

2018

2019

DragonFly BSD

1.0–4.8

BSD Net/1

Klony Uniksa

Linux 5.x

System III & V family

BSD (Berkeley Software Distribution)

FreeBSD

NetBSD

OpenBSD

SunOS

Solaris

NextStep

Xenix OS

GNU

Linux

Commercial UNIX

HP-UX

AIX

UnixWare

IRIX

BSD family

1970 1980 1990 2000 Time

Microsoft/SCO

Richard Stallman

Darwin

GNU/Hurd

Linus Torvalds

Andrew S. Tanenbaum

Minix

3.3

6.5.30

4.1.4

Research UNIX 10.5

Bell Labs: Ken Thompson,Dennis Ritchie, et al.

Bill Joy

AT&T

IBM

SGI

Univel/SCO

2010

4.4

6.6

12.0

macOS 10.15

8.1

11.4

7.2

11i v 3

5.3

3.4

19.0

Sun/Oracle

Apple

Theo de Raadt

0.9

Matthew Dillon

DragonFly BSD 5.6

Filozofia Uniksa● Wszystko jest plikiem

Przykład: w postaci plików widoczne są urządzenia

● Reguła KISS

Keep It Simple, Stupid

● Jeden program powinien robić jedną rzecz – ale robić ją dobrze

● Łączenie prostych programów za pomocą potoków w celu wykonania trudniejszej operacji

Plan wykładu● Linux a Unix

● Budowa Linuksa

● Dystrybucje

● Kilka słów o instalacji

● Podstawy pracy z Linuksem

● Serwery KCiR

Budowa Linuksa● Linux – jądro systemu operacyjnego (ang. kernel)

Jądro monolityczne, rozszerzane za pomocą modułów (sterowniki)

● Powłoka (ang. shell) – program zapewniający użytkownikowi interfejs do pracy z systemem operacyjnym, interpretujący wprowadzane przez użytkownika polecenia i przekazujący mu ich wyniki

Przykłady: bash, sh, zsh

● Inne programy – polecenia systemowe, programy użytkownika, usługi systemowe, itd.

● Środowisko pulpitu (opcjonalnie)

Budowa Linuksa● Dystrybucja Linuksa – kompletny system operacyjny,

zawierający jądro i wszystkie inne potrzebne komponenty

Przykłady: Debian, Ubuntu, Fedora, Arch Linux, ...

● Prawie każda dystrybucja posiada repozytoria oprogramowania

Centralne miejsce dostępne przez internet, z którego można instalować dodatkowe programy jednym poleceniem lub kilkoma kliknięciami

System Linux można – w bardzo dużym zakresie – dowolnie dostosowywać do swoich potrzeb!

Plan wykładu● Linux a Unix

● Budowa Linuksa

● Dystrybucje

● Kilka słów o instalacji

● Podstawy pracy z Linuksem

● Serwery KCiR

Dystrybucje● Liczba dystrybucji – ogromna...

● ...i nie należy się tego faktu bać!

każdy może stworzyć własną dystrybucję potrzebnądo jakiegoś jednego, konkretnego zastosowania

● Dystrybucji używanych jako systemy robocze jestw praktyce kilka-kilkanaście

● Mnogość dystrybucji może być postrzegana zarównojako zaleta, jak i jako wada Linuksa

● ...dla mnie duża zaleta! ;-)

Libranet

Omoikane Arma

Quantian

Damn Vulnerable Linux

Damn Small Linux

KnoppMyth

Danix

Parsix

Auditor Security Linux Backtrack Kali

Kanotix

B2D

Whoppix WHAX

Symphony OS

NeoDizinha Patinho Faminto

Musix

ParallelKnoppix

Kaella

MAX

Feather

Medialinux Mediainlinux ArtistX

INSERT

Aquamorph

Dreamlinux

Hiwix Hiweed Deepin

Shift LinuxZoneCD

Morphix

Kalango

Dizinha

Poseidon

Kurumin

Knoppix

Skolelinux DebianEdu

Freespire

Lindows Linspire

Rxart

Swift

antiX

MEPIS SimplyMEPIS

Impi

Bluewall

K-DEMar kademar

Euronode

DeadCD Olive

Underground Desktop

Ulteo

Polippix Netrunner

Bardinux

Asturix

DEFT

Kubuntu

Gobuntu

Runtu

Voyager

ChaletOS

PC OS OS4 Black Lab

GalliumOS

Peach OSI

Xinutop

Xubuntu

PUD xPUD

gNewSense

Muslim Edition Sabily

Madbox

Mythbuntu

Ubuntulite U-lite

Greenie

Fluxbuntu

CrunchBang plus plus

CrunchBang Bunsen Labs

Ubuntu Rescue Remix

Leeenux

Ubuntu eee Easy Peasy

Zorin OS

CAINE

XBMC Live XBMCbuntu

AV AV Linux

Monomaxos

wattOS

Element

Jolicloud

SecUntu

BackBox

Pinguy OS

Elementary OS

Pear OS

TorBOX Whonix

Santoku

Linux Lite

Ubuntu Touch

Snakeoil OS

Budgie-Remix Ubuntu Budgie

Arabian

Pop OS

Maui Linux

KDE Neon

Ubuntu MATE

Ubuntu Kylin

Ubuntu GNOME

Ubuntu DesktopPack

Descent OS

Sn0wL1nuX LuninuX OS

Bodhi

Dream Studio

Tango Studio

AriOS

GnackTrack

Ylmf StartOS

OSGeo-Live

Peppermint OS

LXLE

Lubuntu

Qimo

Vibuntu VINUX

Newtoos

eBox Zentyal

MoonOS

Ultimate Edition

Zebuntu ZevenOS

Eeebuntu Aurora OS

Kiwi

Geubuntu OpenGEU

Moblin

Ubuntu Studio

Uberyl ComFusion

Satanic Edition

Commodore OS

Linux Mint

Christian Edition

nUbuntu

Edubuntu

Ubuntu

MoLinux

BlankOn

Trisquel

VENENUX

Tuquito

2XOS

Epidemic

Librassoc

siduction

sidux aptosid

Webconverger

GALPon MiniNo

Estrella Roja

Metamorphose

Canaima

Matriux

DoudouLinux

Linux Mint Debian Edition

GNUGuitarINUX

Liquid Lemur

Snowlinux

TurnKey

Xamin

LinuxBBQ

Point

Sparky

Rescatux

armbian

Tanglu

MX Linux

HandyLinux

SELKS

PrimTux

Corel Xandros

Parrot

Refracta

Devuan

Q4OS

Endless OS

RoboLinux

ToriOS

Ye Olde SteamOSe Stephenson's Rocket

SteamOS

Rebellin

Univention Corporate Server

Raspbmc OSMC

Raspyfi Volumio

Moode

Raspbian

YunoHost

SolusOS

OpenMediaVault

Red Ribbon

SalineOS

Progress

UberStudent

Semplice

Tails

Untangle

Inquisitor

Proxmox

PelicanHPC

BOSS

PureOS

VyOS

Vyatta Brocade Vyatta vRouter

NepaLinux

Mamona

OS2005 Maemo Meego Harmattan

Elive

LliureX

Voyage

Resulinux

Arco-Debian Arc-Live

grml

Clonezilla Live

DRBL

Guadalinex

Amber

Xebian

ASLinux

BlackRhino

Lihuen

gnuLiNex

64Studio

DeMuDi

Progeny

Gibraltar

Storm

Debian

SCO Linux

MNIS

Stampede

VectorLinux

EvilEntity

Topologilinux

DeLicate

DeLi ConnochaetOS

Kwort

AUSTRUMI

GoblinX Imagineos

HostGIS

NimbleX

Frugalware

NetSecL

Slackintosh

Voltalinux

Bluewhite64

Wifislax

Draco

Wifiway

Kongoni

Salix

Slackel

United Linux

Porteus

SlaXBMC

Linvo

PLATYPUX

SMS Superb Mini Server

SL4P

ARMedslack Slackware ARM

Absolute

How-Tux

RIP

pQui

Slamd64

MOPSLinux AgiliaLinux

Kate KateOS

Slack 390

Minislack Zenwalk

DARKSTAR

Stux STUX

Plamo

Wolvix

Gnu-HALO

DNALinux

SLAMPP

Slax

Splack Linux

Tiny

Burapha

Caixa Mágica

Stresslinux

Linkat

Astaro Sophos UTM

EasyNAS

GeckoLinux

OpenSUSE

Sun JDS

S.u.S.E SuSE SUSE

Slackware

SLS

Redmond Lycoris Desktop/LX

Caldera OpenLinux SCO OpenLinux

UltraPenguin

Buhawi

Eurielec

ALT

SAM SAMity

OpenSLS Annvix Mageia

Demolinux

OpenMandriva Lx

ROSA

Unity Linux

blackPanther

Granular

Phinx

TinyMe

Garuda

PCLinuxOS

Mandrake Mandriva

KRUD

Eridani

Vine

Armed

Kondara

ELX

Finnix

Asianux

Miracle

Pingo

Rocks

ASPLinux

Independence

HP Secure

EnGarde

BLAG

Berry

ATmission

Momonga

MythDora

Ekaaty

Vixta Simplis Xange eZeY

Tizen

Sailfish OS

Mer

MeeGo

Moblin 2

Hanthana

Synergy

Fuduntu

Parsidora

Maui OS Hawaii OS

NST

Chapeau

Viperr

Kororaa Korora

Fusion

Qubes OS

VortexBox

Ojuba

Amahi

AsianLinux

FoX

Fedora Core Fedora

Elastix

OpenNode

NethServer

Asterisk at Home trixbox

Baruwa

Rockstor

BlueOnyx

CentOS

CERN

StartCom

Endian

ServOS

WGS Linux Pro

Oracle Enterprise Oracle Linux

Tao

Scientific

White Box

PUIAS Springdale Linux

SuliX

AnNyung

Aurox

Bayanihan

Aurora

K12

SuperRescue

ClarkConnect ClearOS

Best SOT LBA

Happy

BU Linux

Trustix

Linpus

Immunix

Red Flag

Yellow Dog

e-smith SME Server

Fermi

Turbolinux

PLD

Conectiva

LinuxPPC

Red Hat Red Hat Enterprise

Gentoox

Knopperdisk

epiOS

Kororaa

Papug

Toorox

Funtoo

Flint OS

NayuOS

CloudReady

Chromium OS

Chrome OS

Daphile

Porteus Kiosk

Ututo-e

wtfplay-live

CoreOS Container Linux

Liberté

Nova

SystemRescueCD

Calculate

Pardus

RR4 Sabayon

Pentoo

VidaLinux VLOS

Ututo Ututo XS

Enoch Gentoo

Chakra

KahelOS

Arch Linux ARM

Parabola

Bluestar Linux

PoliArch

BBQLinux

AudioPhile Linux

Apricity

SwagArch GNU Linux

Hyperbola

ArchMerge ArcoLinux

AL-AMLUG Archie

Arch Linux 32

Artix

ARCHLabs

MorpheusArch Linux

Obarun

BlackArch

Cinnarch Antergos

Bridge

Sonar

Netrunner Rolling

Manjaro

ArchBang

CTKarchLive CTKArch

LinHES

Arch

MCC Interim

TAMU

Yggdrasil

DLD

LST

Bogus

Xdenu

Linux-FT

Mini

Jurix

Trans-Ameritech

Unifix

Linux Universe

Craftworks

DILINUX DOSLINUX

mkLinux

Monkey

LEAF

Linux Router Project

Weaver Nitix

uClinux

T2

ROCK

FREESCO

Project Ballantin

tomsrtbt

Coyote

eIT easyLinux

ELinOS

Peanut aLinux

BluePoint

NuTyX

AryaLinux

ZENIX KaarPux

Linux From Scratch

KaeilOS

IPFire

IPCop

SmoothWall GPL SmoothWall Express

CRUX

Beehive

Midori

Leka Rescue Floppy

Openwall

dyne:bolic

Lede Project

OpenWRT

Ark

LPS TENS

Thinstation

NetStation

Source Mage

Lunar

Sorcerer

Tinfoil Hat

LinuxConsole

GoboLinux

Yoper

UHU

GeeXboX

Macpup

Simplicity

TEENpup Legacy OS

Sage Live CD

Puppy

Quirky

Devil

NixOS

GuixSD

QiLinux

Natures Linux

Openfiler

Octoz Hedinux

Foresight

Specifix rPath

Paldo

BrazilFW

Jarro Negro

Ophcrack

Alpine

Everest Qomo

Zeroshell

Parted Magic

Tiny SliTaz

SliTaz

openmamba

Syllable Server

Ångström

PLoP

VoidLinux

Exherbo

dCore

piCorePlayer

Tiny Core

Dragora

LuneOS

webOS

LibreELEC

Lakka

OpenELEC

CloudLinux OS

0Linux

4M

noop

Bedrock

AOSC OS

KaOS

Minimal Linux Live

Pisi Linux

Evolve OSSolus

Clear Linux

RancherOS

Super Grub2 Disk

OviOS

Asteroid OS

Android-x86

OmniROM

Project Brillo Android Things

Cyanogen OS

Android Wear Wear OS

Android-IA

LineageOS

CyanogenMod

Android

1992

1992

1993

1993

1994

1994

1995

1995

1996

1996

1997

1997

1998

1998

1999

1999

2000

2000

2001

2001

2002

2002

2003

2003

2004

2004

2005

2005

2006

2006

2007

2007

2008

2008

2009

2009

2010

2010

2011

2011

2012

2012

2013

2013

2014

2014

2015

2015

2016

2016

2017

2017

2018

2018

2019

2019

2020

2020

GNU/Linux Distributions TimelineVersion 19.04

© Andreas Lundqvist, Donjan Rodic, Mohammed A. Mustafa© Konimex, Fabio Lolihttps://github.com/FabioLolix/linuxtimelineOriginal source: futurist.se/gldtPublished under the GNU Free Documentation License

Influence, developer switching Rebasing, substantial code flow, project overtaking Developer & code sharing, project merging

Dystrybucje na początek

● Ubuntuhttps://ubuntu.com

● Manjarohttps://manjaro.org

● Linux Mint (ewentualnie)https://linuxmint.com

Ubuntu● Najpowszechniej używana dystrybucja

● Domyślnie ze środowiskiem pulpitu Gnome

Alternatywnie: Kubuntu (KDE), Xubuntu (Xfce), Ubuntu MATE, …

● Wersja LTS (20.04)wydanie co 2 lata, wsparcie przez 5 lat

● Wersja zwykła (20.10, jutro)wydanie co 6 miesięcy, mniej dojarzałe...ale nowsze pakiety

Manjaro

● Oparta na Arch Linux

● Środowiska pulpitu:Gnome, KDE, Xfce, ...

● Arch User Repository

● Rolling release– aktualizowana ciągle

● Często aktualizowane pakiety

Linux Mint

● Oparta na Ubuntu

● Środowiska pulpitu:Cinnamon, MATE, Xfce

● Wydanie co rokuwsparcie przez 5 lat

● Repozytoria mieszane z Ubuntu– czasami przyczyna problemów!

Plan wykładu● Linux a Unix

● Budowa Linuksa

● Dystrybucje

● Kilka słów o instalacji

● Podstawy pracy z Linuksem

● Serwery KCiR

Maszyna wirtualna● VirtualBox

https://www.virtualbox.org

● Najprostszy sposób instalacji

● Brak ryzyka rozwalenia systemu roboczego – zalecam osobom, które nie mają rozeznania w partycjonowaniu

● Warto przydzielić maszynie wirtualnej więcej zasobów niż domyślnie, szczególnie RAM i rdzenie procesora

● Dodatki gościa!

Natywna instalacja● Jedyne sensowne rozwiązanie, jeżeli Linuksa planuje się

używać do codziennej pracy

● Możliwa jest instalacja na wydzielonej partycji obok Windowsa – dual boot

● Zalecana wiedza o partycjach i sposobie ładowania systemu z dysku – postępując źle można uszkodzić system roboczy!

● Wsparcie sprzętu – stosunkowo nowe komponenty mogą być obsługiwane prawidłowo dopiero przez nowsze wersje jądra

Aktualny przykład: mobilne Ryzeny 4xxx posiadają sterowniki układu graficznego dopiero w jądrze 5.7, Ubuntu LTS odpada (jądro 5.4)

Natywna instalacjaO czym należy pamiętać?

● Wyłączyć Secure Boot w ustawieniach UEFI BIOSALE uwaga na BitLocker (szyfrowanie Windows 10)!

● Partycja swap – najlepiej o takim rozmiarze, jak pamięć RAM

● Partycja systemowa – polecam co najmniej 50 GiB(dla wygody)

● Partycja EFI – instalatory nie wszystkich dystrybucji wykrywają ją automatycznie, a musi być montowana w systemie

● Na laptopach warto zainstalować i aktywować program tlp(jeżeli dystrybucja nie instaluje domyślnie)

Wygodny dual boot● Rozwiązanie synchronizacji zegara – rejestr Windows

(ponieważ Linux zegar sprzętowy ustawia na UTC)

HKLM\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\TimeZoneInformation\RealTimeIsUniversal=1

● Pamięć ostatnio wybranego systemu w GRUBie– w /etc/default/grub:

GRUB_DEFAULT=savedGRUB_SAVEDEFAULT=true

Plan wykładu● Linux a Unix

● Budowa Linuksa

● Dystrybucje

● Kilka słów o instalacji

● Podstawy pracy z Linuksem

● Serwery KCiR

System plików● / – katalog główny

Podkatalogi:

/dev – pliki reprezentujące urządzenia/etc – pliki konfiguracyjne systemu i programów/usr – pliki programów instalowanych z repozytoriów/tmp – pliki tymczasowe...

● Każdy użytkownik posiada katalog domowy, przeznaczony do przechowywania swoich plików – zwykle w /home

Przykład: /home/janek

System plików● Dyski i partycje – /dev/sdX, /dev/nvmeXnXpX

Przykład: /dev/sda1, /dev/nvme0n1p1

● Wszystkie partycje są montowane w katalogach

Przykład:/dev/sda2 – //dev/sda3 – /home

Dowolny element systemu można umieścić na osobnej partycji

System plików● Dyski i partycje – /dev/sdX, /dev/nvmeXnXpX

Przykład: /dev/sda1, /dev/nvme0n1p1

● Wszystkie partycje są montowane w katalogach

Przykład:/dev/sda2 – / (partycja systemowa)/dev/sda3 – /home

Dowolny element systemu można umieścić na osobnej partycji

● Jeden korzeń drzewa katalogów!

Linia komendPodstawowe polecenia (POSIX)

cat – czytanie zawartości plików

cd – zmiana bieżącego katalogu

cp – kopiowanie plików i katalogów

echo – wypisanie przekazanego jako argument tekstu

grep – wyszukiwanie tekstu według wzorca

less – przeglądanie zawartości plików (z przewijaniem)

ls – listowanie zawartości katalogu

Linia komendman – wyświetlenie dokumentacji podanej jako argument

mkdir – utworzenie katalogu

mv – przenoszenie plików lub zmiana nazwy

pwd – sprawdzenie bieżącego katalogu

rm – usuwanie plików i katalogów

Linia komendman – wyświetlenie dokumentacji podanej jako argument

mkdir – utworzenie katalogu

mv – przenoszenie plików lub zmiana nazwy

pwd – sprawdzenie bieżącego katalogu

rm – usuwanie plików i katalogów

Polecenia mogą przyjmować opcje!(nie wszędzie te same)

Linia komendSymbole i operatory powłoki

~ – katalog domowy

> – przekierowanie standardowego wyjścia

< – przekierowanie standardowego wejścia

| – potok (łączenie wyjścia i wejścia dwóch programów)

Symbole katalogów

. – bieżący katalog

.. – katalog poziom wyżej

Użytkownicy i grupy● UID – numer użytkownika

● GID – numer grupy

● Każdy użytkownik posiada jedną grupę podstawową...

● ...oprócz tego może należeć do wielu innych grup

● root – konto administratora

UID = 0

nie zawsze dostępne bezpośrednio (np. Ubuntu)

● sudo – wykonanie polecenia z uprawnieniami roota

Prawa dostępu● Uprawnienia

r – odczyt pliku albo zawartości kataloguw – modyfikowanie pliku albo zawartości katalogux – wykonanie pliku jako program albo wejście do katalogu

drwxr-xr-x 1 janek janek 3728 10-20 15:59 PWr

Prawa dostępu● Uprawnienia

r – odczyt pliku albo zawartości kataloguw – modyfikowanie pliku albo zawartości katalogux – wykonanie pliku jako program albo wejście do katalogu

drwxr-xr-x 1 janek janek 3728 10-20 15:59 PWr

użytkownik (właściciel)

Prawa dostępu● Uprawnienia

r – odczyt pliku albo zawartości kataloguw – modyfikowanie pliku albo zawartości katalogux – wykonanie pliku jako program albo wejście do katalogu

drwxr-xr-x 1 janek janek 3728 10-20 15:59 PWr

użytkownik (właściciel)grupa (właściciel grupowy)

Prawa dostępu● Uprawnienia

r – odczyt pliku albo zawartości kataloguw – modyfikowanie pliku albo zawartości katalogux – wykonanie pliku jako program albo wejście do katalogu

drwxr-xr-x 1 janek janek 3728 10-20 15:59 PWr

użytkownik (właściciel)grupa (właściciel grupowy)pozostali użytkownicy

Prawa dostępu● Uprawnienia

r – odczyt pliku albo zawartości kataloguw – modyfikowanie pliku albo zawartości katalogux – wykonanie pliku jako program albo wejście do katalogu

drwxr-xr-x 1 janek janek 3728 10-20 15:59 PWr

użytkownik (właściciel)grupa (właściciel grupowy)pozostali użytkownicy

● Przydzielane osobno dla użytkownika, grupy i pozostałych

● Zmiana uprawnień i własności: chmod, chown

Plan wykładu● Linux a Unix

● Budowa Linuksa

● Dystrybucje

● Kilka słów o instalacji

● Podstawy pracy z Linuksem

● Serwery KCiR

KCiR-NET

inyo

panamint

mojave

amargosa

whitneysequoia

yuma

KCiR-NET● Domena kcir.pwr.edu.pl

● Centralna baza kont i plików

serwer whitney

● Serwery robocze:

diablo, panamint, inyo

● Stanowiska w laboratorium L1.5

● System wideokonferencyjny BigBlueButton

https://cedar.kcir.pwr.edu.pl

Serwer diabloSun Fire 880

Procesory: 8x UltraSPARC III+ 1.2 GHz

RAM: 16 GB

System: Solaris 10

Serwer panamintHP ProLiant DL585 G7

Procesory: 4x AMD Opteron 6276 2.2 GHz

RAM: 256 GB

System: Debian Linux 9

Zdalna praca – SSH● Łączenie z linią komend serwera – polecenie ssh:

ssh jpotocki@diablo.kcir.pwr.edu.pl

● Kopiowanie plików – polecenie scp:

scp plik jpotocki@panamint.kcir.pwr.edu.pl:~

wbudowany klient SSH – Linux, macOS i Windows 10 1803

● Starsze wersje Windowsa - PuTTY

● Graficzne kopiowanie plików – FileZilla(protokół SFTP)

Plan wykładu● Linux a Unix

● Budowa Linuksa

● Dystrybucje

● Kilka słów o instalacji

● Podstawy pracy z Linuksem

● Serwery KciR

???

Dziękuję za uwagę!