Lekcja otwarta Lekcja otwarta z Podstaw z Podstaw

PrzedsiębiorczościPrzedsiębiorczości

Piotr Krzyszczyk Piotr Krzyszczyk

Temat lekcjiTemat lekcji

Konstruowanie budżetu Konstruowanie budżetu domowegodomowego

Częstochowa 2005Częstochowa 2005

Gospodarstwo domoweGospodarstwo domowe

Gospodarstwo domoweGospodarstwo domowe - - jest to jest to dobrowolny związek ludzi wspólnie dobrowolny związek ludzi wspólnie zamieszkujących i podejmujących zamieszkujących i podejmujących decyzje finansowe dotyczące decyzje finansowe dotyczące zarabiania i wydawania pieniędzy.zarabiania i wydawania pieniędzy.

Budżet domowyBudżet domowy

Budżet domowyBudżet domowy - - zestawienie zestawienie wszystkich dochodów i wydatków wszystkich dochodów i wydatków w gospodarstwie domowym.w gospodarstwie domowym.

DochodyDochody

Dochodami w gospodarstwie domowym nazywamy wszelkie wartości materialne wpływające do gospodarstwa domowego, zarówno w gotówce, jak i w naturze.

Dochody mogą być uzyskiwane: Dochody mogą być uzyskiwane: z tytułu pracyz tytułu pracy

z tytułu prowadzenia działalności z tytułu prowadzenia działalności gospodarczejgospodarczej

z tytułu posiadania kapitału: z tytułu posiadania kapitału: – papiery wartościowe,papiery wartościowe,– lokaty bankowe,lokaty bankowe,– lokaty rzeczowe,lokaty rzeczowe,– dzierżawa, wynajem,dzierżawa, wynajem,– odsetki od pożyczek koleżeńskich, odsetki od pożyczek koleżeńskich,

z tytułu świadczeń społecznych: z tytułu świadczeń społecznych: – emerytury,emerytury,– renty,renty,– zasiłki rodzinne,zasiłki rodzinne,– świadczenia przedemerytalne,świadczenia przedemerytalne,– świadczenia pomostowe,świadczenia pomostowe,– świadczenia z opieki społecznej,świadczenia z opieki społecznej,– alimenty,alimenty,

stypendia naukowe i inne stypendia naukowe i inne

wygrane w konkursach i grach liczbowychwygrane w konkursach i grach liczbowych

Rodzaje dochodów:Rodzaje dochodów:Dochód osobisty bruttoDochód osobisty brutto – całkowity dochód – całkowity dochód osobisty uzyskany ze wszystkich źródeł;osobisty uzyskany ze wszystkich źródeł;Dochód osobisty do dyspozycjiDochód osobisty do dyspozycji – suma, – suma, która pozostaje po zapłaceniu podatków która pozostaje po zapłaceniu podatków dochodowych i składek na ubezpieczenia dochodowych i składek na ubezpieczenia państwowe;państwowe;Dochód realny Dochód realny – ilość dóbr i usług, które – ilość dóbr i usług, które można kupić za dochód pieniężny (inflacja).można kupić za dochód pieniężny (inflacja).

Dochód może być wydany lub Dochód może być wydany lub zaoszczędzony. zaoszczędzony.

WydatkiWydatki

WydatkamiWydatkami gospodarstwa gospodarstwa domowego nazywamy wartości domowego nazywamy wartości materialne nabyte przez członków materialne nabyte przez członków gospodarstwa domowego. gospodarstwa domowego.

WydatkiWydatkiWydatki możemy podzielić na: Wydatki możemy podzielić na: 1)1) konsumpcyjne:konsumpcyjne:

a)a) stałe, np.:stałe, np.:– opłaty mieszkanioweopłaty mieszkaniowe– opłaty za media (energia elektryczna, gaz, woda)opłaty za media (energia elektryczna, gaz, woda)– żywnośćżywność– artykuły sanitarne i higieniczneartykuły sanitarne i higieniczneb)b) zmienne, np.:zmienne, np.:- remontremont- zakup książekzakup książek- wycieczkawycieczka

2) inwestycyjne:2) inwestycyjne:

a)a) stałe, np.:stałe, np.: – edukacja (czesne)edukacja (czesne)– opłacenie polisyopłacenie polisy

b)b) zmienne, np.:zmienne, np.:– zakup odzieżyzakup odzieży– zakup obligacjizakup obligacji– kursy językowekursy językowe

Dochody, a wydatki Dochody, a wydatki Wydatki konsumpcyjneWydatki konsumpcyjne nie wzrastają nie wzrastają zazwyczaj tak szybko, jak wzrasta zazwyczaj tak szybko, jak wzrasta dochóddochód. Pomimo, że ludzie wydają więcej . Pomimo, że ludzie wydają więcej wraz ze wzrostem swoich dochodów, to wraz ze wzrostem swoich dochodów, to jednocześnie wykazują tendencję do jednocześnie wykazują tendencję do zwiększania udziału oszczędności w tych zwiększania udziału oszczędności w tych dochodach.dochodach.Wraz ze wzrostem dochodu wzrasta Wraz ze wzrostem dochodu wzrasta konsumpcja, jednakże zwiększa się konsumpcja, jednakże zwiększa się udział oszczędności w tych dochodach.udział oszczędności w tych dochodach.

SaldoSaldoSaldo – różnica pomiędzy dochodami, Saldo – różnica pomiędzy dochodami, a wydatkami. a wydatkami.

Saldo może być: Saldo może być: a) równe zeru, gdy a) równe zeru, gdy

dochody = wydatkidochody = wydatkib) dodatnie, gdy b) dodatnie, gdy

dochody > wydatki dochody > wydatki c) ujemne, gdyc) ujemne, gdy

dochody < wydatki dochody < wydatki

gdy gdy dochody > wydatki dochody > wydatki to mamy to mamy nadwyżkę budżetowąnadwyżkę budżetową

gdygdy dochody < wydatki dochody < wydatki to mamy to mamy deficyt budżetowydeficyt budżetowy

Nadwyżka (oszczędności) Nadwyżka (oszczędności) Nadwyżkę (oszczędności) gospodarstwa Nadwyżkę (oszczędności) gospodarstwa domowego można ulokować np.: domowego można ulokować np.: – na lokatach bankowych,na lokatach bankowych,– na giełdzie,na giełdzie,– w nieruchomościach i kosztownościach,w nieruchomościach i kosztownościach,– w antykach,w antykach,– poprzez zakup jednostek udziałowych poprzez zakup jednostek udziałowych

funduszy inwestycyjnych,funduszy inwestycyjnych,– poprzez zakup jednostek funduszy poprzez zakup jednostek funduszy

emerytalnych,emerytalnych,– przez ubezpieczenia.przez ubezpieczenia.

Wielkość oszczędności Wielkość oszczędności

Wielkość oszczędnościWielkość oszczędności dokonywanych przez dokonywanych przez gospodarstwo domowe zależy od następujących gospodarstwo domowe zależy od następujących czynników:czynników:DochódDochód. Oszczędności nie mogą być . Oszczędności nie mogą być dokonywane dopóty, dopóki dochód nie dokonywane dopóty, dopóki dochód nie przekroczy poziomu, przy którym są nabywane przekroczy poziomu, przy którym są nabywane wszystkie rzeczy niezbędne do życia.wszystkie rzeczy niezbędne do życia.

Kultura oszczędzaniaKultura oszczędzania. W niektórych . W niektórych społeczeństwach oszczędzanie jest traktowane społeczeństwach oszczędzanie jest traktowane jako dobry zwyczaj społeczny oraz rozsądny jako dobry zwyczaj społeczny oraz rozsądny i prawidłowy sposób postępowania z częścią i prawidłowy sposób postępowania z częścią dochodudochodu..

Pragnienie zaspokajania przyszłych potrzebPragnienie zaspokajania przyszłych potrzeb Ludzie oszczędzają dla stworzenia rezerw Ludzie oszczędzają dla stworzenia rezerw finansowych na przyszłe niespodziewane finansowych na przyszłe niespodziewane wydatki (tzw. „czarna godzina”). Jednakże wydatki (tzw. „czarna godzina”). Jednakże gospodarstwa domowe oszczędzają również po gospodarstwa domowe oszczędzają również po to, aby zapewnić sobie bardziej komfortowe to, aby zapewnić sobie bardziej komfortowe warunki życia na emeryturze (np. fundusze warunki życia na emeryturze (np. fundusze emerytalne).emerytalne).

Oszczędności na ogólne cele Oszczędności na ogólne cele – Gromadzone – Gromadzone są oszczędności w celu dokonania w przyszłości są oszczędności w celu dokonania w przyszłości większych zakupów (samochód, dom) czy też większych zakupów (samochód, dom) czy też tworzone są fundusze w celu przekazania ich tworzone są fundusze w celu przekazania ich innym (rodzina, instytucje charytatywne itd.).innym (rodzina, instytucje charytatywne itd.).

Wielkość i różnorodność form Wielkość i różnorodność form oszczędzania oszczędzania – Dostępność wielu – Dostępność wielu atrakcyjnych i wygodnych form atrakcyjnych i wygodnych form oszczędzania zachęca ludzi do oszczędzania zachęca ludzi do oszczędzania.oszczędzania.

Stopa procentowa Stopa procentowa – Wyższe stopy – Wyższe stopy procentowe przyciągają więcej procentowe przyciągają więcej oszczędności niż niższe.oszczędności niż niższe.

Deficyt Deficyt

W przypadku deficytu jedynym sposobem W przypadku deficytu jedynym sposobem jego zmniejszenia są cięcia w wydatkach jego zmniejszenia są cięcia w wydatkach domowych.domowych.

Cięcia polegają na zmniejszeniu wydatków Cięcia polegają na zmniejszeniu wydatków w tych sferach, które nie są niezbędne do w tych sferach, które nie są niezbędne do życia i funkcjonowania gospodarstwa życia i funkcjonowania gospodarstwa domowego. domowego.

Przykładowy budżet domowy Przykładowy budżet domowy

Rodzina Kowalskich Rodzina Kowalskich

DOCHODY:DOCHODY:

ojciec – 1200 zł ojciec – 1200 zł

matka – 1000 zł matka – 1000 zł

syn – 0 zł syn – 0 zł

RAZEM: RAZEM: 22002200 zł zł

WYDATKI:WYDATKI:ŻYWNOŚĆ = 552,30 złŻYWNOŚĆ = 552,30 zł

OPŁATY, RACHUNKI, itp. = 908,80 złOPŁATY, RACHUNKI, itp. = 908,80 zł

czynsz – 300 złczynsz – 300 zł

op. za wodę – 80 złop. za wodę – 80 zł

op. za gaz – 40 złop. za gaz – 40 zł

op. za energię elekt. – 60 złop. za energię elekt. – 60 zł

telefon stacjonarny – 120 złtelefon stacjonarny – 120 zł

telefon komórkowy syna – 25 złtelefon komórkowy syna – 25 zł

abonament telewizyjny – 16 złabonament telewizyjny – 16 zł

dojazdy do pracy: tata – 22 x 4zł = 88 złdojazdy do pracy: tata – 22 x 4zł = 88 zł

mama – 22 x 2,40zł = 52,80 złmama – 22 x 2,40zł = 52,80 zł

składki szkolne – 15 złskładki szkolne – 15 zł

opłaty kościelne – 12 złopłaty kościelne – 12 zł

kieszonkowe: dla syna – 100 złkieszonkowe: dla syna – 100 zł

CHEMIKALIA = 216,50 zł CHEMIKALIA = 216,50 zł

Kosmetyki: 100 zł Kosmetyki: 100 zł

Inne artykuły chem.: 116,50 złInne artykuły chem.: 116,50 zł

UBRANIA = 280 zł UBRANIA = 280 zł

LEKI = 60 zł LEKI = 60 zł

INNE = 50 złINNE = 50 zł

RAZEM WYDATKI = RAZEM WYDATKI = 2067,60 zł2067,60 zł

SALDO WYNOSI: SALDO WYNOSI:

Dochody = 2200 zł Dochody = 2200 zł

Wydatki = 2067,60 zł, stąd: Wydatki = 2067,60 zł, stąd:

2200 zł – 2067,60 zł = 132,40 zł, czyli 2200 zł – 2067,60 zł = 132,40 zł, czyli

mamy nadwyżkę mamy nadwyżkę