Otwarta Nauka w Polsce 2009Otwarta Nauka w Polsce 2009

Marek Niezgódka

ICM,Uniwersytet Warszawski

marekn@icm.edu.pl

2

Otwieranai

Otwierająca się

3

AtrybutyAtrybuty

• Powszechność – eliminacja form protekcjonizmu

• Przejrzystość – jawność

• Równoprawność – demokratyzacja

• Kolaboratywność

4

Redefinicja reguł gryRedefinicja reguł gry

• Publiczne finansowanie → zobowiązania publiczne

• Mandat otwarty – forma realizacji zobowiązań

• Rozumienie i stosunek do spraw własności intelektualnej

5

Wydarzenia, które zmieniły światWydarzenia, które zmieniły świat

• NIH, 26.12.2007• ERC, 27.12.2007• Harvard, 02.2008• Inni: rządy, organizacje międzynarodowe,

prywatni sponsorzy nauki• Rewolucja w relacjach autor – wydawca

6

Powrót do korzeni (?)Powrót do korzeni (?)

• Publikuj - by się dzielić - a nie jedynie dokumentować uzyskaną przewagę

• Dziel się wynikami - by przyspieszać powszechny postęp, może poprzez zyskanie nieuświadomionych partnerów

• Bądź otwarty na współpracę, również bez ram formalnych

• Ocena naukowa (recenzja, opinia) może stanowić uznaną formę dokonania naukowego

7

Nowe formuły: przykładyNowe formuły: przykłady

• Opinie naukowe • Enhanced publishing

8

Polskie krajobrazy otwartościPolskie krajobrazy otwartości

• Powściągliwość regulacyjna• Niska aktywność instytucji państwa w skali

międzynarodowej• Udział w programach rozwoju

międzynarodowych platform otwartych nauki, przykłady:– DRIVER (FP6), DRIVER2 i pochodne (FP7)

• BWN i pochodne inicjatywy w ramach POIG

9

BWN na rzecz otwartej naukiBWN na rzecz otwartej nauki

• Zintegrowana platforma informatyczna YADDA:– zasoby licencjonowane, o zdefiniowanym

zakresie dostępności– zasoby otwarte: ustrukturyzowane i nie– zasoby bibliometryczne i narzędzia analityczne– pełna formuła repozytoryjna, z federacyjnością

i wielopoziomową interoperacyjnością– metadane scentralizowane, pełne treści

rozproszone

10

BWN: skala operacyjnościBWN: skala operacyjności

• Użytkownicy: około 200 instytucji akademickich, ponad 110 tysięcy indywidualnych odbiorców

• ~ 0.5 mln pobieranych publikacji /miesiąc• Aktualizacja zasobów w trybie ciągłym• Zobowiązania ICM:

– trwałość dostępu, – integralność i bezpieczeństwo zasobów (uwaga: główne

zasoby utrwalane na serwerach ICM)• PARADOKS DNIA: Crash głównego światowego

centrum serwerów wydawców w Ohio !!!

11

Polska - nowy wymiar otwartościPolska - nowy wymiar otwartości

• Powszechny nieograniczony trwały dostęp w ramach wszystkich wszystkich instytucji o statusie akademickim:– Kompletne archiwa głównych wydawnictw

światowych: • czasopisma i periodyki (od tomu I do bieżących)• książki elektroniczne (całość kolekcji)

– Kompletne indeksy bibliograficzne – Gwarancja trwałości dostępu: zasoby w

systemie niezależnym od wydawnictw i właścicieli baz danych, na serwerach w Polsce

12

Możliwa formuła finansowaniaMożliwa formuła finansowania

• Harmonijne połączenie środków budżetu resortu nauki i szkolnictwa wyższego z funduszami strukturalnymi

• Możliwy model bezpośredniego finansowania celowego

• Symbioza z systemem elektronicznego udostępniania polskich zasobów naukowych i edukacyjnych

13

Propozycja programowaPropozycja programowa

14

Główne celeGłówne cele • Powszechna dostępność rdzenia światowych

zasobów wiedzy w formule zapewniającej równość szans i warunki konkurencyjności

• Powszechne udostępnienie dokumentacji polskich dokonań naukowych i zasobów edukacyjnych w formie elektronicznej

• Szeroka integracja zasobów polskich w systemie międzynarodowym

• INTERAKTYWNOŚĆ i INTEROPERACYJNOŚĆ

15

Cele operacyjneCele operacyjne• Integracja zasobów dokumentujących dokonania

naukowe z dokumentacją dziedzictwa kulturowego i narodowego

• Konwergencja systemów nauki, edukacji, kultury, państwa, ……

• Ograniczenie zasobów limitowanych do racjonalnego minimum

• Szeroki zakres udziału społecznego w budowie i rozszerzaniu zasobów, kształtowanie społeczności sieciowych

• Rola agencji pośredniczących w finansowaniu nauki: NCBiR, FNP, …

16

Otwartość nauki: zasadyOtwartość nauki: zasady

• Otwarty mandat publikacyjny, z embargiem nie przekraczającym kilku (6-) miesięcy

• Otwartość publikacyjnych danych źródłowych• Otwartość oprogramowania naukowego na

zasadzie Open Source• Inne zakresy otwartości: technologie

17

Otwarta nauka: perspektywyOtwarta nauka: perspektywy

• Przejrzystość, obejmująca otwarty dostęp do ocen naukowych

• Różnorodność form e-publikowania:– Ustrukturyzowana formuła wydawnictw– Otwarta formuła repozytoryjna

• Regulacje określające zasady wprowadzania treści, ich modyfikacji oraz ewentualnego usuwania

• Na każdym poziomie możliwość interakcji, w tym komentowania

• Powszechna zasada jawności: oceny, komentarze, …

18

•

19

Formuła docelowaFormuła docelowa

Koalicja na Rzecz Otwartej Nauki, czyli

KoRONaKoRONa

• Instytucje akademickieInstytucje akademickie• Instytucje publiczne:Instytucje publiczne:

– AdministracjaAdministracja– PozarządowePozarządowe

• Organizacje gospodarczeOrganizacje gospodarcze• Organizacje społeczneOrganizacje społeczne• Indywidualni uczestnicyIndywidualni uczestnicy• …………

20

21

22

23