Kurs quenyi - lekcja 9

8/3/2019 Kurs quenyi - lekcja 9

1/9

LEKCJA DZIEWITABezokolicznik. Czasownik przeczcy. Imiesowy czynne.

BEZOKOLICZNIK

Wszystkie formy czasownika, jakie dotd omwilimy, czyli wszystkieczasy, jzykoznawca okreliby mianem osobowych form czasownika. Definicjaformy osobowej mwi, e moe ona funkcjonowa jako orzeczenie w zdaniu,cz zdania, ktra mwi nam, co robi podmiot (lub czymjest- w lekcjiczwartej mwilimy, e zwrot skadajcy si z cznika + rzeczownika rwnieuznaje si za orzeczenie, np. "zoto jest pikne", lecz tutaj bdziemy zajmowasi zwyczajniejszymi czasownikami). W zdaniu i Elda mta massa "Elf jechleb" jzykoznawca atwo moe przypisa role wszystkim czciom zdania: tak

jaki Elda "Elf" jest podmiotem a massa "chleb" dopenieniem, takmta "je"jest orzeczeniem w zdaniu. A dlatego wanie, e forma mta, czas teraniejszyczasownika mat- moe funkcjonowa jako orzeczenie, mwimy, e mta jestosobowform czasownika.

Bezokolicznik to zupenie inna bajka. Jest to forma bezosobowa. Nieodmienia si go przez czasy. Nie otrzymuje on kocwki -r, nawet gdy podmiotzdania jest w liczbie mnogiej. Tak wic sam bezokolicznikniejestw staniefunkcjonowa jako orzeczenie w zdaniu. Nie mona go poczy bezporednio z

podmiotem. Do czego zatem si go stosuje?Bezokoliczniki w jzyku polskim maj wiele zastosowa, ale

najwaniejsz ich funkcj jest to, e pozwalaj one na poczenie kilku

czasownikw w jednym zdaniu. W zdaniu takim jak "Krasnoludowie chcielije" czasownik "chcieli" jest form osobow, wystpujc w konkretnymczasie (w tym przypadku przeszym). Ale czasownik "je" wystpuje w

bezokoliczniku, tworzc wraz z form osobow fraz czasownikow "chcielije".

Nie mamy zbyt wielu potwierdzonych przykadw quenejskiegobezokolicznika, istnieje jednak zdanie polin quet "umiem mwi" (VT41, s.6). Tutaj czasownikpolin "umiem" jest form osobow, aorystem czasownika

pierwotnego pol- z doczon kocwk zaimkow-n "ja" - ale wyraz quet

naley traktowa jako bezokolicznik. Oczywicie quet podobne jest w formiedo aorystu quet "mwi", lecz jak wskazuje tumaczenie "mwi" oraz kontekstforma quet jest tu bezokolicznikiem. Moemy std stwierdzi, e czasowniki

pierwotne takie jakquet- maj bezokoliczniki koczce si na - (najwyraniejodpowiadajce praelfickiemu -i). Kocwk t mona zanalizowa po prostu

jako zastpstwo z braku innej kocwki, ale quet mona te postrzega jakonieodmienny pierwotny "czasownik z rdzeniem na I" kweti. Niezalenie od tego

jak wyobraamy sobie pochodzenie i "znaczenie" kocwki -, wiemy juprawdopodobnie wystarczajco duo, by zacz uywa bezokolicznika

czasownikw pierwotnych. Poniej znajduje si kilka (wasnej roboty)przykadw czcych bezokoliczniki z rnymi formami osobowymi (czasami)


2/9

czasownikw mer- "yczy sobie, chcie" i pol- "umie". Formy osobowe naczerwono, bezokoliczniki na niebiesko:

I Elda polcen i Nauco "Elfmgzobaczy Krasnoluda" (zauwa, e chociaczasowniki pol- "umie, mc" i cen- "widzie" otrzymuj tu t sam kocwk -, pierwszy z nich jest aorystema drugi bezokolicznikiem - kontekst decyduje, czy form cen naley rozumie jako aoryst "widzi" czybezokolicznik "zobaczy")

I Naucor mernermat "Krasnoludowie chcielije" (czasownik osobowymerner "chcieli" odmieniony dla czasu przeszego i liczby mnogiej + bezokolicznik mat "je")

I seldo pollhlar ilya quetta "chopiec mgusysze kade sowo"Polily car ilqua "moeszzrobi wszystko"I nissi meruvartul "kobietybd chciayprzyj"

Co natomiast dzieje si z czasownikami z rdzeniem na A? Tolkien czstoopisywa te czasowniki jakby byy one bezokolicznikami, np. anta- "darowa,dawa", varya- "chroni" albo yelta- "nienawidzi" (hasaANA1, BAR, DYEL).To jednak nie jest jeszcze dowodem, e forma taka jakanta moe by uywana

jako bezokolicznik "dawa" w tekcie quenejskim, poniewa w tradycjijzykoznawstwa zachodniego bezokolicznik zazwyczaj uywany jest przywymienianiu wyrazw w sownikach. [Tak dzieje si w jzyku polskim,natomiast w angielskim w sownikach podaje si brzmienie podstawowej formyczasownika bez czstki "to" cechujcej bezokolicznik.] Czasami ten systemstosuje si nawet wtedy, gdy takie tumaczenie jest bdne - na przykad sownikhebrajsko-polski moe twierdzi, e wyraz nathan znaczy "dawa", cho

waciwie znaczy on "on daje" - jest to po prostu najprostsza forma czasownika,dlatego podawana jest w sownikach. Jednak forma taka jakanta- jest po prostunie odmienionym rdzeniem, a Tolkien wspomina o pewnych kontekstachgramatycznych, gdzie "rdze (...) sowa uywany jest jako bezokolicznik" (PiK,s. 282). Oglny system rwnie sugeruje, e czasowniki z rdzeniem na A bezdodatkw mog funkcjonowa jako bezokoliczniki. (Zauwacie, e

bezokoliczniki zarwno czasownikw pierwotnych jak i z rdzeniem na A zdajsi by podobne w formie do bezkocwkowego aorystu.) Sdz wic, emoemy mie nastpujce zdania (podkrel tylko bezokoliczniki, by nie bawi

si w kolorki):

I vendi merner linda "panny chciay piewa"I norsa pol orta i alta ondo "olbrzym moe podnie ten duy kamie"Merin cenda i parma "chc czyta ksik"

Kilka bezokolicznikw mona prawdopodobnie poczy za pomocar"i":

I neri merir cenda ar tec rimb parmar "mczyni chc czyta ipisa wiele ksiek"


3/9

Powysze rozwaania nie obejmuj oczywicie wszystkiego, co monapowiedzie o quenejskim bezokoliczniku. Znamy troch dalszych szczegw,ktre uzupenimy w dalszej czci kursu, lecz jest te wiele punktw niejasnych.

W pewnych bardzo pnych notatkach (ok. 1969 r.) Tolkien wspomina o" oglnym (aorystowym) tworzonym przez dodanie -i"(VT41, s. 17), ale jako e opublikowano tylko krtkie fragmenty tychmateriaw nie moemy stwierdzi z pewnoci co mia na myli.. Czy istniejeosobny "bezokolicznik aorystowy"? Wczeniej wspominalimy o rnicymidzy takimi formami jakmta "je" (czas teraniejszy / cigy) i mat(aoryst). Czy quenya przenosi to rozrnienie do bezokolicznika, tak e monarozrni bezokolicznik aorystowy i cigy (ang. "to eat" i "to be eating")?

Co wicej, co Tolkien mia na myli piszc "dodanie -i"? Najwyraniejistnieje bezokolicznik tworzony przez dodanie -i do rdzenia (w kadym razieczasownikw pierwotnych). Lecz czy jest to wspczesny przyrostek quenejski,czy reprezentuje on form praelfick? Jak pisaem wyej, potwierdzony

bezokolicznikquet "mwi" mona uzna za reprezentacj pierwotnego kweti,ktre rzeczywicie byoby rdzeniem kwet- z "dodanym -i". Lecz jeli jest to

przyrostek ze wspczesnej quenyi, istniaby alternatywny bezokolicznikqueti"mwi". Nie moemy nawet prbowa zgadywa jak miaby by uywany iczy jest zamienny z formquet. W eseju Quendi i EldarTolkien wspomniakilka form czasownikw ktre mog by przykadami bezokolicznika na -i,mianowicie auciri i hciri, oba znaczce "odci" (w dwch rnych

znaczeniach, patrz WJ, s. 365-366). Lecz dalej w tym samym eseju zacytowa tesame czasowniki z doczonym mylnikiem (auciri-, hciri-), tak jakby byy tordzenie czasownikowe a nie niezalene formy bezokolicznika (WJ, s. 368). Niemoemy wic by pewni niczego i musimy oczekiwa publikacji nowychmateriaw.

UWAGA: W jzyku polskim bezokolicznika uywa si czsto do okrelenia intencji: "Przyszedem cizobaczy". Wyglda na to, e w tym kontekcie quenya nie uywa tej formy, lecz zupenie innej konstrukcji(rzeczownika odczasownikowego w bierniku, omawianego w dalszej lekcji)

CZASOWNIK PRZECZCYTo moe by dobre miejsce na wprowadzenie do dziwacznego

czasownika quenejskiego. Wczeniej wspomniaem o czniku n "jest", ktryteraz moemy okreli jako form czasownika "by" (Prosz nie pyta czy n toczas teraniejszy czy aoryst, a pozostae formy tego czasownika s niestety

jeszcze bardziej niejasne, poza czasem przyszym nauva "bdzie". Wrcimy dotego czasownika w lekcji 20. Czasownik "by" jest notorycznie nieregularny w

jzykach wiata, wic by moe Tolkien rwnie wymyli jakie ciekawenieregularnoci dla quenyi.)

W kadym razie quenya posiada rwnie pojedynczy czasownikoznaczajcy "nie by". Mona wyrazi to znaczenie inaczej ni przez czenie


4/9

jakiej formy na z osobnym wyrazem "nie" (cho quenya posiada rwnie takieprzeczenie). Czasownik ten wymieniony jest wEtymologiach pod hasemUGU/UMU, gdzie pojawia si w formie umin "nie jestem" (to kolejny przykadczstego u Tolkiena zwyczaju wymieniania czasownikw pierwotnych w

pierwszej osobie aorystu). Wymieniony jest rwnie czas przeszy, donieregularny: m, a nie umn jak spodziewalibymy si po najprostszym,"regularnym" wzorcu. m jako czas przeszy um- naley zapewne do tegosamego schematu co lv, przesz. od lav- "liza" (por. undulv "w-d-lizn"- "przykry" wNamriw WP). Naley uwaa, by nie pomyli czasu

przeszego m "nie by" z bezkocwkowym aorystem um "nie jest".Jako czasuprzyszego tego rzeczownika moglibymy spodziewa si

umuva, i ta niepotwierdzona forma moe by dozwolona - ale waciwie krtszaforma va pojawia si wPieni Friel. Mamy tu zwrot va (...) fara "nie

bdzie wystarczajce" (fara = przymiotnik "wystarczajcy"). By moe vajest waciwie czasem przyszym innego czasownika - poza umin "nie jestem" zrdzenia UMUTolkien wymieni jeszcze form uin o tym samym znaczeniu -najwyraniej wywodzc si z rdzenia UGU. By moe va jest dokadnieczasem przyszym tego czasownika. Mgby on reprezentowa pierwotn formtak jakuguba, podczas gdy uin wywodziby si od ugin (albo ugi-ni na jeszczewczeniejszym etapie). G midzy samogoskami zanikao w quenyi, tak wicdwa u z uguba poczyy si w dugie w va, podczas gdy u oraz i z ugin

poczyy si z dyftong ui (jak w uin) gdy znikniciegdoprowadzio tesamogoski do bezporedniego kontaktu. Jakikolwiek rozwj wyobrazi tu sobie

Tolkien, bdziemy uywali tu va jako czasu przyszego um- "nie by" unikajcniepotwierdzonej (i by moe nieco niezgrabnej) formy umuva.

Tak jakn, tego "cznika przeczcego" mona prawdopodobnie uy dopoczenia podmiotu z rzeczownikiem albo przymiotnikiem:

I Nauco um aran "ten Krasnolud nie jest krlem"I nissi umir tiuc "te kobiety nie s grube"I rocco m mor "ten ko nie by czarny"

I neri mer sail "ci mczyni nie byli mdrzy"Elda va ma "Elf nie bdzie zy"Nissi var ohtari "kobiety nie bd wojownikami" (przykro mi, Eowino!)

Albo, uywajc kocwek zaimkowych zamiast niezalenych podmiotw:

Umin Elda "nie jestem Elfem"men saila "nie byem mdry"valy ohtar "nie bdziesz wojownikiem"


5/9

Ale powyej napisaem, e jest to dobre miejsce na wprowadzenieczasownika przeczcego. Jest tak dlatego, e prawdopodobnie mona go czyrwnie z bezokolicznikami. Brak nam waciwych przykadw, ale w haleUGU/UMUw Etym Tolkien zaznaczy, e umin nie zawsze oznacza "nie

jestem". Moe rwnie dobrze znaczy "nie robi". Przez poczenie tegoczasownika z bezokolicznikiem mona prawdopodobnie zanegowa takiczasownik. Przykady wasnej roboty zawierajce rne czasy czasownika

przeczcego:

Umin tur macil "nie dzier miecza"Mma um mat hrv "owca nie je misa"I Nauco m tul "Krasnolud nie przyszed"I neri mer hir i harma "mczyni nie znaleli skarbu"I ns va linda "kobieta nie bdzie piewa"I neri var cen i Elda "mczyni nie zobacz Elfa"

Musimy zaoy, e po czasowniku przeczcym, tak jak i w innychkontekstach, moe poczy si kilka bezokolicznikw, tak jakmer i cen wtym zdaniu (forma osobowa na czerwono, dwa bezokoliczniki na niebiesko irowo):

I Elda mmercen i Nauco. "Elf nie chcia widzie Krasnoluda."

I ponownie, z bezokolicznikami mer i cenda:

I Nauco vamercenda i parma. "Krasnolud nie bdzie chcia czytaksiki."

Prawdopodobnie czas teraniejszy / cigy czasownika przeczcego, ktrypowinien brzmie ma, moe by uyty do zaprzeczenia trwajcej akcji:

I Nauco ma linda "Krasnolud nie piewa" (w tej chwili)

Porwnajmy z aorystem: I Nauco um linda. Ta druga wersja mogaby(cho niekoniecznie) mie szersze zastosowanie, takie jak "Krasnolud nie jestpiewakiem". W kadym razie w poniszych wiczeniach bdziemy trzyma siaorystu.

IMIESOWY CZYNNERne czci mowy, takie jak rzeczowniki, czasowniki i przymiotniki

pozostaj przez wikszo czasu wyranie osobnymi kategoriami. Jednak pewnewyrazy cz waciwoci kilku czci mowy.Imiesowy to wyrazy o funkcji


6/9

przymiotnikowej, ale pochodz one bezporednio od czasownikw i wprzypadku imiesoww czynnych mog przyjmowa dopenienie.

Imiesowy dzieli si na dwie kategorie, imiesowy czynne i bierne.Imiesw bierny pozostawimy sobie na nastpn lekcj i skupimy si teraz na

imiesowie czynnym. W jzyku polskim form t tworzy si za pomockocwki -cy. Przykadowo czasownik "nadchodzi" ma imiesw czynny"nadchodzcy". Ten przymiotnik odczasownikowy okrela stan czego lubkogo, kto wykonuje czynno opisywan przez dany czasownik - dzie, ktrynadchodzi moemy okreli jako nadchodzcy.

Jeli czasownik moe przyjmowa dopenienie, moe to teodpowiadajcy mu imiesw. Osob ktra kocha Elfw mona opisa jakokochajc Elfw.

Quenejski odpowiednik polskiego -cy to kocwka -la. Istnieje wieleprzykadw imiesoww czynnych w wierszu Markirya. Przykadowo, Tolkienw swoich przypisach zanotowa, e "ilkala [to] imiesw od ilka " (PiK, s. 286). Imiesw ilcala (jak bdziemy go tutaj zapisywa)oznacza zatem "lnicy" i tak uywany jest w wierszu w zwrocie

przetumaczonym "pod ksiycem lnicym" (PiK, s. 276).Wyglda na to, e w quenejskim imiesowie czynnym samogoska rdzenia

zostaje wyduona tam, gdzie jest to moliwe. W ilcalai nie moe sta sidugim , gdy nastpuje po nim zbitek spgosek. Jednak w PiK, s. 286Tolkien wspomina rwnie czasownikhlapu- "lecie lub by unoszonymwiatrem" (jeden z rzadkich czasownikwz rdzeniem na U- do tajemniczej

kategorii czasownikw). Jego imiesw pojawia si na poprzedniej stronie jakohlpula: Winga hlpula, co mona tumaczy jako "piany wznoszce si" (por.PiK, s. 284). Musimy zatem zaoy, e czasowniklala- "mia si" miabyimiesw llala (!) "miejcy si" - samogoska rdzenia zostaje wyduona. Jelirdze zawiera samogosk, ktra jest ju duga, po prostu zostaje ona dugarwnie w imiesowie. Imiesowy pca- "zmniejsza si, marnie" i rma-"przesuwa, rusza, podnosi" wystpuj jako pcala i rmala w wierszuMarkirya.

W przypadku duszych rdzeni czasownikowych, gdzie samogoska

rdzenia wystpuje dwukrotnie, jak w falasta- "pieni si" (rdze najwyraniejPHALAS), wyglda na to, e to druga samogoska ma by wyduona jeli tomoliwe. W tym przypadku nie mona jej wyduy, gdy nastpuje po niejzbitka spgosek. Imiesw "pienicy si" potwierdzony jest (w Markirya) jakofalastala. Pierwsze wystpienie samogoski rdzenia mogoby zosta wyduone

jeli chodzi o fonologi (**flastala), lecz najwyraniej pierwsza samogoska"nie liczy si" dla celw wyduenia. (Prawdopodobnie nie jest rwniewyduana w czasie teraniejszym: falasta "pieni si" a raczej nie ?flasta i z

pewnoci nie **falsta. Ale ci, ktrzy nie wierz w teori, e czasowniki z

rdzeniem na A tworz czas teraniejszy przez -a mog po prostu pisa falasta,podobnie jak w aorycie.)


7/9

Czasowniki pierwotne s tu pewnym problemem. Dodanie do ich rdzenia-la zaowocowaoby w wikszoci przypadkw niedozwolonymi w quenyizbitkami spgosek. Na przykad imiesw czasownika tir- "patrze" nie moe

brzmie **tirla (a z pewnoci nie **trla), gdy to wyraz niemoliwy w

quenyi. Zaoono zatem, e w takim przypadku mona rozpocz od stworzenia"rdzenia cigego" (podobnego do czasu teraniejszego) przez wydueniesamogoski rdzenia i dodanie -a, np. tra "patrzy", a nastpnie wywieimiesw przez dodanie kocwki imiesowowej -la to tej formy: trala"patrzcy". W Markirya znajdziemy hcala jako imiesw "ziejcy"; niestetyniepotwierdzona jest lecy u jego podstaw czasownik "zia", lecz jeli jest toczasownik pierwotny hac-, ta forma imiesowu potwierdzaaby tak teori. Aleoczywicie czasownik lecy u podstaw imiesowu hcala moe by rwniedobrze czasownikiem z rdzeniem na A haca- albo hca- (por. hlpula"wznoszcy si" od hlapu- i pcala "gasn" od pca-).

Wraz z publikacjThe Peoples of Middle-Earth w roki 1996 dostpnastaa si forma, ktra wyglda na imiesw czasownika pierwotnego. PM, s. 363odnosi si do rdzenia "it[jak w] itila oraz ta, ita- czasownik ." Czy itila to rzeczywicie imieswczasownika pierwotnego it-? Tolkien pisze o it- jako o "rdzeniu" (por. PM, s.346), nie jak o czasowniku. Waciwy czasownik o ktrym tu mowawymieniony jest jako ita-, krtki czasownik z rdzeniem na A znaczcy"byska". Jego imiesw brzmiaby prawdopodobnie tala, nie itila. Jeli dadruga forma jest w ogle imiesowem, jest to imiesw dziwaczny - nie ma w

nim wyduenia samogoski rdzenia (nie **tila), a przed kocwk-la znajdujesi czca samogoska -i-. Jako e aoryst czasownika it- brzmiaby iti- (it przy

braku innych kocwek), mona zastanawia si, czy itila nie jest imiesowemaorystowym. Oznaczaoby to, e w quenyi rnic midzy aorystem a czasemteraniejszym mona przenie na imiesw, zatem istniej osobne formy dla"robienia" (zwyczajowo lub chwilowo) i "robienia" (cigle) - by moe carila icrala, odpowiednio (od czasownika car- "robi"). Lecz jest to tylko spekulacjai nie polecam takiego systemu piszcym; musimy czeka na publikacje wikszejiloci materiaw. By moe itila to po prostu dawno powstay przymiotnik,

ktry nie liczy si jako imiesw w quenyi. Kocwka -la pojawia si rwnie wprzymiotnikach, np. saila "mdry". Niewtpliwie -la jest po prostu dawnkocwk przymiotnikow, uywan przewanie do tworzenia przymiotnikwodczasownikowych = imiesoww.

Mimo to quenejskie imiesowy maj status do odmienny odprzymiotnikw, gdy w jednej kwestii ich zachowanie rni si. Wprzeciwiestwie do przymiotnikw imiesowy czynne nie zgadzaj si podwzgldem liczby. Przykadowo w Markirya mamy rmar sislala jako"skrzyda lnice" (drugi wyraz jest imiesowem czasownika sisla-, duszego

wariantu czasownika sil- "wieci biaym wiatem"). Jak pamitamy,zwyczajne czasowniki na -a maj formy mnogiej zakoczone na -


8/9

(odpowiadajce archaicznemu -ai). Tak wic jeli sislala miaoby zgadza siw liczbie z opisywanym rzeczownikiem, spodziewalibymy si **rmarsislal. By moe Tolkien nie chcia, czy imiesowy zakoczone na la zgadzaysi w liczbie wanie dlatego, e ich liczba mnoga koczyaby si na -l -

kocwk t mona by atwo pomyli z istotn kocwkabstrakcyjnl, ktrdodaje si do rdzeni czasownikowych by wywie od nich rzeczowniki - np.lindal "piew" od linda- "piewa" (jak w Ainulindal "piew Ainu", wwolnym tumaczeniu "Muzyka Ainurw").

Chocia nie mamy potwierdzonych przykadw imiesowu czynnegoprzyjmujcego dopenienie, musimy zaoy, e jest to moliwe, np. Naucotrala Elda "Krasnolud obserwujcy Elfa".

Podsumowanie lekcji dziewitej: Bezokolicznik jest form czasownikanieodmienn przez czasy i przez to nie mogc funkcjonowa jako orzeczenie wzdaniu (co moe forma osobowa); bezokoliczniki mona czy z innymiczasownikami by uzyska dusze frazy czasownikowe. Chocia istniej pewneniejasnoci, bezokolicznik quenejski jest identyczny z rdzeniem czasownika, zwyjtkiem czasownikw pierwotnych, ktre otrzymuj kocwk - - np. quet-"mwi" w zdaniu polin quet "umiem mwi". Bezokolicznik zdaje si byuywany, kiedy czy si form osobow i bezosobow czasownika (jak w

powyszym przykadzie, gdzie bezokolicznikquet poczony jest z formosobow czasownika pol- "umie"). - Czasownik przeczcyum- (czas przeszym, przyszy va) moe najwyraniej funkcjonowa zarwno jako cznik

przeczcy ("nie by"), a jako czasownik moe by czony z bezokolicznikieminnych czasownikw by wyrazi "nie robi" czego, np. umin quet "niemwi". -Imiesw czynny, przymiotnik odczasownikowy okrelajcy stankogo wykonujcego czynno opisan odpowiednim czasownikiem, tworzy si

przez dodanie -la do odpowiedniego rdzenia czasownika. Samogoska rdzeniazostaje wyduona jeli nie ma po niej zbitki spgosek. Jest niejasne jak dodajesi kocwk -la do czasownikw pierwotnych, lecz pewne prawdopodobnezaoenie mwi, e kocwk t dodaje si do formy "cigej" (z wyduonsamogosk rdzenia i dodanym -a, np. tra od tir- "obserwowa", std trala to

imiesw "obserwujcy").

SOWNICZEKtolto "osiem"pol- "by (fizycznie) zdolnym do", normalnie tumaczone jako "umie"

(odnosi si to do fizycznej zdolnoci, nie do "umie" z znaczeniu "wiedzie jak co zrobi" z odniesieniem dozdolnoci intelektualnej. Dla tego znaczeni quenya posiada osobny czasownik.)

um- czasownik przeczcy "nie robi" albo "nie by", czas przeszy m,czas przyszy va

mer- "chcie, yczy sobie"

hlar- "sysze" (powizane z sindariskim lhaw jak wAmon Lhaw, Grze Nasuchuwspomnianej w WP)


9/9

verya- "mie" (z tego samego rdzenia co sindariskie imiBeren, znaczce miay, odwany)lelya- "i, poda, podrowa", czas przeszy lend, czas perfekt

[e]lendi(wicej o tym czasowniku "nieregularnym" w nastpnej lekcji)pusta- "koczy (si)"

ruhta- "przeraa, straszy" (powizane z Urco albo Orco, quenejskim sowem na"straszydo, Orka")coa "dom" (tylko budynek, nie "dom" = "rodzina")mir przyswek "wewntrz"ter przyswek "przez" (istnieje rwnie duszy wariant ter, ale w poniszych wiczeniach

uywaem ter)

WICZENIA

Przetumacz na polski:

A. Slala Isil orta or Ambar.B.I cpala Nauco lantan ter i talan.C.Polin hlar lindala vend.

D.Min nr trala min macil va ruhta i tolto taur ohtari.E.Ml mpala taura nr um saila.F. I tolto rvi caitala nu i aldar ortaner, an i rvi merner mat i neri.G.R um pol pusta mat hrv.

H.I ruhtala ohtar pustan tir i li, an i ohtar m saila.

Przetumacz na queny:

I. Mczyzna cigajcy Krasnoluda jest wojownikiem.J. Krl chcia i.K. Panna nie miaa zobaczy krlowej.L. miejca si kobieta wesza do domu.M. Omiu podrujcych Krasnoludw moe znale wiele skarbw.

N. Nie chwalie Elfa, nie chwalisz czowieka [Atan] i nie bdzieszchwali Krasnoluda.

O. Chc podrowa przez wiat i uwolni wszystkie ludy.P. miay [=miejcy] mczyzna wszed przez bram i do rodka gry.

Kurs quenyi - lekcja 9

Documents

Transcript of Kurs quenyi - lekcja 9