Konstrukcjewspółczesnych

budynków wysokich

Jacek Wdowicki

Politechnika Poznańska

DuŜy wybór opisów konstrukcji budynków wysokich zawiera

opracowanie [114].

Zestawienia obejmujące w sumie 1809 budynków znaleźć moŜna na

stronie internetowej CTBUH [133].

NiŜej zaprezentowano konstrukcje wybranych charakterystycznych

(w większości zrealizowanych) budynkow wysokich o betonowych

konstrukcjach usztywniających.

W przypadku kaŜdego z budynkow podano krótką jego

charakterystykę i rzut typowej kondygnacji.

Na rysunkach ściany i słupy zostały zaczernione.

Przykłady budynków

Budynki ścianowe

Burj Dubai, Dubaj, Zjednoczone Emiraty Arabskie.

Jest to obecnie najwyŜszy budynekna świecie [15]. Ma ponad 160

kondygnacji, całkowita wysokośćbudynku wynosi 818 m. Rzut jestzmienny na wysokości, typowy

przekrój poziomy ma kształtgwiazdy trójramiennej.

W centralnej części obiektuumieszczono elementy komunikacjipionowej, skąd do kaŜdego z ramion

poprowadzono korytarz. Układkonstrukcyjny budynku wypełnianiemal cały rzut, w najbardziej

wysuniętej części „ramion” znajdująsię wyraźnie zaznaczone słupy.Ściany zewnętrzne budynku sąosłonowe i stanowią elementy

dekoracyjne elewacji. Budynek Burj Dubai – rzut kondygnacjitypowej, wg [15]

Budynki trzonowe

Budynek biurowy Treasury Building, Singapur.

Podstawowe parametry budynku sąnastępujące [135]: powierzchnia

uŜytkowa ok. 130 tysięcy m2, wysokość234,7 m (52 kondygnacje), stropy w

postaci wspornikow o długości ok. 12 m,zewnętrzna średnica całego obiektu 48,4

m, średnica wewnętrznego trzonuŜelbetowego 24,95 m, grubość ściantrzonu zmienna od 1,0 do 1,2 m od

szczytu budynku do 16 piętra, natomiastponiŜej 16 piętra 1,65 m. Budynek wobrysie ma kształt koła (rys. 3.350).

Centralnie umieszczono okrągły trzon, aw nim rozmieszczono elementy

komunikacji pionowej. Powierzchniębiurową poza trzonem moŜna swobodnie

kształtować, gdyŜ budynek nie makonstrukcyjnych przegrod pionowych.

Trzon jest jedynym elementem nośnym,podtrzymującym wspornikowo

zawieszone stropy.Budynek biurowy Treasury Building w Singapurze –rzut kondygnacji typowej, wg [120]

Budynek biurowo-hotelowyAndersia, Poznań.

Obiekt ten o rzucie zbliŜonymkształtem do prostokąta ma 23kondygnacje i jest typowym

budynkiem trzonowym. śelbetowytrzon o wysokości 93,3 m z betonuklasy B37 umieszczono centralnie,

co ogranicza do minimum skręcanieustroju. Na obwodzie budynkurozmieszczono ramy Ŝelbetowe

przenoszące na fundamentobciąŜenia pionowe. Konstrukcjanośna budynku utwierdzona jest wpłycie fundamentowej grubości 150cm. Rzut układu usztywniającego

pokazano na rysunku 3.351a.Konstrukcyjne ściany wewnętrzne

trzonu mają na całej wysokościBudynek biurowo-hotelowy Andersia wPoznaniu: a) rzut kondygnacji typowej,

budynku stałą grubość 20 cm, agrubość ścian obwodowych trzonujest zroŜnicowana na wysokości wzakresie od 60 do 25 cm. W części

hotelowej grubość ścianobwodowych trzonu wynosi 30 cm.

Na zewnątrz trzonu po stronie

b)Podczas analizy statycznej wielu

kolejnych wersji konstrukcjiwykorzystano program umoŜliwiającyobliczanie układow usztywniających

budynki wysokie o skokowo zmiennejsztywności, przy zastosowaniu modelu

ciągłego [124], przy czymwyodrębniono 5 stref o stałej

sztywności. Maksymalna wartośćprzemieszczeń poziomych w

ostatecznej wersji konstrukcji wynosiła0,121 m, co stanowi 0,121/93,3 = 1/771wysokości budynku. Na rysunku b) na

pierwszym planie widoczny jestbudynek Andersia, a z prawej strony

zrealizowany wcześniej budynekPoznańskiego Centrum Biznesu.Budynek biurowo-hotelowy Andersia w

Poznaniu: b) widok (fot. M. Marciniak)

Budynki trzonowo-ramowe

Budynek biurowy Millennium Tower,

Wiedeń, Austria.

Podstawowe parametry obiektu są następujące[72]:

— powierzchnia rzutu 1080 m2, — wysokość 202 m, wraz z 30 metrową anteną, — liczba kondygnacji nadziemnych 50, — liczba kondygnacji podziemnych 3.

Budynek ma kształt dwoch zachodzących na siebiepierścieni kołowych obejmujących trzon

usztywniający w formie krzyŜa [72]. W częściachpierścieniowych znajdują się pomieszczenia

biurowe, a w trzonie usztywniającym: dźwigi,klatki schodowe, foyer, archiwa i dodatkowepomieszczenia biurowe. Konstrukcję nośną

budynku stanowi trzon Ŝelbetowy monolitycznyoraz ustroj słupowo--płytowy (rys.). Trzon przenosi

wszelkie obciąŜenia poziome budynku orazprzypadającą na niego część obciąŜenia

pionowego. Konstrukcję części zewnętrznejbudynku stanowią koncentryczne ramy zespolone owęzłach podatnych. Rozpiętość ram wynosi 6,5 m,

a rozstaw słupow – odpowiednio 5,2 i 2,7 m.Budynek biurowy Millennium Tower w Wiedniu– rzut kondygnacji typowej, wg [72]

Cechą charakterystyczną ram jestbardzo mała wysokość

konstrukcyjna rygli, całkowiciezintegrowanych z płytą stropową.

Elementem podstawowym rygla jestteownik spawany ze stali S355,zespolony za pomocą łącznikow

sworzniowych z płytą z betonu B40.Słupy w przekroju składają się z rur

stalowych, stalowego rdzenia ibetonu wypełniającego rury.Średnice rur i wymiary rdzenia

dostosowano do danej kondygnacji.Budynek posadowiono na 151

wierconych palach o długości 25 mkaŜdy.

Budynki z wysięgnikami (ang. outriggers)

Budynek Di Wang Tower, Shenzhen, Chiny.

Obiekt ten (zwany równieŜ Shun Hing Square) ma 79kondygnacji i wchodzi w skład zespołu trzech

budynkow. Zasadnicza część biurowca ma wysokość324,8 m, co stawia tę budowlę na ósmym miejscuwśrod 100 najwyŜszych budynkow świata (wedługCTBUH – stan w maju 2008). Rzut budynku (rys.

3.353) składa się z części prostokątnej o wymiarach43,5×35,5 m oraz dwoch bocznych połkoli o

promieniu 12,5 m.Konstrukcję budynku tworzy wewnętrzny Ŝelbetowytrzon oraz zewnętrzna stalowa rama. Oba elementy

połączono ze sobą za pomocą wysięgników(outriggerow) na czterech kondygnacjach.

Budynek biurowy Di Wang Tower w Shenzhen– rzut kondygnacji typowej, wg [120]

Wewnętrzny Ŝelbetowy trzon składa się z 6elementow połączonych stalowymi belkaminadproŜowymi. Grubość ścian zmienia się z

wysokością: do 45 kondygnacji wynosi 75 cm,powyŜej 60 cm. Stalowe słupy wraz ze stalowymi

ryglami tworzą zewnętrzną ramę. Słupy wykonano zelementow o przekrojach skrzynkowych o wymiarach

od 1600×1500 mm do 600×600 mm. Do 62kondygnacji wypełniono je betonem. Na 6, 26, 45 oraz

70 kondygnacji przewidziano po 12 wysięgnikow,czyli stalowych wiązarow łączących słupy ramyzewnętrznej z Ŝelbetowym trzonem. W budynkuzastosowano stropy zespolone składające się ze

stalowych belek, przegubowo połączonych z trzonem iramą zewnętrzną, oraz płyty Ŝelbetowej grubości 10

cm ułoŜonej na pomostach z blach profilowanych. Zewzględu na swą smukłość budynek był przedmiotem

wielu badań, w tym eksperymentalnych narzeczywistym obiekcie [78, 120].

Budynek World Financial Center, Szanghaj,

Chiny.

Budynek biurowy ma 101kondygnacji i 492 m wysokości. Wtrzonie umieszczonym centralnie

zlokalizowano elementykomunikacji pionowej (rys.). Trzon

łączą z czterema megasłupamizlokalizowanymi w naroŜach

budynku wysięgniki wysokościtrzech kondygnacji (12,6 m).

Powierzchnia biurowa poza trzonemprzeznaczona jest do swobodnegokształtowania. Zewnętrzny obrys

jest kwadratowy u podstawy izwęŜa się ku gorze [79] (por. rys. na

str.nast.).Budynek World Financial Center w Szanghaju –rzut kondygnacji typowej, wg [79]

Budynki powłokowe

Tour Sans Fins, ParyŜ, Francja

(projekt).

Okrągły budynek ma mieć 95kondygnacji i przy planowanejwysokości 425,60 m średnicę

zewnętrzną tylko 43 m (rys.). Jakokonstrukcję usztywniającą

przewidziano zewnętrzną powłokęramową [88].

Budynek Tour Sans Fins w ParyŜu (projekt)– rzut kondygnacji typowej, wg [88]

Budynki trzonowo-powłokowe

Hopewell Centre, Hongkong, Chiny.

Obiekt usytuowany jest na stromym zboczu. Poziomysąsiednich ulic roŜnią się o około 48 m, w związku z

czym tylne wejście do budynku znajduje się napoziomie 17 piętra. Budynek – zaprojektowany na

planie koła o promieniu 22,9 m (rys. 3.356) – ma 64kondygnacje nadziemne i jedną podziemną oraz

powierzchnię całkowitą 77 900 m2. Był pierwszymokrągłym budynkiem biurowym w Hongkongu. Mając

216 m wysokości, pozostawał najwyŜszymwieŜowcem w tym mieście w latach 1980–1989. Zeznajdującej się na 62. piętrze obrotowej restauracji

moŜna obserwować niezwykłą panoramę Hongkongu[73, 114]. Ustroj nośny budynku zaprojektowano w

postaci zewnętrznej powłoki ramowej o średnicy 45,8m oraz wewnętrznego trzonu usztywniającego ośrednicy 19,8 m. Trzon składa się z trzech

wspołśrodkowych ścian połączonych ze sobą zapomocą układu belek. Betonowe ściany trzonu u

podstawy budynku mają grubość 76,2 cm. Wewnątrztrzonu rozmieszczono elementy komunikacji

pionowej. W skład powłoki ramowej wchodzi 48rozmieszczonych obwodowo betonowych słupow owymiarach w poziomie przyziemia 1,45×1,22 m.

Budynek w całości posadowiono na skalistym podłoŜuna stopach fundamentowych.

Budynek Hopewell Centre w Hongkongu– rzut kondygnacji typowej, wg [73]

Budynki o konstrukcjach

nietypowych

Budynek biurowy Commerzbanku, Frankfurt, Niemcy.

Obiekt zlokalizowany w centrummiasta nad rzeką Men jest

najwyŜszym budynkiem w Europie(258,1 m, z anteną 298,7 m). W

rzucie ma kształt trojkątarownobocznego o boku długości 60m (rys. 3.357). NaroŜa budynku są

zaokrąglone, a ściany bocznezewnętrzne lekko zakrzywione, co

nadaje konstrukcji opływowykształt. W 58-kondygnacyjnym

budynku zarowno pylony trzonowkomunikacyjnych, jak i stropy sąelementami zespolonymi stalowo-

betonowymi [72].Budynek biurowy Commerzbank weFrankfurcie nad Menem – rzut kondygnacjitypowej, wg [132]

Apartamentowiec Trump World Tower,

Nowy Jork, USA.

Budynek ma 73 kondygnacje nadziemne,wysokość 262 m i powierzchnię rzutu 1031,65 m2.

Obiekt usztywniono dwoma poprzecznymiścianami z nadproŜami oraz łączącymi je ścianami

rownoległymi do dłuŜszych bokow, a takŜewspołpracującą z nimi powłoką ramową

zlokalizowaną na obwodzie budynku, składającą znadproŜy i słupow rozmieszczonych wzdłuŜ

zewnętrznych bokow rzutu w rozstawie co około 4m (rys. 3.358). Bryła budynku ma kształt

wysokiego prostopadłościanu. Wewnątrz układuusztywniającego zaprojektowano elementy

komunikacji pionowej. Układ usztywniający wpostaci tradycyjnej konstrukcji Ŝelbetowej przenosiwszelkie obciąŜenia poziome oraz przypadającą na

niego część obciąŜenia pionowego. Budynekwykonano z betonu, aby zwiększyć jego odporność

na porywy silnych wiatrow; część przeszklonapozwala na oglądanie panoramy Nowego Jorku.

Apartamentowiec Trump World Tower przez dwalata (2000–2002) był najwyŜszym na świecie

budynkiem mieszkalnym [104].

Trump World Tower w NowymJorku – rzut kondygnacji typowej,wg [104]

Dziękuję za uwagę!

http://www.ikb.poznan.pl/jacek.wdowicki

Wykaz literatury i norm

Wykaz literatury

[1] Ajdukiewicz A., Starosolski W.: śelbetowe ustroje płytowo-słupowe.Arkady, Warszawa 1981.

[2] Bauer J., Kotowski R., Lenart J.: Metoda modelowania cyfrowego wanalizie statycznej wysokich budynkow płytowo-tarczowych.Mechanika i Komputer, 2 (1980), 199–209.

[3] Biernatowski K.: Fundamentowanie. PWN, Warszawa 1984.[4] Biliński T., Gaczek W.: Systemy uprzemysłowionego budownictwa

ogolnego. PWN, Warszawa 1982.[5] Biswas J.K., Tso W.K.: Three-Dimensional Analysis of Shear Wall

Buildings to Lateral Load. Journal of the Structural Division.Proceedings of the ASCE, 100 (1974), 1019–1036.

[6] Buczkowski W., Czwojdziński Z.: Obliczenia statyczne studni

opuszczanych z uwzględnieniem etapow ich realizacji. BudownictwoPrzemysłowe, nr 3/1985.

[7] Buczkowski W., Czwojdziński Z.: Zabezpieczenie studni opuszczanychprzed wyporem za pomocą pierścienia kotwiącego przegubowopołączonego z konstrukcją. Roczniki AR w Poznaniu, CCXXIV,1991.

[8] Buczkowski W.: Niektore zagadnienia obliczania studni opuszczanychprostokątnych obciąŜonych liniowo w części noŜowej. InŜynieria iBudownictwo, nr 8/1991.

[9] Buczkowski W., Szymczak-Graczyk A.: Analiza numeryczna i zbrojeniepłyt prostokątnych. InŜynieria i Budownictwo, nr 10/2006.

[10] Chan H.C., Cheung Y.K.: Analysis of Shear Wall Using Higher OrderFinite Elements. Building and Environment, 14, 3 (1979), 217–224.

[11] Cheung Y.K.: Finite Strip Method in Structural Analysis. PergamonPress, Oxford 1976.

[12] Cheung Y.K., Swaddiwudhipong S.: Analysis of Frame Shear WallStructures Using Finite Strip Elements. Proceedings of the Institution

of Civil Engineers, Part 2, 65, Sept. (1978), 517–535.[13] Cheung Y.K.: Tall Buildings 2. W: Handbook of Structural Concrete,

pp. 38–1 – 38–52, Pitman, London 1983.[14] Cholewicki A.: Obliczanie ścian usztywniających. COBPBO,

Warszawa 1980.[15] Colaco J.P.: Structural Systems for Tall Apartment Towers. W:

CTBUH 2005: 7th World Congress „Renewing the UrbanLandscape”. 16–19 October 2005, New York City, Proceedings onCD-ROM, 1–12.

[16] Coull A., Stafford Smith B.: Tall Buildings 1.W: Handbook ofStructural Concrete, Pitman, London 1983, 37–1 – 37–46.

[17] Coull A., Subedi N.K.: Coupled Shear Walls with Two and ThreeBands of Openings. Building Science, 7 (1972), 81–86.

[18] Council on Tall Buildings and Urban Habitat: Planning and Design ofTall Buildings. A Monograph in 5 volumes. ASCE, New York 1978–1981.

[19] Council on Tall Buildings and Urban Habitat: Tall Buildings and

Urban Environment Series. McGraw-Hill Inc., New York 1992–1995(10 parts).

[20] Danay A., Gellert M., Gl¨uck J.: The Axial Strain Effects on LoadDistribution in Nonsymmetric Tier Buildings. Building Science, 9(1974), 29–38.

[21] Dąbrowski K., Stachurski W., Zieliński J.L.: Konstrukcje betonowe.Arkady, Warszawa 1976.

[22] Dowgird R.: Prefabrykowane konstrukcje szkieletowe. Arkady,Warszawa 1972.

[23] Fintel M.: Need for Shear Walls in Concrete Buildings for SeismicResistance. Observations on the Performance of Buildings withShear Walls in Earthquakes of the Last Thirty Years. W: ConcreteShear in Earthquake, Ed. T.C.C. Hsu, S.T. Mau, Elsevier, London1991, pp. 34–42.

[24] Foster N.: Modeling the Swiss Re Tower. ArchitectureWeek, 5/2005.[25] Gałkowski Z., Samborski J.: Projektowanie konstrukcji

monolitycznych przy zastosowaniu ETO. COBPBO, Warszawa 1985.

[26] Grabiec K.: Konstrukcje betonowe. Przykłady obliczeń. PWN,Warszawa, 1966.

[27] Grzegorzewicz K.: Technika wykonywania ścian szczelinowych.Studia i materiały. Zeszyt 3. Instytut Badawczy Drog i Mostow,Warszawa 1975.

[28] Hart G.C., DiJulio R.M.Jr, Lew M.: Torsional Response of High-RiseBuildings. Journal of the Structural Division. Proceedings of theASCE, 101, 2 (1975).

[29] Ho D., Liu C.H.: Shear-Wall and Shear-Core Assemblies with VariableCross-Section. Proceedings of the Institution of Civil Engineers, Part2, 81, 3 (1986).

[30] JamroŜy Z.: Beton i jego technologie. PWN, Warszawa – Krakow2000.

[31] Jarominiak A.: Lekkie konstrukcje oporowe. WydawnictwoKomunikacji i Łączności, Warszawa 1999.

[32] Jasiczak J., Mikołajczyk P.: Technologia betonu modyfikowanegodomieszkami i dodatkami – Przegląd technologii krajowych i

zagranicznych. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, 1997.[33] Kapela M., Sieczkowski J.: Projektowanie konstrukcji budynkow

wielokondygnacyjnych. Oficyna Wydawnicza PolitechnikiWarszawskiej, Warszawa 2003.

[34] Katalog deskowań ALSINA Polska, 2009.[35] Katalog deskowań DOKA.[36] Katalog deskowań PERI, 2002.[37] Katalog elementow prefabrykowanych CONSOLIS, 2007.[38] Katalog elementow prefabrykowanych FILIGRAN POLSKA, 2004.[39] Katalog elementow prefabrykowanych PPM GRALBET, 2003.[40] Katalog elementow stropowych i nadproŜy strunobetonowych

systemu MUROTHERM produkowanych przez POZ-BRUK, 2007.[41] Katalogi deskowań BAUMA S.A., 2005.[42] Katalogi elementow prefabrykowanych ERGON Poland, 2008.[43] Katalogi elementow prefabrykowanych PEKABEX BET, 2009.[44] Katalogi elementow prefabrykowanych (stropow FILIGRAN,

BAUMAT, ścian zespolonych) produkowanych przez BAUMAT,

2002.[45] Katalogi elementow stropowych typu TERIVA I, II i III

produkowanych przez Zakład Elementow Konstrukcyjnych J.Kraterski Warszawa, SOLBET – Solec Kujawski, KONBUD Poznań.

[46] Katalogi HALFEN&DEHA Polska, 2006. Szyny HALFEN, zbrojenieprzebicie, systemy zbrojenia Ŝelbetu, systemy mocowania ścianprefabrykowanych jedno- i trojwarstwowych, zbrojenie na przebicie.

[47] Katalogi JORDAHL&PFEIFER – Technika Budowlana, 2008.Program handlowy, system łącznikow słupowych, połączenie zbrojeńsystemu PH, systemy dla murow licowych, trzpienie dylatacyjneJORDAHL. Podkładki elastomerowe CALENBERG, system oparćdla płyt p , systemy uchwytow montaŜowych.

[48] Katalogi Max FRANK GmbH&CO z 1996. Podkładki pod zbrojenie,dystanse do szalunkow, łączniki do zbrojenia, szalunki, chemiabudowlana.

[49] Katalogi pomp do betonu PUTZMEISTER.[50] Katalogi pomp do betonu SCHWING.

[51] Katalogi produktow PANBEX POLSKA, 2008.[52] Katalogi rozwiązań do projektowania budynkow halowych w

systemie konstrukcyjno–montaŜowym Fabryki Fabryk. COBPBPBISTYP 1972.

[53] Katalogi sprzętu dźwigowego COLES.[54] Katalogi sprzętu dźwigowego GROVE.[55] Katalogi sprzętu dźwigowego KRUPP.[56] Katalogi sprzętu dźwigowego LIEBHERR.[57] Katalogi sprzętu dźwigowego POTAIN.[58] Katalogi systemu konstrukcyjno-montaŜowego P-70 – zeszyty 1–8

opracowane przez COBPBP BISTYP 1971.[59] Katalog BETOMAX Polska. Artykuły dla budownictwa

monolitycznego, 2006.[60] Katalog produktow ESSVE POLAND, 2006.[61] Katalog produktow FISCHER Polska, 2007, Technika mocowania.[62] Katalog produktow HILTI Poland, 2008.[63] Katalog stropowych płyt spręŜonych PREFABET, 2000.

[64] Katalog System Budownictwa Mieszkaniowego „Wielki Blok”opracowany przez MOBET – Przedsiębiorstwo Prefabrykacji, 2002.

[65] Katalog techniczny produktow KOELNER, 2004.[66] Katalog węzłow konstrukcyjnych systemu Wielkopłytowego

Budownictwa Mieszkaniowego „SL-87”. Poznański KombinatBudowlany, 1999.

[67] KiernoŜycki W.: Betonowe konstrukcje masywne. Polski Cement,Krakow 2003.

[68] Kim H.-S., Lee D.G., Kim C.K.: Efficient Three-Dimensional SeismicAnalysis of a High-Rise Building Structure with Shear Walls.Engineering Structures, 27, 6 (2005), 963–976.

[69] Klemencic R., Fry J.A., Hooper J.D., Morgen B.G.: Performance-Based Design of Ductile Concrete Core Wall Buildings – Issues toConsider Before Detailed Analysis. The Structural Design of Tall andSpecial Buildings, 16, 5 (2007).

[70] Kobiak J., Stachurski W.: Konstrukcje Ŝelbetowe. Tom I–III. Arkady,Warszawa 1984–1989.

[71] Kowalczyk R.: Rozwiązania konstrukcyjne budynkow wysokich. XVIIKonferencja Naukowo-Techniczna „Jadwisin 2000”. Tom 1. Referatyproblemowe, Popowo k. Warszawy, 2000.

[72] Kucharczuk W., Labocha S.: Konstrukcje zespolone stalowo-betonowebudynkow. Arkady, Warszawa 2007.

[73] Kwok K.C.S.: Hopewell Centre. W: Council on Tall Buildings andUrban Habitat: Developments in Tall Buildings, Van NostrandReinhold Company, New York 1983, 669–694.

[74] Lewicki B.: Budynki mieszkalne z prefabrykatowwielkowymiarowych. Arkady, Warszawa 1964.

[75] Lewicki B., Karwowski A., Pawlikowski J.: Budynki mieszkalne ześcianami monolitycznymi. Arkady, Warszawa 1967.

[76] Lis Z.: Obliczanie przestrzennych układow usztywniających wbudynkach wysokich metodą pasm skończonych. ArchiwumInŜynierii Lądowej, XXII, 3 (1976).

[77] Lis Z.: Przegląd nowszych badań nad pracą przepon usztywniającychw budynkach wielokondygnacyjnych. Zeszyty Naukowe Politechniki

Poznańskiej, Budownictwo Lądowe, 12 (1968), 87–102.[78] Li Q.S.,Wu J.R.: Correlation of Dynamic Characteristics of a Super-

Tall Building from Full-Scale Measurements and Numerical Analysiswith Various Finite Element Models. Earthquake Engineering andStructural Dynamics, 33 (2004).

[79] Lu X., Zou Y., Lu W., Zhao B.: Shaking Table Model Test on ShanghaiWorld Financial Center Tower. Earthquake Engineering andStructural Dynamics, 36 (2007), 439–457.

[80] Łapko A., Jensen B.Ch.: Podstawy projektowania i algorytmy obliczeńkonstrukcji Ŝelbetowych. Arkady, Warszawa 2005.

[81] MacLeod I.A.: Analytical Modelling of Structural Systems. EllisHorwood, New York 1990.

[82] McGraw-Hill Dictionary of Scientific and Technical Terms. 6th Ed.,Engineering Reference Software, McGraw-Hill Dictionary ofEngineering, Digital Ed., 2006.

[83] Mielczarek Z.: Nowoczesne konstrukcje w budownictwie ogolnym.Arkady, Warszawa 2005.

[84] Mitchell D., DeVall R.H., Saatcioglu M., Simpson R., Tinawi R.,Tremblay R.: Damage to Concrete Due to the 1994 NorthridgeEarthquake. Canadian Journal of Civil Engineering, 22 (1995), 361–377.

[85] Pawłowski A.Z.: Budynki wysokie. Budynki inteligentne.Architektura, 1/98.

[86] Pawłowski A.Z., Cała I.: Budynki wysokie. Oficyna WydawniczaPolitechniki Warszawskiej, Warszawa 2006.

[87] Pawłowski A.Z.: Kształtowanie i konstruowanie wysokich budynkowtrzonowych. COBPBO, Warszawa 1975.

[88] Phocas M.C.: Tragwerke f¨ur den Hochhausbau. System,Verformungskontrolle, Konstruktion. Ernst & Sohn (A WileyCompany), Berlin 2001.

[89] Poglądowy katalog elementow prefabrykowanych SystemuSzczecińskiego. Wydanie IV z 1983, opracowane przez PoznańskiKombinat Budowlany.

[90] Poglądowy Katalog Prefabrykatow Systemu Wielkopłytowego

Budownictwa Mieszkaniowego „SL-87”. Poznański KombinatBudowlany, wrzesień 1988.

[91] Poglądowy katalog węzłow konstrukcyjnych SystemuSzczecińskiego. Wydanie IV z 1983, opracowane przez PoznańskiKombinat Budowlany.

[92] Praca zbiorowa: Budownictwo betonowe. Tom V: Zbrojenie,deskowanie i formy do betonu. Pod kierunkiem W. Danileckiego.

[93] Praca zbiorowa: Budownictwo betonowe. Tom VII: Zagadnieniaogolne prefabrykacji. Pod red. T. Kluza, Arkady, Warszawa 1972.

[94] Praca zbiorowa: Budownictwo betonowe. Tom IX: Fundamenty. Podkierunkiem B. Rosińskiego, Arkady, Warszawa 1966.

[95] Praca zbiorowa: Budownictwo betonowe. Tom X: Budowle miejskie.Pod kierunkiem J. Nechaya, Arkady, Warszawa 1964.

[96] Praca zbiorowa: Budownictwo ogolne. Tom III: Elementy budynkow.Podstawy projektowania. Pod kierunkiem L. Lichołai, Arkady,Warszawa 2008.

[97] Praca zbiorowa: Budynki wznoszone metodami uprzemysłowionymi.

Projektowanie konstrukcji i obliczenia. Pod kierunkiem B.Lewickiego, Arkady, Warszawa 1979.

[98] Praca zbiorowa: Fundamentowanie. Projektowanie i wykonawstwo.Tom 2: Posadowienia budowli. Pod red. naukową E. Dembickiego,Arkady, Warszawa 1988.

[99] Praca zbiorowa: Fundamentowanie. Projektowanie posadowień. Podred. Cz. Rybaka, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław1997.

[100] Praca zbiorowa: Poradnik inŜyniera i technika budowlanego. Tom 1–6. Arkady, Warszawa 1977–1986.

[101] Program sprzedaŜy wyrobow SIKA Poland, 2008/2009.[102] Prospekt reklamowy BUDOSPRZĘT, 2009.[103] Prospekt reklamowy: Łączniki MBT-BT firmy ANCON CLARK

Olive Grove Road, Sheffield SZ 3GB, England + AprobataTechniczna ITB AT-15-2381/96.

[104] Rahimian A.: Rising High in Manhattan Trump World Tower. TheTallest Residential Building in the World. CTBUH Review, 3, Fall

(2004), 10–14.[105] Rapp P., Wrześniowski K.: Analiza statyczna przestrzennych układow

usztywniających w budynkach wysokich. Część I. ArchiwumInŜynierii Lądowej, XIX, 1 (1973), 57–81.

[106] Rapp P., Wrześniowski K.: Dynamika budynkow wysokich okonstrukcji ścianowej z nadproŜami. Państwowe WydawnictwoNaukowe, Warszawa – Poznań 1982.

[107] Rosman R.: Obliczanie ścian usztywniających osłabionychotworami. Arkady, Warszawa 1971.

[108] Sieczkowski J.: Projektowanie budynkow wysokich z betonu.Arkady, Warszawa 1976.

[109] Stafford-Smith B., Coull A.: Tall Building Structures: Analysis andDesign. Wiley, New York 1991.

[110] Stamato M.C.: Three Dimensional Analysis of Tall Buildings.Proceedings of the International Conference on Planning and DesignTall Buildings Held at Lehigh University, Vol. III. ASCE IABSE(1972), 683–699.

[111] Starosolski W.: Połączenia w Ŝelbetowych konstrukcjachszkieletowych. Arkady, Warszawa 1993.

[112] Starosolski W.: Połączenia w Ŝelbetowych prefabrykowanychkonstrukcjach szkieletowych. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej,Gliwice 2006.

[113] Starosolski W.: Konstrukcje Ŝelbetowe według PN-B-03264:2002 iEUROKODU 2. Tom I–III. Wydawnictwa Naukowe PWN,Warszawa 2006–2007.

[114] Structural Systems for Tall Buildings.McGraw-Hill, Inc., New York1995. Council on Tall Buildings and Urban Habitat, Tall Buildingsand Urban Environment Series, Vol. 10, ed. R.M. Kowalczyk, R.Sinn, M. Kilmister.

[115] Systemy Budownictwa Mieszkaniowego i Ogolnego W-70,Szczeciński, SBO, SBM-75, WUF-T, OWT-67, WWP. Praca podredakcją naukową E. Piliszka, Arkady, Warszawa 1974.

[116] Systemy Budownictwa Przemysłowego BWP-71. Systemprzemysłowych budynkow wielokondygnacyjnych. Arkady,

Warszawa 1976.[117] Systemy Budownictwa Przemysłowego FF System konstrukcyjno-

montaŜowy Fabryki Fabryk. Arkady, Warszawa 1976.[118] Systemy Budownictwa Przemysłowego. P-70 System konstrukcyjno-

montaŜowy Ŝelbetowych prefabrykowanych hal przemysłowych.Arkady, Warszawa 1976.

[119] Tall & Green: Dubai Congress Review. 8th World Congress, held inDubai UAE, March 3–5, 2008, CTBUH 2008.

[120] Taranath B.S.: Wind and Earthquake Resistant Buildings: StructuralAnalysis and Design. Marcel Dekker, New York 2005.

[121] Thornton C.H., Mohamad H., Hungspruke U., Joseph L.: MixedConstruction for High-Rise Towers. W: Proceedings of the FifthWorld Congress „Habitat and High-Rise: Tradition and Innovation”,Council on Tall Buildings and Urban Habitat, May 14–19, 1995,Amsterdam, 1229–1245.

[122] Vademecum Projektanta – Prezentacja Nowoczesnych TechnikBudowlanych, opracowanie P. Markiewicz, Archi-Plus Krakow,

1996.[123] Wdowicki J., Wdowicka E.: Analiza statyczna przestrzennych

układow ścianowych z nadproŜami. Metody Komputerowe wInŜynierii Lądowej, część I–III: 3, 1 (1993) 9–42, część IV–V: 3, 2(1993), 9–59.

[124] Wdowicki J., Wdowicka E.: Analysis of Spatial Shear Wall Structuresof Variable Cross-Section. W: 17th International Conference onComputer Methods in Mechanics, June 19–22, 2007. Łodź – Spała,Poland, 363–364.

[125] Wdowicki J., Wdowicka E.: DAMB – system programow do analizysejsmicznej budynkow wysokich usztywnionych konstrukcjamiścianowymi z nadproŜami. InŜynieria i Budownictwo, 50, 1 (1993),11–13.

[126] Wdowicki J., Wdowicka E.: System of Programs for Analysis ofThree-Dimensional Shear Wall Structures. The Structural Design ofTall Buildings, 2, 4 (1993), 295–305.

[127] Wdowicki J., Wdowicka E., Błaszczyński T.: Integrated System for

Analysis of Shear Wall Tall Buildings. w: Proceedings of the FifthWorld Congress „Habitat and High-Rise: Tradition and Innovation”.Council on Tall Buildings and Urban Habitat, Amsterdam, May 14–19, 1995, 1309–1324.

[128] Wdowicka E., Wdowicki J., Błaszczyński T.: Seismic Analysis of the„South Gate” Tall Building According to Eurocode 8. The StructuralDesign of Tall and Special Buildings, 14, 1 (2005), 59–67.

[129] Wilson E.L., Hollings J.P., Dovey H.H.: ETABS version 6: Three-Dimensional Analysis of Building Systems. Computers andStructures Inc., Berkeley 1995.

[130] Winiarski M.: SNOB – system analizy statycznej i sprawdzanianośności budynkow oraz osiadania fundamentow. InŜynieria iBudownictwo, 41, 11 (1984).

[131] Wrześniowski K., Rapp P., Wdowicki J., Winkel E.: Analizasztywności przestrzennej budynkow wysokich – system BW-5.Mechanika i Komputer, 1 (1978).

[132] www.architectureweek.com z dnia 2009-03-22.

[133] www.ctbuh.org z dnia 2009-02-24.[134] www.ikb.poznan.pl/jacek.wdowicki z dnia 2009-03-18.[135] Zaknic I., Smith M., Rice D.: 100 of the World’s Tallest Buildings.

Images Publishing, Mulgrave 1998.[136] Zarzycki A., Bielawski J., Cholewicki A.: Wytyczne projektowania

konstrukcji Ŝelbetowych prefabrykowanych budynkowszkieletowych w ustroju słupoworyglowym COBPBO, Warszawa1983.

[137] Zienkiewicz O.C., Taylor R.L.: The Finite Element Method, 5thEdition. Butterworth-Heinemann, Oxford UK 2000.

[138] śenczykowski W.: Budownictwo ogolne. Tom III, Arkady, Warszawa1967 i 1990.

Wykaz norm i instrukcji

PN-71/B-06280 Konstrukcje z wielkowymiarowych prefabrykatowŜelbetowych. Wymagania w zakresie wykonania i badania przy

odbiorze.PN-77/B-02011 ObciąŜenia w obliczeniach statycznych. ObciąŜenie

wiatrem.PN-83/N-01341 Metody pomiaru i oceny hałasu przemysłowego.PN-84/B-03264 Konstrukcje betonowe, Ŝelbetowe i spręŜone. Obliczenia

statyczne i projektowanie.PN-85/B-02170 Ocena szkodliwości drgań przekazywanych przez podłoŜe

na budynki.PN-85/B-02171 Ocena wpływu drgań na ludzi w budynkach.PN-87/B-02355 Tolerancje wymiarow w budownictwie. Postanowienia

ogolne.PN-88/B-06250 Beton zwykły.PN-B-02151-3:1999 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w

budynkach. Izolacyjność akustyczna przegrod w budynkach orazizolacyjność akustyczna elementow budowlanych. Wymagania.

PN-B-03264:2002 Konstrukcje betonowe, Ŝelbetowe i spręŜone.Obliczenia statyczne i projektowanie.

PN-EN 1991-1-4:2008 Eurokod 1. Oddziaływania na konstrukcje. Część1–4: Oddziaływania ogolne. Oddziaływania wiatrem.

PN-EN 206-1:2003 Beton. Wymagania, właściwości, produkcja izgodność.

PN-EN 934-2 Domieszki do betonu – definicje.PN-ISO 3443-4:1994 Tolerancje w budownictwie. Metoda przewidywania

odchyłek montaŜowych i ustalania tolerancji.Diagnostyka dynamiczna i zabezpieczenia istniejących budynkow

mieszkalnych przed szkodliwym działaniem drgań na właściwościuŜytkowe budynkow. Autorzy: R. Ciesielski, J. Kawecki, E. Maciąg.Instrukcja ITB nr 348, Warszawa 1998.

Projektowanie elementow Ŝelbetowych i murowych z uwagi na odpornośćogniową. Instrukcja ITB nr 409, Warszawa 2005.

Warunki techniczne wykonywania ścian szczelinowych. Zeszyt nr 35,IBDM, Warszawa 1992.

Wytyczne projektowania i wykonania fundamentow szczelinowych.Instrukcja ITB nr 230, Warszawa 1980.