KONKURS GEOGRAFICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM · witaj na III etapie konkursu geograficznego. ... czy...

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012

KONKURS GEOGRAFICZNY

DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM

Rok szkolny 2011/2012

ETAP WOJEWÓDZKI

Drogi Uczniu,

witaj na III etapie konkursu geograficznego. Przeczytaj uważnie instrukcję a następnie

postaraj się prawidłowo rozwiązać wszystkie zadania.

Arkusz zawiera 22 strony.

W arkuszu jest do rozwiązania 27 zadań.

Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest

kompletny. Jeżeli zauważysz usterki, zgłoś je Komisji

Konkursowej.

Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

Odpowiedzi wpisuj czarnym lub niebieskim długopisem

bądź piórem.

Dbaj o czytelność pisma i precyzję odpowiedzi.

Nie używaj korektora. Jeżeli pomylisz się, błędne

sformułowanie przekreśl i wpisz obok poprawne.

Oceniane będą tylko odpowiedzi, które zostały umieszczone

w miejscu do tego przeznaczonym.

Przy każdym zadaniu podano maksymalną liczbę punktów

możliwą do uzyskania za jego rozwiązanie.

Rozwiązując zadania możesz korzystać z kalkulatora oraz

przyborów do kreślenia (linijka, kątomierz, cyrkiel).

Brudnopis nie będzie oceniany.

Pracuj samodzielnie.

Powodzenia!

Czas pracy:

90 minut

Liczba punktów

możliwych

do uzyskania:

77

………………………

Kod ucznia

-

-

Dzień Miesiąc Rok pieczątka WKK DATA URODZENIA UCZNIA


Strona 2 z 22

Zadanie 1. (0–5 pkt.)

Narysuj przy pomocy poziomic wypukłą formę terenu o wysokości bezwzględnej

powyżej 800 m n.p.m. i wysokości względnej równej 625 metrów. Stok wschodni tej

formy jest stokiem stromym, zaś zachodni łagodnym.

Poziomice rysuj co 200 metrów.

A. Opisz wartościami narysowane poziomice.

B. Podaj, na jakiej wysokości bezwzględnej znajduje się szczyt, a na jakiej podnóże.

Wysokość bezwzględna szczytu ……………………………………….

Wysokość bezwzględna podnóża ……………………………………….

C. Znakiem X zaznacz miejsce o wysokości 480 m n.p.m.

N


Strona 3 z 22


Podpisz na rysunku wskazane strzałkami elementy rzeźby wysokogórskiej Tatr.

Źródło: J. Kądziołka, Geografia. Zeszyt ćwiczeń dla klasy IV, WSiP, Warszawa 1996.


Rysunek przedstawia piętrowość roślinności w Tatrach.

A. Podpisz na rysunku brakujące piętra roślinne.

B. Oznacz stok północny, wpisując we właściwym kwadracie literę N oraz stok

południowy, wpisując literę S.

Źródło: A. Korska, J. Święchowicz, Geografia. Kurs przygotowawczy do egzaminu gimnazjalnego. Zbiór zadań,

Wydawnictwo IDEA, Kraków 2003.


Strona 4 z 22


Uzupełnij schemat sformułowaniami zamieszczonymi w ramce tak, aby poprawnie

prezentował rzeźbotwórczą działalność:

A. lądolodu,

B. rzek.

A.

Działalność lądolodu

.…………………….

Działalność lądolodu

.…………………….

Proces Forma terenu Proces Forma terenu

B.

Działalność rzek

.…………………….

Działalność rzek

.…………………….

Proces Forma terenu Proces Forma terenu

równiny moreny dennej, akumulacja, rysy i wygłady polodowcowe, wydma,

transport, grzyby skalne, budująca, erozja (żłobienie podłoża), niszcząca,

pagórki i wzgórza morenowe, erozja wgłębna, dolina V-kształtna, klif,

dolina U-kształtna, mierzeja, stożek napływowy

Uwaga: Istnieje możliwość wielokrotnego wykorzystania poszczególnych terminów.

Zadanie 5. (0–1 pkt)

Tabela przedstawia średnią roczną temperaturę powietrza na półkulach: północnej

i południowej. Uzupełnij tabelę, wpisując w brakujące miejsca właściwe nazwy

półkul.

Półkula Średnia roczna temperatura powietrza

15°C

13°C

Proces

…………..…

……

Proces

…………..…

……


Strona 5 z 22


Poszczególnym czynnikom klimatycznym (1–5) przyporządkuj literę (A–E), którą

oznaczono wpływ danego czynnika na klimat Polski.

Czynniki kształtujące klimat Polski:

1. Położenie w umiarkowanych szerokościach geograficznych ………

2. Wysokość nad poziomem morza i rzeźba terenu ………

3. Odległość od Oceanu Atlantyckiego ………

4. Sąsiedztwo rozległego kontynentu Azji ………

5. Wpływ Morza Bałtyckiego ………

A. Na wschodzie Polski zimy mroźniejsze, a lata bardziej słoneczne niż na zachodzie

kraju.

B. W porównaniu ze wschodem Polski, w zachodniej części kraju łagodniejsze zimy.

C. Na wybrzeżu większe opady, chłodniejsze lata oraz łagodniejsze zimy niż

w środkowej i wschodniej części kraju.

D. Zróżnicowanie temperatury powietrza w ciągu roku.

E. Małe opady na nizinach, największe w górach; zarówno latem, jak i zimą

najchłodniej w górach.


Wpisz w tabeli litery (A–D) odpowiadające właściwemu zastosowaniu

poszczególnych surowców skalnych.

Zastosowanie surowców skalnych:

A. Produkcja materiałów budowlanych, szkła.

B. Produkcja porcelany.

C. Produkcja cegły, dachówki, płytek.

D. Produkcja cementu, budownictwo – kamień budowlany.

Lp. Surowce skalne Zastosowanie

1. wapienie, margle, dolomity, kreda

2. piasek

3. iły, gliny ceramiczne

4. kaolin


Strona 6 z 22


Na rysunku przedstawiono profile gleby bielicowej i brunatnej. Wpisz obok strzałek

nazwy poziomów glebowych dla każdego profilu.

Poziomy glebowe do wyboru:

skała macierzysta (less), skała macierzysta (glina, piaski, żwiry),

skała macierzysta (wapień, margiel, dolomit), skała macierzysta (piaski, żwiry),

poziom wymywania, poziom brunatnienia, próchnica, poziom wmywania,

warstwa piaszczysto-żwirowa z domieszką substancji organicznej

Uwaga: Istnieje możliwość wielokrotnego wykorzystania poszczególnych poziomów

glebowych do opisu profili.

Źródło: R. Domachowski, G. Młynarczyk, Geografia liceum. Zadania na mapach konturowychi topograficznych,

Wydawnictwa Szkolne PWN - Demart, Warszawa 2009.


Strona 7 z 22


Rycina przedstawia przekrój geologiczny przez Roztocze.

Źródło: Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.

A. Podaj po dwa przykłady osadów morskich i osadów lądowych budujących

Roztocze. W wykropkowanych miejscach wpisz cyfry, którymi oznaczono

poszczególne osady.

osady morskie …………………… osady lądowe …………………….

…………………... ……………………..

B. Podaj okres geologiczny powstania uskoków.

…………………………………………………..…………………………………..


Wskaż, które z opisanych sytuacji są konsekwencją równoleżnikowej rozciągłości

Polski.

a) Dnia 23 września Słońce góruje wyżej w Wałbrzychu niż w Suwałkach.

b) Czas słoneczny w Szczecinie (53ºN, 14º30'E) jest o 38 minut mniejszy niż

w Hrubieszowie (51ºN, 24ºE).

c) W styczniu średnie temperatury powietrza na Nizinie Podlaskiej są niższe niż na

Nizinie Szczecińskiej.

d) Zimą noc trwa dłużej na Pobrzeżu Słowińskim niż w Kotlinie Kłodzkiej.


Strona 8 z 22


Korzystając z zamieszczonych danych statystycznych, oblicz stopę bezrobocia

w Polsce w 2009 r. Wynik podaj w zaokrągleniu do jedności.

Wyszczególnienie w tysiącach

Ludność ogółem 38 173

Ludność w wieku przedprodukcyjnym 7 253

Ludność w wieku produkcyjnym 24 626

Ludność w wieku poprodukcyjnym 6 294

Liczba osób pracujących 13 782

Liczba zarejestrowanych bezrobotnych 1 893

Źródło: www.stat.gov.pl.

Zapisz obliczenia:

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

Stopa bezrobocia ………………………………………


„W Polsce pomimo starzenia się społeczeństwa nastąpił wzrost udziału ludności

w wieku produkcyjnym. Zjawisko to nazywane jest demograficzną dywidendą lub

bonusem demograficznym.”

Źródło: S. Kurek, Zmiany w ruchu naturalnym ludności Polski, Geografia w Szkole, Wydanie specjalne – Polska

1/2010.

Zaznacz dwie przyczyny powodujące zjawisko demograficznej dywidendy.

A. Wchodzenie w wiek produkcyjny liczniejszych roczników z wyżu lat

osiemdziesiątych.

B. Wchodzenie w wiek emerytalny bardzo licznych roczników powojennego wyżu.

C. Wchodzenie w wiek produkcyjny mniej licznych roczników z niżu lat

osiemdziesiątych.

D. Odchodzenie z grupy produkcyjnej licznych roczników z okresu wyżu

demograficznego.

E. Odchodzenie z grupy produkcyjnej mniej licznych roczników z okresu niżu

demograficznego.


Strona 9 z 22


Korzystając z mapy Procesy urbanizacyjne w Polsce i z własnej wiedzy wpisz w tabeli

województwa spełniające poszczególne kryteria.

Źródło: B. Lenartowicz, Geografia – ćwiczenia z mapą, Wydawnictwa Szkolne PWN, Warszawa-Łódź 2006.

Lp. Czynniki decydujące

o poziomie urbanizacji

Odsetek ludności

miejskiej (%) Województwa

1.

Dominacja wielkoobszarowego

rolnictwa na Pomorzu. Dużą rolę

w urbanizacji tych dwóch

województw pełnią miasta o funkcji

portowej.

60 – 70

2. Dwa województwa z dużym

udziałem wielkoobszarowych

gospodarstw rolnych oraz lasów.

60 – 70

3. Województwo przygraniczne o słabo

wykształconej sieci miast. 50 – 60

4.

Cztery województwa o niskim

poziomie urbanizacji z powodu

bardzo silnego rozdrobnienia

rolnictwa oraz słabo wykształconej

sieci miast.

40 – 50


Strona 10 z 22


Wykres przedstawia zmiany liczby ludności w Polsce w latach 1920-2010.

Korzystając z wykresu, oblicz wskaźnik urbanizacji w kraju w 2010 roku.

Wynik podaj w zaokrągleniu do jedności.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010

lata

mln

mie

szk.

ludność ogółem

ludność wiejska

Źródło: www.stat.gov.pl.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

Wskaźnik urbanizacji ………………………………………


Podaj współrzędne geograficzne miejscowości, w której Gwiazdę Polarną widać

na wysokości 35°, zaś godzina 7.10 czasu miejscowego jest wówczas, gdy

w Rzeszowie (50°N, 22°E) jest 9.30 czasu strefowego.

Zapisz obliczenia:

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….


Strona 11 z 22

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….

szerokość geograficzna ………………………

długość geograficzna ………………………


Diagram przedstawia produkcję energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w Polsce

w 2007 roku. Opisz diagram, wpisując obok strzałek właściwe odnawialne źródła,

z których pozyskano energię elektryczną.

Odnawialne źródła energii do wyboru:

energia pływów, biogaz, energia wodna, biomasa, energia geotermalna,

energia wiatrowa

Źródło: Energia ze źródeł odnawialnych w 2007 r., GUS 2000, J. Kop, M. Kucharska, A. Witek-Nowakowska,

Świat bez tajemnic. Podręcznik do geografii dla gimnazjum. Klasa II, Wydawnictwo Szkolne PWN,

Warszawa-Łódź 2009.


Strona 12 z 22


Wymień cztery podstawowe uprawnienia zwane „swobodami” lub „wolnościami”,

obowiązujące w Unii Europejskiej, z których mogą korzystać również Polacy.

1. ………………………………………………………………………………………...

2. ………………………………………………………………………………………...

3. ………………………………………………………………………………………...

4. ………………………………………………………………………………………...


Mapy prezentują udział buraków cukrowych, pszenicy i ziemniaków, powyżej średniej

krajowej w ogólnej powierzchni zasiewów. Wpisz pod każdą z map odpowiadającą

jej uprawę.

ryc. 1. ryc. 2.

……………………… ………………………

ryc. 3.

……………………..

Źródło: J. Kop, M. Kucharska, A. Witek-Nowakowska, Świat bez tajemnic. Podręcznik do geografii dla

gimnazjum. Klasa II, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa-Łódź 2009.


Strona 13 z 22


Przyporządkuj każdej z wymienionych roślin uprawianych w Polsce właściwą

przyczynę, która doprowadziła do zmiany w wielkości jej zbiorów.

Przyczyny zmian:

1. Wzrost popularności spożycia innych warzyw, zmniejszenie tuczu trzody chlewnej

tą karmą.

2. Zmniejszenie się pogłowia bydła.

3. Rozwój rynku biopaliw.

4. Zmniejszanie się pogłowia koni.

Roślina Przyczyna zmian

owies

rzepak i rzepik

ziemniaki


Na mapie cyframi 1–8 oznaczono krainy geograficzne Polski i państw sąsiadujących.

Podaj cyfry, którymi oznaczono:

a) Wyżynę Wołyńską …………

b) Pojezierze Meklemburskie …………

c) Karkonosze …………

d) Pojezierze Litewskie …………

e) Wyżynę Podolską …………

f) Polesie …………

g) Rudawy …………

h) Roztocze …………


Strona 14 z 22


Rozpoznaj państwa europejskie na podstawie opisu.

a) Pierwszy kraj w Europie, w którym dokonała się rewolucja przemysłowa.

Terytorium tego kraju obejmuje również archipelagi: Szetlandy, Orkady i Hebrydy.

W stolicy kraju, na terenie starych doków, znajduje się nowoczesny kompleks

biurowo-handlowy.

Państwo ……………………………..

b) Najlepiej w Europie rozwinięta sieć transportu kolejowego. Na terenie kraju

znajduje się najdłuższy na świecie lądowy tunel kolejowy. Wysoka jakość

produktów mlecznych (np. serów) i czekolad.

Państwo ……………………………..

c) Kraj ten zajmuje pierwsze miejsce w świecie w produkcji energii elektrycznej,

w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Jeden z dwóch największych europejskich

dostawców ryb i przetworów rybnych.

Państwo ……………………………..

d) Z tego kraju pochodzi ruda uranu, którą badała Maria Skłodowska-Curie, i z której

w 1898 r. wydzieliła nowe pierwiastki chemiczne – rad i polon. Dodatnie saldo

migracji. Znana fabryka samochodów w mieście Mlada Boleslav.

Państwo ……………………………..


W miejsce kropek wpisz cyfrę rzymską odpowiadającą wierszowi, w którym

wymieniono tylko firmy i koncerny:

a) krajów skandynawskich, ………………….

b) Francji. ………………….

Firmy i koncerny:

I. Gorenje, IKEA, Adidas, ARLA, H&M

II. Airbus, Danone, L'Oreal, TGV, Citroën

III. Volvo, ECCO, Statoil, Bayer, Saab

IV. Agfa, Nokia, IBM, Elektrolux, BMW

V. Volvo, Nokia, IKEA, Statoil, ARLA


Strona 15 z 22


Tabela zawiera wybrane informacje dotyczące warunków naturalnych, problemów

społecznych oraz sytuacji gospodarczej Chin i Rosji.

Uzupełnij tabelę:

a) narysuj strzałkę w prawo ( ) w przypadku informacji dotyczącej Chin,

b) skieruj strzałkę w lewo ( ), jeśli informacja dotyczy Rosji.

Rosj

a

Największe państwo na świecie.

Ch

iny

Najludniejsze państwo na świecie.

Dysproporcje w rozmieszczeniu ludności: trudne warunki rozwoju

osadnictwa we wschodniej części kraju – surowy klimat, bagna,

góry.

Dysproporcje w rozmieszczeniu ludności: wschodnia część kraju

jest bardzo gęsto zaludnionym regionem – żyzne gleby, klimat

sprzyjający rozwojowi rolnictwa.

Restrykcyjna polityka demograficzna – zakaz posiadania więcej

niż jednego dziecka dla rodzin mieszkających w miastach.

Utrzymujący się po przemianach ustrojowych ujemny przyrost

naturalny prowadzi do znacznego obniżenia liczby ludności.

Pierwsze miejsce w świecie w wydobyciu węgla kamiennego, rud

żelaza, cyny i wolframu.

Na największej pod względem długości i przepływu rzece Azji,

wybudowano elektrownię o największej na świecie mocy.

We wschodniej części kraju potężne elektrownie wodne

wybudowane na rzekach płynących ku północy.

Średnia długość życia mężczyzn krótsza o 14 lat niż kobiet,

między innymi z powodu alkoholizmu.

Pierwsze miejsce na świecie w wydobyciu gazu ziemnego, rud

niklu i diamentów.

Użytki rolne stanowią 59,4 % powierzchni kraju.

Użytki rolne zajmują 13,2 % powierzchni kraju.

Plony pszenicy – 46,1 dt/ha.

Plony pszenicy – 21,0 dt/ha.

Niekorzystna struktura eksportu – paliwa stanowią niemal

50% wartości eksportu.


Strona 16 z 22


Korzystając z mapy, rysunków i własnej wiedzy wykonaj polecenia A – D.

A. Na mapie województwa podkarpackiego (ryc. 1), cyframi/liczbami oznaczono

położenie wybranych miejscowości o znaczących walorach krajoznawczych.

Uzupełnij legendę mapy: wpisz brakujące nazwy miejscowości, wybrane spośród

podanych w ramce.

1. Łańcut 10. ………………………..

2. ………………………. 11. Lubaczów

3. Sieniawa 12. ………………………..

4. ………………………. 13. ………………………..

5. ………………………. 14. ………………………..

6. Rudnik n/Sanem 15. ………………………..

7. ……………………….. 16. Dębowiec

8. Pruchnik 17. Zyndranowa

9. Kalwaria Pacławska

B. Przełęcze są ważnym elementem szlaków komunikacyjnych. Rozpoznaj i podpisz

przełęcze oznaczone na mapie literami: A i B.

A – Przełęcz ……………………………

B – Przełęcz ……………………………

Leżajsk, Sanok, Wielkie Oczy, Jarosław, Dukla, Baranów Sandomierski,

Kolbuszowa, Krosno, Przemyśl


Strona 17 z 22

ryc. 1.

Źródło: Geografia. Zestaw map konturowych 2. Polska. Województwa, Wydawnictwo Oświatowe ORTUS Sp. J.,

Stara Iwiczna.


Strona 18 z 22

C. Ryciny 2, 3, 4 przedstawiają fragmenty wybranych zespołów zamkowo-

parkowych i pałacowo-parkowych województwa podkarpackiego. Przyporządkuj

każdej z rycin cyfrę rzymską (I–III) odpowiadającą właściwemu obiektowi.

I – zespół pałacowo-parkowy w Łańcucie

II – zespół zamkowo-parkowy w Krasiczynie

III – zespół zamkowo-parkowy w Baranowie Sandomierskim

ryc. 2 – ……………………..

ryc. 3 – ……………………..

ryc. 4 – ……………………..

Źródło: S. Kłos, Bieszczady i Pogórze. Panorama turystyczna, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1998.

J. Sołek (red.), Wędrówki podkarpackie – przewodnik turystyczny, Podkarpacka Regionalna

Organizacja Turystyczna, Rzeszów 2004.


Strona 19 z 22

D. Wymienionym szlakom tematycznym odwołującym się do walorów

historycznych, kulturowych i przyrodniczych województwa podkarpackiego

przyporządkuj po dwie miejscowości położone na tym szlaku.

Miejscowości do wyboru:

Szlak Miejscowości

Szlak Rodowy Gniazd Lubomirskich

Szlak Architektury Drewnianej

Szlak Chasydzki

Szlak Ikon Doliny Sanu

Szlak Naftowy

Zadanie 25. (0–1 pkt)

Schemat przedstawia fragment wybrzeża z wysokim brzegiem morskim, objętym

pływami. Zaznacz rysunek (1–4) odnoszący się do doby, w której nastąpi największy

przypływ.

Ulucz – Sanok, Leżajsk – Wielkie Oczy, Kolbuszowa – Lubla,

Bóbrka – Jedlicze, Baranów Sandomierski – Rzeszów


Strona 20 z 22


Poniżej przedstawiono wybrane drogi krajobrazowe w Polsce: Szlak Piastowski, Szlak

Orlich Gniazd, Szlak Cystersów. Przyporządkuj poszczególnym szlakom właściwe

ryciny.

Szlak Piastowski ryc. …..

Szlak Orlich Gniazd ryc. …..

Szlak Cystersów ryc. …..

ryc. 1.

ryc. 3.

ryc. 2.

1: 10 000 000


Strona 21 z 22


Przyporządkuj w tabeli: landy, regiony, krainy, oznaczone na mapie cyframi 1 – 9,

właściwym krajom.

Landy, regiony, krainy do wyboru:

Toskania, Siedmiogród, Wenecja, Galicja, Prowansja, Saksonia,

Walia, Dalmacja, Normandia, Katalonia, Tyrol, Flandria, Bawaria

Kraj Oznaczenie na mapie Nazwa

Niemcy

Hiszpania

Francja

Włochy


Strona 22 z 22

BRUDNOPIS

KONKURS GEOGRAFICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM · witaj na III etapie konkursu geograficznego. ... czy...

Documents

Transcript of KONKURS GEOGRAFICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM · witaj na III etapie konkursu geograficznego. ... czy...