KONKURS BIOLOGICZNY · Na wykresach przedstawiono zachowanie 3 populacji różnych gatunków...
Transcript of KONKURS BIOLOGICZNY · Na wykresach przedstawiono zachowanie 3 populacji różnych gatunków...
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 1 z 18
KONKURS BIOLOGICZNY
DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
ETAP WOJEWÓDZKI
Drogi Uczniu!
GRATULACJE!
Witaj na III etapie konkursu biologicznego. Przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj
się prawidłowo odpowiedzieć na wszystkie pytania.
Arkusz liczy 18 stron i zawiera 30 zadań.
Przed rozpoczęciem pracy sprawdź czy Twój test jest kompletny. Jeżeli zauważysz usterki, zgłoś ten fakt Komisji Konkursowej.
Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem.
Odpowiedzi wpisuj czarnym lub niebieskim długopisem bądź piórem.
Dbaj o czytelność pisma i precyzję odpowiedzi.
W przypadku testu wyboru prawidłową odpowiedź zaznacz stawiając znak X na literze poprzedzającej treść wybranej odpowiedzi.
Nie używaj korektora. Jeżeli pomylisz się, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz znakiem X inną odpowiedź.
Oceniane będą tylko odpowiedzi, które zostały umieszczone w miejscu do tego przeznaczonym.
Brudnopis nie będzie oceniany.
Pracuj samodzielnie.
Powodzenia!
Czas pracy:
90 minut
Liczba punktów możliwych
do uzyskania:
90
………………………
Kod ucznia
- -
Dzień Miesiąc Rok
pieczątka WKK DATA URODZENIA UCZNIA
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 2 z 18
Zadanie 1. (0-2 pkt)
Podczas koniugacji dwie bakterie łączą się ze sobą za pomocą specjalnych wypustek – fimbrii i przekazują
sobie fragmenty DNA.
W jakim celu bakterie wymieniają się materiałem genetycznym podczas koniugacji?
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Koniugacja jest procesem płciowym. Czym różni się proces płciowy od rozmnażania płciowego?
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Zadanie 2. (0-6 pkt)
A. Jądro komórkowe jest składnikiem komórki, posiadającym otoczkę jądrową, przez którą mogą
przenikać różne substancje.
Uzupełnij poniższe zdania wpisując wybrane przez siebie związki chemiczne:
nukleotydy, aminokwasy, RNA, DNA.
Z jądra komórkowego do cytoplazmy przedostaje (-ją) się __________________________________
Z cytoplazmy do jądra komórkowego przedostaje (-ją)______________________________________
B. Zazwyczaj komórki eukariotyczne zawierają jedno jądro komórkowe. Niekiedy jednak w dojrzałych
komórkach brak jest jądra, albo posiadają większą ich ilość.
Podaj odpowiednie przykłady:
komórki roślinnej pozbawionej jądra komórkowego ____________________________
komórki z dwoma jądrami komórkowymi ____________________________
wielojądrowej komórki grzybowej __________________________
wielojądrowej komórki zwierzęcej _____________________
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 3 z 18
Zadanie 3. (0-2 pkt)
Gatunki zwierząt pogrupowane są w wyższe jednostki systematyczne wyższego rzędu zwane rodzajami.
Rodzaje tworzą rodziny.
Jak nazywają się kolejne wyższe jednostki systematyczne w świecie zwierząt? Zaznacz jedną
poprawną odpowiedź.
A. klasa, rząd, podtyp, typ
B. gromada, klasa, typ, królestwo
C. typ, gromada, rząd, królestwo
D. rząd, gromada, typ, królestwo
Odpowiedz na pytanie:
Do jakiego rodzaju należy paź żeglarz?
______________________________________
Zadanie 4. (0-4 pkt)
Witaminy są związkami organicznymi, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Ich niedobór powoduje upośledzenie pracy różnych narządów i wiele chorób.
Przyporządkuj każdą z witamin do objawów chorobowych będących skutkiem jej niedoboru
w organizmie, wpisując do tabeli odpowiednią cyfrę.
1. witamina B6
2. witamina B9 – kwas foliowy
3. witamina K
4. witamina B2
5. witamina E
AWITAMINOZA
WITAMINA
A. Zaburzenia rozwoju płciowego u młodzieży, zaburzenia płodności
i przebiegu ciąży u kobiet, zwyrodnienie mięśni.
B. Niedokrwistość, zwiększenie prawdopodobieństwa wad rozwojowych
dziecka.
C. Zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego, nadmierna
pobudliwość, zmiany skórne, niedokrwistość.
D. Pękanie kącików ust, stany zapalne skóry, wypadanie włosów,
pogorszenie lub uszkodzenie wzroku.
E. Zaburzenia procesu krzepnięcia krwi.
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 4 z 18
Zadanie 5. (0-3 pkt)
Znajomość grupy krwi jest niezbędna np. do przeprowadzenia transfuzji, czyli przetoczenia choremu w
sytuacji zagrożenia życia krwi o właściwej grupie tak, aby nie doszło do aglutynacji krwinek.
Ze względu na obecność lub brak swoistych rodzajów białek (antygenów) na powierzchni czerwonych
krwinek wyróżnia się cztery główne grypy krwi. W osoczu zaś znajdują się naturalne przeciwciała tzw.
aglutyniny lub jest ich brak w zależności od występujących antygenów.
Zapoznaj się ze schematami, na których przedstawiono grupy krwi.
Zaznacz błędny schemat (błędne schematy), zakreślając właściwy numer 1, 2, 3 czy 4 oraz uzasadnij
swój wybór.
Uzasadnienie :
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
Zadanie 6. (0 - 1pkt.)
Populacje roślinne i zwierzęce połączone różnymi zależnościami wraz ze środowiskiem nieożywionym,
w którym żyją tworzą ekosystem. Każdy ekosystem charakteryzuje się zamkniętym obiegiem materii.
Bez której z niżej przedstawionych grup organizmów obieg materii w przyrodzie mógłby istnieć?
A. Konsumentów.
B. Producentów.
C. Destruentów.
D. Konsumentów i destruentów.
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 5 z 18
Zadanie 7. (0 – 4 pkt)
Drapieżniki i ofiary wzajemnie wpływają na swoją liczebność. Spadki i wzrosty liczebności zarówno
jednych jak i drugich powtarzają się co pewien czas, czyli mają charakter cykliczny, co zostało
przedstawione na poniższym wykresie.
Zapoznaj się z tym wykresem, a następnie odpowiedz na pytania 1 i 2 oraz wykonaj polecenie 3.
1. Literą X zaznaczono liczbę osobników populacji, a co oznacza litera Y na poziomej osi?
Y - __________________________________________
2. Która krzywa a czy b przedstawia zmianę liczebności populacji drapieżców?
Krzywa ________________
3. Dokonaj interpretacji przedstawionego wykresu uzupełniając właściwymi słowami (wzrasta,
maleje) poniższe zdania.
Liczebność populacji ofiar ______________ , jeżeli liczebność drapieżnika___________.
Liczebność populacji drapieżnika _____________ , jeżeli liczebność populacji ofiar
______________.
Zadanie 8. (0-1 pkt)
Na stan gleby ma wpływ wynikająca z zaspakajania potrzeb bytowych działalność człowieka oraz
działalność rolnicza i przemysłowa.
W celu poprawy jakości gleby stosuje się różne metody przedstawione poniżej poza jedną. Którą?
Zaznacz prawidłową odpowiedź.
A. Płodozmian
B. Rekultywacja.
C. Ograniczenie stosowania nawozów sztucznych i środków ochrony roślin.
D. Uprawy roślin jednego gatunku przez kilka lat z rzędu (monokultury).
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 6 z 18
Zadanie 9. (0-2 pkt)
Rysunki przedstawiają kaktusy należące do rodziny kaktusowatych rosnące w Ameryce i wilczomlecze
z rodziny wilczomleczowatych występujące na terenie Afryki. Są one tak do siebie podobne, że po
wyglądzie trudno je rozróżnić. Dopiero gdy zakwitną, nie ma żadnej wątpliwości do jakiej rodziny należą.
W jaki sposób wytłumaczysz tak duże podobieństwo tych roślin?
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Jaką nazwę nosi to zjawisko?
_________________________________________
Zadanie 10. (0-3 pkt)
Zmienność organizmów polega na występowaniu różnic w obrębie cech, które organizmy posiadają. Może
być dziedziczna, która warunkowana jest zmianami w genotypie – mutacyjna i rekombinacyjna oraz
niedziedziczna czyli modyfikacyjna.
Zakwalifikuj podane przykłady zmienności do właściwej kategorii:
zmienność genetyczna rekombinacyjna - R, zmienność genetyczna mutacyjna - M, zmienność
środowiskowa(modyfikacyjna) – Ś. Posłuż się oznaczeniami literowymi.
a) osiąganie różnej masy ciała przez bliźnięta jednojajowe – zmienność _______
b) odmienny kolor oczu u rodzeństwa – zmienność _______
c) urodzenie się dziecka z mukowiscydozą - _______
d) grupa krwi dziecka inna niż grupa krwi ojca i matki – zmienność _______
e) głuchota dziecka, którego matka podczas ciąży chorowała na szkarlatynę - ________
f) inny pokrój sosny rosnącej samotnie i w skupieniu – zmienność _______
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 7 z 18
Zadanie 11. (0-5 pkt)
Rysunek przedstawia budowę gamety męskiej.
1. Nazwij elementy budowy tej gamety A – D.
A ______________________________
B_______________________________
C_______________________________
D_______________________________
2. Podając trzy argumenty wykaż związek budowy plemnika z funkcją jaką pełni.
a)_________________________________________________________________________
b)_________________________________________________________________________
c)__________________________________________________________________________
Zadanie 12. (0- 2 pkt)
Inżynieria genetyczna to celowa ingerencja w materiał genetyczny organizmów, w celu zmiany ich
właściwości dziedzicznych.
Działania w ramach inżynierii genetycznej prowadzą między innymi do powstania organizmów
transgenicznych czy organizmów sklonowanych.
Podaj, na czym polega różnica między wyżej wymienionymi organizmami.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 8 z 18
Zadanie 13. (0 - 2pkt.)
Możliwość przeprowadzania czynności życiowych organizmu zależy od jego wymagań życiowych
jak również od warunków panujących w danym środowisku.
Na wykresach przedstawiono zachowanie 3 populacji różnych gatunków roślin w zależności od pH gleby.
Podaj, w której populacji A, B czy C zaobserwujemy największą śmiertelność już przy niewielkich
wahaniach odczynu gleby. Odpowiedź uzasadnij.
Populacja_________________________
Uzasadnienie:______________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
Zadanie 14. (0-4 pkt)
Analiza procesów ewolucyjnych pozwala na zaobserwowanie wielu prawidłowości.
Wskaż prawdziwie (P) i fałszywie (F) podane prawidłowości ewolucji. Przy każdym zdaniu wpisz
jedną z liter.
1. Ewolucja biologiczna charakteryzuje się stałym tempem.___________
2. Ewolucja jest nieodwracalna i niepowtarzalna; oznacza to, iż niemożliwe jest dokładne powtórzenie
tej samej drogi przez różne grupy organizmów. ___________
3. Ewolucja ma charakter progresywny, co prowadzi do stopniowego zwiększania różnorodności
biologicznej na Ziemi. ____________
4. Ewolucja jest jednokierunkowym procesem; oznacza to, że nowa linia rozwojowa powstaje z formy
bardziej prymitywnej. ____________
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 9 z 18
Zadanie 15. ( 0- 4 pkt)
I. Nefron to podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna nerki.
Napisz, jakie procesy zachodzą w zaznaczonych na schemacie odcinkach nefronu.
A. ______________________________________________________
B. ______________________________________________________
C. ______________________________________________________
D. ______________________________________________________
II. Ilość wydalanego moczu zależna jest od kilku czynników: ilości wypitych płynów, temperatury
otoczenia, rodzaju wykonywanej pracy, stanu zdrowia, jest również regulowana na drodze hormonalnej.
Podaj nazwę hormonu, uwalnianego przez przysadkę mózgową, który ma wpływ na ilość wydalanego
moczu.
_____________________________________________________
Zadanie 16. (0-1 pkt)
U wszystkich noworodków w trzecim dniu po urodzeniu wykonuje się test, wykluczający bądź
potwierdzający wystąpienie pewnej choroby genetycznej u dziecka. Wczesne wykrycie tej choroby
umożliwia zastosowanie specjalnej diety, zapobiegającej rozwojowi choroby.
Tą chorobą jest:
A. mukowiscydoza,
B. borelioza,
C. fenyloketonuria,
D. gruźlica.
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 10 z 18
Zadanie 17. (0-6 pkt)
Ruch całego organizmu lub poszczególnych jego partii jest możliwy dzięki mięśniom przyczepionym
do szkieletu. W organizmie człowieka znajduje się ok. 400 takich mięśni.
Na rysunkach przedstawiających układ mięśniowy człowieka zaznaczono literami 7 z nich. Wpisz
nazwy tych mięśni szkieletowych (A – G).
A________________________________________________________
B________________________________________________________
C________________________________________________________
D________________________________________________________
E________________________________________________________
F_________________________________________________________
G_________________________________________________________
Mięśnie szkieletowe występują zazwyczaj parami i działają przeciwstawnie czyli antagonistycznie.
Podaj nazwę mięśnia, który działa antagonistycznie w stosunku do mięśnia zaznaczonego
na schemacie literą A, a następnie zaznacz na rysunku i podpisz go.
________________________________________________________
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 11 z 18
Zadanie 18. (0-4 pkt)
Rysunek przedstawia główne naczynia krwionośne wątroby. Podaj nazwy naczyń oznaczonych literami
X i Y.
X - _______________________________________
Y - _______________________________________
W których naczyniach X, Y czy żyle wątrobowej płynie krew zawierająca:
największą ilość tlenu _________________________________________________
największą ilość glukozy _______________________________________________
Zadanie 19. (0-2 pkt)
Intensywne rolnictwo nie pozostaje obojętne dla środowiska przyrodniczego. Niewłaściwa chemizacja jest
jedną z podstawowych przyczyn zanieczyszczenia wód. Szczególnie niebezpieczne są nawozy azotowe
i pochodne mocznika, które między innymi powodują eutrofizację.
Podaj prawidłową kolejność zachodzenia procesu eutrofizacji zbiorników wodnych.
1. Olbrzymia produkcja biomasy prowadzi do gromadzenia się na dnie zbiorników wodnych
martwej materii organicznej, co prowadzi do ich zarastania i spłycania.
2. Wymierają ryby i inne zwierzęta wodne.
3. Samożywne bakterie (sinice) i planktoniczne protisty masowo namnażają się, prowadząc do tak
zwanego zakwitu wody.
4. Martwe szczątki organiczne rozkładane są przez drobnoustroje, które zużywają do tego dużej
ilości tlenu.
5. Intensywne nawożenie pól uprawnych prowadzi do przedostania się soli mineralnych
do zbiorników wodnych.
_________________________________________________________________
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 12 z 18
Zadanie 20. (0-5 pkt)
A. Komary to znana wszystkim grupa owadów o ciekawej fizjologii. Czy zamieszczone poniżej
informacje dotyczące rozmnażania i rozwoju tych owadów są prawdziwe?
Oceń każde zdanie, wpisując w wyznaczonym miejscu literę P, jeśli zdanie jest zgodne z prawdą, bądź
F, gdy zdanie według Ciebie zawiera fałszywe informacje.
1. U komarów tylko samice prowadzą pasożytniczy tryb życia.___________
2. Krew zwierząt stałocieplnych jest niezbędna do rozwoju jaj wewnątrz ciała samicy.____________
3. Samice składają jaja do wody, w której przebiega rozwój prosty tych owadów.__________
4. Samce komarów żywią się nektarem.___________
B. Podaj nazwę przedstawicieli pasożytniczych pajęczaków odżywiających się krwią.
___________________________________
C. Zakreśl jedno poprawne dokończenie zdania:
Żywicielem pasożytów, o których mowa w punkcie B jest/ są:
a) wyłącznie człowiek
b) wyłącznie ssaki
c) zwierzęta stałocieplne
d) zwierzęta zmiennocieplne i stałocieplne.
Zadanie 21. (0-3 pkt)
„Owady są najlepiej ze wszystkich bezkręgowców przystosowane do lądowego trybu życia”.
Podaj trzy cechy budowy morfologicznej lub anatomicznej owadów, które potwierdzałyby słuszność
tego stwierdzenia. Wyjaśnij, dlaczego wybrałeś akurat te, a nie inne cechy.
1. __________________________________________________________________
__________________________________________________________________
2. __________________________________________________________________
__________________________________________________________________
3. __________________________________________________________________
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 13 z 18
Zadanie 22. (0-2 pkt)
Dobór naturalny faworyzuje osobniki najlepiej przystosowane do środowiska. Przykładem działania doboru
naturalnego jest zjawisko mimetyzmu i mimikry.
Na podstawie powyższych rysunków podaj różnicę między mimikrą a mimetyzmem.
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Zadanie 23. (0-1 pkt)
Pasożytnictwo i drapieżnictwo mają pewne cechy wspólne. Jedną z takich cech jest to, że:
A. populacje pasożytów i drapieżników są zawsze mniej liczne, niż populacje żywicieli lub ofiar.
B. pasożyty i drapieżcy są mniejsi niż ich żywiciele lub ofiary.
C. w wyniku działalności pasożytów i drapieżców liczebność populacji żywicieli i ofiar nigdy nie ulega
znacznemu obniżeniu.
D. w wyniku działalności pasożytów i drapieżców prawie nigdy nie dochodzi do całkowitego wyniszczenia
populacji żywicieli lub ofiar.
Zadanie 24. (0-3 pkt)
Na podstawie przedstawionych zależności troficznych w ekosystemie lądowym podaj po jednym
przykładzie:
a) zależności ofiara – drapieżca
b) konsumenta III rzędu
c) konkurencji międzygatunkowej
d) konsumenta zarówno I jak i II rzędu
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 14 z 18
a) _________________________________________________________________
b) _________________________________________________________________
c) _________________________________________________________________
d) __________________________________________________________________
Zadanie 25. ( 0-3 pkt)
Dzięki odpowiedniej budowie liście doskonale pełnią swoje funkcje, jak również przystosowują rośliny
do życia w różnych środowiskach.
Do jakich grup roślin należą liście, których budowa wewnętrzna została przedstawiona
na rysunkach?
liść A ____________________________________________________
liść B_____________________________________________________
Jakie cechy budowy liści roślin przedstawione na rysunku B umożliwiają tym roślinom przetrwanie
suszy oraz zimy? Wymień 2 takie cechy.
1. _____________________________________________________________________
2. _____________________________________________________________________
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 15 z 18
Zadanie 26. (0- 3 pkt)
Wykres przedstawia zmiany ciśnienia krwi w lewym przedsionku i lewej komorze podczas cyklu pracy
serca człowieka. Po dokonaniu analizy wykresu udziel odpowiedzi na poniższe pytania.
1. Jakie jest najwyższe ciśnienie krwi w komorze?
_______________________________________
2. Jak długo trwa jeden cykl pracy serca człowieka?
______________________________________
3. Ile razy cykl pracy serca powtarza się w czasie 1 minuty?
______________________________________
4. Jaka zastawka zamyka się w punkcie A?
________________________________________
Zadanie 27. (0-2 pkt)
Podstawowym zadaniem krwi jest transport substancji między różnymi częściami ciała, co ma wpływ
na prawidłową pracę całego organizmu.
Zaznacz prawidłowe odpowiedzi na pytania A i B.
A. Które składniki krwi transportują dwutlenek węgla?
a) Wyłącznie osocze.
b) Wyłącznie erytrocyty.
c) Białe i czerwone krwinki.
d) Zarówno osocze jak i erytrocyty.
B. Który z niżej wymienionych związków nie jest transportowany przez krew:
a) mocznik,
b) glikogen,
c) glukoza,
d) przeciwciała.
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 16 z 18
Zadanie 28. (0-4 pkt)
Kobieta prawidłowo rozróżniająca barwy, której ojciec cierpiał na daltonizm, spodziewa się bliźniąt:
dziewczynki i chłopca. Ojciec bliźniąt prawidłowo rozróżnia barwy. Daltonizm jest chorobą warunkowaną
recesywną mutacją w genie umiejscowionym na chromosomie X. Zapisz genotypy rodziców. Wykonaj
krzyżówkę genetyczną posługując się szachownicą genetyczną. Jakie jest prawdopodobieństwo
wystąpienia daltonizmu u dziewczynki, a jakie u chłopca?
Genotyp matki: _____________________
Genotyp ojca: ______________________
♀ ♂
Odpowiedź na pytanie: ________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Zadanie 29. (0- 2 pkt)
Sekwencjonowanie DNA, czyli określanie kolejności nukleotydów w niciach DNA, jest pomocną metodą
służącą do określania pokrewieństwa między gatunkami.
Odczytaj z poniższej tabeli, z którym gatunkiem małp człowiek jest najbardziej spokrewniony. Swoją
odpowiedź uzasadnij.
Para gatunków
Różnica w sekwencji nukleotydów między
dwoma gatunkami w %
Homo sapiens – szympans zwyczajny
2,5
Homo sapiens – gibon białoręki
5,1
Homo sapiens – pawian senegalski
9,0
Homo sapiens – kapucynka czubata
15,8
Homo sapiens – lemur katta
42,0
Gatunek małpy ________________________
Uzasadnienie:________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2014/2015
Strona 17 z 18
Zadanie 30. (0-4 pkt)
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody przedstawia formy ochrony przyrody na terenie
Polski. Należą do nich: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego
krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne,
zespoły przyrodniczo krajobrazowe oraz ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.
Poniżej przedstawiono charakterystykę czterech form ochrony przyrody. Twoim zadaniem jest
wpisanie w odpowiednim miejscu nazwy opisywanej formy ochrony przyrody.
1. Obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi,
kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega
cała przyroda oraz walory krajobrazowe.
__________________________________________________
2. W Polsce jest najważniejszą po parkach narodowych formą zabezpieczenia zasobów naturalnych
świata przyrody. Są to tereny obejmujące „zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym,
ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska
grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami
przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi”. Ochronie podlega całość
przyrody, ale zwykle któryś ze składników przyrody jest głównym przedmiotem ochrony. Stosuje się
tutaj ochronę częściową i ścisłą.
___________________________________________________
3. System obszarów, połączonych korytarzami ekologicznymi, tworzących razem spójną funkcjonalnie
sieć ekologiczną. Głównym zadaniem jest utrzymanie różnorodności biologicznej przez ochronę
najcenniejszych, najrzadszych elementów przyrody, ale także najbardziej typowych, wciąż jeszcze
powszechnych układów przyrodniczych, charakterystycznych dla regionów biogeograficznych
(np. alpejskiego, atlantyckiego, kontynentalnego itp.). Obejmuje obszary specjalnej ochrony ptaków
(OSO) oraz obszary specjalnej ochrony siedlisk (SOO).
_____________________________________________________
4. Obok parków narodowych, jeden z podstawowych elementów systemu obszarów chronionych w
Polsce. Tworzą system dość równomiernie pokrywający cały obszar Polski, obejmując wszystkie
krainy geograficzne, od morza aż po góry. Są to obszary o ściśle określonych granicach, o powierzchni
od kilku do kilkudziesięciu tysięcy hektarów, obejmują tereny o cennym i mało przekształconym
krajobrazie oraz o dużej wartości przyrodniczej, dorównującej w niektórych wypadkach walorom
parków narodowych. Chronionych jest wiele cennych ekosystemów oraz ostoi i stanowisk rzadkich
gatunków roślin i zwierząt. Obok obszarów o krajobrazie zbliżonym do naturalnego obejmują również
krajobrazy kulturowe ukształtowane przez kilkuwiekową tradycję. Do cennych walorów kulturowych
należą zabytki architektury i budownictwa wiejskiego, tradycyjne układy osadnicze i typy zabudowy
oraz regionalne formy użytkowania ziemi i innej działalności gospodarczej.
_____________________________________________________