Konkurencyjność polskich producentów żywności i jej ...

4

Konkurencyjność polskich producentów

żywności i jej determinanty

(3)

INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWAI GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJPAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY

Pantone 348C;

Pantone 382C;

Pantone 108 C.

MONOGRAFIE PROGRAMU

WIELOLETNIEGO67ISBN 978-83-7658-709-7

WARSZAWA 2017

MO

NO

GR

AFI

E PR

OG

RA

MU

WIE

LOLE

TNIE

GO

N

R 6

7

Konkurencyjnośćpolskich producentów

żywnościi jej determinanty

(3)

Konkurencyjnośćpolskich producentów

żywnościi jej determinanty

(3)

Warszawa 2017

Redakcja naukowa

dr Iwona Szczepaniak

Autorzy:

dr Łukasz Ambroziak

mgr Małgorzata Bułkowska

dr Katarzyna Kosior

prof. dr hab. Henryk Runowski


mgr Mirosława Tereszczuk

dr hab. Ludwik Wicki, prof. SGGW

ROLNICTWO POLSKIE I UE 2020+WYZWANIA, SZANSE, ZAGROŻENIA, PROPOZYCJE

Prof. dr hab. Henryk Runowski i dr hab. Ludwik Wicki, prof. SGGW s pracownikami Szko y G ównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Pozostali Autorzy publikacji s pracownikami Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej – Pa stwowego Instytutu Badawczego. Prac zrealizowano w ramach tematu Ewolucja i perspektywy rynków rolno-spo ywczych w zadaniu Konkurencyjno polskich producentów ywno ci i jej determinanty.

Celem pracy jest ocena konkurencyjno ci polskich producentów ywno ci i jej wybranych determinant. Recenzenci: dr hab. Krzysztof Firlej, prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie dr hab. Karolina Pawlak, prof. Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu Opracowanie komputerowe Anna Staszczak Korekta Barbara Paw owska Redakcja techniczna Leszek lipski Projekt ok adki Leszek lipski ISBN 978-83-7658-709-7 DOI: 10.30858/pw/9788376587097 Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej – Pa stwowy Instytut Badawczy ul. wi tokrzyska 20, 00-002 Warszawa tel.: (22) 50 54 444 faks: (22) 50 54 757 e-mail: [email protected] http://www.ierigz.waw.pl

Spis treści

Wstęp .............................................................................................................................. 7dr Iwona Szczepaniak

1. Wpływ uwarunkowań makroekonomicznych, politycznych i społecznych na konkurencyjność sektora żywnościowego w Polsce w kontekście procesów globalnych .......................................................................... 9dr Katarzyna Kosior

2. Przewagi komparatywne w polskim handlu produktami rolno-spożywczymi .... 45dr Iwona Szczepaniak

3. Ceny relatywne w polskim eksporcie produktów rolno-spożywczych do krajów Unii Europejskiej ................................................................................. 81dr Łukasz Ambroziak

4. Umowy o wolnym handlu UE z Ukrainą, Gruzją i Mołdawią a konkurencyjność polskich producentów żywności ......................................... 107mgr Małgorzata Bułkowska

5. Działalność promocyjna jako czynnik konkurencyjności polskich producentów żywności .......................................................................... 132mgr Mirosława Tereszczuk

6. Postęp biologiczny w rolnictwie i jego wpływ na konkurencyjność producentów rolnych ............................................................................................ 152prof. dr hab. Henryk Runowski, dr hab. Ludwik Wicki, prof. SGGW

Zakończenie ............................................................................................................... 198dr Iwona Szczepaniak

Literatura ................................................................................................................... 202

Wstęp

dr Katarzyna Kosior


dr Łukasz Ambroziak

mgr Małgorzata Bułkowska

Deep and Comprehensive Free Trade Agreement

mgr Mirosława Tereszczuk

prof. dr hab. Henryk Runowski dr hab. Ludwik Wicki prof. SGGW

1. Wpływ uwarunkowań makroekonomicznych, politycznych i społecznych na konkurencyjność sektora żywnościowego w Polsce

w kontekście procesów globalnych

1.1. Wprowadzenie

Rolnictwo wobec wyzwań globalizacjiPrzemysł spożywczy – makrootoczenie, inwestycje, ekspansja zagraniczna

Identyfikacja procesów wzrostowych w sektorze rolno-spożywczym

Kierunki przeobrażeń strukturalnych oraz uwarunkowania rozwoju rol-nictwa i obszarów wiejskich

Rozwój przemysłu spożywczego w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej Przemiany strukturalne przemysłu spożyw-czego w Polsce i UE na tle wybranych elementów otoczenia zewnętrznego

systemic competitiveness

1.2. Główne czynniki wpływające na konkurencyjność gospodarki z perspektywy konkurencyjności systemowej

Systemic competitiveness: new governance patterns for industrial development

How smart, connected products are transforming competition

Źródło: opracowanie własne na podstawie K. Esser i in., Systemic competitiveness: new gov-ernance patterns for industrial development, GDI/Frank Cass, London 1996; D. Messner, The Network Society: Economic Development and International Competitiveness as Problems of Social Governance, Routledge, 2013; J. Meyer-Stamer, Systemic Competitiveness, http://www.meyer-stamer.de/systemic.html.

The Network Society: Economic Development and International Competitive-ness as Problems of Social Governance Systemic Com-petitiveness

The Network Society

Metapoziom

Poziom makro

Poziom mezo

Poziom mikro

o t o c z e n i e

m i ę d z y n a r o d o w e

Systemic competitivenessThe Network Society

Governance and growth: A simple hypothesis explaining cross-country differences in productivity growth

Institutions rule: the primacy of institutions over geog-raphy and integration in economic development

Institutions as a fundamental cause of long-run growth Handbook of Economic Growth 1

Systemic Competitiveness

1.3. Globalizacja, integracja i dezintegracja? Dynamika zmian w otoczeniu międzynarodowym

Competitiveness and industrial policy: from rationalities of failure towards the ability to evolve

Globalne megatrendy a wzrost gospodarczy i rozwój oparty na wiedzy – sektor żywnościowy

Competitiveness of global agriculture: Policy lessons for food security

World Trade Statistical Review

Global food demand and the sustainable intensification of agriculture

World agriculture towards 2030/2050: the 2012 revision

World Trade Statistical… .

Źródło: opracowanie na podstawie WTO Trade Review Statistics 2017.

75

100

125

150

175

200

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Produkty rolno-spożywcze Produkty przemysłowe Paliwa i surowce kopalne

de facto

single under-taking

Populism and the Economics of Globalization

Nowy pragmatyzm kontra nowy nacjonalizm

Doha dead and buried in Nairobi: lessons for the WTO

The future of agricultural trade governance in the World Trade Organization

en bloc

Initiative for Europe. A sovereign, united, democratic Europe

Źródło: opracowanie na podstawie J. Manyika i in., Digital globalization: The new era of global flows, McKinsey Global Institute, 2016.

digital disruptionIndustry 4.0

Big Data Internet of Things additive

The rise of big data: How it's changing the way we think about the worldThe second machine age: Work, progress, and prosperity in a time of brilliant technologies

Digital globalization: The new era of global flows

4,7 6,7 11,1 18,8 30,1

46,2 69,5

100,8

146,7

211,3

0

50

100

150

200

250

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

między regionami w ramach regionów

manufacturing

Ops 4.0: Fueling the next 20 percent productivity rise with digital ana-lytics

Competing in a world of sectors without borders

competitive leapfrogging

1.4. Krajowe uwarunkowania konkurencyjności sektora żywnościowego

1.4.1.Wartości i czynniki społeczno-kulturowe

From Competitive Agility to Competitive Leapfrogging: Respondingto the Fast Pace of Change

Handbook of Research on Global Competitive Advantage through Inno-vation and Entrepreneurship

The Network SocietyCompetitiveness and industrial policy

Clusters and the new economics of competition

The rise of the network society: The information age: Economy, society, and culture

Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej

Legatum Prosperity IndexGotowość do współpracyWieś polska – charakterystyka ludności rolniczej

Czynniki hamujące chęć organizowania się rolników w grupy producentów rolnychPerspektywy rozwoju grup producentów rolnych – szanse i zagrożenia

start-upami

crowdsourcing

Działalność ośrodków doradztwa rolniczego w procesie integracji poziomej w rolnictwie w opinii członków grup producentów rolnych

Integracja pozioma producentów rolnych – możliwości i bariery

Kontekst innowacji w grupach producentów rolnych

Korporacje transnarodowe w przemyśle spożywczym w Polsce

collaborative economy sharingeconomy

1.4.2. Uwarunkowania makroekonomiczne i instytucjonalne rozwoju konkurencyjności sektora żywnościowego w Polsce

Czynniki wzrostu konkurencyjności polskiego przemysłu spożywczego

Konkurencyjność polskiego przemysłu spożywczego na rynku krajowym i międzynarodowym – wybrane elementy

Pomiar i ocena stabilności makroekonomicznej w Polsce

Źródło: opracowanie na podstawie J. Janecki, Pomiar i ocena stabilności makroekonomicz-nej w Polsce, „Acta Universitas Lodzensis. Folia Oeconomica” 2017, t. 2, nr 328, s. 130.

Newsrelease Euroindicators

0,12 0,14 0,13 0,17

0,25 0,31

0,25 0,20 0,19 0,19 0,18

0,23 0,30

0,35 0,39 0,37 0,38 0,35 0,34 0,11

0,13 0,10

0,15

0,16 0,11

0,08 0,11

0,08 0,11 0,12

0,16

0,17

0,20 0,17

0,16 0,15 0,13 0,13

0,23 0,27

0,23

0,32

0,41 0,42

0,33 0,31

0,27 0,30 0,30

0,39

0,47

0,55 0,56 0,53 0,53

0,48 0,47

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,60

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016p 2017p 2018p 2019p 2020p

stabilność wewnętrzna stabilność zewnętrzna

The Global Competitiveness Report 2017-2018

Szybki Monitoring NBP. Analiza sytuacji sektora przedsiębiorstw

Single Market Scoreboard

Commission staff working document accompanying the document “Monitoring the applica-tion of European Union law 2016 Annual Report”

1.4.3. Znaczenie polityk wspólnotowych i krajowych w stymulowaniu efektywności sektora żywnościowego

The competitive position of the European food and drink industry

The New Common Agricultural Policy: Ηow do Member States Respond to Flexibility?

Competitiveness, Productivity and Efficiency in the Agri-cultural and Agri-Food Sectors

Investing in research and education versus commodity programs: Implications for agricultural productivity

Direct Payments in the CAP post 2013

Impacts of decoupled agricultural support on farm structure,

biodiversity and landscape mosaic: some EU results

The competitiveness of Polish agriculture after accession to the EU

Wsparcie finansowe w ramach Wspólnej Polityki Rolnej dla Polski w latach 2014-2020: ile na poprawę dochodów rolniczych i na wzmacnianie konkuren-cyjności rolnictwa? Konkurencyjność polskich producentów żyw-ności i jej determinanty (1)

Konkurencyjność́ polskich gospodarstw mlecznych i z chowem bydła rzeźnego na tle analogicznych gospodarstw z wybranych krajów

Wybrane aspekty innowacyjności w sektorze rolno-spożywczym

Rolnictwo wobec wyzwań

Źródło: dane i obliczenia na podstawie raportów finansowych UE, Eurostatu, GUS i Systemu Monitorowania Rozwoju Strateg.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

% PKB mln euro

Płatności bezpośrednie Nakłady na B+R ogółemNakłady na B+R w dziedzinie rolnictwa Nakłady na B+R ogółem jako % PKB

Plan na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju

1.4.4. Zasoby ludzkie jako klucz do wzmacniania konkurencyjności sektora żywnościowego

Stan, kierunki i efektywność innowacji w przedsiębior-stwach przetwórstwa rolno-spożywczego

Attitudes towards the impact of digitisation and automation on daily life

Shaping the future of work in Europe’s digital front-runners

Innowacyjność młodych rolników i ich postawy wobec zmian na przykładzie gospodarstw rolnych położonych w regionie rozdrobnionego rolnictwa

Transfer wiedzy i dyfuzja innowacji jako źródło konkurencyjnościprzedsiębiorstw przemysłu spożywczego w Polsce

de facto

science, technology, engineering, mathematics

Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw przemysłu spożywczego poprzez dosko-nalenie działań w obszarze zarządzania wiedzą Monitoring i ocena konkurencyjności polskich producentów żywności (3). Potencjał konkurencyjny – wybrane ele-menty

Competitiveness and innovation of the Polish food industry

Uwarunkowania zewnętrzne konkurencyjności polskich producentów żyw-ności Konkurencyjność polskich producentów żywności i jej de-terminanty (1)

The competitive position of the European foodCyfrowa Polska. Szansa na technologiczny skok do globalnej pierwszej ligi gospodarczej

1.5. Podsumowanie

Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2012-2016

The future of employment: how susceptible are jobs to computer-isation?

Na metapoziomie podstawową barierą wzmacniania potencjału konkurencyj-nego sektora żywnościowego pozostaje niski poziom kapitału społecznego i zaufania w Polsce. Widoczne deficyty w tym obszarze nie sprzyjają dyfuzji innowacji i zmianom. Poprawa perspektyw możliwie pełnego wykorzystania szans związanych z rewolucją cyfrową wymagałaby, szczególnie w przy-padku rolnictwa, zwiększenia wysiłków na rzecz

politykami prowadzonymi przez państwo miały zróż-nicowany wpływ na konkurencyjność polskiej gospodarki żywnościowej. Negatywnie na konkurencyjność wpływała stosunkowo duża zmienność kra-jowego otoczenia regulacyjnego, z drugiej strony pozytywne impulsy płynęły ze strony regulacji przyjmowanych na szczeblu europejskim. Polityki sekto-rowe nie zapewniały dostatecznego wsparcia dla badań, rozwoju i innowacji w sektorze. W tym kontekście warto zastanowić się nad przyszłością płat-ności bezpośrednich dla rolników oraz nad możliwościami powiązania ich w jakimś zakresie z działaniami na rzecz budowy zasobów danych cyfro-wych w rolnictwie.

Zasoby ludzkie w sektorze żywnościowym nie są dostosowane do wymo-gów epoki cyfrowej. Obecnie niski poziom kompetencji cyfrowych i wiedzy może opóźniać cyfrową transformację w sektorze. Kluczowe dla poprawy perspektyw wzmacniania konkurencyjności sektora byłyby zwiększone in-westycje w rozwój kompetencji cyfrowych i kampanie edukacyjne dotyczące możliwości wykorzystania zdobyczy rewolucji cyfrowej w praktyce życia społecznego i gospodarczego; pozytywnym zjawiskiem, z punktu widzenia potencjału kapitału ludzkiego w Polsce, jest stosunkowo duża liczba absol-wentów kierunków ścisłych i informatycznych.

stricte

2. Przewagi komparatywne w polskim handlu produktamirolno-spożywczymi

2.1. Wprowadzenie

Ekonomia międzynarodowa. Teoria i praktyka

International Economics

ex ante

Międzynarodowe stosunki gospodarczeEkonomia międzynarodowa

Międzynarodowe stosunki Międzynarodowakonkurencyjność gospodarki narodowej

Międzynarodowa pozycja konkurencyjna Polski. Teoria i praktyka

InternationalHistoria rozwoju teorii i polityki konkurencyjności międzynarodowej

Międzynarodowa konkurencyjność..

Międzynarodowy handel rolny

EkonomiaTrade Liberalization and Revealed Comparative Advantage

Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Zarys teorii i praktyki handlowej


2.2. Uwagi metodyczne

revealed comparative advantageex post

Międzynarodowa zdolność konkurencyjna i międzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej

International Competitiveness and Comparative Advantage: A Survey anda Proposal for Measurement


i ki ki w

Monitoring i ocena konkurencyjności polskich producentów żywności (4). Pozycja konkurencyjna

The U.S. tariff and comparative advantage: A survey of method

Trade Liberalization

relative export advantage

i ki ki

kk i

k i

relative import advantage

i ki k

i k

k i

A theoretical evaluation of alternative trade intensity measures of revealed comparative advantage

k i

revealed competitiveness

ik

Competitiveness of the EU food industry. Ex-post assessment of trade performance embedded in international economic theory

relative trade advantage

CompetitivenessMiędzynarodowa konkurencyjność

Competitiveness of the EU food industry. Ex-post assess-ment of trade performance embedded in international economic theory

ic t

ic t

ic t

i c ti t

ct

ti c t

i tc

t

t

Competitiveness of the EU food industry Ex-post assessment of trade per-formance embedded in international economic theory

Ocena pozycji konkurencyjnej przemysłu spożywczego w Polsce na tle wybranych państw Unii Europejskiej Konkurencyjność polskich producentów żywności i jej determinanty (2)

i

i

i

Competitiveness

Wskaźnikowa ocena konkurencyjności handlu produktami rolno-spożywczymiMonitoring i ocena konkurencyjności polskich producentów żyw-

ności (1)Monitoring i ocena

ii

ii

2.3. Wyniki handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi Polski na wybranych rynkach

2.3.1. Tendencje ogólne

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WITS-Comtrade.

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Eksport Import Saldo

Eksport rolno-spożywczy Import rolno-spożywczy


0102030405060708090

100

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

%

UE-15 UE-13 poza UE

0102030405060708090

100

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

%

UE-15 UE-13 spoza UE


-2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

mld USD

UE-15 UE-13 spoza UE ogółem

2.3.2. Handel rolno-spożywczy Polski ogółem – ujęcie towarowe

Źródło

: opr

acow

anie

wła

sne

na p

odst

awie

dan

ych

WIT

S-C

omtr

ade.

2.3.3. Handel rolno-spożywczy Polski z państwami UE-15 – ujęcie towarowe

Źródło

: opr

acow

anie

wła

sne

na p

odst

awie

dan

ych

WIT

S-C

omtr

ade.

2.3.4. Handel rolno-spożywczy Polski z państwami UE-13 – ujęcie towarowe

Źródło

: opr

acow

anie

wła

sne

na p

odst

awie

dan

ych

WIT

S-C

omtr

ade.

2.3.5. Handel rolno-spożywczy Polski z krajami spoza UE – ujęcie towarowe

Źródło

: opr

acow

anie

wła

sne

na p

odst

awie

dan

ych

WIT

S-C

omtr

ade.

* * *

2.4. Ocena przewag komparatywnych w handlu produktami rolno- -spożywczymi Polski na wybranych rynkach

2.4.1. Tendencje ogólne


2.4.2. Handel rolno-spożywczy Polski ogółem

0,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

UE-15 UE-13 spoza UE ogółem


01

0203

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

1819

20

212223

24

-4,0

-3,0

-2,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

-3,0 -2,0 -1,0 0,0 1,0 2,0

zmia

ny w

skaź

nika

RTA

w p

kt w

lata

ch 2

004-

2016

wartość wskaźnika RTA w 2016 roku

2.4.3. Handel rolno-spożywczy Polski z państwami UE-15

Krajowe i importowane surowce w produkcji żywności w Polsce


01

0203

04

0506 07

08

09

10

11

12

1314

15

1617

1819

20

2122

23 24

-4,0

-3,0

-2,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

-4,0 -3,0 -2,0 -1,0 0,0 1,0 2,0zmia

ny w

skaź

nika

RTA

w p

kt w

lata

ch 2

004-

2016


2.4.4. Handel rolno-spożywczy Polski z państwami UE-13


01

02

03

04

05

06

0708

091011

12

13

14

15

1617

18 1920

21

22

2324

-4,0

-3,0

-2,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

-3,0 -2,0 -1,0 0,0 1,0 2,0 3,0

zmia

ny w

skaź

nika

RTA

w p

kt w

lata

ch 2

004-

2016


2.4.5. Handel rolno-spożywczy Polski z krajami spoza UE


01

02

03

04

05

06

07

0809

10

11

12

13

14

15

16

17

18 19

20 21

22

23 24

-3,0

-2,0

-1,0

0,0

1,0

2,0

3,0

-4,0 -3,0 -2,0 -1,0 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0

zmia

ny w

skaź

nika

RTA

w p

kt w

lata

ch 2

004-

2016


2.5. Podsumowanie

ex post

3. Ceny relatywne w polskim eksporcie produktówrolno-spożywczych do krajów Unii Europejskiej

3.1. Wprowadzenie

Jakościowo-cenowe strategie konkurencji w polskim handlu produktami rolno-spożywczymi Monitoring i ocena konkurencyjnościpolskich producentów żywności (5). Synteza

Quality and price competition strategiesin trade in agri-food products of Poland with the European Union

Assessment of the competitiveness of Polish food producers in the European Union

unit values

3.2. Koncepcja zastosowania wartości jednostkowych w badaniach jakości produktów

Price advantages of Polish food producers in the European Union marketAssessment of the competitiveness of

Polish food producers in the European UnionCeny żywności w Polsce i Unii

Europejskiej w 2016 rStan przewag cenowych na rynku wybranych produktów przetwórstwa spożyw-

czego Monitoring i ocena konkurencyjności polskich producentów żywności (3) Potencjał konkurencyjny – wybrane elementy

Europe’s Position in Quality Competition Competitiveness Report 2000

unit value

Konkurencyjność cenowo-jakościowa polskich producentów żywności narynku niemieckim

Konkurencyjność cenowo-jakościowa polskiego handlu zagranicznegoCeny w handlu zagranicznym Polski. Aspekty makro- i mikro-

ekonomiczneEurope’s Position

Country specific factors and the pattern of horizontal and vertical intra-industry trade in the United Kingdom

The causes and consequences of the dependence of quality price

Konkurencyjność cenowo-jakościowa

The use of unit values to discriminate between price and quality competition

Konkurencyjność cenowo-jakościowaAnaliza cen osiąganych przez eksporterów pol-

skich i konkurentów z krajów Unii Europejskiej na rynku niemieckim w latach 1992-1995Zagraniczna polityka gospodarcza Polski 1996-1997

Konkurencyjność gospodarki Polski a proces integracji europejskiej i rozwoju gospodarki opartej na wiedzy Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy

The use of unit values.Unit values to signal the quality position of CEECs

The Competitiveness of Transition CountriesEurope’s Position

Price-quality competition in the exports of the Central and Eastern European Countries

Dimensions of Quality Upgrading in CEECs

3.3. Metoda badania

Konkurencyjność. Teoria i praktyka

Analiza konkurencyjności polskiego eksportu do Unii Europejskiej prze-prowadzona metodą jakościowo-cenową Korzyści i koszty członko-stwa Polski w Unii Europejskiej t. I

Kierunki specjalizacji w handlu zagranicznym Polski z Unią EuropejskąWpływ członkostwa w Unii Europejskiej na stosunki

gospodarcze Polski z zagranicąKonkurencyjność cenowo-jakościowa

Changes in the Romanian agrifood trade competitiveness in the post-accession period

Jakościowo-cenowe wskaźniki konkurencyjności w handlu produktami rolno-spożywczymi Polski Monitoring i ocena konku-rencyjności polskich producentów żywności (2)

Jakościowo-cenowe strategie konku-rencji The improvement in the international com-petitiveness of the Polish food sector and its support with public funds during Poland’s mem-bership in the EU The Value of Food. Internazionalization, competition and local development in agro-food systems

Price and quality com-petition strategies of Polish agri-food products exportersThe 7th International Days of Statistics and Economics. Conference Proceedings, September 19-21, 2013, Prague

Analiza cenAnaliza poziomu cen osiąganego przez eksporterów polskich na

rynku niemieckim w latach 1992-1994 Polska polityka handlu zagranicznego 1995-1996

Konkurencyjność cenowo-jakościowaKonkurencyjność cenowo-jakościowa

versus

outliers

Export and Import Price Index Manual. Theory and PracticeCalculation of external trade indices based on unit values – training

module, The Trade Unit ValuesDatabase

Dimensions of Quality

im

ij m

mz

im

im

z

Konkurencyjność cenowo-jakościowa

3.4. Analiza cen relatywnych w polskim eksporcie do Unii Europejskiej

3.4.1. Ceny relatywne w eksporcie do państw UE-15 i UE-13

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych WITS-Comtrade.

1,00

1,05

1,10

1,15

1,20

1,25

1,30

1,35

1,40

1,45

1,50

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

UE-13

UE-15

3.4.2. Ceny relatywne w eksporcie do poszczególnych państw UE


Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004-2016

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

1,40

1,60

1,80

Nie

mcy

Wie

lka

Bryt

ania

Fran

cja

Wło

chy

Hol

andi

aH

iszp

ania

Bel

gia

Dan

iaS

zwec

jaA

ustri

aIrl

andi

aG

recj

aFi

nlan

dia

Por

tuga

liaLu

ksem

burg

Cze

chy

Sło

wac

jaWęg

ryLi

twa

Rum

unia

Łotw

aB

ułga

riaC

horw

acja

Est

onia

Sło

wen

iaC

ypr

Mal

ta

2014-2016 2004-2006

3.4.3. Ceny relatywne w eksporcie do państw UE-15 oraz UE-13według działów HS


0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

UE-15 UE-13

Źródło

:obl

icze

nia

wła

sne

na p

odst

awie

dan

ych

WIT

S-C

omtr

ade.

..

..

..

.

..

..

..

..

..

.

Źródło

: obl

icze

nia

wła

sne

na p

odst

awie

dan

ych

WIT

S-C

omtr

ade.

3.4.4. Struktura polskiego eksportu do państw UE-15 oraz UE-13 według posiadanych przewag nad konkurentami


64,2

67,8

63,2

62,5 74

,575

,476

,470

,262

,7 69,0

72,5

71,1

66,5 71,6

72,7

76,9

75,1

75,2

75,9

73,3

75,7

76,8

77,2

78,5

77,6

72,7

35,8

32,2

36,8

37,5 25

,524

,623

,629

,837

,3 31,0

27,5

28,9

33,5 28,4

27,3

23,1

24,9

24,8

24,1

26,7

24,3

23,2

22,8

21,5

22,4

27,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

UE-15 UE-12

RC < 1 (konkurowanie jakością) RC > 1 (konkurowanie niższą ceną)


68,4 81

,863

,462

,7 76,9

59,7

61,9 77

,672

,9 79,7

67,0 73

,9 85,4

54,5

25,1

84,8

76,0 81,2

65,5 72

,459

,0 76,5

65,9

68,1 83

,355

,126

,7

31,6 18

,236

,637

,3 23,1

40,3

38,1 22

,427

,1 20,3

33,0 26

,1 14,6

45,5

74,9

15,2

24,0 18,8

34,5 27

,641

,0 23,5

34,1

31,9 16

,744

,973

,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

Nie

mcy

Wie

lka

Bry

tani

a

Fran

cja

Wło

chy

Hol

andi

a

His

zpan

ia

Bel

gia

Dan

ia

Szw

ecja

Aus

tria

Irlan

dia

Gre

cja

Finl

andi

a

Por

tuga

lia

Luks

embu

rg

Cze

chy

Sło

wac

ja

Węg

ry

Litw

a

Rum

unia

Łotw

a

Buł

garia

Cho

rwac

ja

Est

onia

Sło

wen

ia

Cyp

r

Mal

ta

RC < 1 (konkurowanie jakością) RC > 1 (konkurowanie niższą ceną)

3.4.5. Porównanie otrzymanych wyników z wcześniejszymi badaniami

Jakościowo-cenowe strategie konkurencji...

3.5. Podsumowanie

Ryzyko kursowe a handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi PolskiRyzyko w gospodarce żywnościowej – teoria i praktyka

4. Umowy o wolnym handlu UE z Ukrainą, Gruzją i Mołdawiąa konkurencyjność polskich producentów żywności

4.1. Wprowadzenie

Deep and Comprehensive Free Trade Agreement

Umowy o stowarzyszeniu z UE w ramach partnerstwa wschodniego –wybrane zagadnienia Z badań nad prawem, administracją i myślą polityczną

4.2. Handel rolno-spożywczy Polski z Ukrainą, Mołdawią i Gruzją

Źródło: obliczenia własne na podstawie WITS-Comtrade.

Skutki rosyjskiego embarga na import produktów rolno- -spożywczych

-200

-100

0

100

200

300

400

500

600

700

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

mln USD

eksport import saldo

Źródło

: obl

icze

nia

wła

sne

na p

odst

awie

WIT

S-C

omtr

ade.


-5

0

5

10

15

20

25

30

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

mln USD


Źródło

: obl

icze

nia

wła

sne

na p

odst

awie

WIT

S-C

omtr

ade.


-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

mln USD



4.3. Bariery w handlu Unii Europejskiej, Ukrainy, Gruzji i Mołdawii

4.3.1. Bariery taryfowe

10,7 9,2 6,3 11,5 . . . . . . . .

Źródło: opracowanie własne na podstawie WTO World Tariff Profiles 2016, s. 81, 85, 120 i 173.

Źródło: opracowanie własne na podstawie WTO World Tariff Profiles 2016, s. 81, 85, 120 i 173.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Mołdawia

Gruzja

Ukraina

UE t=0

0<t≤5

5<t≤10

10<t≤15

15<t≤25

25<t≤50

50<t≤100

t>100

Generalized Schemes of Tariff Preferences

4.3.2. Zakres liberalizacji

Czy unijne preferencje handlowe mają znaczenie? Przypadek polsko-ukraińskiej wymiany handlowej w latach 2010-2015

Wpływ umowy o wolnym handlu Unia Europejska–Ukraina na polski import rolno-spożywczy z Ukrainy

Umowy o wolnym handlu UE z Koreą Południową, Singapurem i Wietnamem Konkurencyjność polskich producentów żywności i jejdeterminanty (2)

Całościowe Gospodarcze i Hand-lowe Porozumienie z Kanadą (CETA) oraz Transatlantyckie Partnerstwo w dziedzinie Handlu i Inwestycji (TTIP) a konkurencyjność polskich producentów żywności

Konkurencyjność polskich producentów żywności i jej determinanty (1)

Ukraina

ad valorem

erga omnes

Wpływ umowy

Źródło: opracowanie własne na podstawie umowy DCFTA: Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkow-skimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony, Dz. Urz. UE, L 161/3 z 29.05.2014, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:22014A0529(01)&from=PL (dostęp: 25.09.2017) oraz Zintegrowanej Taryfy Celnej UE (TIRAC 2017), http://ec.europa.eu/taxation_customs/dds2/taric/taric_consultation.jsp?Lang=en&SimDate=20170101 (dostęp: 28.09.2017).

Źródło: opracowanie własne na podstawie umowy DCFTA: Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską… a Ukrainą, op. cit.

Źródło: opracowanie własne na podstawie umowy DCFTA: Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską… a Ukrainą, op. cit.

Gruzja

Wpływ umowy o wolnym handlu Unii Europejskiej z Ukrainą na import pol-ski – wstępna ocena

Źródło: opracowanie własne na podstawie umowy DCFTA: Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jed-nej strony, a Gruzją, z drugiej strony, Dz. Urz. UE, L 261/4 z 30.08.2014, http://eur-lex.europa. eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014D0494&from=PL (dostęp: 25.09.2017).

Mołdawia

Źródło: opracowanie własne na podstawie umowy DCFTA: Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jed-nej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony, Dz. Urz. UE, L 260/4 z 30.08.2014, http://eur- lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:22014A0830(01)&from=PL (dostęp25.09.2017).

Źródło: opracowanie własne na podstawie umowy DCFTA: Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską… a Republiką Mołdawii, op. cit.

Źródło: opracowanie własne na podstawie umowy DCFTA: Układ o stowarzyszeniu międzyUnią Europejską… a Republiką Mołdawii, op. cit.

4.3.3. Bariery pozataryfowe

Sanitary and Phitosanitary Standards

4.3.4. Reguły pochodzenia

Rules of Origin

niewystarczającej obróbkilub przetworzenia

4.3.5. Oznaczenia geograficzne

Geographical Indications

Pro-tected Designation of OriginProtected Geographical Indication

4.4. Wpływ umów na konkurencyjność polskich producentów żywności

Wpływ umowy

4.5. Podsumowanie

Benefits and Costs of DCFTA: Evaluation of the Impact on Georgia, Moldova and Ukraine

5. Działalność promocyjna jako czynnik konkurencyjności polskich producentów żywności

5.1. Wprowadzenie

promovere promotio

Promocja. System komunikacji przedsiębiorstwa z rynkiem

Marketing. Podręcznik akademicki

5.2. Działania promocyjne, ich funkcje, znaczenie oraz cele

Product Price Place Promotion

MarketingMarketing. Wybrane problemy

MarketingMarketing

PRODUKT CENA

PROMOCJA DYSTRYBUCJA

Źródło: opracowanie własne na podstawie E. Michalski, Marketing. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, s. 34.

MarketingMarketing

Reklama w procesach konkurencji

RYNEK DOCELOWY

Źródło: opracowanie własne na podstawie S. Antczak (red.), Marketing. Wybrane problemy, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2016, s. 198.

Źródło: opracowanie własne na podstawie S. Antczak (red.), Marketing…, op. cit., s. 199.

Marketing

FUNKCJA INFORMACYJNA FUNKCJA PERSWAZYJNA

FUNKCJA KONKURENCYJNA

PROMOCJA

UWAGA

KORZYŚCI

MOTYWACJA

DZIAŁANIE

EFEKTEMOCJONALNY

EFEKTPOZNAWCZY

Pozyskanie informacji

o produkcie

Pobudzenie emocji

Attention, Interest, Desire, Action

Defining Advertising Goals for Measured Advertising Results

MarketingMarketing żywności

Reklama

Źródło: opracowanie własne na podstawie H. Górska-Warsewicz, M. Świątkowska, K. Krajew-ski, Marketing żywności, Wydawnictwo JAK, Warszawa 2013, s. 322 i P. Kotler, Marketing, Wydawnictwo Rebis, Warszawa 2005, s. 578.

Marketing żywnościPromocja

5.3. Wybrane instrumenty promocji i ich oddziaływanie na odbiorców

public relations

Źródło: opracowanie własne na podstawie S. Antczak (red.), Marketing…, op. cit., s. 201.

Promocja

REKLAMA SPRZEDAŻ OSOBISTA

PROMOCJA SPRZEDAŻY PUBLIC RELATIONS

PROMOCJA

Dictionary of Marketing TermsPodstawy marketinguLeksykon marketinguZnaczenie promocji w działalności marketingowej przedsiębiorstwa

Promocja, reklama, aktywizacja sprzedaży

Public relations

public relations

public relations

Outdoor

Encyklopedia promocji i reklamyMarketing

5.4. Promocja produktów rolno-spożywczych a Wspólna Polityka Rolna

Promocja

Quality Meat Program

Sprawozdanie z działalności Agencji Rynku Rolnego w 2015 roku


5.5. Działania promocyjne i informacyjne wspierające polskich producentów żywności

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Agencji Rynku Rolnego (ARR).

115,6

64,4

41,5

22,7

15,4

14,6

7,3

2,0

15

8

3

2

2

2

2

1

0 25 50 75 100 125

branża mięsna (wieprzowina, wołowina, drób)

branża owocowo-warzywna

branża mleczarska

produkty regionalne i tradycyjne

produkty ekologiczne

makarony

olej rzepakowy

miód i produkty pszczele

wsparcie w mln zł liczba kampanii

Ogółem:- wsparcie 283,5 mln zł- liczba kampanii 35

Prog

ram

y za

końc

zone

Prog

ram

y re

aliz

owan

e

Raz

emw

tym

:wsp

arci

e UE

283,

517

2,6

Źródło

: opr

acow

anie

wła

sne

na p

odst

awie

dan

ych

ARR

(od

1 w

rześ

nia

2017

r. K

rajo

wy

Ośr

odek

Wsp

arci

a Ro

lnic

twa)

.

5.6. Podsumowanie

6. Postęp biologiczny w rolnictwie i jego wpływ na konkurencyjność producentów rolnych

6.1. Wprowadzenie

Teoretyczne uwarunkowania rozwoju rolnictwa z uwzględnieniem procesówglobalizacji i międzynarodowej integracji

6.2. Uwarunkowania wzrostu zapotrzebowania na żywność i pokrycia potrzeb żywnościowych

6.2.1. Zasoby Ziemi a liczba ludności

Źródło: Herausforderungen für die Landwirtschaft, Herausgeber Bayer AG, Communications and Public Affairs, Leverkusen 2015.

The World Bank Annual Report 2008

71%

11%

8%7% 3% wody

tereny zurbanizowane,pustynie, góry

lasy

pastwiska

grunty orne

Razem 2533 100,0 9788 100,0Źródło: opracowanie na podstawie Herausforderungen für die Landwirtschaft…, op. cit.

Źródło: opracowano na podstawie: Herausforderungen für die Landwirtschaft…, op. cit.

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

1950 1970 1990 2010 2030 2050

m2

Źródło: The State of Food and Agriculture, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome 2012; The Future of Food and Agriculture, Trends and Challenges, Food and Agriculture Organization of the United Nations, 2017.

Źródło: USDA, Economic Research Service using agricultural yield survey data form USDA, National Agricultural Statistics Service, 2013.

6.2.2. Zmiany klimatu – nowe wyzwanie dla rolnictwa

Total Factor Productivity

Resources, Policies, and Agricultural Productivity in Sub-SaharanAfrica

The Economics of productivity

6.2.3. Zmiany modelu konsumpcji żywności

Źródło: opracowanie na podstawie Herausforderungen für dier Landwirtschaft…, op. cit.

Herausforderungen für die Landwirtschaft

Ograniczenie strat surowców i produktów żywnościowych jako sposób na poprawę bezpieczeństwa żywnościowego

Źródło: WRI Annual Report 2013, http://www.wri.org/sites/default/files/WRI_2013_Annual_ Report_fulldraft_100314.pdf.

6.3. Postęp biologiczny – ujęcie teoretyczne

6.3.1. Istota postępu w gospodarce

on first application

Innowacje, wzrost i dobrobyt. Postęp techniczny w ujęciu teoretycznym

Makro- i mikroekonomia. Podstawowe problemy

6.3.2. Pojęcie postępu w rolnictwie

Postęp biologiczny w hodowli, nasiennictwie i produkcji ziemniaka w Polsce. Część I. Przegląd ilościowych metod oceny postępu hodowlanego i odmianowego

Postęp biologiczny w rolnictwieRachunek ekonomiczny w rolnictwie

Czynniki kształtujące poziom produkcji i dochodów w rolnictwie

Postęp biologicznyInnowacje i rozwój gospodarczy

Procesy wzrostu w rolnictwieEkonomika produkcji rolniczej

Postęp a poziom produkcji w ujęciu teoretycznym

Źródło: opracowanie własne na podstawie L. Wicki, Efekty upowszechniania postępu biolo-gicznego w produkcji roślinnej, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2010.

y

y1

x1

P2

x

P1

x2

y2

Δx

Δy

ΔP = Δy×cy – Δx×cx

f1

A11

f2

A12

A22

ΔP

Postęp a dochody rolników

Źródło: opracowanie własne na podstawie: K. Day-Rubenstein, P. Heisey, Crop Genetic Reso-urces, [w:] K. Wiebe i N. Gollehon (red.), Agricultural Resources and Environmental Indica-tors, 2006 Edition, Economic Information Bulletin 16, USDA, Washington, D.C., July 2006, s. 52.

Ekonomika rolnictwa. Zarys teorii

607

-347

954

-600

-400

-200

0

200

400

600

800

1000

1200

razem korzyści producentów korzyści konsumentów

mln

US

D ro

czni

e

Źródło: opracowanie na podstawie L. Wicki, Efekty upowszechniania…, op. cit.

Dynamika wprowadzania postępu i jej bariery

Crop Genetic ResourcesAgricultural Resources and Environmental Indicators 2006 Edition

Źródło: opracowanie własne.

Interesy europejskiego rolnictwa w świetle globalnych uwarunkowań polityki gospodarczejPostęp techniczny w gospodar-

0 lata

Krzywa introdukcjiLiczba urządzeń

Kompleksowość postępu w rolnictwie

Źródło: opracowanie własne na podstawie: P. Samuelson, W. Nordhaus, Ekonomia, PWN, Warszawa 2008.

stwie rolniczym Technologia produkcji a gospodar-stwo rolnicze (ujęcie teoretyczne) Postęp techniczny a organizacja gospodarstw rolniczych Gospo-darka rodzinna w rolnictwie: uwarunkowania i mechanizmy rozwoju

Uwarunkowania ograniczania ryzyka w produkcji roślinnej z wykorzy-staniem ubezpieczeń Współczesna kwestia agrarna Prognoza przekształceń strukturalnych polskiego rolnictwa do 2020 roku

Postęp biologiczny

Niższy poziom postępu

Wyższy poziom postępu

Nakład czynnika

8000

6000

4000

2000

Prod

ukt

całk

owity

1 2 3 4 5

6.3.3. Postęp biologiczny i główne efekty jego wprowadzania

Postęp biologiczny a rozwój rolnictwa w końcu XX i początkach XXI stulecia

Crop Genetic resources. An Economic Appraisal

Źródło: opracowano na podstawie K. Day-Rubenstein i in., Crop Genetic resources. An Eco-nomic Appraisal, Economic Information Bulletin 2, USDA, Washington, D.C. 2005.

Źródło: opracowanie na podstawie D. Tran, N. Nguyen, Declining Productivity Gains and the Field Gap in Rice, [w:] M. Hall (red.), Farming Systems and Poverty, Improving farmers’ liveli-hoods in a changing World, FAO and World Bank, Rome and Washington, D.C. 2001.

Plon potencjalny Plony wdoświadczeniach

Najwyższe plony wpraktyce

Plony uzyskiwaneobecnie

nowe odmiany

warunki środowiska

luka technologiczna

Jednoroczny wzrost plonów

Czas

Plon

Wzrost plonów na stałe dzięki postępowi

Czas

PlonWzrost plonów dzięki ciągłemu dopływowi postępu

Czas

PlonA B C

w w

i

Postęp biologiczny jako źródło wzrostu produktywności rolnictwa

Wpływ podstawowych nakładów plonotwórczych na poziom i wartość produkcji w gospodarstwach rolniczych

Możliwości zwiększenia produkcji zbóż w Polsce Czy Polsce grozi kryzys zbożowy

Postęp biologiczny w rolnictwie Encyklopedia Agrobiz-nesu Postęp biologiczny

Postęp biologiczny w hodowliPostęp biologiczny w rolnictwie

Rola postępu biologicznego w rolniczej produkcji roślinnej

Postęp biologiczny w hodowli

Postęp biologiczny w rolnictwie w erze genomiki i modyfikacji genetycznych

Źródło: https://www.kws.pl/aw/Burak-cukrowy/Hodowla/Metody-hodowli/~erbh/.

Źródło: Herausforderungen für die Landwirtschaft…, op. cit.

6.4. Postęp biologiczny w produkcji roślinnej

6.4.1. Wykorzystanie roślin genetycznie modyfikowanych w produkcji rolniczej

Cechy uzyskiwane w roślinach genetycznie modyfikowanych

Veinte Años de Cultivos Genéticamente Modificados en la Agricultura Argentina2016

Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2016,

Struktura według gatunków

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2016, ISAAA Brief 52, Ithaca, NY 2016.

GM crops: global socio-economic and environmental impacts 1996-2015

soja49,4%

kukurydza32,7%

bawełna12,1%

rzepak4,6%

lucerna0,6%

buraki cukrowe

0,3%papaja0,1%

inne0,2%

razem 185,1 mln ha

91,4

22,3

60,6

8,6

25,6

12,7

124,4

27,4

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

soja bawełna kukurydza rzepak

mln ha

konwencjonalne

GMO

78,1%

63,7%

32,8%

23,9%

Powierzchnia produkcji

Źródło: Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2016, op. cit.

1,7

27,844,2

58,781,0

102,0

125,0148,0

170,3181,5 185,1

020406080

100120140160180200

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

mln ha

GMO w mln ha

Struktura produkcji GMO według krajów

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2016, op. cit.

Dynamika upowszechniania uprawy roślin GMO w USA

72,9

48,1

23,8

11,6 10,83,6 2,9 2,8 2,7 1,3 1,2

0

10

20

30

40

50

60

70

80

USA Brazylia Argentyna Kanada Indie Paragwaj Pakistan Chiny RPA Urugwaj Boliwia

mln ha

Źródło: opracowanie na podstawie J. Fernandez-Cornejo i in., Genetically Engineered Crops in the United States, „Economic Research Report” 2014, nr 162, USDA, Economic Research Service, Washington, D.C.

Rośliny genetycznie modyfikowane – obszary sporu

herbicide tolerant Bacillus thuringiensis

Źródło: opracowanie na podstawie J. Fernandez-Cornejo i in., Genetically Engineered Crops…,op. cit.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: J. Fernandez-Cornejo i in., Genetically Enginee-red Crops…, op. cit.

Genetically Engineered Crops in the United States

Zakres uprawy roślin genetycznie modyfikowanych na przykładzie wybranych krajów

Źródło: opracowano na podstawie J. Fernandez-Cornejo i in., Genetically Engineered Crops…, op. cit.

Koegzystencja upraw modyfikowanych genetycznie i innych

.

Źródło: opracowano na podstawie USDA, Economic Research Service using agriculturalyield…, op. cit.

6.4.2. Efektywność postępu biologicznego w gospodarstwach rolnych

Efektywność postępu technicznego w modelowych gospodar-stwach rodzinnych

Źródło: Z. Wójcicki, A. Szeptycki, Efektywność postępu technicznego w modelowych gospo-darstwach rodzinnych, „Problemy Inżynierii Rolniczej” 2016, z. 4(94), s. 5-18.

6.4.3. Wykorzystanie nośników postępu biologicznego w produkcji roślinnej w polskim rolnictwie


y = 0,62x + 63,93R² = 0,24

y = 0,71x + 27,30R² = 0,64

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

plon w dt/ha

plon doświadczenia plon produkcja trend doświadczenia trend produkcja

Postęp w plonowaniu odmian pszenicy ozimej i żyta w doświadczeniach odmia-nowych w Polsce

Źródło

: opr

acow

anie

wła

sne.

psze

nica

ozi

ma

żyto

jęcz

mień

jary

psze

nżyt

o oz

ime

y =

0,84

x +

70,4

1R

² = 0

,20

y =

0,76

x +

35,1

6R

² = 0

,64

0102030405060708090100

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

plon

w d

t/ha

y =

0,11

x +

67,3

9R

² = 0

,01

y =

0,49

x +

20,9

5R

² = 0

,55

0102030405060708090100

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

plon

w d

t/ha

y =

0,54

x +

60,3

8R

² = 0

,20

y =

0,49

x +

27,0

7R

² = 0

,44

0102030405060708090100

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

plon

w d

t/ha

plon

doś

wia

dcze

nia

tren

d do

świa

dcze

nia

y =

0,32

x +

72,7

5R

² = 0

,05

y =

0,44

x +

29,7

4R

² = 0

,40

0102030405060708090100

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

plon

w d

t/ha

plon

pro

dukc

jatr

end

prod

ukcj

a

Poziom wykorzystania potencjału plonowania odmian

Organizacyjno-ekonomiczne skutki zróżnicowania powiązań gospodarstw rolniczych z otoczeniem

Wykorzystanie potencjału plonowania zbóż w produkcji rolniczej w Polsce


Wykorzystanie kwalifikowanego materiału siewnego w produkcji

Zmiany w zużyciu nasion kwalifikowanych w Polsce

Rynek kwalifikowanego materiału siewnego pszenicy ozimej w Polsce

53% 54%

35%

51%46%

39%43%

46%

58%53%

43%

55%51%

41%

48% 47%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

pszenicaozima

pszenicajara

żyto jęczmieńozimy

jęczmieńjary

owies pszenżytoozime

pszenżytojare

proc

ent w

ykor

zyst

ania

pot

encj

ału

plon

owan

ia

odm

ian

2000-2004 2012-2016

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

0

50

100

150

200

250

2000

/200

1

2001

/200

2

2002

/200

3

2003

/200

4

2004

/200

5

2005

/200

6

2006

/200

7

2007

/200

8

2008

/200

9

2009

/201

0

2010

/201

1

2011

/201

2

2012

/201

3

2013

/201

4

2014

/201

5

2015

/201

6

tys. ton

ziarno zbóż sadzeniaki ziemniaka


Konkluzje

16%

25%

19%21%

6%

13%15%

12%

16%

19%

24%

18%

9%12% 11%

13%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

psze

nica

ozi

ma

psze

nica

jara

jęcz

mień

ozim

y

jęcz

mień

jary

żyto

owie

s

psze

nżyt

o

zboż

a og

ółem

(z m

iesz

anka

mi)

udzi

ał z

iarn

a kw

alifi

kow

aneg

o w

mat

eria

le s

iew

nym

2000 2016

Organizacyjno-ekonomiczne skutki

6.5. Postęp biologiczny w produkcji zwierzęcej

Źródło: H. Runowski, Koncentracja produkcji zwierzęcej, Wydawnictwo Fundacja „Rozwój SGGW”, Warszawa 1994.

Źródło: T. Jigl, Effizienzsteigerung in der Milchviehhaltung durch optimierte Fütterung, Landwirtschaftliches Zentrum für Viehhaltung, Grünlandwirtschaft, Milchwirtschaft, Wild, Fischerei Baden-Württemberg, Aulendorf.

Wydajność jednostkowa

zwierzęcia

Nakład

6,2

5,75,3

5,14,9

4,7 4,6

3

3,5

4

4,5

5

5,5

6

6,5

5 000 6 000 7 000 8 000 9 000 10 000 11 000

MJ NEL/kg mleka

Wydajność mleczna krów w kg/rok

Źródło: Wirkung von Lebensleistung und Nutzungsdauer der Kühe auf die Ökonomie derMilchproduktion, Thüringer Landesanstalt für Landwirtschaft, Jena, Juni 2008.

Poszukiwanie równowagi ekonomiczno-ekologicznej i etycznej w produkcji mleka

Źródło: opracowanie na podstawie T. Piechowska, Stan obecny i perspektywy hodowli bydła mlecznego w Polsce, „Wiadomości Zootechniczne” 2015, t. LIII, nr 2, s. 36-45.

Źródło: Z. Pejsak, „Przyczyny spadku pogłowia trzody chlewnej w Polsce w ostatnich latach”,materiały konferencyjne pt. „Rozwój chowu i hodowli trzody chlewnej szansą dla gospo-darstw towarowych w Polsce”, Warszawa, 14.12.2012 r.

6.6. Podsumowanie

Tendencje zmian w organizacji i ekonomice przedsiębiorstw rolnych – aspekty teoretyczne

Skala produkcji, efektywnośći konkurencyjność polskich gospodarstw wyspecjalizowanych w produkcji mleka

Zakończenie

stricte

Literatura

Institutions as a fundamental cause of long-run growth Handbook of Economic Growth 1

Teoretyczne uwarunkowania rozwoju rolnictwa z uwzględnieniem procesówglobalizacji i międzynarodowej integracji

Benefits and Costs of DCFTA: Evaluation of the Impact on Georgia, Moldova and Ukraine

Europe’s Position in Quality Competition Competitiveness Report 2000

The use of unit values to discriminate between price and quality competition

Unit values to signal the quality position of CEECsThe Competitiveness of Transition Countries

World agriculture towards 2030/2050: the 2012 revision

Leksykon marketinguPodstawy marketingu

Kierunki specjalizacji w handlu zagranicznym Polski z Unią EuropejskąWpływ członkostwa w Unii Europejskiej na stosunki

gospodarcze Polski z zagranicąKonkurencyjność cenowo-jakościowa polskich producentów żywności na rynku

niemieckim

Price and quality competition strategies of Polish agri-food products export-ers The 7th International Days of Statistics and Economics.Conference Proceedings, September 19-21, 2013, Prague

Wpływ umowy o wolnym handlu Unia Europejska–Ukraina na polski import rolno-spożywczy z Ukrainy

Czy unijne preferencje handlowe mają znaczenie?Przypadek polsko-ukraińskiej wymiany handlowej w latach 2010-2015

Całościowe Gospodarcze i Handlowe Porozumienie z Kanadą (CETA) oraz Transatlantyckie Partnerstwo w dziedzinie Handlu i Inwestycji (TTIP) a konku-rencyjność polskich producentów żywności Konkurencyjność pol-skich producentów żywności i jej determinanty (1)

Jakościowo-cenowe wskaźniki konkurencyjności w handluproduktami rolno-spożywczymi Polski Monitoring i ocena konku-rencyjności polskich producentów żywności (2)

Monitoring i ocena konkurencyjności polskich producentów żywności (4). Pozycja konkurencyjna

Ryzyko kursowe a handel zagraniczny produktami rolno- -spożywczymi Polski Ryzyko w gospodarce żywnościowej –teoria i praktyka

Skutki rosyjskiego embarga na import produktów rolno- -spożywczych

Wskaźnikowa ocena konkurencyjności handlu produktami rolno- -spożywczymi Monitoring i ocena konkurencyjności polskich pro-ducentów żywności (1)

Marketing. Wybrane problemy

Competing in a world of sectors without borders

Attitudes towards the impact of digitisation and automation on daily life

Trade Liberalization and Revealed Comparative Advantage

Dictionary of Marketing Terms

The Trade Unit Values Database

Konkurencyjność gospodarki Polski a proces integracji europejskiej i rozwojugospodarki opartej na wiedzy Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy

Impacts of decoupled agricultural sup-port on farm structure, biodiversity and landscape mosaic: some EU results

GM crops: global socio-economic and environmental impacts 1996-2015

The second machine age: Work, progress, and prosperity in a time of brilliant technologies

Ekonomia międzynarodowa

Międzynarodowe stosunki gospodarcze

Umowy o wolnym handlu UE z Koreą Południową, Singapurem i WietnamemKonkurencyjność polskich producentów żywności i jej determinanty (2)

Analiza konkurencyjności polskiego eksportu do Unii Europejskiej przeprowa-dzona metodą jakościowo-cenową Korzyści i koszty członkostwa Polskiw Unii Europejskiej t. I

Analiza poziomu cen osiąganego przez eksporterów polskich na rynku niemieckim w latach 1992-1994 Polska polityka handlu zagranicznego 1995-1996

Analiza cen osiąganych przez eksporterów polskich i konkurentów z krajów Unii Europejskiej na rynku niemieckim w latach 1992-1995 Zagra-niczna polityka gospodarcza Polski 1996-1997

The rise of the network society: The information age: Economy, society, and culture

Korporacje transnarodowe w przemyśle spożywczym w Polsce

Commission staff working document accompanying the document “Monitoring the applica-tion of European Union law 2016 Annual Report”

The rise of big data: How it's changing the way we think about the world

Cyfrowa Polska. Szansa na technologiczny skok do globalnej pierwszej ligi gospodarczej

Interesy europejskiego rolnictwa w świetle global-nych uwarunkowań polityki gospodarczej

Crop Genetic ResourcesAgricultural Resources and Environmental Indicators, 2006 Edition

Crop Genetic resources. An Economic Appraisal

Marketing

Kontekst innowacji w grupach producentów rolnych

Stan przewag cenowych na rynku wybranych produktów przetwórstwa spożywczegoMonitoring i ocena konkurencyjności polskich producentów żyw-

ności (3) Potencjał konkurencyjny – wybrane elementy

Rozwój przemysłu spożywczego w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej Przemiany strukturalne przemysłu spożyw-

czego w Polsce i UE na tle wybranych elementów otoczenia zewnętrznego

Konkurencyjność cenowo-jakościowa polskiego handlu zagranicznegoCeny w handlu zagranicznym Polski. Aspekty makro- i mikro-

ekonomiczne

Dimensions of Quality Upgrading in CEECs

Systemic competitiveness: new gov-ernance patterns for industrial development

Newsrelease Euroindicators

Export and Import Price Index Manual. Theory and Practice

Genetically Engineered Crops in the United States

Wybrane aspekty innowacyjności w sektorze rolno-spożywczym

Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw przemysłu spożywczego poprzez doskona-lenie działań w obszarze zarządzania wiedzą Monitoring i ocena konkurencyjności polskich producentów żywności (3). Potencjał konkurencyjny – wybrane ele-menty

Competitiveness and innovation of the Polish food in-dustry

Transfer wiedzy i dyfuzja innowacji jako źródło konkurencyjności przed-siębiorstw przemysłu spożywczego w Polsce

The future of employment: how susceptible are jobs to computeri-sation?

Resources, Policies, and Agricultural Productivity in Sub-Saharan Africa

Changes in the Romanian agrifood trade competitiveness in the post-accession period

Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2016

Ops 4.0: Fueling the next 20 percent productivity rise with digital analytics

Organizacyjno-ekonomiczne skutki zróżnicowania powiązań gospodarstwrolniczych z otoczeniem

Gotowość do współpracy

Marketing żywności

Country specific factors and the pattern of horizontal and vertical intra-industry trade in the United Kingdom

Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Zarys teorii i praktyki handlowej

The U.S. tariff and comparative advantage: A survey of method

Ekonomika produkcji rolniczej

Ekonomika rolnictwa. Zarys teorii

The New Common Agricultural Policy: Ηow do Member States Respond to Flexibility?

Herausforderungen für die Landwirtschaft

Procesy wzrostu w rolnictwie

Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004-2016

Competitiveness of global agriculture: Policy lessons for food security

Pomiar i ocena stabilności makroekonomicznej w Polsce

Calculation of external trade indices based on unit values – training module

Effizienzsteigerung in der Milchviehhaltung durch optimierte Fütterung

The Economics of productivity

Reklama

Wsparcie finansowe w ramach Wspólnej Polityki Rolnej dla Polskiw latach 2014-2020: ile na poprawę dochodów rolniczych i na wzmacnianie konkurencyjnościrolnictwa? Konkurencyjność polskich producentów żywności i jej determinanty (1)

Innowacyjność młodych rolników i ich postawy wobec zmian na przy-kładzie gospodarstw rolnych położonych w regionie rozdrobnionego rolnictwa

Postęp techniczny w gospodarstwie rolniczym

Technologia produkcji a gospodarstwo rolnicze (ujęcie teoretyczne)Postęp techniczny a organizacja gospodarstw rolniczych

Nowy pragmatyzm kontra nowy nacjonalizm

Marketing

Rolnictwo wobec wyzwań globalizacjiPrzemysł spożywczy – makrootoczenie, inwestycje, ekspansja zagraniczna

Możliwości zwiększenia produkcji zbóż w Polsce Czy Polsce grozi kryzys zbożowy

Ekonomia międzynarodowa. Teoria i praktyka

Postęp biologiczny w rolnictwie Encyklopedia Agrobiznesu

Competitiveness, Productivity and Efficiency in the Agricultural and Agri-Food Sectors

Legatum Prosperity Index

Initiative for Europe. A sovereign, united, democratic Europe

Rynek kwalifikowanego materiału siewnego pszenicy ozimej w Polsce

Investing in research and education versus commodity pro-grams: Implications for agricultural productivity

Digital globalization: The new era of global flows

Postęp biologiczny w hodowli, nasiennictwie i produkcji ziemniaka w Polsce.Część I. Przegląd ilościowych metod oceny postępu hodowlanego i odmianowego

Innowacje i rozwój gospodarczy

Makro- i mikroekonomia. Podstawowe problemy

Doha dead and buried in Nairobi: lessons for the WTO

The Network Society: Economic Development and International Competitiveness as Problems of Social Governance

Systemic Competitiveness

Umowy o stowarzyszeniu z UE w ramach partnerstwa wschodniego – wybrane zagadnienia Z badań nad prawem, administracją i myślą polityczną

Marketing. Podręcznik akademicki

Plan na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju

Historia rozwoju teorii i polityki konkurencyjności międzynarodowej

Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej

Międzynarodowa zdolność konkurencyjna i międzynarodowa konkurencyjność go-spodarki narodowej

Znaczenie promocji w działalności marketingowej przedsiębiorstwa

Postęp biologiczny a rozwój rolnictwa w końcu XX i początkach XXI stulecia

Szybki Monitoring NBP. Analiza sytuacji sektora przedsiębiorstw

Price-quality competition in the exports of the Central and Eastern EuropeanCountries

Innowacje, wzrost i dobrobyt. Postęp techniczny w ujęciu teoretycznym

Reklama w procesach konkurencji

Integracja pozioma producentów rolnych – możliwości i bariery

From Competitive Agility to Competitive Leapfrogging: Responding to the Fast Pace of Change

Handbook of Research on Global Competitive Advantage through Inno-vation and Entrepreneurship

Globalne megatrendy a wzrost gospodarczy i rozwój oparty na wiedzy – sektor żywnościowy

Konkurencyjność. Teoria i praktyka

Governance and growth: A simple hypothesis explaining cross-country differences in productivity growth

Międzynarodowy handel rolny

Competitiveness and industrial policy: from rationalities of failure towards the ability to evolve

Stan obecny i perspektywy hodowli bydła mlecznego w Polsce

Wpływ umowy o wolnym handlu Unii Europejskiej z Ukrainą na import polski –wstępna ocena

Clusters and the new economics of competition

How smart, connected products are transforming competition

Czynniki hamujące chęć organizowania się rolników w grupy producentów rolnychPerspektywy rozwoju grup producentów rolnych – szanse i zagrożenia

Działalność ośrodków doradztwa rolniczego w procesie integracji poziomej w rolnictwie w opinii członków grup producentów rolnych

International Economics

Identyfikacja procesów wzrostowych w sektorze rolno-spożywczym

Populism and the Economics of Globalization

Institutions rule: the primacy of institutions over geog-raphy and integration in economic development

Czynniki kształtujące poziom produkcji i dochodów w rolnictwie

Koncentracja produkcji zwierzęcej

Postęp biologiczny w rolnictwie

Poszukiwanie równowagi ekonomiczno-ekologicznej i etycznej w produkcji mleka

Tendencje zmian w organizacji i ekonomice przedsiębiorstw rolnych – aspekty teoretyczne

Ekonomia

The future of agricultural trade governance in the World Trade Organization

Shaping the future of work in Europe’s digital front-runners

International Competitiveness and Comparative Advantage: A Survey and a Pro-posal for Measurement

Kierunki przeobrażeń strukturalnych oraz uwarunkowania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich

Single Market Scoreboard

Encyklopedia promocji i reklamy

Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2012-2016

Sprawozdanie z działalności Agencji Rynku Rolnego w 2012 (2015 i 2016) roku

Rola postępu biologicznego w rolniczej produkcji roślinnej

The causes and consequences of the dependence of quality price

Ceny żywności w Polsce i Unii Europejskiej w 2016 r

Jakościowo-cenowe strategie konkurencji w polskim handlu produktami rolno- -spożywczymi Monitoring i ocena konkurencyjności polskich produ-centów żywności (5). Synteza

Konkurencyjność polskiego przemysłu spożywczego na rynku krajowym i między-narodowym – wybrane elementy

Krajowe i importowane surowce w produkcji żywności w Polsce

Price advantages of Polish food producers in the European Union marketAssessment of the competitiveness of

Polish food producers in the European Union

Quality and price competition strategies in trade in agri-food products of Po-land with the European Union Assessment of the competitiveness of Polish food producers in the European Union

Uwarunkowania zewnętrzne konkurencyjności polskich producentów żywnościKonkurencyjność polskich producentów żywności i jej determi-

nanty (1)

The improvement in the international competitiveness of the Polish food sector and its support with public funds during Poland’s membership in the EU

The Value of Food. Internazionalization, competition and local development in agro-food systems

Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej

Promocja, reklama, aktywizacja sprzedaży

Międzynarodowa pozycja konkurencyjna Polski. Teoria i praktyka

Postęp biologiczny w rolnictwie w erze genomiki i modyfikacji genetycznych

Direct Payments in the CAP post 2013

Ocena pozycji konkurencyjnej przemysłu spożywczego w Polsce na tle wybra-nych państw Unii Europejskiej Konkurencyjność polskich produ-centów żywności i jej determinanty (2)

The competitive position of the European food and drink industry

The Future of Food and Agriculture, Trends and Challenges

The State of Food and Agriculture

The World Bank Annual Report 2008

Global food demand and the sustainable intensifi-cation of agriculture

Gospodarka rodzinna w rolnictwie: uwarunkowania i mechanizmy rozwoju

Declining Productivity Gains and the Field Gap in RiceFarming Systems and Poverty, Improving farmers’ livelihoods in a changing World

Veinte Años de Cultivos Genéticamente Modificados en la Agricultura Argentina 2016

Czynniki wzrostu konkurencyjności polskiego przemysłu spożywczego

Economic Research Service using agricultural yield survey data form USDA

A theoretical evaluation of alternative trade intensity measures of revealed comparative advantage

Stan, kierunki i efektywność innowacji w przedsiębiorstwach przetwórstwa rolno-spożywczego

Uwarunkowania ograniczania ryzyka w produkcji roślinnej z wykorzystaniemubezpieczeń

Efekty upowszechniania postępu biologicznego w produkcji roślinnej

Postęp w plonowaniu odmian pszenicy ozimej i żyta w doświadczeniach odmiano-wych w Polsce

Wykorzystanie potencjału plonowania zbóż w produkcji rolniczej w Polsce

Zmiany w zużyciu nasion kwalifikowanych w Polsce

Wpływ podstawowych nakładów plonotwórczych na poziom i wartość produkcji w gospodarstwach rolniczych

Wieś polska – charakterystyka ludności rolniczej

The competitiveness of Polish agriculture after accession to the EU

Competitiveness of the EU food industry. Ex-post assessment of trade performance embedded in international economic theory

Promocja. System komunikacji przedsiębiorstwa z rynkiem

Współczesna kwestia agrarna

Wirkung von Lebensleistung und Nutzungsdauer der Kühe auf die Ökonomie der Milchpro-duktion

The Global Competitiveness Report 2017-2018

World Trade Statistical Review

Prognoza przekształceń strukturalnych polskiego rolnictwa do 2020 roku

Rachunek ekonomiczny w rolnictwie

Efektywność postępu technicznego w modelowych gospodarstwach rodzinnych

WRI Annual Report 2013

Konkurencyjność́ polskich gospodarstw mlecznych i z chowem bydła rzeźnego na tle analogicznych gospodarstw z wybranych krajów

Skala produkcji, efektywność i konkurencyjność polskich gospodarstwwyspecjalizowanych w produkcji mleka

EGZEMPLARZ BEZP ATNY

Nak ad 0 egz., ark. wyd. Druk i oprawa:

Konkurencyjność polskich producentów żywności i jej ...

Documents

Transcript of Konkurencyjność polskich producentów żywności i jej ...