Konferencja organizowana w ramach projektu badawczego ... · • 1. Sytuacja na rynku pracy –...

Konferencja organizowana w ramach projektu badawczego Komitetu Badań Naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

pt. "Samotne rodzicielstwo a zagrożenie wykluczeniem społecznym"

Konferencja organizowana w ramach projektu badawczego Komitetu Badań Naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt. "Samotne rodzicielstwo a zagrożenie wykluczeniem społecznym".

Samotne rodzicielstwo a zagrożenie

wykluczeniem społecznym Założenia projektu

Uzasadnienie podjęcia tematu – co wiemy o samotnym rodzicielstwie?

• Wzrost liczby rodzin osób samotnie wychowujących dzieci • 1.Przemiany modelu rodziny – jako wyraz niestabilności rodziny, rezultat przemian

systemu wartości jednostki, jej postaw i zachowań. Indywidualizacja, dążenie do samorealizacji jednostki i „ poszukiwania szczęścia” wyrażają się m.in poprzez bardziej zindywidualizowane formy życia osobistego :

• - wzrost liczby rozwodów • - wzrost liczby urodzeń pozamałżeńskich • - związki kohabitacyjne – nietrwałość • 2.Uwarunkowania cywilizacyjne – warunki życia i pracy zachorowalność na

choroby cywilizacyjne, wypadki • - zgony osób w wieku aktywnego rodzicielstwa, nadumieralność mężczyzn • 3. Uwarunkowania ekonomiczne • - migracje osób mających obowiązki rodzinne – niepełność faktyczna rodziny

Wymowa liczb

• „Szara strefa” informacji: urodzenia pozamałżeńskie, migracje zagraniczne • Rok 1980 = 100

Wymowa liczb Tablica 1. Rodziny biologicznie pełne i niepełne oraz rodziny pełne i niepełne z dziećmi i bez dzieci pozostających na utrzymaniu do lat 24 (w tys.) Typ rodziny 1970 1978 1988 2002 2011 Dynamika

2011/1970

Ogółem 5 931 7 239 7 897 8 001,1 8 130,9 137,1

Rodziny biologicznie pełne

5 053 5 990 6 323 5 971 w tym 5860,3 małżeństwa a

110,7 partnerzy

5628,1 w tym 5456,8 małżenstwa i

171,3 partnerzy

111,4

Rodziny bilogicznie niepełne

878 1 249 1 574 2 030,1 2 502,9 285,1

Rodziny pełne z dziećmi na utrzymaniu

x 5 041 5 309 4 953,9 4 169,9 82,7 (1978=100)

Rodziny niepełne z dziećmi na utrzymaniu

x 710 901 1 125,5 1288,0 181,4 (1978=100)

Źródło: wyniki Narodowe Spisy Powszechne, http://www.stat.gov.pl/gus/ (dostęp w dniu 8-9 grudnia 2013 r.)

Wymowa liczb

Tablica 2. Rodziny biologicznie niepełne w ogólnej populacji rodzin oraz dynamika rodzin biologicznie

niepełnych wg narodowych spisów powszechnych

Lata Wskaźnik udziału rodzin

niepełnych w liczbie rodzin

ogółem

Dynamika rodzin niepełnych

(rok poprzedniego Spisu

=100)

1970

1978

1988

2002

2011

12,7

13,4

15,4

25,4

30,8

X

142,3

179,3

129,0

123,3

Jak żyją? • Warunki życia rodzin niepełnych – ich uwarunkowania • 1. Sytuacja na rynku pracy – bezrobocie, niestabilność zatrudnienia wpływ na

warunki materialne rodzin z jedynym żywicielem; zagrożenie – syndrom cech i sytuacji utrudniających podjęcie i stabilizacje zatrudnienia

• 2. Ubóstwo rodzin – czy rodzinom niepełnym żyje się najgorzej?

Typy rodzin

Minimum egzystencji

Relatywna granica ubóstwa

Ustawowa granica ubóstwa

Małżeństwa

2010 2012 2010 2012 2010 2012

1 dziecko 1,9 2,5 7,5 7,7 1,9 2,1

2 dzieci 3,9 4,2 15,1 12,3 5,5 4,9

3 dzieci 9,9 9,8 28,0 24,9 14,3 13,4

4+ dzieci 24,0 26,6 44,2 47,4 34,3 32,7

Matka lub ojciec z dziećmi

7,3 8,1 17,9 19,5 9,7 9,1

Sytuacja dzieci zagrożenia

• Zróżnicowana zależnie od przyczyn powstawania rodziny niepełnej • - śmierć rodzica = sytuacja kryzysowa, traumatyczna, związana z okresem

choroby i śmiercią; trudności wychowawcze wynikające ze stanu emocjonalnego dziecka i matki

• - rozwód rodziców = negatywny wpływ konfliktów poprzedzających rozwód na proces wychowawczy, poczucie odrzucenia, brak poczucia bezpieczeństwa; chęć zwrócenia na siebie uwagi, brak nadzoru nieposłuszeństwo, zaniedbanie w nauce, zaburzenia emocjonalne; brak wzorców osobowościowych wynikających z braku jednego z rodziców; nadopiekuńczość matek jako kompensata braku ojca zaburzenia procesu socjalizacji

• - urodzenie pozamałżeńskie ( faktyczna samotność) = negatywny wzór ojca, trudności z wyjaśnieniem sytuacji, brak ( ograniczenie) kontaktów z rodziną własną i rodziną ojca zerwania więzi, wpływ na procesy socjalizacji

• Zanikanie stygmatyzacji dziecka jako efekt przemian kulturowych

Sytuacja dzieci zagrożenia

• migracje zagraniczne • - obciążenie opieką i wychowaniem jednego z rodziców, brak autorytetu i nadzoru

drugiego z rodziców, rozłąka brak poczucia bezpieczeństwa, osamotnienia, zaburzenie w zachowaniu = trudności wychowawcze;

• osłabienie więzi wynikających z zachwiania bezpośrednich relacji: dziecko- rodzic; • materialna „rekompensata” rozłąki wpływ na kształtowanie systemu wartości (

dobra materialne staja się nadrzędną wartością) • związki kohabitacyjne ( „ samotność” formalna, nie faktyczna) • ograniczenie kontaktów z ojcem biologicznym, • brak akceptacji dziecka przez partnera samotnego rodzica, • w skrajnych przypadkach – przemoc wobec dziecka

Polityka rodzinna na rzecz rodzin niepełnych – pomoc czy utrwalanie zjawiska?

• -Preferencje w systemie podatkowym • - możliwość wspólnego rozliczenia się z dzieckiem przy spełnieniu warunków:

– podatnik jest panną, kawalerem, osobą owdowiałą, osobą rozwiedzioną lub separowaną (prawnie), lub pozostaje w związku małżeńskim, ale małżonek pozbawiony jest praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności

– samotnie wychowuje dziecko (w roku podatkowym)

- możliwość korzystania z ulgi prorodzinnej (na dziecko)

Polityka rodzinna na rzecz rodzin niepełnych - pomoc czy utrwalania zjawiska?

• Preferencje w systemie świadczeń rodzinnych • - definicja osoby samotnie wychowującej dziecko/ci: panna, kawaler, osoba owdowiała, osoba

rozwiedziona, separowana ( prawnie), chyba, że wychowuje co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem • - świadczenia rodzinne : - dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka ( 170

zł miesięcznie, 340 zł na wszystkie dzieci); na dziecko niepełnosprawne 80 zł ( 160 zł na wszystkie dzieci niepełnosprawne), jeżeli dochodów rodziny nie przekracza 50% wysokości kryterium dochodowego dodatek zwiększa się o 50zł ( 100 zł na wszystkie dzieci)

• Świadczenie alimentacyjne - do wysokości bieżąco ustalonych alimentów nie wyżej niż 500 zł - kryterium dochodowe -725 zł na osobę ( wyższe niż w przypadku świadczeń rodzinnych)


• Pomoc społeczna

- brak definicji rodziny niepełnej; przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące

• - niepełność rodziny= dysfunkcja w sytuacjach bezradności w sprawach opiekuńczych i wychowawczych oraz prowadzenia gospodarstwa domowego

• - prawo do innych świadczeń na zasadach ogólnych – kryterium dochodowego


• Ocena ekspertów • Zjawisko formalnego samotnego rodzicielstwa wynika z możliwości korzystania z

preferencji w ramach systemów wsparcia: środowisk o niskich dochodach – jako beneficjentów świadczeń rodzinnych i socjalnych; środowiska o wyższych dochodach – jako beneficjentów preferencji w systemie podatkowym ( Szukalski 2004)

• „Ocenia się, że raptowny wzrost liczby przypadków powstawania rodzin formalnie niepełnych z powodu rozwodu i urodzeń pozamałżeńskich, który nastąpił między 2000 a 2005 rokiem mógł być związany z wejściem w życie ustawy o świadczeniach rodzinnych, preferujących rodziny niepełne ( osoby samotnie wychowujące dzieci)” (Rządowa Rada Ludnościowa 2010).

Z historii badań IPiSS • Samotne matki, samotni ojcowie

badanie 1982,: Sytuacja społeczna i materialna rodzin niepełnych wskutek rozwodu ( D.Graniewska), Sytuacja społeczna i materialna rodzin niepełnych z powodu śmierci współmałżonka (K.Krupa), Sytuacja społeczna i materialna matek niezamężnych( B,Balcerzak-Paradowska, B. Konwerska)

• publikacja IW ZZ 1986 pod red. D.Graniewskiej • … rodziny niepełne są „nosicielami” poważnych problemów społecznych. • … z odrębną przyczyną niepełności rodziny wiążą się znaczące zróżnicowania sytuacji społeczno -

materialnej rodzin. Odmienne są też możliwości prawidłowej realizacji funkcji opiekuńczo –wychowawczej rodziny.

• Matki niezamężne – świadoma decyzja czy lekkomyślność? • …” młody wiek kobiet oznacza, że „ nie osiąga jeszcze ustabilizowanej sytuacji zawodowej i materialnej,

głównie mieszkaniowej(..) przyjście na świat dziecka użalenia je jeszcze bardziej nie tylko materialnie, ale także moralnie i psychicznie od rodziców czy szerszego środowiska rodzinnego”(…)

• Kolejnym, negatywnym skutkiem(…) jest porzucenie dziecka przez matkę • Rozwód - przyczyny i skutki • … Większość obowiązków wynikających z konieczności zapewnienia materialnych warunków egzystencji i

obowiązków opiekuńczo-wychowawczych przejmuje matka. … …istnieją szanse i możliwości współdziałania rodziców zarówno w sferze zapewnienia dzieciom materialnych środków egzystencji jak i w wychowywaniu.” Praktyka okazała się różna.

Z historii badań IPiSS • Rodziny niepełne w warunkach bezrobocia pod red. D. Graniewskiej, 1992 (

B.Kołaczek,. J.Strzelecka) • - „narastające bezrobocie stworzyło poważne zagrożenie dla materialnej egzystencji rodzin,

szczególnie dla tych które już przedtem znajdowały się w niekorzystnych sytuacji. Do rodzin szczególnie narażonych na dalszą pauperyzację i społeczną degradację w przypadku braku zatrudnienia należą rodziny niepełne”.

• Sytuacja ta nie „ uruchomiła poczucia odpowiedzialności i pomocy ze strony ojców, nie utrwaliła się jeszcze praktyka korzystania z pomocy publicznej ( systemu pomocy społecznej)

• Rodziny niepełne – B. Kołaczak w: Rodziny w Polsce. Ewolucja. Zróżnicowanie. Okres transformacji, red. S.Golinowska, B.Balcerzak-Paradowska, 1995

– „zahamowanie wzrostu liczby rodzin niepełnych w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych może mieć charakter przejściowy. Wciąż bowiem utrzymuje się wysoka liczba zgonów współmałżonków oraz rosnący trend urodzeń pozamałżeńskich(…( w przyszłosci liczba rozwodów będzie się ponownie zwiększać”

• Rodziny niepełne – prawdopodobieństwo zagrożenia ubóstwem - B.Kołaczek w:Polska bieda. Kryteria. Ocena. Przeciwdziałanie, red. S. Golinowska 1996

– „ analiza ubóstwa w rodzinach niepełnych(…) jest sygnałem do rozważenia działań zapobiegawczych i interwencyjnych skierowanych na ochronę dzieci przed deprywacja potrzeb rozwojowych oraz zagrożenia patologia społeczną”

Samotne rodzicielstwo a zagrożenie wykluczeniem społecznym

• Realizatorzy • prof. nadzw. dr hab. Bożena Balcerzak-Paradowska • prof. dr hab. Danuta Graniewska • prof. nadzw. dr hab. Bożena Kołaczek • dr Dorota Głogosz


• Cele projektu • Cel diagnostyczny • Rozpoznanie : • - położenia społeczno-ekonomicznego rodzin samotnych matek i ojców, • - uwarunkowań zagrożenia wykluczeniem społecznym • - społecznego otoczenie funkcjonowania tych rodzin • - metod (strategii) wyjścia z sytuacji zagrożenia • Cel aplikacyjny • Ocena skuteczności polityki społecznej i rodzinnej i sformułowanie zasad i metod

wsparcia sprzyjających integracji społecznej w środowisku lokalnym i na rynku pracy.


• Hipotezy badawcze • Zróżnicowanie sytuacji społeczno-ekonomicznej i warunki wychowania dzieci w

rodzinach niepełnych zależą od przyczyn powstawania rodzin (śmierć współmałżonka, rozwód, urodzenia pozamałżeńskie, migracja jednego z rodziców) oraz cech demograficznych i społeczno -ekonomicznych samotnego rodzica

• Przyjmowane przez rodziny niepełne strategie życiowe mają często charakter bierny i nie są ukierunkowane na podjęcie aktywności zawodowej. Jest m.in. następstwo zasad korzystania z różnych form pomocy w ramach polityki społecznej i rodzinnej.

• Istnieje zróżnicowanie postaw w wychodzeniu z uzależnienia od świadczeń społecznych i wobec reaktywizacji zawodowej, wynikające z przyczyny niepełności rodziny oraz z cech demograficznych i społeczno-ekonomicznych samotnego rodzica


• Hipotezy cd. • Uwarunkowania zewnętrzne, a zwłaszcza sytuacja na lokalnych rynkach pracy nie

umożliwiają usamodzielnienia się jedynych żywicieli rodzin z dziećmi; także funkcjonujący system pomocy nie sprzyja takiemu usamodzielnieniu się samotnych rodziców

• Korzystanie z sieci wsparcia lokalnego nie powoduje przyjmowania przez rodziny niepełne strategii życiowych prowadzących do usamodzielniania się.


• Metody badań empirycznych • Badania ilościowe (PAPI): • - indywidualne wywiady kwestionariuszowe w rodzinach niepełnych ( matek i

ojców samotnie wychowujących dzieci) – pobierających świadczenia rodzinne • - indywidualne wywiady kwestionariuszowe wśród rodzin niepełnych będących

świadczeniobiorcami pomocy społecznej • z uwzględnieniem przyczyn niepełności rodziny

• Teren badań – województwa: • Kujawsko-pomorskie • Lubuskie • Warmińsko- mazurskie

Przyczyny Rodzaj pobieranych świadczeń

Razem Udział w próbie

Pomoc społeczna

Tylko świadczenia

rodzinne

Razem

Osoby rozwiedzione

68 67 135 29,9%

Osoby owdowiałe

42 46 88 18,9%

Osoby porzucone

46 53 99 21,2%

Panny i kawalerowie

71 73 144 30,9%

Razem 227 239 466 100%


• Metody badań cd. • Badania jakościowe (IDI) • Badaniem jakościowym objęto 5 typów respondentów: • 15 rodziców samotnie wychowujących dzieci, przebywających w Domach Samotnej

Matki prowadzonych przez różne podmioty – po 5 indywidualnych wywiadów pogłębionych w wybranych powiatach z terenu wytypowanych województw

• 3 kierowników Domów Samotnej Matki, prowadzonych przez: pomoc społeczną, Kościół i NGO – po 1 indywidualnym wywiadzie pogłębionym w każdym z trzech wymienionych województw, w wybranych do badania powiatach;

• 6 przedstawicieli ośrodków pomocy społecznej – po 2 indywidualne wywiady pogłębione w trzech wybranych do badania województwach, w powiatach wybranych ze względu na liczbę rodziców korzystających z oferty świadczeń kierowanych do samotnych rodziców (możliwie najwyższy procent beneficjentów);


• Badania jakościowe cd. • 6 reprezentantów organizacji pozarządowych działających na rzecz rodzin

niepełnych – po 2 indywidualne wywiady pogłębione w trzech wybranych do badania województwach;

• 6 kierowników powiatowych urzędów pracy - po 2 indywidualne wywiady pogłębione w trzech wybranych do badania województwach, w powiatach wybranych ze względu na liczbę rodziców korzystających z oferty świadczeń kierowanych do samotnych rodziców (możliwie najwyższy procent beneficjentów).

• Konkurs na pamiętniki – „Samotne rodzicielstwo – moje życie”


• Zakres przedmiotowy analizy materiałów empirycznych • R. Samotni rodzice- kim są? Jak żyją? • 1. Przyczyny samotnego rodzicielstwa • 2.Sytuacja rodzinna • 3. Sytuacja dzieci • 4. Materialne warunki życia • - sposób gospodarowania dochodem • 5.Kontakty towarzyskie • 6. Najważniejsze problemy życiowe


Zakres przedmiotowy analizy materiałów empirycznych Strategie życiowe samotnych rodziców 1. Własna aktywność na rzecz poprawy sytuacji 1.1. Status zawodowy 2. Korzystanie ze wsparcia 2.1. Korzystanie ze świadczeń rodzinnych i pomocy społecznej 2.2. Korzystanie z instytucjonalnych form opieki nad dzieckiem 2.3. Pomoc urzędów pracy 2.4. Pomoc innych instytucji 2.4. Środowiskowe sieci wsparcia 3. Ocena systemu pomocy i postulaty zmian


• Zakres przedmiotowy analizy materiałów empirycznych • Pomoc samotnym rodzicom w działaniach instytucji i organizacji 1. Ośrodki Pomocy Społecznej – jako podstawowy podmiot polityki rodzinnej na rzecz

samotnych rodziców • 1.1. Przyczyny udzielania pomocy • 1.2. Zakres podmiotowy – Samotni rodzice jako beneficjenci systemów pomocy • 1.3.Zakres przedmiotowy- Formy pomocy. Adekwatność i skuteczność działań • 1.4. Zasady funkcjonowania • 1.5. Propozycje zmian w systemach pomocy • 2. Rola PUP w aktywizacji zawodowej samotnych rodziców • 2.1. Zakres podmiotowy działania - Charakterystyka osób samotnie wychowujących dzieci: ich

postawy wobec aktywizacji zawodowej • 2.2 Zakres przedmiotowy - Formy pomocy • 2.3. Zasady funkcjonowania


• Zakres przedmiotowy analizy materiałów empirycznych • 3. Działania NGO’s na rzecz samotnych rodziców • 3.1. Zakres podmiotowy – Kim są beneficjenci? • 3.2. Formy pomocy • 3.3. Zasady funkcjonowania • 3.4. Ocena działań systemowych i propozycje zmian • Rodziny niepełne(Samotni rodzice) w sytuacjach ekstremalnych (Pensjonariusze Domów

Samotnych Matek) • 1. Sytuacja osobista i rodzinna • 2. Środowisko pochodzenia • 3. Przyczyny zamieszkania w DSM • 4. Ocena warunków pobytu i pomocy • 5. Ścieżki życia i plany na przyszłość • 6.Pensjonariusze DSM w oczach personelu • 6.1 Kim są pensjonariusze DSM?- Charakterystyka mieszkańców(II) • 6.2. jakie reprezentują postawy życiowe? • 6.3. Jakiej pomocy w zakresie usamodzielnienia mogą się spodziewać? • 6.4.Zasady funkcjonowania placówki ; możliwości i bariery

Wykluczenie społeczne - przyjęte podejście

Wykluczenie materialne (ubóstwo, deprywacja potrzeb)

Wykluczenie z dostępu do pracy Wykluczenie z dostępu do usług

społecznych (Marshall) Wykluczenie z więzi społecznych

Przyczyny określone poprzez skutki

Przyczyny określone poprzez skutki opinie samotnych matek i ojców Brak dostępu do pracy poprzez skutek czyli

bezrobocie 34,4% badanych to bezrobotni 51,3% świadczeniobiorców pomocy społecznej to

bezrobotni 18,4% pobierających zasiłki rodzinne to

bezrobotni 53,4% bezrobotnych nie otrzymuje ofert pracy w

PUP, a pozostali otrzymali, ale 28,8% pracodawcy nie przyjęli, a 17,8% praca nie spełniała ich oczekiwań

Brak dostępu do pracy (bezrobocie) według płci respondentów

Brak dostępu do pracy według wieku

Brak dostępu do pracy według wykształcenia

Brak dostępu do pracy wg klasy miejscowości

Brak dostępu do pracy (bezrobocie) według przyczyn niepełności

Brak dostępu do pracy (bezrobocie) wg województwa

Wniosek Brak dostępu do pracy częściej dotyczy: 1/ kobiet niż mężczyzn, 2/ młodych do 29 lat niż starszych 3/ z wykształceniem podstawowym niż z

pozostałymi poziomami 4/ mieszkańców wsi i małych miast niż

większych 5/panien i kawalerów niż pozostałych 6/ 2,5-razy świadczeniobiorców pomocy

społecznej niż pobierających zasiłki rodzin.

Ubóstwo i deprywacja potrzeb Kryterium doboru próby korzystanie z

pomocy społecznej czyli ubóstwo Pieniędzy nie starcza nawet na najtańsze

jedzenie (sposób gospodarowania dochodem): 6,% ogółu 10,1% korzystających z pomocy społecz. 2,1% z korzystających z zasiłków rodzin.

41

Deprywacja potrzeb według płci

Deprywacja potrzeb według wykształcenia (wiek-nie)

Deprywacja potrzeb według przyczyny niepełności rodziny

Wniosek Częściej odczuwają deprywację potrzeb: matki niż ojcowie osoby wykształceniem podstawowym niż

innym panny i kawalerowie niż inne typy rodzin

niepełnych beneficjenci pomocy społecznej (5x) niż

pobierający zasiłki rodzinne

45

Brak preferencji w dostępie do usług opieki nad małym dzieckiem (płeć)

Brak preferencji w dostępie do usług opieki nad małym dzieckiem (wiek)

Brak preferencji w dostępie do usług opieki nad małym dzieckiem – klasa miejscowości

Brak preferencji w dostępie do usług opieki nad małym dzieckiem - województwo

Wniosek

Brak preferencji w dostępie do usług opieki częściej:

Mężczyźni zdecydowanie niż kobiety Osoby starsze niż najmłodsze Osoby na wsi niż w miastach Na Warmii i Mazurach, kujawsko-

pomorskim niż lubuskim

Wykluczenie z interakcji społecznych - brak więzi społecznych Zwracanie się o pomoc 1/ w opiece nad dzieckiem 76,5%

najbliższa rodzina;19,4% przyjaciele 2/ w kłopotach finansowych najbliższa

rodzina 74,5%, przyjaciele -16,9%, sąsiedzi 2,7%

Samotność: najbliższa rodzina 78,6%’;przyjaciele 29,6; sąsiedzi 9,2

Z kim respondenci utrzymują kontakty?

Bliska rodzina 90,9 Przyjaciele 75,7 Sąsiedzi 58,5 Dalsza rodzina 42,2 Koledzy z pracy 32,8 Matka/ojciec dziecka 28,9 Partner 20,4%

Wniosek Niekoniecznie wykluczeni z interakcji

społecznych, bo: Więzi rodzinne prawie wszyscy Przyjaciele zdecydowana większość Często w środowisku zamieszkania

(sąsiedzi) Niedostatki więzi z drugim rodzicem

dziecka czyli samotne rodzicielstwo to brak drugiego z rodziców

Przyczyny wykluczenia– opinie przedstawicieli OPS, NGO i PUP „Główną przyczyną jest ubóstwo, w

następnej kolejności będzie bezrobocie, następna sprawa to jest nieporadność w ramach opiekuńczo-wychowawczych, prowadzenia gospodarstwa domowego, pomoc przy załatwieniu spraw związanych z alimentami, jakichś świadczeń” . (Kierownik OPS, Strzelce Krajeńskie).

Przyczyny wykluczenia -OPS „Ta bezradność występuje chyba

częściej u tych niepełnych rodziców, ale przemoc domowa rzadziej” (kierownik OPS, woj. warmińsko-mazurskie)

Przyczyny wykluczenia -NGO „Są panie. Są młode dziewczyny, które jeszcze się uczą i

zaszły w ciążę. Więc sytuacja jest taka, że są na utrzymaniu rodziców. A dużo jest takich dziewczyn? No jest parę. Jest. Jest. Jest. Są takie panie, które… są panie po rozwodach i po przejściach życiowych. I nagle zostają same z jakimś tam bardzo małymi alimentami i nie umieją się w tym wszystkim odnaleźć. I są panie samotne, które mają pięcioro dzieci i twierdzą, że są samotne cały czas. Też takie się zdarzają panie. Więc tutaj jak gdyby pierwsza pomoc to jest najbardziej dla tych dziewczyn… pozostające na utrzymaniu rodziców, a jeszcze no nieraz się zdarza, że ktoś tam nie pracuje, albo mama, tata na rencie. Czy takie sytuacje są? Też są. Ciężko mają w domu, więc ta pomoc przesuwa się na te dziewczynę.” (NGO Toruń, Fundacja Pomocy Samotnym Matkom).

Przyczyny wykluczenia - NGO

„Większość jest z tej przemocy bardziej, z tych problemów nadużywania. Myślę, że z 15% zostawionych, bo ojcowie wyjechali za granicę do pracy.” (Stowarzyszenie Pomocy Bliźniemu im. Brata Krystyna Gorzów).

Przyczyny wykluczenia -PUP *”Często są to osoby, które naprawdę nie

poszukują pracy (…) Nie chcą, jeżeli są jakieś propozycje, to nie chcą jej podjąć, bo mówią, że mają małe dzieci lub samotnie wychowują i nie są zainteresowane. Często mówią, że im się to nie opłaca, bo z opieki społecznej dostają takie pieniądze, że im się nie opłaca podejmować jakiejś pracy.” [Przedstawiciel PUP, woj. kujawsko-pomorskie]

59

Przyczyny wykluczenia -PUP „Najczęściej matki samotne, które

przychodzą mówią, że nie chcą korzystać z tych form, ponieważ nie mają z kim zostawić dzieci. Dzieci są taką barierą dla nich ochronną. Mówią, że jest to nieopłacalne, nie opłaca się podjąć pracy, ponieważ wynajęcie opiekunki jest zbyt drogie. No różne są wymówki. Ale generalnie wcale nie są zbyt chętni, tym bardziej, jeżeli są podopiecznymi opieki społecznej. „ [Przedstawiciel PUP, woj. kujawsko-pomorskie]

Przyczyny wykluczenia - PUP

„Normalni bezrobotni z zarejestrowanym bezrobociem. Tacy, którzy szukają pracy i chętnie skorzystają z tej”. [Przedstawiciel PUP, woj. warmińsko-mazurskie]

Wnioski czyli czy samotne rodzicielstwo oznacza wykluczenie

Na ile – trudno określić, ale w świetle badań opinii –stanowi przyczynę, albo jedną z przyczyn wykluczenia z pracy, zaspokojenia podstawowych potrzeb materialnych i z preferencji w dostępie opieki instytucjonalnej nad małym dzieckiem

Wnioski końcowe cd.

Badania pozwoliły pokazać ustrukturyzowanie, zróżnicowanie opinii badanej grupy rodzin niepełnych o swojej sytuacji według pewnych cech

Wnioski końcowe

Płeć, wiek, przyczyna niepełności, miejsce zamieszkania silnie różnicują sytuacje badanych w zakresie braku dostępu do pracy, do opieki nad dzieckiem i zaspokojenia potrzeb materialnych

Badana grupa zdaje się nie być wykluczona z więzi społecznych

Dziękuję za uwagę

Konferencja organizowana w ramach projektu badawczego Komitetu Badań Naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt. "Samotne rodzicielstwo a zagrożenie wykluczeniem społecznym".

Plan wystąpienia – zagadnienia

• 1. Typy strategii radzenia sobie w trudnych sytuacjach • 2. Trudne sytuacje w życiu samotnych rodziców • 3. Strategie rozwiązywania problemów przez samotnych

rodziców • 4. Sylwetki aktywnych i biernych • 5. Wnioski

Typy strategii radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych ( w świetle literatury przedmiotu)

• Typologia zachowań ekonomicznych gospodarstw domowych w sytuacji trudności materialnych ( finansowych)

• Działania na rzecz wzrostu dochodów i zmniejszenia wydatków+ bilansowanie budżetu gospodarstwa domowego

• Aktywne: ( strategia „lisa”) • - podejmowanie pracy ( w różnych formach: stała, dodatkowa, własna

przedsiębiorczość, samozatrudnienie, praca za granicą) • - podnoszenie kwalifikacji • Pasywne: ( strategia „jeża”) • - redystrybucja dochodów w czasie ( wykorzystywanie oszczędności,

pożyczki) • - redystrybucja dochodów między grupami ( pomoc od rodziny,

znajomych)

Strategie cd.

• Pasywne (cd): • - ograniczenia posiadanych zasobów( oszczędzanie na

wydatkach, wyprzedaż majątku) • Kryzysowe: ( strategia „leminga”) • - korzystanie z pomocy publicznej ( pomoc społeczna, pomoc

NGO) • - zaleganie z opłatami ( Milic-Czerniak 1999, Grotowska-Leder 2011, Czapiński 1993))

Strategie cd. Strategie w sytuacji zagrożenia wykluczeniem społecznym

• Aktywność pozytywna, polegająca na staraniach o usamodzielnienie, o wyjście z trudnej sytuacji przy wykorzystaniu własnych sił i środków.

• Strategia przystosowawcza -umiejętność życia w trudnej sytuacji; rodzina ogranicza konsumpcje począwszy od tej, związanej z zaspokojeniem potrzeb wyższego rzędu na ograniczaniu potrzeb podstawowych skończywszy

• Konsolidacja rodzinna • o charakterze wewnątrzrodzinnym w formie : • - konsolidacji wokół celu ( np. zaspokojenia w pierwszej kolejności potrzeb dziecka,

zapewnienia dziecku wykształcenia • –wzajemnego wsparcia rodzinnego ( zrozumienie, akceptacja, pomoc ) • o charakterze zewnętrznym ( szersza rodzina) – różne formy wsparcia najczęściej-

jako efekt zwrócenia się o pomoc • Aktywność „pozorna” - koncentracja na staraniach o pomoc, głównie świadczenia

społeczne z różnych źródeł i instytucji; ma charakter priorytetowy, stanowi ona strategię zastępczą w stosunku do aktywności pozytywnej

Strategie cd.

• Bierność - oczekiwanie na pomoc , postawa zastępująca podjęcia jakiejkolwiek aktywności

• Aktywność „dewiacyjna” np. praca nieletnich dzieci w formach utrudniających realizację obowiązków szkolnych, jest „odpowiedzią” na bierność dorosłych członków rodziny. Skrajnym przykładem są działania naruszające porządek prawny np. nielegalny handel, przemyt, drobne kradzieże do zachowań przestępczych ( napady, rozboje) i patologicznych ( prostytucja, w tym także – nieletnich.

• ( Balcerzak-Paradowska 2005)

Strategie cd.

• Radzenie sobie ze stresem – w sytuacjach kryzysowych ( ekstremalnych) • - strategia zadaniowa : realne rozwiązywanie problemu , zmian sytuacji

na lepsze • - strategia emocjonalna –zmiana sposobu przezywania trudnej sytuacji • - bezradność – poddanie się w obliczu kłopotów, ratunek przed

odpowiedzialnością i wysiłkiem, „ klęska” dotychczasowego sposobu radzenia sobie

• (Lazarus, Fokman 1984, za Czapiński 2013)

Trudne sytuacje w życiu osób samotnie

wychowujących dzieci ( opinie respondentów)

Trudne sytuacje w życiu osób samotnie wychowujących dzieci( wg przyczyn niepełności)

Strategie życiowe na rzecz rozwiązywania problemów ( wyjścia z sytuacji zagrożenia)

• Trudności finansowe • Strategie aktywne:

– podjecie pracy – praca dodatkowa


• Strategia dostosowawcza » - zaciąganie pożyczki ( od rodziny, krewnych)


• Strategie kryzysowe • - pomoc społeczna • - pomoc od rodziny • - pomoc od NGO • - pomoc od znajomych ( rzeczowa)


• Strategia bierna • - nie starała/ał się o pomoc chociaż była taka potrzeba

Deklarowane przyczyny bierności

• - opieka nad dzieckiem • - bezradność • - brak wiary w skuteczność

Strategie życiowe osób samotnie wychowujących dzieci ( według typów samotnego rodzicielstwa)

• Przyczyna powstania samotnego rodzicielstwa w pewnym stopniu różnicowała postawy wobec starań na rzecz poprawy sytuacji finansowej

• praca własna - częściej występowała w grupie osób rozwiedzionych oraz panien i kawalerów

• - pomoc rodziny – grupa panien i kawalerów • - bierność ( brak starań) – osoby owdowiałe i porzucone

Działania na przyszłość

• Planuje podjecie działań 58% ogółu respondentów; częściej świadczeniobiorcy pomocy społecznej ( 70%) niż pobierający tylko świadczenia rodzinne (46%)

• Dominują strategie aktywne: • - podjecie pracy – 84% • - podjęcie pracy za granicą – 6% • - podjecie własnej działalności – 1% • - podniesienie wykształcenia 3%

Działania w sytuacji trudności z opieką/wychowaniem nad dzieckiem • dominacja strategii „ konsolidacji rodzinnej”

• poszukiwanie wsparcia środowiskowego • zwracanie się o do instytucji głównie do OPS, szkoły

Działania w sytuacji trudności emocjonalnych

• dominacja strategii „ konsolidacji rodzinnej” • wsparcie środowiskowe • rzadsze korzystanie ze wsparcia instytucji niż w przypadku problemów

opiekuńczych • wsparcie instytucji - głównie OPS

Na ile instytucje wspierają aktywność?

• Pomoc społeczna:- • - dominacja świadczeń pieniężnych • - rzadziej pomoc rzeczowa • - sporadycznie – poradnictwo • -pomoc asystenta rodzinnego ( około co 5-ty świadczeniobiorca pomocy

społecznej) • - kontrakt socjalny - 8% obecnie; 3% korzystało wcześniej • Powiatowe Urzędy Pracy: • - brak ofert pracy -53% • - pracodawca nie zatrudnił - 29% • - oferta nie spełniła oczekiwań -18%

Na ile instytucje wspierają aktywność cd.

• PUP • Inne formy pomocy: • - opłacanie składek ubezpieczeniowych 39% • - skierowanie do pracy -28% • - skierowanie na szkolenia - 22% • -skierowanie do prac interwencyjnych - 17% • - zasiłek dla bezrobotnych - 10% • - skierowanie do robót publicznych - 6% • Brak pomocy 29%

Sylwetki aktywnych i pasywnych( wyniki analiz badan ilościowych i jakościowych – opinie przedstawicieli instytucji)

Cechy Aktywni (częściej) Pasywni (częściej)

Cechy demograficzno-społeczne: Płeć Wiek Wykształcenie Typ rodziny Czynniki ekonomiczne dochód

Mężczyźni Młodszy wiek Wyższy poziom wykształcenia Rozwiedzeni; panny/ kawalerowie Świadczeniobiorcy świadczeń rodzinnych

Kobiety, Starszy wiek Niższy poziom wykształcenia Osoby owdowiałe; panny/kawalerowie Świadczeniobiorcy pomocy społecznej

Sylwetki aktywnych i pasywnych( wyniki analiz badan ilościowych i jakościowych – opinie przedstawicieli instytucji) cd.

Cechy Aktywni Pasywni

Czynniki sytuacyjne Czynniki osobowościowe

Przypadkowe macierzyństwo nieletnich, bardzo młodych, nieporadnych

Mające kłopoty wychowawcze

Uzależnione od pomocy społecznej

Osoby roszczeniowe

Osoby z problemami emocjonalnymi spowodowanymi trudnymi sytuacjami

Osoby ( kobiety) w sytuacjach ekstremalnych (pensjonariuszki DSM)

Osoby uzależnione( nałogi)

Wnioski * Najpoważniejszym problemem, deklarowanym przez osoby samotnie

wychowujące dzieci są trudności finansowe. Dla poprawy sytuacji najczęściej stosowane są strategie pasywne ( kryzysowe) – zwracania się o pomoc. Są one częstsze niż działania aktywne – podjecie pracy.

* Dominacja strategii biernych ( kryzysowych) wynika z: - uwarunkowań wewnętrznych – cech społeczno-demograficznych osób samotnie

wychowujących dzieci ( płeć, wiek, wykształcenie). Przyczyna jest też koncentracja na sprawowaniu osobistej opieki nad dziećmi.

Strategie te są częstsze wśród rodzin niepełnych - świadczeniobiorców pomocy społecznej:

są to osoby niegotowe do podjęcia pracy ( czuja się ograniczone opieka nad małym dzieckiem(…), a nawet uzupełniania kwalifikacji, czy przekwalifikowania się. Często są jednocześnie podopiecznymi OPS.

są to osoby „ z duża niechęcią do (…) kierowania na szkolenia, przyjmowania ofert pracy(…). Postawa ta nasila się w sytuacji, gdy osoby te jednocześnie pozyskują inne świadczenia ( z OPS, NGO). Są niejako uzależnione od pomocy społecznej”

przedstawiciele PUP

Wnioski cd. • Dominacja strategii biernych ( kryzysowych) wynika też z uwarunkowań

zewnętrznych : - pomoc społeczna (OPS) koncentruje się na świadczeniach pieniężnych;

osoby samotnie wychowujące dzieci rzadko korzystają z form aktywizujących ( kontrakt socjalny), wynika to także a postaw beneficjentów utrudniających takie działanie

• ” rodzice samotni )…) oczekujący stałego wsparcia, zwłaszcza finansowego, mało skłonni do zmiany własnej sytuacji, trudni do współpracy np. zawierania kontraktów socjalnych, aktywizacji zawodowej” – postawa roszczeniowa

- ograniczenie działań Powiatowych Urzędów Pracy - brak ofert pracy - źródłem wsparcia dla osób samotnie wychowujących dzieci, niezależnie od

przyczyny samotnego rodzicielstwa mających problemy opiekuńczo-wychowawcze i emocjonalne jest przede wszystkim rodzina.

0123456789

ODSETEK GOSPODARSTW DOMOWYCH (G.D.) SAMOTNYCH RODZICÓW WŚRÓD OGÓŁU G.D.

Z DZIEĆMI NA UTRZYMANIU (2006-2011)

Największy udział (pow. 5%) w: Belgii, Danii, Francja, Irlandia, Estonii, na Litwie, Łotwie, w Niemczech, Szwecji i W. Brytanii.

Najniższy udział (poniżej 2%) w: Bułgarii, Grecji, Rumunii.

Największy spadek udziału: (2006-2011) nastąpił w Szwecji (1,8 pp). Wzrost udziału: na Litwie, Łotwie, w Portugalii , Francji i w Słowenii (1 -1,1pp)

ODSETEK DZIECI DO LAT 18 ŻYJĄCYCH W RODZINACH NIEPEŁNYCH

02468

101214161820

Udział dzieci żyjących w rodzinach niepełnych waha się od 3% w Grecji do 19% w Irlandii.

Udział ten jest wyższy w krajach nordyckich, nadbałtyckich, w W. Brytanii i Irlandii, natomiast najniższy w Europie Południowej.

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY RODZIN NIEPEŁNYCH (1)

• PRZYCZYNA NIEPEŁNOŚCI RODZINY: osoby samotne (niezamężne) i rozwiedzione stanowią 40% r.n. we Włoszech i 46% na Malcie. W Irlandii, Szwecji, Słowenii i W. Brytanii stanowią one ponad 50%.

• SAMOTNI OJCOWIE: od 3% na Litwie do 30% w Szwecji. Najwyższy w krajach skandynawskich, ale też we Włoszech, Rumunii i Grecji.

• PRZECIĘTNA LICZBA DZIECI: wyższa w W. Brytanii i Irlandii niż w pozostałych krajach.

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY RODZIN NIEPEŁNYCH (2)

• GOSPODARSTWO DOMOWE: w Bułgarii 71% r.n. żyje w gospodarstwach wielorodzinnych, natomiast w krajach skandynawskich, w Niemczech, Francji, Belgii, Holandii i W. Brytanii – ok. 1/3; w Polsce, na Malcie i w Słowacji – więcej niż 2/3.

• WYKSZTAŁCENIE: średnie – od 7% na Słowacji do 78% na Malcie. Samotni rodzice z wykształceniem poniżej średniego dominują w 5 krajach: Belgii (37%), Irlandii (41%), Luksemburgu (44%), Estonii (54%).

• AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA: w pełnym wymiarze czasu pracuje od 16% w Irlandii do 75% na Słowacji i w Słowenii. W niepełnym wymiarze pracują głównie w EU15 (11% na Malcie i Cyprze, 50% w Holandii) . Bezrobotni: od 3% w Holandii do 27% w Niemczech. Bierni zawodowo: od 5% w Słowenii do 36% w W. Brytanii, 49% w Irlandii, 54% na Malcie. SAMOTNI RODZICE CZĘSCIEJ NIŻ MAŁŻEŃSTWA SĄ BEZROBOTNI; RZADZIEJ BIERNI ZAWODOWO

• ZAGROŻENIE UBÓSTWEM DZIECI W R.N. : 4-krotnie wyższe w Niemczech, 1,3 x wyższe na Węgrzech i 1,1 x w Rumunii (tu jednak w ogóle aż 1/3 dzieci żyje w ubóstwie).

• Najniższe wskaźniki ubóstwa dzieci w r.n. są w Danii, Finlandii, na Słowenii i w Austrii .

• W pięciu krajach (Finlandia, Bułgaria, Włochy, Słowacja i Rumunia) zakres ubóstwa dzieci jest większy w gospodarstwach wielorodzinnych niż jednorodzinnych. Gospodarstwa wielorodzinne r.n. w Finlandii i we Włoszech są jednak rzadkie, podczas gdy w pozostałych krajach – dominujące.

• W Rumunii i Bułgarii 80% dzieci żyje w rodzinach niepełnych odczuwających deprywację materialną ( w rodzinach pełnych – ok. 50%). W Szwecji, Luksemburgu i Danii – w rodzinach niepełnych -20%, a w pełnych 5%.

NAJPOWAŻNIEJSZY PROBLEM: KUMULACJA UBÓSTWA DZIECI i DEPRYWACJI MATERIALNEJ…

ROZWIĄZANIE PROBLEMU (?): TRANSFERY SPOŁECZNE

020406080

100

AUST

RIA

BELG

IABU

ŁGAR

IACY

PRDA

NIA

ESTO

NIA

FINL

ANDI

AFR

ANCJ

AGR

ECJA

HISZ

PANI

AHO

LAND

IAIR

LAND

IALI

TWA

LUKS

EMBU

RGŁO

TWA

MALT

ANI

EMCY

POLS

KARe

p. C

ZECH

RUMU

NIA

SŁOW

ACJA

SŁOW

ENIA

SZW

ECJA

W.B

RYTA

NIA

WĘG

RYW

ŁOCH

Y

PO PRZED

Dzięki transferom społecznym efektywnie zredukowano ubóstwo dzieci (o połowę) w r. n. w W. Brytanii, Irlandii, Francji, na Węgrzech, Słowenii, w Holandii, Danii i Finlandii.

Generalnie, jest to rozwiązanie znacznie mniej skuteczne w tzw. NMS. Transfery są skuteczniejsze w krajach, gdzie większość samotnych rodziców nie pracuje zarobkowo. W pozostałych przypadkach najskuteczniejszym rozwiązaniem okazuje się np. subsydiowany dostęp do

placówek opieki nad dziećmi.

FRANCJA • Kraj o 6% udziale r.n. wśród g.d.; z wysokim wskaźnikiem gospodarstw

jednorodzinnych • Obraz r.n. w tym kraju odpowiada – w większości cech – przeciętnej unijnej. • Transfery społeczne skutecznie ograniczają ubóstwo wśród dzieci w r.n.

Reforma systemu świadczeń rodzinnych zmieniła warunki korzystania z zasiłku dla rodzin niepełnych.

-Nadal przysługuje do 3. r. życia dziecka, ale można pracować zarobkowo (bez ograniczeń). Nadal przysługują pozostałe świadczenia dla rodzin z dziećmi.

- Łączenie pracy z pobieraniem zasiłku (przez 6 miesięcy przy wyznaczaniu dochodu rodziny nie bierz e się pod uwagę wynagrodzenia z pracy, a przez kolejne 9 miesięcy wlicza się do dochodu rodziny 50% wynagrodzenia za pracę.

-Dostępność opieki pozarodzinnej nad dziećmi

-REZULTAT: wzrost aktywności zawodowej samotnych rodziców małych dzieci; wzrost dochodów rodzin (nawet do 40%)

WIELKA BRYTANIA • Jeden z najwyższych udziałów r.n. wśród g.d. i najwyższy wśród g.d. jednorodzinnych • Jeden z najwyższych odsetków dzieci żyjących w tych rodzinach w skali UE • Najwyższa skuteczność redukcji ubóstwa dzieci dzięki transferom społecznym.

W warunkach problemów gospodarczych wprowadzono zmiany :

- stopniowe ograniczanie wieku dziecka uprawniającego do tzw. wsparcia dochodowego samotnych rodziców (IS) (z 12 lat w 2008 r. do 7 lat w 2010.

- uruchomienie specjalnego programu (New Deal for Lone Parents) zapewniającego opiekę indywidualnego doradcy zawodowego dla rodziców dzieci do lat 16, którzy nie pracują lub pracują do 16 godzin tygodniowo. Uczestniczący w programie otrzymują specjalny zasiłek.

REZULTATY:(PO ROKU) -56% r.n. przystąpiło do programu NDLP -16% r.n. podjęło pracę w wymiarze co najmniej 16 godzin tyg. -2% uzyskuje inne wsparcie dochodowe (pomoc społeczna)

IRLANDIA • Największy spadek udziału r.n. w ostatniej dekadzie, ale aktualnie prawie co 5. dziecko żyje

w r.n. Wysoka dzietność r.n. to konieczność szczególnej polityki ochrony przed ubóstwem i deprywacją materialną.

• Wysoki udział r.n. o niskim poziomie wykształcenia rodziców. • Wysoki wskaźnik bierności zawodowej w tych rodzinach. • Transfery społeczne skutecznie poprawiają sytuację tych rodzin, ale pochłaniają ogromne

sumy. • System zasiłków dla r.n. uwzględniał różnorodność przyczyn ich powstawania (np. zasiłek

dla małżonków osób przebywających w więzieniu czy dla kobiet opuszczonych przez męża).

W warunkach problemów gospodarczych wprowadzono zmiany:

- ograniczając stopniowo (2013-2017) wiek dzieci uprawniający do zasiłku dla rodzin niepełnych (z 18 (14,12) lat do 7 lat)

-wprowadzając dodatkowe zasiłki dla poszukujących pracy i wykonujących prace niskopłatne.

REZULTATY: ??? Projekt reformy wdrażany jest od 2013 r.

• Duży zakres ubóstwa i deprywacji • Niska realna wartość wsparcia i mała efektywność transferów

społecznych kierowanych do rodzin niepełnych • Niskie wskaźniki zatrudnienia samotnych rodziców • Ograniczony dostęp do instytucjonalnej opieki nad dziećmi

POLSKA

Dyskusja panelowa

Moderator: prof. nadzw. dr hab. Bożena Kołaczek, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych Uczestnicy Panelu:

KRYSTYNA WYRWICKA Dyrektor Departamentu Polityki Społecznej, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

JANINA SZUMLICZ Dyrektor Departamentu Polityki Rodzinnej, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

KRZYSZTOF SKOMRA Powiatowy Urząd Pracy, Radom-Pionki

PIOTR ZIEJA Prezes Fundacji „Centrum Praw Ojca i Dziecka”

ANNA SZCZYCIŃSKA Dom Samotnej Matki i Dziecka przy OPS Warszawa Praga-Północ

MIROSŁAW CHYBA Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej w Płocku

Liczba rodzin niepełnych korzystających z pomocy społecznej

2008 2009 2010 2011 2012

Liczba rodzin niepełnych ogółem

1115

991

952

1021

855

Liczba rodzin z 1 dzieckiem

542

476

494

515

412

Liczba rodzin z 2 dzieci

325

292

278

295

272

Liczba rodzin z 3 dzieci

146

134

106

128

103

Liczba rodzin z 4 dzieci i więcej

102

89

74

83

68

Typy rodzin objętych pomocą

2008 2009 2010 2011 2012

Liczba rodzin ogółem

6042

5650

5917

5878

5639

Liczba rodzin wielodzietnych (3+)

186

160

139

133

137

Liczba rodzin niepełnych

1115

991

952

1021

855

Liczba rodzin niepełnych jako powód trudnej sytuacji życiowej

332

301

398

267

209

Powód trudnej sytuacji życiowej

2008 2009 2010 2011 2012

Bezrobocie

2669

2746

2810

3012

2973

Ubóstwo

2509

2619

2330

2677

2500

Niepełnopsrawność

1485

1587

1531

1548

1584

Długotrwała lub ciężka choroba

1093

998

1165

1172

1373

Bezradność w sprawowaniu opieki i wychowaniu

694

651

580

(syt. kryzysowa 716)

568


632


Samotne rodzicielstwo

332

301

398

267

209

Rodziny niepełne w 2013r. (stan na dzień 30.11.2013)

Liczba rodzin niepełnych ogółem: 885 Liczba rodzin z 1 dzieckiem: 472 Liczba rodzin z 2 dzieci: 251 Liczba rodzin z 3 dzieci: 110 Liczba rodzin z 4 dzieci i więcej: 52 Liczba rodzin zastępczych (niepełnych): 67 Dominujące problemy wśród rodzin niepełnych to: bezrobocie, ubóstwo, niepełnosprawność, przewlekłe choroby, bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i alkoholizm*

Formy wsparcia dla rodzin niepełnych

Pomoc finansowa na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych w postaci zasiłków celowych, zasiłków celowych specjalnych oraz zasiłków okresowych, zasiłki pieniężne w ramach programu „Pomoc Państwa w zakresie dożywiania”. Pomoc niepieniężna w formie zapewnienia posiłków dla dzieci w szkołach. Organizacja wypoczynku letniego oraz zimowego dla dzieci. Obejmowanie rodzin niepełnych wsparciem ze strony asystentów rodzinnych. Kierowanie dzieci do uczestnictwa w zajęciach w placówkach opiekuńczo wychowawczych wsparcia dziennego (świetlice środowiskowe). Świadczenie poradnictwa specjalistycznego oraz możliwość korzystania z doradztwa pedagogicznego, psychologicznego, prawnego oraz teraupetycznego. Kierowanie do programu prac społecznie użytecznych. Kierowanie do uczestnictwa w projektach współfinansowanych ze środków EFS. Kwalifikowanie dzieci z rodzin niepełnych do pomocy w ramach „Szlachetnej Paczki”.

Formy wsparcia dla rodzin niepełnych cd.

Realizacja projektów socjalnych adresowanych m.in. do rodzin niepełnych: „Radosne Święta” - organizacja paczek świątecznych dla dzieci, „Pomagamy dzieciom” - projekt realizowany we współpracy z Fundacją Portal FM – organizacja spotkań okolicznościowych oraz zajęć socjoterapeutycznych dla dzieci, „Od serducha dla malucha” - projekt realizowany we współpracy z Centrum Wolontariatu – zaopatrywanie w środki higieniczne rodzin posiadających niemowlęta, „Ubierz Malucha” - projekt realizowany we współpracy z Auchan Polska – zaopatrywanie dzieci w odzież i obuwie, „Zaczarowany tornister” - projekt realizowany we współpracy z Wolontariatem Pracowniczym PKN Orlen – wyprawka dla dzieci ze szkół podstawowych, „Świąteczna paczka” - projekt realizowany we współpracy z Wodnym Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym – pomoc rzeczowa dla rodzin znajdujących się w niedostatku.

Co zrobić kiedy ......?

Osoby samotnie wychowujące dzieci mają problemy bo:

- żródłem utrzymania rodziny jest tylko ich dochód ewentualnie alimenty jeśli są do wyegzekfowania, - mają kłopot z podjęciem pracy z uwagi na ogólne uwarunkowania oraz dylemat co zrobić z dziećmi, - trudnej sytuacji materialnej rodziny towarzyszy choroba lub niepełnopsrawność dziecka, - stają przed problemem bezradności i osamotnienia w procesie wychowania dzieci, - problemom egzystencjalnym zaczynają towarzyszyć problemy emocjonalne i społeczne, - nie mogą liczyć na pomoc i wsparcie otoczenia, - tracą poczucie własnej wartości, - w rodzinie zaczyna dochodzić do sytuacji kryzysowych.

Co zrobić żeby było łatwiej?

- inwetsować w kapitał ludzki poprzez umożliwienie podnoszenia wykształcenia i kwalifikacji zawodowych somotnych rodziców, -promowanie i podejmowanie działań o charakterze profilaktyczno – wspierającym, - wsparcie w zatrudnieniu oraz powrocie na rynek pracy osób samotnie wychowujących dzieci, szczególnie kobiet (grupa docelowa), - wprowadzenie ulg dla pracodawców zatrudniających osoby samotnie wychowujące dzieci, - prowadzenie polityki opiekuńczej i edukacyjnej ułatwiającej samotnym rodzicom dostęp do żlobków i przedszkoli, - rozszerzenie usług edukacyjnych i opiekuńczych, - stworzenie realnego i jednorodnego systemu wsparcia dla rodzin w tym rodzin niepełnych, szczególnie dla rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi, - kreowanie polityki mieszkaniowej zapobiegającej utracie tytułu prawnego do mieszkania, eksmitowaniu, rozwój budownictwa komunalnego, socjalnego oraz kształtowanie polityki czynszowej,

Samotne rodzicielstwo?


Konferencja organizowana w ramach projektu badawczego ... · • 1. Sytuacja na rynku pracy –...

Documents

Transcript of Konferencja organizowana w ramach projektu badawczego ... · • 1. Sytuacja na rynku pracy –...