SZTUKA SŁUCHANIA

Podstawowa umiejętność służąca tworzeniu i utrzymywaniu związków z innymi.

Słuchanie to komplement, ponieważ niesie w sobie informację: „Interesuję się tym, co

dzieje się w twoim życiu – ty i twoje doświadczenia są dla mnie ważne”

Prawdziwe słuchanie oparte jest na intencji zaangażowania się w jeden z następujących

celów:

Zrozumienie drugiej osoby;

Cieszenie się jej obecnością/zainteresowanie rozmową;

Nauczenie się czegoś;

Udzielenie pomocy lub pocieszenie

BARIERY UTRUDNIAJĄCE SŁUCHANIE

1. Porównywanie

W trakcie rozmowy cały czas próbujesz ocenić, kto jest mądrzejszy, bardziej

kompetentny, zdrowszy emocjonalnie – ty czy twój rozmówca

Niewiele dociera do ciebie, ponieważ jesteś zbyt zajęty ocenianiem, czy

dorównujesz rozmówcy

2. Domyślanie się

Gdy domyślasz się, czyli czytasz w myślach drugiej osoby, nie zwracasz zbytnio

uwagi na to, co ludzie mówią, a wręcz nie dowierzasz słowom

Próbujesz zgadnąć, co rozmówca „naprawdę” myśli lub czuje

Takie domysły, przeczucia, niejasne przesłanki nie mają nic wspólnego z tym, co

dana osoba do ciebie mówi

3. Przygotowywanie odpowiedzi

Jeśli myślisz, co masz powiedzieć za chwilę, nie masz czasu na słuchanie

Musisz się starać, aby wyglądać na zainteresowanego

4. Filtrowanie

Słuchanie wybiórcze, np. zwracasz uwagę na to, czy twój rozmówca jest zły,

nieszczęśliwy

Unikanie słyszenia pewnych wypowiedzi – zwłaszcza negatywnych, krytycznych,

zagrażających

5. Osądzanie1

Negatywne etykietki mają ogromną moc

Osądy powinny być formułowane dopiero po wysłuchaniu i ocenieniu treści

wypowiedzi. To podstawowa zasada uważnego słuchania.

6. Skojarzenia

Słuchasz „jednym uchem” i nagle coś, co przekazuje rozmówca, uruchamia

łańcuch skojarzeń

Kiedy jesteśmy znudzeni czy zniecierpliwieni rozmową, mamy większą skłonność

do uciekania w łańcuch skojarzeń

7. Utożsamianie się

Cokolwiek powie twój rozmówca, odnosisz do swojego doświadczenia

Zaczynasz swoje ekscytujące opowieści i nie masz czasu, aby naprawdę usłyszeć i

poznać drugą osobę

8. Udzielanie rad

Wystarczy, że usłyszysz kilka pierwszych zdań, a już zaczynasz szukać

odpowiedniej rady

9. Sprzeciwianie się

Ta przeszkoda karze ci się kłócić i spierać

Druga strona nigdy nie czuje się naprawdę wysłuchana, ponieważ zawsze ci

spieszno, aby się z nią nie zgodzić

Podczas rozmowy wyszukujesz wypowiedzi, z którymi mógłbyś polemizować

Znajdź jeden punkt, w którym mógłbyś się z nim zgodzić

Rodzaje sprzeciwiania się:

Gaszenie – za pomocą zgryźliwych i sarkastycznych uwag, które mają na celu

zaniechanie tematu

Dyskontowanie – lekceważenie lub przyjmowanie wiadomości z zastrzeżeniem.

Polega na tym, że za każdym razem, gdy słyszysz komplement, natychmiast

wyliczasz wszystko, co może obniżyć twoją wartość.

10. Przekonanie o swojej racji

Jesteś gotowy posunąć się bardzo daleko – nawet do przekręcania faktów,

podnoszenia głosu, obwiniania, przypominania grzechów z przeszłości – aby tylko

uniknąć poczucia, że się mylisz

Masz niewzruszone przekonania, nigdy nie przyznajesz się do błędów – więc nie

uczysz się na nich i cały czas je popełniasz

2

11. Zmiana toru

Nagła zmiana tematu. Przestawiasz rozmowę na inne tory, kiedy jesteś znudzony

tematem lub czujesz się nieswojo, gdy jest on poruszany

Obracanie w żart, czyli ciągłe reagowanie na słowa rozmówcy żartem lub

dykteryjką

12. Zjednywanie

„Tak… Prawda… Absolutnie… Wiem… Oczywiście… Niewiarygodne… Tak…

Naprawdę?”

Chcesz być miły, uprzejmy, wspierający. Chcesz, aby ludzie cię lubili, więc

zgadzasz się ze wszystkim. Słuchasz na pół uważnie – na tyle tylko, aby nie zgubić

wątku – ale nie angażujesz się naprawdę. Nie dostrajasz się do rozmówcy – chcesz

tylko zjednać go sobie. Badasz, co mówi.

CZTERY KROKI SKUTECZNEGO SŁUCHANIA

1. Słuchanie aktywne

Parafrazowanie – powtarzanie swoimi słowami tego, co – jak nam się wydaje –

ktoś powiedział. Można zacząć zwrotami: „Mówisz, że… Innymi słowy… Zaczekaj,

próbuję zrozumieć… Czy chcesz przez to powiedzieć, że…?”

Precyzowanie – zadawanie pytań aż do uzyskania pełniejszego obrazu. Jeśli

dopytujesz się, chcesz wiedzieć więcej – pozwalasz odczuć drugiej osobie, że jesteś

nią zainteresowany

Informacja zwrotna – jeśli sparafrazowałeś, wyjaśniłeś, zrozumiałeś, to dobry

moment, aby powiedzieć o swoich reakcjach. Bez popadania w osądy, możesz

podzielić się tym, co myślałeś, czułeś lub czego doświadczałeś. Trzy ważne cechy

dobrej informacji zwrotnej: natychmiastowa, szczera, wspierająca – np. „Mam

wrażenie, że jest coś, czego mi nie mówisz” jest bardziej wspierające niż: „Coś

przede mną ukrywasz”. „Myślę, że prawdopodobnie popełniłeś błąd” jest bardziej

wspierające niż: „Głupio postąpiłeś”.

2. Słuchanie empatyczne

Wymaga uświadomienia sobie jednej sprawy: każdy z nas próbuje przetrwać. Nie

musisz wszystkich lubić czy zgadzać się ze wszystkimi, ale uznaj fakt: łączą nas

nieustanne zmagania

3

Oznacza słuchanie z odpowiednim nastawieniem: „Trudno jest mi tego słuchać, ale

mam przed sobą drugiego człowieka, który próbuje przeżyć”.

3. Słuchanie otwarte

Trudno jest słuchać, kiedy oceniamy lub szukamy winy

Cały komunikat ulega zaburzeniu, ponieważ przygotowujemy się do odrzucenia

osoby lub jej koncepcji

Jeżeli z góry chcemy kogoś odrzucić, słuchamy wówczas wybiórczo, wychwytując

wszystko, co wydaje się fałszywe

Najważniejsza zasada: wysłuchanie całości komunikatu, a dopiero potem ocenianie

go

4. Słuchanie świadome

Składają się na nie 2 elementy:

Porównanie tego, co słyszymy, ze swoją wiedzą historyczną oraz wiedzą o ludziach

i życiu (porównujemy bez osądu)

Obserwowanie i wsłuchiwanie się w spójność wypowiedzi

PEŁNE SŁUCHANIE (jak być w pełni zaangażowanym słuchaczem?)

Utrzymuj kontakt wzrokowy

Nachyl się nieco w stronę rozmówcy

Wspieraj mówiącego, kiwając głową lub parafrazując

Upewnij się, czy dobrze rozumiesz, poproś o sprecyzowanie wypowiedzi, zadając

pytania

Zadbaj o to, aby nic nie odciągnęło ani nie rozproszyło twojej/waszej uwagi

Nawet, jeśli jesteś zły lub rozdrażniony, zaangażuj się w słuchanie i zrozumienie

wypowiedzi

SZTUKA SŁUCHANIA W ZWIĄZKACH

Komunikacja odwzajemniona – kiedy rozmawiacie na jakiś temat i powstaje

konflikt, dajecie sobie szansę wypowiadania kolejno swoich opinii

Kiedy mówisz:

Wyjaśnij swój punkt widzenia krótko i zwięźle

4

Unikaj obwiniania i obrzucania przezwiskami. Nie oskarżaj i nie skupiaj swojej

uwagi na potknięciach partnera

Mów o sobie i swoim doświadczeniu. Skup się na tym, czego chcesz i co czujesz

Kiedy słuchasz:

Skup całą swoją uwagę na partnerze, aby naprawdę zrozumieć jej/jego uczucia,

potrzeby, opinie

Nie sprzeciwiaj się temu, co słyszysz, nie dyskutuj, nie poprawiaj niczego, co mówi

twój partner

Możesz zadawać pytania, aby coś wyjaśnić, ale nie polemizuj i nie wygłaszaj

argumentów negujących stwierdzenia partnera

5