Kompleksowe badanie sektora ekonomii społecznej w województwie kujawsko-pomorskim

Zadanie współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu SpołecznegoSopot/Toruń, wrzesień 2011

Prezentacja przygotowana przez

PBS DGA Spółka z o.o.ZRB Pryzmat

2

Informacje o badaniu

Projekt badawczy: Kompleksowe badanie sektora ekonomii społecznej w województwie kujawsko-pomorskim w ramach projektu systemowego ROPS w Toruniu pn. „Akademia Pomocy i Integracji Społecznej – Wsparcie kadr”

Zlecający: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Toruniu

Wykonawca: PBS DGA Spółka z o.o.81-812 Sopot, ul. Junaków 2ZRB Pryzmat87-100 Toruń, ul. Fosa Staromiejska 1a

Metodologia: badanie ilościowe i jakościowe (DR, IDI, FGI, CATI, PE, MCC, MC, SSI, EOS, Triada niehomogeniczna, CS, CASI, TDI, CAWI)

Termin realizacji prac terenowych: od 21 lipca do 13 września 2011 r.

Próba: reprezentatywna próba NGO celowa: PES

Ilość badanych podmiotów 135 PES

Prace terenowe przeprowadzili ankieterzy ZRB Pryzmat oraz PBS DGA.Analizy statystyczne wykonano przy użyciu programu SPSS.

3

Metodologia badania

Badanie przeprowadzone zostało technikami:

• analiza danych zastanych

• wywiad telefoniczny

• wywiad grupowy

• indywidualny wywiad pogłębiony

• panel ekspercki

• wywiad częściowo ustrukturyzowany

• wywiad ekspercki

• triada niehomogeniczna

• ankieta internetowa

• telefoniczny wywiad pogłębiony

• studium przypadku

Badanie ilościowe zostało zrealizowane w województwie kujawsko-pomorskim na:

reprezentatywnej próbie organizacji pozarządowych (98)

próbie 37 innych podmiotów ekonomii społecznej (KIS, CIS, ZAZ, WTZ, Spółdzielnie Socjalne)

4

Przedmiot badania

Ekonomia społeczna zgodnie z PO KL rozumiana jest jako:

„nowe narzędzie umożliwiające tworzenie miejsc pracy w połączeniu z celami społecznymi w postaci

przedsiębiorstw społecznych”

W ramach PO KL do kategorii podmiotów ekonomii społecznej zaliczone zostały: spółdzielnie socjalne, spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów i niewidomych, organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o pożytku publicznym i wolontariacie (Dz. U. z dnia 29 maja 2003 r. z późn. zm.).”

Podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ww. ustawy to osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego

Cel główny badania:

weryfikacja ilości i jakości działania podmiotów ekonomii społecznej, wraz z ustaleniem szans i obszarów rozwoju dotychczas działających i nowopowstających podmiotów ekonomii społecznej, przy wykorzystaniu infrastruktury wsparcia ekonomii społecznej (ośrodki wsparcia ekonomii społecznej, centra ekonomii społecznej)

5

Wyniki badania

Liczba podmiotów ekonomii społecznej w województwie kujawsko-pomorskim:

 

• Zakłady Aktywności Zawodowej - 5

• Centra Integracji Społecznej - 4

• Kluby Integracji Społecznej - 26

• Spółdzielnie Socjalne - 16

• Warsztaty Terapii Zajęciowej - 38

• NGO – ok. 4000

6

• połowa z badanych organizacji

prowadzi działalność na terenie gminy

lub powiatu

• ponad dwukrotnie rzadziej

organizacje prowadzą działalność na

terenie całego województwa lub

regionu (22%) albo całego kraju (22%)

• w nielicznych przypadkach terenem

działalności są inne kraje (7%)

• niewielki odsetek organizacji (7%)

prowadzi działalność ograniczającą się

do najbliższego sąsiedztwa (osiedle,

dzielnica)

Wyniki badania

Odbiorcy i obszar działania podmiotów ekonomii społecznej

7

Wyniki badania

Odbiorcy i obszar działania podmiotów ekonomii społecznej

8

Wyniki badania

Katalog usług i produktów oferowanych przez podmioty ekonomii społecznej

9

Dokonując oceny poszczególnych aspektów funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej za najbardziej pozytywnie przez respondentów (pracowników podmiotów ekonomii społecznej) uznane zostały:

• wysoka i satysfakcjonująca jakość usług świadczonych przez podmioty ekonomii społecznej (91%)

• wysokie kompetencje osób pracujących w podmiotach ekonomii społecznej (88%)

• konkurencyjność - niskie ceny, wysoka jakość, atrakcyjność oferty oferowanej przez podmioty ekonomii społecznej

Wysoka ocena jakości usług i produktów oferowanych przez PES została także potwierdzona przez audytorów w badaniu techniką „mystery client” oraz „mystery calling client”

Wyniki badania

Jakość produktów i usług oferowanych przez podmioty ekonomii społecznej

10

Wyniki badania

Struktura wiekowa oraz wykształcenie pracowników ekonomii społecznej

• wśród pracowników PES ponad połowę stanowią kobiety (51%), mężczyźni zaś 49%

• siedmiu na dziesięciu respondentów to osoby z wykształceniem wyższym

• jedna czwarta to osoby z

wykształceniem średnim

• niewielki (odpowiednio 3% i 1%) odsetek stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i średnim.

11

Wyniki badania

Zatrudnienie oraz wolontariat w podmiotach ekonomii społecznej

12

• Przedsiębiorczość – strategie myślenia– wspólny cel– zdolności marketingowe,– znajomość rynku, fachowość

• Kultura organizacyjna – dobrze zgrany zespół– odpowiedni lider, mocna pozycja lidera,

zdolności i kompetencje lidera,– cechy indywidualne zaangażowanych osób,

zdeterminowanie i zahartowanie osób tworzących PES

– współodpowiedzialność• Konkurencyjność

– niskie ceny– wysoka jakość – atrakcyjność oferty

• Partykularność finansowa– nastawienie na zysk– interesowność – wygórowane oczekiwania finansowe– nastawienie wolontariackie – przekonanie o tym,

że praca społeczna nie powinna wiązać się z zarabianiem,

• Kultura organizacyjna– konflikty– brak podziału obowiązków– brak kompetencji, brak wiedzy prawnej– trudności w wykluczaniu osób, które rozbijają

zespół)

• Charakter pracowników (człowiek i jego nawyki (alkoholizm), obawa i lęk przed zmianami, niezgodność charakterów wśród założycieli PES i pracowników, brak profesjonalnego podejścia do obowiązków, postawa roszczeniowa)

Wyniki badania

Na podstawie indeksowej analizy wewnętrznej podmiotów możliwe stało się określenie potencjału i słabych stron podmiotów ekonomii społecznej

13

Wyniki badania

Główne bariery i problemy w działalności podmiotów ekonomii społecznej

• najczęściej występującą barierą w rozwoju organizacji są problemy finansowe, z którymi boryka się ponad połowa (57%) podmiotów w badanej próbie

• w przypadku jednej na pięć organizacji na drodze do rozwoju stoi brak chętnych do współpracy (22%)

• w 12% przypadków największy problem stanowią biurokracja i niejasne przepisy

• w kilku procentach przypadków barierą dla rozwoju organizacji są: problemy lokalowe (8%) problemy z pozyskaniem

zleceń/beneficjentów (5%) trudności we współpracy z

jednostkami samorządu terytorialnego (4%)

brak zrozumienia dla tego typu działalności (3%)

konkurencja między podmiotami (2%)

• 12% badanych organizacji nie dostrzega szczególnych problemów lub barier przeszkadzających w ich rozwoju.

14

Do głównych czynników sprzyjających rozwojowi podmiotów ekonomii społecznej zaliczane są: • umiejętności pozyskiwania środków unijnych i dotacji z konkursów przez działające już PES• odpowiednie profilowanie i wydatkowanie środków i funduszy z projektów• zaangażowanie osób pracujących w PES, w tym przede wszystkim kompetentny i sprawny

lider • dobry pomysł na działanie PES• rozwój świadomości społecznej na temat roli i znaczenia PES

Wyniki badania

Czynniki mające wpływ na zakładanie oraz zamykanie podmiotów ekonomii społecznej

Wyniki badania (wywiadu eksperckiego) potwierdzają wzrostową tendencję do zakładania nowych PES w województwie kujawsko-pomorskim. Jednak ze względu na koszty (opłata w KRS), które należy ponieść w sytuacji zamykania PES, podmioty nie wyrejestrowują PES – zatem nie jest możliwe dokładne określenie liczby zamykanych PES, a tym samym bilansu dot. liczby otwieranych i zamykanych PES.

15

potrzeba większego wsparcia finansowego, rozwiązałoby ono zarówno problemy lokalowe podmiotu, problemy braku płynności finansowej, tj. zalegania z płatnościami składek ZUS czy zalegania z wypłatą wynagrodzeń dla pracowników

poszerzenie zakresu współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego zarówno w kwestii wymiany dobrych praktyk i doświadczeń, wzajemnego zlecania zadań i obowiązków, udostępniania – użyczania pomieszczeń lokalowych w atrakcyjnych cenach, informowania i promowania działań PES na terenie województwa

ujednolicenie i uszczegółowienie przepisów prawa dotyczących działania PES

uproszczenie procedur związanych z zakładaniem i działaniem PES

potrzeba stosowania klauzuli społecznej w zamówieniach publicznych

Wyniki badania

Główne potrzeby podmiotów ekonomii społecznej:

uruchomienie i wprowadzenie niskoprocentowego systemu pożyczkowego skierowanego do PES

16Otoczenie instytucjonalne podmiotów ekonomi społecznej (jednostki współpracujące z PES)

Wyniki badania

Podmiot ekonomii społecznej

Jednostki samorządu terytorialnego

(Urząd Marszałkowski, Urząd Miasta)Inne PES i NGO

Ośrodki wsparcia ekonomii

społecznej

II sektor – sponsorzy partnerzy biznesowi

Administracja centralna (MRR, MPPS, MKiDN)

Ośrodki kultury (MOK,

GOK)PFRON

JST (PUP, ROPS,

WUP)

Szkoły

Ośrodki zdrowia

MOPS/ GOPS, PCPR

17

Wyniki badania

Instytucje z którymi podmioty ekonomi społecznej współpracują najczęściej

Do instytucji najczęściej współpracujących z PES respondenci indywidualnych wywiadów pogłębionych zaliczali:• Urząd Marszałkowski• Ośrodki Wspierania Ekonomii Społecznej• urzędy gminy• ROPS• ośrodki pomocy społecznej• zakłady karne• urzędy pracy (także spoza województwa kujawsko-pomorskiego),• szkoły• inne podmioty ekonomii społecznej

18

Efektywność działań podejmowanych przez Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej przejawia się przede wszystkim w:• ułatwieniu i wskazaniu dostępu PES do

doradztwa/szkoleń z zakresu obsługi księgowej, doradztwa marketingowego, doradztwa prawniczego, doradztwa informatycznego

• poprawie jakości działania PES, podniesienia jakości świadczonych usług przez PES

• bardziej profesjonalnej obsłudze potencjalnego klienta PES, podniesienia kompetencji osób pracujących w PES

• wzroście jakości zarządzania finansami PES

• Efekty wsparcia udzielanego przez OWES są przede wszystkim długotrwałe i owocne

Prezes spółdzielni socjalnej trafnie podsumowała

efektywność działań OWES mówiąc:

„Dzięki działaniu OWES podmiotom ekonomi

społecznej jest lepiej, wygodniej i bezpieczniej –

wiedzą do kogo się zwrócić, zawsze jest pewność, że jest

pomoc w każdej chwili”.

Efektywność wsparcia OWES

Wyniki badania

19

Wyniki badania

Źródła pozyskiwania środków finansowych przez podmioty ekonomii społecznej

20

• jedna na pięć organizacji dysponuje bardzo ograniczonym budżetem – do 5 tysięcy złotych

• budżet od 5 do 20 tysięcy złotych ma 16% organizacji

• budżetem od 20 do 50 tysięcy złotych dysponuje 14% organizacji

• połowa badanych organizacji dysponuje budżetem nie większym niż 50 tysięcy złotych.

• wśród pozostałych, dysponujących większym budżetem, 12% organizacji ma w roku do wykorzystania od 50 do 250 tysięcy złotych

• kolejne 13% od 250 tysięcy do miliona złotych

• budżetem większym niż milion złotych dysponuje w sumie 17% organizacji, wśród których większość stanowią organizacje dysponujące kwotą mieszczącą się w przedziale do 1 do 5 milionów złotych (12%)

• budżet powyżej 25 milionów złotych ma jedna organizacja na sto

Roczny budżet podmiotów ekonomii społecznej

Wyniki badania

21

Dziękuję za uwagę