Kn Ms r k 2 - WordPress.com...Giry e 11 Yy mbo m r mbo Lêle tu Yy n ori mbo belle mbo kul suro tk ....
Transcript of Kn Ms r k 2 - WordPress.com...Giry e 11 Yy mbo m r mbo Lêle tu Yy n ori mbo belle mbo kul suro tk ....
-
Kana Masarak
Kitab 2
Post-syllabaire en langue massalit
Massalit postprimer
1
-
2
-
Kana masarak
Kitab 2
Association SIL
B.P. 4214
N’Djaména
République du Tchad
2011
-
Langue: massalit, parlée dans la préfecture d’Assoungha à l’est du
Tchad, et au Soudan, surtout dans l’Etat fédéral du Darfour
occidental.
Traduction du titre: La langue massalit, Livre 2
Genre: matériel didactique
Language: Massalit, spoken in the Assoungha préfecture in
Eastern Chad and in Sudan, mainly in the Federal State of
West Darfur.
Translation of the title: Massalit language, Book 2
Genre: didactic materials
Illustrations: Juma Adam Yaya, Mubarak Barka Ismail,
Souleymane Abakar, SIL International Illustrations
2ème édition expeŕimentale, 500 exemplaires
2nd experimental edition, 500 copies
© 2010, 2011 Association SIL Tchad
2
-
Kana ndâŋin
Kitabta kana masarak nî ndâŋa wi sininta nal9na ilam
wândaŋina. Wândaŋina-ilim, kitab daraŋi gîlaŋ na tu ndîŋar-
kodo, kitab daraŋi mbarlaŋa tu mândaŋina. Mândaŋini-ilim, jo
kâddur tîran kana nandakacirnu mucuŋa. In ken ka kâddusar
mbo kimin̰ mbeli mbo kimin̰ kâli mbo ûyom wagiye. Kitab igu
mîndiŋari-gim nîyembo ndâynjarisin-kodo mîndiŋara. In ken
mîkala-gu nîyembo amba kalla ye, ka kooy nîyembo gudura kul
giraye igeti. Ka masara mbo masara yanda mbo kooy nîyo kul
giraye kana masaraka wo igeti.
Ka kana kitab mbarlaŋa gu wo katab nena wi dûkum
Brejin nuŋ Tiregin nuŋ Gaga nuŋ hille Hadjer Hadid nuŋ Adré
nuŋ ye. Hâgudu ka kana wi nendeleŋa wi mbo norgola wi mbo
nunduŋa wi mbo dûkum Brejin nuŋ Tiregin nuŋ munazama SIL
nuŋ ye. Mirsi îniŋa:
• Juma Ibrahim Harun (Mestere, hille Derende)
• Juma Adam Yaya (Ichbere, hille Dôroti Alamarga)
• Abderazik Mahamad Ahmad (Mestere, hille Turju)
• Ilyas Dahiya Ismail (Murne, hille Tulus)
• Matar Mahamad Sileman (Kariye, hille Jiri-jirib)
• Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)
• Abdalla Mahamad Ibrahim (Kuŋga, hille Kasarus)
• Mubarak Barka Ismail (Mestere, hille Tirti)
• Eunice Kua (Association SIL Tchad)
• Angela Prinz (Association SIL Tchad)
Suran̰ nena wi Juma Adam Yaya nuŋ Mubarak Barka Ismail nuŋ
Souleymane Abakar nuŋ SIL International Illustrations nuŋ ye.
3
-
Avant-Propos
Ce livre est une collection de textes écrits par des Massalit du Tchad et du
Soudan, tous résidant actuellement au Tchad dans les camps des réfugiés
de Brédjing, Tréguine et Gaga ainsi qu'à Hadjar Hadid et à Adré.
Les noms de ceux qui ont choisi, édité et saisi ces textes se trouvent à la
page 3. Les illustrations ont été fournies par Juma Adam Yaya, Mubarak
Barka Ismail, Souleymane Abakar et SIL International Illustrations. Les
éditeurs massalit résident actuellement dans les camps de Brédjing et
Tréguine à l'Est du Tchad.
Ce livre est destiné aux classes de post-alphabétisation dans lesquelles
seront abordées la lecture, la discussion, l'orthographe et l'écriture
créative. Une édition incluant des exercises est également prévue.
Foreword
This book is a collection of texts written by Massalit authors from
Chad and Sudan, all currently residing in Chad, in the Bredjing,
Treguine and Gaga refugee camps and in Hadjer Hadid and Adré.
Texts were selected, edited and typed by: (see list of names on page 3).
Illustrations were provided by Juma Adam Yaya, Mubarak Barka
Ismail, Souleymane Abakar and SIL International Illustrations. The
Massalit editors currently reside in the Bredjing and Treguine refugee
camps in eastern Chad.
This book is intended for use in postprimer classes that include
reading, discussion, spelling and creative writing. An edition with
exercises is planned.
4
-
Giraye 1
Kana makatar to
Gendegu toŋo andede, waldaman̰ mbeŋa kar,
“Tîŋ maye” irnen, “Ŋgur kayoŋ?” arnen, i du
“Tîŋ maye” irnen, njebo bûrtim naŋ, tîrimbilko
nundun̰uŋ, salamko ken, hâgudu sûro ludaŋ kul,
ajab rînaŋ le ara.
Juma Adam Ibrahim (Mestere, hille Kâskidik)
5
-
Giraye 2
Tusmaye
Âmin madrasam ko arede, Abakar mbo mama ta
mbo waren, mîdirana. “Juma” irnen, “Ya” arnen,
“Kusul” irnen awusula. “Ŋgur lok gareyoŋ?”
irnen, ama du, “Madrasa molok are” arnen.
“Mate, jir̂e mîni ‘Tusmayo ane’ tîrnaŋa, maka
min̰an!” irnen, ko min̰ana. Le toŋo aka.
Juma Adam Ibrahim (Mestere, hille Kâskidik)
6
-
Giraye 3
Ajab ârnaŋa
Gendegu sûg mo aye-gim, binije mbeŋa kul,
hâgudu njiŋanta mbara kul, sûg mo aka-gim,
binije mbeŋa rekeceŋ rûse awuse-gu, til̂o koy
oronnde. Njiŋan til̂e gi mbo mîyarce mbo chayo
maŋana. Hâgudu si ̂andeni-gu, jubayta du kar
njiŋan tu gu ula! Ajab rînaŋ le hillem ara.
Koris somta nî 2010 (Dûkum Tiregin)
7
-
Giraye 4
Mba nomon̰e
Abbagu sûg mo aka-gim, hâbuto ŋundu arka.
Mba tomon̰en, “Aronti” ru ana. Njiŋanta mbeŋa
baka yen, toŋo ko njiŋanta rok ken are-gu, hâbi
ilu kaŋgi ron tula. “Hay! Hâbi ama kîbin le aka
gi ŋgur yoŋ?” arnen. Ti du “Garnden, ndîŋ
arona” tirnen. Ama du aŋon̰innden, ti du
toŋon̰innden, gulto mena. Ka n̰urim amba waya,
ndâsirnu le aka.
Koris somta nî 2010 (Dûkum Brejin)
8
-
Giraye 5
Kima mbo baba ta mbo
Kima madrasam ko galamko nindiyan lor̂u toŋo
tara. Baba ta du “Hay kima! Ŋgo ru lor̂iyoŋ?” in
tirnen. “Ama galamko nindiyan âworiye” tirnen.
Baba ta du sûg mo ko galamko ron nar tûn̰a.
Ŋon̰in kul madrasam ko gâr ken katab ken le
tara.
Jimiye Harun Yaya (Bede, hille Arara)
9
-
Giraye 6
Mûco mbo dîri mbo
Lêle tu, Fatime leru nucun n̰uŋ dîru ciŋge sam
tayin, dîri îya tirnen, Musawo muturagko n̰û,
“Dîru rucaŋ!” tirnen, turcaŋa. Dîri gi du kûri
tiyen, Musawo kâdin̰o timina. In ken Musa koy
kûri tiyen, ti du Fatimewo rucaŋ le târiŋa.
Souleymane Abakar (Adré)
10
-
Giraye 7
Wasi taŋu tin̰e
Lêle tu Mâryam sûg mo ko tareg, kima ta kibirit
mbo saride, wasu taŋu tînibina. Kima tu kûde
tinden, ka kar lay îndiŋara. Mamunta tin̰ana.
Mâryamko indila tara. Kimo tin̰anden ŋon̰in tela.
Mâryamta kimin̰ mbo wasarŋa tiyen, away
ru indede. Ka gember nar Mâryamko taŋu nda
edela toŋon̰ina.
Souleymane Abakar (Adré)
11
-
Giraye 8
Asta ta dabaro
Asta âsurtu fîlta nû tena. Lêle tu ko taraŋgu
raku, kuran le tara. Ili molok ta-kede, fîlta ude
ûka. Astawo gun̰eti tuya, saŋ ko tudaŋndiyen, 9
away ru tindede, Ahmat kar sîkal ko ludaŋ tela.
Uburuŋa ko n̰egeteŋ nda tanara.
Asta kurnaŋ fîlta baka kul naŋ Ahmatko
tûn̰a. Ahmat du “Maŋ mûco jek kalla le, ama
mboro mbulti” tirnen, kûron ela.
Souleymane Abakar (Adré)
12
-
Giraye 9
Maama mbo teke mbo
Lêle tu maama teko “Ka micicirnin, ŋga gîlaŋ
madaldim ko fîjilta tinjiŋantiyoŋ?” tirnen
icicirna. Maama gi teke gu sel le taka. Kayin,
“Ama madaldim mûnje ara molok ânjuro gim
anunarte” ru tun̰uŋa. Tun̰uŋa-kunuŋ, maama gu
tani tiyen, larniŋ tindede, teke gi kar sîkal le
madaldim ko fîjilta njiŋan tununara. Maamag
turnaŋig gani n̰erem tûka. Ajab rînaŋ tela. Ili
molok teke mbo ticicirninde.
Îsob (Yunnan, 600 Sâyyidna Îsawo ma un̰an-kede),
Souleymane Abakar (Adré)
13
-
Giraye 10
Munjukula mbo kimin̰ mbo
Lel̂e tu munjukula mbo kimin̰ mbo âyŋge til̂iŋe
mbo sey inda-gu, kimin̰ “Ayo sik̂al, hay aye
tâjiŋa!” in ir̂naŋa. In ir̂naŋa-gu, munjukula ŋgo
tire, “Wa kimin̰ mbeŋ, aye ili yaŋ” in tîrnaŋa. In
tîrnaŋa-gu, kima tu ŋgo tire, “Kik̂i ayo tik̂ala.
Dan̰o jiŝe menti” in tir̂naŋa. In tir̂naŋa-gu,
munjukula dole koniŋ, si ̂in seynu ŋgo tire, “Wa
kimin̰ mbeŋ, aye tu koy ili yaŋga!” tîrnaŋa cen
ela.
Adam Abdalla Ismail
(Kariye, hille Gûndo)
14
-
Giraye 11
Yaya mbo amara mbo
Lêle tu Yaya n̰ori mbo belle mbo kul suro taka.
Amara deem tara. Yaya amaro sîkalu, kâriŋ karu
dee mbo amara mbo olonam n̰oru ludaŋ tusula.
Amara gi kami dol kû, dakalo tôdila,
dakala gi du joro tena. Yaya kar n̰ori mbo koch
tindilina. Tindilina-gim dakala gi kurnaŋ târiŋa.
Dee du kooy kâriŋ hillem waka.
Ka hille molok tîŋar “Hay! Dee wi ŋgo ru
eleleŋ de warayoŋ? Mandamina mîkali” ru
wayin, Yaya taren bûrtim îdirana. Kana nûka gu
kooy tindila, ka ko amaro ndamin narku uya.
Koris somta nî 2010 (Dûkum Brejin)
15
-
Giraye 12
Kobolok mo ka as na nîŋa salata
Ka as lo kobolok mo indede “N̰ugu n̰ani” ru nda
wanara. Kaŋgi kâddi înig “Sallo mena-kodo
min̰anni” tirnen. Salatam usula, in̂je du n̰ugim
tara. Kaŋgi tu du, ge ̂usula-gu, “Înje n̰ugim tara”
tirnen. Jir̂e in̂i kaŋgalaŋa gi “Kûreyan! Sallo
amindigeg tûronti” tîrnaŋa. Sallo nindige gi du
“Ama murkuti yoŋ? Salatam sey sey nûreteg”
tir̂naŋa. Salata îniŋa en̰̂ina. Înje du n̰ugu tin̰ana
ela.
Sara Ibrahim Isak (Kariye, hille Faŋan̰ta)
16
-
Giraye 13
Lukkurdi diniya wâci ta
kul taka-kunuŋ inde, kamba ta gu rayo toro rayo
toro in ken le tara.
Kamba gi du kus n̰eremko away in ru tara.
“Hay! Maŋ ŋgo âmin away ru gareyoŋ?” tirnen.
Ti du “Kaŋgi tu kar ‘Asee awulti’ tirnen.
Musuruna, anurana le taka. Ama lenju are”
tirnen. “Kaŋgi ilu gosiŋoŋ?” tirnen. “Lala
awosiŋnde” rînaŋ tela.
Alfadil Isak Ismail (Terbebe, hille Abbune)
17
-
Giraye 14
Dar mbe
Ama mba sona ye, dar
mbo aŋon̰e.
Dar mbe ti tindam
ûwan̰ mbo baban̰
mbo un̰ana yen,
in ken aŋon̰e.
Ama kana mîniŋa kana masarak wo aŋon̰e.
Ŋgâri ta jam aŋon̰eye? Kana dar mîni taŋa yen
aŋon̰e.
Kana numan̰e yen aŋon̰e.
Ama dar mbo aŋon̰e.
Ŋgâri ta jam aŋon̰eye? Kallaa kâddur tenen
aŋon̰e. Saa taŋa kallaa yen aŋon̰e.
Ama aŋuno koy kanaa kallaa wo ninnde kulusu,
kanaa bîyee wo îya ru, dar mbe ta jam
dargo age.
Abakar Yakub Ismail (Kariye, hille Melebide)
18
-
Giraye 15
Hugura jera
Malko nendan hugura jîkalti.
Giraye nendan hugura jîkalti.
Ka mbindiru ginendan hugura jîkalti.
Mbun̰ana wi habbal ge-ken hugura jîkalti.
Hâbuto ke ndînjaru in̰a gosendan hugura jîkalti.
Gani no nendan hugura jîkalti.
Mûco ndoŋon̰-kede gulan hugura jîkalti.
Kidimem nanire-ken hugura jîkalti.
Katir Harun Ismail (Murne, hille Noye)
19
-
Giraye 16
Hâbuto njuŋa mûronti
Malak Jibiril Mula kumo tim̂ana-gim ajab rînaŋ,
tîrkarna.
He, kuma molok njuŋa rebe ye. Rebe kumo
tarme.
Rebe molok njuŋa du wasi ye. Wasi rebo sîlla
tûsunji.
Wasi molok njuŋa du saa ye. Saa wasu wayawe.
Saa molok njuŋa du âbiyari ye. Âbiyar so êneri.
Âbiyar molok njuŋa du âguri ye. Âguri âbiyar
tinje.
20
-
Âguri molok njuŋa du kaŋgi ye. Kaŋgi âguri
taren koy nanjaŋ tik̂e.
Kaŋgi molok njuŋa du tanii ye. Tanii kaŋgu
okokore.
Tanii molok njuŋa du kûrim nik̂iya ye. Kaŋgi
tin̂iki ken tanii er̂inde.
Sale Abdal-Jalil (Murne, hille Tunfuga)
21
-
Giraye 17
Kana nândakacira
Sûg mo kûde
Noroke mbo nda oroke mbo
Norokeg: Sukkar kora ŋganna mbo ye?
Nda orokeg: Kora selteŋta iti mbo ye.
Norokeg: Koran̰ mbara annde, hâgudu sayo
furŋgu kelesko ken.
Nda orokeg: Kalla ye mbit̂i.
Norokeg: Assu mbir̂naŋa, afo de mîdiran.
(Norokeg gani tum taka.)
Norokeg: Kinde tajir, ama birinjalta umuro
annde, ŋganna mbo ye?
Nda orokeg: Umura selteŋta mbara mbo ye.
Norokeg: Selteŋta mbara kâddur ye.
Nda orokeg: Kâddur yande.
Norokeg: Hay! Hâgudu fiĵilta noŋ alinjii noŋ
annde.
Nda orokeg: Kalla ye mbit̂i.
Norokeg: Iwi baka ye, rok ken.
22
-
Nda orokeg: Rok nda ana.
Norokeg: Kalla ye. Ama aye, si ̂seyn.
HaFs Adam (Jinene)
23
-
Giraye 18
Kana nândakacira
Kadija mbo Tôma mbo
Kadija mbo Tôma mbo ko Halime mbo Katir mbo
warka.
Kadija: Amboro mbo Tom̂a mbo lûtim maka.
Ama lûtim saŋ ayosenden.
Tôma: Ama yon ânjura kul mara.
Kadija: Ama gir̂andu kul ko wasu nar, fu ken,
suto awona-gim sûnu anende.
Halime: Ama sûnu ân̰a, su tena min̰ana. Katir
tîkala.
Katir : He, in̰ana âkala yagu amboro âmbinde.
Kadija Omar Mahamad (Kariye, hille Seretiye)
24
-
Giraye 19
Njeba
Âmin lêle 12 aye 3 ida 2010
Mirsi Mula taŋa mbo ândaŋinti.
Baba mbe, Adam Abdalla Adam.
Ama kima na lo, Brejin kana masarak gâru ke
andaye. Mîdiran-kede kâddur de muŋuna. Ki
kooy kunduman̰en kindoŋ? Mi gim nîyembo
kallaa me. Biŷo menende. Kâddunjur mîniŋa kul
girayam gani tum ambanaŋ igen, in ken kano
katab ken kanda anjebena. Kûrim âmbibinan
kalla mbo de aka arni. Nenee mbeŋa kooy de
salam ken. Tîlo koy ayn̰eŋo anende. Mula kalla
mbo ambodoron. Ama kima kîni Mahamat Adam
Abdalla.
Koris somta nî 2010 (Dûkum Brejin)
25
-
Giraye 20
In̂jela mbo înje kâddi mbo
Lêle tu înjela kiye tayer-kunuŋ, in̂je kâddi ilim 9
tinden raku tena-kunuŋ “Wa ûwa” tirnen, “Ya”
tirnen, “Konjo rak nda anara njiŋanan ŋgo yoŋ?”
tirnen. “Kalla ye, kima mbe” tirnen, ili taka.
Hâgudu sey tinda-gu, tu du înjela tara-
kunuŋ, hâkkoy ilim 9 tinden raku “Wa ûwa”
tirnen, “Ya” tirnen, “In de kûjo sî to kâk! in kon
ela, n̰erek! in ken kâsiŋ tindede, n̰efet! in lâmin
nda anara njiŋanan ŋgo yoŋ?” tirnen. “Hay?
Maŋ ŋga ta kima loŋ?” in ru turburaŋa.
“Ama Wasaral Kayla Kamisa tusaŋgi kogu
wari ta kima gi lo ama ye” ru tir̂naŋa-gu,
“Wasaral Kayla Kamisa tusaŋgi kogu wari taŋ
26
-
kimin̰ in murkuturi mbo nun̰eyer-kunuŋ mboro
ŋgo ken in nililo mbun̰anayoŋ?” tirnen ela.
Harun Idriss Yakub (Ichbere, hille Doŋgeta)
27
-
Giraye 21
Kun̰o mbo kun̰oo nuruci mbo
Lel̂e tu kun̰o kawaa taŋa wo “Ama âmin kaŋgi to
n̰ugu in̰anti noŋ andire” tirnen. Kawaa taŋa du,
“Maŋ murkuti loŋ?” irnen. Ti du “Murkuti yande.
Mula haywa tira-ken, an̰anti” tirnen. Sey inda-
gu, ka kun̰oo nuruci wi wara-kunuŋ, malanjo sey
indenig, kaŋgi tu kun̰o nuruci mana tiŷa. Lamin
racu, saam uluna.
Kun̰o tu in nirni gi kar
raku n̰an kil̂ le kawaa taŋam ko
“Ama arndiyoŋ? Kaŋgi to n̰ugu
raku an̰ana. Gi de yandoŋ”
tirnen. “Ili yan, maŋ koy
n̰erirniti” irnen. Ti du “Ŋgo ken
an̰erirnitiyoŋ?” tirnen. “Ili yan
minde-ken mîkal” irnen.
Sey inda-gu “Hâkkoy aka
boko an̰anni” ru tayeg, ruciŋ
indede taka. Tiŋgirima mbo ŋgij! in nîbin ula.
28
-
Inden ter̂inden, îkalag, “Nib̂in ulayeka kosiŋ mi
mirde tenag keseroŋ” rînaŋ, ajab ajab risin ela.
Mahamad Babikir (Hadjer Hadid)
29
-
Giraye 22
Sî mbo âwiye mbo
Âwiye tuŋuno koy sû tarkan tin̰anto ndide
tamalanje-ken tarkinda-ken, le lândir ke tinda-
gu, lêle tu, kiye taye-gu, sî til̂e liyan tiyede,
waram âwiye mbo id̂irana. Âwiye gi toŋon̰ina-
kunuŋ, sû rik̂arnu ŋgo tire, “Hay sî! Ama mboro
aŋuno koy mbinnde ayeg, maŋ ŋgur jeyn
mid̂irandayoŋ?” tirnen.
Sî gi du kuran wâl! in tin̂inarin inda-gu,
ŋâwre du tara-kunuŋ “Hay! Ki ŋgâri kigegiye?”
tirnen. Fek koy irnden, ŋâwre ti âwiyo lin, sû naŋ
nin̰ante lo tarbala de kûre tigen, âwiye du “Alle
de an̰annde, gi ŋgâri ye anayoŋ!” tirnen.
Inda-gu, sî indenig ka morom niye kar
30
-
warka-kunuŋ, “Hay âwiyo, hay âwiyo!” ir̂naŋa-
kunuŋ, kâriŋ mirin melle ka wo esela. Sî gi du
n̰arisin ko kawaa taŋ tarka ajab ir̂naŋa. “Hâgu,
maŋ til̂e gin̰an” ru indila, celcelo de “Haywa
haywa” tirnen ela.
Mahamad Babikir (Hadjer Hadid)
31
-
Giraye 23
Ceke
Cekee inta ŋgâru nda igegiyoŋ? Bero nda
igegiye. Ŋgâri ta jam nda igegiye? Bere ti
ndokokornito îya ru ceke nda igegiye. Hâgudu
ceke inta berem wandayan ondomon̰en
wandaciye. Hâgudu rayinan koy awun mbenin
bero nusulteye. Hâgudu ceke inta, rebo kîman
koyoŋan̰ ken de to baro kulal ser ken koyoŋan̰
mo nîbin igegiye. Hâgudu ceke inta wo suba
reben̰ sâlni înibinin ondomon̰en igegiye. Bero ne-
ken ceke ndaŋ-ndaŋ ta ye.
Norgoree Kitab 2 nî
32
-
Giraye 24
Ereŋgi
Ereŋgi ti sede wara ta ye. Tiro
guro nige warkan wayaweye.
Yagunuŋ warkan nîyembo
tin̰aride, beri mbo rayesin
nendelenju wayaweye. Hâgudu maraŋan̰ koy
sajuran̰ mbo ruciŋ nîbin wayaweye. Hâgudu n̰ugi
ereŋgi ta, tiro in̰a-ken jekkoy numan̰e yen, ka
kooy ŋon̰o in̰aye. Hâgudu kâmii taŋa ndaŋ-ndaŋ
tayen, bânu igegiye. Ŋgâri ta jam bânu tiro
igegiye? Tiro kaŋgi tiyana mbo guro mbo juri
tûka mbo oseye. Hâgudu bara to koy hâbuto
igegiye.
Yagu hassa ereŋgu wayawe-ken, hâkuma
îya tire. Ŋgo ru îya tire? Sede baka ûtiyeka îya
tiraye.
Juma Ibrahim Harun (Mestere, hille Derende), Abderazik
Mahamad Ahmad (Mestere, hille Turju), Juma Adam Yaya
(Ichbere, hille Dôroti Alamarga)
33
-
Giraye 25
Ibirik
Ibirikko tiro ŋgâri mbo igegiye? Tiro tibag mbo
igegiye. Ibirikko ka alle na wardi mbo ige-gu
njoldoŋ uriye. Tiro ŋgâri ta jam igegiye? Tiro saa
loyn uddu ken salata igegiye. Hâgudu koro lukan
hâbuto in̰egiye. Ibirik ti nîyembo ndaŋ-ndaŋ te!
In ken ti gani kâddur mo tin̂dinasi. In ken tiro ka
jekkoy oŋon̰eye.
Juma Ibrahim Harun (Mestere, hille Derende), Abderazik
Mahamad Ahmad (Mestere, hille Turju), Juma Adam Yaya
(Ichbere, hille Dôroti Alamarga)
34
-
Giraye 26
Oda
Odo tiro, ŋgâri mbo igegiye? Odo tiro, wardu
kultuŋ, tubta ludaŋ, ganu njiraŋ, agu kûllaŋ,
hâgudu wardu kultuŋ, loyko
loyko tûbta ndunju im̂egiye.
Kîman cukaŋgu ken, dusuŋo
noŋ baraŋ mbara ken,
hâgudu dole ida nduŋ, reben̰ mbo ôrociceye.
Hâgudu kûde kooy norcoŋ, fîttu ken urseye.
Hâgudu sule dol koy, dûduk mbo wardi mbo
kultuŋ onorceye.
Juma Ibrahim Harun (Mestere, hille Derende), Abderazik
Mahamad Ahmad (Mestere, hille Turju), Juma Adam Yaya
(Ichbere, hille Dôroti Alamarga)
35
-
Giraye 27
Ûsee
Ûsee intawo indiseŋin îŋarin ko koyoŋ orgolin,
hâgudu ômin ko nditaŋ nar fokon̰iŋ kon in̰aye.
Hâgudu rogol su ken in̰aye. Hâgudu ûsee inta
billo ken ŋgâsin sôgu ken, tamiya ken in̰aye.
Hâgudu ûsee inta wo ndîŋ ron njiŋanta ulisiye.
Matar Mahamad Sileman (Kaniye, hille Jiri-jirib)
36
-
Giraye 28
Yây
Yây, ti sede wara ta ye. Yây ti malta tayawe, mal
nîjiri ilu kiĉh kûn̰u fûrtaŋ kûn̰un̰aŋa laŋan tilisi.
Hâgudu sedem ti de fayt nin̰arigiye. Bere mbo
koy wanarkicende. Hâgudu bûrti tîŋa ilu sininta
ûtuk mbo koy tâlasirende. Hâgudu ti n̰ugi ta mbo
konjii taŋa mbo isa taŋa mbo ka Sitan tayawe
ilam dawe tûkasi.
Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)
37
-
Giraye 29
Munjukula mbo ŋâwre mbo
Lel̂e tu gani duwa tindede, munjukula kurnaŋ
“Aka jagiye molok moŋgeta mbo juwafata mbo
nabasiŋa yan koy, awula anara sûg mo anaŋa
arona, faŋgan̰i baka arkan, juju mbo boro kirima
mbo anara an̰ana, hâgudu kirimo aŋana, in
anni” ru ko saŋan toyosenden, le ganim mo de
nderesin kâbiŋem loynu kul toŋo tareg, bûrtim
talandiri noŋ, ŋâwre ano lamin, târ âya ru ken
tinden, ko raku “Anaŋa,
înjo yan koy ân̰u-ken
tinjiŋanni” ru lamin kul
kâbiŋem lôn kul tayin,
ti du munjukula taŋa
moŋgeta mbo juwafata
mbo kooy n̰an, dole
kambure sari tigen,
munjukula du “Ŋgâri ye
in nigeg?” rînaŋ, “Anjura âkalni” ru, tunjurig
38
-
lâmin fâsiŋ le wâc! in târiŋa, munjukula kâbiŋu
tîkalag, habii taŋa kooy kisasin nda ndan̰an tela.
Ajab rînaŋ “Ŋgo anti?” ru n̰uŋ tindika,
“Haddiye” ru le in̂im taka.
Abubakar Aduma Adam (Bede, hille Koŋga Haraza)
39
-
Giraye 30
Majirin mbo in̂je mbo
Majirin tu tuŋuno koy n̰âlkut ke tindede,
gikawaa taŋa le gani gâru ige gim wa-ken,
dummo tanarkiceyek. Lêle tu koy “Mate” irnen in
de n̰âlkut ke tin̂jarinden, ndâsirnu le waka.
Ti tindirka kurnaŋ taye-gu, in̂je mbo bûrtim
id̂irana. Majirin kumo kul bâŋ ken “Acumaŋte”
ru tenig, in̂je du tik̂ala-kunuŋ, kano ŋaŋar, kâriŋ
tirom 9rij! in taya. Ti du kuran kâriŋ melle sel
lor̂u “Hâyya hâyya!” ru fit̂ koy ken, tik̂al-kede
n̰aride taka-kunuŋ, gâr nindige in̂ig gâr nindige
tindede, taka-kunuŋ, rûs ken kusul, “Hâyya
40
-
hâyya” ru tigen, gâr nindige gi du “Maŋ ŋgâri ye
in riyayoŋ?” tirnen, “Înjo bûrtim raku bâŋ ana
anduraye” tirnen.
“Ama mboro aŋuno koy ‘Dummo de giran!’
ru mbindirin, kûjo njuŋa ra gu sik̂al. Kimin̰ mbo
gê giraye genan akar tandoŋ? Âmin na kede
dummo reŋan ya” tirnen, celcelo de “Kalla ye,
kalla ye, haywa” tirnen ela. Dummo tirenji-kede
de kik̂e gâru ken kosiŋ njuŋa kû gâru nendena gu
niŷembo assu tîrnaŋa.
Abubakar Aduma Adam (Bede, hille Koŋga Haraza)
41
-
Giraye 31
Âwiye mbo nâsibi mbo
Lel̂e tu, âwiye hillem
kusaŋko kar saŋga dee nim̂
lay, dakalo kul taye-gu, ka
hille mana tîŋar rucu waye-gu, nâsibi ŋundi, ti
ka wo selu âwiyo rayo taye-gu, âwiye mbo
dakala mbo agum îliŋana. Nâsibi gi, ti koy tara-
kunuŋ, agum ti koy til̂iŋana-kunuŋ, âwiye gu
laminu sule bir̂! in tarca, âwiye n̰arisin taka.
Ka dummo tela ila wanarka, in ken “Ŋgo
ken agum liŋ̂anayoŋ?” irnen. Ti du “Liŋ̂an âwiyo
sule racu ayori-gu taka” tirnen. Ajab ajab risin,
nâsibu assu assu risin, dakalo kul hillem waka.
Nâsibi in̂im taye-gu, dakalo kâddu raku, ti
du kuran “Âwiye ye” ru, dakala gu n̰uŋ kul
tiŋ̂ara-kunuŋ, “Hay ka, âwiyo awodila! Hay ka,
âwiyo awodila!” tirnen, dakala du saŋgam ko
taya.
Ka kinaŋ bûtasi kul wara. “Ŋgara yoŋ?”
42
-
irnen. Ti du “Âwiye hassa kûde tindede kar
awodila andulun̰aŋ, kâriŋ taka.” Ka jo ik̂ala-
kunuŋ, “Igi dakala ye” irnen, ti du “Lala, âwiye
ye” tirnen. Ka du “Ano tamo kosiŋ” le taŋ in̂iŋam
waka. Ti du lân tibiya.
Nâsibi gi ti du kunuŋ iyen, sey tinda-gu koy
“Mm mm âwiye jek lirra ye, mm mm âwiye jek
lirra ye” ru de tuŋuna. Ajab ajab risin ela.
Charif Adam Abakar (Ichbere, hille Ndita)
43
-
Giraye 32
Kima tiliji
Hawwa “Kima mbeg ân̰i kiliju bere tûka, ŋgo
antiyoŋ koy awosende” tirnen. Kadije du
“Amboro doktor tam lel̂e ilim dawo kûn̰i to
ambindila. Mbindili-ken gena sîkal.” “Aywa
andindil.”
“Kimo kun̰im tiyen tiliji-ken, saa yoŋ bibi
yoŋ n̰û-ken taŋen. Bibu calliko ken, aturun mbo
aŋgo mbo, hâgudu sukkarko loyna-kodo n̰û-ken
taŋen. Kimo bibu nûnji-ken laŋo tîlasin. Îya tiran
koy lebe lebe nûnju. Jômbiri tuŋuna tusulndan,
wala fariŋ tilijin koy kul hakkim mo naŋ. Bibi gi
mbo Milandaras (ORS) hakkim ta gi mbo kooy
sawa ye.”
44
-
“Kalla ye jarbu ken, âkalti,” ru ko jarbu
tena.
Jômbiri kaŋ ŋun îdirana. “Bibu ken jarbu
gena, tela sul telnde?” tirnen.
Ti du, “Jek kalla ye, dawe gu, alle
mosenden, kimin̰ tabko mandaŋirniye. Hâgu
mosiŋa. In migeti.”
Souleymane Abakar (Adré)
45
-
Giraye 33
Ûwata alle na
Ka alle na, ûwata,
madaldim ko, ganu
rogol, ân̰ari ndisaŋ, sa
njokode, undurnaŋin n̰iŋ̂
enin, nditaŋ nar wiwitko
cokol, toŋo nar, ân̰iru
wiwit mbo rîn ndîŋ, fit̂te
mbo koŋŋon, ndîŋ bun̰ugko ken, fafarko nar,
ân̰iru ndîŋu, hâgudu cako nar, tûkuyo san, toron
binu nuntan, kubukko ken waciye.
Mi hâgu hasilko tîŋgu âmbiyan koy saŋan
binu menndiye. Mi ka hassa na wi, Mula
ambundununara. Ka gudura nene tîŋar, hasilko
amba wanarin sûg mo njiŋanta kul ko ron nar,
binije nunte gim manaŋ-ken tuntanin nar maci.
Mi ka alle na mbo wâru kâddu mene.
Wâkit ilim inko jabur nige kûyere. In ninda-gim,
hassa mbo alle mbo wâru menegiye. Kana gu
46
-
landir mîkalan nîyembo wâru kâddu mene.
Hâgudu minta molok ûji mana wi nîyembo
ununarti.
Adam Diŋgila Sharara (Kariye, hille Faŋan̰ta)
47
-
Giraye 34
Makatar malta nî
Jamanmo sî mbo leri mbo înje mbo makatar mo
wayin, lerig ârbiye ta neno kaXu ken gani tam
tun̰uŋa. Hâgu sî gi riyalta kaXu ten-kede tun̰uŋa.
Înje gi du gîrista tûn̰a, tu nda walandirnden,
hâgudu gani usurtem waka. Leri ti n̰uŋ fek koy
tirnde. Sî gi du tîŋar le târiŋa. Ârbiye ta nene gi
du înje gu riyalta taŋa nda talan-kede tayin, înje
gi kâriŋ tûrcuŋa.
In ken ili molok leri ti kaXu nena lo ârbiye
tare-ken tin̰arinde. Sî gi du kaXu nenda lo ârbiye
taren tîkalan tin̰ari. Înje gi du gîrista nda
walandirnda lo ârbiye tare-ken n̰ari tûrci.
Lukkura gi Burkina Faso ukkurna. Kana masaraka mbo
noŋgolon̰iŋa gi Souleymane Abakar (Adré)
48
-
Giraye 35
Adiŋgije mbo gokorŋgi mbo
Sene tu, hille kâddi yeka masikko
majirinta gâr ige gu kâddu tenen,
kâddu tene-gim, majirinta wi
sîŋgee wasi taŋa eneri ila sîŋgee
kâddur ûka. Sîŋgee kâddur ûka-kunuŋ, sininta
nene ye. Ilam gokorŋgi karu layu, agu kûllaŋu,
kimin̰ lun̰an, sey kusaŋ tû-ken, waram ko
adiŋgije nîŋ kimin̰ kîbin nar, kimin̰ taŋa ila wo
nindin̰o taye-gu, lêle tu adiŋgije wândasirna.
Adiŋgije wândasirna-kunuŋ, jo ndamo
hillem wara. Ka du masik mo inde. Adiŋgije
bûrtu de kîbin karu masik mo usula. Kaŋgi kâddi
ŋgo tire, “Adiŋgije sininta ene hillem waynde.
Nûka tinden hillem waya. Kûkun̰an keseren de
sey, ŋgâru entiyan enin mîkal” ru tirnen.
Ka kogu de ne sero inda-gu, koku sîŋgee
majirinta nîŋa ila malaŋu sîkalu, agu gokorŋgi
taci ilu raku, sîŋgee fît ken racan, gokorŋgu
49
-
narku, kimin̰ taŋa mbo kooy ndor yan, le waram
wâlana. Ka hille taŋa lêle ilu dîniyo ajab ir̂naŋa.
Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)
50
-
Giraye 36
Lukkurdi sede wara taŋa
Sede wara taŋa maamaje mbo jeri mbo alin̰ mbo
gukije mbo lan̰ mbo tir̂an, kâddi îni ir̂ijim ninda-
gim koku, “Kâddi mîni” irnen, “Nam” tirnen. “Ka
âwiye kira wi mbo ŋâwre kira wi mbo uŋuno koy
kimin̰ mîniŋa injiŋe. Mi kana gi ta kawo
moŋon̰indiye” irnen.
Kâddi wara ta gi kooy sede ninda wo
kuruŋu, ajalko kenu, “Lêle inna gim mid̂iranti”
tirnen, id̂irana. Id̂irana-gim, ŋgo tire, “Ŋgâri
kanda tûkoŋ?” tirnen. “Kimin̰ mîniŋa yi wo
uŋuno koy ka wi amba injiŋe. Kimin̰ injiŋe gi ta
ganim minta wo nîyembo away ambindirnen,
maŋ kâddi mîni len mara” ru irnen.
Kimin̰ kâniŋa ninjiŋe wi wo kâddi înig
tir̂karna-gu, âwiye koro lamin kurnaŋ, ŋgo tire,
“Mi hâbuto kânu mûkun̰endiye, yagu ki kara
wâcu ndili. Wâcu kindilin, wâci ka wo liya ba
telan, kaŋgi in hâbuto kaŋgi to nûkun̰aŋte kûye.”
51
-
In ir̂naŋa-gu, kâddi wara ta gi nuŋ sede tuu
wi nuŋ kooy tir̂an wâci to ganu inndidana. “Wâci
to ganu nos gi ŋgayoŋ?” ir̂naŋa-gu, tir̂an ninda
wi kooy wâci to ganu nos gi kûyen, kana gi
ûranan koy tûkindiyen, kâddi îni gi ajalko uyom
tena le wârcana.
Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)
52
-
Giraye 37
Ŋâwre mbo maama mbo
Lel̂e tu ŋâwre maamam ko ŋgo tire,
“Maama, maŋ du do ne, ama du
margu ane. Ka, modorona mâŋgacin”
in tirnen. Maama gi ŋgo tire, “Ŋâwre, kana na gi
kalla ye. Haddiye, modorona mâŋgacin” in
tirnen. In ken odorona.
Odorona ilim, de maama ta gi
kun̰u tenere. Sey inda-gu, ŋâwre suro
taka. Lel̂e ilu, de gi tun̰ana. Ŋâwre gi ko
fariŋ de taŋa kul, margi taŋa gonjor mo
kayiŋ, dakalo lamin kul, margi ta gu ŋgâcu
tiyen, de gi du n̰ari tûrcin, hillem wara.
Ŋâwre gi ŋgo tire, “Maama, sîkal, margi
mbe tun̰ana!” In tirnen, maama gi du ŋgo tire,
“Hay ka! Margi ŋgo ken tun̰oŋ?”
In ru, maama gi ko ka hille taŋa toron, ŋgo
tire, “Ŋâwre margi ta tun̰ana tire. Kana igi gani
ta yoŋ?” Ka wi ŋgo ire, “Margi tun̰ano aŋgit
53
-
mîkalnde. Kare, margu bût mucuŋa, do du bût
mucuŋa, dakalo mabasiŋi” tirnen. Tira-gi nuŋ
ena-gu, dakala dem taka! Ŋâwre ŋgo tire, “Kalla
ye, gosin sey manarkiye.”
In tirnen, ka hille taŋa du dakalo ûn̰a.
Dakala gi koy boko kâddi tûka. In ken sey inda-
gu, ŋâwre du suro taka.
Kus-kodo n̰erem dakalo wardu kûjo molok
kuram kayiŋ, dakalo ken̰eŋ rayo kul hillem naru
înim wara. Wara ilim, maama asee tûku tindede,
n̰elle lo ŋâwre gi maamo ŋgo tire, “Hay maama,
dakala asee tin̰ani” tirnen. Ti du tosiŋ-kede
hamuda mbo dakala ta gu ri9̂l tuya ela.
Adam Abdalla Ismail (Kariye, hille Gûndo)
54
-
Giraye 38
Fuguran mbo maliyin̰ mbo
Fuguran mbo maliyin̰ mbo âsurum tir̂an usen,
maliyin̰ wi inda-ken, “Ama malta inna ane. Dee
mbeŋa inna ye. Ama saŋga mbem dee inna ane.”
Inko inko ru ûre.
Fuguran gi inde wâl de tin̂inarin use. Lêle
tu fuguran gi ŋgo tire, “Hay ka wi” tirnen,
“Nam” irnen. “Ki kare, inde minda molo do do
mena sultanko manaŋa mun̰i” tirnen. Maliyin̰ wi
du “Haywa, kare do do mena manaŋa mun̰i”
irnen. “Kalla ye, ŋgarnam manaŋtiyoŋ?” irnen,
ajalko ena. Ajalko ken, ajal ili tara. Maliyin̰ wi
kaŋgi yagunuŋ saŋga ta molo do do in ken
in̂diŋara.
In̂diŋara,
fuguran gi du
înim kokoru koy
tenennde. Halas,
taŋi înim koku
55
-
bis kimin̰ tenen, bis taŋa kimin̰ ila wo tu kîbinu,
mukulam lôn kul tiŋ̂ara. Kul karu “Make!”
tirnen. Maliyin̰ wi du dee in̂iŋa wo kulu
wâŋgacin, “Make! Mi do do min̂diŋara” irnen.
“Fuguran gi hâbuto koy tenende, manaŋ-ken
tin̂diŋarndan, sultan tiro tenteg tenin, mela
marni,” in ru sultan mo kulu waka.
“Baba, mara” irnen. “Kare kunduman̰oŋ?”
tirnen. “He” irnen. “Ŋgo kiroŋ?” tirnen. “Mi do
do ken nda manara” irnen. “Ŋgara yoŋ?” tirnen.
“Wi ye” irnen. “Kalla ye, dee awula” tîrnaŋa.
Fuguran gi “Habi nenda gi dawo koy
tûnusende. Ama toŋo hâbuto koy anenden. Bis gu
wo ne kîbin nda anara” tirnen. “Halas, kanaŋa
kûjim lôni, juce wayan koy tinjiŋen” tir̂naŋa ela.
Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)
56
-
Giraye 39
Mûco gulusa mbo kib̂in neya mbo
Mûco gultiyan gilaŋko dee mbo tiĉe mbo sey ken,
hâgudu njiŋanta koy baka raku, mûco gulan koy
ken, gib̂into koy ndâyŋar, ba goyetiyoŋ, ba
hâbuto sûgmo naŋ ndînju roketiyoŋ, hâbi yagu
ndânjaŋo gete-gu kosiŋ-kodo kallal
nandadarede, kûri nda tako ba rakan, nik̂arnin,
“Haywa” tira-ken, baba no înim gâyinin ta-ken
ûronin, “Mûn̰ti” ira-ken, le tâlandirin, maŋ kara
gu nulte gi mbo gikawa na mbo sûg mo ko n̰ugi
awa mbo, hâgudu boro
kirima mbo kul n̰erem
tû-ken kara gi ta taŋim
ka-ken, gikawa gi hâbuto
kanaŋa wi wo naŋ,
munjukulo “Kusa” rînaŋ-
kodo “Gido ka” tir̂naŋin
tarin, hâbutoo ila n̰û-
kodo “Mi tara dan̰a
57
-
taranni gim mareye” tir̂naŋin, “Kalla ye” rînaŋ,
ko kara gu gikawa tam tenjebenin warin
kandasirnin kûcaŋan le kâlanin, jo ŋganna ŋun
ûn̰uteyan efelin, rôgol masik mo tir̂an, dee
mbara yoŋ kaŋ yoŋ, tiĉe du aya yoŋ, ba âday
yoŋ, hâgudu njiŋanta koy, ûtuk ûtukata gani
ûtuk yoŋ nduŋ, ka wo sallu nindige gu njiŋanta
ûn̰-ken fato tenin, luko toŋ, âri yoŋ tiban njiŋesin
wârcanin, mbelejta du kâli mbo sarisin, le
wârcanin, hâgu maŋ ko salam kesin, kutuba
ndaŋan lân kar dôm no kedel lay, kimin̰ lun̰o
kîndineseye.
Abubakar Aduma Adam (Bede, hille Koŋga Haraza)
58
-
Giraye 40
Dumbari
Sene tu, arko kumba kar dar Jinenewo todila.
In̂glezi koy Sudan molo wâkit ilim ma ta-kede ye.
Jaman ili arko In̂glezi tayaro koy nunduraŋ
dâwo tarcawen arko tisinden. Arko kumba
nîyembo kâddi ye. Hâkuma tento koy tosenden,
asee tin̰anin ajab ru tinda-gu, kaŋgi tu Dumbari
arko nenjebe ti maktab hâkuma ta gim koku ŋgo
tire, “Ama arko anjebenti” tirnen.
Hâkuma taŋa ka ŋgo ire, “Arko gu hâkuma
koy saŋan turayinden, maŋ ŋgo ken
njebentiyoŋ?” irnen. “Anjebenti” tirnen. “Ŋgâri
mbo njebentiyoŋ?” irnen. “Ama sîŋgee ane.
Sîŋgee ila mbo kenu, muturag in̂i ili mbo lamin
anjebenti” tirnen. “Kalla ye, nunduraŋa njeben”
irnen. “Ey, anjebenti” tirnen. “Halas, bero tesko
âmbi” ru tirnen. “Kalla ye” ru, hâkuma koku
bero margu kâddu in ronu, nar nucun tûn̰a.
Kulu înim koku muturagko dutom eleleŋ
59
-
aliŋgi to ucuŋo tene. Ili wo kulu, sîŋgee taŋa ila
laŋanu, beru n̰uŋ muturag ilu dole laminu,
muturagko tûrana arko dole turnaŋa. Bere mbo
kiyede kiyede, daha kamilko koku, muturag ilu
dole laminu arko dole fur! in tamina.
Hâkuma koy ârabiyeta mbo rucu teserde.
Lamin n̰elle naŋu muturagko malembo de
diŋgam tendena. Darko le n̰elle dar tum koku
tûsura le tâlandira.
Kaŋgi ilu hâkuma gir̂ista mâyyo nda kenu
nûnju sene naro koy tûnjin n̰o tindirniye. Arko
asee kaŋgi ili yandir-ken asee dar taŋ kooy
tin̰antiyere.
Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)
60
-
Giraye 41
Lukkurdi dan̰a Kadamena ta
Dan̰a Kadamena ta jamanko,
mbeli lo inda ilim waldama ta
tu tinden, waldama ta gi mbo
uŋuni-ken injinjirinde, usi-ken
injinjirende.
Sey inda-gu, id̂a tara dar înim. Îda tara-gu,
lêle tu waldama ta ta daraŋi tûka. Waldama ta
suro tate tûka. “Waldama” tirnen, “Nam” tirnen.
“Âmin ama suro ati” tirnen. “Îda gu?” tirnen,
“He” tirnen. “Gakindiye” ru tirnen. “Ŋgo
mentiyoŋ?” tirnen. “Ka, bûrtu tu menni” tirnen.
“Kalla ye.”
“Ŋgo menti gosoŋ?” tirnen. “He”. “Maŋ
kokoru kedem nene gu gosendoŋ?” tirnen.
“Awose” tirnen.
“Halas, kedem mula maka, sîŋgem
moyona, kurdu meni-ken, kedem ruc. Kedem
ruci-ken, halas ama mboro mbinnde-ken,
61
-
âwuronto ane” ru tirnen. “Kalla ye” tirnen.
Koku kokori kedem nene ilu kedem molo
nunduraŋ, kedem suraŋ kul, erdim tîŋ, sîŋge
gundo gon̰i ilim yon, sîŋge neteŋ, kûrdu ena.
Halas, kedem ila on̰on̰ona. Waldama tag turuca.
Ti tîle hillem kar kiye tiyen, sey inda-gu
malta indiŋte tûka. Dawiyo malta nanaŋa gi
landir tena. Jî ikana, hâg “Kaŋgi suro nanaŋte
kûyen. Aŋge ŋgur yoŋ? Aŋge ŋgur yoŋ?” irnen.
Warkicinden, halas, “Kake Kadamena nîm”
irnen. Dan̰a Kadamena tindam ko, “Wa
Kadamena” irnen. “Nam” tirnen. “Waldama na
ŋgur yoŋ?” irnen. “Waldama kedem turuca”
tirnen. “Ŋgaram!” irnen. “Ây gundo ây na ilim
kedem turuca.” “Kedem ŋgâri taŋ?” irnen.
“Kedem taŋa” tirnen. Ka dîniyo ajab rînaŋ,
“Mate mîkal” irnen waka.
Waka-gu, waldama tag sîŋgem dole kedem
ruc tinde. “Kedem nuructe gu karki-ken, ti tûsura
suro ta nî. Kedem wo le tûsurndiye, surbi
waŋanti” tirnen. I ajab rînaŋ le wara. Kima nate
62
-
ili ta da suro taka. I waldama ta ili mbo kedem
îniŋa ila njûru kon n̰an koku azuma îda ta gu
sari usa.
Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)
63
-
ABC Masarak Abécédaire en langue massalit / Massalit Alphabet Chart
a A
arko
â Â
âburandi
b B
bere
c C
ceke
ch Ch
chette
d D
dîri
e E
ereŋgi
ê Ê
sîŋgê
f F
fatarŋgi
g G
gaŋgaŋ
h H
halawa
i I
ibirik
î Î
înje
j J
ju
k K
\
kûnduk
l L
leri
m M
maama
mb Mb
mba
n N
nima
nd Nd
ndara
n̰ N̰
n̰uguri
nj Nj
njakala
ŋ Ŋ
ŋâwre
ŋg Ŋg
ŋgacire
o O
oda
ô Ô
mûcô
r R
râdiye
s S
sî
t T
taŋi
u U
umura
û Û
ûse
w W
wasi
y Y
yây
z Z
zirar