Harmonogram pracy 18-22 maja 2020 r.

przedmiot - Chemia

nauczyciel – Aleksandra Andruszkiewicz

klasa 7a podręcznik: Chemia Nowej Ery Podręcznik do chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej

Nr dopuszczenia: 785/1/2017 Autorzy: Jan Kulawik, Teresa Kulawik, Maria Litwin

temat

termin lekcji

online materiały Kryteria sukcesu

Tlenki wokół nas.

Czym są elektrolity?

poniedziałek

online

godz.11.45-12.15

Podręcznik

(196-207)

Zeszyt ćwiczeń

Epodrecznik.pl

• Odróżniam tlenki metali od tlenków niemetali

• Zapisuję równania reakcji otrzymywania tlenków

• Wymieniam właściwości fizyczne i zastosowania 5 wybranych tlenków

• Wyjaśniam pojęcia: elektrolit, nieelektrolit.

Czynności do wykonania przez ucznia:

• Przypomnij zasady nazewnictwa i pisania wzorów tlenków z Panem Belfrem https://www.youtube.com/watch?v=k36mdgKGtAc (do 38

minuty)

• Zapoznaj się z tematem lekcji. Skorzystaj z:

https://epodreczniki.pl/a/tlen-i-tlenki/DkOzJ7E5P lub treścią podręcznika(s. 196-207) Zwróć uwagę na metody otrzymywania, właściwości i

zastosowanie tlenków.

• Wykonaj zadanie 1, 2 s.102 oraz 6 s.103 (zeszyt ćwiczeń)

• Wejdź na stronę docwiczenia.pl wpisz kod: C7S6K7 a następnie wykonaj zadanie 12 s.105

• Dla chętnych Sprawdź swoją wiedzę: https://www.ekreda.pl/iframe/public/view/5954368620724224

102

Tlenki i wodorotlenki

33. Tlenki metali i niemetaliCele lekcji: Poznanie wzorów sumarycznych, sposobów otrzymywania, właściwości fizycznych i zastosowań wybranych tlenków.

Na dobry początek

Przyporządkuj do podanych nazw systematycznych tlenków ich wzory sumaryczne.

a) tlenek żelaza(II) I. SO2b) tlenek chromu(III) II. FeOc) tlenek glinu III. Al2O3d) tlenek azotu(II) IV. NOe) tlenek siarki(IV) V. Cr2O3 VI. NO2

a) b) c) d) e)

Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne podanych tlenków.

SiO2 • P4O10 • MgO • SO2 • CO • Fe2O3 • Al2O3 • Na2O • H2O • CaO • NO2 • K2O • Cl2O • SO3

Tlenki metali Tlenki niemetali

Wpisz w kratki wartościowość pierwiastków chemicznych w związkach o podanych wzo-rach sumarycznych. Napisz nazwy systematyczne tlenków.

NO2 SO3 N2O5 CaO Al2O3 PbO2

Napisz wzory sumaryczne tlenków o podanych nazwach systematycznych.

tlenek potasu

tlenek magnezu

tlenek węgla(IV)

tlenek żelaza(III)

1

2

3

4

33. Tlenki metali i niemetali

103

Uzupełnij tabelę.

Wzór sumaryczny tlenku

Różnica elektroujemności w tlenku

Rodzaj wiązania w tlenku

Na2O

MgO

SO2

P4O10

Uzupełnij równania reakcji otrzymywania tlenków. Uzgodnij współczynniki stechiome-tryczne.

a) Al + Al2O3

b) S + O2

c) SO2 + katalizator SO3

d) NO + O2

Oceń prawdziwość podanych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

1. Katalizator to substancja, która pozwala zwiększyć szybkość reakcji chemicznej. P F

2. Otrzymanie tlenku siarki(IV) w wyniku spalania siarki wymaga użycia katalizatora. P F

3. Katalizator jest jednym z substratów reakcji chemicznej. P F

Napisz wzory sumaryczne i nazwy systematyczne tlenków, których zastosowania przed-stawiono na fotografiach.

Produkcja kosmetyków, Produkcja cementu Dezynfekcja beczek Produkcja szkła np. pudrów i zapraw murarskich laboratoryjnego

5

6

7

8

wiązanie jonowe

wiązanie kowalencyjne

1,7

Różnica elektroujemności

34. Elektrolity i nieelektrolity

105

To doświadczenie musisz znać

Przeprowadzono doświadczenie chemiczne Badanie zjawiska przewodzenia prądu elek-trycznego przez roztwory wodne kwasu chlorowodorowego, sacharozy i wodorotlenku sodu.

źródło prądu stałego

żarówka

elektrody grafitowe

roztwór wodny

badanej substancji

Napisz obserwacje oraz sformułuj wniosek.

Obserwacje: Żarówka zaświeciła się w 

.

Żarówka nie zaświeciła się w 

.

Wniosek:

są elektrolitami, ponieważ

.

Natomiast ,

ponieważ .

12

Obejrzyj filmdocwiczenia.plKod: C7S6K7

Wskaźnik uniwersalny i uniwersalne papierki wskaźnikowe w roztworze o danym od-czynie barwią się tak samo. Uzupełnij tabelę, wpisując odczyn roztworu wymienionej substancji.

Roztwór kwasu azotowego(V) saletry potasowej wodorotlenku sodu

Barwa wskaźnika uniwersalnego

w badanym roztworze

Odczyn

13

Tlenki

1. Otrzymywanie tlenków -Spalanie pierwiastków w tlenie

Zdjęcie 1 – spalanie węgla w tlenie, zdjęcie 2 spalanie magnezu w tlenie, zdjęcie 3 spalanie siarki

w tlenieZdjęcie 1 – spalanie węgla w tlenie, zdjęcie 2 spalanie magnezu w tlenie, zdjęcie 3

spalanie siarki w tlenieZdjęcie 1 – spalanie węgla w tlenie, zdjęcie 2 spalanie magnezu w tlenie,

zdjęcie 3 spalanie siarki w tlenie

W kolbie z tlenem, do której wprowadzono węgiel, następuje rozbłysk światła, widać iskry, węgiel spala się gwałtownie. Magnez spala się w tlenie bardzo jasnym płomieniem. Na łyżce do spalań pozostaje biały proszek. Siarka pali się niebieskofioletowym płomieniem. Wydziela się gaz o drażniącym zapachu. Tlen jest pierwiastkiem bardzo aktywnym chemicznie, łączy się z wieloma pierwiastkami. Spalanie to przemiana chemiczna, która zachodzi gwałtownie, z wydzielaniem światła i ciepła. W jej wyniku otrzymujemy nowe substancje (tlenki), które różnią się właściwościami od substancji użytych do reakcji (substratów). Spalanie w czystym tlenie zachodzi szybciej niż w powietrzu.

W trakcie spalania pierwiastki (metale i niemetale) łączą się z tlenem. Produktami tej reakcji są tlenki, czyli związki tlenu z innymi pierwiastkami. Gdy tlen połączy się z:

• metalem, np. magnezem, otrzymamy tlenek metalu

metal + tlen → tlenek metalumetal + tlen → tlenek metalu

2Mg + O2 → 2MgO2Mg + O2 → 2MgO tlenek magnezu

• niemetalem, np. siarką, powstanie tlenek niemetalu

niemetal + tlen → tlenek niemetaluniemetal + tlen → tlenek niemetalu

S + O2 → SO2S + O2 → SO2 tlenek siarki(IV)

C + O2 → CO2C + O2 → CO2 tlenek węgla(IV)

Proces łączenia się pierwiastków z tlenem jest podstawową metodą otrzymywania tlenków. Przykładem takiej reakcji jest np. rdzewienie, polegające na łączeniu się żelaza z tlenem.

2. Tworzenie nazw tlenków

Tlen w związkach chemicznych jest zawsze dwuwartościowy. Inne pierwiastki mogą mieć różne wartościowości i tworzyć jeden lub więcej tlenków (litowce, berylowce, fluor mają tylko jedną wartościowość). W nazwie tlenków po słowie „tlenek” należy podać nazwę pierwiastka łączącego się z tlenem. Jeżeli dany pierwiastek tworzy więcej niż jeden tlenek, wówczas trzeba wskazać także wartościowość, którą zapisujemy cyfrą rzymską umieszczoną w nawiasie.

Tworzenie nazw tlenków

Symbol pierwiastka Wartościowość w związkach

Wzór sumaryczny Nazwa tlenku

MgMg II MgOMgO tlenek magnezu

SS II, IV, VI SO2SO2 tlenek siarki(IV)

SS II, IV, VI SO3SO3 tlenek siarki(VI)

Tworzenie nazw tlenków

Symbol pierwiastka Wartościowość w związkach

Wzór sumaryczny Nazwa tlenku

CC II, IV COCO tlenek węgla(II)

CC II, IV CO2CO2 tlenek węgla(IV)

Tlenek siarki. Wartościowość siarki w związkach chemicznych: II, IV, VI.

5. Tlenki – zastosowanie

Tlenki metali i niemetali mają szerokie zastosowanie. Niektóre tlenki występują w przyrodzie. Należą do nich:

• tlenki metali: żelaza, glinu; • tlenki niemetali: wodoru (woda), krzemu (główny składnik piasku), węgla, azotu.

Tlenek żelaza(III) występuje w postaci minerału – hematytu. Ze względu na swoją czerwoną barwę może być składnikiem pigmentu do produkcji farb i lakierów.

Tlenek glinu występuje w postaci minerału – korundu. Kamienie szlachetne znajdują zastosowanie w jubilerstwie, zaś tlenek glinu ze względu na dużą twardość jest używany do polerowania oraz jako materiał ścierny.

Tlenek wapnia jest stosowany do produkcji cementu i zapraw murarskich (wapno palone) i w laboratoriach do osuszania cieczy i gazów. Znalazł również zastosowanie w produkcji nawozów sztucznych.

Kliknij, aby uruchomić podgląd

Hematyt – tlenek żelaza(III) (a), korund (rubin, szafir) – tlenek glinu (b)

Zastosowanie tlenków

Podsumowanie

• Tlen jest gazem bezbarwnym, bezwonnym, słabo rozpuszczalnym w wodzie, bardzo aktywnym chemicznie.

• Tlenki to związki chemiczne metali i niemetali z tlenem. • Podstawową metodą otrzymywania tlenków jest reakcja łączenia się pierwiastków

z tlenem. • Tlenki znalazły szerokie zastosowanie w życiu codziennym.

Praca domowa

ELEKTROLITY

Elektrolity to związki chemiczne, których roztwory wodne przewodzą prąd elektryczny. Przykłady elektrolitów: wodorotlenek sodu, wodorotlenek potasu, kwas solny, kwas siarkowy(VI), azotan(V) potasu, chlorek sodu. Elektrolitami są kwasy, zasady i sole.

Nieelektrolity to związki chemiczne, których roztwory wodne nie przewodzą prądu elektrycznego. Przykłady nieelektrolitów: woda destylowana, cukier, glicerol (gliceryna).

Wskaźniki (indykatory) to substancje, które zmieniają barwę w zależności od odczynu roztworu (kwasowego, zasadowego, obojętnego).

Odczyn kwasowy – jest cechą charakterystyczną wodnych roztworów kwasów.

Odczyn zasadowy – jest cechą charakterystyczną wodnych roztworów zasad.

Stosowane wskaźniki: papierek uniwersalny, oranż metylowy, fenoloftaleina, lakmus, błękit bromotymolowy, błękit tymolowy, czerwień kongo.

Istnieją również wskaźniki naturalne to znaczy substancje występujące w przyrodzie, które zmieniają barwę w zależności od odczynu roztworu są nimi m.in. wywar z czerwonej kapusty, esencja herbaciana, sok buraczany, sok z borówki czernicy.

Barwy popularnych wskaźników w zależności od odczynu roztworu.