125,50 LB Nabrzeże przeładunkowe 51 m

126,17 Były most kolejowy, obecnie przeprawa piesza

126,20 PB Otmęt, obecnie dzielnica Krapkowic Przez stulecia była to wyodrębniona miejscowość, o całkowicie odmiennym rybackim cha-rakterze. Po raz pierwszy wzmiankowany w 1223 roku, jako wieść klasztorna cystersów z Je-mielnicy. Warte zobaczenia: • kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z XIV wieku, • ruiny zamku rycerskiego Strzelców – powstały w XII wieku, zachowane fragmenty pocho-

dzą z XVI w.

127,00 LB Teren byłych Zakładów Papierniczych W części obecnie wyłączonej z produkcji warte zobaczenia są stare budynki przemysłowe z urzą-dzeniami i infrastrukturą przemysłową.

128,97 Przeprawa wojskowa, możliwość slipowania łodzi Warto przycumować przy prawym brzegu i zwiedzić zaczynającą się nieco wcześniej ścieżkę edukacyjną „Starorzecze Odry”. Powołano ją aby pokazać naturalną sukcesję lasu. Obszar staro-rzecza jest w naturalny sposób zarastany a w miejsce roślinności terenów bagiennych wkraczają gatunki bardziej sucholubne.Godnym polecenia miejscem jest punkt widokowy w północnej części ścieżki.Lewa strona przeprawy stanowi dogodny punkt do wyjścia na brzeg i spaceru po terenie plano-wanego rezerwatu Łęg.

98,10 PB Początek Kanału GliwickiegoPort Koźle, 3 baseny z nadbrzeżami pionowymi i skarpowymi. Pomimo swego industrialnego krajobrazu miejsce to nie jest pozbawione życia. Szczególnie upodobały sobie to miejsce zimujące ptactwo wodne. Od listopada do marca można tu zoba-czyć dziesiątki kormoranów, czaple siwe, nurogęsie, bielaczki i inne pospolitsze gatunki zimują-ce w pobliżu człowieka jak łabędzie niemy, kilka gatunków kaczek. Spore koncentracje ptactwa wodnego przyciąga drapieżne ptaki: były tu widywane sokoły wędrowne i jedne z największych naszych ptaków szponiastych, tj. bieliki.

99,86 LB Stocznia Koźle Rogi

100,45 LB Marina Lasoki, Starorzecze Odry Przystań rzeczna dla jachtów i łodzi motorowych, przyjmuje jednostki o zanurzeniu nieprzekra-czającym 1,5 m.Infrastruktura przystani: pomosty cumownicze, slip, prąd, woda, węzeł sanitarny, pole kempingo-we, warsztat szkutniczy. www.lasoki.eu

100,90 PB Baza remontowa JanuszkowiceZnajduje się tu spore starorzecze wykorzystywane rekreacyjnie ale mające też duże znaczenie przy-rodnicze. Starorzecze poza sezonem letnim stanowi ważny punkt na drodze migracji ptaków wod-nych: widywane tu były rzadkie podczas migracji jesiennej nury czarno i rdzawoszyje. Gromadzą się tu perkozy i łyski. Na niedużym zbiorniku oddzielonym od koryta rzeki i starorzecza można obserwować

kilkanaście gatunków ważek i innych ciekawych stawonogów. Występuje tu np.: trzyszcz piasko-wy, tygrzyk paskowany i pływak żółtobrzeżek.Spoglądając w lewo na lewy brzeg widać już ścianę Łegu Zdzieszowickiego którego skraj

porastają w tym miejscu trzcinowiska poprze-rastane wierzbami. W takim biotopie usły-

szeć i zobaczyć można drobne ptaki śpiewające jak trzciniak,

98,10 PB

99,86 LB

100,45 LB

100,90 PB

105,60

108,36 PB

113,20115,65 LB

117,00 PB

119,00 PB

120,20 PB

121,00 PB

122,90124,55 LB

124,60 PB

124,65

125,50 LB

126,17

126,20 PB

127,00 LB

128,97

trzcinni-czek, remiz, brzęczka. Płynąc dalej widzimy skraj Łęgu Zdzieszo-wickiego.

105,60 Januszkowice jaz sektorowyśluza duża 9,6x187,0śluza mała 9,6x55,0Ok. 2 kilometry od koryta rzeki w miejscowości Ja-nuszkowice znajduje się kompleks nieczynnych żwirowni gdzie znajduje się jedna z największych koloni lęgowych mewy śmieszki na Ślasku. Do lęgu przystępuje tu co roku na kilku-nastu wysepkach na dwóch zbiornikach Staropolance i Wielkim od 2000 do 3000 mew pośród których był stwierdzony leg mewy czarnogłowej a regular-nie lęgną się tu ornitologiczne rarytasy: hełmiatki, krakwy, czernice i bączki. Płynąc wzdłuż Łęgu Zdzieszowickego warto znaleźć na lewym brzegu miejsce na zacumowanie i choć krótki spacer po tym wspaniałym terenie. Drzewostan stanowią głownie ponad 100-letnie dęby, wiązy, jesiony w mniejszym stopniu topole i wierzby. Flora łęgu jest bardzo zróżnicowana, ale co ją wyróżnia najbardziej to runo w okresie kwitnienia aspektów wczesnowiosennych i wio-sennych czyli w marcu, kwietniu i maju. Cale połacie mienia się najpierw na biało za sprawa chro-nionej śnieżyczki przebiśnieg i zawilca potem na czerwono za sprawą kokoryczy a na przełomie kwietnia i maja „dno” lasu przybiera kolor srebrno zielony dzięki czosnkowi niedźwiedziemu. Oprócz sycących oczy kolorów również zmysł węchu ma co robić za sprawą wymienionego czosnku. Oprócz wymienionych trzech najbardziej spektakularnych kwitnień wplatają się żołć ziarnopłonu i pierwiosnków, fiolety miodunek i świeża zieleń innych licznie tu występujących roślin. Na terenie Łęgu stwierdzono występowanie kilku rzadkich i chronionych gatunków roślin np: kruszczyk siny, zimowit jesienny, listeria jajowata, gnieźnik leśny, pierwiosnek wyniosły, koko-rycz pełna, tojeśc bukietowa, lepieżnik biały czy związane ze zbiornikami wodnymi obecnymi na tym terenie osoka aloesowata, grążel żółty i grzybień biały.

108,36 PB Miasto ZdzieszowiceMiasto powstałe początkowo jako osada w pobliżu portu „Solowni”, które następnie rozrosło się wokół dużych zakładów koksowniczych

108,36 Prom dolnolinowy SolowniaRzadkiej konstrukcji prom dolnolinowy, jeden z ostatnich w Europie o napędzie ręcznym.

Przez wiele pokoleń przewoźnikami była rodzina Gach, zwanych „hrabiami Górnej Odry”. W odległości 1 km w kierunku Zdzieszowic stacja paliw.

113,20 Krępa jaz sektorowyśluza duża 9,6x187,67śluza mała 9,6x55,05Na wysokości jazu, na lewym brzegu znajduje się starorzecze objęte ochroną w formie użytku ekologicznego. Występują tu grążel żółty i grzybień biały, kosa-ciec żółty, ale silna eutrofizacja i spływ przeżyźnionej wody powodują coroczne

zakwity glonów i masowe śnięcie ryb. Starorzecze jest jednak bardzo cen-nym miejscem rozrodu ważek i ptaków. W północnej części starorzecza

Kilometraż Odry:

osiedliła się ro-dzina bobrów któ-re budują dosyć wy-sokie tamy pozwalające nawet w suche lata utrzy-mać normalny poziom wody.

115,65 LB Ujście potoku Stradunia

117,00 PB 50 m – stawy hodowlane Krępa Płynąc w dół rzeki na jej północnym brzegu znajduje się kolejne starorzecze Ciecieszonka, porośnięte przez stare wierzby i dęby – spotkać tam można chronionego i pięknego chrząszcza – wonnice piżmówkę. Na niewielkich łąkach przy sta-rorzeczu spotkać możemy kilka gatunków modraszków oraz chronioną roślinę zimowita jesiennego. Brzegi Odry od Krępnej do Krapkowic w wielu miejscach mają skarpy stanowiące do-skonale środowisko dla zimorodka i jaskółek brzegówek. Ptaki te kopią norki lęgowe w takich miejscach a polują nad woda jak jaskółki bądź w nurcie rzeki jak zimorodki chwytające ryby w lo-cie nurkowym. Ten mały ale bardzo kolorowy ptaszek jest wbrew pozorom bardzo trudny do wypatrzenia kiedy z zasiadki czatuje w jakimś ocienionym miejscu – łatwiej go usłyszeć podczas lotu kiedy odzywa się swoim wysokim głosem.

119,00 PB 50 m – Tempelberg Położone około 200 metrów od koryta rzeki grodzisko otoczone szeroką fosą. Wysokość usypa-nego stożka ziemi, dochodzi do czterech metrów. Prawdopodobnie Tempelberg, położony w po-bliżu odrzańskiego brodu stanowił umocnioną strażnicę chroniącą w XIII – XV wieku przeprawę. Nazwa pochodzi od zakonu Templariuszy, którzy swoje zamki mieli posiadać w Otmęcie, Rogo-wie Opolskim i Krapkowicach. Zgodnie z legendą z Tempelbergu miały prowadzić podziemne ganki właśnie do tych zamków. Miejsce cieszące się złą sławą, spowodowaną legendami o duchach, grobach i chodzących drzewach. Wg jednej z legend miejsc to zamieszkiwali rycerze rozbójnicy, którzy za napad na orszak możnego pana wiozącego córkę do klasztoru zostali przeklęci, a ich zamczysko zapadło się pod ziemię.

120,20 PB 300 m – wieś ObrowiecStara nadodrzańska wieś, wzmiankowana po raz pierwszy w 1352 r. warte zobaczenia: Neogotycki kościół św. Jana Chrzciciela z 1884 r.

121,00 PB 100 m – Gospodarstwo Agroturystyczne Sabina KoniecznyNa rozległych łąkach usłyszeć można nocą derkacze – głosy tych ptaków przypominające bar-dziej odgłosy wydawane przez jakieś urządzenia mechaniczne mogą nieźle zdezorientować lu-dzi nie obeznanych z glosami natury.Derkacz jest ptakiem rzadkim i chronionym a na łąkach znajdujących się w okolicy gospodarstwa agroturystycznego ma jedna z ostatnich swoich ostoi w województwie opolskim.

122,90 Krapkowice jaz sektorowyśluza duża 9,6x187,0śluza mała 9,6x54,2

124,55 LB Ujście OsobłogiMarina Stowarzyszenia Port Jachtowy Krapkowice – w budowie

124,60 PB Krapkowice – miasto powiatowe, którego historia sięga XIII wieku Prawa miejskie miasto otrzymało około 1275 roku, na prawie magdeburskim z rąk księcia opol-skiego Władysława. Nadal widoczny zarys założenia lokacyjnego. Warte zobaczenia: • krapkowicki rynek – z typowo średniowieczno zabudową, najstarsze kamieniczki z XVII wieku. • zamek – późnorenesansowa budowla z 1678 roku. W zamku miała siedzibę manufaktura su-

kiennicza, szkoła ewangelicka, loża masońska. Po wojnie zamek został odrestaurowany i mieści się w nim szkoła.

• mury miejskie z XIV-wieczną wieżą Bramy Górnej, • kościół św. Mikołaja z XIV wieku.

124,65 Most drogowy, droga wojewódzka nr 409 PB – w bezpośredniej bliskości dwie stacje paliw. 3 km – Gogolin Jedno z najmłodszych miast Opolszczyzny, które rozwinęło się w XIX w. dzięki przemysłowi wa-pienniczemu. Znane także dzięki popularnej piosence „Poszła Karolinka do Gogolina”. Warte zobaczenia: • pomnik Karolinki i Karlika, • zabytkowe piece wapiennicze – odrestaurowane w 2011 roku • kirkut – cmentarz żydowski z ok. 50 macewami.

Spichlerz w porcie Koźle. Źródło: http://www.geolocation.wsBielik. fot. Rafał Świerad

Marina Lasoki, źródło: www.lasoki.eu

Kruszczyk siny. fot. Rafał Świerad

Tempelberg z lotu ptaka, źródło: www.zdzieszowice.co

Baszta w Krapkowicach, fot: Piotr Piper

Odrestaurowane piece Dombrovsky’ego w centrum Gogolina, fot. Piotr Piper

Kokorycz w Łęgu Zdzieszowickim. fot. Rafał Świerad

130 LB Rogów Opolski Wieś wzmiankowana już w 1305 roku w dokumentach biskupa wrocławskiego, ale teren za-mieszkały dużo wcześniej, o czym świadczą wykopaliska z pierwszych wieków naszej ery. Warte zobaczenia: • kościół parafialny pod wezwaniem Filipa i Jakuba Starszego, wybudowany około 1300 roku. • zamek z parkiem – jedna z najstarszych rezydencji na Opolszczyźnie, usytuowany na skarpie

dawnego koryta Odry. Wg legendy zamek był siedzibą templariuszy i jest połączony podziem-nym tunelem z ich główną siedzibą w Otmęcie. Od 1765 roku siedziba znanego rodu Haugwit-zów, przebudowany w stylu renesansowym. Zamek otoczony XVIII-wiecznym parkiem o po-wierzchni 20 ha, w którym znajduje się legendarne źródło św. Jadwigi i rozległy staw (4,3 ha).

130,18 Rogów jaz klapowyśluza duża 9,6x187,84śluza mała 9,6x55,0

131,05 Most drogowy – autostrada A4

131,10 PB 200 m – wieś Odrowąż Mała wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1292 r. Warte zobaczenia: dwukondygnacyjna kapica św. Urbana (patrona wsi)

133,00 PB Port Górażdże. Jeden basen o nabrzeżach pionowych o dł. 500 m, przystosowane do załadunku towarów syp-kich. Obecnie własność prywatna.

133,00 LB 300m – wieś Dąbrówka Pałac w Dąbrówce Górnej, wzniesiony w połowie XVII wieku, jednak przypuszcza się, że już wcze-śniej istniała w tym miejscu budowla o charakterze obronnym. Jak podaje legenda, mieszkała tu-taj królewna Dąbrówka, która została pochowana w srebrnym sarkofagu w starej części zamczy-ska. Zamek ma rozległy park, w którym znajdują się groby ostatnich właścicieli zamku. W parku znajduje się staw o powierzchni 4,30 ha oraz legendarne źródełko św. Jadwigi. Jak głosi legenda, św. Jadwiga podczas podróży po Śląsku zatrzymała się przy nim i piła z niego wodę, która ma ponoć moc uzdrawiającą. Dziś pałac jest własnością prywatną.

133,50 PB 200 m – wieś Chorula Stara wieś wzmiankowana w 1300 roku. W centrum wsi znajduje się zespół dworski i park pała-cowy z XIX wieku.

135,15 Taśmociąg Cementowni Górażdże

138,00 Kąty jaz sektorowyśluza duża 9,6x187,0śluza mała 9,6x55,0

138,30 PB 100 m – wieś Kąty Opolskie

130130,18

131,05131,10 PB

133,50 PB

135,15

138,00

138,30 PB

138,52 PB

142,00 PB

142,00 PB

143,45 PB

144,50 PB

144,60

148,27 LB

133,00

Informacje nawigacyjne: Aktualne informacje o sytuacji hydrologiczno – nawigacyjnej na Odrze są dostępne na inter-netowych stronach Regionalnego Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu http://wroclaw.rzgw.gov.pl.RZGW podaje informacje o stanie wody, głębokościach tranzytowych, utrudnieniach w ruchu (zamknięciu/ otwarciu szlaku), imprezach wodniackich, ćwiczeniach i innych zdarzeniach mo-gących mieć wpływ na żeglugę. Aktualne stany wody w Odrze można zobaczyć na serwisach: www.pogodynka.pl/polska/podest.

Konieczne uprawnienia: Pływanie na wodach śródlądowych jachtem, łodzią motorową bądź innym

statkiem wodnym wymaga posiadania odpowiednich uprawnień (Ustawa o sporcie, stan na 2012):

• Bez uprawnień – łodzie wiosłowe i żaglowe do 7,5 m długości lub napę-dzane silnikiem do 10kW (13,6 KM).

• Bez uprawnień – uprawianie turystyki wodnej na jachtach motoro-wych o mocy silnika do 75 kW (102 KM) i o długości kadłuba do 13m,

których prędkość maksymalna ograniczona jest konstrukcyjnie do 15 km/h.

• Żeglarz jachtowy – wszystkie jachty żaglowe.• Sternik motorowodny – jachty motorowe z silnikiem o mocy

do 60 kW.• Starszy sternik motorowodny – jachty motorowe bez ogra-

niczeń.

Łączność: Statki o napędzie mechanicznym, z wyjątkiem małych

statków, powinny posiadać, znajdujące się w do-brym stanie eksploatacyjnym, radiotelefony dla

łączności radiotelefonicznej i odbioru informacji nawigacyjnych.

1. Łączność radiotelefoniczna statek – statek powinna być prowadzona na częstotli-

wości 156,500 MHz (kanał 10).2. Łączność radiotelefoniczna statek – ląd (z administracją

drogi wodnej i administracją żeglugową) powinna być pro-

wadzona na częstotliwości 156,400 MHz (kanał 8).

Odra, odcinek od Koźla (98,10 km) do Groszowic (144,75 km)

Opłaty za korzystanie z drogi wodnej oraz śluz. Obowiązujące w danym roku stawki opłat za śluzowanie ogłasza Minister Środowiska w drodze obwieszczenia. W 2012 roku wynoszą one:• śluzowanie łodzi sportowo – turystycznych i innych małych obiektów pływających do 15 ton

nośności lub przewozu nie więcej niż 12 pasażerów: - w godz. 7.00 – 16.00 - 6,64 zł - w godz. 16.00 – 7.00 - 13,28 zł• śluzowanie kajaka lub łodzi wiosłowej: - w godz. 7.00 – 16.00 - 3,74 zł - w godz. 16.00 – 7.00 - 7,48 zł

Bezpieczeństwo: 1. Kapitanowie statków przeznaczonych do uprawiania sportu lub rekreacji powinni przed roz-

poczęciem rejsu zapoznać się z warunkami nawigacyjnymi oraz prognozami hydrometeoro-logicznymi na akwenie, na którym planowana jest żegluga oraz ściśle przestrzegać ograni-czeń zawartych w dokumentach bezpieczeństwa statku.

2. Statki nie podlegające obowiązkowi posiadania dokumentu bezpieczeństwa (świadectwa zdolności żeglugowej, karty rejestracyjnej), w którym jest określony rodzaj i ilość środków ratunkowych, powinny być wyposażone przynajmniej w kamizelki ratunkowe w liczbie od-powiadającej ilości osób znajdujących się na statku oraz, gdy pozwala na to jego konstrukcja – koło ratunkowe z rzutką. Ilość osób pływających na tego typu statkach nie może przekra-czać dopuszczalnej liczby określonej przez producenta lub przez możliwości konstrukcyjne. Stan techniczny powinien zapewniać bezpieczną żeglugę.

3. Postój statków przeznaczonych do uprawiania sportu lub rekreacji powinien odbywać się w miejscach do tego celu wyznaczonych i przygotowanych, zapewniających załodze bez-pieczną komunikację z lądem i bezpieczne cumowanie jednostkom.

4. Pamiętaj, że oprócz jachtów i statków pasażerskich na Odrze funkcjonuje żegluga towarowa. Przepisy przepisami, ale jeżeli prowadzisz jednostkę pływającą mniejszą niż zestaw pchany 1000t, w razie jakiegokolwiek incydentu może nie być komu przyznać racji.

Walory przyrodnicze Odra jest rzeką którą przystosowywano do żeglugi już od czasów cesarza Karola IV czyli od początku XIV w. Wskutek prostowania koryta rzeki pozostało kilkanaście starorzeczy w bezpośredniej bliskości Odry. Pomimo swoich niewielkich rozmiarów miejsca te są cenne przyrodniczo i zwiększają swo-im potencjałem bioróżnorodność doliny Odry. W ostatnich latach w najbliższym sąsiedztwie Odry stworzono ścieżkę edukacyjną w Krapkowicach, jeden użytek ekologiczny – Starorzecze w Straduni i planowane jest powołanie kolejnego w Rogowie Op.Na omawianym odcinkach występuje tylko jeden zwarty zespół lasu przypominający swoim char-terem pierwotne lasy – jest to Łęg Zdzieszowicki objęty ochroną w 1988 roku na podstawie decyzji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu nadającej mu status Obszaru Chronionego Krajobrazu. Warto także wspomnieć o wykorzystaniu dolin rzecznych przez migrujące zwierzęta i rośliny. Odra pod tym względem nie jest wyjątkiem i stanowi nawet korytarz ekologiczny o randze międzynaro-dowej Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET-PL.

138,52 PB 500 m – wieś Przywory Między Przyworami a Metalchemem znajduje się ujście strugi Lutnia. Jest to rzeczka biorąca swój początek na terenie kopalni wapienia w niedale-kim Tarnowie Opolskim. Woda z wstaw wapieni jest odpompowywana rurociągami z terenu ko-palni i pojawia się jako struga nad której brze-gami toczy się bujne życie – spotkać tu można ciekawe ważki, motyle i ptaki.

142,00 PB Obszar przemysłowy po zakła-dach Metalchem

143,45 PB Port zakładów MetalchemBasen portowy o nabrzeżach pionowych – 100 m.

144,50 PB Nieczynna Cementownia Groszowice

144,60 Groszowice jaz sektorowyśluza duża 9,6x187,0śluza mała 9,6x55,0

148,27 LB Odgałęzienie koryta kanału ulgi

149,20 PB Kamionka Bolko – kąpielisko miejskie

149,60 PB NUTRICIA Zakłady Produkcyjne

150,10 PB Ośrodek Sportów Wodnych LOK

150,37 Opole jaz sektorowyśluza duża 9,6x180,0śluza mała 9,6x54,2

Opis rzeki Odry: od 98,10 km (Port Koźle) do 143,45 km (Port Opole Metalchem)

Mapy, informacje nawigacyjne i turystyczne

Gogolin, 2012

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania 413 „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju”.Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Publikacja opracowana przez Towarzystwo Sportowe Iron Man.

PRZEWODNIK PO ODRZEKędzierzyn-Koźle – Zdzieszowice – Krapkowice – Opole

Śródlądowe drogi wodne w Polsce

www.tsironman.pl

źródło: http://mapa.kzgw.gov.pl/

Wykaz telefonów stacjonarnych i komórkowych na stopnie wodne oraz do kierowników stopni wodnych i nadzorów

KOŹLE77/48-28-853

jaz 77/48-21-736 kom. 661-440-665

Nadzór Wodny Krapkowice 77/46-61-456 kom. 502-529-274

JANUSZKOWICE77/48-26-386 kom. 605-663-646

KRĘPA77/48-479-27 kom. 609-076-474

KRAPKOWICE77/46-65-864 kom. 609-983-544

ROGÓW77/46-72-292 kom. 607-463-504

KĄTY77/42-030-08 kom. 607-381-645

Nadzór Wodny Opole 77/402-55-78 kom.502-529-027

GROSZOWICE 77/45-35-076 kom. 607-284-376

OPOLE77/40-25-590 kom. 607-904-542

WRÓBLIN 77/44-19-079 kom. 607-908-616

DOBRZEŃ 77/46-42-074 kom. 605-958-113

CHRÓŚCICE77/46-96-614, kom. 607-976-463

Kilometraż Odry (cd):

Zamek w Rogowie Opolskim, fot: Piotr Piper

Pałac w Dąbrówce Górnej, źródło: www.wikipedia.pl

Wydawca dołożył wszelkich starań, aby informacje zawarte w tym przewodniku były możliwie najbardziej aktualne i rzetelne, nie może jednak wziąć odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki wynikające z wykorzystania podanych w nim informacji. Autorzy: Jacek Dobosz, Dominik Kaszura, Marcin Matysiak, Adrian Mróz, Rafał Nocoń, Wojciech Nowogórski, Rafał Świerad Skład i druk: Piotr Mnich, Studio Reklamy AgendaWydawca: Towarzystwo Sportowe Iron Man, Gogolin www.tsironman.plBibliografia: Wikipedia i strony internetowe:

www.wroclaw.pios.gov.pl – Wojewódzkiego Inspektoratu • Ochrony Środowiska we Wrocławiu www.rzgw.wroc.pl – Regionalnego Zarządu Gospodarki • Wodnej we Wrocławiu,www.uzs.gov.pl – Urzędu Żeglugi Śródlądowej,• www.zegluga.wroclaw.pl – Żegluga Śródlądowa wczoraj, • dziś, jutro, www.annaland.pl• www.kanaly.info• Elżbieta Marszałek, • Odrzański Szlak Wodny,. Szczecin 2003MOSiR Nowa Sól, • Przewodnik po Odrze, Wrocław 2011Regina Kalla – Szulc, • Z dziejów solowni i przeprawy na Odrze z Zdzieszowicach, Krapkowice 2011

Patronat medialny