KARTY PŁATNICZE

Historia

• W 1949 Franc McNamara wpada na idee stworzenia karty klubowej w tzw Dinners Club

• W 1949 mieliśmy 200 kart na 27 restauracji• W 1952 mieliśmy 42 tys. kart na 320

restauracji• Pierwsza karta płatnicza o zasięgu

ponadstanowym została wydana w 1950 przez Franklin National Bank z Nowego Jorku

Systemy kart płatniczych- historia

Visa International American ExpressMastercard International Japan Credit Bureau

Karty Visa - historia

• Pierwsza karta Visa została wydana przez Bank of America w 1958 r.

• Barclays Bank kupił prawo do wydawania kart Visa w 1966 r.

• System kart Visa działa oficjalnie od 1977 r.• W 2008 r. Visa obsługiwała 60% rynku kart

debetowych w USA• szacunkowo mamy 1720 milionów kart Visa na

świecie

Karty American Express - historia

• Pierwsza karta wydana w 1958 r.• działa na zasadzie dinners Clubu• wydano około 42,5 miliona kart American

Express

Karty Mastercard - historia

• pierwszą kartę wydano w 1966 r.• oficjalna nazwa Mastercard funkcjonuje od

1979 r.• fuzja Mastercard z Europay International w

2002 r. i utworzenie Mastercard Worldwilde• w 2009 r. funkcjonowało ok. 1600 milionów

tych kart

Karty Japan Credit Bureau- historia

• Pojawiły się w 1961 r w Japoni• Obecnie mamy około 40 mln takich kart

Karty płatnicze w Polsce

• pierwszą kartę Visa dla przedsiębiorców wydał BIG Bank S.A. w 1991 r.

• Pierwszą kartę Visa dla os. Fizycznych wydał bank PeKaO S.A. w 1993 r.

• W IV kwartale 2010 r. przeprowadzono 407,9 mln transakcji na kwotę 93 mld złotych

• W Polsce funkcjonuje około 32 mln kart płatniczych

Karty płatnicze w Polsce na 2011

.

Karty Visa 65 %Karty Master Card 32 %inne karty 3%

Karty płatnicze w Polsce na 2011 r

.

karty debetowe 22,5 mlnkarty kredytowe 8,5 mln

Rodzaje kart płatniczych ze względu na sposób wykorzystania i

pochodzenia środków na rachunku karty

• karty debetowe• karty kredytowe• karty obciążeniowe

Karty debetowe

• funkcjonują w oparciu o rachunek bankowy• Co do zasady nie przewidują możliwości

zapłaty za towary i usługi przekraczającej wysokość środków dostępnych na rachunku bankowym

Karty kredytowe

• nie są związane z rachunkiem bankowym• podstawą funkcjonowania są środki nie

należące do posiadacza karty tzw. credit account

Karty obciążeniowe (typu charge)

• odroczenia terminu płatności za nabyte towary i usługi

• powiązane zazwyczaj z rachunkiem bankowym

Podmioty biorące udział w procesie zapłaty kartą płatniczą

• ,,posiadacz”• ,,akceptant”• wydawca karty płatniczej• system kart płatniczych

,,Posiadacz” karty płatniczej

• Osoba fizyczna• Osoba prawna

,,Akceptant”

• przedsiębiorca, który przyjmuje zapłatę przy użyciu elektronicznych instrumentów płatniczych

• Akceptantem może być każdy przedsiębiorca, który zawrze umowę z jednym z centrów autoryzacyjnych ( w Polsce to :BZ-WBK, CKC - Centrum Kart Pekao S.A., Citibank, eService i Polcard)

Wydawcy kart płatniczych

• Banki• Instytucje finansowe

System kart płatniczych

• Ujęcie wąskie- udziela bankom bądź innym instytucjom licencji na emisję kart, pozostając jednocześnie właścicielem symbolu oraz wszystkich praw z nim związanych

• Ujęcie szerokie- do systemu należą wydawcy i akceptantanci, którzy są często częścią wspólną systemu

Charakter prawny kart płatniczych w świetle polskiego prawa

• Definicja legalna zawarta w art. 2 ustawie o elektronicznych instrumentach płatniczych z 12 września 2002 roku

• karta płatnicza to karta identyfikująca wydawcę i upoważnionego posiadacza, uprawniającą do wypłaty gotówki lub dokonywania zapłaty, a w przypadku karty wydanej przez bank lub instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytu - także do dokonywania wypłaty gotówki lub zapłaty z wykorzystaniem kredytu

Definicje doktryny

• Karta płatnicza to kawałek plastiku o wymiarach określonych przez normy międzynarodowe, posiadający szatę graficzną charakterystyczną dla podmiotu, który ją wydał, zawierający pasek magnetyczny lub mikroprocesor – W. Kudła

• karta płatnicza to elektroniczny, indywidualny środek płatności, który ułatwia dostęp do środków finansowych zgromadzonych na koncie - W. Chmielarz

Umowa pomiędzy posiadaczem a wydawcą karty płatniczej

• Koncepcja umowy do świadczenia na rzecz osoby trzeciej

• Koncepcja umowy o zwolnieniu z długu• Koncepcja o świadczenie przez osobę trzecią • Koncepcja umowy ramowej

Umowa pomiędzy posiadaczem a wydawcą karty płatniczej

• powiązana z umową rachunku bankowego• Posiadacz jest uprawniony do wypowiedzenia

umowy w każdym czasie ze skutkiem natychmiastowym, chyba że umowa przewiduje okres wypowiedzenia

• Określony w umowie okres wypowiedzenia nie może jednak przekraczać miesiąca. Natomiast wydawca może wypowiedzieć umowę zawartą na czas nieokreślony z dwumiesięcznym okresem wypowiedzenia.

Umowa pomiędzy posiadaczem a wydawcą karty płatniczej

• zobowiązanie wydawcy wobec posiadacza karty płatniczej do rozliczania operacji dokonanych przy użyciu karty płatniczej i zobowiązanie posiadacza do zapłaty kwot operacji wraz z należnymi wydawcy kwotami opłat i prowizji lub do spłaty swoich zobowiązań na rachunek wskazany przez wydawcę.

. Umowa pomiędzy posiadaczem karty płatniczej a akceptantem

• nie jest specyficznym rodzajem umowy i nie zmienia charakteru prawnego stosunków łączących posiadacza karty płatniczej i akceptanta.

• akceptant ma obowiązek oznaczenia miejsca, w którym prowadzi działalność w sposób umożliwiający jednoznacznie określenie, przy użyciu jakich elektronicznych instrumentów płatniczych można dokonywać u niego operacji

Umowa o emisję kart płatniczych

• umowy o emisję daje wydawcy prawo do wykonywania kart płatniczych, a system płatniczy nie może posługiwać się roszczeniem wynikającym z prawa wyłączność

• Organizacja płatnicza ma obowiązek dostarczyć wydawcy wzorów kart poszczególnych rodzajów, a wydawca ma prawo do korzystania z określonych emblematów

Odpowiedzialność posiadacza• posiadacz karty płatniczej jest zobowiązany w

szczególności do przechowywania jej z zachowaniem należytej staranności i nieudostępniania osobom nieuprawnionym

• Zgodnie z ustawą o usługach płatniczych odpowiedzialność posiadacza w pełnej wysokości będzie miała miejsce zawsze wtedy, gdy doprowadzi on do nieautoryzowanej transkacji płatniczej, której konsekwencją jest powstanie szkody, umyślnie lub poprzez naruszenie swoich obowiązków w skutek rażącego niedbalstwa.

Odpowiedzialność wydawcy• wydawca karty płatniczej w przypadku wystąpienia

nieautoryzowanej transakcji płatniczej jest obowiązany niezwłocznie zwrócić posiadaczowi kwotę nieautoryzowanej transakcji płatniczej. Przyjmuje się, że transakcja jest autoryzowana, jeżeli posiadacz karty płatniczej wyraził na nią zgodę, w sposób przewidziany w umowie.

• Posiadacz karty płatniczej ma 13 miesięcy na powiadomienie wydawcy o stwierdzonych nieautoryzowanych, niewykonanych lub nienależycie wykonanych transakcjach płatniczych

Odpowiedzialność akceptanta

• Akceptant poniesie zatem odpowiedzialność w przypadku, gdy nie będzie przyjmował płatności bezgotówkowych za pomocą kart płatniczych, co do których zobowiązał się takie płatności przyjmować

• Odpowiedzialność akceptanta wobec wydawcy aktualizuje się również w sytuacji, gdy nie dochowa on należytej staranności

Odpowiedzialność systemu kart płatniczych

• System kart płatniczych jest zobowiązany wobec wydawcy do naprawienia szkody, gdy nie dostarczy zgodnie z umówionym terminem wzorów kart płatniczych albo, gdy opóźnia się z dostarczeniem urządzeń niezbędnych do obrotu bezgotówkowego, takich jak terminale POS

Przestępstwa związane z użyciem karty płatniczej w świetle polskiego prawa

• przestępstwa przeciwko ochronie informacjiArt. 268.§ 1. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa lub zmienia zapis istotnej informacji albo w inny sposób udaremnia lub znacznie utrudnia osobie uprawnionej zapoznanie się z nią, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 dotyczy zapisu na informatycznym nośniku danych, sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.§ 3. Kto, dopuszczając się czynu określonego w § 1 lub 2, wyrządza znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1-3 następuje na wniosek pokrzywdzonego• fałszerstwo Art. 310.§ 1. Kto podrabia albo przerabia polski albo obcy pieniądz, inny środek płatniczy albo dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce lub z pieniędzy, innego środka płatniczego albo z takiegodokumentu usuwa oznakę umorzenia, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

Koniec