5672009

3

W numerze:Wydawca: Miasto Kalisz Adres redakcji: Ratusz, Gwny Rynek 20, tel. (062) 765-43-00 Redaktor naczelny Elbieta Zmarza, tel. (062) 765-43-91 Stale wsppracuj: Iwona Cielak, Robert Kordes, Wadysaw Kocielniak, Tadeusz Krokos, Karina Zachara, Jolanta Delura, Robert Kuciski, Agnieszka Krlikowska Projekt okadki: Wojciech Stefaniak, Fot. Mariusz Hertmann Nr indeksu: 323462 Nakad 1000 egz. Redakcja nie zwraca materiaw nie zamwionych, nie odpowiada za tre ogosze Druk i skad komputerowy ATU-NOVA, Kalisz, tel. (062) 767-24-78 Internet: www.kalisz.pl/kalisia.htm Numer konta dla prenumeratorw: Bank Zachodni WBK S.A. O/Kalisz 43 1090 1128 0000 0000 1218 1984

Honorowi obywatele Jubileuszowa nuta 25. Dywizja Piechoty Kod: Tarasin O Ryszardzie Cielaku Miasto pene atrakcji Letnia Schola Cantorum

Nagrody Miasta Kalisza 35-lecie Filharmonii Kaliskiej Wojna wiatowa 1939 roku O wystawie w galerii BWA Rok Jerzego Grotowskiego Turystyczne Kaliszobranie Warsztaty muzyczne

4 10 24 34 36 41 45

Kalisia na latoW centrum zainteresowania letniego wydania Kalisii s przede wszystkim ludzie, ktrych cz z Kaliszem serdeczne wizy. Charyzmatyczni, walczcy o bezcenne wartoci w godzinach pozbawionych nadziei, pocigajcy za sob innych do dziaania. Niejednokrotnie maj swj wpyw na dzieje wiata. Zachwycaj poprzez swe czyny, sztuk, dziaalno spoeczn. Miasto jest dumne, mogc szczyci si takimi obywatelami. Piotr Baziuk, Ryszard Cielak, Czesaw Glinkowski, Antoni Pietkiewicz, ksidz Stanisaw Piotrowski, Jan Tarasin, Stanisaw Tyc. Wielu z nich odeszo. Wraz z nimi nieodwracalnie skoczya si cz jakiej historii: wanego czasu dla ojczyzny, teatru, uczelni, parafii dla miasta jako caoci.

Prezentujemy ich sylwetki na amach Kalisii, by podkreli nasz wdziczno i pami. Wspominamy take o jubileuszach, ktrymi obrodzi rok 2009. Wiele kaliskich instytucji wituje kolejne rocznice swego istnienia: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Kaliskiej, Pastwowa Szkoa Muzyczna im. Henryka Melcera. Ich dugoletnie dowiadczenia potwierdzaj znan prawd, e wszystko, co bierze si z pasji ludzkiej i poparte jest cik prac daje wspaniae efekty. Odzwierciedlaj to przede wszystkim postawy yciowe absolwentw uniwersytetu czy szkoy muzycznej, a take przeycia ludzi zwizanych z kalisk filharmoni. Zachcajc do lektury, pragn zwrci uwag Czytelnikw na ludzi zaangaowanych w powstanie tych szacownych miejsc niechaj pomysodawcy nie znikaj z naszego pola widzenia. W dziedzinie kultury istnieje wiele form dziaalnoci sabo widocznej na szerszym polu, a przecie niezmiernie potrzebnej. Tak stref aktywn s towarzystwa spoeczno-kulturalne, skupiajce dawnych mieszkacw i sympatykw regionu. Wrd nich zasugujce na szczegln uwag stowarzyszenie Kaliszanie w Warszawie, obchodzce w tym roku dwudziestolecie swego istnienia. Spotkania w Mazowieckim Centrum Kultury wzbogacaj ycie czonkw stowarzyszenia p

warszawiakw, p kaliszan, jak mwi o sobie. Dodaj yciowej energii. Z wypowiedzi klubowiczw na amach Kalisii mona dowiedzie si o trwaych przyjaniach, dzieleniu si dowiadczeniami, wzajemnej pomocy, a take mocno zakorzenionej pamici o wsplnym, kaliskim rodowodzie. Odpowiadajc na list Pana Jerzego Orleskiego, przedstawiamy histori 25. Dywizji Piechoty. W 70. rocznic wybuchu II Wojny wiatowej trzeba napisa, jakie puki wchodziy w skad 25. Dywizji, kto nimi dowodzi, gdzie stoczyy bitwy. To si naley tym onierzom, bo na to zasuyli, a odchodz w zapomnienie i coraz mniej ludzi w Kaliszu zna te sprawy napisa do redakcji nasz Czytelnik. Ciekawe zdjcia z tamtych czasw, m.in. onierzy 29. Puku Strzelcw Kaniowskich, wchodzcych w skad 25. Dywizji Piechoty, fotografie dowdcw udostpnio Archiwum Pastwowe w Kaliszu. W letnim wydaniu magazynu znalazo si take mnstwo not recenzyjnych: spotka teatralnych, najnowszych publikacji regionalnych, niecodziennej wystawy Wierz, e kady z Czytelnikw Kalisii odnajdzie na jej amach wiele interesujcych artykuw inspirujcych do dziaania i skaniajcych do refleksji, budzcych tsknot za czasem minionym i wytyczajcych drogi ku przyszoci. Zapraszam bardzo serdecznie do lektury!

4

5672009

Zbudowa pomnik trwalszy ni ze spiuProfesor Czesaw Glinkowski , wsptwrca Pastwowej Wyszej Szkoy Zawodowej im. Prezydenta Stanisawa Wojciechowskiego, otrzyma pomiertnie tytu Honorowego Obywatela Miasta Kalisza. W uroczystej ceremonii, ktra odbya si 6 czerwca podczas sesji Rady Miejskiej Kalisza z okazji wita Miasta, wzia udzia maonka zmarego Rektora.znaniu z siedzib w Kaliszu, a nastpnie nim kierowa. Na pocztku byy to studia licencjackie, z czasem, dziki staraniom Profesora Czesawa Glinkowskiego, day moliwo zdobycia tytuu magistra. Od lipca 1999 roku do koca sierpnia 2008 roku Czesaw Glinkowski by profesorem i rektorem Pastwowej Wyszej Szkoy Zawodowej w Kaliszu. Pierwszy rektor, zaoyciel, wykadowca i wychowawca kaliskiej placwki swoje ycie podzieli midzy dwa miasta: Pozna i Kalisz. Zwiza swe losy z Akademi Ekonomiczn w Poznaniu, ktra bya Jego naukowym i dydaktycznym rodowiskiem oraz z Kaliszem, drug yciow przystani, w ktrej wystawi swe najwiksze dzieo Pastwow Wysz Szko Zawodow. By tej uczelni budowniczym w szerokim znaczeniu, jako ten, ktry zbudowa fundamenty programw studiw, stworzy jej profil, nada ksztaty organizacyjne, i jako prawdziwy budowniczy twrca kolegiw, instytutw, pracowni, domw akademickich czytamy w uzasadnieniu uchway w sprawie nadania godnoci Honorowego Obywatelstwa Miasta Kalisza. Honorowy Obywatel Miasta

Nie wszystek umarProfesor w roku 2005 zosta wyrniony tytuem Zasuony dla Miasta Kalisza, a w tym roku otrzyma pomiertnie Honorowe Obywatelstwo Miasta Kalisza, ktre odebraa Wiesawa Glinkowska, ona zmarego Rektora. Czesaw Glinkowski zwraca uwag na jako ksztacenia, dobr specjalistycznej kadry dydaktycznej oraz na rozwj bazy uczelni, w tym szczeglnie laboratoriw, pracowni dydaktycznych,

Autorytet i przewodnikProfesor odszed przedwczenie, 20 wrzenia 2008 roku, w wieku 67 lat. Z Pastwow Wysz Szko Zawodow by zwizany w sposb nierozerwalny. A jednak linia ycia oderwaa Go od spraw akademickich, cho mia dalsze plany wsppracy z kalisk uczelni, i wyznaczya kres ziemskiej wdrwki. Uroczystoci pogrzebowe odbyy si na Cmentarzu Junikowskim w Poznaniu. Profesora egnali wsppracownicy z dwu uczelni: Akademii Ekonomicznej w Poznaniu oraz Pastwowej Wyszej Szkoy Zawodowej w Kaliszu. W posiedzeniu aobnym senatu uczestniczyli obok spoecznoci uczelni przedstawiciele wadz miasta i powiatu, ksidz biskup Stanisaw Napieraa, parlamentarzyci, reprezentacje kaliskich uczelni wyszych oraz szk, stowarzysze, placwek kultury i wielu innych instytucji. zy wzruszenia wywoay sowa Doroty Kobzy, byej przewodniczcej Samorzdu Studenckiego, ktra przypomniaa Rektora jako przyjaciela i opiekuna modych, Dziadziusia, jak nazywali Go studenci. Nieocenione zasugi Czesawa Glinkowskiego dla rozwoju szkolnictwa wyszego w naszym miecie podkreli profesor doktor habilitowany Jan Chajda, obecny rektor Pastwowej Wyszej Szkoy Zawodowej. Nazwa on zmarego Profesora jednym z ojcw zaoycieli kaliskiej szkoy pierwszej samodzielnej uczelni, nie tylko w grodzie nad Prosn, ale i w poudniowej Wielkopolsce.

Skrupulatny i yczliwy Profesor Czesaw Glinkowski by bezwzgldnie spadkobierc i wiernym uczniem wspaniaych Wiesawa Glinkowska odbiera Honorowe Obywatelstwo Miasta Kalisza dla Profesora Czesawa Glinkowskiego. tradycji Poznaskiej Fot. Magorzata Pecold Szkoy Ekonomiczbiblioteki uczelnianej. W trakcie Jego kadencji na nej, ktr zapocztkowa i tworzy prof. Edward stanowisku rektora kaliska wszechnica zdobywaa Taylor, a take profesorowie Wiktor Schramm, Bogdan Winiarski, Jan Rutkowski. Ceni rwnie wysoczterokrotnie pierwsze miejsca w oglnopolskich ko swego mistrza, prof. Stanisawa Smoliskiego rankingach szk wyszych. Cieszc si z tych wspomina prof. dr hab. Stefan Kowal, prorektor osigni, Rektor zawsze powtarza, e rankingi PWSZ w Kaliszu. Cay dorobek naukowy profes wane, ale najwaniejsi s studenci i absolsora Glinkowskiego trudno scharakteryzowa. Jest wenci. Z myl o nich Profesor dba o poszerzaon wysoko oceniany przez specjalistw. Razem nie centrum dydaktycznego oraz uruchamianie obejmuje okoo 300 publikacji, w tym 10 ksiek. nowych kierunkw i specjalnoci. Prof. Glinkowski wypromowa 4 doktorw. By Pozostawi po sobie ogromne dzieo: naukorwnie recenzentem kilku rozpraw doktorskich i we, wychowawcze, akademickie szko wysz, habilitacji. Recenzje, jakie pisa o pracach na stoktr wznis od podstaw. Kalisz zawdzicza mu pie, cechowaa dua wnikliwo i skrupulatno. wiele. To poprzez swoje czyny czowiek staje si Nie uznawa opinii zdawkowych. W pamici jego niemiertelny. A upywajcy czas tylko potwierdza magistrantw i dyplomantw pozostaje promotoich warto. Myl Horacego: Exegi monumentum rem bardzo yczliwym, opiekuczym, chtnym do partnerskiej dyskusji i nie szczdzcym czasu oraz aere perennius powiadcza zatem, e Czesaw pomocy dla swych podopiecznych. A wypromowa Glinkowski nie wszystek umar zwraca uwag ich bardzo wielu. Magistrw okoo p tysica, na znaczenie pracy Profesora Janusz Pcherz, niewiele mniej osb napisao pod jego kierunkiem prezydent Kalisza. prace licencjackie dodaje profesor Kowal. Elbieta Zmarza i Krzysztof Grabowski

Wybitny budowniczyCzesaw Glinkowski by wybitnym ekonomist, profesorem Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, w ktrej pracowa od 1967 roku. W 1975 roku uzyska stopie doktora habilitowanego, a od 1977 roku kierowa Katedr Ekonomiki Produkcji oraz koordynowa dziaalno specjalnoci Przedsibiorczo i Ekonomika Produkcji. Do szczeglnych osigni Profesora naley zorganizowanie w 1992 roku midzynarodowego zespou pracujcego nad problemami transformacji rynkowej w krajach Europy rodkowo-Wschodniej, w ktrego skadzie byli pracownicy naukowi z Polski, Bugarii, Biaorusi, Ukrainy i Czech. W latach 1993 i 1999 tworzy Orodek Studiw Zamiejscowych Akademii Ekonomicznej w Po-

Antoni Pietkiewicz w uznaniu dziaalnoci na rzecz Kalisza i wolnej Polski otrzyma tytu Honorowego Obywatela Miasta Kalisza.

5672009

5

Ksztatowa woln Polskszawie i zosta przewodniczcym Tajnej Komisji Zakadowej w warszawskim Energoprojekcie. W kwietniu 1989 roku na I Zjedzie reaktywowanego zwizku z woli zebranych zosta przewodniczcym Krajowej Komisji Rewizyjnej NSZZ Solidarno. Premier Tadeusz Mazowiecki, w sierpniu 1990 roku, powoa Antoniego Pietkiewicza na stanowisko wojewody kaliskiego. Od stycznia 1991 roku do grudnia tego roku peni funkcj I Zastpcy Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wasy, a w latach 1992-1995 wiceprezesa Najwyszej Izby Kontroli. Z kolei w latach 1999-2001 zosta pierwszym wojewod nowego wojewdztwa mazowieckiego w rzdzie premiera Jerzego Buzka. Honorowy Obywatel Miasta Antoni Pietkiewicz urodzi si w Kaliszu w 1948 roku. Tutaj spdzi dziecistwo. W domu rodzinnym od najmodszych lat by wychowywany w atmosferze mioci Boga i Ojczyzny. Rodzice przekazali mu rwnie, jak wany jest w yciu czowieka honor. Tym ideaom pozostaje wierny do dzi. dziaalno w Solidarnoci podziemnej w War-

Prawa czowieka i obywatelaDo roku 1980 mieszka, pracowa, prowadzi dziaalno spoeczn i polityczn w Kaliszu. W 1968 roku zosta zatrudniony w Przedsibiorstwie Remontowym Przemysu Betonw Rembet w Kaliszu, a nastpnie w Kombinacie Budownictwa Komunalnego. Dziesi lat pniej ukoczy Politechnik dzk, uzyskujc dyplom inyniera elektryka. W 1978 roku zacz rwnie aktywnie dziaa w istniejcym ju kilka lat przy kociele oo. jezuitw w Kaliszu Duszpasterstwie Inteligencji i pozna m.in. o. Stefana Dzierka. Z tej wsppracy narodzia si dugoletnia przyja. Na spotkaniach organizacji jej czonkowie dyskutowali nie tylko o kwestiach religijnych, poruszali take sprawy spoeczno-polityczne. W rezultacie w tym wanie gronie narodzia si kaliska grupa Ruchu Obrony Praw Czowieka i Obywatela (ROPCiO), ktrej przewodniczy Antoni Pietkiewicz.

Honorowy Obywatel KaliszaAntoni Pietkiewicz podczas uroczystej sesji Rady Miejskiej Kalisza z okazji wita Miasta. Fot. Magorzata Pecold

Za dziaalno na rzecz wolnoci sowa, widowisk i wydawnictw Minister Dziedzictwa Narodowego RP w roku 2001 wyrni Antoniego Pietkiewicza Odznak Zasuony Dziaacz Kultury. W latach 2001-2003 peni funkcj wicemarszaka wojewdztwa mazowieckiego. W roku 2006 Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej odznaczy Antoniego Pietkiewicza Krzyem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Antoni Pietkiewicz od zawsze by zwizany z Kaliszem. Kiedy peni stanowisko wojewody kaliskiego, wspiera obok inicjatorw-zaoycieli przedsiwzicia na rzecz powstania Pastwowej Wyszej Szkoy Zawodowej w Kaliszu. Ufundowa te tablic umieszczon na gmachu sdu w Kaliszu, upamitniajc Bogusawa liw symbol walki mieszkacw Kalisza o prawa czowieka. Dokonania Antoniego Pietkiewicza na rzecz rozwoju demokracji i wolnej Polski, rwnie penienie przez niego wysokich funkcji w instytucjach i urzdach pastwowych, przynosz chlub miastu. W ostatnich latach Kalisz wyrni godnoci Honorowego Obywatela Miasta Kalisza p. Ojca Stefana Dzierka oraz p. Bogusawa liw za dziaalno na rzecz wolnej Polski. Do tego wybitnego grona doczy Antoni Pietkiewicz lider opozycji demokratycznej i Solidarnoci w Kaliszu. Swoim powiceniem, odwag i patriotyzmem oraz bezgranicznym oddaniem sprawom spoecznym, ksztatowa now Polsk, przynoszc splendor miastu i jego mieszkacom. (Red.)Wicej na ten temat w artykule Marka Kozowskiego: Antoni Pietkiewicz lider opozycji demokratycznej i Solidarnoci, str. 20

Represje za dziaalno spoecznOd 1979 do 1980 roku wspredagowa i wydawa w Kaliszu czasopismo spoeczno-polityczne pt. Wolne Sowo (poza zasigiem cenzury). W 1979 roku, razem z dziaaczami poznaskiego Studenckiego Komitetu Solidarnoci i Komitetu Samoobrony Spoecznej Komitetu Obrony Robotnikw, uczestniczy w powoywaniu Klubw Samoobrony Spoecznej Regionu Wielkopolsko-Kujawskiego. Za swoj dziaalno wydawnicz i spoeczn by nieustannie represjonowany: rewizje domowe, areszty na 48 godzin, szpiegowanie przez tajnych wsppracownikw. W lipcu 1980 roku wspiera strajkujcych w Zakadach Automatyki Przemysowej Mera w Ostrowie Wielkopolskim. W akcie solidarnoci w lipcu i sierpniu 1980 roku zbiera rodki finansowe dla strajkujcych w zakadach ostrowskich i na Wybrzeu. We wrzeniu 1980 roku uczestniczy w strajkach na terenie Kalisza, w Fabryce Wyrobw Runowych Runotex oraz w Kaliskich Zakadach Koncertantw Spoywczych (KZKS) Winiary.

funkcj Przewodniczcego Midzyzakadowego Komitetu Porozumiewawczego NSZZ Solidarno w Kaliszu. Wspiera organizowanie zwizku w wielu zakadach pracy na terenie wojewdztwa kaliskiego. W lipcu 1981 roku zosta wiceprzewodniczcym Zarzdu Regionu NSZZ Solidarno Wielkopolska Poudniowa. Bra udzia jako delegat w I Krajowym Zjedzie Delegatw NSZZ Solidarno w Gdasku (wrzesie-padziernik 1981 roku). Wwczas te zosta sekretarzem Prezydium Zjazdu oraz czonkiem Komisji Krajowej. Od 24 listopada 1981 roku peni obowizki Przewodniczcego Zarzdu Regionu NSZZ Solidarno Wielkopolska Poudniowa.

Internowanie, ucieczka, amnestiaAntoni Pietkiewicz 13 grudnia 1981 roku internowany zosta w Orodku Odosobnienia dla Internowanych w Strzebielinku, nastpnie w Biaoce. We wrzeniu 1982 roku nie powrci z przepustki, ukrywa si. Wwczas te rozpocz dziaalno w podziemnych strukturach NSZZ Solidarno w Kaliszu. Wiadomo, e by niekwestionowanym liderem Tymczasowego Komitetu Koordynacyjnego Regionu NSZZ Solidarnoci podziemnej. W lipcu 1983 roku przewodniczy Midzyregionalnej Komisji Koordynacyjnej NSZZ Solidarno Kalisz-Sieradz-Konin. Poczwszy od sierpnia 1983 roku do momentu aresztowania w 1984 roku wydawa i wspredagowa czasopismo Solidarnoci pt. Nasza Solidarno. W lipcu 1984 roku ponownie aresztowany, a nastpnie na mocy amnestii zwolniony natychmiast rozpocz

W Solidarnoci29 wrzenia 1980 roku zosta Przewodniczcym Midzyzakadowego Komitetu Zaoycielskiego Niezalenego Samorzdnego Zwizku Zawodowego Solidarno (NSZZ Solidarno), a take czonkiem Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ Solidarno. Od maja 1981 roku peni

Nagroda Miasta Kalisza

ycie usane ramiAndrzej KurzyskiNie ma chyba kaliszanina, ktry nie kojarzyby nazwiska Tyc z piknymi kwiatami. I nic dziwnego, bo ta rodzina z produkcj rolin ozdobnych zwizana jest od przeszo p wieku. Dzisiejsze gospodarstwo Elbiety i Stanisawa Tycw specjalizuje si w uprawie r. On sam chtnie angauje si take w dziaalno charytatywn.Gospodarstwo ogrodnicze przy ulicy Stawiszyskiej w Kaliszu powstao na pocztku lat 50. ubiegego wieku i od samego pocztku byo prowadzone na wysokim poziomie. Jego zaoycielami byli Stanisawa i Wiktor Tycowie. Dzisiaj tradycj t kultywuje Stanisaw Tyc, ktry jako najmodszy z rodzestwa pozosta na ojcowinie i od ponad trzydziestu lat zajmuje si kwiatowym biznesem. Firma Stanisawa Tyca zatrudnia na co dzie kilkanacie osb. Gospodarstwo naley do najnowoczeniejszych w kraju i liczy ponad hektar powierzchni. Od dwch lat zajmujemy si wycznie upraw r w okoo trzydziestu odmianach. Wczeniej uprawialimy rwnie pomidory. Jednak ze wzgldu na ograniczone moliwoci rozwoju postanowilimy skupi si na kwiatach wyjania Stanisaw Tyc, ktry w 2007 roku zosta laureatem Krajowego Konkursu na Wzorowego Ogrodnika. sytuacji materialnej oraz osoby samotne. Warto podkreli w tym wzgldzie nieoceniony wysiek pani Jolanty Tyszkowskiej, sekretarz stowarzyszenia. To na jej barkach spoczywa dua cz naszej dziaalnoci. Akcje o najszerszym oddwiku kaliskie stowarzyszenie prowadzi w okresie wit Boego Narodzenia i Wielkanocy. Wwczas pomoc trafia nawet do trzystu osb. Stanisaw Tyc pomaga take podopiecznym kaliskiego Banku Chleba oraz podejmuje wspprac ze szkoami. Ponadto wspiera organizacj szeregu imprez sportowo-rekreacyjnych na terenie miasta i dziaa na rzecz spoecznoci lokalnej, angaujc si m. in. w porzdkowanie terenw zielonych na osiedlu Chmielnik. Warto doda, e Stanisaw Tyc by jednym z pierwszych, ktrzy poparli pomys utworzenia Parku nad Krpic, wspomaga te budow hospicjum w podkaliskich Rodaach. Jego dziaalno zostaa doceniona ju w 1995 roku, kiedy to Stanisaw Tyc znalaz si w dziesitce kandydatw do nadania tytuu Kaliszanina Roku. Natomiast podczas tegorocznych obchodw wita Miasta kaliski ogrodnik zosta laureatem Nagrody Miasta Kalisza. Otrzyman kwot, 25 tysicy zotych, przekaza na potrzeby Caritas Diecezji Kaliskiej.Czerwone re, odmiana Grande Amore

Dla teatru i na papiesk wizytKompozycje kwiatowe powstajce w gospodarstwie pastwa Tycw od dwudziestu lat uwietniaj spektakle w kaliskim Teatrze im. Wojciecha Bogusawskiego. Mona je rwnie podziwia podczas imprez odbywajcych si w miejscowej galerii BWA. Warto doda, e kwiaty z kaliskiego gospodarstwa zdobiy take otarze we Wocawku i Kaliszu podczas pielgrzymki papiea Jana Pawa II do ojczyzny. Wyhodowalimy wtedy na konkretny termin roliny rabatowe i balkonowe. Byo to szczeglne wyzwanie i ogromnie si ciesz, e nam si udao dodaje Stanisaw Tyc. Rocznie z gospodarstwa wychodzi nawet ponad milion r. Kwiaty trafiaj przede wszystkim na krajowy rynek hurtowy. Ale za porednictwem hurtownikw re z Kalisza docieraj take za granic, gwnie do Czech i Sowacji.

Elbieta i Stanisaw Tycowie. Fot. Andrzej Kurzyski

Dziaalno charytatywna i spoecznaOd 18 lat Stanisaw Tyc prezesuje Stowarzyszeniu Akcji Miosierdzia im. Ojca Stefana Dzierka przy klasztorze ojcw jezuitw. Z organizacj zwizany jest od pocztkw jej istnienia. Idea powstania stowarzyszenia zostaa zainspirowana przez samego ojca Stefana Dzierka wyjania pan Stanisaw. Czonkowie Akcji Miosierdzia dziaaj na zasadzie wolontariatu, zapewniajc doran pomoc w konkretnych celach. Wspieramy gwnie rodziny wielodzietne, ktre znajduj si w trudnej

Patron na miar harcerskich ideiMagorzata AleksandrzakAutorytet i dobry przykad tak najkrcej opisuj kaliscy harcerze sylwetk swojego nowego patrona, ksidza Stanisawa Piotrowskiego. Chocia kaliski Hufiec Zwizku Harcerstwa Polskiego nosi to imi zaledwie od 23 maja tego roku, do jego przyjcia przygotowywa si dugo a sam wybr okaza si trafiony.Kaliski hufiec, dziaajcy na terenie Kalisza i Nowych Skalmierzyc, liczy blisko czterysta osb zuchw, harcerzy, harcerzy starszych, wdrownikw oraz instruktorw. Razem tworz prawie trzydzieci druyn a dokadniej gromad zuchowych, druyn harcerskich i starszoharcerskich oraz krgw instruktorskich.

5672009

7

Ksidz Stanisaw Piotrowski by wychowawc dzieci i modziey

Rozwin i wzbogaci Zazwyczaj nasza dziaalno kojarzona jest z rajdami, obozami i akcj letni ale hufiec pracuje przez cay rok. Najwaniejsza misja wychowawcza, rozwija si kadego dnia mwi Janusz Sibiski, zastpca komendanta kaliskiego Hufca Zwizku Harcerstwa Polskiego. Zbirki druyn odbywaj si co tydzie, a harcerze dziaaj na rnych niwach: szkol si w pomocy medycznej, uprawiaj turystyk, zdobywaj wiedz oglnoharcersk, na ktr skada si midzy innymi przyroda i historia. A wszystko po to jak tumacz instruktorzy aby mody czowiek wzbogaca zainteresowania, osobowo, uczy si samodzielnoci. Bycie harcerzem to nie tylko dobra zabawa. To przede wszystkim yciowa postawa, przyjcie pewnych zasad i dotrzymywanie im wiernoci dodaje Janusz Sibiski.

prezydent Ho Chi Minh. Na nic si zday harcerskie sprzeciwy wietnamski komunistyczny polityk patronowa kaliskim skautom przez wiele lat.

W poszukiwaniu dobrego przykaduNa zdjciu ksidz Stanisaw Piotrowski

Uroczystoci nadania imienia ksidza Stanisawa Piotrowskiego kaliskiemu Hufcowi Zwizku Harcerstwa Polskiego. Fot. BIM

Kto chce i kto si sprawdziCho dzi harcerskie szeregi s mniej liczne ni jeszcze dwadziecia, trzydzieci lat temu, organizacja ma si cakiem niele. Niegdysiejszy system niejako odgrnie narzuca modym ludziom obowizek przynalenoci do takiego czy innego zgrupowania by czas, kiedy to gotowe druyny formowano ze szkolnych klas. Kandydat na harcerza, zanim zdobdzie krzy i zoy przyrzeczenie, musi si sprawdzi, pokaza, na ile wyznawane przez nas wartoci s mu bliskie mwi dzisiejsi skauci. Owszem, trafia do nas mniej modych ludzi ni dawniej, ale dzi dzieci i modzie maj do wyboru tak mnogo sposobw spdzania wolnego czasu, e nierzadko sami si w tym gubi. Tymczasem harcerski mundur to nie tylko gwarancja ciekawie spdzonego czasu, lecz i swoiste wyrnienie. S drogi na skrty i atwe przyjemnoci, ale prawdziw satysfakcj daje to, co jest naprawd wartociowe

i wszechstronne. Co wicej, nabyte umiejtnoci procentuj w dorosym yciu.

Krte cieki historii Historia harcerstwa jest mocno zwizana z losami naszej ojczyzny. Pocztki to walki o niepodlego, pniej XX-lecie midzywojenne czyli okrzepnicie organizacji. II wojna wiatowa to znw pikny epizod Szarych Szeregw, a po wojnie czasy trudne, lata komunistyczne, kiedy to harcerstwo pozbawiono tosamoci i wczono w struktury Zwizku Modziey Polskiej, zlikwidowano tradycyjne symbole i nazewnictwo przypomina zastpca komendanta kaliskiego Hufca Zwizku Harcerstwa Polskiego. Pniej, gdy przywrcono ZHP to i tak wielki brat czuwa i nie rezygnowa z czynienia zakusw na t najwiksz organizacj wychowawcz. I w tym duchu, do Kalisza w teczce przywieziono ze stolicy pierwszego patrona kaliskiego Hufca Zwizku Harcerstwa Polskiego a by nim

Gdy ju moglimy sami o sobie stanowi zaczlimy si zastanawia, kto mgby by patronem hufca. Chodzio o to, aby bya to osoba, ktra bdzie jednoczy rodowisko, bdzie rdem wzorcw i inspiracji. Decyzja bya powana, poszukiwania trway dugo. Gdy w 1992 roku nasz hufiec otrzyma sztandar zostawilimy wolne miejsce tam, gdzie powinno znale si nazwisko patrona. Do ostatecznych decyzji dojrzelimy dopiero w 2007 roku mwi Janusz Sibiski. Poszukiwano osoby, ktra miaaby zwizek z Kaliszem i jednoczenie z harcerstwem ktrej postawa yciowa, dziaalno byyby odzwierciedleniem zasad przywiecajcych skautom. Wtedy te pad wybr na ksidza Stanisawa Piotrowskiego. To tym bardziej trafna decyzja, e wielu starszych harcerzy i instruktorw miao osobisty kontakt z kapanem. Duszpasterz wspominany jest zawsze z umiechem i wzruszeniem pojawiaj si opowieci o otwartoci na sprawy modych, nieustajcej gotowoci niesienia pomocy. Do roli anegdot urosy opowiadania o tym, jak podarowany materia na now sutann przekaza ubogiemu klerykowi cho sam mia ubranie solidnie wytarte, czy te odda buty komu komu bardziej si przydadz. Dzieli si wszystkim i kawakiem chleba i wasn koszul. Pomaga ludziom dookoa, sam wymagajc niewiele odrobiny jedzenia i skromnego kta do spania w niewielkiej pracowni mwi ci, dla ktrych ksidz Piotrowski jest wci ywym i ciepym wspomnieniem. Harcerze, ktrzy nie zdyli pozna swojego nowego patrona osobicie, zaznajomili si z nim poprzez opowieci oraz wystawy i prelekcje, przygotowane specjalnie przed uroczystoci nadania hufcowi imienia. Teraz kady nawet najmodszy czonek harcerskiej braci wie, kim i przede wszystkim jakim czowiekiem by oficjalnie patronujcy hufcowi od 23 maja 2009 roku ksidz Stanisaw Piotrowski.Zdjcia ksidza Stanisawa Piotrowskiego pochodz ze zbiorw kaliskiego Hufca Zwizku Harcerstwa Polskiego

8

5672009

Alma Mater CalisiensisJolanta DeluraZasueni dla Kalisza

W tym roku mija 25 lat od chwili zaistnienia w Kaliszu pierwszych struktur poznaskiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Day one solidne podwaliny do rozwoju szkolnictwa wyszego w tym miecie, co w jubileuszowym roku stao si powodem przyznania uczelni odznaki Zasuony dla Miasta Kalisza.

Skromne pocztki i bujny rozwjKalisz mia zawsze ambicje akademickie. Wspczesne aspiracje utworzenia kaliskiego orodka akademickiego nabieray realnego ksztatu w latach 80. XX wieku. Zaczo si od tego, e w 1980 roku Centrum Doskonalenia Nauczycieli udostpnio cz pomieszcze dydaktycznych i miejsc noclegowych na potrzeby punktu konsultacyjnego UAM. Rok pniej doszo do krtkotrwaego mariau z Wysz Szko Pedagogiczn w Czstochowie, jednak dat bardziej istotn dla kaliskiego szkolnictwa wyszego sta si 4 lipca 1984, kiedy to zostao podpisane porozumienie pomidzy Rektorem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. Zbigniewem Radwaskim i wojewod kaliskim, pk. Kazimierzem Buczm w sprawie powoania, prowadzenia i rozwijania przez UAM Zakadu Nauczania Pocztkowego Instytutu Pedagogiki z siedzib w Kaliszu. Ta chwila wyznacza pocztek obchodzonego w tym roku 25-lecia. Potem ju wszystko potoczyo si szybko, cho nie bez trudu. W 1987 roku utworzono Zakad Wychowania Plastycznego, a w rok pniej Zakad Wychowania Muzycznego. W 1991 roku uchwa Senatu UAM powoano Kolegium Pedagogiczno-Artystyczne w Kaliszu. W jego skad wchodziy zakady: Nauczania Pocztkowego, Wychowania Plastycznego, Wychowania Muzycznego i utworzony wraz z Kolegium Zakad Pedagogiki. Cao podlegaa bezporednio Rektorowi UAM. Tak rozpocza si samodzielno kaliskiej struktury uniwersytetu, ktrej dyrektorem zosta prof. Jerzy Rubiski. Po piciu latach dziaania Kolegium zostao przeksztacone w Instytut Pedagogiczno-Artystyczny. Zadecydowaa o tym wymagana liczba samodzielnych pracownikw naukowo-dydaktycznych. Na licie kierunkw ksztacenia i specjalnoci pojawiay si coraz to nowe, przybyway te nastpne zakady. Ostatecznie po 15 latach od zaistnienia skromnego punktu konsultacyjnego sytuacja dojrzaa do tego, aby w Kaliszu powoa do ycia jednostk najwysz w strukturze uniwersyteckiej, to znaczy wydzia. Dla zobrazowania drogi, ktr pokonano, warto powiedzie, e w 1990 roku w kaliskim orodku uniwersyteckim zatrudniony by na stae tylko jeden docent, a w roku 2000 byo ju czternastu profesorw. Obecnie jest ich prawie trzydziestu. Jest

mickim Wydzia wzbogaci si o szeciu doktorw habilitowanych spord pracownikw, ktrzy nigdy nie byli zwizani z adnym innym orodkiem akademickim poza kaliskim. Zapocztkuje to dugi proces budowania wasnej kadry samodzielnych pracownikw naukowych, a co za tym idzie, pozyskiwania prawa do doktoryzowania na poszczeglnych kierunkach. To najblisze perspektywy. Jeli chodzi o bardziej odlege, by moe ju za Odznak Zasuony dla Miasta Kalisza dla Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza przyjmuje profesor kilkanacie lat ktry z koMarian Walczak. Fot. Magorzata Pecold lejnych dziekanw bdzie mg ogosi kaliszanom, e Wydzia przeksztaci to powany postp. Dokonywa si on przy sporej si w jednostk najwysz, czyli Fili. Filia ma przychylnoci ze strony miasta, ktre nieodpatnie samodzielno finansow i naukow. Dziekan przekazao Uniwersytetowi gmach przy ul. Nowy Marian Walczak rozwaa jednak rwnie nieco wiat 28/30, nieruchomo przy ul. Czstochowinny scenariusz. By moe za kilkanacie lat skiej 140 a, wydzierawio take budynek przy ul. da si doprowadzi do poczenia struktury Przemysowej 1a. Wszystko to przesdzio o tym, wydziaowej ze szko nieprzerwanie stojc na e 25 marca 2002 roku Senat Uniwersytetu podj I miejscu w rankingu dziennika Rzeczpospolita uchwa o przeksztaceniu Instytutu Pedagogicznoi miesicznika edukacyjnego Perspektywy, czyli -Artystycznego w jednostk w peni samodzieln, z kalisk Pastwow Wysz Szko Zawodow jak sta si Wydzia Pedagogiczno-Artystyczny. najpierw w Akademi Kalisk, a potencjalnie w Rozpocz on swoje funkcjonowanie z dniem 1 Uniwersytet Kaliski. wrzenia 2002 roku. W jego ramach dziaa obecnie Kalisz zasuguje na swj uniwersytet mwi kilkanacie zakadw, w tym: Arteterapii, Eduprof. Marian Walczak i wierz, e szczliwie kacji Muzycznej, Edukacji Plastycznej, Edukacji doyj chwili jego powoania. rodowiskowej, Informacji Naukowej, Ksztacenia Pedagogicznego Nauczycieli, Malarstwa i Teorii Na poytek miastu i ludziom Sztuki, Muzyki Sakralnej i Organowej, Ochrony Niejednemu z pracownikw Wydziau pewnie Dziedzictwa Kulturowego i Komunikacji Midzynie w smak taka wizja. Zawsze to wikszy splenkulturowej, Pedagogiki, Zasobw Poznawczych dor by profesorem trzeciego polskiego uniwerCzowieka, Filologii Angielskiej, Filologii Polskiej, sytetu ni uczelni o charakterze lokalnym. Wadze a take Zesp Dydaktyczny Fizyki z Informacj Wydziau myl jednak rwnie o miecie i jego oraz Pracownia Jzykw Obcych. Dziekanem korzyciach. Miasta akademickie s miastami Wydziau, ktry ksztaci dzi okoo czterech tysicy yjcymi. Jako przykad moe posuy Pozna, studentw, jest prof. Marian Walczak. ktremu studenci przynosz co roku 2 miliardy zotych dochodu. Ale przede wszystkim miasto Szerokie perspektywy si nie starzeje, poniewa modzi ludzie na og Przy jubileuszach zawsze pyta si o perstaraj si zosta w miejscu, z ktrym poczyy spektywy mwi prof. Marian Walczak. Myl, ich lata studiw. e najwaniejsze jest, eby Wydzia si rozwija, Dzi obopln korzy dziekan Wydziau bo to s miejsca dla potencjalnych studentw widzi w jego nakierowaniu na aglomeracj na cae lata. Na pewno istnieje potrzeba wprokalisko-ostrowsk. Przede wszystkim chodzi o wadzania nowych, atrakcyjnych specjalnoci, prace magisterskie, ktre bd tu przydatne i a nawet nowych kierunkw. Nie jest to atwe, o wspprac z podmiotami oraz zakadami loponiewa zaley od liczby samodzielnych prakalnymi, tak aby Uniwersytet nie funkcjonowa w cownikw naukowo-dydaktycznych. prni. Poszukujemy unikatowych studiw. Du W tej chwili na miejscu jest ich niewielu, wikszans widz we wsppracy z PWSZ. Szkoda, szo dojeda z innych orodkw. Wyglda e mamy do rne kierunki, ale osobicie szujednak na to, e ju w przyszym roku akade-

5672009

9

jewdztwa wielkopolskiego Kazimierz Kocielny. Wydzia zyska jedn z najpikniejszych w kraju sal koncertowych, ktr bdzie uytkowa wesp z Filharmoni Kalisk. Wzbogaci si take o jedn z najnowoczeniejszych bibliotek, siedem sal wykadowych i kilka mniejszych, a take cae zaplecze dla nowego Instytutu Informatyki Naukowej i Bibliotekoznawstwa. Do tego naley doda ogromne halle i galeri wystawow. To dopiero pierwszy etap. Kolejnym bdzie budowa drugiego obiektu dydaktycznego, w ktrym znajd si pracownie i sale dydaktyczne. Trzeci etap to boiska i hala sportowa. Nim do niego dojdzie, zaczynaj si przeprowadzki. Na razie do obiektu przy ulicy Czstochowskiej 140 a, gdzie ju niedugo znajdzie swoje miejsce Zakad Edukacji Muzycznej. Wydzia do koca sierpnia chce odda miastu dzierawiony do tej pory budynek przy ulicy Przemysowej. Nowy rok akademicki rozpocznie we wasnych budynkach.Nowy budynek kaliskiej uczelni przy ulicy Nowy wiat. Fot. Mariusz Hertmann

witowanie z macierzWrmy jednak na chwil do sprawy samego witowania. Zbiego si ono w czasie z obchodami 90-lecia istnienia Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Jak zaznacza dziekan Marian Walczak, kaliszanie mieli w nich bardzo znaczcy udzia. To nasi koczyli wielk majwk na Placu Adama Mickiewicza przed Collegium Minus dwugodzinnym koncertem. To my wsporganizowalimy pleszewskie spotkanie powicone pierwszemu rektorowi, Heliodorowi wicickiemu. Nasi artyci malarze i rzebiarze prezentowali swj warsztat w otwartej przestrzeni przy ulicy Wieniawskiego. Bylimy te mocno zaangaowani w rne akcje poprzedzajce uroczystoci. Takie chociaby, jak konkurs na aweczk powicon pierwszemu rektorowi UAM i na medal upamitniajcy jubileusz. Medalem autorstwa Piotra Karolczaka zostali obdarowani uczestnicy obchodw, natomiast aweczka projektu Szymona Chwalisza zostaa odsonita w sposb symboliczny w ostatnim ich dniu. Na prawdziw trzeba bdzie poczeka do padziernika, tyle bowiem czasu potrzeba na wykonanie brzowego odlewu postaci Heliodora wicickiego. Od nowego roku akademickiego skulona posta Rektora w charakterystycznym berecie z antenk bdzie spogldaa ze skraju aweczki ku miejscu, w ktrym dziaaj obecne wadze uczelni. Kaliskie witowanie przewidziane jest na padziernik, kiedy to oficjalnie zostanie oddany do uytku nowy budynek uczelni, pooony przy Nowym wiecie, a w jego piknej auli zabrzmi po raz pierwszy Gaudeamus igitur Wszyscy czekamy na ten moment.

kam jakiej formuy, eby absolwenci niektrych specjalnoci Wyszej Szkoy nie szli na studia do innych uczelni, ale eby trafiali na nasz Wydzia. Wierz, e porozumiemy si w sprawie makrokierunkw, a wic wsplnych kierunkw studiw. Mamy kierunki niepowtarzalne w Uniwersytecie, unikatowe, ktre na tle wielkich wydziaw przypominaj wprawdzie nieco kwiatek do koucha, ale ten kwiatek te zdobi. To s sztuki pikne, a wic: edukacja muzyczna, plastyczna, ochrona dbr kultury, malarstwo Nawet w obrbie pedagogiki troch si wyrniamy, poniewa mamy arteterapi, a teraz uruchamiamy ciekawe specjalizacje, takie jak poradnictwo pedagogiczne, edukacja wczesnoszkolna z jzykiem angielskim, z jzykiem niemieckim, z informatyk. Chodzi o to, eby wyksztacony tutaj pedagog by take wyposaony w drug kompetencj, ktra pozwoli mu zafunkcjonowa na edukacyjnym rynku pracy, a take pozwoli na zaistnienie (poprzez zapis w suplemencie do dyplomu) z czym, czego nie ma absolwent innego kierunku pedagogiki. Widz wic wiele takich obszarw, w ktrych nasz Wydzia moe si zrealizowa. Pewn barier jest to, e przygotowujemy nauczycieli muzyki i plastyki, a na te specjalnoci nie ma na rynku pracy zbyt wielkiego zapotrzebowania. Wierz jednak, e te studia bd si nadal rozwijay. Wierz take, e przyjdzie czas, e kady podmiot gospodarczy bdzie potrzebowa artysty, eby mu zaprojektowa kolorystycznie wntrze, wystaw czy ciekawe kombinezony robocze, nie wspominajc ju o reklamie czy grafice komputerowej dodaje dziekan.

Da si pozna wrd swoichTymczasem niezmiernie wan rzecz jest przekona miejscow modzie, e kaliski Wydzia Pedagogiczno-Artystyczny nie jest gorszy od innych. Wykadaj tu ci sami profesorowie, co w Poznaniu. Czsto zajcia s nawet ciekawsze. W tym roku po raz pierwszy Wydzia zaproponowa potencjalnym studentom Uniwersyteckie spotkania ze sztuk. Studenci i pracownicy zaimprowizowali pod kalisk baszt Dorotk prawdziwe miasteczko uniwersyteckie, w ktrym prezentowali swoje prace, rozoyli te warsztat pod chmurk, eby kady, kto ciekawy, mg zobaczy, jak wyglda proces tworzenia obrazu, rzeby czy tkaniny. Bliskim kontaktom z aktem tworzenia towarzyszyy koncerty oraz pokaz mody. Cay dzie trwajce Spotkania cieszyy si ogromnym zainteresowaniem modziey, take tej gimnazjalnej. Podobnie byo w Poznaniu, gdzie kaliszanie z wielkim powodzeniem prezentowali swoj ofert. Takie akcje promocyjne s konieczne zarwno dla Wydziau, jak i dla kaliszan, a take mieszkacw regionu. Jak zapowiada dziekan Walczak, stan si one od tej pory sta praktyk.

Ju niedugo na wasnymDynamiczny rozwj potrzebuje odpowiednich warunkw. Wrd tych jednym z waniejszych jest baza lokalowa. W tym roku zostanie oddany do uytku nowy budynek uniwersytecki przy ulicy Nowy wiat. Zyskamy kilka tysicy metrw kwadratowych powierzchni mwi czuwajcy nad budow wiceprzewodniczcy sejmiku wo-

35 lat Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Kaliskiej

Jubileuszowa nutaKrzysztof PierzchlewskiZasueni dla Kalisza

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Kaliskiej jest od 35 lat wyjtkowo wyrazistym elementem pejzau kulturalnego naszego miasta i poudniowej Wielkopolski. Coraz silniej zaznacza te swoj obecno na estradach polskich i europejskich. Jednak to, co dzi wydaje si oczywistoci, mogo w ogle si nie zdarzy. Urzeczywistnio si, poniewa nastpi szczliwy zbieg oczekiwa, de i moliwoci.Orkiestra powstaa w 1974 roku w czasie, kiedy Kalisz przeywa dobry okres i inteligenckie sny o wasnym zespole trafiy na podatny grunt take w krgach decydenckich. Lokalni przywdcy mogli niewiele sysze o Bachu i Mozarcie, ale na og wiedzieli, jak znakomicie duy zesp moe reprezentowa miasto, a take uwietni akademi lub wieczr ku czci. Mimo to muzyczny awans Kalisza by w PRL ewenementem. Podobna sztuka udaa si w 1964 roku Jeleniej Grze. W Pile spalia na panewce. Supsk i Wabrzych swoje symfoniczne aspiracje zrealizoway dopiero jako stolice wojewdztw, po reformie administracyjnej w 1975 roku.

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Kaliskiej

Historia przyznaa nam racjMwi Andrzej Bujakiewicz, zaoyciel i od 1 wrzenia 1974 roku do wrzenia 1990 roku szef kaliskiej orkiestry symfonicznej: Przez kraj przetaczaa si dyskusja, czy tworzy takie zespoy. Oczywicie nie brakowao argumentw za i przeciw. Przeciwnicy twierdzili, e to nieekonomiczne. Zwolennicy powoywali si na przykad na NRD, gdzie w niewielkich miejscowociach istniay dobrze grajce orkiestry. Dodatkowym argumentem byo to, e angaujc muzykw do orkiestry, zyskuje si rwnoczenie kadr dla szkolnictwa artystycznego.

niono mi mieszkanie, co w owych czasach byo nie do pogardzenia. Tak si zaczo moje kaliszowanie i ju na pocztku pracy w szkole zaczem myle konkretniej o orkiestrze. Szkoa bya baz, bo zapewniaa instrumenty, pomieszczenia i sal. Poza szkolnymi orkiestrantami zaczem take zachca nauczycieli i absolwentw, ktrych byo troch w samym miecie oraz w okolicy. Niemal wszyscy gotowi byli zaangaowa si w t prb, nawet ci, ktrzy nie byli ju z muzyk na bieco. Doszo do tego, e orkiestra si w kocu zebraa. Na jakim poziomie moga gra, to wiadomo powyej amatorstwa, ale jeszcze nie zawodowo.

Zaleao nam na modych Tak si zoyo, e pierwszy koncert odby si do daleko std kontynuuje Andrzej Bujakiewicz. Nie dlatego, abymy bali si kaliszan, ale dlatego, e orkiestra szkoy zostaa zaproszona w lipcu 1974 roku do NRD. W porozumieniu z Kaliskim Towarzystwem Muzycznym, a osobicie z jego prezesem Stanisawem Fibingierem, ktry bardzo si w t spraw zaangaowa, zesp sta si rzeczywistoci. Od 1 wrzenia opiek nad nim przej formalnie Urzd Miasta i Powiatu w Kaliszu. Pierwszy koncert odby si w padzierniku tego roku. Orkiestra liczebnie rozrastaa si do szybko, oczywicie duo wicej czasu byo potrzeba, aby zacz by syszalny postp jakociowy. Aby to osign, trzeba byo te pozyska muzykw z zewntrz i bynajmniej nie chodzio o to, eby do Kalisza przyjechali instrumentalici z wieloletnim dowiadczeniem. Zaleao nam na modych. Miasto postarao si w miar swoich

moliwoci przekaza kilka mieszka do naszej dyspozycji. Nie ukrywam jednak, e zwykle na czas kilku prb i koncertu trzeba byo dodatkowo angaowa z filharmonii poznaskiej, dzkiej czy wrocawskiej paru dowiadczonych muzykw. Taki zwyczaj utrzyma si zreszt w Kaliszu, i nie tylko w Kaliszu, z koniecznoci. Czy moliwe byoby stworzenie orkiestry symfonicznej dzisiaj? Musieliby znale si jacy sponsorzy, dysponujcy bardzo nabitymi kabzami, musiaby te zaistnie pewien fanatyzm rodowiska. Gdy czyta si histori pocztkw naszej orkiestry, niektrym wydaje si dziwne wspominanie zasug sekretarzy i prezydentw. Ale przecie tak byo: gdyby nie zrozumienie, przychylno i pomoc wczesnych decydentw nic by nie powstao.

Ku orkiestrze symfonicznejW 1972 roku Andrzeja Bujakiewicza jeszcze nie byo w Kaliszu. Jako absolwent Pastwowej Wyszej Szkoy Muzycznej w Poznaniu (Wydzia Teorii Kompozycji i Dyrygentury) naucza w zielonogrskiej Szkole Muzycznej, wsppracujc jako dyrygent z Filharmoni Zielonogrsk. C zatem skonio go do przeprowadzki nad Prosn? W poowie stycznia 1973 roku dostaem list od mojego kolegi, Ryszarda Jasiskiego, ktry by wwczas wizytatorem szkolnictwa artystycznego w wojewdztwie poznaskim odpowiada Andrzej Bujakiewicz. Poinformowa mnie w nim, e Kaliszowi potrzeba nowego dyrektora szkoy muzycznej, bo poprzedni, czyli Jzef Samelczak, odchodzi na emerytur. Niedugo potem doda, e miasto chciaoby bardzo mie orkiestr symfoniczn. Ta dodatkowa informacja ostatecznie przekonaa mnie do opuszczenia Zielonej Gry, tym bardziej e w Kaliszu zapew-

KOS upastwowionaOsob silnie zaangaowan w stworzenie i rozwj orkiestry bya obok Andrzeja Bujakiewicza Elbieta Bieniecka, ktrej jako kierownikowi Wydziau Kultury i Sztuki Urzdu Miasta i Powiatu w Kaliszu udao si w 1974 roku przekona zwierzchno w Urzdzie Wojewdzkim, aby ta popara kaliskie starania w Ministerstwie Kultury i Sztuki, a nadto zwikszya wydziaowy budet o pienidze potrzebne na utrzymanie zespou. Po zakoczeniu pierwszego sezonu koncertowego zostao zarejestrowane przez Naczelnika Miasta i Powiatu Stowarzyszenie Orkiestra Symfoniczna w Kaliszu. Prowadzio ono odtd wszelkie sprawy zespou, funkcjonujcego pod nazw: Kaliska Orkiestra Symfoniczna. Funkcj prezesa powierzono Elbiecie Bienieckiej. W kwietniu 1981 roku zostay zwieczone powodzeniem trwajce ponad trzy lata starania o

5672009

11

Na pierwszym planie Renata Pawelec, Andrzej Bujakiewicz, Joanna Marcinkowska

Na budowie Domu Muzyka. Krzysztof Lewandowski, Elbieta Bieniecka, wojewoda Eugeniusz Maecki

nadanie Kaliskiej Orkiestrze Symfonicznej statusu instytucji pastwowej. Andrzejowi Bujakiewiczowi wrczono akt powoania na stanowisko dyrektora naczelnego i artystycznego, a Elbiecie Bienieckiej jego zastpcy. W tym ksztacie kierownictwo instytucji przetrwao do sierpnia 1990 roku, kiedy to Andrzej Bujakiewicz zrezygnowa z funkcji po 16 latach kierowania kaliskimi symfonikami. Stery przeja jego dotychczasowa zastpczyni, powierzajc obowizki dyrektora artystycznego i dyrygenta wskazanemu przez zesp Krzysztofowi Lewandowskiemu. Niestety, nie wiemy, co myla i co czu wwczas ten ambitny muzyk, absolwent Akademii Muzycznej w Warszawie, ktry uczy si dyrygentury u prof. Bogusawa Madeya. Obecnie jest nieuchwytny, jego numer telefoniczny w Niemczech nie odpowiada. Krzysztof Lewandowski by w owym czasie modym czowiekiem, wieo po studiach, uczcym si ycia i kontaktw z ludmi ocenia go Elbieta Bieniecka. Na pewno brakowao mu dowiadczenia, cho kilka rzeczy pozytywnych za jego kadencji si dokonao. Myl zwaszcza o wystpach w stolicy czy o zatrudnieniu muzykw z Rosji, z ktrych cz pozostaa w orkiestrze do dzi.

bardziej ambicjami ni moliwociami. Majc zamiar zapraszania tu znaczcych dyrygentw i solistw, musiaem osign z orkiestr przynajmniej taki poziom, eby si za ni nie wstydzi. Wyznaczyem sobie zadanie, eby wprowadzi na estrad pewien kanon repertuaru podstawowego i eby z orkiestry uczyni zesp sprawnie grajcy. Pod koniec wsppracy udao mi si zaprosi do Kalisza kilku znanych dyrygentw i niektre koncerty pamitam do dzi jako bardzo dobrze wykonane. Prosz jednak pamita, e w tamtych latach pracowao si niezwykle trudno, poniewa kultura bya beznadziejnie dotowana, a sponsoring funkcjonowa w bardzo ograniczonym zakresie. Dyrektor Elbieta Bieniecka czynia starania, eby zdoby dodatkowe pienidze na drosze koncerty i wykonania, ale na co dzie borykalimy si z brakiem pienidzy.

W okresie transformacji Muzycy zarabiali bardzo le. Jeeli dobrze grali, to tylko dlatego, e chcieli dobrze zagra, bo zarobki w adnym stopniu nie odzwierciedlay ich zaangaowania wspomina Mieczysaw Gawroski. Przykro byo, e tak straszliwie dziadujemy. Nie odbiegao to zreszt od sytuacji w caej Polsce. W okresie transformacji, na pocztku lat dziewidziesitych, rzucono instytucje i placwki kulturalne na gbok wod. To si dopiero zmienio na przeomie stuleci, ale wtedy toczylimy heroiczn walk, eby w ogle utrzyma zesp, eby zagra symfoni Brahmsa, Dworzaka czy co rwnie ambitnego, eby sprowadzi dobrego solist, jak Kaja Danczowska czy Krzysztof Jaboski, ktrzy obok innych pojawili si w tym czasie po raz pierwszy na estradzie kaliskiej. Przyjecha take wwczas pan Andrzej Borejko, ktry jest obecnie wzitym dyrygentem na Zachodzie, szefem orkiestry w Hamburgu, szefem orkiestry w Vancouver czyli dyrygentem z pierwszej ligi wiatowej. Wtedy nie mia jeszcze tak znanego nazwiska, niemniej wykona w Kaliszu bardzo

oryginalny program przy znikomej iloci suchaczy. By to dowd, e publicznoci kaliskiej trzeba dozowa repertuar bardzo umiejtnie i bardzo ostronie, bo np. Mandragora Karola Szymanowskiego, ktra jest wietnym utworem, tutaj kompletnie nie chwycia. Borejko nie by adnym magnesem, bo nie mia nazwiska w Polsce, Szymanowski raczej odtrca ni przyciga. Dziao si to w maju, przy adnej pogodzie i waciwie nie byo dla kogo gra. To by naprawd przykry moment, ale pamitam oczywicie kilka znakomitych wykona. Wspomn takie wydarzenie jak Mesjasz Haendla, wykonany w przepenionym kociele przez kalisk orkiestr, Wrocawski Chr Kameralny i solistw. Parti altow wykonywa kontratenor Artur Stefanowicz, ktry zrobi fantastyczn karier. Z solistw bardzo dobrze wspominam jak zwykle wspprac z Krzysztofem Jaboskim, Krzysztofem Jakowiczem, Kaj Danczowsk i Leonardem Andrzejem Mrozem.

Zmiany na lepsze Mieczysaw Gawroski by ambitnym czowiekiem przyznaje Elbieta Bieniecka. Nie ba si trudnego repertuaru, ale si rzeczy musia angaowa do poszczeglnych koncertw muzykw z zewntrz. Obciao to dodatkowo nadzwyczaj skromny budet. Std wrd muzykw rodziy si postulaty zmniejszenia administracji, ktra i bez tego bya wyjtkowo niewielka. Myl jednak o filharmonii z przyjemnoci, poniewa w czasie, kiedy w niej pracowaam, udao si zrealizowa kilka rzeczy. Udao si nade wszystko stworzy Dom Muzyka. Pierwszy krok w tym kierunku uczyni prezydent Andrzej Spychalski, rozkwaterowujc budynek. Nastpnie Wojciech Bachor da sporo pienidzy na jego remont i wyposaenie. Szereg muzykw dostao mieszkania, a my mielimy dokd przenie si z biurem. Pniej cz mieszka przeksztacono na pokoje gocinne, eby nie paci za hotele.

Filharmonia z miejskim stemplemW grudniu 1993 roku orkiestra zmienia status z instytucji pastwowej na samorzdow przechodzc pod mecenat Rady Miejskiej Kalisza i stajc si rwnoczenie filharmoni. Pod okiem Mieczysawa Gawroskiego, obecnego profesora UAM i Akademii Muzycznej we Wrocawiu, a wwczas II dyrygenta Filharmonii Wrocawskiej, doskonalia si przez pi lat. Wtedy, przed 15 laty, nie byo jeszcze tak wietnie wspomina Mieczysaw Gawroski. Czeka mnie okres wytonej pracy, prby zorganizowania tej orkiestry na wzr dobrze dziaajcej orkiestry zawodowej. Nie bd bowiem ukrywa, e zastaem zesp kierujcy si

12

5672009

Krzysztof Lewandowski z orkiestr

Mieczysaw Gawroski, Pierre Amoyal

Dopiero po piciu latach pojawiy si ze strony muzykw gosy, e dyrektor artystyczny nie przeprowadzi si do Kalisza, e oni sami nie zarabiaj wicej. Dyrektor naczelna Elbieta Bieniecka przesza na emerytur. Konkurs wyoni nowego dyrektora naczelnego i artystycznego, Tadeusza Wicherka.

Udane przedsiwzicia Praktycznie udao mi si zrealizowa wszystko to, co zapowiedziaem startujc w konkursie na dyrektora Filharmonii Kaliskiej opowiada Tadeusz Wicherek. Udao mi si zrobi bardzo duo w do krtkim czasie, a take trafi z repertuarem w gusta odbiorcw. Musimy spenia oczekiwania publicznoci, aby przychodzia na koncerty i kupowaa bilety. Z duych projektw, ktre zostay zrealizowane w czasie mojej kadencji, wymieni przede wszystkim festiwal perkusyjny dodaje Tadeusz Wicherek. Jedc po Polsce, do dzi spotykam ludzi, ktrzy mwi: a wie pan, bylimy w Kaliszu na festiwalu. W ten sposb poznaem sporo osb. Udanym przedsiwziciem okazao si take stworzenie tutaj sceny operowej, wsplnie z Teatrem Wielkim w Poznaniu i osobicie z dyrektorem Sawomirem Pietrasem. Udao si zrealizowa i pokaza wspaniae rzeczy Czarodziejski flet, Madame Butterfly, Rigoletto, Don Pasquale. W tym miecie zacza si take moja wsppraca ze Zbyszkiem Makowiczem i tu zrodzia si do miaa decyzja o realizacji pyty z pop-oratorium Miosierdzie Boe. Nagranie rozeszo si do tej pory w nakadzie okoo 30 tysicy egzemplarzy. Oprcz tego ukaza si 100-tysiczny nakad czci tego oratorium jako dodatek do Gocia Niedzielnego. Nie byo wczeniej tak wielkiej akcji medialnej dotyczcej Filharmonii Kaliskiej jak ta pyta. Niedawno miaem koncert z tyme pop-oratorium i opowiedziaem publicznoci o orkiestrze oraz chrach kaliskich, ktre wspaniale si tam zaprezentoway, szczeglnie prowadzony przez siostr Karen Trafankowsk Chr Szk Nazaretaskich. Skoro jestemy przy chrach, to nie zapomn koncertu, podczas ktrego wykonalimy IX Sym-

foni Ludwiga van Beethovena. Miaem olbrzymi satysfakcj, e do tego przedsiwzicia udao si zaprosi chry dziecice i uczniowie szk podstawowych zapiewali w tym wybitnym dziele. To jest zdarzenie, o ktrym na pewno bd pamita do koca ycia. W 2003 roku pokusiem si te o szalon rzecz koldy wykonywane przez dzieci i kwintet smyczkowy. Fryderyk Stankiewicz zaaranowa te utwory i skomponowa ponadto muzyk do przejmujcego wiersza Kasi Krykw, wwczas 16-latki, pt. Opowiedz mi mamo. Wskutek ogromnego wraenia, jaki wywar na mnie ten utwr, zleciem teje parze twrcw napisanie oratorium Na Boe Narodzenie. Powstaa wspaniaa rzecz i do dzisiaj ten utwr jest grywany.

ktra po prostu trzyma sprawy organizacyjne, koncertowe. Wystarczyo rzuci haso, a ona wiedziaa, w jakim kierunku podaj moje myli. Jest to jedno z najcenniejszych moich wspomnie z Kalisza.

Zesp na prostej?Nastpc Tadeusza Wicherka zosta Adam Klocek: Niezwykle sobie ceni prac w Kaliszu, bardzo dobrze mi si tutaj pracuje i uwaam, e wsplnie z muzykami orkiestry udao nam si podczas mojej kadencji bardzo wiele dobrego zrobi. Powoalimy do ycia trzy nowe jakociowo imprezy. Najwaniejsza z nich to Midzynarodowy Festiwal Bursztynowy Szlak, na ktry przyjedaj artyci z caego wiata i to artyci z pierwszej pki. Tak powstaj koncerty, ktre mogyby si odbywa w Filharmonii Narodowej i tam byyby uznawane za wydarzenia. Wymieni takie nazwiska jak wiatowej sawy kompozytorka Sophia Gubaidulina, The Kings Singers, Pierre Amoyal, Collegium Vocale Gent, Elmar Oliveira, Adam Makowicz, Piotr Pawner, Freddie Kempf, Sayaka Shoji, Shlomo Minz, ktry nas odwiedzi niedugo, z dyrygentw Jacek Kaspszyk i Jerzy Maksymiuk. Korzystam ze swoich prywatnych kontaktw i rzadko si zdarza, e kto przyjeda do Kalisza w ramach tourne po Polsce. Zaley mi na tym, eby artyci przyjedali wycznie do Kalisza, a czyni to za jedn dziesit honorarium, ktre otrzymuj na przykad w Niemczech. Dziki staraniom muzykw poziom orkiestry znacznie si podnis i zapraszanych solistw mona z ni godnie zestawi. Faktem jest, e Festiwal Bursztynowy Szlak dziki pomocy spki Multimedia Polska bardzo si rozwin i w caym kraju mwi si o Filharmonii Kaliskiej. Mwi si o Kaliszu jako o miejscu, w ktrym dziej si rzeczy na skal oglnopolsk, jak na przykad pierwsze polskie wykonanie Koncertu fortepianowego Andrzeja Czajkowskiego, ktre dopiero rok pniej miao miejsce w Filharmonii Narodowej. Drugie osignicie, bardziej lokalne, to Letni Festiwal Muzyczny Poudniowej Wielkopolski impreza odbywa si od poowy czerwca do

Kady czu si potrzebny Z nagra godzi si jeszcze wymieni pyt live, ktra zostaa zarejestrowana w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Mona na niej usysze Koncert e-moll Fryderyka Chopina i III Koncert Sergiusza Rachmaninowa w wykonaniu kaliskiej orkiestry oraz 14-letniego wwczas Wen Yu Shena. W tym samym miejscu powstaa Swing meets Symphony, ktra jest zapisem wsplnego koncertu orkiestry z kwartetem Tomasza Bielskiego kontynuuje Tadeusz Wicherek. Udao si doprowadzi do koncertw zarwno w Filharmonii Narodowej, jak i w Studio S1, gdzie nagrywalimy dla radia program na ywo z muzyk Czernego, z big-bandem i orkiestr symfoniczn. Cennym przedsiwziciem byo wsplne stworzenie w Norderney Festiwalu Frisia Cantat, ktry trwa do dzisiaj i w ktrym bior udzia z kolejnymi zespoami. Wsporganizator tego festiwalu, Marc Waskowiak, by rwnie ze swoim chrem w Kaliszu i nawiza wspprac z pani Henryk Iglewsk-Mocek oraz prowadzonym przez ni w III LO chrem Kopernik. Pamitam take koncert, podczas ktrego na sali byo niewiele osb, a orkiestra znakomicie zagraa Symfoni Organow Saint-Saensa. Czci tych wszystkich sukcesw jest pomoc, jak zawsze otrzymywaem. Stuprocentowe wsparcie ze strony administracji, a przede wszystkim pani Ewy Suchorzewskiej. Jest to kobieta,

5672009

13

Krzysztof i Kuba Jakowiczowie, Tadeusz Wicherek

W trasie. Anna Duyck, Anna Zdziubany, Heghine Mkrtchyan, Ewa Suchorzewska

poowy lipca. Organizujc j, wykorzystalimy wszystkie pikne zabytkowe miejsca wok Kalisza. Tworzcym zespoy kameralne muzykom naszej filharmonii wystpy te daj wiele satysfakcji, przyczyniajc si do podnoszenia ich umiejtnoci podkrela Adam Klocek. Trzecia rzecz to te nowo na skal oglnopolsk. Filharmonia nie gryzie, projekt skierowany do tych, ktrzy w normalnym trybie nie przyszliby do filharmonii. W jego ramach powstay midzy innymi Grzegorz Kupczyk symfonicznie koncert hardrockowy z udziaem orkiestry symfonicznej. Wydalimy album dwupytowy DVD wraz z CD, ktry bardzo dobrze si sprzedaje. Najnowszy projekt to Zakopower symfonicznie. Muzycy tej formacji, a szczeglnie Wojciech Topa, to moi przyjaciele od wielu lat. Dziki temu atwiej byo nawiza z nimi kontakt i przekona do takiego projektu. Myl, e bdzie si on rozwija w czasie koncertw w Polsce. By moe dojdzie do nagrania pyty. Cay czas co si dzieje. Ja mam to szczcie, e w czasie mojej kadencji rozpocza si budowa sali, do ktrej wprowadzamy si w padzierniku. Jest to wielkie wydarzenie. Przez 35 lat nie byo w Kaliszu takiej sali, w ktrej orkiestra mogaby godnie przyjmowa najwikszych solistw. Bdziemy mieli po raz pierwszy garderoby w przyziemiu tego obiektu. Robilimy koncerty w Kociele Garnizonowym, w sali Szkoy Muzycznej, a teraz nadszed czas na profesjonaln sal koncertow, now aul UAM.

Zagraniczne wojaeAdama Klocka ciesz spore dotacje z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, m.in. na zakup koncertowego fortepianu, ale take instrumentw dla orkiestry. Naley rwnie podzikowa serdecznie Radzie Miejskiej i panu prezydentowi Januszowi Pcherzowi mwi dyrektor filharmonii. Zgodzili si na do znaczne podwyki pensji dla muzykw Filharmonii Kaliskiej, ktre w tej chwili dorwnaj rednim stawkom filharmonikw w Polsce. Jest to wane, poniewa jestemy na etapie wymiany pokoleniowej w orkiestrze, wielu muzykw odchodzi na emerytury. Mamy troch wakatw i chcielibymy je zapeni naprawd dobrymi muzykami.

Jeli chodzi o plany zagraniczne, trzeba podkreli, e orkiestra ju dwukrotnie pojechaa z Henrym Serok na tourne po krajach Beneluksu, gralimy rwnie na bardzo prestiowych koncertach w Berlinie. W padzierniku przyszego roku mamy zabukowanych w Niemczech sze koncertw w dobrych salach koncertowych, co jest rezultatem sta- Adam Klocek, Naomi Kudo. Fot. Archiwum Filharmonii Kaliskiej ra, aby nasz zesp uczniowie i tylko kilku muzykw, ktrzy ukoczyli znalaz si w orbicie zainteresowa najlepszych agentw. studia instrumentalne. Niemniej byy to fantastyczne czasy, poniewa w zespole panowaa Mwi jubilaci niesamowita atmosfera. Cho byoby przesad Dla mnie praca w orkiestrze jest najpikstwierdzenie, e wszyscy yli w wielkiej przyjani, niejsz przygod, jaka moga przydarzy mi to jednak byli do siebie bardzo sympatycznie si w yciu mwi skrzypaczka Irena Piechota, nastawieni. Po koncercie zostawalimy w klasach zatrudniona w orkiestrze od pocztku jej istniealbo szo si do kogo do domu. Dzi orkiestra nia. Kiedy zesp powsta, gralimy zupenie jest w peni profesjonalna, mierzy si z repertubezinteresownie, a jaki czas pniej za symarem, ktrego nie powstydziyby si najbardziej boliczne kieszonkowe. Dwa razy w tygodniu po renomowane zespoy. Muzycy bardzo intensywpoudniu mielimy prby. Zapamitaam z tego nie pracuj, na ycie prywatne i towarzyskie czasu wielk spontaniczno i entuzjazm, ktry pozostaje im niewiele czasu. udziela nam si od pasjonata, jakim by zaoy Bardzo wielu kolegw odeszo, bd do ciel orkiestry, Andrzej Bujakiewicz. Dzi trudno gry, bd na emerytury mwi Andrzej nawet opisa, ile radoci i satysfakcji daway Pietrzak, altowiolinista i skrzypek, pracujcy w nam pierwsze koncerty. orkiestrze od pocztku. Korelacja midzy nami Zesp stale ewoluowa i kady z dyrygentw starymi a modzie ukada si raczej dobrze. wnosi do niego co nowego, na jego ksztat W cigu 35 lat bardzo duo si zmienio. Na miay te wpyw czasy, w jakich funkcjonowa. samym pocztku podstaw orkiestry by barNa pocztku orkiestra graa na potrzeby miadzo duy kwintet [chodzi o grup instrumentw sta. Byy jakie akademie, wita pastwowe. smyczkowych w skadzie: pierwsze skrzypce, Instytucje zapraszay nas na swoje uroczystoci drugie skrzypce, altwki, wiolonczele i kontrai jubileusze. basy przyp. red.], obecnie moim zdaniem jest Orkiestra z lat siedemdziesitych i obecna to bardzo rne zespoy mwi organizator pracy troch zbyt szczupy. Najmilej wspominam 10-, artystycznej, Ewa Suchorzewska, pracujca z 12-letni okres od pocztku lat 80., kiedy graem kaliskimi symfonikami od pocztku. Na pow altwkach, zasiadajc obok prof. Jerzego cztku w skad orkiestry wchodzili nauczyciele, Romaskiego.

14

5672009

Jolanta Delura

Kalisz mi si wyniJest doskonale znany wszystkim, ktrzy choby troch interesuj si muzyk. Waciwie trudno wyobrazi sobie kaliski krajobraz muzyczny bez jego osoby. Prof. Kazimierz Madziaa w 40-lecie swojej pracy w tym miecie zosta oficjalnie uznany Przyjacielem Miasta Kalisza.

Honorowy Przyjaciel Kalisza

Janko Muzykant z arnowaPan Kazimierz nie jest kaliszaninem. Pochodzi z malekiej miejscowoci arnw koo Opoczna. Tam te dozna po raz pierwszy swojej wielkiej fascynacji muzyk organow, ktra uksztatowaa cae jego przysze ycie. Dzi mieje si: Byem jak Janko Muzykant, co to mu nawet widy gray. Zauroczenie byo tak wielkie, e po ukoczeniu szkoy podstawowej postanowi opuci dom rodzinny i uda si do odlegego o prawie p tysica kilometrw Przemyla, gdzie bya jedyna szkoa organistowska prowadzona przez ksiy salezjanw. Nie odstraszaa go caodobowa podr z czterema przesiadkami czy perspektywa dwch w roku wizyt w rodzinnym domu. Do dzisiaj jest peen podziwu dla wysokiego poziomu salezjaskiego szkolnictwa. Po czterech latach nauki w salezjaskiej szkole jej absolwent mg bez problemw obj stanowisko samodzielnego organisty. Dlatego te bez wikszych obaw w 18. roku ycia, jeszcze wtedy Kazik Madziaa, przyj zastpstwo za organistw jasnogrskich. Ta trzymiesiczna praktyka pokazaa mi, czego jeszcze nie umiem dobrze i co trzeba poprawi mwi. Do dzi z sentymentem przechowuje oprawione w ramki podzikowanie i pochwa od ojcw paulinw. Praca w jasnogrskim klasztorze niespodziewanie pokierowaa dalszymi krokami modego organisty. Usysza go jeden z dzkich profesorw i zachci do kontynuowania nauki. Najpierw bya zatem Pastwowa rednia, a nastpnie Wysza Szkoa Muzyczna w odzi, obie w tym samym budynku u zbiegu ulic Gdaskiej i 3 Maja. Trzeci placwk bytujc w dzkim paacyku bya Szkoa Teatralna. Efektem tak niezwykego ssiedztwa stao si czste nagrywanie muzyki do rozmaitych etiud filmowych przygotowywanych przez studentw starszych lat. Wtedy take zaczy si pierwsze powaniejsze koncerty.

Kazimierz Madziaa. Fot. Ze zbiorw Artysty

Kalisz mi si wyniZdarza si, e o biegu ludzkiego ycia decyduj sprawy materialne. Ju miaem rozpocz prac w Wyszej Szkole Pedagogicznej w Bydgoszczy i w Filharmonii Bydgoskiej wspomina Pan Kazimierz. Niestety, w Bydgoszczy brak byo mieszka, a ja mylaem o zaoeniu rodziny. I wtedy wydarzyo si co dziwnego. Przyni mi si Kalisz, w ktrym nigdy wczeniej nie byem. Pamitam ten sen, jakby to byo dzisiaj: mam jecha do Kalisza. Przyjechalimy tu zatem z moj przysz on i zostalimy a do dzi, czyli przez 40 lat. Nie od pocztku mogem realizowa si naukowo. Kalisz nie mia jeszcze wtedy szkolnictwa

wyszego. Przez rok byem dyrektorem ogniska muzycznego Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego. Potem przez pi lat pracowaem w Technikum Budowy Fortepianw, gdzie prowadziem niemal stuosobowy chr i uczyem przedmiotw muzycznych. Pracowaem take w redniej Szkole Muzycznej, a potem z chwil powstania wojewdztwa (w 1975 roku) zostaem powoany na stanowisko wizytatora szkolnictwa artystycznego. No i zacza si praca nie tylko artystyczna, ale take administracyjna. Za moich czasw zostao uruchomionych pi szk muzycznych I stopnia (Pleszew, Jarocin, Ostrw Wielkopolski, Sycw, Ostrzeszw) i Pastwowa Szkoa Muzyczna II stopnia w Ostrowie Wielkopolskim, a take Pastwowe Studium Kulturalno-Owiatowe, dzi znane jako Pastwowe Pomaturalne Studium Ksztacenia Animatorw Kultury w Kaliszu. By to czas mojej wsppracy z wczesnym dyrektorem Kazimierzem Matusiakiem, obecnym kanclerzem PWSZ. Wszystkie te szkoy do dzisiaj funkcjonuj i s dobrymi orodkami szkolenia artystycznego. Jako wizytator pracowaem przez 15 lat. Kiedy powsta obecny Wydzia Pedagogiczno-Artystyczny UAM, podjem prac w tym miejscu i pracuj tu ju lat dwadziecia mwi Kazimierz Madziaa.

Wszystko si piknie splataCo si zoyo na obchodzone wanie 40-lecie? Przede wszystkim koncerty. Bya tego ponad setka w rnych orodkach w kraju i za granic. Kilkakrotnie graem we Woszech i w Niemczech. Do tego Hiszpania, Litwa, Wgry, Czechy, no i oczywicie Polska. Graem nie tylko w obiektach sakralnych, ale rwnie

w innych miejscach koncertowych, na przykad na Zamku Ksit Pomorskich w Szczecinie, w Filharmonii Opolskiej... Byo tego mnstwo. Pan Kazimierz wyciga z szafy potnych rozmiarw teczk, w ktrej starannie spita jest dokumentacja wszystkich tych wystpw: zaproszenia, afisze, recenzje, podzikowania. W midzyczasie zrobiem doktorat i habilitacj wyjania. W tym celu trzeba byo podj wiksz liczb koncertw, udokumentowa je wszystkie starannie, wyda te publikacj i pyt z nagraniem muzycznym. Publikacja nosia tytu: Formy wariacyjne w wybranych utworach organowych Jana Sebastiana Bacha, Feliksa Mendelssohna Bartholdyego i Mieczysawa Surzyskiego. Poniewa utwory, ktre wykonywaem byy formami wariacyjnymi, dokonaem analizy wybranych dzie tych autorw wanie w aspekcie ich wariacyjnoci. Publikacja zostaa uznana za znaczcy przyczynek w zakresie muzyki organowej i razem z pyt oraz koncertami staa si podstaw habilitacji. Dzi Kazimierz Madziaa jest jedynym profesorem kaliskiego Wydziau Pedagogiczno-Artystycznego, dla ktrego ta placwka uniwersytecka jest pierwszym, czyli podstawowym miejscem pracy. Uczy rnych przedmiotw, prowadzi seminaria magisterskie. Jednoczenie pracuje w Pastwowej Szkole Muzycznej. Jeli chodzi o organy mwi to mam trzydziestu piciu absolwentw, ktrzy w wikszoci podjli dalsze studia i s znanymi samodzielnymi muzykami. Bardzo si z tego ciesz. ukasz Mosur i Karol Mrz zagrali ze mn na koncercie jubileuszowym. We Wrocawiu jest Tomasz Guchowski, ktry jest absolwentem tamtejszej Akademii Muzycznej, Joachim Mencel, znany kompozytor, te koczy

Co takiego jest w tych organach?Pytam o to mojego rozmwc. Organy to krl instrumentw. Dla mnie s najpikniejszym instrumentem. Mona na nim wygra dosownie wszystko. Jest tam wiele rnych gosw i rnych moliwoci. Jest tam caa orkiestra i rne jej instrumenty ukryte w poszczeglnych gosach. Wiele zaley od dyspozycji organw, ale nawet najmniejszy instrument potrafi stworzy naprawd wyjtkowy klimat. Do tego dochodzi fakt, e znajduj si w obiektach sakralnych, rnicych si od normalnej sali koncertowej, majcych swoj dusz. To bardzo sprzyja muzyce i tworzy tak aur, ktra czyni czowieka lepszym. Pewnie z tego wynika szeroko zakrojona dziaalno popularyzatorska Profesora, prowadzona wesp z innymi. By jednym z twrcw cyklu Organum et Cantus, potem Muzyka organowa Europy. Staramy si dociera wszdzie tam, gdzie tylko znajduje si instrument pozwalajcy na koncertowanie. Kalisz, Ostrw Wielkopolski, Krotoszyn, Ostrzeszw, Opatwek, Jarocin, Odolanw, Komin Wielkopolski W kadym z tych miast koncerty gromadziy tumy ludzi, ktrzy zaraz po wystpie pytali o nastpny. Ludzie s spragnieni tej muzyki. Przed rokiem rozpocz si kolejny cykl, czyli Kaliskie Forum Organowe. W jego ramach na wasny jubileusz Profesor zagra m.in. kompozycje swoich ukochanych mistrzw: Bacha i Surzyskiego.

Sygnowany jest on dat 2008. Nawizuje do dokona naukowych i wydarze kulturalnych tego okresu. Rzecz jasna nie do wszystkich i tych tylko, ktre zwizane s z Kaliszem i Ziemi Kalisk, a wic nacechowane lokalnoci jako wyznacznikiem zainteresowa autorw i redaktorw.

ladami przeszociPomijajc czysto formalny podzia zawartoci numeru na rozprawy i studia, materiay, informacj naukow, kronik i recenzje (dwa ostatnie dziay akurat nie budz wtpliwoci, cho nad kryteriami wyodrbnienia pozostaych mona by dyskutowa), warto skupi si na ukadzie tematycznym. Jak przystao na wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Historycznego, dominant s tu wyniki bada nad przeszoci. Szacunek budzi otwierajca ten numer Rocznika rozprawa Magdaleny Wilczek-Karczewskiej Mieszkania szlachty powiatu kaliskiego w XVII wieku. Z bada nad problematyk konsumpcji w dawnej Polsce. Same przypisy do tekstu gwnego zajmuj blisko dziesi stron. Jest to mwic najoglniej i nieco upraszczajc dyskusja ze stereotypami obecnymi w wiadomoci potocznej, ale nieobcymi take historykom, a moe i samej siedemnastowiecznej szlachcie. Stereotypy te wyraaj si choby w ywych do dzi powiedzeniach, takich jak zastaw si, a postaw si, czy szlachcic na zagrodzie rwny wojewodzie. O tym, e kwestia ta musiaa by ywa take w XVII wieku, przekonuje przytoczona przez autork przestroga Krzysztofa Opaliskiego dla panw braci: Trzymaj miar w wydatkach ()/ A kiedy masz ososia kupi, uwa pierwej,/Czy ci na ledzia stanie, bo pewnie twj mieszek/Jesiotrowi nie zdoa. Wielk sieci nie w,/Gdzie wicierzem uowi moesz ma rybk./Po trosze jedz, eby za i wioski nie pokn,/I caych majtnoci (). Magdalena Wilczek-Karczewska udowadnia, e statystycznie rzecz biorc pozycja majtkowa szlachty wielkopolskiej nie bya wysoka, a dodatkowo status ten zosta nadwerony przez wojn polsko-szwedzk. Jednak pomimo trudnoci materialnych szlachta staraa si manifestowa swoje pochodzenie. Znakami przynalenoci do stanu szlacheckiego by strj, ale take elementy zastawy stoowej (srebrne yki) i atrybuty zewntrzne rezydencji: jej lokalizacja, brya architektoniczna czy wysoko budynku. Gorzej z tym, co mona byo zobaczy w rodku. Brakowao potrzebnych sprztw, nie dbano o estetyk, widoczne byo niedoinwestowanie. Zmiany w tym zakresie przynosi zacz dopiero wiek XVIII.

Wtki rocznicoweW XXXIV numerze Rocznika wyranie zaznacza si wtek opatwecki, reprezentowany przez teksty o szkole elementarnej w tej miejscowoci w latach 1793-1806 i o tryptyku z Opatwka. Uwadze redaktorw i autorw Rocznika nie usza obchodzona niedawno 90. rocznica wybuchu powstania wielkopolskiego. Ten czyn zbrojny, cho nie dotyczy bezporednio Kalisza, obj du cz Kaliskiego. Nie dziwi wic powstacze wtki w najnowszym numerze. Chodzi przede wszystkim o Jakuba Staszaka Jarociskich powstacw w walkach o Zduny, a take o wspomnienie o pukowniku Ludwiku Bociaskim, powstacu wielkopolskim, pniejszym wojewodzie wileskim i poznaskim. Dwa artykuy dotycz dziejw kina i jego lokalnych placwek: Ewa Kysz pisze o repertuarze filmowym pierwszych staych kin kaliskich (1908-1918), a Jarosaw Dolat o obchodach stulecia kina staego w Kaliszu. Za spraw kaliskich archeologw sigamy te do czasw znacznie wczeniejszych: Edward Pudeko prezentuje wyniki swoich wykopalisk w Jankowie i na Zawodziu, a Leszek Zibka pisze o otwartej w tym ostatnim miejscu rekonstrukcji wczesnoredniowiecznego grodziska. Spord znaczniejszych tekstw zamieszczonych w najnowszym numerze Rocznika wymiemy jeszcze rozprawy: o dziejach organizacji narodowej w wojewdztwie kaliskim w okresie przed powstaniem styczniowym i w czasie jego trwania, o Snutkach Goliskich w kulturze ludowej regionu jarociskiego, o Fryderyku Hintzu budowniczym kaliskich fortepianw, o powojennych tradycjach ksztacenia kaliskich nauczycieli i o prasie modziey szkolnej regionu kaliskiego w latach 1990-2006. Kolejny obok rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego i jubileuszu kin wtek rocznicowy to dwudziestolecie Kaliskiego Towarzystwa Przyjaci Nauk. Dopenieniem numeru jest wspomniana ju Kronika i dzia recenzji. Cao liczy sobie 362 strony i opublikowana zostaa nakadem Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz Kaliskiego Towarzystwa Przyjaci Nauk, dziki pomocy finansowej Urzdu Miejskiego, a take z funduszy wyej wymienionych organizacji.Rocznik Kaliski, tom XXXIV, Kalisz 2008. Wyd. Polskie Towarzystwo Historyczne Oddzia w Kaliszu, s. 362, ilustracje, skad i druk Edytor.

Koncert jubileuszowy To taki bardzo specyficzny i szczeglny koncert. Zoyy si na niego moje wspomnienia z 40 lat pracy twrczej. Brali w nim udzia zarwno studenci, jak i uczniowie oraz absolwenci Szkoy Muzycznej, z ktrymi miaem i mam na co dzie moliwo wsppracy. Ten koncert by dla mnie swego rodzaju podsumowaniem mojej 40-letniej pracy twrczej, koncertowej i pedagogicznej. Myl jednak, e to tylko etap na tej drodze, ktr nadal chc i. Ju teraz jest sporo planw. Otrzymaem na przykad propozycj zagrania na odrestaurowanych organach w Bralinie. Myl, e dobrze si stao, e w rnych miejscowociach prbuje si odtwarza dawne brzmienie tego instrumentu. We wrzeniu czeka mnie bardzo ciekawe tourne do Pragi i do Salzburga. Na razie jeszcze nie znam szczegw. Midzy jednym a drugim wystpem te pewnie bdzie kilka koncertw, ale w fazie ich organizacji nie chc uprzedza faktw. Poza tym, jeli jestem potrzebny ludziom, to chc by dla nich. A Kalisz? Tu urodzi si mj syn, tu mieszkaem i pracowaem przez 40 lat i poznaem wielu ciekawych ludzi. Jest mi tu dobrze i dopki bd mg, bd pracowa dla dobra tego miasta i jego mieszkacw. Czuj si kaliszaninem podsumowuje Kazimierz Madziaa.

regionalia

u mnie nauk gry na organach. Take Krzysztof Niegowski organista katedry w. Mikoaja w Kaliszu i wielu innych, ktrzy dzi dziaaj w rnych miejscach w Polsce, a nawet za granic. Jeli idzie o magistrantw, to mam ich ju w tej chwili okoo dwustu. Jest to naprawd sporo. Koncertowanie i nauczanie to poza wieloma innymi dziaaniami dwie podstawowe pasje Profesora. Szkoda byoby nie przekazywa dalej tego, czego sam si nauczyem, tym bardziej e jestem waciwie jeden w caej diecezji kaliskiej dodaje.

5672009

15

Rocznik jest lokalnyRobert KordesW styczniu 2009 roku trafi do naszych rk kolejny, trzydziesty czwarty ju numer Rocznika Kaliskiego, periodyku Polskiego Towarzystwa Historycznego.

O Pastwowej Szkole Muzycznej imienia Henryka Melcera

Praca w muzycznym rytmieMagorzata Aleksandrzakjubileusze

Blisko trzystu uczniw zdobywa dzi muzyczne szlify w Pastwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia imienia Henryka Melcera w Kaliszu. W szkole, ktr zaledwie trzy miesice dziel od wielkiego jubileuszu dziewidziesiciolecia istnienia. Pierwsze muzyczne zajcia w kaliskiej placwce rozpoczy si bowiem w 1919 roku. Jubileuszowe przygotowania id pen par tak, aby 14 padziernika 2009 roku ukoronowa rocznicowe obchody pene podniosych koncertw i okolicznociowych spotka organizacyjn powtrk z historii.

Niepodlega muzykaJak przekonuj historycy, rodowodu kaliskiej instytucji naley szuka w prywatnych szkoach muzycznych dziaajcych w Kaliszu na przeomie XIX i XX wieku oraz w dziejach Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego. Szko, jej dziaacze przy aprobacie Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz z wydatn pomoc miasta i powiatu, zdecydowali si otworzy zaraz po uzyskaniu przez Polsk niepodlegoci w 1918 roku. Mimo rozlicznych problemw organizacyjnych, w odbudowywanym z mozoem miecie, ju 20 wrzenia 1919 roku Szkoa muzyczna Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego, rozpocza dziaalno, cho oficjalnie powoana zostaa do ycia 14 padziernika. Zaledwie rok pniej, nazw placwki uzupeniono o patrona Fryderyka Chopina. Pod takim szyldem dziaaa do wybuchu II wojny wiatowej. Jej pierwszym dyrektorem zosta Alojzy Dworzaczek wczeniej dugoletni dyrektor Towarzystwa piewaczego Lutnia w odzi, w drugim roku istnienia placwki (1920) zastpi go Alfred Wikomirski. Kiedy w 1926 szef placwki wraz z rodzin opuci Kalisz, szko kierowali kolejno: Emilia Bohowiczowa (rok szkolny 1926-27), Kazimierz Makowski (1927-1937) i Pawe Gedeonow (1937-1939). Jak podaj rda historyczne, z chwil rozpoczcia dziaa wojennych, Niemcy zamknli szko, a Towarzystwo zawiesio dziaalno, aby wznowi j tu po wyzwoleniu. W czasie wojny gmach szkolny wykorzystywano na biura, pniej na sierociniec.

objy te kierownictwo dyrektorem zosta Gotfryd Melech, za jego zastpc mianowano Iren Srebrzysk. Rada Pedagogiczna redniej Szkoy Muzycznej wystpia z wnioskiem do Ministerstwa Kultury i Sztuki o nadanie imienia Henryka Melcera. Obu szkoom nadal patronowao Kaliskie Towarzystwo Muzyczne i nadal mieciy si one w jego gmachu, jednake z momentem ich utworzenia przekazany im zosta budynek, w ktrym si mieciy wraz z caym majtkiem. Placwka w sprzyjajcych warunkach rozwijaa si dynamicznie ze szkolnych kronik wynika, e nie tylko ksztacia coraz liczniejsz grup modziey, ale tworzya nowe kierunki. Kolejno dochodziy zatem klasy organw, akordeonu, instrumentw dtych drewnianych, a take wydzia wokalny. U progu lat 50. cakowita liczba uczniw przekraczaa ju sto osb.

Pastwowe granieKolejne, administracyjne zmiany nadeszy wraz z rokiem 1952 wtedy to szkoy Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego zostay przejte przez pastwo. Stay si dwiema rnymi placwkami, zarzdzanymi przez odrbne dyrekcje. Pastwowej Szkole Muzycznej im. Henryka Melcera szefowa Jerzy Romaski, natomiast Pastwow redni Szko Muzyczn im. Henryka Melcera kierowa Gotfryd Melech. Przy okazji placwkom przekazano na wasno cay majtek Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego. W cigu dwch lat, pod skrzydami szkoy muzycznej, ministerialn decyzj utworzono Technikum Budowy Fortepianw. W pierwszym roku istnienia stanowio ono wydzia szkoy muzycznej, aby sta si w kocu samodzieln jednostk nadal jednak zwizan ze szko muzyczn, choby poprzez obowizkow nauk gry na fortepianie.

Kopie dawnych instrumentw dtych blaszanych (ze zbiorw szkolnych). Fot. Mariusz Hertmann

W szkole I stopnia uczyo si 235 uczniw, a w szkole II stopnia 85. Grono pedagogiczne liczyo wwczas trzydziestu trzech nauczycieli. Od 1 sierpnia 1973 roku funkcj dyrektora obj Andrzej Bujakiewicz, a jego zastpc zostaa dotychczasowa wicedyrektor Barbara Andrzejewska. I ten zgrany duet kierowa placwk przez kolejne 33 lata, a do roku 2007, kiedy to muzyczne stery przejy: dyrektor Katarzyna Pitkowska-Pinczewska i zastpca dyrektora, Maria Pawelec.

Szkolna pie przyszociDzi w kaliskiej Pastwowej Szkole Muzycznej szlify zdobywa blisko trzystu uczniw. Wikszo z nich ponad dwustu, uczy si w szkole I stopnia, ktra oferuje dwa cykle ksztacenia szecioletni dla najmodszych uczniw od 7 roku ycia i czteroletni dla dzieci starszych. W tym roku o przyjcie do pierwszej klasy ubiegao si ponad stu muzykalnych dzieciakw; nauk od wrzenia rozpocznie okoo trzydziestu piciu. Niestety z kadym rokiem klasy topniej, bowiem czsto modym mionikom muzyki nie starcza silnej woli. Jeszcze wyraniej ten problem objawia si w muzycznej szkole redniej, ksztaccej zawodowych muzykw. Modzie, ktra idzie do redniej szkoy muzycznej czsto wie swoj przyszo z zawodem muzyka. Ten etap jest najtrudniejszy, bowiem uczniowie musz pogodzi swoje szkolne obowizki i przygotowania do matury z wymagajcymi czasu wiczeniami muzycznymi. Bywa wic, e natok zada zmusza do rezygnacji ze szkoy muzycznej. S to bardzo trudne decyzje, zarwno dla uczniw i ich rodzicw, jak i dla szkoy. Dlatego nauczyciele muzyki, w kadej takiej sytuacji, su pomoc, szukaj sposobw aby rezygnacja bya ju ostatecznoci.

Dynamiczna wspczesnoZnamienny dla rozwoju placwki by rok 1965 wtedy to wydatnie poprawiy si warunki lokalowe. Rozbudowano j o szesnacie klas do zaj indywidualnych, dwie sale wykadowe, aul dla osiemdziesiciu uczniw, sze pomieszcze subowych i dugo wyczekiwan sal koncertow. Dwa lata pniej w listopadzie 1967 roku w Sali Koncertowej im. Alfreda Wikomirskiego rozpoczto monta organw, ktre podaroway wadze owiatowe Poznania. Tymczasem w roku szkolnym 1967-1968 nastpiy zmiany w zarzdzie szkoy. Na emerytur odszed wieloletni dyrektor Gotfryd Melech, a jego miejsce zaj Jerzy Badurski. I na tym zmiany si nie zakoczyy, bowiem ju od wrzenia 1968 roku obie szkoy muzyczne w Kaliszu poczono w now jednostk organizacyjn i budetow pod nazw Pastwowa Szkoa Muzyczna I i II stopnia im. Henryka Melcera w Kaliszu, a stanowisko dyrektora obj mgr Jzef Samelczak.

Instytut z nutamiSzkoa muzyczna tym razem jako Miejski Instytut Muzyczny, rozpocza pierwsze zajcia ju z pocztkiem maja 1945 roku. Placwk formowa i kierowa ni Oskar Ruppel, penomocnik wadz wojewdzkich ds. szkolnictwa muzycznego w wojewdztwie poznaskim. Tymczasem Ministerstwo Kultury i Sztuki robio przymiarki do ujednolicenia systemu szkolnictwa artystycznego, ktre zaowocoway wydaniem stosownej ustawy w 1948 roku. Na jej mocy Miejski Instytut Muzyczny w Kaliszu przemianowany zosta na dwie placwki Szko Muzyczn oraz redni Szko Muzyczn. Zmiany

5672009

17

Rozwizaniem tego problemu i umoliwieniem ksztacenia muzycznego utalentowanej modziey, bez koniecznoci podejmowania drastycznych czsto decyzji, byoby utworzenie w Kaliszu oczywicie na bazie dzisiejszej PSM oglnoksztaccej szkoy muzycznej. W takiej szkole do poudnia odbywayby si zwyke lekcje z przedmiotw oglnoksztaccych, przygotowujcych do matury, a po poudniu z przedmiotw muzycznych i wiczenia z gry na instrumentach. Na razie powsta pomys, przedstawilimy go wadzom Kalisza a one zainteresoway si t ide. Czy bdzie wprowadzona w ycie czas pokae mwi Katarzyna Pitkowska-Pinczewska, dyrektor Pastwowej Szkoy Muzycznej.

Budynek szkoy muzycznej, okres przedwojenny

Jedna z pierwszych orkiestr kaliskiej szkoy muzycznej

Fortepian i skrzypce na czeleTymczasem szkoa pracuje w swoim wasnym, muzycznym rytmie. Od lat niezmiennie najwikszym zainteresowaniem ciesz si klasy fortepianu, skrzypiec i gitary. O wyborze innych instrumentw decyduj czsto rodzinne tradycje albo fakt, e komu dany instrument wpad w oko. Dobrym posuniciem byo otwarcie w ubiegym roku po dugiej przerwie klasy perkusji. Co ciekawe, instrumenty perkusyjne chtnie wybieraj rwnie dziewczta. Natomiast w szkole II stopnia coraz wiksz popularnoci cieszy si piew solowy. Aby zdawa do redniej szkoy muzycznej na piew solowy nie trzeba mie przygotowania muzycznego wystarczy odrobina talentu. Dyrektor szkoy podkrela due zainteresowanie piewem take ze strony chopcw. Coraz chtniej przychodz na egzaminy wstpne, dziki temu jest ju kilku piewajcych uczniw. Zwikszy si tym samym potencja muzyczny instytucji, co umoliwio na przykad przygotowanie z okazji jubileuszu opery Krakowiacy i grale.

Szkoa muzyczna w latach szedziesitych

Chr trbek PSM I i II st. w Kaliszu

Dyrektor Gotfryd Melech i Joanna Przycka, uczennica II klasy Pastwowej redniej Szkoy Muzycznej (1953 rok). Fot. Archiwum Szkoy Muzycznej

Pastwowa Szkoa Muzyczna w Kaliszu po odnowieniu elewacji

Maymi krokami do przoduChocia 90-letniemu jubilatowi udao si speni kilka urodzinowych marze midzy innymi odnowienie elewacji i remont czci szkolnych pomieszcze, kaliska PSM ma jeszcze inne denia. Jednym z nich jest zakup nowego koncertowego fortepianu i uzupenienie szkolnego instrumentarium. Na razie udaje si to czyni niewielkimi krokami niebawem nadejdzie zamwiony we Woszech akordeon, na bieco uzupeniane s te kosztowne instrumenty perkusyjne, udao si kupi jedn z trzech potrzebnych gitar koncertowych. Cz sprztu szkoa odkupuje od Filharmonii Kaliskiej, inne zamawia u producentw. Z myl o wzbogaceniu instrumentarium s organizowane specjalne koncerty, bdce ukonem w stron sponsorw. Wadze placwki due nadzieje wi z tworzonym wanie stowarzyszeniem o nazwie

Tryton, ktre niebawem bdzie wspierao funduszem stypendialnym szko i talenty muzyczne. W inicjatyw wczyli si obecni i emerytowani nauczyciele, rodzice oraz absolwenci. Wrd ciekawych pomysw stowarzyszenia jest midzy innymi prowadzenie umuzykalniajcych zaj dla najmodszych.

Jubileuszowo i koncertowoJubileusz podkrelaj dziaania artystyczne. Ju w lutym tego roku rozpocz si cykl imprez pod hasem Salon Artystyczny Henryka Melcera. Prezentuje on nie tylko muzyk i twrczo kompozytorw zwizanych z patronem szkoy, ale te inspiruje przedsiwzicia plastyczne i taneczne. Jeli chodzi o program jubileuszu, to na 3 padziernika 2009 roku jest planowany koncert rozpoczynajcy dwutygodniowe obchody. Wystpi oba chry szkoy z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Kaliskiej. Uroczysto

uwietni solici Jaromir Trafankowski z Teatru Wielkiego w Poznaniu oraz jeden z najwikszych polskich organistw Joachim Grubich. Muzyczn uczt zaplanowano w Kociele Garnizonowym zarwno ze wzgldu na akustyk, jak i moliwo zgromadzenia licznej publicznoci. Organizatorzy zakadaj przybycie sympatykw szkoy i muzyki, bowiem przy tej wanie okazji po raz pierwszy w Kaliszu wykonane zostanie znakomite dzieo Requiem Gabriela Faur. Wrd muzycznych propozycji znajd si take koncerty w wykonaniu uczniw, nauczycieli PSM, a take znamienitych absolwentw kaliskiej szkoy. 14 padziernika dokadnie w 90. rocznic podpisania dokumentw powoujcych szko do ycia, planowana jest swoista powtrka z historii czyli odtworzenie wydarze sprzed dziewiciu dekad. Wiadomo, e w programie znajdzie si uroczysta msza wita w kaliskiej bazylice i okolicznociowy koncert.

18

5672009

Dwie dekady Kaliszan w Warszawie w odsonie wspomnieElbieta ZmarzaKlub Kaliszan w Warszawie w tym roku obchodzi jubileusz 20-lecia istnienia. Jako organizacja zrzeszajca trzystu czonkw jest najliczniejszym w stolicy stowarzyszeniem regionalnym. W wikszoci skupia i integruje byych wychowankw kaliskich szk rednich. O charakterze dziaalnoci i barwnych postaciach Klubu opowiadaj jego czonkowie.wrd ktrych znaleli si midzy innymi: wybitny etyk ksidz profesor Stanisaw Olejnik, profesor Wiesaw Depczyski prezes Polskiego Towarzystwa Historii Techniki, ksidz praat Jan Sikorski, kapelan wiziennictwa i Henryk Podsiady twrca Warszawskiej Izby Calisianw, obecni byli przedstawiciele wadz miejskich Kalisza. Reprezentoway je: Adela Przyby, przewodniczca Rady Miejskiej i Marzena cisa, naczelnik Wydziau Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki Urzdu Miejskiego. kwujcy skadki czonkowskie. Kocha ksiki, ale wikszo z nich przekazywa Polakom na dawnych Kresach. Uwaa to za swj obowizek i powinno obywatelsk. Pakowa je wic w paczki i wysya na Biaoru lub do Rosji. Sporo czasu podczas spotka zajmoway nam dyskusje o sprawach majtkowych kontynuuje opowie o klubowym koledze Piotr Majewski. Jego ojciec by przed wojn wspwacicielem kamienicy w Kaliszu. Du rado sprawio Sawkowi opublikowanie wasnych wspomnie z Kalisza w kwartalniku i potem w Kalisii, w ktrych napisa: Mnie, urodzonemu warszawiakowi, podzielio si serce na Kalisz i Warszaw...W Kaliszu wzrastaem, koczyem szko i tskniem za Warszaw. Teraz tskni za Kaliszem i bardzo bym chcia tego, co niemoliwe, by oba byy w jednym miejscu... Kocham oba jedn niepodzieln mioci. Ilu czonkw Klubu myli podobnie... przyznaje Piotr Majewski. I wspomnieniami wraca do modej duchem starszej pani na wzku inwalidzkim. Wanda Gosawska wtedy, gdy j poznaem mieszkaa jeszcze w swojej pracowni rzebiarskiej na Saskiej Kpie. Pracowni wypenionej rzebami ma, Jzefa Gosawskiego (to on zaprojektowa midzy innymi piciozotwk z rybakiem) i wasnymi. Na pkach midzy rzebami leay ksiki. W szufladach i na stolikach peno byo medali, jakich odleww, ceramiki. Wanda, jak sama mwia, grzebaa si w skorupach. Tworzya mozaiki chociaby te na MDM-ie, lepia bolesawieckie kamionki, zajmowaa si medalierstwem. Stwardnienie rozsiane przykuo j do wzka, ale nie pozbawio poczucia humoru i dystansu do samej siebie. Zamiast rzebienia zaja si pisaniem wierszy. I godzinnymi rozmowami z przyjacimi przez telefon Inaczej sprawa wyglda ze Zbyszkiem Lenartowiczem, czonkiem Klubu, ktry z Kaliszem waciwie... niewiele ma wsplnego. Urodzi si na Kresach, szk kaliskich nie koczy i by moe w czasie dziennikarskiej kariery nawet nie zajrza do Kalisza. Ale Klub Kaliszan uwaa za swj drugi dom. Trafi do niego przez prezesa jubileusze

20 lat minoJubileuszowe uroczystoci Klubu Kaliszan odbyy si 7 maja 2009 roku w Mazowieckim Centrum Kultury i Sztuki. Podczas rocznicowego spotkania histori Klubu i jego teraniejszo przybliy Bogdan Bladowski, prezes stowarzyszenia. Wspomina midzy innymi o zwizkach Kalisza z Warszaw i udziale kaliszan w powstaniu listopadowym oraz w bitwach warszawskiej i nad Bzur. Podniosym momentem obchodw 20-lecia dziaalnoci Klubu byo wrczenie Odznaki Honorowej za Zasugi dla Kultury Polskiej. Z upowanienia ministra kultury Bogdana Zdrojewskiego przekazaa j na rce prezesa Klubu Elbieta Krzewska, zastpca dyrektora Mazowieckiego Centrum Kultury i Sztuki, przy ktrym funkcjonuje zrzeszenie kaliszan w Warszawie. Centrum umoliwia nam udzia w rnych imprezach kulturalnych i owiatowych. Czonkowie stowarzyszenia organizuj tu midzy innymi sesje historyczne i pokazy filmowe, a take wystawy plastyczne i fotograficzne mwi prezes Klubu Kaliszan. Wizy przyjani i okazjonalnej wsppracy cz klubowiczw take z dziaajcymi pod patronatem Centrum towarzystwami: Przyjaci Ziemi Drohobyckiej, Mionikw Sandomierza, Przyjaci Ziemi omyskiej, Stowarzyszenia Niewiean i Przyjaci Ziemi Kieleckiej. Obok dziaalnoci statutowej Klub udziela si take wydawniczo, prowadzc kwartalnik Kaliszanie w Warszawie. Podczas jubileuszowego spotkania w Warszawie nie mogo zabrakn rwnie kaliszan. Obok przybyych na spotkanie czonkw Klubu,

Okiem redaktoraPodczas jubileuszowego spotkania uczestnicy rozmawiali o zasadniczych kwestiach dotyczcych stowarzyszenia. Gos zabra midzy innymi Piotr Majewski, redaktor kwartalnika Kaliszanie w Warszawie. W Klubie jest dua rnorodno przyzna. Obok profesora zwyky urzdnik, obok sdziego gospodyni domowa. Obok poetki kto, kto zawsze posuguje si proz... Moe najtrudniej w tym towarzystwie o robotnika Ale pewnie dlatego, e do Warszawy najczciej szo si na studia po Asnyku, Jagiellonce, Kociuszce. A to ju nobilitowao i dawao inteligencki sznyt, czasami awans zawodowy i przenosiny do stolicy bywao rnie. Dzi do Kalisza wracamy gwnie sentymentalnie i w odwiedzinach do naszych rodzin. Piotr Majewski jeszcze w Kaliszu zawar znajomo z prezesem Bogdanem Bladowskim. Natomiast innych warszawskich kaliszan zacz poznawa bliej dopiero w 2002 roku. Z sentymentem wspomina znajomo z Antonim Koaciskim, nieyjcym ju redaktorem kwartalnika. Cenne byo przebywanie z nim i suchanie jego barwnych opowieci, zarwno tych kaliskich, jak i tych pniejszych warszawskich. auj tylko, e na nasze klubowe spotkania czwartkowe nie zabieraem dyktafonu. Teraz trudno odtworzy te pene anegdot historie... Doskonale pamita posta Sawomira Rybiskiego, ktry w pamici czonkw Klubu pozosta jako skarbnik z nieubagan surowoci egze-

Zbigniew Lenartowicz i jego wystawa filatelistyczna XXIX Forum Kaliszan. Fot. Eugeniusz Rewicz

Wanda Koaciska (od prawej) i Kazimiera Marczak-Gazka wyrnione odznak Zasuony Dziaacz Kultury. Fot. Maciej Czerniewski

Kwartalnik zawsze cieszy si duym zainteresowaniem klubowiczw. Fot. Maciej Czerniewski

5672009

19

Bogdan Bladowski i Elbieta Krzewska

Uroczystoci jubileuszowe 20-lecia istnienia Klubu Kaliszan w Warszawie. Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki (7 maja 2009 roku) Od prawej: Marzena cisa, Adela Przyby. Fot. BIM

Bladowskiego. I zosta. Organizowa wystawy, przeprowadza wywiady, pisa do kwartalnika. Mwi o tym w czasie przeszym, bo Zbyszek pisanie musia zarzuci. Zdrowie ju nie to, a wzrok w szczeglnoci. Ale nadal jest aktywny. Odda si filatelistyce i popularyzacji zbierania znaczkw. Znaczkami zajmuje si do dzi wanie przygotowa ich wystaw pt. Historia podboju kosmosu. Bdzie zaprezentowana w Centralnym Areszcie ledczym przy Rakowieckiej wyjania Piotr Majewski. To zreszt stae miejsce Zbyszkowych wystaw. Wida, e kto doceni jego pasj take w procesie resocjalizacyjnym, wychowawczym i terapeutycznym (wystawia take w Schronisku dla Nieletnich i dziaajcym przy nim Gimnazjum nr 4 przy ulicy Pawa Lipowczana w Warszawie oraz w Szpitalu Psychiatrycznym w podwarszawskich Tworkach). Takich postaci w Klubie jest wicej barwnych, rnorakich. Kada z nich ma swoj mniejsz lub wiksz pasj, histori do opowiedzenia, moe dziwaczne zainteresowania czy nietypowy zawd. Ale to przecie ycie. Kaliszanie w Warszawie cz historii Kalisza. I tylko tyle. I jeszcze tych trzysta postaci, ktrych z imienia

i nazwiska nie wymieniem. Ale to moe pomys na leksykon kaliskich warszawiakw... dodaje Piotr Majewski.

Sercem zczony z KaliszemKsidzu Janowi Sikorskiemu, kapelanowi wiziennictwa, wikariuszowi arcybiskupa warszawskiego Kazimierza Nycza do spraw formacji kapanw, Klub Kaliszan w Warszawie jest szczeglnie bliski. Wikariusz jest p warszawiakiem, p kaliszaninem. Jego rodzice pochodzili z Warszawy, ale jeszcze przed wojn przybyli do Kalisza, gdzie w 1935 roku przyszed na wiat ich syn Jan. Przez okupacj hitlerowsk mieszkalimy w stolicy, natomiast po powstaniu i obozie w Niemczech wrcilimy do Kalisza. Wtedy dla mnie Warszawa bya symbolem patriotyzmu, zrywu przeciw Niemcom wspomina ksidz Jan Sikorski. Kalisz pozostawa troch w cieniu, cho tutaj mieszkaem i dorastaem. Uczyem si w Liceum Oglnoksztaccym im. Adama Asnyka. Dopiero kiedy znowu przeniosem si do Warszawy, na studia, a take pniej, kiedy tu zaczem prac, doceniem Kalisz. Im duej i dalej byem poza nim, tym bardziej to miasto kochaem za wartoci, jakie tu otrzymaem i

z uwagi na korzenie, ktre mnie z nim cz. Zawsze mwi, e serce mam rozdarte midzy Warszaw i Kalisz Pracujc w Warsza