Biblioteczny Ośrodek Informacji

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna

im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego

ul. Obrońców Wybrzeża 2

80-398 Gdańsk, tel. 557-29-52

e-mail: boi@wbpg.org.pl

KALENDARIUM ROCZNIC I WYDARZEŃ NA ROK 2016

2016 Jubileusz 1050-lecia Chrztu Polski 2016 Rok Arystotelesa uchwalony przez UNESCO 2016 Rok Henryka Sienkiewicza 2016 Rok Feliksa Nowowiejskiego 2016 Rok Cichociemnych

Rocznica Data Wydarzenie

STYCZEŃ

35 1.01.1981 Zm. Kazimierz Michałowski (ur. 1901), archeolog, egiptolog, historyk sztuki, twórca polskiej szkoły archeologii śródziemnomorskiej, organizator i kierownik Polskiej Stacji Archeologii Śródziemnomorskiej w Kairze.

30 1.01.1986 W Polsce rozpoczął działalność Trybunał Konstytucyjny, powołany do życia na mocy ustawy z dn. 29.04.1985.

1 1.01. 2015 Zm. Ulrich Beck (ur. 1944), niemiecki socjolog, profesor monachijskiego uniwersytetu im. Ludwika Maksymiliana oraz London School of Economics and Political Science; (Społeczeństwo światowego ryzyka : w poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa; Władza i przeciwwładza w epoce globalnej : nowa ekonomia polityki światowej).

185 3.01.1831 Ur. Gustaw Adolf Gebethner (zm. 1901), księgarz, wydawca.

110 3.01.1906 Ur. Roman Brandstaetter (zm. 1987), poeta, dramatopisarz, prozaik, publicysta, tłumacz; (Powrót syna marnotrawnego; Jezus z Nazarethu; Krąg biblijny; Psałterz; Pieśń nad Pieśniami).

100 4.01.1906 Ur. Stefan Rachoń, skrzypek i dyrygent, założyciel i dyrektor Orkiestry Polskiego Radia (1945-1975), a następnie I dyrygent (1975-1980), uczestniczył w ponad 10 tys. nagraniach; zm. 3.08.2001.

1 4.01.2015 Zm. Edmund Wnuk-Lipiński (ur. 1944), polski socjolog, profesor, nauczyciel akademicki, pisarz science fiction; (Wir pamięci, Rozpad połowiczny, Mord założycielski, Rozumienie kultury)

15 5.01.2001 Zm. Wacław Iwaniuk (ur. 1915), poeta; w czasie II wojny świat. walczył w Brygadzie Strzelców Podhalańskich i w 1 dyw. panc. gen. S. Maczka; od 1948 w Kanadzie; (poemat Pełnia czerwca; zbiory wierszy: Ciemny czas; Lustro; Nocne rozmowy; Moje obłąkanie; zbiór opowiadań i szkiców Podróż do Europy).

110 5.01.1906 W Warszawie zostało założone Towarzystwo Śpiewacze „Harfa”; w swoim dorobku ma nagranie ponad 200 kompozycji polskich i europejskich, nadawanych przez radio w Polsce, w Czechach, na Litwie, Białorusi, Ukrainie, Węgrzech.

95 5.01.1921 Ur. Friedrich Dürrenmatt (zm. 1990), szwajcarski dramatopisarz, prozaik, reżyser; teoretyk teatru; (sztuki: Romulus Wielki; Anioł zstąpił do Babilonu; Wizyta starszej pani; opowiadania: Sędzia i jego kat; Grek szuka Greczynki).

35 6.01.1981 Zm. Archibald Joseph Cronin (ur. 1896), angielski powieściopisarz, z zawodu lekarz; (Gwiazdy patrzą na nas; Zielone lata; Cytadela; Klucze królestwa).

1 7.01. 2015 Zm. Tadeusz Konwicki, prozaik, scenarzysta i reżyser filmowy; (Sennik współczesny; Dziura w niebie; Kronika wypadków miłosnych; Mała apokalipsa; Nowy Świat i okolice; Ostatni dzień lata). Ur. 22.06.1926

110 8.01.1906 Ur. Stefan Zbigniew Różycki (zm. 1988), geolog, geograf, badacz polarny, współorganizator i uczestnik pierwszej polskiej wyprawy na Spitsbergen w 1934.

1 8.01.2015 Zm. Krystyna Nepomucka (ur. 1920), polska pisarka i dziennikarka;

(Małżeństwo niedoskonałe; Kochanek doskonały ; Samotność niedoskonała; Kotka birmańska; Tamaryszek w podróży).

90 10.01.1936 Zm. Gabriel Korbut (ur. 1862), historyk literatury i bibliograf; (fundamentalne dzieło bibliograficzne Literatura polska : od początków do powstania styczniowego).

30 10.01.1986 Zm. Jarosław Seifert (ur. 1901), poeta czeski, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1984; (polskie wybory poezji: Liryki; Poezje wybrane; Odlewanie dzwonów; Być poetą; wspomnienia: Wszystkie uroki świata).

10

10.01. 2006 Zm. Józef Kaniecki (ur. 1966) trójmiejski skrzypek, multiinstrumentalista, twórca muzyki szantowej i folkowej. Grał w zespołach: Krewni i Znajomi Królika, Smugglers, Cafe, Packet, Szela, Gdańska Formacja Szantowa, Grand Gangsters, Pressburger Klezmer Band, Trio Klezmerskie.

100 12.01.1916 Ur. Artur Hutnikiewicz (zm. 2005) historyk i teoretyk literatury, współtwórca i prof. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, badacz literatury okresu Młodej Polski i 20-lecia międzywojennego; (Żeromski; Młoda Polska; Twórczość literacka Stefana Grabińskiego; Od czystej formy do literatury faktu).

40 12.01.1976 Zm. Agatha Christie (ur. 1890), angielska pisarka, autorka powieści kryminalnych; (powieści: Dziesięciu Murzynków; Śmierć na Nilu; Morderstwo na plebanii; sztuka: Pułapka na myszy; Autobiografia).

85 13.01.1931 Ur. Witold Filler, (zm. 2009), teatrolog, krytyk teatralny, publicysta; (Melpomena i piwo; Dykcyonarz teatralny).

10

13.01.2006 Zm. Zygmunt Sikorski (ur. 1923), pracownik Portu Gdańskiego, w l. 1980-1989 działacz „Solidarności”, redaktor Portowca.

1 14.01.2015 Jerzy Stanisław Holzer (ur. 1930), polski historyk i politolog, uczestnik opozycji demokratycznej w PRL; (Mozaika polityczna Drugiej Rzeczpospolitej; Komunizm XX wieku; Europejska tragedia XX wieku : II wojna światowa; Solidarność 1980-1981.Geneza i historia; Historyk w trybach historii : wspomnienia).

85 15.01.1931 Ur. Jan Błoński (zm. 2009), historyk literatury, krytyk literacki, eseista, tłumacz literatury francuskiej; (szkice: Zmiana warty; Widzieć jasno w zachwyceniu; Romans z tekstem; monografie: Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku; Stanisław Ignacy Witkiewicz; Miłosz jak świat).

270 16.01.1756 Doszło do podpisania układu w Whitehall pomiędzy Prusami a Anglią, tzw. „odwrócenia przymierzy”. Tajny układ zabezpieczył kontynentalne posiadłości angielskie ze strony Prus, a Anglia zobowiązała się nie dopuścić do ataków rosyjskich na Prusy. Do tego momentu Anglia była w sojuszu z Holandią, Austrią i Rosją, przeciwko sojuszowi Francji, Hiszpanii, Prus i Turcji. Efektem traktatu była nowa konfiguracja sił w Europie, m.in. wzrost potęgi Prus i upadek Rzeczpospolitej.

25 15 - 16.01.1991

Wojska sprzymierzone rozpoczęły operację „Pustynna Burza”, w celu wyzwolenia Kuwejtu spod okupacji irackiej. Był to efekt agresji armii irackiej w dn. 2.08.1990 na Kuwejt, jednoznacznie potępionej przez międzynarodową opinię publiczną (USA i ZSRR po raz pierwszy po II wojnie świat. znalazły się po tej samej stronie). 27.02.1991 Husejn ogłosił wycofanie wojsk z Kuwejtu i zgodził się na spełnienie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ.

70 16.01.1946 Ur. Graham Masterton, pisarz szkockiego pochodzenia, autor horrorów, thrillerów, sag historycznych i powieści obyczajowych, w dorobku ma ponad 40 tytułów; (Dziedzictwo; Manitou; Rytuał).

1 16.01.2015 Zm. Miriam Akavia,(ur. 1927), izraelska pisarka i tłumaczka, ocalała z Holocaustu, honorowa przewodnicząca Towarzystwa Izrael-Polska. (Jesień młodości ; Moja winnica : saga rodzinna w trzech częściach; Jesień młodości).

10

18.01.2006 Zm. Jan Twardowski (ur. 1915), ks. katolicki, poeta, autor utworów dla dzieci; (Znaki ufności; Śpieszmy się kochać ludzi; Naucz się dziwić; „Niech Cię wielbią, kochają i słyszą”; Zeszyt w kratkę; Patyki i patyczki).

310 17.01.1706 Ur. Benjamin Franklin (zm. 1790), amerykański polityk, współtwórca niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, filozof, fizyk, publicysta, współautor Konstytucji Stanów Zjednoczonych.

95 18.01.1921 Ur. Henryk Debich, dyrygent, kompozytor, aranżer, twórca utworów instrumentalnych, muzyki filmowej, piosenek, współzałożyciel i wieloletni dyrygent oraz kierownik artystyczny Orkiestry Polskiego Radia (później Polskiego Radia i Telewizji); zm. 4.07.2001.

80 18.01.1936 Zm. Rudyard Kipling (ur. 1865), pisarz angielski, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1907; (Kim; Księga dżungli; Stalky i Spółka).

70 18.01.1946 Zm. Feliks Nowowiejski (ur. 1877), kompozytor, organista, dyrygent, pedagog, działacz plebiscytowy na Warmii i Mazurach; twórca oper, oratoriów, kantat, pieśni chóralnych i solowych, utworów fortepianowych i organowych, licznych kompozycji kościelnych oraz opracowań utworów ludowych; (opera: Legenda Bałtyku; oratoria: Powrót syna marnotrawnego; Quo vadis; Znalezienie Św. Krzyża, symfonie a-moll i h-moll; uwertury: Uwertura romantyczna; Swaty polskie; muzyka do Roty – tekstu Marii Konopnickiej).

1 20.01.2015 Zm. Czesław Biernat, (ur. 1925); profesor zw., archiwista, długoletni dyrektor Archiwum Państwowego w Gdańsku, zasłużony dla rozwoju polskiej archiwistyki, nauki i kultury; członek Rad Naukowych: Biblioteki Gdańskiej PAN, Instytutu Historii UG, Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, Instytutu Bałtyckiego; współautor (wraz z Edmundem Cieślakiem) monografii pt. Dzieje Gdańska; (Spór archiwalny polsko-gdańsko-niemiecki w okresie międzywojennym 1919–1939; Statystyka obrotu towarowego Gdańska w latach 1651–1814; Archiwum Państwowe w Gdańsku. Przewodnik po zasobie do 1945)

95 22.01.1921 Ur. Krzysztof Kamil Baczyński, (zg. 1944), poeta, uczestnik Powstania Warszawskiego; (Zamknięty echem; Arkusz poetycki; Śpiew z pożogi).

20 23.01.1996 Zm. Mieczysław Czychowski, polski poeta, malarz, rysownik, rzeźbiarz; studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, praca dyplomowa pod kierunkiem Krystyny Łady-Studnickiej; uprawiał głównie portret i pejzaż; współzałożyciel (wraz z Bogdanem Justynowiczem); Gdańskiej Grupy Młodych; debiut w roku 1954 na łamach „Głosu Wybrzeża”; (Miejsca wydrążone; Misterium na uboczu; Progresje; , Zapisywanie trenu; Krwią lamowane; wybory wierszy: Lasem, losem, zboczem; Wiersze wybrane; Wiersze i obrazy). Ur. 26.05.1931

95 24.01.1921 Ur. Tadeusz Zawadzki, pseud. Zośka (zg. 1943), harcmistrz, dowódca Grup Szturmowych Szarych Szeregów, dowodził m.in. w akcji pod Arsenałem w Warszawie.

185 25.01.1831 Sejm uchwalił detronizację cara Mikołaja I jako króla Polski. Z chwilą detronizacji i powołania władzy powstańczej Królestwo Polskie stało się formalnie państwem niepodległym.

40 26.01.1976 Zm. Witold Doroszewski (ur. 1899), językoznawca, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, red. naczelny Słownika języka polskiego (t.1-11).

27.01 W niektórych państwach jest obchodzony jako Dzień Pamięci o Holokauście.

260 27.01.1756 Ur. Wolfgang Amadeusz Mozart (zm. 1791), kompozytor austriacki, organista na dworze arcybiskupa Salzburga, dyrektor muzyczny katedry św. Stefana w Wiedniu; skomponował symfonie (m.in. D-dur Paryska, Haffnerowska; C-dur Linzka), koncerty, sonaty fortepianowe, kwartety, sonaty skrzypcowe, opery (m.in. Uprowadzenie z seraju; Wesele Figara; Cosi fan tutte; Don Giovanni; Czarodziejski flet), niedokończoną mszę żałobną Requiem.

160 28.01.1856 Ur. Aleksander Brückner (zm. 1939), filolog, historyk literatury, językoznawca, historyk kultury, odkrywca najstarszego polskiego tekstu ciągłego Kazań świętokrzyskich; (Dzieje literatury polskiej w zarysie; Dzieje języka polskiego; Dzieje kultury polskiej; Słownik etymologiczny języka polskiego).

30 28.01.1986 Eksplozja amerykańskiego wahadłowca Challenger na Florydzie w 73 sekundy po starcie; zginęło 7 członków załogi. Powodem eksplozji była niesprawność uszczelki osłabionej niskimi temperaturami. Wskutek tego wypadku wstrzymano loty wahadłowców na 3 lata.

20 28.01.1996 Zm. Josif Brodski (ur. 1940), rosyjski poeta, eseista, dramatopisarz i

tłumacz (m.in. poezji polskiej), laureat literackiej Nagrody Nobla w 1987; (82 wiersze i poematy; Mniej niż ktoś; Lustro weneckie; Śpiew wahadła; Marmur; Ostanowka w pustynie).

40 30.01.1976 Zm. Stefan Otwinowski (ur. 1910), prozaik, publicysta, kierownik literacki teatrów krakowskich, redaktor „Dziennika Literackiego” i „Życia Literackiego”; (Życie trwa cztery dni; Marionetki; Czas nieludzki; Nagrobek; Wielkanoc; Moje okolice; Niedyskrecje i wspomnienia; Julia; Stworzeni dla siebie).

60 31.01.1956 Zm. Alan Alexander Milne (ur. 1882), pisarz i dramaturg angielski; (Kubuś Puchatek; Chatka Puchatka; eseje: Tajemnica czerwonego Domu; Dwoje ludzi).

LUTY

85 1.02.1931 Kpt. pil. Stanisław Skarżyński i por. obs. inż. Andrzej Markiewicz wystartowali z Warszawy na samolocie PZL Ł-2 do lotu wokół kontynentu afrykańskiego; powrócili 5.05.

110 3.02.1906 Ur. Juliusz Mieroszewski, pseud. J. Calveley, publicysta, tłumacz, wieloletni współpracownik paryskiej „Kultury”; (Ewolucjonizm; Modele i praktyka); zm. 21.06.1976.

185 5.02.1831 W granice Królestwa Polskiego wkroczyła armia rosyjska dowodzona przez feldmarszałka Iwana Dybicza.

110 6.02.1906 Ur. Jadwiga Korczakowska (zm. 1994), autorka książek dla dzieci i młodzieży; współpracowała z „Płomyczkiem” i „Płomykiem” ; (Dzieci z podwórka; Pałac pod gruszą; Bułeczka; Spotkanie nad morzem; Wakacje w Borkach).

10

6.02.2006 Zm. Karin Struck (ur. 1947), niemiecka powieściopisarka; (Klassenliebe; Die Mutter; Lieben; Zwei Frauen)

1 6.02.2015 Zm. André Philippus Brink (ur. 1935), południowoafrykański powieściopisarz, tłumacz, dramaturg i eseista; tworzył w języku afrikaans oraz po angielsku; (Sucha biała pora; Chwila na wietrze; Ambasador).

1 7.02.2015 Zm. Assia Djebar, właśc. Fatima-Zohra Imalayen, pisarka algierska, tworząca w języku francuskim; (Oran, martwy język), ur. 30 czerwca 1936

90 8.02.1926 Ur. Jan Piepka, (zm. 1921), poeta, dramatopisarz, prozaik kaszubski, działacz kulturalno-oświatowy, dziennikarz; pisał po kaszubsku i po polsku; debiut w Dzienniku Bałtyckim (1952); w 1955 wydano jego tomik wierszy i zbiór opowiadań zatytułowany „Naszé stronë"( wspólnie z Leonem Ropplem); odznaczony Medalem Stolema (1968); (Naszë stronë ( wraz z L. Ropplem), Stojedna chwila; utwory prozatorskie: Purtkowe stegny; Hanesek; Szumiące wrzosy; Komu przypisano miłość; Dzierzby w głogach; Choróbsko: komedia; Dzierzby w głogach; Kamiszczi; Moja kotka, mój kot).

135 9.02.1881 Zm. Fiodor Dostojewski (ur. 1821), rosyjski prozaik; (Zbrodnia i kara; Biesy; Bracia Karamazow; Białe noce).

25 9.02.1991 Zm. Ola Watowa, właśc. Paulina Wat (ur. 1903), żona pisarza Aleksandra Wata, autorka wspomnień Wszystko co najważniejsze; ekranizacja w reż. R. Glińskiego 1992.

11.02 Światowy Dzień Chorego.

100 11.02.1916 Ur. Seweryna Szmaglewska (zm. 1992), polska pisarka; (Dymy nad Birkenau; Czarne stopy; Niewinni w Norymberdze).

30 11.02.1986 Zm. Frank Herbert (ur. 1920), pisarz amerykański, operator telewizyjny, fotograf, reporter, twórca science fiction, autor cyklu powieściowego Kroniki Diuny.

35 13.02.1981 Zm. Wacław Kuchar (ur. 1897), najwszechstronniejszy polski sportowiec okresu międzywojennego, reprezentant kraju w piłce nożnej, hokeju, lekkoatletyce i łyżwiarstwie.

185 14.02.1831 W bitwie pod Stoczkiem Łukowskim kawaleria gen. Józefa Dwernickiego odniosła zwycięstwo nad dywizją rosyjska dowodzoną przez gen. F.K. Gejsmara. Polacy wzięli do niewoli ponad 300 jeńców.

1

13.02.2015 Zm. Marek Latoszek, prof. zw, socjolog, regionalista; kierownik Zakładu Socjologii Medycyny i Patologii Społecznej Akademii Medycznej w Gdańsku, założyciel Katedry Socjologii w Kaszubsko-Pomorskiej Szkole

Wyższej w Wejherowie, prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, członek Komitetu Socjologii PAN, Komitetu Etyki w Nauce przy Prezydium PAN i Komitetu Pamiętnikoznawstwa PAN; zajmował się przemianami społeczności Kaszub i Pomorza, co zaowocowało m.in. pracą „Kaszubi, monografia socjologiczna". Był także organizatorem konkursu na pamiętniki strajkowe „Sierpień '80 we wspomnieniach”; (Metodologiczne problemy zastosowania metody biograficznej do badań nad współczesnością; Pomorze. Zagadnienia etniczno-regionalne; Dziedzictwo Solidarności – dar dla tożsamości Gdańszczan). Ur. 25.04.1936

1 16.02.2015 Zm. Jerzy Samp, (ur. 1951) historyk literatury, pisarz i popularyzator historii Gdańska i Pomorza, wybitny znawca historii, literatury, sztuki i obyczajów Gdańska ; profesor nadzwyczajnym UG, pełniąc tam m.in. funkcję kierownika Zakładu Pomorzoznawstwa; wykładał także na uniwersytetach w Bremie, w Ostsee Akademie Lübeck - Travemünde, w Ottawie; autor wielu książek i publikacji poświęconych dziejom Pomorza, Gdańska i Kaszub; członek Gdańskiego Towarzystwa Naukowego oraz Instytutu Kaszubskiego; odznaczony m.in. Nagrodą im. Lecha Bądkowskiego , Nagrodą Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury i Sztuki oraz Medalem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego "Gloria Artis"; (Smętek. Studium kreacji literackich; Zaklęta stegna. Bajki kaszubskie; Z woli morza. Bałtyckie mitopeje; Gdańsk w relacjach z podróży 1772-1918; Gdańsk. Przewodnik po mieście; Orunia, Zabytki, historia, kultura; Bedeker gdański; Uczta stulecia. Dawne i nowe legendy gdańskie; Legendy gdańskie. Dawne, nowe i najnowsze; Gdańska kapsuła czasu )

185 17.02.1831 Oddziały polskie dowodzone przez płk. Jana Skrzyneckiego powstrzymały w bitwie pod Dobrem marsz korpusu rosyjskiego gen. Rosena. Mimo sukcesu główne siły polskie musiały wycofać się pod Grochów.

160 17.02.1856 Zm. Heinrich Heine (ur. 1797), niemiecki poeta i publicysta; (Księga pieśni; esej O Polsce; Obrazy z podróży; Romancero).

35 17.02.1981 Rejestracja Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS).

50 18.02.1966 Zm. Stanisław Mackiewicz, pseud. Cat (ur. 1896), pisarz i polityk; (Historia Polski od 11 listopada 1918 do 17 września 1939; Lata nadziei 17 września 1939 do 5 lipca 1945; Dostojewski; Stanisław August).

185 19.02.1831

Polskie wojska pod dowództwem gen. Ignacego Prądzyńskiego starły się z 1 korpusem rosyjskim pod Wawrem.

10

19.02.2006 Zm. Adam Haupt (ur. 1920), architekt, profesor zw., rektor (1962-65), prorektor (1952-1954, 1981-1987) Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku, główny projektant Mauzoleum Ofiar Zagłady w Treblince (z F. Duszeńko i F. Strynkiewiczem) oraz centralny projektant Miejsca Pamięci Narodowej na Westerplatte (z F. Duszeńko); (Pomniki plenerowe).

10

20.02.2006 Zm. Lucjan Wolanowski (ur. 1920), dziennikarz, reportażysta, prozaik; (Ośmiornica; Księżyc nad Tahiti; Dalej niż daleko; Poczta do Nigdy-Nigdy; Walizka z przygodami).

100 21.02.1916 Rozpoczęła się bitwa pod Verdun, która pochłonęła ok. 700 tys. ofiar; pierwszy etap trwał do 2.09, drugi 3.09-18.12, zakończony odparciem ataków niemieckich przez wojska francuskie.

185 24-25.02.1831

Bitwa wojsk powstańczych dowodzonych przez gen. Jana S. Krukowieckiego z rosyjskim korpusem grenadierów pod Białołęką k. Warszawy.

185 25.02.1831 Oddziały polskie pod dowództwem gen. Józefa Chłopickiego powstrzymały pod Olszynką Grochowską marsz wojsk feldmarszałka Dybicza na Warszawę.

60 25.02.1956 Na zamkniętym posiedzeniu XX zjazdu KPZR Nikita Chruszczow wygłosił tajny referat O kulcie jednostki i jego następstwach. Początek destalinizacji w ZSRR.

1 26.02.2015 Zm. Fritz Joachim Raddatz (ur. 1931), niemiecki pisarz, historyk literatury, eseista i dziennikarz; (Tucholsky, ein Pseudonym; Bestiarium der deutschen Literatur)

10 27.02.2006 Zm. Tadeusz Łodykowski (ur. 1928), prof. zw. dr hab., dziekan i prorektor

Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie, założyciel i wieloletni dyrektor Instytutu Transportu i Handlu Morskiego; (Polska polityka żeglugowa 1918-1995; Ekonomika transportu morskiego; Międzynarodowa polityka żeglugowa).

1 27.02.2015 Zm. Bohdan Wacław Tomaszewski (ur. 1921), polski dziennikarz, komentator sportowy, tenisista (przedwojenny wicemistrz Polski juniorów), autor książek i scenariuszy filmowych; (Wimbledon; Dziesięć moich olimpiad).

70 28.02.1946 Ur. Szaruga Leszek. właśc. Aleksander Wirpsza, historyk, krytyk literacki, poeta, prozaik, tłumacz; od 1970 na emigracji w Berlinie, współpracował z Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa, współtwórca i red. niezależnych pism, m.in. „Pulsu” i „Wezwania”; (zbiory poetyckie m.in. Prawdę mówiąc; Wiersze; Nie ma poezji; Czas morowy; ... i inne wiersze; Przez zaciśnięte zęby; Nie mówcie Europa. Sagt nicht Europa; Po wszystkim; prace krytycznoliterackie m.in. Własnymi słowami; W Polsce, czyli Nigdzie; Walka o godność. Poezja polska w latach 1939-1988).

40 28.02.1976 Zm. Józef Wittlin (ur. 1896), powieściopisarz, eseista, tłumacz, od 1941 w Nowym Jorku; współredagował „Tygodnik Polski”; (Hymny; Sól ziemi; Orfeusz w piekle XX w.).

1 28.02.2015 Yaşar Kemal, właśc. Kemal Sadik Gökçeli (ur. 1923), turecki (kurdyjski) prozaik, poeta i obrońca praw człowieka; ( Ince Memed; Legenda Tysiąca Byków)

MARZEC

15 1.03.1991 Zm. Jan Ożóg (ur. 1913), poeta, prozaik, eseista; (zbiory wierszy: Wyjazd wnuka; Dzikie jabłka; Ogier i makolągwa; opowiadania: Popiół mirtowy i inne opowiadania; Kiedy ptaki odleciały; szkice literackie: Mój autentyzm; wspomnienia: Na mojej drodze).

185 3.03.1831 Korpus gen. Józefa Dwernickiego zajął Lublin i Zamość.

110 4.03.1906 Ur. Karol Estreicher (zm. 1984), historyk sztuki, badacz dziejów sztuki średniowiecznej i nowożytnej, bibliograf, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor książki Historia sztuki w zarysie, przetłumaczył i oprac. Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów G. Vasariego; kontynuował dzieło zapoczątkowane przez dziadka i ojca Bibliografia polska.

50 5.03. 1966 Zm. Anna Achmatowa, właśc. Anna A. Gorienko (ur. 1889), rosyjska poetka, tłumaczka poezji polskiej i zachodnioeuropejskiej; (liryki: Wieczór; Różaniec; poematy: Requiem; Poemat bez bohatera).

90 6.03.1926 Ur. Andrzej Wajda, reżyser filmowy, za całokształt twórczości otrzymał w 2000 Oscara; (Popiół i diament; Kanał; Popioły; Ziemia Obiecana; Panny z Wilka; Pan Tadeusz).

20 5.03.1996 Zm. Barbara Eysymontt (ur. 1930), prozaik, poetka, autorka sztuk teatralnych, słuchowisk i piosenek oraz utworów dla dzieci, pianistka; (Bractwo Zaginionej Biedronki; Tajemnica Skrzaciej Doliny; Po drugiej stronie zegara; Podróże z ptaszkiem; Wielka przygoda w małym miasteczku; Opowieści z naszego podwórka).

10

9.03.2006

Zm. Hanka Bielicka (ur. 1915), polska aktorka teatralna i estradowa, przez wiele lat związana z „Podwieczorkiem przy mikrofonie” i Teatrem Syrena; (monologi pisane przez B. Brzezińskiego, Gozdawę i Stępnia, J. Baranowskiego, K. Korpolewskiego, Ryszarda M. Grońskiego).

20 11.03.1996 Zm. Tadeusz Nowakowski (ur. 1917), prozaik, reportażysta, od 1946 na emigracji; (Szopa za jaśminami; Obóz Wszystkich Świętych; Aleja Dobrych Znajomych).

85 12.03.1931 Ur. Józef Tischner (zm. 2000), prof. filozofii, teolog, publicysta, ksiądz katolicki; wywarł duchowy i intelektualny wpływ na ruch "Solidarność"; (Świat ludzkiej nadziei; Etyka solidarności; Polska jest ojczyzną : w kręgu filozofii pracy; Filozofia dramatu; Polski młyn; Boski młyn; Homo sovieticus; Nieszczęsny dar wolności; Tischner czyta katechizm; Historia filozofii po góralsku; Spór o istnienie człowieka; Ksiądz na manowcach; Wieści ze słuchanicy).

10 12.03.2006 Zm. Jurij Brězan serbołużycki pisarz, tworzący także w języku niemieckim;

(Trylogia o Feliksie Hanuszu; Krabat; Wycieczka do Krakowa). Ur. 9. 06.1916

1 12.03. 2015 Zm. Terry Pratchett, właśc. sir Terence David John Pratchett (ur. 1948), brytyjski pisarz fantasy i science fiction; (cykl Świat Dysku; Trylogia Johnny’ego Maxwella; Trylogia Nomów).

20 13.03.1996

Zm. Krzysztof Kieślowski (ur. 1941), scenarzysta, reżyser filmowy; w 1988 otrzymał Felixa, w 1994 Złotego Lwa na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji, był nominowany do Oscara; (filmy dokumentalne: Gadające głowy; Dworzec; filmy fabularne: Amator; Przypadek; Podwójne życie Weroniki; Trzy kolory – Niebieski, Biały, Czerwony; Krótki film o miłości; Krótki film o zabijaniu).

1 14.03.2015 Zm. Walentin Grigorjewicz Rasputin (ur. 1937), pisarz radziecki i rosyjski; w swoich utworach podejmował tematykę życia wiejskiego: (Pożegnanie z Matiorą ; Żyj i pamiętaj W ostatnią godzinę).

10

15.03.2006 Zm. Zygmunt Duczyński (ur. 1951), współtwórca polskiego teatru alternatywnego, terapeuta w Ośrodku Monar dla młodzieży uzależnionej, założyciel, kierownik artystyczny, reżyser i scenograf Teatru Kana (od 1978); z teatrem występował m.in. w Moskwie, Amsterdamie, Berlinie, Londynie, Los Angeles, Santiago i we wszystkich ważniejszych college'ach Wielkiej Brytanii; laureat wielu nagród, m.in. Fringe First za Najlepsze Przedstawienie, Critics Awards - Nagrody Międzynarodowej Krytyki Teatralnej; (Żywa śmierć; Księga o życiu i śmierci Osipa Mandelsztama; Czarne światła; wizja teatralna poematu Moskwa Pietuszki; Noc).

95 17.03.1921 Ustanowienie konstytucji tzw. marcowej, która wprowadzała republikańską formę państwa i ustrój parlamentarno-gabinetowy; stanowiła: zwierzchnia władza należy do narodu, którego organami są: w zakresie ustawodawstwa – sejm i senat, w zakresie władzy wykonawczej – prezydent, w zakresie wymiaru sprawiedliwości – niezawisłe sądy. Nowela sierpniowa (2.08.1926) wzmocniła władzę wykonawczą kosztem parlamentu.

80 19.03.1936 Ur. Piotr Kuncewicz (zm. 2007), eseista, krytyk literacki, prozaik; (powieści: Szumy; Dęby kapitolińskie; szkice: Samotni wobec historii; Antyk zmęczonej Europy; historia literatury: Agonia i nadzieja : literatura polska od 1918).

35 19.03.1981 Podczas sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy milicja usunęła z budynku delegację „Solidarności”; 3 os., m.in. Jan Rulewski, zostały pobite. Incydent w Bydgoszczy spowodował zaostrzenie stosunków między władzą a „Solidarnością” i ogólnopolski kryzys; krążyły pogłoski o wprowadzeniu stanu wojennego, a nawet interwencji sowieckiej.

20.03 Międzynarodowy Dzień Inwalidów i Ludzi Niepełnosprawnych.

95 20.03.1921 Plebiscyt na Górnym Śląsku. Wyniki wyborów zostały zafałszowane wskutek przywiezienia z całej Rzeszy ok. 200 tys. emigrantów, nie związanych ze Śląskiem.

21.03 Światowy Dzień Poezji - ustanowiony przez UNESCO jesienią 1999.

22.03 Światowy Dzień Wody – ustanowiony na konferencji ONZ w Rio de Janeiro w 1992, obchodzony od 1993.

85 23.03.1931 Ur. Jerzy Krzysztoń (zm. 1982), prozaik, dramatopisarz, autor słuchowisk i felietonów radiowych; (Opowiadania indyjskie; Krzyż Południa; Wielbłąd na stepie; Kamienne niebo; Obłęd).

90 24.03.1926 Ur. Dario Fo, włoski dramaturg, reżyser i aktor teatralny, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1997; (monodramy: Mistero buffo; Pogrzeb fabrykanta; satyryczna komedia: Związek otwarty; widowisko komiczne: Johan Padan odkrywa Amerykę).

110 26.03.1906 Ur. Witold Dederko (zm. 1988), artysta fotografik.

1 26.03.2015 Zm. Tomas Gösta Tranströmer (Ur. 1931), szwedzki poeta, pisarz i tłumacz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 2011; (Gondola żałobna; Podsłuchany horyzont; Wiersze i proza 1954-2004).

27.03 Międzynarodowy Dzień Teatru

80 27.03.1936 Ur. Jan Ptaszyn-Wróblewski, jazzman, saksofonista, kompozytor.

10

27.03.2006 Zm. Stanisław Lem (ur. 1921), polski prozaik, eseista, felietonista i twórca science fiction; (Bajki robotów; Dzienniki gwiazdowe; Eden; Powrót z gwiazd; Solaris; Pamiętnik znaleziony w wannie; Opowieści o pilocie Pirxie; Maska; Fiasko; zbiory felietonów: Tajemnica chińskiego pokoju; Bomba megabitowa; Okamgnienie; Fantastyczny Lem; Świat na krawędzi : ze Stanisławem Lemem rozmawia Tomasz Fiałkowski; Rasa drapieżców : teksty ostatnie).

10

27.03.2006 Zm. Lesław Bartelski (ur. 1920), polski prozaik, krytyk literacki, publicysta, varsavianista i leksykograf; (Genealogia ocalonych; Polscy pisarze współcześni : informator 1944-1974; Z głową na karabinie; Cień wojny).

135 28.03.1881 Zm. Modest Musorgski (ur. 1839) rosyjski kompozytor, twórca oper, utworów fortepianowych, pieśni, poematów symfonicznych; (Borys Godunow; Chowańszczyzna).

85 28.03.1931 Ur. Stanisław Stanuch, (zm. 2005) prozaik, krytyk literacki, publicysta; (Portret z pamięci; Sceny z życia mężczyzn w wieku średnim; Na gorącym uczynku).

80 28.03.1936 Ur. Mario Vargas Llosa, peruwiański pisarz, dziennikarz, polityk, laureat literackiej Nagrody Nobla w 2010;; (Zielony Dom; Rozmowa w „Katedrze”; Pantaleon i wizytantki; Wojna końca świata; Święto kozła; Izrael – Palestyna. Pokój czy święta wojna).

40 28.03.1976 Polska żeglarka Krystyna Chojnowska-Liskiewicz (ur. 15.07.1936) wypłynęła z argentyńskiego portu La Paloma na jachcie „Mazurek” w rejs dookoła świata; do Gdyni zawinęła 21.03.1978. Pierwszy samotny kobiecy rejs dookoła świata.

185 30.03.1831 Polskie wojska zniszczyły pod Wawrem rosyjski oddział gen. Gejsmara.

185 31.03.1831 Polskie zwycięstwo pod Dębem Wielkim nad rosyjskim korpusem gen. Rosena.

90 31.03.1926 Ur. John Robert Fowles, (zm. 2005) angielski powieściopisarz i eseista; (Kolekcjoner; Mag; Kochanica Francuza; Mantisa; Hebanowa wieża).

25 31.03.1991 Rozwiązanie Układu Warszawskiego - paktu militarnego państw socjalistycznych, powołanego 14.05.1955.

KWIECIEŃ

1.04 Międzynarodowy Dzień Ptaków - obchodzony od 1906.

360 1.04.1656 Król Jan Kazimierz złożył w katedrze lwowskiej śluby. Monarcha przed obliczem Matki Bożej Łaskawej powiedział: „...Ciebie za patronkę moją i za Królową państw moich dzisiaj obieram...”.

2.04 Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci - obchodzony od 1967 w rocznicę urodzin J. Ch. Andersena.

60 2.04.1946 Krajowa Rada Narodowa wydała dekret o utworzeniu bibliotek publicznych.

40 2.04.1976 Zm. Feliks Stamm (ur. 1901), pseud. Papa; twórca polskiej szkoły boksu; od 1936 trener polskiej kadry, pod jego wodzą polscy bokserzy zdobyli 24 medale olimpijskie (6 złotych, 7 srebrnych, 11 brązowych) i 53 na mistrzostwach Europy (23 złote, 18 srebrnych, 12 brązowych).

1 2.04.2015 Zm. Stanisław Pestka, pseud. Jan Zbrzyca (ur.1929), polski dziennikarz, poeta i działacz kaszubski;. Ppublikuje m.in. w „Kaszëbë”, „Literach”, „Tygodniku Morskim”, „Czasie”, „Faktach”; przez dwie kadencje (1976-1980) i (1992-1994) prezes Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, a także redaktor naczelnym pisma Pomerania; należy do członków-założycieli Instytutu Kaszubskiego (1996); debiutuje jako poeta w roku 1963 na jej łamach; jego wiersze ukazywały się na łamach prasy, później publikowane w antologiach poezji kaszubskiej; jest też autorem tom prozy kaszubskiej pt. W krainie chmurników (2011); zostaje uhonorowany Medalem Księcia Mściwoja II (2013); (Południca; Wizrë ë duchë; W stolëcë chmurników; Emisariusz niepodległości : o Józefie Wybickim).

1 2.04.2015 Zm. Jerzy Treder (ur. 1942), profesor zw., polski językoznawca, dialektolog, badacz języka kaszubskiego; przez większość kariery naukowej związany z Uniwersytetem Gdańskim; tytuł naukowy profesora otrzymuje w 1994 r.; w swoich pracach koncentruje się na zagadnieniach związanych z dialektologią, onomastyką, frazeologią; wraz z Prof.

Edwardem Brezą redaguje Słownik polsko-kaszubski Aleksandra Labudy (1982), a samemu Słownik polsko-kaszubski Jana Trepczyka (1994);w 2003 opracowuje i wydaje na nowo Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego Stefana Ramułta; związany z wieloma instytucjami naukowymi m.in. Instytutem Kaszubskim (1996), Polskim Towarzystwem Językoznawczym (od 1971), Gdańskim Towarzystwem Naukowym (1978), Komisją Frazeologiczną Komitetu Językoznawstwa PAN (od 1979); Członek Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego (od 1973), laureat Medalu Stolema (1983 r.); (Frazeologia kaszubska a wierzenia i zwyczaje (na tle porównawczym); Kaszubi - wierzenia i twórczość : Ze słownika Sychty; Historia kaszubszczyzny literackiej. Studia; Spodlowô wiédzô o kaszëbiznie).

35 3.04.1981 Ukazał się pierwszy numer „Tygodnika Solidarność” (red. nacz. Tadeusz Mazowiecki). Do wprowadzenia stanu wojennego ukazało się 37 numerów.

25 3.04.1991 Zm. Graham Greene (ur. 1904), pisarz angielski; (W Brighton; Nasz człowiek w Hawanie; Moc i chwała; Spokojny Amerykanin; Sedno sprawy; Podróże z moją ciotka).

210 4.04.1806 Zm. Carlo Gozzi (ur. 1720), włoski dramatopisarz; (libretta do oper G. Pucciniego, S. Prokofjewa, m.in. dramat Księżniczka Turandot).

25 4.04.1991 Zm. Max Frisch (ur. 1911), szwajcarski prozaik, dramatopisarz, eseista; (Biedermann i podpalacze; Homo Faber; Powiedzmy, Gantenbein).

10 4.04.2006

Zm. Jürgen Thorwald, właśc. Heinz Bongartz (ur. 1915), niemiecki pisarz i dziennikarz; (Triumf chirurgów; Pacjenci; Stulecie chirurgów; Stulecie detektywów; Wielka ucieczka; Kruchy dom duszy).

100 5.04.1916 Ur. Gregory Peck (zm. 2003), amerykański aktor, nagrodzony Oscarem w 1962, w 1989 otrzymał w Cannes Nagrodę Specjalną za całokształt twórczości; (role w: Biały kanion; Rzymskie wakacje W. Wylera; Akt oskarżenia A. Hitchcocka; Śniegi Kilimandżaro H. Kinga; Zabić drozda R. Mulligana; Ostatni brzeg S. Kramera; Działa Nawarony J. Lee Thompsona).

60 5.04.1956 Zm. Stanisław Łoza (ur. 1888), historyk, historyk sztuki, bibliograf, autor pierwszego w Polsce Słownika architektów i budowniczych Polaków oraz cudzoziemców w Polsce, inicjator i redaktor pierwszej w Polsce publikacji Czy wiesz, kto jest?, wydanej w 1937.

1 5.04.2015 Zm. Jan Kusiewicz (ur.1921); polski tenor, określany jako jeden z najwybitniejszych polskich śpiewaków operowych; urodzony w Toruniu, w studia na wydziale wokalno-aktorskim na Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku; przez wiele lat pierwszy tenor Opery Bałtyckiej w Gdańsku; staje się znany po tym, jak wciela się w rolę słynnego pieśniarza wzorowaną na Janie Kiepurze w filmie pt. Pamiętnik pani Hanki (1963 r.); Za swoje dokonania odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Zasłużonym Ziemi Gdańskiej.

80 9.04.1936 Ur. Jerzy Maksymiuk, dyrygent, kompozytor, pianista; w 1972 założył Polską Orkiestrę Kameralną, od 1983 dyrygent orkiestry symfonicznej BBC w Glasgow.

50 9.04.1966 Zm. Zofia Kossak-Szczucka, secundo voto Szatkowska (ur. 1890), powieściopisarka i publicystka; (Błogosławiona wina; Krzyżowcy; Przymierze; Z otchłani : wspomnienia z łagru).

185 10.04.1831 Zwycięstwo wojsk polskich pod dowództwem gen. I. Prądzyńskiego nad wojskiem rosyjskim w bitwie pod Iganiami (straty Rosjan – 3 tys.). Sukcesu militarnego nie wykorzystał naczelny wódz powstania gen. J. Skrzynecki.

1 10.04.2015 Zm. Judith Malina, amerykańska aktorka filmowa i teatralna, pisarka i reżyser, wraz z Julianem Beckiem założycielka The Living Theatre, archiwistka jego dokonań. Ur. 4.06.1926

10

11.04.2006 Zm. Zdzisław Pidek (ur. 1954),artysta rzeźbiarz, prof. gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych, kierownik Pracowni Rzeźby, autor pomnika Holocaustu w Bełżcu oraz współautor (razem z Andrzejem Sołygą) założeń pomnikowych polskich cmentarzy wojennych w Katyniu, Charkowie i Miednoje.

1 12.04.2015 Zm. Feliks Netz (ur.1939), polski poeta i prozaik, eseista, tłumacz z języka

węgierskiego ( tłumaczył m. in. Sandora Maraia); (Dysharmonia caelestis; Ćwiczenia z wygnania; Trzy dni nieśmiertelności; Krzyk sowy).

13.04 Dzień Pamięci Ofiar Katynia - obchodzony w rocznicę ujawnienia przez Niemców w 1943 informacji o odkryciu w Katyniu masowych grobów oficerów WP, zamordowanych przez NKWD w 1940 r.

110 13.04.1906 Ur. Samuel Beckett (zm. 1989), prozaik i dramatopisarz irlandzki; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1969; (Molloy; Malone umiera; Nienazywalne; Czekając na Godota; Końcówka; Ostatnia taśma Krappa).

80 13.04.1936 Ur. Henryk Majewski (zm. 2005).pseud. „Papa”, polski artysta jazzowy, trębacz, klarnecista, akordeonista, kompozytor i aranżer; na przełomie lat 50. i 60. trębacz zespołu New Orleans Stompers; w 1965 założył własną formację Old Timers; w l. 1968-1973 prowadził big-band Stodoła; w 1977 powołał grupę Swing Session; wraz z Janem „Ptaszynem” Wróblewskim był współtwórcą grupy SOS (Sitwy Ogromnie Swingującej); twórca sekstetu sygnowanego własnym nazwiskiem; wskrzesił po latach festiwal Old Jazz Meeting – Złota Tarka, odbywający się w Amfiteatrze im. Louisa Armstronga w Iławie.

30 13.04.1986 Zm. Jean Genet (ur. 1910), francuski powieściopisarz i dramaturg, publicysta; (Cud róży; Pokojówki; Ścisły nadzór; Dziennik złodzieja).

1 13.04.2015 Zm. Günter Wilhelm Grass (ur. 1927), niemiecki pisarz pochodzenia kaszubskiego urodzony w Gdańsku, grafik, rysownik, rzeźbiarz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1999, doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w 1993 Rada Miasta przyznała pisarzowi tytuł Honorowego Obywatela Miasta Gdańska; (Blaszany bębenek; Kot i mysz; Psie lata; Z dziennika ślimaka; Turbot; Szczurzyca; Wróżby kumaka; Rozległe pole; Idąc rakiem; Przy obieraniu cebuli).

100 14.04.1916 Ur. Wojciech Żukrowski (zm. 2000), prozaik, reportażysta, autor książek dla dzieci i młodzieży; (Z kraju milczenia; Dni klęski; Skąpani w ogniu; Porwanie w Tiutiurlistanie; Wędrówki z moim Guru; Kamienne tablice).

30 14.04.1986 Zm. Simone de Beauvoir (ur. 1908), pisarka francuska, przedstawicielka egzystencjalizmu, towarzyszka życia J.P. Sartre’a; (Cudza krew; Druga płeć; Śliczne obrazki; Pamiętnik statecznej panienki; W sile wieku; Siłą rzeczy).

30 14.04.1986 Zm. Stanisław Helsztyński (ur. 1891), pisarz, historyk literatury, badacz okresu Młodej Polski, wydawca korespondencji Stanisława Przybyszewskiego; (biografie: Przybyszewski; szkice: Wizerunek Williama Szekspira; Karol Dickens, wielki pisarz angielski XIX w.; Jan Kasprowicz, poeta wsi wielkopolskiej; Od Szekspira do Joyce’a; Wśród swoich i obcych).

1 14.04.2015 Zm. Klaus Bednarz (ur. 1942), niemiecki dziennikarz, jedna z najbardziej znanych osobowości niemieckiej telewizji, w latach 1971-1977 przebywał jako korespondent zagraniczny w Polsce.

80 16.04.1936 Ur. Kazimierz Raepke, (zm. 1997) ks. katolicki, działacz społeczny, miłośnik astronomii i kaszubszczyzny; piewca Kartuz i Gochów; (monografie: Kościół dawnej Kartuzji Kaszubskiej w Kartuzach : zarys historii; Z dziejów Kartuzji Kaszubskiej i kościoła kolegiackiego w Kartuzach; artykuł O Borzyszkowach – stolicy Kaszub na Gochach).

70 16.04.1946 Ur. Maciej Wojtyszko, dramatopisarz, autor scenariuszy filmowych i telewizyjnych oraz utworów dla dzieci; (Telefon zaufania; Bromba i inni; Tajemnica szyfru marabuta; Bułhakow; Chryje z Polską).

25 16.04.1991 Na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, której siedzibą stał się budynek dawnego KC PZPR, odbyła się pierwsza sesja papierów wartościowych z udziałem 5 spółek.

35 17.04.1981 Zm. Ludwik Sempoliński (ur. 1899), aktor, pedagog, interpretator piosenek kabaretowych; (Tomasz, ach Tomasz; W ogródku Eldorado; Ten wąsik; role teatralne: Mazurkiewicz w Żołnierzu królowej Madagaskaru, Papkin w Zemście A. Fredro, Fikalski w Domu otwartym S. Bałuckiego).

110 18.04.1906 Trzęsienie ziemi i wywołane przez żywioł pożary spowodowały zniszczenie San Francisco; zginęło ok. 500 ludzi.

90 18.04.1926 "Polskie Radio" rozpoczęło stałą emisję programu. Spółka otrzymała

koncesję na ogólnopolski program radiowy 18.08.1925.

80 18.04.1936 Ur. Maria Ziółkowska-Sobecka, badaczka literatury 2 poł. XIX i XX w., dydaktyk; (Proza społeczno-obyczajowa dla młodzieży dwudziestolecia międzywojennego; Lektury Kolumbów: rozważania o prozie dla młodzieży dwudziestolecia międzywojennego; Polubić czytanie: utwory literackie i ich autorzy na lekcjach języka polskiego w klasach I-III; Hans Christian Andersen; współautorka: Kształcenie literackie w okresie wczesnoszkolnym; Leksykon literatury dla dzieci i młodzieży); zm. 2.10.2001

70 18.04.1946 Rozwiązano Ligę Narodów, jej kompetencje przejęła Organizacja Narodów Zjednoczonych.

110 19.04.1906 Zg. w wypadku Pierre Curie (ur. 1859), francuski fizyk, mąż Marii Skłodowskiej, laureat Nagrody Nobla w 1903 za badania nad promieniotwórczością (wraz z żoną i Antoinem H. Becquerelem).

1 19.04.2015 Zm. Zygmunt Lichniak, (ur. 1925), polski eseista, poeta, krytyk literacki i filmowy; (Mój skorowidz poezji polskiej na emigracji; Obrachunki ze współczesnością; Poeta konsekwencji. Rzecz o Jerzym Liebercie; Raptularz literacki).

22.04 Święto Ziemi (Międzynarodowy Dzień Ziemi) - obchodzone w USA od 1970, w Polsce od 1990.

100 22.04.1916 Ur. Yehudi Menuhin (zm. 1999), skrzypek, dyrygent, pedagog, dyrygent Royal Philharmonic Orchestra w Londynie, od 1984 dyrygent gościnny orkiestry Sinfonia Varsovia.

23.04 Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich - ustanowiony przez UNESCO w 1997, na wniosek rządu Hiszpanii i Międzynarodowej Unii Wydawców.

400 23.04.1616 Zm. William Szekspir (ur. 1564), angielski dramatopisarz, poeta i aktor; (Hamlet; Król Lear; Makbet; Romeo i Julia).

400 23.04.1616 Zm. Miguel de Cervantes Saavedera (ur. 1547?), hiszpański pisarz, twórca nowożytnej powieści europejskiej; (Don Kichot).

1 24.04. 2015 Zm. Władysław Bartoszewski (ur. 1922), polski historyk, publicysta, dziennikarz, pisarz, działacz społeczny, polityk oraz dyplomata, więzień Auschwitz, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, dwukrotny minister spraw zagranicznych, senator IV kadencji, w latach 2007–2015 sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, kawaler Orderu Orła Białego, Sprawiedliwy wśród Narodów Świat; (Ten jest z Ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1945 (oprac. wspólnie z Zofią Lewinówną); 1859 dni Warszawy; Dni walczącej stolicy: kronika Powstania Warszawskiego; Warto być przyzwoitym : teksty osobiste i nieosobiste).

80 25.04.1936 Ur. Marek Latoszek, prof. zw, socjolog, regionalista; kierownik Zakładu Socjologii Medycyny i Patologii Społecznej Akademii Medycznej w Gdańsku, założyciel Katedry Socjologii w Kaszubsko-Pomorskiej Szkole Wyższej w Wejherowie, prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, członek Komitetu Socjologii PAN, Komitetu Etyki w Nauce przy Prezydium PAN i Komitetu Pamiętnikoznawstwa PAN; zajmował się przemianami społeczności Kaszub i Pomorza, co zaowocowało m.in. pracą „Kaszubi, monografia socjologiczna", organizator konkursu na pamiętniki strajkowe „Sierpień '80 we wspomnieniach”; (Metodologiczne problemy zastosowania metody biograficznej do badań nad współczesnością; Pomorze. Zagadnienia etniczno-regionalne; Dziedzictwo Solidarności – dar dla tożsamości Gdańszczan). Zm. 13.02.2015

30 25- 26.04.1986

W nocy na skutek awarii w systemie chłodzenia w elektrowni atomowej w Czarnobylu na Ukrainie eksplodował blok 4 reaktora; bezpośrednio w wypadku i z powodu napromieniowania zmarło 31 osób (do dziś zmarły tysiące osób); skażone zostały duże obszary Europy Środkowej i Północnej; rząd ZSRR przez dwa dni nie podał żadnych informacji o katastrofie.

285 26.04.1731 Zm. Daniel Defoe, właśc. Foe (ur. 1660), angielski powieściopisarz i

pamflecista; (Dziennik roku zarazy; Przypadki Robinsona Cruzoe).

60 27.04.1956 Sejm uchwalił ustawę o amnestii, na mocy której zwolniono z więzień ponad 35 tys. osób, wiele z nich zrehabilitowano.

85 27.04.1931 Ur. Krzysztof Komeda, właśc. Trzciński (zm. 1969), pianista, kompozytor, jazzman, twórca muzyki do filmów R. Polańskiego, A. Wajdy, J. Morgensterna oraz J. Skolimowskiego; (Nóż w wodzie; Matnia; Dziecko Rosmary).

10

27.04.2006 Zm. Janusz Wolniewicz (ur. 1929), polski prozaik, reportażysta i podróżnik; (Kursem srebrnych flot; Wachty z trzech oceanów; Archipelag pięciu kumulusów; Eskadra Delfinów; Kierunek wszędzie, czyli Wędrówki po ścieżkach Polaków).

135 28.04.1881 Ur. Paul Cazin (zm. 1963), francuski pisarz, tłumacz, historyk literatury, popularyzator literatury polskiej we Francji; (monografia: Książę biskup warmiński Ignacy Krasicki; eseje: Humanista na wojnie; autobiografia: Człowiek, który różne rzeczy widział).

10 30.04.2006 Zm. Marian Żelazek (ur. 1918), zakonnik, werbista, więzień obozu koncentracyjnego w Dachau, misjonarz, pracujący od 1950 r. w Indiach, opiekun trędowatych, propagator idei zbliżenia kultur, religii i ludzi z różnych warstw społecznych, kandydat do pokojowej nagrody Nobla w 2002 r.

MAJ

90 1.05.1926 Ur. Janina Hertz (zm. 1993), pisarka, autorka sztuk scenicznych i utworów dla dzieci; (Świadkowie; Krzyż nieznanego żołnierza; Rumak i krzyż; Mozaika z Noemi; Legendy o zwierzętach).

2.05 Święto Flagi Państwowej.

30 2.05.1986

Zm. Hubert Górnowicz (ur. 1922),, prof. zw., językoznawca, dialektolog, onomasta, wykładowca Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku, od 1970 na Uniwersytecie Gdańskim; inicjator serii wydawniczej Pomorskie Monografie Toponomastyczne; (Dialekt malborski; Toponimia Powiśla Gdańskiego; Toponimia powiatu starogardzkiego; Rodowe nazwy miejscowe Wielkopolski, Małopolski i Mazowsza; Wstęp do onomastyki; współautor Nazw miast Pomorza Gdańskiego).

1 2.05.2015 Zm. Maja Plisiecka (ur.1925), rosyjska tancerka i choreografka, jedna z najwybitniejszych osobowości baletu XX wieku,

95 2/3.05.1921 Wybuchło trzecie powstanie śląskie.

3.05 Święto Narodowe Trzeciego Maja.

25 3.05.1991 Zm. w USA śmiercią samobójczą Jerzy Kosiński, pierwotnie Jerzy Nikodem Lewintopf, (ur. 1933), pisarz amerykański polskiego pochodzenia, z rodziny żydowskiej; (Malowany ptak; Kroki; Wystarczy być; Przyszłość jest nasza, towarzyszu).

1 3.05.2015 Zm. Mieczysława Buczkówna-Jastrun (ur. 1924), polska poetka, tłumaczka i pisarka, autorka utworów dla dzieci; (Najwyższa góra ; Tajemnica białego kamienia; Zauroczenia; Szaraczek).

170 5.05.1846 Ur. Henryk Sienkiewicz, polski powieściopisarz, nowelista; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1905; (Listy z podróży do Ameryki; Latarnik; Krzyżacy; Ogniem i mieczem; Potop; Pan Wołodyjowski; Quo vadis). Zm.15.11.1916

85 5.05.1931 Kpt. pil. Stanisław Skarżyński i por. obs. inż. Andrzej Markiewicz zakończyli rajd lotniczy nad Afryką na samolocie PZL-2; przemierzyli 25770 km. Celem lotu było wykazanie wartości seryjnie zbudowanego krajowego samolotu, jakości polskiej myśli konstrukcyjnej oraz ogólna propaganda kraju i sportu lotniczego.

160 6.05.1856 Ur. Zygmunt Freud (zm. 1939), austriacki neurolog i psychiatra, twórca psychoanalizy; jego teoria wywarła wielki wpływ na współczesną psychologię i kulturę; (Wstęp do psychoanalizy; Poza zasadą przyjemności; Objaśnianie marzeń sennych; Kultura jako źródło cierpień; Totem i tabu).

95 6.05.1921 Ur. Jan Bytnar, pseud. „Rudy” (zm. 1943), harcmistrz, żołnierz Szarych Szeregów, od 1942 dowódca Hufca „Południe” Grup Szturmowych Szarych Szeregów Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej; zmarł na skutek ran odniesionych podczas śledztwa w gestapo w Al. Szucha.

50 7.05.1966 Zm. Stanisław Jerzy Lec, pierwotnie S. J. de Tusch-Letz (ur. 1909), poeta, satyryk, aforysta; (Myśli nieuczesane; Życie jest fraszką).

8.05 Międzynarodowy Dzień Zwycięstwa.

8.05 Międzynarodowy Dzień Czerwonego Krzyża - obchodzony w rocznicę urodzin Henriego Dunanta, szwajcarskiego filantropa, współtwórcy Czerwonego Krzyża.

8.05 Dzień Bibliotek i Czytelnictwa.

110 9.05.1906 W Warszawie powstało Towarzystwo Literatów i Dziennikarzy Polskich.

10 9.05.2006

Zm. Jerzy Ficowski (ur. 1924), polski poeta, prozaik, eseista, badacz twórczości Brunona Schulza, kultury żydowskiej i romskiej, edytor i tłumacz; żołnierz AK, uczestnik powstania warszawskiego; członek KOR-u; (monografie: Cyganie na polskich drogach; Regiony wielkiej herezji; wiersze: Odczytanie popiołów; Rodzynki z migdałami; Zawczas z poniewczasem).

1 9.05.2015 Zm. Odo Marquard (ur. 1928), niemiecki filozof, w latach 1955-1963 asystent Joachima Rittera; (Szczęście w nieszczęściu : rozważania filozoficzne; Apologia przypadkowości : studia filozoficzne ; Rozstanie z filozofią pierwszych zasad : studia filozoficzne)

95 10.05.1921 Zm. Zofia Rogoszówna (ur. 1881 lub 1882), poetka, prozaik, tłumaczka; (Pisklęta; Dziecinny dwór; Dzieci pana majstra; Sroczka kaszkę warzyła; Klituś bajduś; Koszałki opałki).

30 10.05.1986 (niektóre źródła podają datę 12.04)

Zm. Anna Kamieńska (ur. 1920), poetka, tłumaczka, krytyk literacki, autorka utworów dla dzieci i młodzieży; (W oku ptaka; Rzeczy nietrwałe; Są takie wyspy; Biały rękopis; Drugie szczęście Hioba; W Nieparyżu i gdzie indziej).

110 11.05.1906 Ur. Maria Kann (zm. 1995), prozaik, autorka utworów dla dzieci i młodzieży, publicystka, harcerka, pilotka, żołnierz AK, jedna z organizatorek akcji pomocy Żydom „Żegota”, wydawca konspiracyjnej prasy w okresie okupacji hitlerowskiej ; redaktorka w wydawnictwie „Czytelnik”; (Góra Czterech Wiatrów; Dujawica; Wantule; Owcze ścieżki; Sprawa honoru; Nieopisanie świata; O godność ludzką).

12.05 Międzynarodowy Dzień Pielęgniarki i Położnej – obchodzony w rocznicę urodzin Florence Nightingale (1820-1910), pielęgniarki pochodzącej z zamożnej, arystokratycznej rodziny angielskiej.

90 12.05.1926 Marszałek Józef Piłsudski stanął na czele wojsk w Rembertowie i wydał rozkaz marszu na Warszawę; rząd wprowadził stan wyjątkowy w Warszawie i województwie. 13-15.05 toczyły się ciężkie walki między siłami rządowymi a oddziałami Marszałka. 14.05 prezydent Stanisław Wojciechowski i premier Wincenty Witos podali się do dymisji. 15.05 Marszałek Sejmu Maciej Rataj przejął obowiązki prezydenta RP, premierem został Kazimierz Bartel.

100 13.05.1916 Zm. Szolem Alejchem właśc. Szolem Rabinowicz (ur. 1859), pisarz żydowski; (Dzieje Tewji Mleczarza – w wersji musicalowej J. Bocka Skrzypek na dachu; Motel, syn kantora; autobiografia Z jarmarku).

35 13.05.1981 Na Placu św. Piotra w Rzymie doszło do zamachu na papieża Jana Pawła II.

15 13.05.2001 Zm. Paweł Hertz (ur. 1918), poeta, eseista, krytyk, tłumacz, edytor; (Notatnik obserwatora; Nocna muzyka; Notatki z obu brzegów Wisły; Słowacki : romans życia).

185 14.05.1831 Zg. w powstaniu listopadowym Wacław Seweryn Rzewuski (ur. 1784), „Emir”, pisarz, podróżnik, bibliofil i wydawca.

10 14.05.2006 Zm. Magda Leja (ur. 1935), prozaik, publicystka, autorka słuchowisk i utworów dla dzieci; (Umiejętność krzyku; Histeryczka; Listy do mojego chłopca; Kot pięciokrotny; Chłopiec z wieżowca).

1 14.05.2015 Zm. Riley B. King znany jako B.B. King (ur. 1925), amerykański gitarzysta i wokalista bluesowy, nazywano go: King of Blues – król bluesa.

90 17.05.1926 Ur. Henryk Bereska,(zm. 2005) tłumacz literatury polskiej (m.in. Andrzejewskiego, Lema, Zagajewskiego, Kochanowskiego, Mrożka, Grochowiaka, Różewicza), pierwszy laureat nagrody Transatlantyku dla

propagatora polskiej kultury w 2005.

18.05 Międzynarodowy Dzień Muzealnika

40 19.05.1976 Zm. Julian Krzyżanowski (ur. 1892), historyk literatury polskiej, folklorysta, prof. Uniwersytetu Warszawskiego; (Mądrej głowie dość dwie słowie; Szkice folklorystyczne; W świecie bajki ludowej).

510 20.05.1506 Zm. Krzysztof Kolumb (ur. 1451), Genueńczyk, żeglarz, podróżnik, odkrywca Ameryki w 1492.

95 20.05.1921 Ur. Karl Dedecius, niemiecki tłumacz literatury polskiej, krytyk i wydawca.

95 21-27.05.1921

Niemcy rozpoczęli kontrofensywę przeciwko siłom powstańczym na Górnym Śląsku. Walki o Górę Św. Anny.

10 22.05.2006 Wybuchł pożar w kościele św. Katarzyny w Gdańsku. Szybka akcja ratownicza pozwoliła na uratowanie wieży z carillonem i Muzeum Zegarów Wieżowych oraz wyposażenia świątyni. Doszczętnie spłonęły dachy. Katastrofę przetrwały sklepienia świątyni.

110 23.05.1906 Zm. Henrik Ibsen (ur. 1828), norweski dramaturg; (Nora; Dzika kaczka; Upiory; Hedda Gabler; Budowniczy Solness).

10 23.05.2006 Zm. Kazimierz Górski (ur. 1921), selekcjoner reprezentacji Polski w piłce nożnej, prezes Polskiego Związku Piłki Nożnej w l. 1991-1995, a następnie Honorowy Prezes PZPN; zyskał powszechną popularność i uznanie jako trener po sukcesach polskiej reprezentacji w latach 70. XX wieku.

24.05 Europejski Dzień Parków Narodowych.

85 24.05.1931 Rozpoczęła pracę radiostacja radiowa w Raszynie; w chwili otwarcia była najsilniejszą radiostacją na świecie.

1 24.05.2015 Zm. Tanith Lee (ur. 1947), brytyjska pisarka science fiction, horroru oraz fantasy; (Cykl Opowieści z Płaskiej Ziemi ; Czarnoksiężnik z Volkyanu ; Trylogia Krwawa opera).

1 24.05.2015 Zm. Krzysztof Kąkolewski (ur.1930), polski publicysta, reporter, autor scenariuszy filmowych, opowiadań i powieści; ( Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię; Mięso papugi, Jak umierają nieśmiertelni: Wańkowicz krzepi; Co u pana słychać?: Diament odnaleziony w popiele; Ksiądz Jerzy w rękach oprawców).

90 25.05.1926 Ur. Jan Józef Lipski, działacz opozycyjny, współtwórca KOR-u, historyk literatury, krytyk literacki, edytor, publicysta; (; Dwie ojczyzny – dwa patriotyzmy; Katolickie Państwo Narodu Polskiego; KOR : Komitet Obrony Robotników : Komitet Samoobrony Społecznej; Powiedzieć sobie wszystko); zm. 10.09.1991.

185 26.05.1831 Wojsko polskie, nieudolnie dowodzone przez gen. Jana Skrzyneckiego, poniosło klęskę pod Ostrołęką. Oddziały polskie przed ostateczną katastrofą uchroniła szarża artylerii konnej gen. Józefa Bema.

85 26.05.1931 Ur. Mieczysław Czychowski, polski poeta, malarz, rysownik, rzeźbiarz; studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, praca dyplomowa pod kierunkiem Krystyny Łady-Studnickiej; uprawiał głównie portret i pejzaż; współzałożyciel (wraz z Bogdanem Justynowiczem); Gdańskiej Grupy Młodych; debiut w roku 1954 na łamach „Głosu Wybrzeża”; (Miejsca wydrążone; Misterium na uboczu; Progresje; , Zapisywanie trenu; Krwią lamowane (1979); wybory wierszy: Lasem, losem, zboczem; Wiersze wybrane; Wiersze i obrazy). Zm.23.01.1996

35 28.05.1981 Zm. Stefan Wyszyński (ur. 1901), kardynał, prymas Polski w latach 1949-1981, represjonowany w czasach stalinowskich, nazywany „Prymasem Tysiąclecia”, Sługa Boży; (dziennik: Zapiski więzienne; homilie i ustawy pasterskie: m.in. Miłość i sprawiedliwość; Kazania świętokrzyskie).

100 31.05.-1.06.1916

Na Morzu Północnym w pobliżu Jutlandii doszło do największej w I wojnie światowej bitwy morskiej pomiędzy głównymi siłami floty niemieckiej i brytyjskiej. Brytyjczycy zmusili flotę niemiecką do odwrotu, mimo to ponieśli dwukrotnie wyższe straty.

90 31.05.1926 Zgromadzenie Narodowe wybrało Józefa Piłsudskiego na prezydenta; Marszałek urzędu nie przyjął, ale uznał ten wybór za legalizację zamachu majowego.

85 31.05.1931 Zm. Zofia Żurakowska (ur. 1897), autorka powieści dla młodzieży;

(Pożegnanie domu; Roman i dziewiętnastu; Jutro niedziela).

CZERWIEC

90 1.06.1926 Zgromadzenie Narodowe wybrało Ignacego Mościckiego na prezydenta RP.

90 3.06.1926 Ur. Allen Ginsberg (zm. 1997), poeta amerykański, wyraziciel anarchistycznego indywidualizmu i nonkonformizmu amerykańskich beatników; (Skowyt i inne wiersze; Kadysz i inne wiersze; Znajomi z tego świata).

90 4.06.1926 Ur. Judith Malina, amerykańska aktorka filmowa i teatralna, pisarka i reżyser, wraz z Julianem Beckiem założycielka The Living Theatre, archiwistka jego dokonań. Zm. 10.04.2015

5.06 Światowy Dzień Środowiska Naturalnego - obchodzony od 1973 na wniosek ONZ.

410 6.06.1606 Ur. Pierre Corneille (zm. 1684), francuski dramaturg, z wykształcenia prawnik; (Cyd; Horacjusze).

70 6.06.1946 Zm. Gerhart Hauptmann (ur. 1862), niemiecki dramaturg, pisarz, poeta; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1912; (sztuki: Przed wschodem słońca; Samotni; Hanusia; Dzwon zatopiony; powieści: Szaleniec Boży Emanuel Quint; Wyspa Wielkiej Matki; wspomnienia: Księga namiętności).

1 6.06.2015 Zm. Ludvík Vaculík, czeski prozaik, dziennikarz, felietonista i publicysta, organizator niezależnego życia politycznego i wydawniczego w Czechosłowacji; (Sekyra;Sennik czeski: Jak se dělá chlapec). Ur. 23.07.1926

60 8.06.1956 Zm. śmiercią samobójczą w Nowym Jorku Jan Lechoń, właśc. Leszek Serafinowicz (ur. 1899), poeta, publicysta, współtwórca grupy poetyckiej „Skamander”; (zbiory poezji: Karmazynowy poemat; Srebrne i czarne; Marmur i róża; utwory satyryczne: Rzeczpospolita Babińska; szkice: Cudowny świat teatru).

100 9. 06.1916

Ur. Jurij Brězan serbołużycki pisarz, tworzący także w języku niemieckim; (Trylogia o Feliksie Hanuszu; Krabat; Wycieczka do Krakowa). Zm.12.03.2006

10 9.06.2006

Zm. Kinga Choszcz (ur. 1973), polska podróżniczka, gdańszczanka. współautorka książki Prowadził nas los; w październiku 1998 wyruszyła wraz z Radosławem Siudą „Chopinem”, w trwającą 5 lat, podróż autostopem dookoła świata; za tę wyprawę otrzymali w 2004 r. nagrodę Kolosa.; Kinga, kontynuując podróż, wyruszyła samotnie, jesienią 2005 r. do Afryki, gdzie po kilku miesiącach, zmarła na malarię mózgową.

35 10.06.1981 Zm. w Maison Laffitte Maria Czapska (ur. 1894), historyk literatury, eseistka, tłumaczka, współtwórczyni i współpracowniczka „Kultury” paryskiej; (Europa w rodzinie; Gwiazda Dawida; Dzieje jednej rodziny).

95 11.06.1921 Ur. Adam Smolana, (zm.1987); rzeźbiarz, prof. Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku (obecnie ASP); od1946 r. mieszkaniec Sopotu; (rzeźby dla kamienic gdańskiej starówki; pomnik Męczeństwa Mieszkańców Sopotu w l. 1939-1945; Ryby na bulwarze nadmorskim w Gdyni; Kamień w Nałęczowie; wystawy indywidualne w: Sopocie, Zakopanem, Słupsku; Damaszku i Gdańsku).

10

11.06.2006 Zm. Wiesława Kwiatkowska,pseud. Wiesława Kwaśniewska (ur. 1936), dziennikarka, autorka książek o Gdyni, działaczka opozycji, dokumentalistka; (Grudzień 1970 w Gdyni; Gwiazda miałeś rację; Grudniowa apokalipsa; współautorka: Są wśród nas; Gdyńskich cmentarzy : o twórcach miasta, portu i floty; Encyklopedii Gdyni).

30 14.06.1986 Zm. Jorge Louis Borges (ur. 1899), prozaik argentyński, poeta, eseista, prof. uniwersytetu w Buenos Aires, członek Amerykańskiej Akademii Literatury, prezes argentyńskiego Pen Clubu, dyrektor Biblioteki Narodowej w Buenos Aires, animator i główny twórca argentyńskiego ultraizmu, założyciel czasopisma literackiego „Prisma”; (Fervor de Buenos Aires; Powszechna historia nikczemności; Fikcje; Alef; Antologia osobista; Pochwała cienia; Raport Brodiego).

80 18.06.1936 Zm. Maksym Gorki, właśc. Aleksiej M. Pieszkow (ur. 1868) prozaik i

dramaturg rosyjski; (Matka; Mieszczanie; Na dnie; autobiograficzna trylogia: Dzieciństwo; Wśród ludzi; Moje uniwersytety).

95 19.06.1921 (niektóre źródła podają 19.04)

Zm. Tadeusz Rittner (ur. 1873), dramatopisarz, prozaik; (W małym domku; Don Juan; Głupi Jakub; Wilki w nocy; Duchy w mieście; Drzwi zamknięte).

85 19.06.1931 Zm. Jerzy Liebert (ur. 1904), poeta; (Druga ojczyzna; Gusła; Kołysanka jodłowa).

30 19.06.1986 Zm. Kazimierz Kubik (ur. 1910), pedagog, historyk oświaty, współorganizator i prof. zw. Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku, od 1970 Uniwersytetu Gdańskiego, działacz społeczny; (Polska szkoła prywatna w dawnym Gdańsku; Historia szkolnictwa morskiego w Polsce; Trzy wieki nauki gdańskiej).

40 21.06.1976 Zm. w Londynie Juliusz Mieroszewski, pseud. J. Calveley, publicysta, tłumacz, wieloletni współpracownik paryskiej „Kultury”; (Ewolucjonizm; Modele i praktyka). Ur. 3.02.1906.

90 22.06.1926 Ur. Tadeusz Konwicki, pisarz, scenarzysta i reżyser filmowy; (Sennik współczesny; Dziura w niebie; Kronika wypadków miłosnych; Mała apokalipsa; Nowy Świat i okolice; Ostatni dzień lata). Zm. 7.01. 2015

30 23.06.1986 Zm. Jerzy Putrament (ur. 1910), prozaik, poeta, publicysta; (Wrzesień; Pół wieku; Odyniec; Puszcza; Bołdyn).

1 23.06.2015 Zm. René Śliwowski (ur.1930); polski historyk literatury rosyjskiej, tłumacz i krytyk; (Od Turgieniewa do Czechowa: z dziejów rosyjskiej dramaturgii drugiej połowy XIX w.; Rusycystyczne peregrynacje; Antoni Czechow).

30 24.06.1986 Zm. Krystyna Kuliczkowska (ur. 1912), krytyk, historyk literatury dla dzieci i młodzieży, poetka; w okresie międzywojennym publikowała prace krytyczne o literaturze współczesnej w czasopismach kulturalnych: „Pionie”, „Tęczy” i „Bluszczu” ; po wojnie pracowała w wydawnictwie „Książka i Wiedza”, a od 1952 w Instytucie Badań Literackich PAN, od 1958 związana była z Uniwersytetem Warszawskim; współpracowała z „Naszą Księgarnią”; (Słowo małego harcerza; Sto nowych powinszowań; Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864-1914; Wielcy pisarze dzieciom; Dawne i współczesne problemy prozy dla dzieci; W świecie prozy dla dzieci; współautorka Małego słownika literatury dla dzieci i młodzieży; Nowego słownika literatury dla dzieci i młodzieży).

40 25.06.1976 Początek protestów robotniczych w Radomiu. Pracownicy „Waltera” (późniejszy „Łucznik”) opuścili zakład i wzywali inne zakłady do protestów. Pierwsze żądania dotyczyły zniesienia podwyżek cen. Manifestacja szybko przekształciła się w totalny sprzeciw wobec PZPR. Pracownicy „Waltera”, „Radoskóru” i innych zakładów stanęli przed Komitetem Wojewódzkim PZPR. Milicja i ZOMO obstawiły centrum miasta, aby nie dopuścić do jeszcze większego zgromadzenia. Protestujący podjęli rozmowy z I sekretarzem Januszem Prokopiakiem, który miał negocjować z KC PZPR. W tym czasie do Radomia sprowadzono dodatkowe siły ZOMO i tylnym wejściem ewakuowano KW PZPR. Wobec braku odpowiedzi na postulaty manifestanci podpalili budynek komitetu partii. Pospolici przestępcy i prowokatorzy plądrowali miasto, co zostało wykorzystane jako argument propagandowy. W następnych godzinach milicja i ZOMO spacyfikowały miasto. Późniejsze aresztowania i inne represje objęły setki osób. Z PZPR w Radomiu wydalono ok. 160 członków partii i kandydatów, kilka osób odwołano z funkcji partyjnych, kilkaset ukarano naganami. W czerwcu do strajków i manifestacji doszło w prawie 100 zakładach pracy w 24 województwach (m.in. w Płocku i Ursusie). Rząd wycofał się z podwyżek, ale wprowadził reglamentację cukru.

25 25.06.1991 Chorwacja i Słowenia proklamowały niepodległość. Wojska federalne Jugosławii natychmiast wystąpiły przeciwko republikom. Działania zbrojne w Słowenii wygasły po kilku dniach, natomiast sytuacja w Chorwacji przybrała postać długotrwałej wojny, zakończonej powstaniem niepodległych państw.

26.06 Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Narkomanii.

27.06 Święto Marynarki Wojennej

27.06 Światowy Dzień Rybołówstwa - obchodzony od 1985.

27.06 Światowy Dzień Walki z Cukrzycą - obchodzony od 1991.

15 27.06.2001 Zm. Tove Jansson (ur. 1914), pisarka fińska, tworząca w języku szwedzkim, malarka, autorka serii opowieści fantastycznych o Muminkach; (W Dolinie Muminków; Dolina Muminków w listopadzie; autobiografia: Córka rzeźbiarza).

60 28.06.1956 Początek strajku w poznańskich Zakładach im. Stalina (przed wojną i obecnie im. Hipolita Cegielskiego). Użycie wojska i milicji przeciwko manifestantom doprowadziło do walk ulicznych; raniono kilkaset osób, ponad 70 zginęło, wśród nich 13-letni Romek Strzałkowski.

70 30.06.1946 Referendum, tzw. 3 x tak, w sprawie zniesienia senatu, przeprowadzenia reformy rolnej, nacjonalizacji przemysłu oraz ustalenia zachodnich granic państwa na Odrze i Nysie Łużyckiej. Wyniki głosowania zostały sfałszowane.

LIPIEC

15 1.07.2001 Zm. Halina Czerny-Stefańska (ur. 1922), polska pianistka, laureatka Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina (I nagroda) w 1949.

50 2.07.1966 Zm. Jan Brzechwa, właśc. Jan Wiktor Lesman (ur. 1900), poeta, autor utworów dla dzieci, satyryk, prozaik, tłumacz; (Pan Kleks; Ptasie plotki; Brzechwa dzieciom; Liryka mojego życia; Gdy owoc dojrzewa).

1 3.07.2015 Zm. Krystyna Siesicka-Waśniewska (ur. 1928), pisarka, autorka utworów dla młodzieży; (Zapałka na zakręcie; Jezioro osobliwości; Moja droga Aleksandro).

80 4.07.1936 Ur. Henryk Grynberg, powieściopisarz, poeta; (Żydowska wojna; Szkice rodzinne; Kalifornijski kadisz).

70 4.07.1946 W Kielcach doszło do rozruchów antyżydowskich, tzw. pogrom kielecki; zginęło ok. 40 Żydów i 2 Polaków.

15 4.07.2001 Zm. Henryk Debich, dyrygent, kompozytor, aranżer, twórca utworów instrumentalnych, muzyki filmowej, piosenek, współzałożyciel i wieloletni dyrygent oraz kierownik artystyczny Orkiestry Polskiego Radia (później Polskiego Radia i Telewizji); ur. 18.01.1921.

40 4.07.1976 Zm. Antoni Słonimski (ur. 1895), poeta, satyryk, publicysta, dramatopisarz, prozaik, krytyk teatralny i tłumacz; (Godzina poezji; Droga na Wschód; Z dalekiej podróży; Popiół i wiatr).

95 5.07.1921 Podpisanie przez powstańców i Komisję Międzysojuszniczą układu o wycofaniu z terenu plebiscytowego oddziałów polskich i niemieckich zakończyło trzecie powstanie śląskie.

85 5.07.1931 Ur. Janusz Domagalik, (zm. 2007) prozaik, autor scenariuszy filmowych, redaktor „Świata Młodych”; (Koniec wakacji; Pięć przygód detektywa Konopki; Zielone kasztany).

1 6.07.2015 Zm. Wojciech Albiński (ur. 1935), polski pisarz zamieszkały w RPA, laureat Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza w 2004; (Królestwo potrzebuje kata; Achtung! Banditen!).

70 8.07.1946 Zm. Józef Mehoffer (ur. 1869), malarz, jeden z czołowych reprezentantów Młodej Polski; (witraże w katedrze we Fryburgu; Dziwny ogród).

10 8.07.2006

Zm. Juliusz Wiktor Gomulicki (ur. 1909), polski historyk literatury polskiej, eseista, varsavianista i edytor, badacz poezji polskiego oświecenia i twórczości C.K. Norwida; syn pisarza Wiktora Gomulickiego; (pierwsze pełne krytyczne wydanie Pism wszystkich C.K. Norwida w 11 tomach; szkice: Zygzakiem; Aleje czarów: spacery, sylwety, zagadki i zwierzenia literackie; antologie: Księga wierszy polskich XIX wieku; Cztery wieki poezji o Warszawie).

20 10.07.1996 Zm. Czesław Centkiewicz (ur. 1904), prozaik, reportażysta, podróżnik; (współaut. wraz z żoną Opowieści spod bieguna; Arktyka, kraj przyszłości; Okrutny biegun; Odarpi, syn Egigwy; Anaruk, chłopiec z Grenlandii).

85 12.07.1931 We wsi Uzdowo na granicy z Prusami Wschodnimi, ok. 20 km. od miejsca

bitwy, odsłonięto pomnik Zwycięstwa pod Grunwaldem.

30 12.07.1986 Zg. tragicznie Wacław Kisielewski (ur. 1943), pianista, członek duetu pianistycznego „Marek i Wacek”.

80 17.07.1936 Wybuch wojny domowej w Hiszpanii.

1 21.07.2015 Zm. Edgar Laurence Doctorow (ur. 1931); amerykański pisarz, wykładowca uniwersytecki; (Ragtime; Witajcie w Ciężkich Czasach; Księga Daniela; Billy Bathgate),

90 23.07.1926 Ur. Ludvík Vaculík, czeski prozaik, dziennikarz, felietonista i publicysta, organizator niezależnego życia politycznego i wydawniczego w Czechosłowacji; (Sekyra; Czeski sen; Jak se dělá chlapec). Zm. 6.06.2015

24.07 Święto Policji

25 24.07.1991 Zm. Isaac Bashevis Singer (ur. 1904), pisarz amerykański żydowskiego pochodzenia, urodzony w Lublinie; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1978; (Sztukmistrz z Lublina; Szumowiny; Krótki piątek; Moc światła).

10 25.07.2006 Zm. Janka Bryl, (ur. 1917); białoruski pisarz, prozaik, eseista i tłumacz; (Patrzeć na trawę; Świat daleki i bliski; Wartki Niemen; W Zabłociu świta; Ptuszki i hniozdy; Bajdy dolne; Witraże).

160 26.07.1856 Ur. George Bernard Shaw (zm. 1950), dramaturg i eseista angielski irlandzkiego pochodzenia, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1925; (Szczygli zaułek; Profesja pani Warren; Cezar i Kleopatra; Pigmalion).

110 27.07.1906 Ur. Jerzy Giedroyć (zm. 2000), wydawca, publicysta, twórca i dyr. najważniejszej polskiej instytucji wydawniczej na emigracji - Instytutu Literackiego; redaktor i wydawca miesięcznika "Kultura"; (Autobiografia na cztery ręce).

70 27.07.1946 Zm. Gertruda Stein (ur. 1874), pisarka amerykańska; (Tender Buttons; Autobiografia Alicji B. Toklas; Autobiografia każdego z nas).

SIERPIEŃ

90 1.08.1926 Zm. Jan Kasprowicz (ur. 1860), poeta, dramaturg, krytyk i tłumacz; (Chwile; Księga ubogich; Krzak dzikiej róży; Hymny).

110 3.08.1906 Ur. Roman Kołoniecki (zm. 1978), poeta, tłumacz, publicysta, sekretarz miesięcznika „Droga” 1930-1937; (Wschody i zachody; Kryształ młodości; Elegie zielonoświąteczne; Powrót na Stare Miasto; Dno milczenia; Sen bez snów).

15 3.08.2001 Zm. Stefan Rachoń, skrzypek i dyrygent, założyciel i dyrektor Orkiestry Polskiego Radia (1945-1975), a następnie I dyrygent (1975-1980), uczestniczył w ponad 10 tys. nagraniach; ur. 4.01.1906.

10 3.08.2006

Zm. Henryk Lenarciak (ur. 1933), opozycjonista, pracownik Stoczni Gdańskiej, legenda Solidarności, uczestnik wydarzeń Grudnia ’70 i Sierpnia ’80, współinicjator budowy Pomnika Poległych Stoczniowców w Gdańsku.

1 5.08.2015 Zm. Jerzy Płażewski (ur. 1924), polski krytyk filmowy i historyk filmu, autor licznych książek i artykułów prasowych, nazywany nestorem polskiej krytyki filmowej; ( Język filmu; Historia filmu dla każdego).

100 9.08.1916 Ur. Eugeniusz Paukszta (zm. 1979), prozaik, publicysta, autor książek dla młodzieży; (Znaki ogniste; Straceńcy; Buntownicy; Zatoka Żarłocznego Szczupaka; Znak żółwia; Odzyskane gniazda).

95 5.08.1921 Ur. Roman Bratny, właśc. Roman Mularczyk, prozaik, poeta, publicysta; (Kolumbowie : rocznik 20; Wśród nocnej ciszy; Kiosk na Dębowego; Pamiętnik moich książek).

95 7.08.1921 Ur. Aleksander Błok (ur. 1880), rosyjski poeta, dramatopisarz, krytyk; (Wiersze o Pięknej Damie; Buda jarmarczna; Nieznajoma; Dwunastu; Ostatnie dni caratu).

20 8.08.1996 Zm. Julian Stryjkowski, pierwotnie Pesach Stark (ur. 1905), prozaik, eseista, tłumacz; (Głosy w ciemności; Bieg do Fragalà; Austeria; Sen Azrila; Przybysz z Narbony).

100 9.08.1916 Ur. Leon Bukowiecki, krytyk filmowy, współzałożyciel tygodnika „Film”, kierownik artystyczny warszawskich kin „Bajka” i „Muranów”; zm. 2.05.2005.

25 10.08.1991 Zm. Tadeusz Nowak (ur. 1930), poeta i prozaik; (Ziarenko trawy; Obcoplemienna ballada; A jak królem, a jak katem będziesz; Diabły;

Psalmy).

70 13.08.1946 Zm. Herbert George Wells (ur. 1866), prozaik angielski, eseista; (Wehikuł czasu; Wojna światów; Historia świata).

95 14.08.1921 Ur. Julia Hartwig, poetka, eseistka, tłumaczka; (Pożegnania; Nie ma odpowiedzi; Zwierzenia i błyski; Bez pożegnania).

60 14.08.1956 Zm. Bertold Brecht (ur. 1898), niemiecki dramatopisarz, poeta, teoretyk teatru, reżyser; (Matka Courage i jej dzieci; Opera za 3 grosze; Rozmowy uchodźców).

1 14.08. 2015 Zm. Robert Jarocki (ur. 1932); polski dziennikarz i pisarz, autor książek biograficzno-historycznych; (Czterdzieści pięć lat w opozycji : o ludziach "Tygodnika Powszechnego; Żyd Piłsudskiego: opowieść o Anatolu Mühlsteinie).

20 17.08.1996

Zm. Witold Urbanowicz,(ur.1908); gen. brygady, pilot, dowódca eskadry 303 Dywizjonu Myśliwskiego im. Tadeusza Kościuszki; uczestniczył w „bitwie o Anglię”; po wojnie zamieszkał w Stanach Zjednoczonych; wykładał na amerykańskich uczelniach wojskowych: (Ogień nad Chinami; Początek jutra; Myśliwcy; Świt zwycięstwa; Latające tygrysy).

90 19.08.1926 Ur. Małgorzata Hillar (zm. 1995), poetka; (Gliniany dzbanek; Prośba do macierzanki; Czekanie na Dawida).

80 19.08.1936 Zm. Federico Garcia Lorca (ur. 1898), poeta i dramatopisarz hiszpański; (Dom Bernardy Alba; Od pierwszych pieśni do słów ostatnich; Krwawe gody).

1 23.08.2015 Zm. Jerzy Kamas (ur.1938), polski aktor teatralny i filmowy, aktor Teatru Narodowego w Warszawie oraz Teatru Ateneum w Warszawie, zapamiętany przez widzów jako odtwórca roli Stanisława Wokulskiego w serialu telewizyjnym pt. „Lalka”; (role w: Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny Janusza Majewskiego; Cudzoziemce Ryszarda Bera; Dwóch księżycach Andrzeja Barańskiego).

60 26.08.1956 W Częstochowie wierni odnowili Śluby Jasnogórskie Jana Kazimierza według tekstu przygotowanego przez Prymasa Polski, ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wydarzenie to zostało przygotowane w całkowitej konspiracji, zaskoczyło władze PRL i przyczyniło się do szybszego zwolnienia Prymasa z internowania.

1 27.08.2015 Zm. Zbigniew Jan Nowak (ur. 1927), profesor zw., historyk literatury, bibliolog, edytor; przebywał na zesłaniu w Kazachstanie (1940–1946);po powrocie do Polski mieszkał w Krzeszowicach, maturę uzyskał w Liceum Bibliotekarsko-Księgarskim w Krakowie; studia polonistyczne I stopnia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i II stopnia z magisterium na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu; od 1966 roku doktor, od 1977 doktor habilitowany, od 26 X 1990 profesor tytularny; w latach 1954–1997 pracownik w Bibliotece Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk, 1981–1997 dyrektor, zatrudniony w Zakładzie Nauki o Książce Uniwersytetu Gdańskiego; zajmował się historią literatury polskiej dawnych wieków; jako historyk kultury Prus Królewskich należał do zespołu autorskiego Historii Gdańska; wiele prac poświęcił historii książki w Prusach Królewskich; odznaczony m.in Medalem Księcia Mściwoja II, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1995), Medalem 50-lecia PAN; z okazji 80-lecia urodzin uhonorowany księgą pamiątkową Terrae Leopoliensis filius, terre Gedanensis civis; (Kontrreformacyjna satyra obyczajowa w Polsce XVII wieku; Jan Dantyszek, portret renesansowego humanisty; Początki sztuki drukarskiej na Pomorzu w XV wieku; Po starą księgę sięgam ze wzruszeniem. Szkice z dziejów i kultury książki w Prusach Królewskich od XV do XVIII wieku; Od Augustowa do Mostów Wielkich. Szkice z dziejów kresowego miasteczka 1549–1945; przedsięwzięcia edytorskie: Pieśni Jana Dantyszka; poemat Tomasza Bielawskiego Myśliwiec)

260 30.08.1756 Król pruski Fryderyk II zajął Saksonię, usunął z Drezna Augusta III, otoczył go wraz z saską armią w obozie pod Pirną; rozpoczęła się okupacja Saksonii; zajęte zostały saskie mennice, znalezione stemple umożliwiły produkcję i zalewanie Polski fałszywą monetą.

1 30.08.2015 Zm. Oliver Sacks (ur. 1933), brytyjski neurolog zamieszkały w Stanach

Zjednoczonych, autor wielu książek popularnonaukowych, profesor neurologii na Uniwersytecie Columbia; (Przebudzenia; Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem; Oko umysłu).

31.08 Dzień Wolności i Solidarności – uchwalony w 2005 przez Sejm RP oraz Parlament Europejski.

WRZESIEŃ

25 09.1991 Ukazał się pierwszy numer „Guliwera : czasopisma o książce dla dziecka”.

1.09 Światowy Dzień Pokoju.

320 2.09.1706 Pod presją wojsk Karola XII August II Sas został zmuszony do rezygnacji z korony polskiej na rzecz Stanisława Leszczyńskiego.

40 2.09.1976 Zm. Stanisław Grochowiak (ur. 1934), poeta, dramaturg, prozaik, publicysta; (Ballada rycerska; Bilard; Chłopcy; Szachy).

35 5.09.1981 W hali „Oliwia” w Gdańsku rozpoczęła się pierwsza tura I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność”; 896 delegatów reprezentujących 9,5 mln członków.

8.09 Międzynarodowy Dzień Walki z Analfabetyzmem - ustanowiony przez UNESCO w 1965.

25 10.09.1991 Zm. Jan Józef Lipski, działacz opozycyjny, współtwórca KOR-u, historyk literatury, krytyk literacki, edytor, publicysta; (Twórczość Jana Kasprowicza; Dwie ojczyzny – dwa patriotyzmy; KOR : Komitet Obrony Robotników : Komitet Samoobrony Społecznej; Powiedzieć sobie wszystko); ur. 25.05.1926.

20 11.09.1986 W ramach czwartej amnestii po stanie wojennym władze PRL uwolniły 225 więźniów politycznych. Oficjalnie przestał w Polsce istnieć problem więźniów politycznych.

15 11.09.2001 W nowojorskie World Trade Center i siedzibę Departamentu Obrony w Waszyngtonie uderzyły porwane i pilotowane przez terrorystów samoloty pasażerskie.

95 12.09.1921 Ur. Stanisław Lem, prozaik, eseista, felietonista, twórca science fiction; (Dzienniki gwiazdowe; Eden; Powrót z gwiazd; Solaris; Pamiętnik znaleziony w wannie; Głos Pana; Opowieści o pilocie Pirxie; Maska; Fiasko; zbiory felietonów: Tajemnica chińskiego pokoju; Bomba megabitowa; Okamgnienie; Fantastyczny Lem; Świat na krawędzi : ze Stanisławem Lemem rozmawia Tomasz Fiałkowski). Zm. 27.03.2006

25 12.09.1991 Zm. Feliks Konarski, pseud. Ref-Ren (ur. 1907), aktor, kompozytor i pisarz, autor m.in. pieśni „Czerwone maki na Monte Cassino”.

20 13.09.1996 Zm. Wiktor Woroszylski (ur. 1927), poeta, prozaik, eseista, autor książek dla dzieci, tłumacz; (Cyryl, gdzie jesteś? Krótka, ale powieść; Mniejszy szuka Dużego; Powrót do kraju: kartki z dziennika, wspomnienia, polemiki, artykuły; Dziennik internowania; Na kurczącym się skrawku i inne zapiski z kwartalnym opóźnieniem; Z podróży, ze snu, z umierania; Kronika prywatna 1981-1989, z zapisków z rozmaitym opóźnieniem i innych roztrząsań tego czasu ułożona).

100 15.09.1916 W bitwie pod Sommą Anglicy po raz pierwszy użyli czołgów.

90 15.09.1931 Ur. Janina Wieczerska-Zabłocka, powieściopisarka, krytyk literacki, autorka książek dla dzieci i młodzieży, publicystka, ukończyła studia polonistyczne na Uniwersytecie Wrocławskim; w latach 1951–1970 redaktor w wydawnictwie Ossolineum; zastępca redaktora naczelnego miesięcznika Odra, publicystka tygodnika Czas, wykładowca literatury powszechnej na UG, należy do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich; od 1989 roku pisze felietony w Dzienniku Bałtyckim, najpierw codzienny felieton Pisane po Wiadomościach; w okresie 1990–1991 w Gazecie Gdańskiej; uhonorowana Medalem Księcia Mściwoja II; ( Pusty wieczór, Nie ma sprawy; Zawsze jest jakieś jutro; Firma zamiast; Dzieci z blokowiska; Korzeniacy czyli Jesień wsamrazków).

10 15.09.2006 Zm. Oriana Fallaci (ur. 1929), włoska dziennikarka, publicystka i pisarka. Od 1956 r. jako korespondentka, relacjonowała niemal wszystkie światowe konflikty zbrojne. Publikowała m.in. w: „Spectatorze”, „Corriere della Sera”,

„New York Times”, „Time”, „Wall Street Journal” i „Washington Post”. Otrzymała nagrodę dziennikarską im. św. Wincentego w 1971 i 1979 r., literacką Uniwersytetu Columbia w Chicago w 1993 r. oraz Orła Jana Karskiego w 2006 za „niezłomną pasję i odwagę mówienia prawdy o czasach, którym daje świadectwo”; (Niepotrzebna płeć; Penelopa na wojnie; Wywiad z historią; List do nienarodzonego dziecka; Człowiek; Inszallah; Wściekłość i duma; Siła rozumu; Wywiad z sobą samą).

17.09 Dzień Sybiraka

1 19.09.2015 Zm. Jacqueline Jill "Jackie" Collins[ (ur. 1937 ), brytyjska pisarka, autorka powieści sensacyjno-obyczajowych; (Znajomi z Los Angeles; Bogini Zemsty).

22.09 Europejski Dzień bez Samochodu.

29 26.09-7.10.1981

Druga tura I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność”. Wybrane zostały krajowe władze Związku. Przewodniczącym Komisji Krajowej został Lech Wałęsa.

25 26.09.1991 Zm. Jerzy Afanasjew (ur. 1932), polski pisarz, poeta, satyryk, autor książek dla dzieci i młodzieży, reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny; absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Sopocie (1960), Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi (1974; współtwórca i kierownik teatru studenckiego Bim-Bom, Cyrku Rodziny Afanasjeff oraz teatrzyku Cyrku Tralabomba; debiut poetycki na łamach prasy literackiej (1958); twórca prawie 40 spektakli teatralnych i telewizyjnych oraz filmów fabularnych; należał m.in. do Komitetu Budowy Pomnika Ofiar Grudnia 1970 w Gdyni, PEN Clubu, Stowarzyszenia Pisarzy Duńskich; odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. (Księżycowy pierścień; Gałązka światła; Listy do „Przekroju” ; Przedmieście Nigdy; Sezon kolorowych chmur. Z życia gdańskich teatrzyków 1954-1964; Okno Zbyszka Cybulskiego; Ja jestem tobą; Poczta Afanasjewa; Ręka o trzech palcach; Każdy ma inny świt; Zabawa w myśli ).

27.09 Światowy Dzień Turystyki

27.09 Dzień Podziemnego Państwa Polskiego.

25 27.09.1991 Zm. Stefan Kisielewski (ur. 1911), publicysta, pisarz i kompozytor, krytyk muzyczny, felietonista „Tygodnika Powszechnego”, autor esejów i szkiców o tematyce muzycznej, utworów na fortepian, sonat, koncertów i pieśni; od 1990 przyznawana jest nagroda im. Stefana Kisielewskiego dla publicystów, przedsiębiorców, działaczy gospodarczych; (Bez cenzury; Sprzysiężenie; Abecadło Kisiela; Dzienniki).

1 27.09.2015 Zm. Jerzy Dąbkowski (ur. 1940), wieloletni aktor Teatru Wybrzeże w Gdańsku; po ukończeniu warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej został zaangażowany do Teatru Wybrzeże, gdzie zadebiutował w "Skąpcu" Moliera w reżyserii Kazimierza Brauna (1963); w jego dorobku jest ponad sto ról w repertuarze współczesnym i klasycznym; zagrał m.in. w Ryszardzie III Williama Shakespeare'a w reż. Tadeusza Minca (1968), w Dwóch teatrach Jerzego Szaniawskiego w reż. Marka Okopińskiego (1968), w Czekając na Godota Samuela Becketta w reż. Stanisława Hebanowskiego (1970), w Iwonie, księżniczce Burgunda Witolda Gombrowicza w reż. Ryszarda Majora (1977), w Sprawie Dantona Stanisławy Przybyszewskiej w inscenizacji Andrzeja Wajdy w reż. Macieja Karpińskiego (1980), w Biesach wg. Fiodora Dostojewskiego w reż. Krzysztofa Babickiego (1992).

28.09 Światowy Dzień Morza

30 28.09.1986 Zm. Ewa Szelburg-Zarembina (ur. 1899), powieściopisarka, autorka książek dla dzieci i młodzieży; (Najmilsi; Dzieci z Wysp Koralowych; Zakochany w miłości; Oczami dziecka; Matka i syn).

20 30.09.1996 Zm. Gabriela Pauszer-Klonowska (ur. 1908), prozaik, tłumaczka; (Pani Eliza : opowieść o Elizie Orzeszkowej; W cieniu nałęczowskich drzew : opowieść o Bolesławie Prusie; Polska, jego miłość : opowieść o Julianie Ursynie Niemcewiczu).

PAŹDZIERNIK

1. sobota i Światowy Dzień Ptaków.

niedz.

1.10 Międzynarodowy Dzień Muzyki.

1.10 Międzynarodowy Dzień Ludzi Starszych - obchodzony od 1991.

70 1.10.1946 Ogłoszenie wyroków w procesie zbrodniarzy niemieckich w Norymberdze.

60 1.10.1956 Zm. Adam Polewka (ur. 1903), poeta, prozaik, dramaturg, publicysta, tłumacz i działacz społeczny; (Serce z czerwonego korala; Cud; Igrce w Barbakanie; Kocham i nienawidzę).

2.10 Światowy Dzień Wegetarianizmu.

15 2.10.2001 Zm. Maria Ziółkowska-Sobecka, badaczka literatury 2 poł. XIX i XX w., dydaktyk; (Proza społeczno-obyczajowa dla młodzieży dwudziestolecia międzywojennego; Lektury Kolumbów: rozważania o prozie dla młodzieży dwudziestolecia międzywojennego; Polubić czytanie: utwory literackie i ich autorzy na lekcjach języka polskiego w klasach I-III; Hans Christian Andersen; współautorka: Kształcenie literackie w okresie wczesnoszkolnym; Leksykon literatury dla dzieci i młodzieży); ur. 18.04.1936

1 3.10.2015 Zm. Franciszek Walicki (ur. 1921), polski dziennikarz muzyczny, publicysta, autor tekstów piosenek, działacz kulturalny, współtwórca wielu zespołów muzycznych, także kompozytor, uważany za ojca polskiego bigbitu i rocka.

4.10 Światowy Dzień Opieki nad Zwierzętami.

5.10 Światowy Dzień Nauczycieli.

185 5.10.1831 Ostatnie oddziały wojsk polskich pod dowództwem wodza naczelnego gen. Macieja Rybińskiego, w sile ok. 20 tys. żołnierzy, przekroczyły granicę pruską w Brodnicy.

1 5.10.2015 Zm. Henning Mankell (ur. 1948), szwedzki pisarz, dziennikarz, reżyser i autor sztuk teatralnych, powieści kryminalnych oraz psychologicznych, mieszkał na zmianę w Szwecji i Mozambiku; (Grząskie piaski; Comédia infantil; O krok; Zapora; Piąta kobieta).

15 7.10.2001 USA i Wielka Brytania rozpoczęły operację „Trwała Wolność” - lotnicze bombardowania Afganistanu.

9.10 Dzień Honorowego Dawcy Szpiku.

95 9.10.1921 Ur. Tadeusz Różewicz, (zm. 2014), poeta, dramatopisarz, prozaik; (Niepokój; Kartoteka; Pułapka; Matka odchodzi; Wyjście).

80 9.10.1936 Ur. Agnieszka Osiecka (zm. 1997), poetka, autorka tekstów piosenek; (Zabiłam ptaka w locie; Listy śpiewające; Szpetni czterdziestoletni; Biała bluzka; Na początku był negatyw).

11.10 Dzień Pułaskiego - obchodzony w USA od 1931.

25 12.10.1991 Zm. Arkadij N, Strugacki (ur. 1925), rosyjski pisarz science fiction; (Piknik na skraju drogi; Poniedziałek zaczyna się w sobotę).

14.10 Dzień Nauczyciela. Święto Edukacji Narodowej.

15.10 Międzynarodowy Dzień Niewidomych - uchwalony w 1933.

16.10 Światowy Dzień Żywności - obchodzony od 1981.

16.10 Dzień Papieża Jana Pawła II – uchwalony przez Sejm RP w 2005.

18.10 Dzień Poczty Polskiej

15 18.10.2001 Zg. w wypadku Jan Chrapek (ur. 1948), biskup ordynariusz diecezji radomskiej; w 1969 złożył śluby zakonne w zgromadzeniu michalitów, w 1975 przyjął święcenia kapłańskie, sakrę biskupią przyjął w 1992, przewodniczący Rady Episkopatu Polski ds. Środków Społecznego Przekazu, wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Uniwersytetu Warszawskiego; należał do Rady Programowej Katolickiej Agencji Informacyjnej; od 2002 przyznawana jest nagroda dziennikarzy im. Bp. Jana Chrapka „Ślad” dla ludzi mediów, których działalność przyczyniła się do budowania kultury prawdy, porozumienia i dialogu.

60 19-21.10.1956

Październikowe przesilenie polityczne w Polsce. VIII Plenum KC PZPR - obradujące pod naciskiem społecznym (wiece w fabrykach i na uczelniach) i groźbą interwencji radzieckiej (obecność delegacji KC KPZR i marsz wojsk radzieckich na Warszawę) – wybrało na I sekr. KC PZPR Władysława

Gomułkę.

95 20.10.1921 Ur. Stefan Morawski (zm. 2004), filozof, teoretyk sztuki, prof. Uniwersytetu Warszawskiego; usunięty w 1968 z przyczyn politycznych; 1971-86 wykładał gł. w USA i Niemczech; (Absolut i forma; O przedmiocie i metodzie estetyki; Na zakręcie : od sztuki do po-sztuki; Niewdzięczne rysowanie mapy...).

70 20.10.1946 Ur. Elfriede Jelinek, pisarka austriacka, dramatopisarka, laureatka literackiej Nagrody Nobla w 2004; (Amatorki; Pianistka; Choroba, albo Współczesne kobiety).

10 22.10.2006

Zm. Wanda Dubanowicz (ur. 1928), kompozytor, dyrygent, artysta muzyk i pedagog; (współaut. Gdańskich kurantów).

60 23/24.10.1956

Wybuchło powstanie węgierskie zduszone przez radziecką interwencję. 28.10 powstańcy węgierscy uwolnili z więzienia skazanego na dożywocie ks. Kardynała Mindszentyego.

24.10 Światowy Dzień Informacji.

1 24.10.2015 Zm. Zdzisław Grzegorz Jaskuła (ur. 1951), poeta, pisarz, autor adaptacji i piosenek teatralnych, reżyser, społecznik. Dyrektor Teatru Nowego w Łodzi, związany ze środowiskiem KOR oraz opozycji demokratycznej w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych; redaktor działu poetyckiego czasopisma „Tygiel Kultury”, wiceprezes Oddziału Łódzkiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich;. (Zbiory wierszy: Zbieg okoliczności; Dwa poematy; Wieczór autorski; Maszyna do pisania).

135 25.10.1881 Ur. Pablo Picasso, właśc. P. Ruiz Blasco (zm. 1973), malarz hiszpański, grafik i rzeźbiarz; (Stary Żyd z chłopcem; Portret Gertrudy Stein; Kąpiel; Guernica).

1 25.10.2015 Zm. Wojciech Bonawentura Fangor (ur. 1922), polski malarz, grafik, plakacista i rzeźbiarz..

100 27.10.1916 Ur. Kazimierz Brandys (zm. 2000), prozaik, eseista; (Miasto niepokonane; Matka Królów; Listy do Pani Z.; Wariacje pocztowe; Nierzeczywistość; Miesiące).

60 28.101956 Po trzech latach uwięzienia powrócił do Warszawy ks. kardynał Stefan Wyszyński.

90 28.10.1926 Ur. Henryk Bereza, (zm. 2012), krytyk literacki, eseista; (Sztuka czytania; Sposób myślenia).

60 28.10.1956 Zatwierdzono projekt statutu i nazwy Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Wybrany został komitet organizacyjny, którego zadaniem było przygotowanie walnego zjazdu. W skład komitetu weszli: A. Arendt, L. Bądkowski, A, Jereczek, H. Łukowicz, W. Kleinszmidt, J. Rompski, B. szczęsny, A. Stryszak, I. Trojanowska.

310 29.10.1706 Ur. Wacław Rzewuski (zm. 1779), dramatopisarz, poeta; (Myśli o teraźniejszych okolicznościach Rzeczypospolitej...; Władysław pod Warną; Mowy i listy...).

LISTOPAD

1 1.11.2015 Zm. Magdalena Kunicka-Paszkiewicz (ur. 1955), polska animatorka kultury, współorganizatorka Festiwalu Polskich Wideoklipów Yach Film.

100 2.11.1916 Ur. Jerzy Cieślikowski (zm. 1977), historyk literatury, współorganizator Międzyuczelnianego Zakładu dla Badań Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej; autor prac poświęconych literaturze dla dzieci i młodzieży oraz wyobraźni twórczej samego dziecka; zainicjował badania nad folklorem i całością kultury dziecięcej; (Wielka zabawa : folklor dziecięcy, wyobraźnia dziecka, wiersze dla dzieci; Literatura i podkultura dziecięca; Antologia poezji dzieciecej).

20 2.11.1996 Zm. Artur Międzyrzecki (ur. 1922), poeta, eseista, krytyk literacki, tłumacz; prezes Polskiego PEN Clubu (od 1991) i wiceprezes Światowej Federacji PEN Clubów (od 1991), przewodniczący Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń Twórczych i Towarzystw Naukowych (od 1989); (Namiot z Kanady : wiersze z lat 1942-1944 ; Noc darowana; Selekcje; Zamówienia; Wygnanie do rymu; Wojna nerwów; Koniec gry; I nie ma ciebie dawnego; eseje: Kombatanci i podróżnicy; Poezja dzisiaj; proza: Opowieści mieszkańca namiotów; Miedzy nami mówiąc; Dzienniki i wspomnienia).

3.11 Dzień św. Huberta - Święto Myśliwych.

95 4.11.1921 Ur. Zbigniew Kuźmiński, (zm. 2005), reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, dokumentalista; (filmy fabularne: Agent nr 1; Nad Niemnem; Między ustami a brzegiem pucharu; Krab i Joanna; Okolice spokojnego morza; Kapitan z Oriona; Republika nadziei; Desperacja; seriale: Republika Ostrowska; Gdańsk 39; drugi reż. Krzyżaków A. Forda).

85 4.11.1931 Zm. Artur Oppman, pseud. Or-Ot (ur. 1867), poeta; (Śpiewy historyczne; Pieśń o sławie; Hymn wolności).

1 4.11.2015 Zm. René Noël Théophile Girard (ur. 19230), francuski, historyk, krytyk literacki, antropolog filozoficzny; (Kozioł ofiarny; Sacrum i przemoc; Szekspir: teatr zazdrości).

100 5.11.1916 Ogłoszenie manifestu dwóch cesarzy (Wilhelma II i Franciszka Józefa), w którym zapowiadano utworzenie z ziem Królestwa Polskiego samodzielnego państwa z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem. Władze Prus i Austrii ogłosiły 9.11 werbunek do wojska. Polskie organizacje niepodległościowe nie podjęły tego apelu, gdyż zamierzały powołać rząd polski i wojsk, którego zalążek widziano w legionach.

1 5.11.2015 Zm. Czesław Eugeniusz Kupisiewicz (ur. 1924), polski humanista, specjalista w dziedzinie pedagogiki, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki, prorektor Uniwersytetu Warszawskiego; (Podstawy dydaktyki; Szkolnictwo w procesie przebudowy; Szkoła w XX wieku)

40 6.11.1976 Zm. Václav Čtvrtek, właśc. Caufourek (ur. 1911), pisarz czeski, autor utworów dla dzieci i młodzieży; odnowił gatunek bajki; (Rumcajs; O Rumcajsie i rozbójnickim synku Cypisku; Opowieści z mchu i paproci Żwirka i Muchomorka; O rusałce Amalce i żabce Marynce).

9.11 Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem.

10.11 Międzynarodowy Dzień Młodzieży.

1 10.11.2015 Zm. André Glucksmann (ur. 1937), francuski pisarz i filozof pochodzenia żydowskiego związany z nurtem Nouvelle philosophie, laureat Oświęcimskiej Nagrody Praw Człowieka im. Jana Pawła II; (Dostojewski na Manhattanie; Rozprawa o nienawiści).

11.11 Święto Niepodległości.

210 13.11.1806 Ur. Emilia Plater, uczestniczka Powstania Listopadowego, współorganizatorka oddziału partyzanckiego na Żmudzi; zm. 23.12.1831.

70 13.11.1946 Ur. Stanisław Barańczak, (zm. 2014), poeta, historyk literatury, krytyk i tłumacz; (Dziennik poranny; Atlantyda i inne wiersze; Ocalone w tłumaczeniu; Zaufać nieufności).

100 15.11.1916 Zm. Henryk Sienkiewicz, polski powieściopisarz, nowelista; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1905; (Listy z podróży do Ameryki; Latarnik; Krzyżacy; Ogniem i mieczem; Potop; Pan Wołodyjowski; Quo vadis); ur. 5.05.1846

17.11 Światowy Dzień Studenta.

100 22.11.1916 Zm. Jack London, właśc. John Griffith (ur. 1876), pisarz amerykański; (Zew krwi; Biały Kieł; Martin Eden; Mieszkańcy otchłani).

1 22.11.2015 Zm. Monika Szwaja (ur.1949), polska pisarka i dziennikarka telewizyjna; (Jestem nudziarą; Klub Mało Używanych Dziewic).

100 23.11.1916 Ur. Tadeusz Hołuj (zm. 1985), prozaik, poeta, dramatopisarz, publicysta (Wiersze z obozu; Królestwo bez ziemi; Drzewo rodzi owoc; Powrót).

95 26.11.1921 W Gdańsku rozpoczęła swoją działalność Macierz Szkolna, organizator polskiego szkolnictwa w Wolnym Mieście Gdańsku.

1 29.11. 2015 Zm. Eldar Aleksandrowicz Riazanow (ur. 1927), rosyjski reżyser, twórca satyrycznych komedii, scenarzysta, aktor, dramaturg, poeta; (Dworzec dla dwojga; Gorzki romans; Zapomniana melodia na flet).

1 30.11.2015 Zm. Fatema Mernissi (ur. w 1940), marokańska pisarka, socjolożka i pionierka feminizmu w świecie arabskim; (Beyond the Veil; Etes-vous vacciné contre le Harem?)

GRUDZIEŃ

1.12 Światowy Dzień Walki z AIDS.

3.12 Międzynarodowy Dzień Niepełnosprawnych.

10 3.12.2006 Zm. Lech Bednarski (ur. 1929), prof. zw. dr hab., wieloletni kierownik Katedry Analizy Ekonomicznej UG, pierwszy rektor Wyższej Szkoły Finansów i Rachunkowości w Sopocie, prezes Towarzystwa Polsko-Norweskiego; (Analiza finansowa w przedsiębiorstwie; Analiza przemysłowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem).

1 3.12.2015 Zm. Władimir Karpowicz Żeleznikow (ur. 1925), rosyjski pisarz, autor powieści, opowiadań, utworów dla młodzieży, sztuk teatralnych i scenariuszy filmowych; (Straszydło; Każdy marzy o psie).

90 4.12.1926 Powstał Obóz Wielkiej Polski, w którego skład weszli m.in. Roman Dmowski, Stanisław Haller, Marian Bożęcki, Wojciech Trąmpczyński; Zygmunt Berezowski, Tadeusz Bielecki, Aleksander Dębski, Jędrzej Giertych, Adolf i Marian Reuttowie. Miał to być pozaparlamentarny ruch masowy, dążący do przejęcia władzy z rąk sanacji w drodze przewrotu. W deklaracji ideowej znalazły się zapisy, iż Polską powinni rządzić Polacy, głównym zewnętrznym wrogiem Polski są Niemcy, a wewnętrznym – komuniści; przyszły ustrój Polski powinien wykorzystać doświadczenia włoskiego faszyzmu. OWP został zdelegalizowany w 1933.

60 5.12.1956 Ur. Krystian Zimerman, pianista, laureat Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina (I nagroda) w 1975; (prawykonanie Koncertu fortepianowego W. Lutosławskiego).

10 5.12.2006 Zm. Cezary Leżeński (ur. 1930), polski pisarz i dziennikarz, podpułkownik rezerwy, autor książek o tematyce wojskowej oraz dla dzieci i młodzieży, w l. 1972-1982 i od 1993 kanclerz Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu, prezes Towarzystwa Kontroli Rekordów Niecodziennych, wiceprezydent Fundacji Młodej Polonii, wolnomularz, w l. 1998-2006 prezydent Polskiej Federacji Międzynarodowego Mieszanego Zakonu Wolnomularskiego „Le Droit Humain”; (Dajcie im imię; Jarek i Marek bronią Warszawy; Marek na wyspie nadziei; Strachy z pałacowej wieży; Masoni bez maski; Za jeden uśmiech).

100 6.12.1916 Władze państw centralnych wydały dekret o powstaniu Tymczasowej Rady Stanu, której zadaniem miało być „współdziałanie przy tworzeniu dalszych urządzeń państwowych w Królestwie Polskim” i tworzenie podstaw polskiej administracji. Ostateczny skład rady został ustalony po długich rozmowach pomiędzy Polakami i Niemcami oraz pomiędzy Austriakami i Niemcami. Niemiecki generał-gubernator powołał 15 członków, a austriacki – 10. W styczniu 1917 Tymczasowa rada Stanu Królestwa Polskiego rozpoczęła swoją działalność. Faktycznie była ona jedynie organem opiniodawczym i doradczym przy niemieckim gubernatorze Warszawy.

1 6.12. 2015 Zm. Stefan Figlarowicz (Ur.1937),artysta fotografik, kurator zbiorów, historyk i wykładowca fotografii, członek studenckich zespołów To Tu, Bim-Bom, Cyrk Rodziny Afanasjeff, w 1974 roku stworzył, a następnie przez ponad 30 lat kierował, Studium Fotografii Artystycznej, od 1990 do 2008 roku, kierował Gdańską Galerią Fotografii ZPAF, jako dziennikarz i fotoreporter był współpracownikiem wielu pism, m.in. „Kroniki Studenckiej PG”, miesięcznika „Polska” (1969–1988),tygodnika „Czas” (1974–1975),także dwutygodnika „Pomorze” i miesięcznika „Litery”, pomysłodawca i inicjator konkursów, wystaw i projektów fotograficznych, kurator wystaw problemowych, historycznych i artystycznych, m.in. Przystanki historii. Sto lat Politechniki Gdańskiej (2004), Solidarność 1980–1990 (2005), Powrót Majora – w 40. rocznicę sprowadzenia do Gdańska szczątków Majora Sucharskiego (2011, Długi Targ, współpraca Anna Makowska, Nina Smolarz), współautor albumów m.in. Zostań z nami (z A. Śliwką, 1988, o pobycie w Trójmieście Jana Pawła II), Wilno i Wileńszczyzna na przełomie wieków w fotografii Stanisława Filiberta Fleury (z Anną Kwaśniewską i A. Śliwką, 1999), Koniec i Początek. Gdańsk 1945–1955 (z A. Śliwką, 2000), Niepokora – katalog projektu Artyści i naukowcy dla Solidarności 1980–1990 (2006), członek Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki, Związku Polskich Artystów Fotografików (ZPAF), prezes Zarządu Głównego (1976–1979), prezes Okręgu Gdańskiego (1974–1976,

1991–1997), laureat nagród kulturalnych prezydenta Miasta Gdańska.

1 6.12. 2015 Zm. Grzegorz Leon Kurkiewicz (ur.1922), polski dziennikarz i publicysta, żołnierz Armii Krajowej i Wojska Polskiego, z wykształcenia ekonomista, autor wspomnień z lat II wojny światowej i stanu wojennego, jako dziennikarz związany m.in. z gdańskim tygodnikiem „Czas”, współtwórca „Tygodnika Gdańskiego, potem w miesięcznikach „W drodze” i „Pomerania, następnie w Dzienniku Bałtyckim” jako autor felietonów; (Łuna nad Karlinem (współautor); Osobliwe przypadki Egona A. w peerelu).

15 6.12.2001 Zm. Joanna Salamon (ur. 1932), poetka, tłumaczka, eseistka; (Abecadło; Ulica Ku Niebu; Latarka Gombrowicza albo Żurawie i kolibry : u źródeł ukrytego nurtu w literaturze polskiej).

15 7.12.2001 Talibowie skapitulowali w Kandaharze. Hamid Karzaj ogłosił koniec ich rządów.

25 8.12.1991 Rozwiązanie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich; republiki wchodzące w jego skład stały się niepodległymi państwami i większość z nich utworzyła Wspólnotę Niepodległych Państw.

1 8.12.2015 Zm. Janusz Odrowąż-Pieniążek (ur. 1931), polski historyk literatury, pisarz i muzeolog, w latach 1972–2009 dyrektor Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie; (Wielki romans w Bucharze; Polonika zbierane po świecie; Błagam, tylko nie profesor).

1 9.12. 2015 Zm. Robert Pepliński (ur. 1941), rzeźbiarz, współtwórca Pomnika Poległych Stoczniowców; Większość prac wykonał wspólnie ze swoją żoną Elżbietą Szczodrowską – Peplińską: Ich najbardziej znanymi pracami są dzieła wykonane w Bazylice Św. Brygidy w Gdańsku i udział w budowie Pomnika Poległych Stoczniowców, m.in. ich płaskorzeźby

80 10.12.1936 Zm. Luigi Pirandello (ur. 1867), prozaik i dramaturg włoski; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1934; (Czarny szal; Sześć postaci w poszukiwaniu autora; Tak jest jak się państwu zdaje).

35 11.12.1981 W Teatrze Dramatycznym w Warszawie rozpoczął obrady Kongres Kultury Polskiej z udziałem ok. 400 najwybitniejszych przedstawicieli świata kultury i nauk humanistycznych.

50 12.12.1966 Zm. Marian Ośniałowski (ur. 1920), poeta, aktor, tłumacz, od 1961 w Paryżu; (zbiory wierszy: Kontrasty; Suita cygańska; Mam na sprzedaż tylko serce).

80 13.12.1936 We wsi Porąbka w Beskidzie Zachodnim otwarto zaporę na Sole. Spiętrzone wody rzeki utworzyły sztuczne Jezioro Międzybrodzkie o powierzchni 370 ha. Przy zbiorniku zbudowano elektrownie wodną.

50 13.12.1966 Zm. Stanisław Mikołajczyk (ur. 1901), polityk, działacz ruchu ludowego, premier rządu RP w Londynie.

35 13.12.1981 Wprowadzenie stanu wojennego na terenie całej Polski. Naczelnym organem władzy stała się Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego (WRON) z gen. W. Jaruzelskim na czele. Aresztowano działaczy „Solidarności” według wcześniej przygotowanych list. Wprowadzono cenzurę listów i rozmów telefonicznych, zablokowano międzynarodowe połączenia transportowe. Wprowadzono godzinę milicyjną, zmilitaryzowano radio i telewizję.

35 14.12.1981 Pierwszy roboczy dzień stanu wojennego. W wielu zakładach pracy i uczelniach rozpoczęły się strajki. Wojsko otoczyło Stocznię Gdańską.

95 15.12.1921 Ur. Tymoteusz Karpowicz, (zm. 2005) poeta, od 1973 poza krajem, prof. University of Illinois w Chicago, przedstawiciel poezji lingwistycznej, autor dramatów i szkiców; (Odwrócone światło).

35 15.12.1981 Pacyfikacja kopalni „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu.

35 16.12.1981 Pacyfikacja kopalni „Wujek”; śmierć 9 górników, rannych 21. W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 został aresztowany przewodniczący NSZZ „Solidarność” w KWK „Wujek”, Jan Ludwiczak. Nocna zmiana stanęła w obronie pobitego i aresztowanego kolegi, w niedzielę strajk został zawieszony i na nowo podjęty 14.12.1981. Wśród postulatów było uwolnienie Ludwiczaka, wszystkich aresztowanych i zniesienie stanu wojennego.

35 16.12.1981 Pacyfikacja Stoczni Gdańskiej, Stoczni Remontowej, Huty im. Lenina,

Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Mielcu. W Trójmieście doszło do walk ulicznych, władze użyły czołgów i śmigłowców.

95 17.12.1921 (niektóre źródła 21.12)

Zm. Gabriela Zapolska (ur. 1857), dramatopisarka, nowelistka, powieściopisarka, aktorka; (Ich czworo; Żabusia; Córka Tuśki; Moralność pani Dulskiej).

85 17.12.1931 Ur. Krystyna Boglar, autorka utworów dla dzieci i młodzieży; (Gucio i Cezar : cykl bajek dla dzieci; Kolor trawy o świcie; Żeby konfitury nie latały za muchą; Supergigant z motylem).

35 17.12.1981 Trwały starcia z ZOMO na ulicach Gdańska; zastrzelona 1 os., 2 ranne. ZOMO rozbiło demonstracje w Krakowie. Pacyfikacja kopalni „Polkowice”.

100 18.12.1916 Zakończyła się bitwa pod Verdun pomiędzy wojskami francuskimi i niemieckimi; trwała ok. 10 miesięcy; poległo ok. 700 tys. żołnierzy. Obie strony wróciły na pozycje wyjściowe.

110 19.12.1906 Ur. Stanisław Rospond (zm. 1982), językoznawca, polonista, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego, organizator i pierwszy rektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu (obecnie Uniwersytet Opolski); zajmował się onomastyką, historią języka polskiego; (Studia nad językiem polskim XVI wieku; Słownik nazw geograficznych Polski Zachodniej i Północnej; Kościół w dziejach języka polskiego).

10 19.12.2006 Zm. Danuta Rinn (ur. 1936), polska piosenkarka; (piosenka: Gdzie ci mężczyźni).

35 21.12.1981 Zakończył się strajk w Porcie Gdańskim.

1 21.12.2015 Zm. Jan Wojciech Góra OP (ur. 1948), dominikanin, prezbiter, doktor teologii, duszpasterz akademicki, organizator Ogólnopolskiego Spotkania Młodzieży na Polach Lednickich, animator ośrodka duszpasterstwa akademickiego „Respublica Dominicana” w Jamnej; (Pijani Bogiem; Ryba to znaczy Chrystus; Lednica Górą! Elementarz Ojca Jana).

185 23.12.1831 Zm. Emilia Plater, uczestniczka Powstania Listopadowego, współorganizatorka oddziału partyzanckiego na Żmudzi; ur. 13.11.1806.

25 23.12.1981 Pacyfikacja Huty Katowice. Prezydent USA Ronald Reagan w odpowiedzi na wprowadzenie stanu wojennego ogłosił sankcje gospodarcze wobec PRL.

1 23.12.2015 Zm. Sławomir Pstrong (ur. 1975), polski reżyser, scenarzysta, autor opowiadań; (Cisza; Plan; T-Rex).

70 24.12.1946 Zm. gen. Leopold Okulicki (ur. 1898), ostatni komendant AK.

35 24.12.1981 Na jedną noc została zniesiona godzina milicyjna (z okazji Wigilii).

1 24.12. 2015 Władimir Lwowicz Britaniszski ( ur. 1933), rosyjski poeta, prozaik, tłumacz i eseista; (Przestrzeń otwarta; Rzeczpospolita poetów : szkice i eseje. Tradycje literatury polskiej).

50 25.12.1966 Ur. Beata Ostrowicka, autorka powieści fantasy oraz historyczno-przygodowych dla dzieci i młodzieży; absolwentka filozofii UJ; (Niezwykłe wakacje; Eliksir przygód; Tajemnica szkatułki; Kraina Kolorów - Księga Nadziei; Kraina Kolorów - Księga Intryg; Zaledwie kilka dni; Strychowe opowieści; Opowieści ze starego strychu; Lulaki, Pan Czekoladka i przedszkole czyli ważne sprawy małych ludzi; Świat do góry nogami).

85 26.12.1931 Ur. Zbigniew Jankowski, poeta, prozaik, krytyk literacki, satyryk; debiutował w 1956. organizator i pierwszy prezes Klubu Literackiego "Kontakty" w Rybniku, twórca grupy poetycko-plastycznej "Reda" w Kołobrzegu, animator Akademickiego Kręgu Literackiego powstałego przy bazylice św. Mikołaja w Gdańsku, należy m.in. do PEN Clubu, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich; od 1975 mieszka w Sopocie; dwukrotnie nominowany do Nagrody Poetyckiej Orfeusz; mąż poetki Teresy Ferenc, ojciec pisarki Anny Janko i poetki Mileny Wieczorek; (Wejście w las; Wysokie łowisko; Żywioł wszelki; Atlantyk, dnia...; Powiedz, Rabbi; Biały delfin).

80 27.12.1936 Zm. Leon Wyczółkowski (ur. 1852), malarz, grafik, prof. Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie; (Orka; Kopanie buraków; Krucyfiks wawelski).

100 28.12.1916 Ur. Gerard Labuda, (zm. 2010); prof. zw., historyk średniowiecza, slawista, prof. i rektor UAM w Poznaniu, wydawca źródeł skandynawskich i anglosaskich do historii Słowian zachodnich, przewodniczący Rady Naukowej Biblioteki Kórnickiej, wieloletni członek, sekretarz generalny i prezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk; ur. w Nowej Hucie k. Kartuz; od 28.06.1994 Honorowy Obywatel Miasta Gdańska; (Studia nad początkami państwa polskiego; Fragmenty dziejów Słowiańszczyzny Zachodniej; Studia nad początkami państwa polskiego t. 1-2, Pierwsze państwo polskie).

35 28.12.1981 W kopalni „Piast” zakończył się ostatni strajk okupacyjny.

95 29.12.1921 Ur. Ludwik Jerzy Kern, (zm. 2010), poeta, satyryk, tłumacz, autor książek dla dzieci i młodzieży; (Spacer z koniem; Ferdynand Wspaniały; Proszę słonia; Jaśnie Pan Rym).

90 29.12.1926 Zm. Rainer Maria Rilke (ur. 1875), austriacki poeta, prozaik i eseista; (Księga godzin; Sonety do Orfeusza i inne wiersze; Malte).

1 29.12.2015 Zm. Elżbieta Maria Krzesińska z domu Duńska ps. Złota Ela (ur.1934), jedna z najwybitniejszych polskich lekkoatletek; Mistrzyni i wicemistrzyni olimpijska ( Melbourne, 1956, Rzym 1960); rekordzistka świata w skoku w dal (1956); Z powodzeniem uprawiała też inne konkurencje m.in. ustanawiała rekordy Polski w skoku wzwyż i biegu na 80 m przez płotki. Jej znakiem rozpoznawczym był charakterystyczny, długi blond warkocz; Lekarz stomatolog.

160 31.12.1856 Ur. Wojciech Kossak (zm. 1942), wybitny polski malarz batalista; (Olszynka Grochowska; Śmierć Sowińskiego; Portret córek; Autoportret z koniem; współautor panoram: Racławice; Berezyna; Bitwa pod piramidami).

40 31.12.1976 Zm. Elżbieta Jackiewiczowa (ur. 1902), autorka książek dla młodzieży, publicystka; (Wczorajsza młodość; Pokolenie Teresy; Nocny koncert).

Oprac. Andrzej Fac Gdańsk, 11.01. 2016