KKoncepcja nowego systemuoncepcja nowego systemu aktywizacji zawodowej aktywizacji zawodowej

osób niepeosób niepełłnosprawnychnosprawnych w Polsce w Polsce

Konferencja prasowa28 stycznia 2004

Włodzimierz GuzickiPrezes Polskiej Organizacji Pracodawców Osób

Niepełnosprawnych

2

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w PolsceZatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polsce- - kilka liczbkilka liczb

• 4 450 tys. Liczba osób niepełnosprawnych prawnie (tzn. posiadających aktualne orzeczenie wydane

przez uprawniony organ) w Polsce (wg NSP 2002)• 3 189 tys. Liczba osób niepełnosprawnych pobierających

renty inwalidzkie • 163 tys. Liczba osób niepełnosprawnych pobierających

renty socjalne

• 611 tys. Liczba zatrudnionych osób niepełnosprawnych (grudzień 2002) czyli ok. 1/25 wszystkich

osób pracujących w Polsce• 207 tys. Liczba osób niepełnosprawnych zatrudnionych w

z.p.chr (grudzień 2002) czyli ok. 1/25 osób pracujących w sektorze przedsiębiorstw

3

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w PolsceZatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polsce- - kilka liczbkilka liczb

• 4,5% PKB Całkowite wydatki na świadczenia związane z niepełnosprawnością w Polsce (2002)

• 0,1% PKB Wydatki publiczne na zatrudnienie i aktywizację osób niepełnosprawnych (2002)

• 4,4% Udział z.p.chr w pozabudżetowym obrocie gospodarczym kraju (2001)

• 17,8% Wskaźnik aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych w Polsce (2002)

• 40% Wskaźnik aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych w krajach OECD

4

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polsce Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polsce w porównaniu z krajami OECD (1999 / 2002)w porównaniu z krajami OECD (1999 / 2002)

Średnia 39,3%

Średnia UE 64,3%

Źródła: Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64 lat: Joint Employement Report, na podstawie Eurostat 2002, liczony jako iloraz wszystkich osób zatrudnionych w wieku 15-64 lata do całej populacji osób w tym wiekuWskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych: Raport OECD „Transforming Disability into Ability”, OECD 2003, dane z końca lat 90-tych, liczony jako iloraz zatrudnionych osób niepełnosprawnych w wieku 20-64 lata do liczby zatrudnionych osób tej grupy wiekowej

77,0

74,4

73,6

71,7

68,2

65,3

63,0

58,4

55,5

53,8

48,6

39,9

52,6

38,9 43

,9

46,1

47,9

22,1

32,1

20,8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64 lat Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wieku 20-64 lata

5

20,8

53,8

40,0

64,3

0

10

20

30

40

50

60

70

Wskaźnik zatrudnienia osóbniepełnosprawnych w wieku od 20 do

64 lat

Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku15-64 lat

%

Polska Średnia UE

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w PolsceZatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polscew porównaniu z krajami Unii Europejskiej w porównaniu z krajami Unii Europejskiej

Źródła: Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64 lat: Joint Employement Report, na podstawie Eurostat 2002 Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych: Raport OECD „Transforming Disability into Ability”, OECD 2003, dane z końca lat 90-tych

6

Realizacja „Strategii Lizbońskiej” Realizacja „Strategii Lizbońskiej”

Ogólny poziom zatrudnienia w krajach UE i w Polsce, 2002

64,3

53,8

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2002 2010 - Strategia Lizbońska

Źródło: Joint Employement Report, na podstawie Eurostat 2002

7

Efektywność wydatków na osoby niepełnosprawneEfektywność wydatków na osoby niepełnosprawnew krajach OECD (1999)w krajach OECD (1999)

Źródło: Zielona Księga, na podstawie Social Expenditure Database 1980 – 1998, OECD 2000 i Participative Disability Policies for the Working – Age Populations, OECD 2002

0,50

2,10

0,86 0,871,05

2,39

0,991,34

3,98

0

10

20

30

40

50

60

Kanad

a

Szwec

jaUSA

Fran

cja

Niem

cy

Holan

dia

Wloch

y

Hisz

pania

Polsk

a

Wsk

aźni

k za

trudni

enia

ON

(%

)

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

4,50

Wyd

atki

na

rent

y ja

ko %

PK

B

Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wieku od 20 do 64 latWydatki na renty inwalidzkie jako % PKB

8

Efektywność wydatków na osoby niepełnosprawneEfektywność wydatków na osoby niepełnosprawnew krajach OECD – wskaźnik „syntetyczny”(1999)w krajach OECD – wskaźnik „syntetyczny”(1999)

Wskaźnik”syntetyczny” obliczony jako relacja % zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wieku od 20 do 64 lat, do wydatków na renty inwalidzkie

jako % PKB

0

20

40

60

80

100

120

Kanad

aUSA

Fran

cja

Niem

cy

Wloch

y

Szwec

ja

Holan

dia

Hisz

pania

Polsk

a

9

Efektywność wydatków na osoby niepełnosprawneEfektywność wydatków na osoby niepełnosprawnew krajach OECD (1999)w krajach OECD (1999)

Źródło: Zielona Księga, na podstawie Social Expenditure Database 1980 – 1998, OECD 2000 i Participative Disability Policies for the Working – Age Populations, OECD 2002

0,18

0,020,01

0,50

0,18

0,090,03

0,64

0,05

0

10

20

30

40

50

60

Kanad

a

Szwec

jaUSA

Fran

cja

Niem

cy

Holan

dia

Wloch

y

Hisz

pania

Polsk

a

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

% P

KB

Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wieku od 20 do 64 lat

Wydatki na wspieranie zatrudnienia niepełnosprawnych jako % PKB

10

Efektywność wydatków na osoby niepełnosprawneEfektywność wydatków na osoby niepełnosprawnew krajach OECD – wskaźnik „syntetyczny”w krajach OECD – wskaźnik „syntetyczny”

Wskaźnik syntetyczny obliczony jako relacja % zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wieku od 20 do 64 lat, do wydatków na wspieranie zatrudnienia niepełnosprawnych

jako % PKB

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

3 500

Wloch

yUSA

Kanad

a

Hisz

pania

Fran

cja

Niem

cy

Polsk

a

Szwec

ja

Holan

dia

11

Potrzeba wypracowania nowego systemu Potrzeba wypracowania nowego systemu

• Brak spójnego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych

• Konieczność poprawy efektywności całego systemu Zwiększanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych przy

zachowaniu określonego poziomu kosztów Zwiększanie zatrudnienia możliwe tylko przy odpowiednim

poziomie zachęt dla pracodawców Obniżenie wydatków socjalnych utrwalających bezczynność, a

często także marginalizację i wykluczenie osób niepełnosprawnych

• Konieczność dostosowania systemu do dyrektyw i wytycznych UE

• Konieczność uproszczenia i ujednolicenia reguł funkcjonowania podmiotów gospodarczych zatrudniających osoby niepełnosprawne

• Defragmentacja systemu (zgodnie z propozycjami Zielonej Księgi) może zagrozić jego skuteczności

• Zbyt krótki okres przejściowy pogorszy sytuację zatrudnionych niepełnosprawnych

12

Propozycje zawarte w Propozycje zawarte w „Zielonej Księdze”„Zielonej Księdze” a koncepcja a koncepcja POPON POPON

• Brak jakiegokolwiek założenia co do wysokości przyszłej aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych

» Proponujemy przyjąć cel 40% aktywizacji niepełnosprawnych w 2010 roku, zgodnie z obowiązującą nas Strategią Lizbońską

• Zmniejszenie wydatków państwa na rzecz niepełnosprawnych o połowę

» Proponujemy zmianę struktury wydatków państwa: przeznaczenie oszczędności na rentach i zasiłkach w całości na aktywizację zawodową niepełnosprawnych

• Brak propozycji jakichkolwiek rozwiązań przejściowych

» Proponujemy okres przejściowy rozłożony na 3 - 5 lat i wprowadzanie nowych rozwiązań dopiero po sprawdzeniu skuteczności zmian już dokonanych

13

Cele koncepcji nowego systemu aktywizacji Cele koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnychosób niepełnosprawnych

Osiągnięcie wskaźnika aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych na poziomie 40% w

roku 2010

= Zatrudnienie dla około 700 tysięcy osób

niepełnosprawnych w okresie najbliższych 7 lat

Wzrost aktywności zawodowej osób

niepełnosprawnych

Zmiana struktury źródeł utrzymania

osób niepełnosprawnych

Stopniowe zastępowanie rent i zasiłków wypłacanych osobom niepełnosprawnym

dochodami z pracy

=Oszczędności w budżecie państwa

Wzrost wartości wytwarzanych towarów i usług

Zmiana struktury wydatków państwa

Przeniesienie środków przeznaczonych na wypłaty rent i zasiłków na wspieranie

aktywizacji osób niepełnosprawnych

=Wzrost wpływów do budżetu o 2,5 miliarda złotych rocznie z tytułu wzrostu aktywności

podatkowej osób niepełnosprawnych

14

Założenia koncepcji nowego systemu Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnychaktywizacji osób niepełnosprawnych

• Uzależnienie wysokości renty i zasiłku od dochodów z pracy

Szybszy wzrost wynagrodzeń za pracę zrekompensuje brak renty

Poprawa dystrybucji środków publicznych: będą one kierowane do osób osiągających najniższe dochody

Renta, zasiłek

Wynagrodzenie za pracę

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

1 2 3 4 5 6 7

15

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

2002 2010

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnychniepełnosprawnych

Osoby utrzymujące się z rent inwalidzkich i socjalnych oraz zasiłków z pomocy społecznej

Osoby utrzymujące się z wynagrodzenia za pracę

Przeciętna renta z tytułu niezdolności do pracy

Przeciętne wynagrodzenie osoby niepełnosprawnej

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

2002 Nowy system

16

Systemy wspierania zatrudnienia osób Systemy wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnychniepełnosprawnych

Systemy Systemy wspierania wspierania

zatrudnienia zatrudnienia osób osób

niepełnosprawnycniepełnosprawnychh

ZatrudnienieZatrudnienieCHRONIONECHRONIONE

ZatrudnienieZatrudnienieDOTOWANEDOTOWANE

ZatrudnienieZatrudnienieWSPOMAGANEWSPOMAGANE

Funkcjonujące w Polskie z.p.chr zawierają Funkcjonujące w Polskie z.p.chr zawierają elementy zatrudnienia chronionego, dotowanego i elementy zatrudnienia chronionego, dotowanego i

wspomaganegowspomaganego

17

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych - definicje według UEniepełnosprawnych - definicje według UE

• Zatrudnienie chronione Zatrudnienie chronione – zgodnie z Rozporządzeniem Komisji WE Nr 2204/2002 Art. 2h jest

zatrudnieniem w zakładzie, w którym przynajmniej 50% przynajmniej 50% pracowników to pracownicy niepełnosprawni, nie będący w pracowników to pracownicy niepełnosprawni, nie będący w stanie podjąć pracy na otwartym rynku pracystanie podjąć pracy na otwartym rynku pracy

– W krajach UE ma charakter socjalny – placówki o statucie „zakład pracy chronionej” nie są przedsiębiorstwami, ale na ogół placówkami socjalnymi, wymagającymi dofinansowania ze środków publicznych, organizowanymi przez władze samorządowe i organizacje pozarządowe

– Przeznaczone dla osób nie będących w stanie podjąć pracy na otwartym rynku pracy

– Polski odpowiednik tego typu wsparcia to Zakłady Aktywizacji Zawodowej (ZAZ)

18

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych - definicje według UEniepełnosprawnych - definicje według UE

• Zatrudnienie dotowaneZatrudnienie dotowane– Polega na dotacji dla pracodawców, która rekompensuje część

kosztów pracy związanych z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych

– Refundacja części wynagrodzeń i/ lub składek na ubezpieczenia społeczne

– Polski odpowiednik tego systemu to w dużej części polskie zakłady pracy chronionej, a od 01.01.2004 także inne zakłady spełniające warunki znowelizowanej ustawy

• Zatrudnienie wspomaganeZatrudnienie wspomagane– Zawiera elementy indywidualnego wsparcia dla osoby

niepełnosprawnej np. osobista asysta, doradztwo zawodowe etc.– Odpowiednikiem tego typu wsparcia jest program PFRON „Junior”

realizowany we współpracy z Powiatowymi Urzędami Pracy

19

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnychniepełnosprawnych

Podmioty gospodarczePodmioty gospodarcze(otwarty rynek)(otwarty rynek)

Podmioty socjalnePodmioty socjalne(praca chroniona(praca chroniona)

Konieczność ustalenia Konieczność ustalenia jednoznacznych jednoznacznych

kryteriów podziałukryteriów podziału

Rodzaje Rodzaje wsparciawsparcia

Zatrudnienie dotowane

Zatrudnienie wspomagane

Warunki udzielenia Warunki udzielenia pomocy publicznejpomocy publicznej

Zatrudnienie chronione

•Zatrudnienie Zatrudnienie 16 osób 16 osób

•Wysokość pomocy Wysokość pomocy uzależniona od stopnia uzależniona od stopnia

koncentracji zatrudnienia koncentracji zatrudnienia ON:ON:

6-20% koncentracja 6-20% koncentracja podwyższonapodwyższona

20-50% koncentracja 20-50% koncentracja znacznaznaczna

>50% koncentracja wysoka>50% koncentracja wysoka

Podmioty Podmioty zatrudniające zatrudniające

ONON

•Zatrudnienie Zatrudnienie 25 osób, w 25 osób, w tymtym

> 50% osób > 50% osób niepełnosprawnych niepełnosprawnych

niezdolnych do pracy na niezdolnych do pracy na otwartym rynku pracyotwartym rynku pracy

Wysokość finansowania ze Wysokość finansowania ze środków publicznych = środków publicznych =

Przychody z działalności Przychody z działalności - Koszty prowadzonej Koszty prowadzonej

działalnościdziałalności Dostosowanie do Dostosowanie do

standardów UEstandardów UE

20

Ukierunkowanie placówek pracy chronionej na zatrudnienie osób nie będących w stanie podjąć pracy

na otwartym rynku pracy

Dostosowanie do definicji zatrudnienia chronionego przyjętego w krajach Unii Europejskiej

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych – Podmioty socjalneniepełnosprawnych – Podmioty socjalne

21

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych – Podmioty gospodarczeniepełnosprawnych – Podmioty gospodarcze

Dziś Nowy systemKonieczność uzyskania decyzji administracyjnej tak / nie nie

6% - 20%20% - 50%

>50%

6%

6% - 40% % osób niepełnosprawnych w całkowitej liczbie pracowników

% osób niepełnosprawnych w całkowitej liczbie pracowników (sektor publiczny)

2%

22

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych – Przekształcenie PFRONniepełnosprawnych – Przekształcenie PFRON

Fundusz Fundusz Aktywizacji Aktywizacji

Zawodowej Osób Zawodowej Osób NiepełnosprawnycNiepełnosprawnyc

hh

Oddzielenie zadań z pomocy społecznej Włączenie w ogólny system rynku pracy Przejrzystość finansowania

23

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnych – elementy wspomagania zatrudnienianiepełnosprawnych – elementy wspomagania zatrudnieniaosób niepełnosprawnychosób niepełnosprawnych

• Dofinansowanie do wynagrodzeń• Refundacja składek na ubezpieczenie społeczne• Zachowanie ulg podatkowych i zwolnień z opłat, odpowiednio do progu koncentracji zatrudnienia osób niepełnosprawnych

• Dotacja na przystosowanie stanowiska pracy• Indywidualne programy wsparcia, kierowane do pracodawców i samych osób niepełnosprawnych• Wspieranie aktywizacji osób niepełnosprawnych poprzez samorządy terytorialne za pośrednictwem urzędów pracy

• Preferencje w przetargach w trybie zamówień publicznych dla pracodawców, zatrudniających powyżej 50% osób niepełnosprawnych (wysoka koncentracja) i dla pracodawców zatrudniającym w warunkach pracy chronionej• Udzielanie ulg we wpłatach na FAZON kontrahentom pracodawcy osób niepełnosprawnych (tzw. outsourcing zatrudnienia osób niepełnosprawnych)

Realizowane z budżetu państwa

Realizowane Realizowane ze środków ze środków

FAZONFAZON

24

Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób Założenia koncepcji nowego systemu aktywizacji osób niepełnosprawnychniepełnosprawnych

• Wymogi dotyczące warunków pracy i uprawnień pracowniczych warunków pracy i uprawnień pracowniczych osób niepełnosprawnych regulowane w Kodeksie Pracyosób niepełnosprawnych regulowane w Kodeksie Pracy

• Ujednolicenie metody obliczania zwiększonych kosztówmetody obliczania zwiększonych kosztów zatrudniania osoby niepełnosprawnej

• Wprowadzenie obowiązku zatrudniania co najmniej 6% osób obowiązku zatrudniania co najmniej 6% osób niepełnosprawnych przez wszystkich pracodawców do tego niepełnosprawnych przez wszystkich pracodawców do tego zobowiązanychzobowiązanych

• W podmiotach zatrudniająących > 50%osób niepełnosprawnych > 50%osób niepełnosprawnych - utrzymanie zfron- utrzymanie zfron (zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych)

• Przekazanie zadań obejmująących turnusy rehabilitacyjne oraz turnusy rehabilitacyjne oraz warsztaty terapii zajęciowejwarsztaty terapii zajęciowej jednostkom samorządowym wykonującym zadania z zakresu pomocy społecznejzakresu pomocy społecznej finansowanym z budżetu państwa

25

PodsumowaniePodsumowanie

• Zwiększenie aktywnościZwiększenie aktywności osób niepełnosprawnychosób niepełnosprawnych, a przez to wzrost aktywności zawodowej całego społeczeństwa – Realizacja Strategii Lizbońskiej

• Zmniejszenie wydatków państwaZmniejszenie wydatków państwa na świadczenia socjalne

• Zwiększenie przychodów do budżetu państwaZwiększenie przychodów do budżetu państwa z tytułu wyższych wpływów podatkowych

• Wzrost PKBWzrost PKB jako efekt zwiększonej aktywności zawodowej społeczeństwa

• Przejrzysty system finansowaniaPrzejrzysty system finansowania

Dziękujemy za uwagęDziękujemy za uwagę