Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w...

18
m p 3 g r a t i s Собачье сердце Собачье сердце PSIE SERCE w wersji do nauki rosyjskiego Michaił Bułhakow Olga Tatarchyk ■ Irina Shcherbach-Obierzyńska ■ Jelena Wysokińska

Transcript of Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w...

Page 1: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

mp3 gratis

Собачье сердце

Собач

ье сердце

PSIE SERCE w wersji do nauki rosyjskiego

PSIE

SER

CE

w w

ersji do nauki rosyjskiego

Michaił Bułhakow

Michaił Bułhakow

Olga Tatarchyk ■ Irina Shcherbach-Obierzyńska ■ Jelena Wysokińska

poziom B2-C1Irina Shcherbach-Obierzyńskadoktor filologii, wykładowca, lektor, tłumacz, autorka i recenzentka prac naukowych, współautorka pomocy dydaktycznych do nauki języka rosyjskiego.

CZYTAJ – SŁUCHAJ – ĆWICZCZYTAJ – dzięki oryginalnemu rosyjskiemu tekstowi opowiadania Собачье сердце przyswajasz nowe słówka oraz uczysz się ich zastosowania w zdaniach. Wciągająca fabuła sprawi, że nie będziesz mógł się oderwać od lektury, co za-pewni regularność nauki.

SŁUCHAJ – oryginalny tekst opowiadania w wersji audio jest dostępny na www.poltext.pl. Kod do pobrania darmowego nagrania znajduje się w środku książki.

ĆWICZ – do każdego rozdziału opowiadania przygotowane zostały specjalne dodatki i ćwiczenia: ■ na marginesach stron znajdziesz minisłownik i objaśnienia trudniejszych wyrazów; ■ w części O słowach poszerzysz słownictwo z danej dziedziny, a w części gramatycznej poznasz struktury i zagadnie-

nia językowe; ■ dzięki zamieszczonym na końcu rozdziału testom i różnorodnym ćwiczeniom sprawdzisz rozumienie przeczytanego

tekstu; ■ odpowiedzi do wszystkich zadań zamkniętych znajdziesz w kluczu na końcu książki.

Przekonaj się, że nauka języka obcego może być przyjemnością, której nie sposób się oprzeć.

POSZERZAJ SŁOWNICTWO – UTRWALAJ – UCZ SIĘ WYMOWY

Olga Tatarchykfilolog, lektor i metodyk, autorka pomocy dydaktycznych i podręcz-ników do nauki języka rosyjskiego, założycielka szkoły języka rosyjskie-go Słowianka.

Język rosyjskipoziom B2-C1

Lubisz czytać dobre książki, a jednocześnie chcesz doskonalić swój rosyjski?Mamy dla Ciebie idealne połączenie!

Klasyka literatury światowej w wersji do nauki języka rosyjskiego.

Historia przyzwoitego kundla, któremu wszczepiono gruczoły alkoholika i degenera­ta... Uczłowieczony pies staje się działaczem, gorącym zwolennikiem władzy sowiec­kiej, zachowuje się jak prawy aktywista nowego ustroju i doprowadza nieomal do obłędu profesora Preobrażeńskiego, który próbował zrobić z niego człowieka.

www.poltext.pl

ISBN 978-83-7561-731-3

P05050101Cena 29,90 zł

Jelena Wysokińska rusycysta z przygotowaniem pedago-gicznym, nauczycielka warszawskiego liceum, współautorka pomocy dydak-tycznych do nauki języka rosyjskiego.

Page 2: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

Собачье сердце

Page 3: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

Собачье сердце

PSIE SERCE w wersji do nauki rosyjskiego

Michaił BułhakowOlga Tatarchyk ■ Irina Shcherbach-Obierzyńska ■ Jelena Wysokińska

Page 4: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

9

WSTĘP

Michaił Bułhakow był i pozostaje jednym z najbardziej cenionych i lubianych pisarzy na świecie, znanym przede wszystkim jako autor powieści „Mistrz i Małgorzata”. Powieść ta stała się ponadczasowym dziełem o zasięgu świato-wym (przetłumaczona na około 70 języków świata). Nie jest jednak jedynym genialnym utworem, który wyszedł spod pióra Michaiła Bułhakowa.

Słynny rosyjski pisarz urodził się 3 maja 1891 roku w Kijowie, w rodzinie historyka religii, profesora Kijowskiej Akademii Duchownej Afanasija Bułha-kowa. Rodzina żyła skromnie, przywiązując dużą wagę w wychowaniu dzieci do rozwoju ich zainteresowań teatrem, muzyką, literaturą.

W 1914 roku wybuchła I wojna światowa i Bułhakow, studiujący wówczas medycynę na Imperatorskim Uniwersytecie w Kijowie, został zmobilizowany. Bogate doświadczenie lekarza frontowego, zdobyte w tamtych czasach, stało się fabułą wielu opowiadań Michaiła Bułhakowa („Zapiski młodego lekarza”, „Morfi na”, „Ręcznik z kogutem” i in.). W 1917 roku podczas przeprowadza-nia wśród swoich pacjentów szczepień przeciwko błonicy Bułhakow dostał uczulenia. Na złagodzenie bólu zaczął brać morfi nę i uzależnił się od niej na dłuższy czas. Walka z uzależnieniem toczyła się przez rok, według niektórych badaczy morfi na towarzyszyła Bułhakowi przez całe życie.

W 1919 roku, znów pełniąc służbę lekarza frontowego, Bułhakow trafi ł do Władykaukazu, gdzie wkrótce porzucił praktykę lekarską i rozpoczął dzia-łalność dziennikarską. Pierwsze felietony i artykuły w gazetach podpisywał M.B. lub Michaił Bułł.

W 1921 roku Michaił Bułhakow zamieszkał w Moskwie. Aby utrzymać się w stolicy, pracował w kilku miejscach na różnych stanowiskach: był re-porterem, kronikarzem i redaktorem w różnych gazetach; pracował jako kon-sultant, aktor w Teatrze Młodzieży Robotniczej, asystent reżysera w Teatrze Artystycznym. Jego talent jako dramatopisarza wysoko cenił Stalin. Właśnie dlatego pisarzowi udało się uniknąć represji – mimo pochodzenia, działal-ności i poglądów politycznych.

Page 5: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

10

Psie serce

Moskiewski okres zaowocował licznymi utworami Michaiła Bułhakowa: powieściami i opowiadaniami „Notatki na mankietach”, „Biała gwardia”, „Psie serce”, „Powieść teatralna”; sztukami teatralnymi „Dni Turbinów”, „Bieg”, „Mieszkanie Zojki”, „Zmowa świętoszków”, „Adam i Ewa”, „Ostatnie dni, lub Puszkin”; biografi ą „Życie Pana Moliera” i innymi.

Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja, stała się prototypem Małgorza-ty w powieści „Mistrz i Małgorzata”, i to jej Michaił Bułhakow podyktował ostatnie rozdziały powieści.

Jesienią 1939 roku pisarz wyjechał do Leningradu i tam poczuł pierwsze objawy choroby nerczycy, na którą zmarł 10 marca 1940 roku, kilka tygodni po ukończeniu „Mistrza i Małgorzaty”. Pisarza pochowano na cmentarzu Nowodziewiczym, a na grobie umieszczono głaz, pochodzący z grobu Nikołaja Gogola i nazwany Gołgofą.

Za życia Michaiła Bułhakowa nie doceniono jego talentu literackiego, nie doczekał się należnego mu uznania. Utwory jego były niejednokrotnie kry-tykowane – z 301 recenzji tylko 3 były pozytywne. Przeważna część utworów Bułhakowa została wydana w ZSRR dopiero w latach 80. ubiegłego stulecia.

Opowieść Michaiła Bułhakowa „Psie serce” powstała w 1925 roku i jest uważana za polityczną alegorię rzeczywistości Rosji lat 20. XX stulecia. Dzie-ło było dwukrotnie sfi lmowane: po raz pierwszy we Włoszech w 1976 roku pod tytułem „Cuore di cane” i następnie w ZSRR w 1988 roku pod tytułem „Собачье сердце”. Więcej ciekawych faktów o historii napisania opowieści „Psie serce” i jej bohaterach znajdą Czytelnicy w poszczególnych rozdziałach tej książki.

Opracowany przez nas podręcznik oparty na oryginalnym tekście powieści został skonstruowany według przejrzystego schematu.

Na marginesach tekstu podano objaśnienia trudniejszych wyrazów. Każdy rozdział jest zakończony krótkim testem sprawdzającym stopień rozumienia tekstu.Zawarty po każdym rozdziale dział O słowach jest poświęcony poszerzeniu słownictwa z danej dziedziny, wyrazom i wyrażeniom kłopotliwym oraz wyrażeniom idiomatycznym.

Page 6: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

11

Wstęp

W dziale poświęconym gramatyce omówiono wybrane zagadnienie gra-matyczne, ilustrowane fragmentem rozdziału.Dla dociekliwych został również opracowany komentarz do wybranych tematów związanych z kulturą i historią.

Różnorodne ćwiczenia pozwolą Czytelnikowi powtórzyć i sprawdzić omówione w książce zagadnienia leksykalne i gramatyczne. Alfabetyczny wykaz wyrazów objaśnianych na marginesie tekstu znajduje się w słownicz-ku. Odpowiedzi do wszystkich zadań zamkniętych są podane w kluczu na końcu książki.

Page 7: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

13

РАЗДЕЛ 1

SŁOWNICTWO

У-у-у-у-у-у-гу-гугу-у-у! О, гляньте, гляньте на меня, я погибаю! Вьюга в подворотне ре-вёт мне отходную, и я вою с нею. Пропал я, пропал! Негодяй в грязном колпаке – повар столовой нормального питания служащих Центрального совета народного хозяйства – плеснул кипятком и обварил мне левый бок. Какая гадина, а ещё пролетарий! Господи Боже мой, как больно! До костей проело ки-пяточком. И я теперь вою, вою, вою, да раз-ве воем поможешь?

Чем я ему помешал? Чем? Неужели я обо-жру Совет народного хозяйства, если в по-мойке пороюсь? Жадная тварь. Вы гляньте когда-нибудь на его рожу: ведь он поперёк себя шире. Вор с медной мордой. Ах, люди, люди!

В полдень угостил меня колпак кипятком, а сейчас стемнело, часа четыре приблизи-тельно пополудни, судя по тому, как луком пахнет из пожарной Пречистенской коман-ды. Пожарные ужинают кашей, как вам из-вестно. Но это последнее дело, вроде грибов. Знакомые псы с Пречистенки, впрочем, рас-сказывали, будто бы на Неглинном в ресто-ране «Бар» жрут дежурное блюдо – грибы, соус пикан по три рубля семьдесят пять ко-пеек порция. Это дело на любителя – всё рав-но, что калошу лизать… У-у-у-у-у!..

вьюга: zamieć

подворотня: brama

реветь: huczeć

отходная: modlitwa za

konającego

негодяй: łajdak, drań

плеснуть: plusnąć, chlusnąć

кипяток: wrzątek

обварить: oblać wrzątkiem

обожрать (жрать): żreć

помойка: śmietnik

порыться: pogrzebać

тварь: drań, podły człowiek

рожа: ryj, morda

поперёк себя шире: szerszy niż

dłuższy

Page 8: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

14

Psie serce

Бок болит нестерпимо, и даль моей карье-ры видна мне совершенно отчётливо: завтра появятся язвы и, спрашивается, чем я их буду лечить? Летом можно смотаться в Сокольни-ки, там есть особенная, очень хорошая трава, и кроме того, нажрёшься бесплатно колбас-ных головок, бумаги жирной набросают граж-дане, налижешься. И если бы не грымза какая-то, что поёт на кругу при луне – «милая Аида» – так что сердце падает, было бы отлично. А теперь куда же пойдёшь? Не били вас сапо-гом? Били. Кирпичом по рёбрам получали? Кушано достаточно. Всё испытал, с судьбою своею мирюсь и если плачу сейчас, то только от физической боли и от голода, потому что дух мой еще не угас... Живуч собачий дух.

Но вот тело моё, изломанное, битое, над-ругались над ним люди достаточно. Ведь главное что – как врезал он кипяточком, под шерсть проело, и защиты, стало быть, для ле-вого бока нет никакой. Я очень легко могу получить воспаление лёгких, а получив его, я, граждане, подохну с голоду. С воспалени-ем лёгких полагается лежать на парадном ходе под лестницей, а кто же вместо меня, ле-жащего холостого пса, будет бегать по сор-ным ящикам в поисках питания? Прохватит лёгкое, поползу я на животе, ослабею, и лю-бой спец пришибёт меня палкой насмерть. И дворники с бляхами ухватят меня за ноги и выкинут на телегу…

Дворники из всех пролетариев – самая гнусная мразь! Человечьи очистки, самая низшая категория. Повар попадается раз-

отчётливо: wyraźnie

язва: wrzód, rana

смотаться: tu: pojechać

грымза: jędza

кирпич: cegła

кушано достаточно: tu: zdarzało się często

мириться: godzić się

угаснуть: tu: wyzionąć

надругаться: znieważyć

врезать: tu: chlusnąć

парадный ход: wejście frontowe

сорный ящик: śmietnik

прохватить: tu: zaatakować

спец: (pot.) specjalista

пришибить насмерть: zabić

бляха: blaszka, znaczek

телега: wóz

гнусный: nikczemny, paskudny

мразь: drań

человечьи очистки: margines

społeczny

Page 9: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

Раздел 1

15

ный. Например, покойный Влас с Пречи-стенки. Скольким он жизнь спас! Потому что самое главное во время болезни перехватить кус. И вот, бывало, говорят старые псы, мах-нёт Влас кость, а на ней с осьмушку мяса. Царство ему небесное за то, что был настоя-щая личность, барский повар графов Тол-стых, а не из Совета нормального питания. Что они там вытворяют в нормальном пита-нии, уму собачьему непостижимо! Ведь они же, мерзавцы, из вонючей солонины щи ва-рят, а те, бедняги, ничего и не знают. Бегут, жрут, лакают.

Иная машинисточка получает по девято-му разряду четыре с половиной червонца, ну, правда, любовник ей фильдеперсовые чулоч-ки подарит. Да ведь сколько за этот фильде-перс ей издевательств надо вынести! Прибе-жит машинисточка, ведь за четыре с полови-ной червонца в «Бар» не пойдёшь. Ей и на кинематограф не хватает, а кинематограф у женщин единственное утешение в жизни.

Дрожит, морщится, а лопает. Подумать только: сорок копеек из двух блюд, а они оба эти блюда и пятиалтынного не стоят, потому что остальные двадцать пять копе-ек заведующий хозяйством уворовал. А ей разве такой стол нужен? У неё и верхушка правого лёгкого не в порядке, и женская бо-лезнь, на службе с неё вычли, тухлятиной в столовке накормили, вон она, вон она!! Бежит в подворотню в любовниковых чул-ках. Ноги холодные, в живот дует, потому что шерсть на ней вроде моей, а штаны она

покойный: zmarły

перехватить кус: przekąsić,

przegryźć

осьмушкa: (arch.) jedna ósma część

царство небесное: królestwo boże

вытворять: wyprawiać

непостижимый: niepojęty

мерзавец: łajdak, drań

лакать: chłeptać

разряд: kategoria, klasa

червонец: (arch.) czerwoniec,

5 lub 10 rubli

фильдеперсовые чулочки: pończochy z fi l de Perse

издевательство: znęcanie się

лопать: wsuwać

пятиалтынный: (arch.)

15 kopiejek

заведующий: kierownik

вычесть: odjąć, potrącić

тухлятина: zgnilizna

Page 10: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

16

Psie serce

носит холодные, так, кружевная видимость. Рвань для любовника. Надень-ка она фла-нелевые, попробуй. Он и заорет:

– До чего ты неизящна! Надоела мне моя Матрёна, намучился я с фланелевыми шта-нами, теперь пришло моё времечко. Я теперь председатель, и сколько ни накраду – всё, всё на женское тело, на раковые шейки, на «Абрау-Дюрсо». Потому что наголодался в молодости достаточно, будет с меня, а загробной жизни не существует».

Жаль мне её, жаль! Но самого себя мне ещё больше жаль. Не из эгоизма говорю, о нет, а потому что действительно мы в неравных условиях. Ей-то хоть дома тепло, ну а мне, а мне? Куда пойду? Битый, обваренный, оплё-ванный, куда же я пойду? У-у-у-у…

– Куть, куть, куть! Шарик, а Шарик? Чего ты скулишь, бедняжка? А? Кто тебя обидел?.. Ух…

Ведьма – сухая метель загремела ворота-ми и помелом съездила по уху барышню. Юбчонку взбила до колен, обнажила кремо-вые чулочки и узкую полосочку плохо сти-ранного кружевного бельишка, задушила слова и замела пса.

– Боже мой!.. Какая погода… Ух… И жи-вот болит. Это солонина, это солонина! И когда же это всё кончится?

Наклонив голову, бросилась барышня в атаку, прорвалась за ворота, и на улице начало её вертеть, рвать, раскидывать, по-том завинтило снежным винтом, и она про-пала.

кружевной: koronkowy

заорать: zacząć wrzeszczeć

быть неизящным: nie mieć

wdzięku

председатель: przewodniczący,

prezes

раковые шейки: mięso raków

куть-куть : chodź tu

cкулить: skomleć

ведьма: wiedźma

помело: miotła

съездить по уху: walnąć po

uchu

бельишко (od: бельё): (pot.)

bielizna

броситься в атаку: rzucić się

do ataku

прорваться: przedzierać się, tu:

sforsować

завинтить: tu: zawirować

Page 11: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

24

Psie serce

O SŁOWACH

ШАРИК: IMIĘ WŁASNE A IMIĘ POSPOLITE

«Шарик» – она назвала его! Какой он к чёрту Шарик! Шарик – это значит круглый, упитанный, глупый, овсянку жрёт, сын знатных

родителей, а он лохматый, долговязый и рваный, шляйка поджарая, бездомный пёс… Впрочем, спасибо ей на добром слове…

Szarik (obok Bim, Tuzik, Barsik, Barbos, Polkan, Żuczka i in.) jest bar-dzo popularnym imieniem w języku rosyjskim dla psów – z reguły nieraso-wych. Co do etymologii, są różne wersje, m.in. wywodzące imię Szarik od francuskiego Сheri (miły) albo polskiego wyrazu szary. Szara maść psów jest dość rozpowszechniona, a psy, zwłaszcza małe, są miłe i przesympatyczne, jednak chyba obie powyższe wersje etymologiczne są błędne.

Najbardziej wiarygodną hipotezą wydaje się ta o rdzennym pochodzeniu imienia, ujmująca imię Szarik jako zdrobnienie od ros. шар – balon, kula, nawet jeśli w rzeczywistości dorosłe psy o takim imieniu niekoniecznie są dobrze odżywione i zadbane, często też są jak bohater Bułhakowa: chude, niezgrabne, kościste.

Jako imię pospolite słowo шарик jest wieloznaczne i na polski tłumaczy się jako: balon (balonik), kula (kulka, kuleczka), ciałko (krwi) – w zależności od znaczenia leksykalnego realizowanego w kontekście, np.:

zdrobnienie do wyrazu шар: cтеклянный шарик – kuleczka szklana;(pot., żart.) o pełnej, niewysokiej kobiecie, dziecku – kulka, kuleczka;(żart.) o planecie Ziemia: Вот бы весь шарик объехать... – Chciałbym objechać całą kulę ziemską…;składnik krwi: белые кровяные шарики (лейкоциты); красные кровяные шарики (эритроциты) – ciałka krwi (erytrocyty i leukocyty).

Page 12: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

25

Раздел 1

Niżej przytaczamy utarte zwroty w języku rosyjskim, w których występują wyrazy шар, шарик:

земной шар – kula ziemska;бильярдные шары – kule bilardowe, bile;воздушный шар – balon powietrzny/latający;воздушный шарик – balonik; новогодние шары (шарики) – bombki choinkowe;шарики не работают; шариков не хватает у кого-л. – ktoś myśli wolno, ciężko; np. Я так устала, что у меня шарики не работают. – Jestem tak zmęczona, że wolno myślę.;шариками покрутить надо – musimy się zastanowić, pomyśleć; шарики за ролики заехали у кого-л. (pot., iron.) – ktoś stracił umysł, zgłupiał;хоть шаром покати – nikogo/nic nie ma, całkowity brak, pustka, np.: В доме было хоть шаром покати. – W domu nie było nic do jedzenia.

GRAMATYKA

КРАТКИЕ ПРИЛАГАТЕЛЬНЫЕ

“До чего бессмысленны, тупы, жестоки повара”.

W języku rosyjskim oprócz pełnej formy przymiotnika występuje także krótka forma, którą możemy zobaczyć w powyższym cytacie z książki. Krótkie formy posiadają przymiotniki jakościowe.

Krótkie przymiotniki nie odmieniają się przez przypadki. Mają formy wyłącznie rodzaju oraz liczby i co jest istotne – pełnią w zdaniu funkcję orzeczenia.

Page 13: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

26

Psie serce

ОБРАЗОВАНИЕ КРАТКОЙ ФОРМЫ ПРИЛАГАТЕЛЬНЫХ

Krótka forma przymiotnika rodzaju męskiego odpowiada tematowi pełnej 1. formy. Aby utworzyć formę żeńską, nijaką oraz liczbę mnogą, należy dodać odpowiednie końcówki: -a; -o; -ы/и. W liczbie mnogiej jeżeli temat kończy się na: ж, ш, ч, щ, г, к, х, należy wybierać końcówkę -и, w pozostałych przypadkach końcówkę -ы.

ПрилагательноеMужской

родЖенский

род Средний

род Множественное

число

тупой (tępy) туп тупа тупо тупы

жестокий (okrutny) жесток жестока жестоко жестоки

Jeżeli temat przymiotnika kończy się na dwie spółgłoski i ostatnią jest 2. к lub н, to w rodzaju męskim należy dodać samogłoskę ruchomą: odpowiednio о lub е.

ПрилагательноеМужской

родЖенский

род Средний

род Множественное

число

краткий (krótki) краток кратка кратко кратки

бессмысленный

(bezsensowny) бессмысленен бессмысленна бессмысленно бессмысленны

Niektóre wyjątki:3.

ПрилагательноеМужской

родЖенский

род Средний

род Множественное

число

большой (duży) велик велика велико велики

маленький (mały) мал мала мало малы

злой (zły) зол зла зло злы

полный (pełny) полон полна полно полны

горький (gorzki) горек горька горько горьки

Page 14: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

27

Раздел 1

УПОТРЕБЛЕНИЕ КРАТКОЙ ФОРМЫ ПРИЛАГАТЕЛЬНЫХ

Krótkie przymiotniki pełnią w zdaniu funkcję orzeczenia. Pełne formy 1. natomiast pełnią funkcję określenia. Porównaj:

Антон болел всю неделю, но сейчас он здоров. Anton był chory przez cały tydzień, ale teraz jest już zdrowy.Антон здоровый мальчик и может сделать спортивную карьеру. Anton jest zdrowym chłopcem i może zrobić karierę sportową.

Użycie krótkiej formy jest obowiązkowe w niektórych formach grzecznoś-2. ciowych, a także zwrotach utartych, które mają znaczenie możliwości, rady, konieczności itp.

Будьте добры (proszę), будьте осторожны (ostrożnie), я обязан (muszę), я вынужден (jestem zmuszony), я согласен(-а) (zgadzam się), я рад(-а) (cieszę się), я готов(-а) (jestem gotowy) itp.

Krótka forma przymiotnika wskazuje z reguły na zmienną cechę, natomiast 3. pełna oznacza cechę stałą. Porównaj:

После прогулки дети были голодны и съели даже приготовлен- ные на пару овощи.Po spacerze dzieci były głodne, dlatego też zjadły nawet przygotowane na parze warzywa. В Африке дети голодные, это должна быть и наша с вами про- блема.W Afryce dzieci są głodne – to powinien być problem nas wszystkich.В новой коллекции представляем Вашему вниманию как длин- ные, так и короткие летние платья.W nowej kolekcji przedstawiamy Państwa uwadze zarówno długie, jak i krótkie letnie sukienki.С моим ростом трудно подобрать соответствующую длину пла- тья: одни коротки, другие длинны. Do mojego wzrostu trudno jest dobrać odpowiednią długość sukienek, ponieważ jedne są za krótkie, inne zbyt długie.

Page 15: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

28

Psie serce

Używamy krótkiej formy, gdy przymiotnik ma przy sobie słowa pod-4. rzędne.

Oto kilka często używanych przykładów:

Краткое прилагательное Пример употребления известен (-тна, -тно,-тны) кому? чем? znany

Этот переулок известен нам своими жителями. Ten zaułek jest nam znany ze swoich mieszkańców.

равнодушен (-шна,-шно,-шны) к кому? obojętny

Он всегда был равнодушен к животным.On zawsze był obojętny w stosunku do zwierząt.

горд (-а, -о,-ы) чем?dumny

Я горда своей работой. Jestem dumna ze swojej pracy.

полон (-а, -о,-ы) чего?pełny

Комната была полна света. Pokój był pełny światła.

благодарен (-а, -о, -ы) кому? за что?wdzięczny

Я благодарен Вам за помощь и поддержку. Jestem wdzięczny Panu/Pani za pomoc i wsparcie.

рад (-а, -о,-ы) чему?cieszyć się

Мы очень рады нашей встрече. Bardzo się cieszymy z naszego spotkania.

виноват (-а,-о,-ы) в чём? winny

Все понимали, кто был виноват в сложившейся ситуации.Wszyscy rozumieli, kto był winien zaistniałej sytuacji.

Krótką formę należy wybrać przy połączeniu z przysłówkami 5. так (tak), как (jak). W przypadku gdy przed przymiotnikiem jest zaimek такой (taki), какой (jaki), to forma przymiotnika powinna być pełna.

Он так добр! On jest tak dobry!Он такой добрый! On jest taki dobry! Как красива эта девушка! Jak ładna ta dziewczyna!

Page 16: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

29

Раздел 1

Какая красивая девушка! Jaka ładna dziewczyna!

Istnieją przypadki, kiedy użycie obu form jest poprawne, a różnica jest 6. tylko stylistyczna. Formy pełne są bardziej neutralne. Formy krótkie są używane w stylu literackim i posiadają zabarwienie emocjonalne.

Погода прекрасна: ветер лёгок, солнце ярко, небо чисто, а мы счастливы.

Погода прекрасная: ветер лёгкий, солнце яркое, небо чистое, а мы счастливые.Pogoda jest piękna: lekki wiatr, jaskrawe słońce, czyste niebo, a my jeste-śmy szczęśliwi.

KULTURA I HISTORIA

ZABYTKOWE ULICE MOSKWY: PRECZYSTIENKA

Michaił Bułhakow zamieszkał w Moskwie jesienią 1921 roku i od tam-tej pory zaczęła się jego przygoda z miastem. Pisarz wiele i chętnie pisał o Moskwie, a seria opowiadań o stolicy została pozytywnie odebrana przez czytelników. Bułhakow uwielbiał piesze spacery, zwiedził Moskwę wzdłuż i w poprzek, znał ją bardzo dobrze – poczynając od głównych placów, kończąc na małych uliczkach i zaułkach. Budynki i ulice, gdzie mieszkał albo często bywał autor, nierzadko stawały się tymi ulicami oraz domami, gdzie mieszkali bohaterowie jego książek.

W swoim półfantastycznym utworze „Psie serce” twórca przedstawia rzeczywistość, która zaistniała w Rosji po rewolucji październikowej. Wi-zja stolicy rosyjskiej lat 20. XX wieku jest niezwykle ciekawa. Ściśle splotły się w niej dwie Moskwy: stara i nowa – przedrewolucyjna i porewolucyjna, dwie kultury – burżuazyjna i proletariacka. Wszystko, co jest związane ze starą Moskwą, wywołuje u autora sympatię, miłość, nostalgię, lecz nowa

Page 17: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

30

Psie serce

Moskwa zostaje pokazana w mrocznych, brudnych kolorach. Stara Moskwa to właśnie Preczystienka (Пречистенка). Tutaj od dawna osiedlała się rodo-wa moskiewska inteligencja. Ta ulica nigdy nie była handlowa, znajdowały się tutaj przepiękne wille z frontowymi klatkami schodowymi, w których były marmurowe schody, drogie skórzane meble, dywany, żywe kwiaty oraz szwajcar przy wejściu.

Preczystienka to jedna z najbardziej zabytkowych moskiewskich ulic. W XVI wieku w miejscu nowoczesnej ulicy biegła droga do Klasztoru No-wodiewiczego. Wkrótce wzdłuż drogi zaczęły powstawać miejskie budo-wy, a nowo tworzącą się ulicę mieszkańcy zaczęli nazywać Czertolskaja (Чертольская). Car Aleksy I Romanow uznał, iż nie wypada, aby drogę pro-wadzącą do świątyni kojarzono z czortem (diabłem). W roku 1658 nakazem carskim ulicę przemianowano na Preczystienka. W ten sposób monarcha chciał uczcić ikonę Przeczystej Matki Boskiej Smoleńskiej, która była prze-chowywana w klasztorze. W końcu XVII wieku ulica stała się szczególnie popularna wśród moskiewskiej arystokracji. Najlepsi ówcześni architekci pracowali nad wzniesieniem szlacheckich willi, tworząc niekiedy prawdziwe pałace. Od początku istnienia ulicy mieszkali tutaj znani Rosjanie, m.in.: A. Puszkin, S. Jesienin, B. Pasternak, I. Lewitan, M. Wrubiel i wielu innych. Mieszkali tu również liczni przyjaciele Bułhakowa. Tutaj autor spotykał prototypy swoich przyszłych bohaterów, na tej ulicy mieszkało wielu z nich. Przy tej ulicy mieszkał profesor Preobrażeński, właśnie tu zaczyna się ta niezwykła historia.

W dniu dzisiejszym na Preczystience znajduje się dużo ciekawych miejsc. Są tu szczególnie ważne dla historii Rosji zabytki. Z biegiem stuleci ulica za-chowała swój historyczny wygląd, a prawie z każdym budynkiem są związane legendy o losach ich mieszkańców.

Page 18: Język rosyjski Michaił Bułhakow poziom B2-C1 Olga ...Bułhakow był trzykrotnie żonaty, ale w żadnym z trzech związków nie miał dzieci. Trzecia żona, Jelena Szyłowskaja,

mp3 gratis

Собачье сердце

Собач

ье сердце

PSIE SERCE w wersji do nauki rosyjskiego

PSIE

SER

CE

w w

ersji do nauki rosyjskiego

Michaił Bułhakow

Michaił Bułhakow

Olga Tatarchyk ■ Irina Shcherbach-Obierzyńska ■ Jelena Wysokińska

poziom B2-C1

Irina Shcherbach-Obierzyńskadoktor filologii, wykładowca, lektor, tłumacz, autorka i recenzentka prac naukowych, współautorka pomocy dydaktycznych do nauki języka rosyjskiego.

CZYTAJ – SŁUCHAJ – ĆWICZCZYTAJ – dzięki oryginalnemu rosyjskiemu tekstowi opowiadania Собачье сердце przyswajasz nowe słówka oraz uczysz się ich zastosowania w zdaniach. Wciągająca fabuła sprawi, że nie będziesz mógł się oderwać od lektury, co za-pewni regularność nauki.

SŁUCHAJ – oryginalny tekst opowiadania w wersji audio jest dostępny na www.poltext.pl. Kod do pobrania darmowego nagrania znajduje się w środku książki.

ĆWICZ – do każdego rozdziału opowiadania przygotowane zostały specjalne dodatki i ćwiczenia: ■ na marginesach stron znajdziesz minisłownik i objaśnienia trudniejszych wyrazów; ■ w części O słowach poszerzysz słownictwo z danej dziedziny, a w części gramatycznej poznasz struktury i zagadnie-

nia językowe; ■ dzięki zamieszczonym na końcu rozdziału testom i różnorodnym ćwiczeniom sprawdzisz rozumienie przeczytanego

tekstu; ■ odpowiedzi do wszystkich zadań zamkniętych znajdziesz w kluczu na końcu książki.

Przekonaj się, że nauka języka obcego może być przyjemnością, której nie sposób się oprzeć.

POSZERZAJ SŁOWNICTWO – UTRWALAJ – UCZ SIĘ WYMOWY

Olga Tatarchykfilolog, lektor i metodyk, autorka pomocy dydaktycznych i podręcz-ników do nauki języka rosyjskiego, założycielka szkoły języka rosyjskie-go Słowianka.

Język rosyjskipoziom B2-C1

Lubisz czytać dobre książki, a jednocześnie chcesz doskonalić swój rosyjski?Mamy dla Ciebie idealne połączenie!

Klasyka literatury światowej w wersji do nauki języka rosyjskiego.

Historia przyzwoitego kundla, któremu wszczepiono gruczoły alkoholika i degenera­ta... Uczłowieczony pies staje się działaczem, gorącym zwolennikiem władzy sowiec­kiej, zachowuje się jak prawy aktywista nowego ustroju i doprowadza nieomal do obłędu profesora Preobrażeńskiego, który próbował zrobić z niego człowieka.

www.poltext.pl

ISBN 978-83-7561-731-3

P05050101Cena 29,90 zł

Jelena Wysokińska rusycysta z przygotowaniem pedago-gicznym, nauczycielka warszawskiego liceum, współautorka pomocy dydak-tycznych do nauki języka rosyjskiego.