Joseph Beuys (1921-1986)

12.5.1921 Joseph Beuys urodził się jako syn kupca Josefa Jakoba Beuysa i jego żony Johanny Marii Margarete. Dorastał w Kleve, jednak na świat przyszedł w pobliskim Krefeld. Od 1930 roku jego ojciec razem z bratem handlowali mąką i paszą w nieczynnej mleczarni w Rindern.

1927-1939 Beuys uczęszczał do Katolickiej Szkoły Podstawowej, a następnie do Państwowego Gimnazjum o profilu klasycznym w Kleve. Pierwszy kontakt ze sztuką rzeźbiarską miał przy-puszczalnie m.in. w czasie wizyt w pracowni flamandzkiego malarza i rzeźbiarza Achillesa Moortgata. Był także głęboko poruszony twórczością rzeźbiarza Wilhelma Lehmbrucka, ar-tysty uznanego potem przez narodowych socjalistów za twórcę „sztuki zdegenerowanej”. Beuys zaliczy go później do tych, którzy mieli na niego największy wpływ. W młodości Joseph Beuys wykazywał duże zainteresowanie muzyką, a także naukami human-istycznymi i przyrodniczymi. Jego rodzice byli katolikami i nie popierali jego wstąpienia do Hitler-jugend. Dla niego samego – jak i dla wielu jego rówieśników – było to wyrazem młodzieżowego stylu życia. Niezatarte wrażenie wywarło na nim jednak zarządzone przez nazistów palenie książek, które odbyło się na dziedzińcu gimnazjum, do którego uczęszczał. Ze stosu udało mu się wówczas uratować dwie książki: Systema Naturae szwedzkiego botanika, fizyka i zoologa Carla Linneusza, a także album z pracami Lehmbrucka.

1939 Przez prawie rok Beuys pracował jako kaskader w cyrku.

1941-1944 Mimo wcześniejszych planów związanych z medycyną, Beuys zgłasza się jako ochotnik do wojska. Stacjonował w Poznaniu, a szkolenie militarne w dziedzinie radioopera-torstwa lotniczego pobierał od zoologa i twórcy filmów dokumentalnych Heinza Sielmanna. Sielmann wspierał jego zainteresowania botaniką i zoologią – razem uczęszczali na wykłady na Uniwersytecie w Poznaniu. Zakończyło się to przeniesieniem Beuysa do bazy w Erfurcie. Po ukończeniu szkoleń Beuys należał do licznych pułków lotniczych oddziałów szturmowych.

16 marca 1944 roku samolot którym leciał, spadł w okolicach wsi Znamianka na Krymie. W katastrofie zginął dowódca, a Beuys został ciężko ranny. Przeżył dzięki krymskim Tatarom, którzy opatrzyli jego rany naturalnymi materiałami i substancjami: filcem, tłuszczem i miodem. Po kapitulacji Beuys jako jeniec wojenny trzy miesiące spędził w brytyjskiej niewoli w Cuxha-ven.

1945 Po powrocie z niewoli wojennej Beuys zamieszkał z rodzicami w Kleve.

1946-1953 Po wojnie Beuys rozpoczął regularne studia artystyczne na wydziale rzeźby monu-mentalnej w Państwowej Akademii Sztuki w Düsseldorfie. Ukończył uczelnię z wyróżnieniem w pracowni Ewalda Mataré. Po raz pierwszy Beuys pokazuje swoje prace na wystawach w Haus Koekkoek.Współpracuje też z Heinzem Sielmannem i Georgiem Schimanskim przy filmach dokumental-nych z dziedziny zoologii. Pierwsza wystawa indywidualna artysty ma miejsce w 1953 roku w domu przyjaciół i kolek-cjonerów jego prac, braci Hansa i Franza Josepha van der Grinten w Kranenburgu

1956-58 Beuys bierze udział w międzynarodowym konkursie na pomnik w obozie koncen-tracyjnym Auschwitz-Birkenau. Wybrany został jednak ostatecznie, zrealizowany w innym

2

kształcie, projekt zespołu m.in. Oskara Hansena.Beuys kończy cykl rysunków 4 Bücher aus: Projekt Westmensch, 1958, w którym sformułował swoje rozszerzone pojęcie sztuki i inne teorie.

1959 Beuys poślubia Evę-Marię Wurmbach, która w Akademii Sztuki w Düsseldorfie studiowała edukację plastyczną.

1961 Przeprowadzka do Düsseldorfu-Oberkassel i objęcie przez Beuysa katedry rzeźby monu-mentalnej w Akademii w Düsseldorfie. Rodzi się syn Beuysa, Wenzel.

1963-1964 Beuys przeprowadza swoje pierwsze akcje w ramach działań i happeningów grupy Fluxus. W 1964 roku na potrzeby Festiwalu Nowej Sztuki w Aachen tworzy swoją na poły fikcyjną biografię Lebenslauf / Werklauf, którą w kolejnych latach uzupełniał, po raz ostatni w związku z wystawą w Bazylei w 1969 roku. Tę literacką autoprezentację Beuys rozumiał nie tylko jako parodię wymaganego przez muzea i galerie szablonowego życiorysu wymieniającego wszystkie wystawy artysty, ale także jako wyraz swojej filozofii pojmowania samego życia jako dzieła sztuki.

1964 Beuys bierze udział w documenta 3 w Kassel, gdzie prezentuje rysunki i rzeźby z lat 1951-56. Artysta był potem zapraszany na każdą kolejną edycję wystawy.

1967 Pierwsza obszerna prezentacja prac artysty w miejskim muzeum w Mönchengladbach.

1967-1972 Beuys niezadowolony z tradycyjnego systemu kształcenia, coraz bardziej angażuje się w sprawy polityczne i oświatowe. Artysta zakłada kolejno: Niemiecką Partię Studentów (DSP), Organizację Niewyborców – Wolne Referendum i Organizację na rzecz Bezpośredniej Demokracji poprzez Referendum – tę ostatnią wspólnie z Karlem Fastabendem i Johannesem Stüttgenem w 1971 roku. W 1972 roku, w ramach documenta 5 Beuys przeniósł prowadzone razem z Fastabendem biuro Organizacji na 100 dni do Kassel.

1972 Beuys nie przestrzega wymogów numerus clausus (zasady „zamkniętej listy”, ogranicza-jącej liczbę studentów – przyp. tłum) i po drugiej pokojowej okupacji sekretariatu Akademii w Düsseldorfie zostaje zwolniony z posady profesora. Wieloletni proces zakończył się ugodą w 1978 roku.

1972-1974 Po opuszczeniu uczelni Beuys podróżuje, rozpowszechniając swoje teorie plastycz-ne poprzez wykłady w Anglii, Irlandii, Szkocji, Włoszech i w USA. Swoim wystąpieniom nadaje wspólny tytuł Plan energetyczny dla człowieka Zachodu.

1973 Razem z Heinrichem Böllem i Klausem Staeckiem Beuys zakłada stowarzyszenie wspierające Wolną Międzynarodową Wyższą Szkołę Kreatywności i Badań Interdyscyplinarnych. Jej idea narodziła się jeszcze w czasie aktywności Beuysa jako wykładowcy Akademii i w końcu doprowadziła do otwarcia Wolnego Międzynarodowego Uniwersytetu – Free International Uni-versity (F.I.U.), działającego w różnych miejscach Europy (m.in. w Niemczech, Irlandii, Szkocji i we Włoszech).

3

1976-1980 Beuys kandyduje do Bundestagu z listy Aktionsge-meinschaft Unabhängiger Deutscher (AUD)/Wspólnota Działania Niezależnych Niemców. Jako lider listy na terenie Nad-renii-Północnej Westfalii, Beuys otrzymuje w swoim okręgu Düsseldorf-Oberkassel 600 głosów (3 procent).

W 1979 roku Beuys kandyduje do Parlamentu Europejskiego z listy partii Sonstige Politische Vereinigung (SPV) – Die Grünen/Inne Polityczne Porozumienie – Zieloni. W 1980 roku bierze udział w zjeździe założycielskim Federalnej Partii Zielonych w Karlsruhe. Zdaniem Petry Kel-ly, z którą Beuys prowadził dla Zielonych intensywną kampanię wyborczą, artyście chodziło o „partię antypartyjną”. W tym samym roku Beuys kandyduje z ramienia Zielonych do Landtagu Nadrenii-Północnej Westfalii.

1979 Wielka retrospektywna wystawa Josepha Beuysa w Salomon R. Guggenheim Museum w Nowym Jorku.

1980 W Raum 3, czyli w atelier Beuysa w Akademii w Düsseldorfie, zostaje otwarty Wolny Międzynarodowy Uniwersytet.

1982 Beuys po raz ostatni uczestniczy w documenta w Kassel. Prezentuje tam pracę, która jest zarazem jednym z jego najbardziej ambitnych założeń – przykładem rzeźby społecznej 7000 Eichen – Stadtverwaldung statt Stadtverwaltung (7000 dębów. Zalesianie miasta w miejsce administrowania miastem). Za pośrednictwem tego dzieła artysta opuścił tradycyjną przestrzeń wystawienniczą.

1985 Beuys przygotowuje w Neapolu instalację Palazzo Regale, która okaże się jego ostatnią pracą.

1986 Na kilka dni przed śmiercią Beuys zostaje uhonorowany przyznawaną przez miasto Duis-burg, renomowaną nagrodą Wilhelma Lehmbrucka.

12.1.1986 Joseph Beuys umiera w Düsseldorfie.

4