Język. Potoczne poglądy

● preskryptywizm vs. deskryptywizm (i Akademie)● Zmiana językowa: dobrodziejstwo i przekleństwo● Lingwistyczny mit: języki “prymitywne” vs. 

“doskonałe”● Magiczne własności języka: tabu i nazwy własne● Ekspresja emocjonalna● Współdziałanie w społeczeństwie

Język: potoczne poglądy

● Kontrola nad rzeczywistością● Zapis faktów● Instrument myśli● Wyrażanie tożsamości● Język a myślenie i hipoteza Sapira­Whorfa:

– relatywizm lingwistyczny– determinizm lingwistyczny

Język: wybrane własności

● funkcja komunikacyjna vs informacyjna● funkcja przeniesienia (“displacement”)● arbitralność znaków językowych● produktywność (kreatywność, otwartość)● przekaz (transmisja) kulturowy(a)● dyskretność● dualność (poziom fizyczny i poziom znaczeń)

Chomsky a behawioryzm

● Behawioryzm Watsona i Skinnera– nie postulować bytów nieobserwowalnych– naukowe kategorie: bodziec, reakcja stosowalne do 

wszelkich istot żywych (człowiek a termostat)– mowa to jedna z wielu form zachowań– myślenie to “mówienie za pomocą ukrytych mięśni”

Szkoła Bloomfielda● Założenia szkoły Bloomfielda:

– niepowtarzalność strukturalna języków– “naukowy” charakter lingwistyki:

behawiorystyczna metodologia 

+ autonomia lingwistyki– mowa stanowi bodziec 

zastępczy (lub reakcję zastępczą)

●

●

●

●

●

H. Bosch, Wóz siana

(1500-1502)

Muzeum Prado, Madryt

Szkoła Bloomfielda– słowa działają jako “substytuty” obiektów świata– badania semantyczne ściśle podporządkowane 

identyfikacji jednostek fonologii i składni– specyfikacja reguł i zasad fonologii i syntaktyki to 

dziedzina formalna– lingwistyka ma charakter deskryptywny– Zelig Harris: procedury odkrywcze

(Methods in Structural Linguistics, 1951)

Chomsky. Syntactic Structures

– język: instrument wyrażania znaczeń– twórczy charakter zdolności językowych– język – kompetencja i korpus – wykonanie– poddawanie idealizacji “surowych danych”– intuicja rodzimego użytkownika– teoria lingwistyczna nie jest zbiorem mechanicznych 

procedur odkrywania gramatyk

Podstawowe założenia– teoria lingwistyczna winna służyć uzasadnianiu 

gramatyk (procedury decyzyjne, nie odkrywcze)– osłabienie wymagań: procedury ewaluacyjne– kompetencja i błędy wykonania– teorię formułuje się tak, by objęła przypadki 

wyraźne, a następnie stosuje w rozstrzygnięciach przypadków niewyraźnych

– gramatyka: urządzenie do produkowania zdań języka, który się analizuje [cdn.]

Bibliografia1. Chomsky Noam, Syntactic Structures, Mouton, 1957.

2. Chomsky Noam, Zagadnienia teorii składni, Ossolineum: Wrocław 1982.

3. Crystal David, The Cambridge Encyclopedia of Language, 2nd edition, Cambridge, UK: Cambridge U.P., 2000.

4. Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wyd. drugie. K. Polański (red.), Ossolineum: Wrocław 1999.

5. Greene Judith, Psycholingwistyka. Chomsky a psychologia, PWN: Warszawa 1977.

6. Lyons John, Chomsky, Biblioteka Wiedzy Współczesnej “Omega” nr 230, Wiedza Powszechna: Warszawa 1972.

7. Yule George, The Study of Language, 2nd ed., Cambridge, UK: Cambridge U.P., 1996.