Janusz Korczak OD A DO Z

A jak aforyzmy„Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat.”

„Jestem nie po to, aby mnie kochali i podziwiali, ale po to, abym ja działał i kochał. Nie obowiązkiem otoczenia pomagać mnie, ale ja mam obowiązek troszczenia się o świat,

o człowieka.”

„Być człowiekiem znaczy posiadać kryształową moralność, nieograniczoną tolerancyjność,do pasji posuniętą pracowitość, dążyć do ciągłego uzupełniania swego wykształcenia,

pomagać innym.”

„Nie takie ważne, żeby człowiek dużo wiedział, ale żeby dobrze wiedział, nie żeby umiał na pamięć, a żeby rozumiał,

nie żeby go wszystko troszkę obchodziło, a żeby go coś naprawdę zajmowało.”

„Szukaj własnej drogi. Poznaj siebie, zanim zechcesz dzieci poznać. Zdaj sobie sprawę z tego, do czego sam jesteś zdolny, zanim dzieciom poczniesz wykreślać zakres praw i obowiązków. Ze wszystkich

sam jesteś dzieckiem, które musisz poznać, wychować i wykształcić przede wszystkim.”

„Dobry wychowawca, który nie wtłacza a wyzwala, nie ciągnie a wznosi, nie ugniata a kształtuje, nie dyktuje a uczy, nie żąda a zapytuje – przeżyje wraz z dziećmi

wiele natchnionych chwil.”

„Jeśli nie wierzysz w duszę, musisz przecież uznać, że ciało twoje żyć będzie jako trawa zielona, jako obłok. Jesteś przecież wodą i prochem.”

B jak biografia Janusz Korczak urodził się 22 lipca 1878r. lub 1879r., zmarł 6 sierpnia 1942

roku. Był on pedagogiem , pediatrą, pisarzem oraz prekursorem walki o prawa dziecka. W latach szkolnych uczył się w ośmioklasowym gimnazjum w Pradze (Warszawa). Była to szkoła rosyjska, gdzie panowała żelazna dyscyplina. Jako 15-latek udzielał korepetycji, ponieważ po śmierci ojca jego rodzina znalazła się w bardzo trudnej sytuacji materialnej. Następnie studiował medycynę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Cesarskiego, a w 1899 roku wyjechał do Szwajcarii, by lepiej zapoznać się z twórczością pedagogiczną Pestalozziego. Szczególnie interesował się szkołami, szpitalami dziecięcymi oraz bezpłatnymi czytelniami dla dzieci i młodzieży. W 1905 roku otrzymał dyplom lekarza. Był współzałożycielem Domu Sierot dla dzieci żydowskich w Warszawie, który działał od 1912 do 1942 roku. Następny sierociniec - Nasz Dom - był wybudowany dla dzieci polskich (1919-1936). Korczak żądał równouprawnienia dziecka i szacunku dla najmłodszych. Napisał wiele książek dla dzieci („Król Maciuś I”, „Kajtuś Czarodziej”) oraz dzieła pedagogiczne („Jak kochać dziecko”, „Prawo dziecka do szacunku”). W latach 1926-1930 redagował gazetkę "Mały Przegląd", która była pismem kierowanym do dzieci. Był on także autorem pogadanek radiowych, gdzie głosił prawa dziecka oraz obronę tych praw. Zginął wraz z podopiecznymi w obozie zagłady w Treblince w 1942 roku, mimo że miał możliwość ucieczki.

C jak „Czytelnia dla Wszystkich”

Czytelnia dla wszystkich to polskie wydawnictwo, w którym Janusz Korczak publikował w latach 1898-1901.

W odcinkach pojawiała się tam jego powieść Dzieci ulicy.

D jak „Dom Sierot”Razem ze Stefanią

Wilczyńską założył i prowadził Dom Sierot

– dla dzieci żydowskich w Warszawie (pomiędzy 7 października 1912 i 1942). Korczak mieszkał na Krochmalnej 92 do

1932 roku, kiedy przeniósł się do mieszkania siostry przy

ul. Żurawiej 42. 2 października 1940 roku Dom Sierot został przeniesiony do getta na ulicę

Chłodną 33. W 1940, w czasie przenoszenia Domu Sierot, jego opiekun – został aresztowany.

Uwięziono go na Pawiaku i po kilku miesiącach zwolniono za kaucją.

Kolejnym lokum dla Domu była ulica Sienna 16/Śliska 9.

E jak edukacjaW lipcu 1885 posłano go do szkoły na Freta przygotowującej do nauki

w gimnazjum. W latach 1886-1897 uczęszczał do szkoły początkowej Augustyna Szmury przy ulicy Freta, a następnie w 1890 dostał się do ośmioklasowego VII Rządowego Gimnazjum Męskiego na warszawskiej Pradze (obecnie VIII Liceum Ogólnokształcące im. Władysława IV). Korczak uczył się języków obcych m.in. od służących. Ojciec trafił pierwszy raz do zakładu psychiatrycznego z objawami obłędu w roku 1891. Korczak jako uczeń V klasy, kiedy miał 17-18 lat, udzielał korepetycji, by pomóc w utrzymaniu rodziny. Maturę zdawał jako dwudziestoletni, młody mężczyzna. W 1898 rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu w Warszawie, na którym studiował sześć lat. Uczył się na Uniwersytecie Latającym.

F jak filmy • Jest pan wolny, doktorze Korczak niem." Sie sind frei Doktor Korczak."-

niemiecki film w reżyserii Aleksandra Forda z 1975 roku. Treścią filmu są ostatnie lata życia Janusza Korczaka, w którego rolę wcielił się Leo Genn.

• Korczak - polski film w reżyserii Andrzeja Wajdy z 1990 roku. Przedstawia losy dr. Korczaka i fragmentarycznie – zbrodnię nazistowską na dzieciachi ich opiekunach z Domu Sierot, w czasie realizacji "Akcji Reinhardt". Rolę Korczaka zagrał Wojciech Pszoniak.

G jak getto Ostatnie trzy miesiące swojego życia (od maja 1942) spędził

w Getcie warszawskim, gdzie w wolnych chwilach tworzył pamiętnik (opublikowany w Warszawie w 1958 roku). Pisanie rozpoczął w 1939 roku. Nie notował przez około 2,5 roku, kiedy całą jego energię wyczerpywała opieka nad dziećmi z Domu Sierot. W tym czasie zastanawiał się nad popełnieniem samobójstwa i bardziej humanitarną śmiercią (niż w komorze gazowej) dla paroletnich dzieci i ludzi starszych, umierających z głodu na ulicach getta. Newerly, późniejszy jego biograf, próbował w tym czasie dostarczyć mu fałszywe dokumenty z aryjskiej części miasta, ale Korczak odmówił wyjścia z getta, nie zdecydował się opuścić swych podopiecznych, choć międzynarodowa sława dawała mu szansę na przeczekanie wojny w każdym neutralnym kraju Zachodu.

H jak Henryk Goldszmit Janusz Korczak naprawdę nazywał się Henryk Goldszmit,

a literacki pseudonim, którego używał od 20. roku życia, powstał trochę przypadkowo. W 1898 r. zgłosił się na konkurs literacki, podpisując utwór imieniem i nazwiskiem wziętym z książki Józefa Ignacego Kraszewskiego „Historia o Janaszu Korczaku i o pięknej miecznikównie”. Pracę wyróżniono, ale informując o tym w gazecie, zmieniono imię na Janusz – i pisarz już przy takiej wersji pozostał.

I jak Igor Newerly

Igor Newerly (ur. 24 marca 1903, zm.

19 października 1987) – polski pisarz i pedagog. Od 1925 r.

rozpoczął w Warszawie działalność w postępowym

ruchu wychowawczym, nawiązując m.in. kontakt z Januszem Korczakiem.

W 1926 r. został jego sekretarzem, natomiast

w 1932 r. przejął od Korczaka redakcję Małego Przeglądu, który redagował do 1939 r.

J jak Józef Goldszmit Józef Goldszmit urodził się w 1844 r.

Był Polskim adwokatem żydowskiego pochodzenia. Poznał swojążonę Cecylię Gębicką w czasie wykładówdotyczących ślubów żydowskich. Urodził

mu się syn Henryk, znany później jakoJanusz Korczak. Około 1889 zachorowałpsychicznie i spędził ostatnie lata życiaW szpitalu psychiatrycznym. Zmarł 26

kwietnia 1896. Został pochowany w aleigłównej cmentarza żydowskiego

w Warszawie .

K jak Król Maciuś

Król Maciuś Pierwszy – powieść Janusza Korczaka, wydana w 1923.Opowiada ona o małym chłopcu, synu króla. Po śmierci ojca Maciuś sam zostaje królem. Chce pokazać , że jest odważny jak jego przodkowie. Gdy w kraju wybucha wojna, Maciuś z przyjacielem Felkiem przebiera się za zwykłego żołnierza i wyrusza na front. Tam uczy się pokory, szacunku dla życia, a jednocześnie bycia wytrwałym i opanowanym w każdej sytuacji. Tworzy dziecięcy sejm. Zamieszanie powstałe przez zrównanie dzieci z dorosłymi osłabia kraj Maciusia, na który znów najeżdżają sąsiedzi. Tym razem Maciuś, mimo walecznej obrony, przez tchórzostwo poddanych zostaje pokonany i osądzony. Zostaje skazany na rozstrzelanie, lecz kara w ostatniej chwili zostaje zmieniona na zesłanie na bezludną wyspę.Dalsza część jego przygód opisana jest w książce Król Maciuś na bezludnej wyspie.

L jak lekarz

Mały Przegląd – pismo dzieci i młodzieży założone przez Janusza Korczaka w październiku 1926 roku. Wydawane pomiędzy 1926-1939. Było bezpłatnym piątkowym dodatkiem do dziennika Nasz Przegląd. Początkowo dodatek miał objętość czterech stron a następnie sześciu. Od 1930 roku redaktorem został Jerzy Abramow-Newerly. Z Małym Przeglądem współpracowała Barbara Abramow-Newerly, która była sekretarzem redakcji. Pismo było pisane przez dzieci. Organizowało spotkania i dyskusje.

M jak Mały Przegląd

23 marca 1905 Korczak otrzymał dyplom lekarza. Odbywał praktykę w klinikach dziecięcych oraz analizował sposoby pracy w specjalistycznych zakładach wychowawczych. Pomiędzy 1914-1918 był młodszym ordynatorem szpitala dywizyjnego na froncie ukraińskim. Następnie został odwołany do pracy lekarskiej w przytułkach dla dzieci ukraińskich pod Kijowem. Pracował – na krótko – dla domu wychowawczego dla chłopców polskich w Kijowie, który prowadziła Maryna Rogowska-Falska. W 1918 Korczak wrócił do Warszawy i czasowo pełnił służbę lekarza w szpitalu epidemicznym w Łodzi i na Kamionku pod Warszawą.

O jak ostatni marszJanusz Korczak zginął wraz z wychowankami – wywieziony w początkach sierpnia 1942 z getta w wagonie bydlęcym. Dobrowolnie towarzyszył im w drodze na śmierć w komorze gazowej obozu zagłady w Treblince. Dzieci maszerowały czwórkami i niosły flagę Króla Maciusia I. Każde dziecko miało ze sobą ulubioną zabawkę lub książkę. Ukraińcy i SS-mani trzaskali batami i strzelali ponad tłumem dzieci, choć pochód był prowadzony przez jednego z nich – który widocznie darzył dzieci pewnym rodzajem sympatii.

P jak poglądyKorczak był zwolennikiem emancypacji dziecka, jego samostanowienia i

poszanowania praw. Samorządy wychowanków – małe parlamenty, imitowały świat dorosłych i przygotowywały małych ludzi do życia dorosłego. Podobnie było z innymi instytucjami, które istniały w rzeczywistości, a zostały zminiaturyzowane i zaadaptowane na potrzeby dziecka (np. sądy). "Dziecko kojarzy i rozumuje jak osoba dorosła – nie ma tylko jej bagażu doświadczeń". Pismo publikowane dla i przez dzieci było ich forum, kuźnią talentów i ważnym filarem asymilacji – zwłaszcza dzieci z ortodoksyjnych rodzin żydowskich. Lekarz Korczak opowiadał się za resocjalizacją oraz kompleksową i nowatorską opieką nad dziećmi z tak zwanego marginesu społecznego

R jak radio

W okresie międzywojennym współpracował z Polskim Radiem, w którym pod pseudonimem Stary Doktor był jedną

z najbardziej znanych osób w Polsce. Przez radio wygłaszał pogadanki o wychowaniu,

których słuchano całymi rodzinami.

S jak stosunek do dzieciWszystkie dzieci, które leczył lub wychowywał, uważał za własne. Twierdził, że

miejsce dziecka było w towarzystwie jego rówieśników, a nie w zaciszu domowym. Starał się zapewnić dzieciom beztroskie (co nie znaczy pozbawione obowiązków) i toczące się prostą i niewyszukaną ścieżką – dzieciństwo.

U jak utwory„Dzieci ulicy”- 1901r.

„Koszałki opałki”- 1905r. „Szkoła życia”- 1908r.

„Joski, Mośki, Srule”- 1910r. „Jozki, Jaśki, Franki”- 1911r.

„Sława”- 1912„Boba, spowiedź motyla, feralny tydzień”- 1914r.

„Momenty wychowawcze”- 1919r. „Jak kochać dziecko” (tom I)- 1920r.

„Jako kochać dziecko” (tom II)- 1921r. „O gazetce szkolnej”- 1921r.

„Rozprawa o fizycznym wychowaniu dzieci”- 1922r. „Sam na sam z Bogiem (Modlitwy ludzi się, którzy się nie modlą)”- 1922r.

„Kiedy znów będę miały”- 1925r. „Bankructwo małego Deka”- 1926r.

„Bezwstydnie krótkie”- 1926r. „Król Maciuś Pierwszy”- 1928r.

„Prawo dziecka do szacunku”- 1929r. „Prawidła życia”- 1930r.

„Senat szaleńców”- 1930r. „Król Maciuś na wyspie bezludnej”- 1931r.

„Kajtuś Czarodziej”- 1934r. „Uparty chłopiec”- 1937r.

„Ludzie są dobrzy”- 1938r. „Trzy wyprawy Herszka”- 1938r.

„Refleksje”- 1938r. „Pedagogika żartobliwa”- 1939r.

W jak Wawrzyn Akademicki• W 1937 r. Janusz Korczak został odznaczony

Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury.

Z jak zasługi

• założyciel pierwszego pisma redagowanego przez dzieci.

• stworzył samorząd wychowanków• osiągnięcia naukowe w resocjalizacji i nauki

dzieci

Bibliografia:www.wikipedia.pl

www.sciaga.plwww.bryk.pl

www.google.pl

ZSO6 w Bytomiu, Plac Klasztorny 2;tel. 32 281 38 84;Wykonawcy prezentacji:Aleksandra Szymuś – 14 lat, klasa IIA Alicja Pogoda – 14 lat, Klasa IIATytuł pracy:„Janusz Korczak od A do Z.”Nauczyciel nadzorujący pracę:Dorota Wiśniowska.