Jak pomóc Twojej klasie w nauce angielskiego · 2013-05-20 · Jak dzieci uczą się języka 9 3....

Jak pomóc Twojej klasie

w nauce angielskiego

Claire Selby

II Claire Selby_po POLSKU.indd 1II Claire Selby_po POLSKU.indd 1 2012-08-17 14:49:232012-08-17 14:49:23

Kluczowe dane przytoczone w książce znajdują potwierdzeniew powszechnie dostępnych publikacjach.

Koncepcje Spiral Language System, Language Box, Language Buttons oraz Matched Learning stanowią własność intelektualną Claire Selby©2010.

Tłumaczenie na język polski: Tomasz Zymer

Korekta: Magdalena Pilawska-Miksa

© 2012 MPFORMAT – wyłączny przedstawiciel Yellow House w Polsce (tel. 604 396 682, [email protected])

Wykorzystane ilustracje nie mogą być reprodukowane bez uprzedniej pisemnej zgody wydawcy.

Ilustracje: Stephanie Strickland

W Y D A W C A :Agora SAUl.Czerska 8/10Warszawa 00-732

Warszawa 2012

ISBN: 978-83-268-0763-3

Druk : Drukarnia Perfekt


Claire Selby Jak pomóc Twojej klasie w nauce angielskiego

www.claireselby.org 3

Spis treści

Rozdział strona

Część I Tło metodologiczne i badawcze. Podstawy nowej metodologii.

Wstęp do części I 51. Kiedy zacząć uczyć dzieci angielskiego 82. Jak dzieci uczą się języka 93. W jakich sytuacjach dzieci uczą się najlepiej 174. Wcześniejsze metody nauczania angielskiego 315. Spiralny System Nauki Języka™ 376. Angielski we współczesnym nauczaniu dzieci 657. Wnioski 80

Część II Przygotowanie i planowanie lekcji

Wstęp do części II 811. Od czego zacząć 822. Struktura i plan 853. Przygotowanie zajęć 874. Przegląd i sposoby wyboru dostępnych

materiałów kursowych 905. Początkujący w różnym wieku 926. Podejście drużynowe jako wsparcie przy nauce 947. Czytanie i pisanie po angielsku 978. Wnioski 98


Jak pomóc Twojej klasie w nauce angielskiego Claire Selby

4 www.claireselby.org

Część III Efektywne wykorzystanie materiałów 100Jak wybierać i wykorzystywać materiały

Wstęp do części III 1021. Pierwsze zetknięcie z grupą 1042. Organizacja zajęć 1123. Piosenki 1284. Historyjki 1425. Gry i zabawy 1576. Karty pracy 1607. Fiszki 1678. Plakaty na ścianę i z kieszonkami 1799. Kukiełki 18110. Pop-outs, czyli wysuwanki 18611. Rekwizyty przyniesione z domu lub ze szkoły 18712. Zadania manualne 18813. Technologia cyfrowa 19214. Święta i szczególne okazje 19415. Występy i spektakle - triumf na scenie 19516. Nagrody 19617. Wnioski 19618. Źródła wykorzystane w części I 19919. Bibliografi a 200

Defi nicje:• Mali uczniowie (young learners) – to dzieci w wieku od 6 do 10

lat, objęte nauczaniem w szkole podstawowej• Bardzo mali uczniowie (very young learners) - to dzieci w wieku

od 3 do 5 lat, przed rozpoczęciem nauki w szkole• Maluchy (infants) – to dzieci w wieku poniżej 3 lat




Wprowadzenie

Bez względu na to, czy jesteś doświadczonym, czy świeżo upieczonym nauczycielem angielskiego jako języka obcego, im więcej będziesz wiedział o sposobach, jakimi dzieci uczą się języka, tym lepiej będziesz potrafi ł im w tym pomóc.

Teraz jest właśnie odpowiedni moment, by zweryfi kować swoje spojrzenie na metody nauczania języka angielskiego jako języka obcego (Teaching English as a Foreign Language – w skrócie TEFL), ponieważ przybyły nam nowe źródła informacji.

Szczególnie istotne są dwa z nich:

• Badania naukowe w dziedzinie neurobiologii, poszukujące odpowiedzi na pytanie, jak umysł dziecka poznaje nowy język

• Doświadczenia pierwszej dekady systematycznego wprowadzania metodyki TEFL w grupach małych i bardzo małych uczniów.

Badania naukowePostępy psychoneurologii w ostatnich kilku dziesięcioleciach dostarczyły nam rzetelnej i przydatnej w praktyce wiedzy o tym, jak dzieci uczą się języka. W tej książce przedstawiam pokrótce najważniejsze odkrycia i wyjaśniam, dlaczego rządy państw na całym świecie kładą nacisk na wcześniejsze rozpoczynanie nauki drugiego języka.

Wnioski z praktyki nauczaniaWydawcy podręczników szkolnych dla dzieci pierwsze, jeszcze nieśmiałe kroki w dziedzinie nauczania angielskiego w szkole podstawowej i w okresie przedszkolnym poczynili mniej więcej dziesięć lat temu. Ja sama także, w odpowiedzi na zapotrzebowanie rodziców i szkół, zaczęłam dziesięć lat temu pracę nad przygotowaniem materiałów do nauki angielskiego w grupach przedszkolnych i młodszych. Nieco później powstało moje


Jak pomóc Twojej klasie uczyć się angielskiego Claire Selby


wydawnictwo - Yellow House Limited - specjalizujące się w tworzeniu, w oparciu o różne media, materiałów dla szkół i przedszkoli do nauki w domu i szkolenia nauczycieli na całym świecie.

Doświadczenia i obserwacje minionego dziesięciolecia wyposażyły dzisiejszych nauczycieli w prawdziwy bank praktycznych pomysłów i sprawdzonych sposobów pracy, które sprawiają, że nauczanie języka angielskiego w grupach szkolnych i młodszych staje się coraz skuteczniejsze.

Jest jeszcze jeden powód, dla którego warto przyjrzeć się ponownie metodom nauczania angielskiego w grupach dziecięcych. Z badań jasno wynika, że dzieci potrafi ą uczyć się szybko i skutecznie w znacznie młodszym wieku, niż to dawniej zakładano w pedagogice. Okazuje się, że w rzeczywistości najbardziej odpowiedni okres na rozpoczęcie nauki drugiego i trzeciego języka jest krótki i łatwo go przegapić. Nauczyciele, szkoły i rodzice mogą pomóc dziecku wykorzystać ten najlepszy okres, jeśli będą świadomi uwarunkowań wiekowych i będą potrafi li wprowadzać nowy język w sposób wykorzystujący naturalne zdolności dziecka już od najmłodszych lat. Nauka angielskiego jest obecnie priorytetem edukacyjnym w większości krajów – z oczywistych powodów. Angielski jest światowym językiem handlu i nauki; jest także językiem, w którym z wyboru porozumiewają się ludzie biorący udział w międzynarodowych przemianach społeczno-politycznych. Jest językiem komunikacji internetowej. Dlatego coraz bardziej nagląca staje się potrzeba nauki tego języka w jak najmłodszym wieku.

Kraje rozwinięte i rozwijające się poszukują nowych sposobów przyśpieszenia procesu nauki. Minister Edukacji pewnego państwa zapytał mnie niedawno: „Jak możemy pomóc dzieciom w naszych szkołach uczyć się angielskiego szybciej i skuteczniej?” W mojej odpowiedzi na to pytanie posłużę się wynikami badań i zgromadzonymi przez nauczycieli praktycznymi doświadczeniami.

Książka Jak pomóc Twojej klasie w nauce angielskiego czerpie inspirację z obu tych źródeł w poszukiwaniu nowych sposobów,


Claire Selby Jak pomóc Twojej klasie uczyć się angielskiego

które pomogą Twojej klasie poznawać język angielski sprawniej i bardziej efektywnie.

Podzieliłam tę książkę na trzy części:

W części I przedstawiam wyniki badań nad sposobami nauki i mechanizmami rozwoju umiejętności językowych u dzieci. Analizuję także miejsce języka angielskiego w szkolnych i przedszkolnych programach nauczania. Na koniec prezentuję proste metody pracy wykorzystujące wszystkie te uwarunkowania dla uzyskania optymalnych wyników oraz czytelny schemat, którym możemy się posłużyć przy planowaniu naszej pracy z dziećmi.

W części II wskazuję, jakie formy aktywności pomagają dzieciom utrwalać ścieżki pamięciowe oraz w jaki sposób można zbudować z tych rozmaitych form zrównoważony program nauki języka

Część III to praktyczny przewodnik po dostępnych materiałach i źródłach, wskazujący, jak połączyć wykorzystanie materiałów wirtualnych opartych o nowe technologie z pracą z materiałami tradycyjnymi.

Ograniczone rozmiary tej książeczki nie pozwalają mi zawrzeć w niej wszystkich propozycji gier językowych i kreatywnych zabaw, którymi chciałabym podzielić się z nauczycielami języka. Z wybranymi przykładami takich gier i zabaw można się zapoznać pod adresem internetowym: www.yellowh.com/guideforteachers.

Na tej samej stronie znajdziemy też informacje o szkoleniach i warsztatach dla nauczycieli.





Część I: Tło metodologiczne i badawcze. Podstawy nowej metodologii.

1. Kiedy zacząć uczyć dzieci angielskiego

To już ofi cjalne dane! Aby optymalnie wykorzystać swoje naturalne umiejętności językowe, dziecko powinno rozpocząć naukę drugiego języka przed ukończeniem trzeciego roku życia.Naukowcy zebrani na konferencji na temat akwizycji drugiego języka w Niemieckim Centrum Badań i Innowacji w Nowym Jorku potwierdzili wyniki swoich badań: dzieci powinny zaczynać naukę języka obcego „nie później niż w wieku trzech lat” *.

Ten wniosek nie jest dla naukowców niespodzianką. Badania testowe funkcji językowych umysłu dziecka trwały niemal całą dekadę i wszystkie ich rezultaty prowadziły do takiej właśnie konkluzji.

Teraz postaram się wyjaśnić, w jaki sposób i dlaczego zachodzi w umyśle akwizycja języka.

*Meisel, J. M. i Ullman, M.T. 2010




2. Jak dzieci uczą się języka

Dzieci rodzą się ze szczególnymi zdolnościami językowymi. Badania potwierdziły wyniki naszych powszechnych obserwacji – dzieciom łatwiej jest uczyć się języków obcych, niż dorosłym. Umysł dziecka jest specjalnie przystosowany do nauki i skutecznego stosowania języka. Tę funkcję umysłu dziecka określiłam jako Language Box (Skarbiec Językowy) – a jest ona zdumiewająca!

The Language Box




W rzeczywistości różne obszary mózgu odpowiadają za poszczególne aspekty zdolności językowych, jednak symboliczny obraz szkatułki lub skarbca z zamykanym wiekiem może być pomocny w zrozumieniu mechanizmu przyswajania języka. Language Box pozostaje otwarty tylko przez pewien czas – przez pierwsze siedem lat życia dziecka. Później wieko zaczyna się zamykać i w wieku lat jedenastu jest już, praktycznie rzecz biorąc, zatrzaśnięte.

Oczywiście można uczyć się języków także i później, jednak jest to znacznie trudniejsze, ponieważ nie mamy już do dyspozycji tych szczególnych narzędzi, w jakie Language Box wyposaża umysł dziecka. Dzięki tym unikalnym i niezwykle użytecznym narzędziom umysł dziecka posiada trzy kluczowe zdolności, które następnie stopniowo tracimy w miarę wchodzenia w dorosłość:

• Zdolność tworzenia wielojęzycznych map pojęciowych: Language Box automatycznie układa zasłyszane elementy różnych języków w uporządkowane grupy, co pozwala na wyodrębnienie i sprawne wykorzystanie każdego języka*.

• Automatyczne zastosowanie gramatyki: Language Box rozpoznaje reguły gramatyczne, a następnie stosuje je automatycznie do nowych pojęć opisywanych przy użyciu tej samej struktury. Oznacza to, że dzieci muszą aktywnie przyswajać tylko wyjątki od tych reguł**

• Doskonała wymowa: Language Box zachowuje pamięć układu mięśni twarzy przy wydobywaniu każdego nowego dźwięku i potrafi następnie ten układ odtwarzać. Małe dzieci mają miękki i elastyczny aparat mowy, co pozwala im na doskonałe opanowanie artykulacji w każdym języku***

* Petitto 2000 ** Chomsky 1957, Lidz i Gleitman 2004, Pinker 1994, 1995*** Pinker i Bloom 1990, Pinker 1997




Dźwięki, które dzieci uczą się wydobywać, pochodzą z ich otoczenia. Innymi słowy, dzieci uczą się wymawiać te dźwięki, które słyszą wokół siebie. Potencjalnie są zatem w stanie produkować dźwięki każdego języka, o ile tylko miały szansę słyszeć go w swoim otoczeniu w pierwszych latach rozwoju językowego.

To właśnie sprawia, że okres od najwcześniejszego dzieciństwa do wieku dziesięciu lat jest idealnym czasem nie tylko na naukę języka ojczystego, lecz także drugiego, a nawet trzeciego języka. W tym okresie dzieci mogą w pełni wykorzystywać zdolności językowe, co wiąże się z tym, że ich Language Box jest wciąż jeszcze otwarty.

Wielu rodziców nie chce, by ich dzieci zaczynały naukę języka angielskiego, zanim nie opanują w odpowiednim stopniu swojej ojczystej mowy – i niektórzy nauczyciele popierają takie podejście. Ich argumenty brzmią jednak przekonująco tylko dla osób, które nie znają mechanizmu działania Language Box. W rzeczywistości, jeśli nie wykorzystamy na czas tego, co on oferuje, to stracimy sposobność bezpowrotnie. I to właśnie nauczyciele mogą najlepiej pomóc dziecku spożytkować te nadzwyczajne możliwości.

Napełnianie skarbca językowego (Language Box)Niemowlęta zaczynają układać dźwięki we wzorce językowe już od urodzenia. Nikt nie każe dziecku, by zaczęło mówić „mama”, „baba”, „dada”. To ono samo instynktownie przysłuchuje się dźwiękom mowy ludzkiej i uważnie obserwuje układ ust innych osób. Później zaczyna używać własnych organów mowy do odtwarzania tych układów i dźwięków, jakie dzięki nim powstają.




Niemowlęta porządkują te dźwięki w zestawy wzorców językowych, czasami dodając do nich także inne odgłosy, które je zaciekawią: szczekanie psa, warkot silnika, śpiew ptaka, odgłos przelatującego samolotu, plusk spadającej wody i wiele innych. Później automatycznie oddzielają dźwięki mowy od innych zasłyszanych w otoczeniu.

Pod koniec pierwszego roku życia, dziecko zna już wystarczająco dużo wzorców dźwiękowych, by zacząć rozpoznawać poszczególne wyrazy. Dzieci ćwiczą „głużenie”, następnie „gaworzenie” i wydobywają mowopodobne dźwięki tak długo, aż nauczą się na tyle kontrolować swoje mięśnie twarzy, by zacząć wymawiać proste słowa.

Dzieci są bardzo praktyczne: ich pierwsze słowa będą zatem prawdopodobnie nazwami obiektów, których potrzebują lub pożądają. Czasami zdarza się, że dziecko zaskoczy nas czy rozbawi jakimś bardzo skomplikowanym pierwszym pełnym słowem, jednak zazwyczaj jest to „baba”, „lala”, „baja”, „pam” (lampa), itp.

Możemy sobie wyobrazić każde nowe słowo, którego uczy się dziecko, jako guzik językowy (Language Button). Nauczywszy się przydatnego słowa, dziecko zachowuje je w pamięci – i tak stopniowo powstaje cały zbiór guzików.

Nauka mowy zaczyna się zazwyczaj od poszczególnych rzeczowników. Za pomocą pojedynczych słów, dziecko próbuje wyrazić sens całego pojęcia lub zdania – są to tak zwane „wypowiedzi holofrastyczne”.*

W miarę upływu czasu dzieci łączą użyteczne elementy w dwuwyrazowe zbitki, takie, jak np. „lala”, „mama”, co oznacza:

*Konner, 2010




„Mamo, daj mi lalkę”. Jednak zasób słów, których używają, jest nadal ograniczony do ich niewielkiego świata codziennych potrzeb i doświadczeń.Wkrótce dziecko zaczyna dodawać do swojego repertuaru słów kilka podstawowych czasowników, które pozwalają mu zdobyć to, czego pragnie lub potrzebuje. Bardzo wcześnie pojawia się zazwyczaj słowo „da”.

Guziki językowe (Language Butt ons)

Kiedy dziecko spostrzeże, że łącząc czasowniki z rzeczownikami szybciej i pewniej uzyska to, czego potrzebuje, zaczyna składać wyrażenia takie, jak „lala – da”. Różne rodzaje słów można sobie wyobrazić w postaci różnokolorowych guzików. Na początku dziecko wybiera te najjaśniejsze i najbardziej przydatne. W miarę rozwoju mowy dodaje inne guziki, uzupełniając swoje wzorce językowe aż do wykształcenia pełnego modelu mowy. Po roku potrafi już wypowiedzieć proste zdanie, np. „lala jest duża”.




Ten sam schemat nabywania umiejętności językowych powtarza się w różnych kulturach i w odniesieniu do różnych języków. *

Dodajemy angielskiCo zatem dzieje się w mechaniźmie Language Box, jeśli wrzucimy doń guziki pochodzące z różnych języków? To właśnie jest najbardziej zdumiewające! Zostaną one poukładane, każdy z osobna, w zależności od charakterystycznych dla nich układów dźwięków**. Te nowe wzorce będą teraz przechowywane w skarbcu językowym niezależnie od siebie, w osobnych „sakiewkach językowych” (Bags of Buttons). Możemy sobie wyobrazić odrębną sakiewkę dla każdego języka: angielskiego, ojczystego, itd.

*Konner, 2010**Kovács i Mehler 2009




Sakiewka językowa




W wielojęzycznym Language Box wszystkie te sakiewki przechowywane są w tym samym „skarbcu”, a zatem dzieci mogą szybko i płynnie przechodzić od mówienia w jednym języku do wypowiedzi w innym. Natomiast języki, których nauczyliśmy się w późniejszym okresie życia, zajmują osobne przestrzenie w mózgu i to sprawia, że przełączanie się między nimi wymaga większego wysiłku. Tłumaczenia symultaniczne wykonują przeważnie osoby, które uczyły się dwóch języków od chwili narodzin, a zatem mogą przechodzić od jednego do drugiego szybciej i w sposób bardziej precyzyjny. Dzieje się tak dlatego, że sakiewki obu tych języków złożone są w jednym i tym samym miejscu – w Language Box.

Podobnie przedstawia się sytuacja, w której dziecko już poznawało dwa języki, zanim rozpoczęło naukę angielskiego. Mogły to być np. język narodowy oraz język lokalny lub dialekt. U tych dzieci wykształcą się po prostu trzy sakiewki językowe, wszystkie przechowywane w Language Box. Takie wielojęzyczne dzieci mogą co prawda początkowo robić nieco więcej błędów w mowie i stan ten może utrzymywać się kilka miesięcy dłużej, ale nie powinno to być powodem do zmartwienia, gdyż dzieci w tym wieku akceptują fakt, iż błędy są częścią nauki i nie wstydzą się ich tak, jak starsi uczniowie. Istotna przewaga małych uczniów drugiego i trzeciego języka nad dorosłymi polega zatem także na braku zakłopotania towarzyszącego robieniu błędów i ich korekcie.

Jak zatem możemy pomóc dzieciom uczyć się angielskiego lepiej i szybciej?




3. W jakich sytuacjach dzieci uczą się najlepiej

Pierwszym krokiem ku poprawie i przyśpieszeniu uzyskiwania wyników w nauce języka jest zrozumienie, w jakich sytuacjach dzieci uczą się najlepiej: • jak ich zdolności i talenty pomagają im się uczyć; • co je motywuje;• w jaki sposób nauka przekłada się na pamięć długotrwałą

W jaki sposób najefektywniej uczyć małe dzieci? Mali i bardzo mali uczniowie nie potrafi ą utrzymywać koncentracji przez dłuższy czas. Większość z nich nie została także jeszcze nauczona samodzielnej pracy. Jeśli zatem chcemy ich nauczyć nowej umiejętności, musimy zaprezentować ją w taki sposób, by przyswajały ją możliwie najlepiej.

Dobrze, ale w jaki sposób? Odpowiedź jest prosta – na wiele sposobów! I nie chodzi tu wcale o to, by uniknąć jasnej odpowiedzi. Chodzi raczej o zauważenie, że dzieci są otwarte na wiele różnych bodźców i wobec tego – także na naukę za pośrednictwem wielu różnych kanałów percepcji.

Dzieci nadal przyswajają wiele niezbędnych umiejętności życiowych, co powoduje, że wszystkie ich zmysły są szeroko otwarte i chłoną wiedzę. W przeciwieństwie do dorosłych, którzy pamiętają większość z tego, co zobaczą, jednak znacznie mniej z tego, co usłyszą, dzieci przyswajają i zachowują wiedzę niemal równie dobrze za pośrednictwem słuchu, wzroku i działania. To jest atut, a nie – problem. Możemy wykorzystać elastyczność i otwartość ich umysłów, by dotrzeć do nich na wiele różnych sposobów. Oznacza to, że jeśli wprowadzimy nowy materiał do




wyuczenia używając różnych technik, które aktywizują wszystkie trzy kanały percepcji, szanse, że dzieci przyswoją sobie i zapamiętają tę partię materiału znacznie wzrosną.

Z badań wynika, że różne dzieci mają różne preferencje, jeśli chodzi o najefektywniejsze sposoby nauki. Pierwszym naukowcem, który w pełni uświadomił nam te indywidualne różnice, był Howard Gardner - autor analizy modeli uczenia się znanej jako teoria inteligencji wielorakiej (Theory of multiple intelligences).

Implikacje teorii inteligencji wielorakiej w nauczaniuO inteligencji wielorakiej napisano już bardzo wiele, odkąd koncepcja ta została po raz pierwszy zaprezentowana przez Howarda Gardnera w jego książce Ramy umysłu. Teoria inteligencji wielorakiej (1983).

Profesor Gardner określił pierwotnie siedem obszarów zdolności, które wszyscy posiadamy, jednak w różnym stopniu. Nazwał te zdolności inteligencjami, zaś ich badanie – studium inteligencji wielorakiej.

Publikacja Howarda Gardnera zmieniła sposób, w jaki wielu pedagogów patrzy na proces nauki, choć wydano ją pierwotnie jako pracę z dziedziny psychologii. Autor zidentyfi kował siedem jasno zdefi niowanych zdolności i postawił tezę, że sposób, w jaki dana osoba podchodzi do danej sytuacji lub wyzwania zależy od przewagi tych lub innych zdolności oraz od proporcji pomiędzy nimi, które są różne dla każdego człowieka. Ludzie używają bardzo odmiennych zasobów osobowościowych przy rozwiązywaniu tego samego problemu – a to ze względu na różne rozłożenie akcentów w ich sposobach myślenia i reagowania na świat. Z perspektywy edukacyjnej oznacza to, że każdy człowiek będzie się uczył bardziej efektywnie, jeśli materiał




do nauki zostanie mu zaprezentowany tak, by był jak najłatwiej przyswajalny ze względu na dominujący u niego typ inteligencji.

Pedagodzy szybko zrozumieli implikacje tej teorii dla metodologii efektywnego nauczania dzieci. W podejściu tradycyjnym, wszystkie informacje były przeważnie przekazywane za pomocą kanału językowego lub logiczno-matematycznego, przez co uczniowie, u których dominowały inne typy inteligencji, nie korzystali w pełni z zajęć.

Siedem typów wielorakiej inteligencji Howarda Gardnera

Typ inteligencji Zdolność wiodąca

Językowa Słowa i język

Logiczno-matematyczna Logika i liczby

Muzyczna Muzyka, dźwięki i rytm

Kinestetyczna Kontrola ruchów ciała

Przestrzenno-wizualna Obrazy i przestrzeń

Interpersonalna Uczucia innych ludzi

Intrapersonalna Samoświadomość

Inteligencja językowa dotyczy wrażliwości na język mówiony i pisany, zarówno w aspekcie wyrażania własnych myśli, jak odbierania słów innych ludzi.


Niedostępne w wersji demonstracyjnej.

Zapraszamy do zakupu

pełnej wersji książki

w serwisie

Jak pomóc Twojej klasie w nauce angielskiego · 2013-05-20 · Jak dzieci uczą się języka 9 3....

Documents

Transcript of Jak pomóc Twojej klasie w nauce angielskiego · 2013-05-20 · Jak dzieci uczą się języka 9 3....