Jak bezpiecznie inwestować? - NBPortal · – bywają reklamowane jako produkty „bez sprawdzania...

Jak bezpiecznie inwestować?


2 Narodowy Bank Polski

Skrócony opis lekcji

Poziom: szkoła ponadgimnazjalna.

Przedmiot: podstawy przedsiębiorczości lub godzina wychowawcza.

Podstawa programowa kształcenia ogólnego: Podstawy przedsiębiorczości.

Człowiek przedsiębiorczy. Uczeń:

podejmuje racjonalne decyzje opierając się na posiadanych informacjach i ocenia skutki

własnych działań,

zna prawa konsumenta oraz wymienia instytucje stojące na ich straży.

Instytucje rynkowe. Uczeń:

rozróżnia formy inwestowania kapitału i dostrzega zróżnicowanie stopnia ryzyka

w zależności od rodzaju inwestycji oraz okresu inwestowania,

oblicza przewidywany zysk z przykładowej inwestycji kapitałowej w krótkim i długim

okresie,

analizuje oferty banków, funduszy inwestycyjnych, firm ubezpieczeniowych i funduszy

emerytalnych.

Cele zajęć:

Uczeń powinien:

wyróżniać i charakteryzować formy inwestowania środków finansowych,

uświadomić sobie istnienie różnych stopni ryzyka finansowego oraz związek pomiędzy

stopniem tego ryzyka oraz możliwym zyskiem z inwestycji,

krytycznie oceniać oferty banków i instytucji finansowych i rozumieć zagrożenia, płynące

z lokowania środków w instytucjach nieobjętych nadzorem państwowym,

poznać założenia kampanii „Nie daj się nabrać. Sprawdź, zanim podpiszesz” oraz

zawartość strony internetowej kampanii www.zanim-podpiszesz.pl,

przygotować się do racjonalnego podejmowania decyzji inwestycyjnych.



Pojęcia kluczowe:

Inwestowanie, depozyt, lokata terminowa, rachunek oszczędnościowy, oprocentowanie, odsetki,

kapitalizacja odsetek, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Komisja Nadzoru Finansowego,

parabanki.

Metody:

analiza „za” i „przeciw”,

dyskusja,

praca ze schematem,

analiza tekstów źródłowych.

Materiały:

1. Materiały zamieszczone na stronie „Zanim podpiszesz” http://www.zanim-podpiszesz.pl

- część „Chcę inwestować”:

Cztery zasady,

„Co nam grozi” – film „Zanim podpiszesz – inwestycje”,

Informacje Bankowego Funduszu Gwarancyjnego http://www.bfg.pl,

Informacje Komisji Nadzoru Finansowego (wyszukiwarka podmiotów objętych

nadzorem państwa http://www.knf.gov.pl/szukaj_podmioty.jsp).

2. Karta ćwiczenia dla grup - „Która lokata?”.

3. Karta ćwiczenia dla grup - „Co sprawdzisz, zanim zainwestujesz?”.

4. Podręczny słownik pojęć.

5. Arkusze papieru, flamastry.

Przebieg zajęć:

1.

Opowiedz uczniom o kampanii edukacyjnej „Zanim podpiszesz” (http://www.zanim-

podpiszesz.pl). Jej celem jest zwrócenie uwagi społeczeństwa na ryzyko związane z zawieraniem

umów finansowych, w tym przede wszystkim z zaciąganiem wysoko oprocentowanych, krótko-

terminowych pożyczek tzw. „chwilówek” oraz z korzystaniem z usług finansowych, które nie

podlegają szczególnemu nadzorowi państwa. Akcja społeczna jest współorganizowana przez



siedem instytucji publicznych: Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Komisję Nadzoru Finansowego,

Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Sprawiedliwości, Narodowy Bank Polski, Policję oraz

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

2.

Wyjaśnij uczniom, że w czasie zajęć przedyskutują najważniejsze zasady, jakich powinien

przestrzegać inwestor, lokujący pieniądze w banku lub instytucji finansowej. Poznają założenia

kampanii społecznej „Nie daj się nabrać. Sprawdź, zanim podpiszesz”, skierowanej do osób,

które zamierzają korzystać z usług instytucji, umożliwiających inwestorom pomnażanie środków

finansowych. Dowiedzą się również, jak chronić własne pieniądze i czego się wystrzegać, by nie

utracić zainwestowanego kapitału, a także jak sprawdzić, czy podmiot gromadzący pieniądze

jest objęty nadzorem państwowym.

3.

Zapoznaj klasę z zawartością strony internetowej kampanii „Nie daj się nabrać. Sprawdź,

zanim podpiszesz”, a zwłaszcza części pt. „Chcę inwestować”. Jeżeli dysponujesz tylko jednym

komputerem, omów krótko założenia kampanii i zwróć uwagę na zasoby strony, z których

inwestor powinien skorzystać przed podjęciem decyzji (rady dla inwestorów; słowniczek;

instytucje, sprawujące nadzór finansowy oraz gwarantujące bezpieczeństwo pieniędzy).

4.

Jeśli w sali znajduje się więcej komputerów, podziel uczniów na zespoły i każdemu przydziel

inne zagadnienie:

a) Grupa nr 1 – cele, organizatorzy i odbiorcy kampanii.

b) Grupa nr 2 – rady dla inwestorów.

c) Grupa nr 3 – wyjaśnienie pojęć (na podstawie Słowniczka): bank, bank spółdzielczy,

parabank, firma pożyczkowa, piramida finansowa, shadow banking.

d) Grupa nr 4 – instytucje, które chronią interesy inwestorów.

5.

Zostaw uczniom czas na wykonanie zadania (np.: 10 minut), a następnie poproś przedstawicieli

zespołów o omówienie poszczególnych problemów. Komentując wypowiedzi uczniów zwróć

szczególną uwagę na różnice pomiędzy bankami, a innymi instytucjami finansowymi, w tym

szczególnie firmami parabankowymi. Podkreśl, że banki (także banki spółdzielcze) i spółdzielcze

kasy oszczędnościowo- kredytowe (czyli tzw. SKOK-i) są w Polsce nadzorowane przez

państwową Komisję Nadzoru Finansowego.



6.

Zapoznaj uczniów z najważniejszymi treściami i narzędziami, zamieszczonymi na stronie KNF,

w tym z wyszukiwarką podmiotów nadzorowanych przez KNF

http://www.knf.gov.pl/szukaj_podmioty.jsp oraz ostrzeżeniami publicznymi przed powierza-

niem środków pieniężnych podmiotom nieobjętym nadzorem KNF:

http://bip.knf.gov.pl/?l=/Urzad_Komisji/042_Ostrzezenia_publiczne/000_index.html

7.

Podkreśl, że KNF prowadzi monitoring rynku finansowego i publikuje listę podmiotów, które

nie posiadają zezwolenia na wykonywanie czynności bankowych, w tym na przyjmowania

wkładów pieniężnych. Zgodnie z polskim prawem czynności bankowe wykonywane mogą być

tylko przez banki posiadające zezwolenie KNF. Każdy inwestor, podejmując decyzję, powinien

zapoznać się z listą podmiotów nadzorowanych (zakładka na stronie „Zanim podpiszesz”)

oraz z listą ostrzeżeń publicznych KNF.

8.

Powiedz, że kolejną ważną instytucją dla inwestorów jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

Poleć klasie przeczytanie materiałów, znajdujących się w zakładkach na stronie BFG: „Informacje

ogólne” http://www.bfg.pl/informacje-ogolne-0, „Depozyty podlegające ochronie”

http://www.bfg.pl/depozyty-podlegajace-ochronie oraz „Kwota objęta gwarancją”

http://www.bfg.pl/kwota-objeta-gwarancja.

9.

Następnie zapytaj uczniów:

a) Czyje depozyty podlegają, a czyje nie podlegają ochronie BFG?

b) Do jakiej wysokości depozyty są chronione przez BFG?

c) Kiedy BFG wypłaca pieniądze klientom?

d) Gdzie można znaleźć listę banków, w których depozyty klientów chroni BFG?

10.

Poproś ochotników o udzielenie odpowiedzi na pytania. Zwróć uwagę na wysokość sumy

gwarantowanej przez fundusz (do 100 000 euro – równowartość tej kwoty w złotych). Powiedz,

że inwestor powinien sprawdzić, czy bank (również spółdzielczy), znajduje się na liście banków

objętych tymi gwarancjami.



11.

Powiedz teraz uczniom, że w kolejnej części zajęć przygotują się do podejmowania decyzji

inwestycyjnej – założenia lokaty bankowej, która stanowi jedną z najbezpieczniejszych form

inwestowania.

12.

Podziel klasę na siedem zespołów, a potem każdemu z nich udostępnij materiał „Lokata idealna

dla Ciebie” dostępny na stronie:

http://www.zanim-podpiszesz.pl/pdf/Lokata_idealna_dla_Ciebie.pdf

oraz kartę ćwiczenia „Która lokata?”, papier i flamastry. Po przeczytaniu tekstu przez uczniów

zapytaj:

a) Na co należy zwrócić uwagę zakładając lokatę?

b) Na czym polega kapitalizacja odsetek?

13.

Skomentuj wypowiedzi ochotników. Podkreśl, że aby dowiedzieć się, jaki dochód może

przynieść depozyt, inwestor powinien sprawdzić wysokość oprocentowania oferowanego przez

bank. Powinien też dowiedzieć się, jak często odsetki będą kapitalizowane (czyli doliczane

do złożonego kapitału) oraz zdecydować, na jak długo złożyć pieniądze (wysokość oprocento-

wania zależy od terminu – im dłuższy, tym oprocentowanie może być wyższe). Zachęć uczniów

do posługiwania się kalkulatorami lokat (np.: zamieszczonymi na stronie NBPortal.pl – Portalu

Edukacji Ekonomicznej NBP - http://www.nbportal.pl/pl/np/porady/kalkulatory/kalkulator1).

14.

Następnie przydziel poszczególnym zespołom jeden z rodzajów lokat. Zostaw uczniom czas

na wypisanie w tabeli argumentów „za” i „przeciw” danej formy inwestowania pieniędzy

w banku (lokata terminowa, rachunek oszczędnościowy, plan systematycznego oszczędzania,

lokata rentierska, progresywna, strukturyzowana, z funduszem inwestycyjnym).

15.

Po omówieniu plusów i minusów lokat przez przedstawicieli grup zapytaj ochotników, jak

chcieliby zainwestować własne pieniądze i co powinni sprawdzić przed podjęciem decyzji.

Wyjaśnij, że inwestor musi wiedzieć, że niektóre instytucje, zachęcające klientów do składania



depozytów i inwestowania oraz obiecujące wysokie zyski nie mają licencji KNF na prowadzenie

działalności bankowej, a środki powierzone im przez inwestorów nie są gwarantowane przez

BFG. Klienci mogą więc nie tylko nie uzyskać dochodów z inwestycji, ale też mogą stracić

powierzone tym instytucjom środki finansowe. Jeśli dysponujesz czasem, możesz polecić klasie

zapoznanie się ze studium przypadków, zamieszczonym na stronie „Zanim podpiszesz”.

16.

Na zakończenie zajęć poproś zespoły o wykonanie ćwiczenia „Co sprawdzisz, zanim zainwestu-

jesz?”. Uczniowie wypełniają schemat, notując, co musi sprawdzić przyszły inwestor oraz

z jakich narzędzi (np.: kalkulatorów, stron internetowych banków czy innych instytucji, ulotek),

powinien skorzystać. Po omówieniu wyników ćwiczenia przez poszczególne grupy podsumuj

zajęcia. Porozmawiaj krótko z uczniami na temat: Jak przygotować się do inwestowania

w przyszłości własnych pieniędzy?



Karta ćwiczenia dla grup - „Która lokata?”

Pracując w zespołach, zapoznajcie się z tekstem „Lokata idealna dla Ciebie”

http://www.zanim-podpiszesz.pl/pdf/Lokata_idealna_dla_Ciebie.pdf

Przygotujcie odpowiedzi na pytania:

a) Na co zwrócić uwagę, zakładając lokatę?

b) Na czym polega kapitalizacja odsetek?

Następnie wypiszcie w tabeli argumenty „za” i „przeciw” jednej z poniższych form inwestowa-

nia pieniędzy i wybierzcie przedstawiciela, który zaprezentuje ustalenia:

Grupa 1 – lokata terminowa,

Grupa 2 – rachunek oszczędnościowy,

Grupa 3 – plan systematycznego oszczędzania,

Grupa 4 – lokata rentierska,

Grupa 5 – lokata progresywna,

Grupa 6 – lokata strukturyzowana,

Grupa 7 – lokata z funduszem.

Tabela do uzupełnienia 1.

Forma inwestowania

Argumenty „za” Argumenty „przeciw”

Karta ćwiczenia dla grup - „Co sprawdzisz, zanim zainwestujesz?”:

Pracując w zespołach, wypełnijcie poniższy schemat. Zanotujcie, co powinien sprawdzić

inwestor, zanim zdecyduje, gdzie i na jakich warunkach ulokować pieniądze. Wpiszcie źródła



informacji czy narzędzia (np.: kalkulatory, strony internetowe banków i innych instytucji, ulotki,

umowy), które umożliwią stwierdzenie, czy planowana inwestycja jest korzystna i bezpieczna.

Przedstawiciel grupy omówi zapisy na forum klasy.

Tabela do uzupełnienia 2.

Co sprawdzić? Jak? Narzędzia do wykorzystania:

Np.: wysokość oprocentowania Np.: kalkulator lokat, oferty różnych banków,

umowa z bankiem



Podręczny słownik pojęć:

Bank

Podmiot działający na podstawie zezwolenia i nadzorowany przez Komisję Nadzoru Finanso-

wego, którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów oraz

dokonywaniu rozliczeń pieniężnych.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG)

Instytucja gwarantująca depozyty w bankach z siedzibą w Polsce oraz prowadząca działalność

pomocową wobec banków spółdzielczych i banków komercyjnych zagrożonych niewypła-

calnością. W przypadku zawieszenia działalności banku i ustanowienia zarządu komisarycznego

bądź złożenia wniosku o ogłoszenie jego upadłości BFG wypłaca klientom środki zgromadzone

w banku do kwoty nieprzekraczającej równowartości w złotych 100.000 EUR w ciągu 20 dni.

Więcej informacji patrz: www.bfg.pl.

Chwilówka

Łatwo i szybko dostępna pożyczka/kredyt, najczęściej w wysokości od kilkudziesięciu złotych

do kilku tysięcy złotych na krótki okres. To najpopularniejsza forma drobnych pożyczek

udzielanych często na niekorzystnych dla klienta i niejasnych warunkach, dlatego – dla zachęty

– bywają reklamowane jako produkty „bez sprawdzania w BIK”, „pożyczki prywatne”,

„bez zbędnych formalności”, „bez poręczycieli” lub „pozabankowe” dla tych, którzy nie mogą

liczyć na kredyt w banku.

Firma pożyczkowa

Podmiot nie będący bankiem, którego działalność polega na udzielaniu pożyczek osobom

fizycznym lub przedsiębiorstwom. Pożyczki udzielane są z własnych środków, a nie z funduszy

zdeponowanych przez klientów. Podmiot ten nie podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finanso-

wego. Zawierając umowę o pożyczkę należy zwrócić szczególną uwagę na wymagania pożycz-

kodawcy związane z zabezpieczeniem oraz na całkowity koszt pożyczki obejmujący oprocento-

wanie, prowizje oraz wszelkie dodatkowe opłaty związane z jego udzieleniem oraz obsługą

w trakcie trwania umowy.

Inwestycja

Rodzaj świadomego i celowego wydatku/nakładów środków pieniężnych na określone dobra,

które w ustalonym czasie mają lub powinny przynieść dochód. Komisja Nadzoru Finansowego



(KNF) Instytucja państwowa, sprawująca nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitało-

wym, ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz nad instytucjami pieniądza elektronicznego.

Celem KNF jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, jego stabilno-

ści, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, wzmacnianie zaufania do rynku, a także zapewnienie

ochrony interesów jego uczestników. Więcej informacji patrz: www.knf.gov.pl.

Kredyt

Umowa, na mocy której kredytodawca (bank, SKOK) przekazuje do dyspozycji kredytobiorcy

określoną kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel, a kredytobiorca

zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami i ewentualnymi prowizjami w ustalonych

w umowie terminach.

Odsetki

Dochód z udostępnienia bankowi środków pieniężnych z tytułu depozytu/lokaty lub koszt

pozyskania środków pieniężnych w formie kredytu/pożyczki. Ich wysokość zależy od oprocen-

towania ustalonego pomiędzy stronami umowy lokaty lub umowy kredytu/pożyczki.

Oprocentowanie

Stopa procentowa podawana w skali rocznej, określająca wysokość odsetek od depozytu, które

otrzyma depozytariusz lub odsetek od pożyczki/kredytu, które będzie płacić pożyczkobiorca.

Parabank

Polskie prawo nie definiuje pojęcia „parabanku”. Pojęciem tym jednak powinno określać się

podmiot, niebędący bankiem ani instytucją uprawnioną, do przyjmowania depozytów i udziela-

nia kredytów, lecz wykonujący czynności podobne do czynności bankowych i niepodlegający

nadzorowi finansowemu, sprawowanemu przez organ nadzoru.

Podmiot nadzorowany

Podmiot posiadający zezwolenie KNF prowadzący działalność zastrzeżoną dla takich podmio-

tów jak banki, domy maklerskie, fundusze inwestycyjne, otwarte fundusze emerytalne, zakłady

ubezpieczeń, emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowa-

nym (np.: na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie).



Pożyczka

Umowa, na podstawie której firma pożyczkowa, bank lub osoba fizyczna (pożyczkodawca)

przekazuje innej osobie (pożyczkobiorca) określoną kwotę środków pieniężnych. Pożyczkobiorca

po upływie określonego terminu spłaca pożyczkę wraz z odsetkami. W przeciwieństwie

do kredytu bankowego w umowie pożyczki nie jest wymagane określenie celu pożyczki. Umowa

pożyczki na kwotę przekraczającą 500 zł powinna być zawarta na piśmie.

RRSO

Inaczej rzeczywista roczna stopa oprocentowania – stopa procentowa pożyczki/kredytu wyliczo-

na zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim. RRSO pozwala na łatwiejsze porównanie ofert

kredytowych i pożyczkowych, ponieważ oprócz oprocentowania uwzględnia ona także pozosta-

łe koszty kredytu (np.: prowizje, ubezpieczenie, opłaty przygotowawcze).

Shadow banking

Równoległy system bankowy, na który składają się podmioty oferujące produkty i usługi

finansowe nie podlegające nadzorowi KNF. W Polsce do tego typu instytucji można zaliczyć

firmy udzielające pożyczek ze środków własnych oraz podmioty nielegalnie gromadzące środki

klientów w celu obciążania ich ryzykiem.

Stopa oprocentowania

Patrz: oprocentowanie.

Stopa zwrotu

Ważny wskaźnik dotyczący opłacalności inwestycji. Relacja zysku do wartości zainwestowanego

kapitału (w procentach).

www.nbp.pl

Jak bezpiecznie inwestować? - NBPortal · – bywają reklamowane jako produkty „bez sprawdzania...

Documents

Transcript of Jak bezpiecznie inwestować? - NBPortal · – bywają reklamowane jako produkty „bez sprawdzania...