Jajko obiektem badań Jajko obiektem badań biologa, chemika i biologa, chemika i

fizyka.fizyka.

Białko jako rodzaj substancji Białko jako rodzaj substancji chemicznej: chemicznej:

ALBUMINA-pierwsze poznane białko z jaja ALBUMINA-pierwsze poznane białko z jaja kurzego: kurzego:

CC237237HH386386OO7878NN5858SS22

HEMOGLOBINA- czerwony barwnik krwi: HEMOGLOBINA- czerwony barwnik krwi: (C(C738738HH11601160OO208208NN203203SS22Fe)Fe)44

KAZEINA-białko w mleku:KAZEINA-białko w mleku:CC18641864HH30123012OO576576NN468468SS2121

Białko jako rodzaj substancji Białko jako rodzaj substancji chemicznej cd.:chemicznej cd.:

CHLOROPLASTYNA- zielony barwnik;CHLOROPLASTYNA- zielony barwnik; ADRENALINA- hormon stresu;ADRENALINA- hormon stresu; PEPSYNA- enzym trawiący białko.PEPSYNA- enzym trawiący białko.

Budowa białekBudowa białek Naturalne polimery,Naturalne polimery, Zbudowane z kilkuset aminokwasów Zbudowane z kilkuset aminokwasów

połączonych wiązaniem peptydowym:połączonych wiązaniem peptydowym:

Przykłady aminokwasów budujących Przykłady aminokwasów budujących białka: alanina, glicyna, cysteina, lizyna.białka: alanina, glicyna, cysteina, lizyna.

C : 50% - 54%C : 50% - 54%OO2 2 : 21% - 23%: 21% - 23%NN2 2 : 15% - 17%: 15% - 17%HH2 2 : 6% - 7%: 6% - 7%S : 0% - 2,5%S : 0% - 2,5%P : 0%-0,5%P : 0%-0,5%

Skład pierwiastkowy białek:Skład pierwiastkowy białek:

Reakcje charakterystyczne Reakcje charakterystyczne pozwalające na wykrycie pozwalające na wykrycie

białka:białka:

Reakcja ksantoproteinowa (ksanto-Reakcja ksantoproteinowa (ksanto-żółty, proteina-białko): białko ścina żółty, proteina-białko): białko ścina się i żółknie pod wpływem się i żółknie pod wpływem stężonego stężonego HNOHNO33,,

Reakcja biuretowa: pod wpływem Reakcja biuretowa: pod wpływem Cu(OH)Cu(OH)22

białko ścina się i zmienia białko ścina się i zmienia zabarwienie na ciemnofioletowe.zabarwienie na ciemnofioletowe.

Wrogowie Wrogowie białek:białek:

Kwasy,Kwasy, Zasady Zasady

(wodorotlenki),(wodorotlenki), Alkohole,Alkohole, Sole metali lekkichSole metali lekkich,, Sole metali ciężkich,Sole metali ciężkich, Roztwór cukru,Roztwór cukru, Coca cola,Coca cola, Zalewa z ogórków Zalewa z ogórków

korniszonów.korniszonów.

Temperatura.Temperatura.

Pod wpływem tych czynników białko ulega ścięciu. Jeśli proces ścinania się białka jest odwracalny to nazywamy go koagulacją, gdy nie- proces zwany jest denaturacją.

Skład i budowa jaja Skład i budowa jaja kurzego:kurzego:

•Woda 74%(37g)

•Białko 12%(6g)

•Tłuszcz 12%(6g)

•Substancje mineralne 2% (1g)

•Masa jaja 50g

Badanie składu skorupki jaja:Badanie składu skorupki jaja:

222333 )(2 COOHCOOCHCaCOOHCHCaCO

2223 2 COOHCaClHClCaCO

Pierwszą reakcję możesz sam wykonać w domu,

a drugą w pracowni chemicznej przy zachowaniu

należnej ostrożności!

Zjawisko osmozy-pZjawisko osmozy-powiększanie owiększanie jaja kurzego do rozmiarów jaja jaja kurzego do rozmiarów jaja

krokodyla:krokodyla:Polega na zdolności Polega na zdolności przenikaniaprzenikania cząsteczek cząsteczek

ciała ciała rozpuszczonego przez błonę rozpuszczonego przez błonę

półprzepuszczalną ,półprzepuszczalną ,jaką jest w przypadku jajka błonka jaką jest w przypadku jajka błonka

znajdująca się znajdująca się między skorupką jajka, a białkiem i między skorupką jajka, a białkiem i

żółtkiem żółtkiem w środku. W jajku, które pozbawione jest w środku. W jajku, które pozbawione jest skorupki i zanurzone jest w wodzie proces skorupki i zanurzone jest w wodzie proces

osmozy zachodzi ku środkowi jajka, osmozy zachodzi ku środkowi jajka, cząsteczki białka nie mogą przeniknąć cząsteczki białka nie mogą przeniknąć przez błonę na zewnątrz ze względu na przez błonę na zewnątrz ze względu na

duże rozmiary w porównaniu z duże rozmiary w porównaniu z porami w błonie, co jest możliwe dla porami w błonie, co jest możliwe dla

małych cząsteczek wody.małych cząsteczek wody.

Efekt Tyndalla:Efekt Tyndalla:

Białko jaja kurzego Białko jaja kurzego rozpuszcza się w wodzie, rozpuszcza się w wodzie, tworząc tzw. roztwór tworząc tzw. roztwór koloidalny. Dla roztworu koloidalny. Dla roztworu tego charakterystyczny tego charakterystyczny jest jest efekt Tyndallaefekt Tyndalla- - smuga światła staje się smuga światła staje się widoczna w tym widoczna w tym roztworze podobnie jak roztworze podobnie jak promienie Słońca jest promienie Słońca jest widoczny w zakurzonym widoczny w zakurzonym powietrzu. Światło powietrzu. Światło rozprasza się na rozprasza się na większych cząsteczkach większych cząsteczkach białka w tym roztworze.białka w tym roztworze.

Zgadnij czyje to jajo?Zgadnij czyje to jajo?

Czy słyszeliście o jajku Ledy i Czy słyszeliście o jajku Ledy i jajku Kolumba i o zwyczaju jajku Kolumba i o zwyczaju obrzucania się jajkami nie tylko obrzucania się jajkami nie tylko tymi zepsutymi z zapachem tymi zepsutymi z zapachem siarkowodoru, ale żarty na siarkowodoru, ale żarty na stronę. stronę.

Teraz poważnie!Teraz poważnie!

Ciekawostki o jajkach:Ciekawostki o jajkach: Pierwsze zdobione jajko Pierwsze zdobione jajko

pojawiły się w pojawiły się w starożytności (Egipcjanie, starożytności (Egipcjanie, Persowie, Chińczycy, Persowie, Chińczycy, Fenicjanie, Rzymianie),Fenicjanie, Rzymianie),

Najdawniejsze polskie Najdawniejsze polskie pisanki pochodzą z X pisanki pochodzą z X wieku, wieku,

Jajko jest symbolem Jajko jest symbolem nowego życia,nowego życia,

Jajko zakopane w Jajko zakopane w piaskach Sahary może piaskach Sahary może zostać ugotowane na zostać ugotowane na twardo, twardo,

Białka jest więcej w Białka jest więcej w żółtku niż w samym białku żółtku niż w samym białku jaja kurzego (o 4 %),jaja kurzego (o 4 %),

Białka żółtek bogate w Białka żółtek bogate w enzymy i związki fosforu i enzymy i związki fosforu i siarki polecane są dla siarki polecane są dla intelektualistów i intelektualistów i uczących się, czyli dla nas uczących się, czyli dla nas wszystkich.wszystkich.

Od XI do XV wieku w Od XI do XV wieku w budownictwie sakralnym budownictwie sakralnym w Europie stosowano w Europie stosowano białko jaja kurzego do białko jaja kurzego do zaprawy murarskiej. zaprawy murarskiej.

Po powrocie do domu Po powrocie do domu zjedz jajko!zjedz jajko!

Młodzieży wystarczy 7 sztuk tygodniowo, a dorosłym 5 Młodzieży wystarczy 7 sztuk tygodniowo, a dorosłym 5 sztuk, natomiast tym, którzy boją się sklerozy wystarczy tylko 2 jaja sztuk, natomiast tym, którzy boją się sklerozy wystarczy tylko 2 jaja

na tydzień. Jajka są bogate w witaminy: A(zapobiega kurzej na tydzień. Jajka są bogate w witaminy: A(zapobiega kurzej ślepocie) ,D(zapobiega krzywicy), B(zapobiega między innymi ślepocie) ,D(zapobiega krzywicy), B(zapobiega między innymi

zahamowaniu wzrostu i zajadom),zahamowaniu wzrostu i zajadom),F (skutkiem niedoboru jest bezpłodność),K(reguluje krzepliwość krwi).F (skutkiem niedoboru jest bezpłodność),K(reguluje krzepliwość krwi).

Ale dlatego, że są tak doskonałe nie należy ich Ale dlatego, że są tak doskonałe nie należy ich jadać zbyt wiele!jadać zbyt wiele!

Przesądy dotyczące jajek:Przesądy dotyczące jajek: W ludowych wierzeniach jajko rozlane na W ludowych wierzeniach jajko rozlane na

ciele leczyło chorobę, zamurowanie jajka ciele leczyło chorobę, zamurowanie jajka w ścianie domu miało zapewnić jego w ścianie domu miało zapewnić jego mieszkańcom bezpieczeństwo, mieszkańcom bezpieczeństwo, wydmuszka pozostawiona pod drzewem wydmuszka pozostawiona pod drzewem chroniła je przed szkodnikami, jajko chroniła je przed szkodnikami, jajko pomagało zdobyć dziewczynę lub pomagało zdobyć dziewczynę lub chłopaka, zapewniało szczęście i chłopaka, zapewniało szczęście i pomyślność: pomyślność: Staropolskie życzenie:Staropolskie życzenie:

„„Komu miłuję, temu daruję!”Komu miłuję, temu daruję!”

Anglicy wierzą, że: Anglicy wierzą, że: złodziej, który ukradłby jajka złodziej, który ukradłby jajka

będzie skazany przez los na nędzę będzie skazany przez los na nędzę trwającą po 7 lat za każde jajko, trwającą po 7 lat za każde jajko,

nie można też pożyczać ani nie można też pożyczać ani darować jajek w niedzielę, bo darować jajek w niedzielę, bo przynosi to obu stronom przynosi to obu stronom nieszczęście.nieszczęście.

Co było pierwsze jajko czy Co było pierwsze jajko czy kura?kura?

Jest to jedno z pierwszych pytań Jest to jedno z pierwszych pytań filozoficznych.filozoficznych.

Pierwsze zdecydowanie było jajko z kurą, albo kura z jajkiem albo jedno i drugie, albo nie było ani jajka ani kury, ale z drugiej strony mogło być samo jajko bez kury, natomiast z trzeciej strony mogłaby być sama kura bez jajka, a może na odwrót?

Niestety nie ma Niestety nie ma możliwości poprawnej możliwości poprawnej

odpowiedzi!odpowiedzi!

Tak postawione pytanie sugeruje nam Tak postawione pytanie sugeruje nam tylko dwie możliwości odpowiedzi, ale tylko dwie możliwości odpowiedzi, ale obie możemy podważyć:obie możemy podważyć:

Jeżeli jajko, to skąd się wzięło, musiało Jeżeli jajko, to skąd się wzięło, musiało zostać złożone przez kurę...?zostać złożone przez kurę...?

Jeżeli kura, to skąd się wzięła, musiała Jeżeli kura, to skąd się wzięła, musiała się przecież wykluć z jajka...?się przecież wykluć z jajka...?

Z okazji zbliżających się świąt Z okazji zbliżających się świąt

wielkanocnych:wielkanocnych: Kolorowych jajeczek, Kolorowych jajeczek, wacianych owieczek,wacianych owieczek,

rozkicanych króliczków.rozkicanych króliczków.Pyszności w koszyczku,Pyszności w koszyczku,

a przede wszystkim udanegoa przede wszystkim udanego lania w dniu „suchego ubrania”lania w dniu „suchego ubrania”

Dziękuję za obejrzenie Dziękuję za obejrzenie prezentacji, zapraszam na prezentacji, zapraszam na

degustację .degustację .