IV. ANALIZA ORAZ OCENA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW …Zinwentaryzowane przez Państwowy Instytut...

ABRYS Technika Sp. z o.o. Program Ochrony Środowiska

dla Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie

IV. ANALIZA ORAZ OCENA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW

ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

65


ŚRODOWISKA

4.1 Rzeźba terenu i przypowierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej

Obszar Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie należy zaliczyć pod względem

morfologicznym do terenów urozmaiconych. Ukształtowanie terenu, rzeźba, gleby, wody

oraz krajobraz gminy, są pochodzenia polodowcowego i tworzą krajobraz młodoglacjalny.

Cechy krajobrazowe są pochodnymi procesów zlodowacenia skandynawskiego, a zwłaszcza

ostatniego najmłodszego glacjału zwanego bałtyckim.

Ukształtowanie terenu gminy na pograniczu wysoczyzny pomorskiej i pradoliny Noteci

nie stwarza problemów w zagospodarowywaniu obszaru. Najniżej położony punkt

wysokościowy na terenie gminy wynosi 26 m n.p.m., natomiast najwyższe wzniesienie sięga

wysokości 129 m n.p.m.

4.2 Budowa geologiczna

4.2.1 Uwarunkowania ogólne

Omawiany obszar pod względem geologicznym położony jest w całości w obrębie

jednostki geologiczno-strukturalnej zwanej Zachodnioeuropejską Platformą Paleozoiczną

w obrębie tzw. niecki szczecineckiej i bloku Gorzowa. Fundamentem są sfałdowane skały

osadowe powstałe podczas ery paleozoicznej, wskutek odparowania wód morskich

pokrywających ten teren w permie górnym.

Obszar gminy tworzą głównie utwory czwartorzędowe reprezentowane przez utwory

plejstoceńskie w postaci; glin zwałowych, piasków, żwirów, mułków, iłów. Występują tu także

utwory holoceńskie, do których zaliczane są piaski, namuły, mady wyściełające dna dolin

rzecznych i jeziornych.

Powierzchnie gminy pokrywają głównie utwory czwartorzędowe w postaci; glin

zwałowych, piasków, żwirów, mułków, iłów. Występują tu także utwory holoceńskie, do

których zaliczane są piaski, namuły, mady wyściełające dna dolin rzecznych i jeziornych.

4.2.2 Zasoby kopalin

Na terenie gminy istnieją 3 rozpoznane i udokumentowane złoża kruszywa

naturalnego. Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania poszczególnych złóż

zastawiono w tabeli 19.





66

Złoża kopalin gminy Strzelce Krajeńskie T a b e l a 19.

Rodzaj kopaliny Nazwa złoża

Zasoby w tys. t

wydobycie stan

geologiczne przemysłowe

Kruszywo naturalne Danków * 774 - - R

Przyłęg * 1616 - - Z

Żabicko 5454 - - R Źródło: PGI, stan na koniec 2002 roku

* - złoża zawierające piasek ze żwirem

Skróty literowe stanu zagospodarowania zasobów w wykazach złóż oznaczają:

R – złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo; Z – złoże zaniechane;

Według powiatowego programu ochrony środowiska na terenie gminy Strzelce

Krajeńskie w rejonie wsi Długie rozpoznano występowanie mineralizowane wody podziemne

o pochodzeniu liasowym. W rejonie wsi Długie zaprojektowany został otwór badawczo-

eksploatacyjny do głębokości 800 m. Otwór czeka na zatwierdzenie. Brak jest informacji na

temat dalszych planów eksploatacji wód.

Zinwentaryzowane przez Państwowy Instytut Geologiczny, Zakład Geologii

Gospodarczej złoża kruszyw naturalnych na terenie gminy Strzelce Krajeńskie nie są

eksploatowane. Najbliżej eksploatowane złoża tego surowca znajdują się na terenach gmin

sąsiednich w miejscowościach Przesieka i Zwierzyń.

Złoża rozpoznane w miejscowościach Danków i Żabicko mogą więc w przyszłości stanowić

rezerwę surowcową dla regionu.

Należy pamiętać, że eksploatacja surowców mineralnych (żwir, piasek), powoduje

lokalne zmiany w przypowierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej, między innymi w postaci

obszarów wyłączonych z użytkowania (grunty zdewastowane oraz zdegradowane)

i zniszczenia warstwy glebowej, a także ułatwionej infiltracji zanieczyszczeń do wód

gruntowych.

Na terenie gminy nie ma zarejestrowanych podmiotów prowadzących tego typu

działalność gospodarczą, jednak mogą istnieć miejsca eksploatacji kruszywa naturalnego

drobnego (piasku). Wszystkie wyrobiska związane są z nie koncesjonowanym pozyskiem

surowca na potrzeby miejscowej ludności. Sytuacja taka jest szczególnie niekorzystna, gdyż

miejsce i sposób wydobycia kopaliny w żaden sposób nie uwzględniają wymogów

związanych z ochroną środowiska, nie prowadzi się w tych miejscach niezbędnych zabiegów

rekultywacyjnych.

Dla złoża w miejscowości Przyłęg, gdzie zaniechano eksploatacji kopaliny

prowadzonej od 1970 roku, należałoby zrobić rozpoznanie stopnia samorekultywacji





67

wyrobiska o powierzchni 10,58 ha oraz ukierunkować zagospodarowanie w kierunku np.

leśnym.

W ramach prac inspekcyjnych i wizji lokalnych na terenie gminy inspektorzy ochrony

środowiska powinni zinwentaryzować miejsca niekoncesjonowanej eksploatacji surowców.

4.3 Charakterystyka wód podziemnych

4.3.1 Uwarunkowania ogólne

Pod względem uwarunkowań hydrogeologicznych Miasto i Gmina Strzelce Krajeńskie

należą do terenów bogatych w zasoby wodne. Na terenie gminy ujmowane są przede

wszystkim wody podziemne z utworów czwartorzędowych. Podyktowane to jest ich szerokim

rozprzestrzenieniem, względnie niewielkimi kosztami wykonania studni, oraz korzystnymi na

ogół warunkami zasilania. Utrudnieniem w poborze wody ze wspomnianych utworów jest

możliwość niekiedy bardzo łatwego zanieczyszczenia i związana z tym konieczność

ustanowienia - czasami na znacznej powierzchni - stref ochronnych. Ponadto

w zdecydowanej większości ujęć, wody z utworów czwartorzędowych, muszą być uzdatniane

z uwagi na zwiększoną zawartość związków żelaza i manganu.

Na terenie gminy zasoby wód podziemnych o znaczeniu użytkowym występują

w utworach trzeciorzędowo-czwartorzędowych i związane są z występowaniem Głównych

Zbiorników Wód Podziemnych.

Do wód podziemnych zaliczane są także wody gruntowe, które charakterem

i głębokością występowania odzwierciedlają cechy konfiguracyjne terenu oraz budowę

geologiczną jego podłoża. Zasoby tych wód są ujmowane przez tradycyjne studnie kopane.

4.3.2 Główne zbiorniki wód podziemnych

Teren gminy znajduje się w obrębie 4 głównych zbiorników wód podziemnych

(GZWP) o numerach: 127, 135, 136 i 138. Zbiorniki te zajmują wprawdzie niewielkie obszary

na terenie gminy (na jej obrzeżach) ale stanowią bardzo istotne zasoby czerpalne.

Wszystkie zbiorniki mają porowy charakter ośrodka. Zestawienie parametrów

charakterystycznych dla GZWP 134 przedstawia tabela 20.





68

Główne Zbiorniki Wód Podziemnych T a b e l a 20

Nr GZWP

Nazwa GZWP Typ

ośrodka Wiek skał

Powierzchnia GZWP [km

2]

Średnia głębokość

ujęć [m]

Zasoby dyspozycyjne

[tys. m3/d]

127 Subzbiornik Złotów-Piła-

Strzelce Krajeńskie porowy Tr 3876,00 100 186,00

135 Zbiornik Barlinek porowy Qsm 170,00 50 51,50

136 Zbiornik międzymorenowy

Dobiegniew porowy Qm 180,00 50 51,84

138 Pradolina Toruń-Eberswalde

(Noteć) porowy Qp 2100,00 30 400,00

Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie (stan na dn. 31 stycznia 2003).

Oznaczenia wieku skał GZWP: Qsm - zbiornik czwartorzędowy sandrowy i międzymorenowy; Qm – zbiornik czwartorzędowy międzymorenowy Qp – zbiornik czwartorzędowy pradolin Tr – zbiornik trzeciorzedowy

Prawo ochrony środowiska w art. 98 stanowi, że wody podziemne i obszary ich

zasilania podlegają ochronie polegającej na zmniejszaniu ryzyka zanieczyszczenia tych wód

poprzez ograniczenie oddziaływania na obszary ich zasilania oraz utrzymywaniu równowagi

zasobów tych wód. W tych celach tworzone są między innymi obszary ochronne na

zasadach określonych Prawem wodnym. Na GZWP znajdujących się na terenie gminy

Strzelce Krajeńskie ustanowiono Obszary Wysokiej Ochrony wód podziemnych. Poglądowa

lokalizacja zbiorników wód podziemnych w okolicach Strzelec Krajeńskich przedstawia

poniższa mapka poglądowa.

Źródło: Mapa GZWP według Państwowego Instytutu Geologicznego, Bank Hydro.





69

4.3.3 Jakość wód podziemnych

Na jakość wód podziemnych wpływ mają istniejące tu warunki hydrogeologicze oraz

formy prowadzonej działalności.

Badania jakości wód podziemnych prowadzone są:

w sieci krajowej przez Państwowy Instytut Geologiczny;

w sieci regionalnej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

w Zielonej Górze, Delegaturę Gorzów Wielkopolski.

W próbach oznaczane są wskaźniki fizykochemiczne jakości wody.

W grupie wskaźników nietoksycznych wykonywanych jest 20 oznaczeń: barwa, SO4, Sr, Zn

i suma substancji rozpuszczonych, przewodność, odczyn pH, twardość ogólna, Ba, Ca, Cl,

Fe, HCO3, HPO4, K, Mg, Mn, Na, NH4,SiO2. Natomiast w grupie 11 wskaźników

toksycznych badane są stężenia: As, Cd, Cr, Cu, F, Ni, Pb, fenoli, NO2, NO3 i CN.

Zasady kwalifikowania wody do odpowiedniej klasy są inne, niż stosowane przy

ocenie jakość wód powierzchniowych – rzek i jezior. Jako dopuszczalne przyjmowane jest

przekroczenie wartości granicznych trzech wskaźników, za wyjątkiem wskaźników

o charakterze toksycznym. Pomimo stwierdzenia w badanej wodzie wyższych stężeń

danego wskaźnika od określonych dla III klasy czystości, woda kwalifikowana jest do

III klasy. Nie używa się określenia „wody pozaklasowe”. Skala ocen zwykłych wód

podziemnych do lutego 2004 roku była następująca:

Ia – wody o najwyższej jakości,

Ib– wysokiej jakości,

II – średniej jakości,

III – niskiej jakości.

Na terenie gminy Strzelce Krajeńskie Państwowy Instytut Geologiczny w latach 2000-

2001 nie prowadził monitoringu w sieci krajowej. Najbliżej położonym punktem tego typu był

otwór badawczy Drezdenko, na którym prowadzone są badania wód podziemnych GZWP

nr 138. Wyniki publikowanych przez WIOŚ Gorzów Wlkp. badań wskazują że na przestrzeni

lat 1994-2001 jakość wód tego zbiornika odpowiadała normom klasy czystości Ib.

W 1999 roku według Raportu o stanie środowiska w województwie lubuskim na terenie

gminy Strzelce Krajeńskie monitoringiem krajowym objęto wody podziemne w miejscowości

Strzelce Klasztorne, na obszarze o charakterze rolniczym (grunty orne). Punkt monitoringu

leży poza obszarem zasobowym GZWP. Jakość badanych wód wgłebnych

czwartorzędowych odpowiadała jakości klasy Ib.





70

Znacznie szerszym zakresem badań objęto wody podziemne w sieci monitoringu

regionalnego prowadzonego przez WIOŚ. Na terenie gminy zlokalizowano jeden otwór

badawczy w miejscowości Przyłęg. Przeprowadzone w 2000 roku badania wód wgłębnych

poza obszarem GZWP określiły jakość wód na poziomie klasy IbB. Badania na terenie

regionu strzelecko-drezdeneckiego objęły GZWP 138 - Pradolina Toruń-Eberswalde (Noteć).

Najbliżej położone od granicy gminy Strzelce Krajeńskie punkty badawcze znajdowały się

w gminie Zwierzyń (Górki Noteckie) oraz Drezdenko (3 punkty w: Gościmiu, Drawinach

i Drezdenku Radowie). Ogólna ocena wód zbiornika wskazuje na dobrą jakość wód

podziemnych klasy Ia i Ib.

Prowadzone badania jakości wód podziemnych po wejściu w życie Rozporządzenia

Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 roku1 oraz klasyfikacja jakości wód prowadzona

będzie według skali pięciostopniowej, a wartości wskaźników jakości wody określa załącznik

nr 3 do ww. rozporządzenia.

Klasy wód:

Klasa I - bardzo dobra

Klasa II - dobra

Klasa III - zadowalająca

Klasa IV - niezadowalajaca

Klasa V - zła

4.3.4 Źródła i tendencje przeobrażeń wód podziemnych

Stan poziomu wód gruntowych uzależniony jest przede wszystkim od ilości opadów,

dlatego też jego wzrost odnotowuje się szczególnie w okresie wiosennym podczas roztopów

pokrywy śniegowej, oraz wzmożonych opadów atmosferycznych.

Skład chemiczny wód gruntowych jest efektem oddziaływania opadów

atmosferycznych, litologii, czasu krążenia, sytuacji morfologicznej oraz użytkowania terenu.

Coraz częściej wody gruntowe charakteryzuje wzrost zawartości substancji biogennych –

związków azotu i fosforu, który spowodowany jest przede wszystkim procesami ługowania

nawozów mineralnych do wód gruntowych oraz zanieczyszczeniami ściekami bytowymi nie

skanalizowanych wsi. Na pogorszenie jakości wód gruntowych wpływa również depozycja

atmosferyczna.

Infiltracja wód opadowych do pokładów zasobów wód podziemnych i gruntowych,

wpływająca na pogorszenie jakości tych wód może wynikać z różnorodności izolującej

1 Rozporządzenie w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu

prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz.U. 2004 nr 32 poz. 284)





71

pokrywy w stropie warstw wodonośnych. Ukształtowane warstwy izolujące ujmowanych wód

zapobiegają łatwemu przenikaniu do wód zanieczyszczeń z powierzchni, głównie przez

infiltrację wód deszczowych wraz z którymi przedostają się do wód gruntowych środki

ochrony roślin oraz zanieczyszczenia pochodzące z nieszczelnych zbiorników

bezodpływowych (szamb).

Wody podziemne Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie mogą ulegać przeobrażeniom

ilościowym oraz jakościowym. Na jakość zasobów wód podziemnych wpływ może mieć

spływ zanieczyszczeń powierzchniowych (infiltracja) z terenów rolniczych. Atutem obszaru

jest niewątpliwie zalesienie obszarów ochrony Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, co

znacznie ogranicza infiltrację zanieczyszczeń. Potencjalnym źródłem przeobrażeń

jakościowych wód podziemnych mogą być także nieszczelne zbiorniki do gromadzenie

ścieków oraz zanieczyszczenia pochodzące ze składowiska (dlatego ważnym aspektem jest

prawidłowe przeprowadzenie rekultywacji składowiska w Strzelcach Krajeńskich, które

przeznaczone jest do zamknięcia).

4.4 Charakterystyka wód powierzchniowych

Pod względem zasobności w wody powierzchniowe, Powiat strzelecko-drezdenecki,

do którego należy gmina Strzelce Krajeńskie, zaliczany jest do obszarów o dużej

zasobności.

Sieć wód powierzchniowych na terenie omawianej gminy jest stosunkowo dobrze

rozwinięta. Występują tu zarówno wody płynące, sztuczne i naturalne akweny, jak i tereny

podmokłe. W stosunku do całkowitej powierzchni gminy wody zajmują obszar 509 ha

(około 2%).

Gospodarka wodna, która stanowi jeden z najważniejszych czynników zachowania

równowagi pomiędzy rozwojem gospodarczym, społecznym i rozwojem środowiska

przyrodniczego, realizowana jest przez Państwo na obszarach zlewni hydrograficznych

zwanych dorzeczami. Do realizowania zadań w zakresie racjonalnej gospodarki zasobami

wód powierzchniowych i podziemnych powołane zostały Regionalne Zarządy Gospodarki

Wodnej na podstawie Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie

przebiegu granic obszarów dorzeczy, przyporządkowania zbiorników wód podziemnych do

właściwych obszarów dorzeczy, utworzenia regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz

podziału obszarów dorzeczy na regiony wodne (Dz. U. 2002 nr 232, poz. 1953).

Rozporządzenie to określa między innymi granice administrowania poszczególnych

zarządów.





72

Miasto i Gmina Strzelce Krajeńskie leży w granicach dorzecza Noteci oraz Warty i z tego względu należy w całości do obszaru administrowanego przez RZGW Poznań.

4.4.1 Sieć rzeczna

Sieć rzeczną Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie tworzy przede wszystkim rzeka

Pełcz w swoim źródłowym odcinku i jej dopływy.

Podstawowe dane hydrograficzne cieków powierzchniowych przepływających przez teren

gminy przedstawia poniższa tabela.

Cieki wodne gminy Strzelce Krajeńskie T a b e l a 21.

Lp. Nazwa cieku Od km do km

Łączna długość na terenie gminy

[km]

Powierzchnia zlewni [km

2]

Średnia szerokość

dna [m]

Średnia głębokość

[m]

1. Gardzka Struga 0+000 2+530 2,530 3,2 0,4 - 0,6 1,5

2. Młynówka 2+320 9+385 7,100 58,0 0,6 - 1,4 1,1

3. Ogardna 0+000 3+000 3,000 b.d. 1,4 1,2 4. Pełcz 5+000 26+300 21,300 184,0 2,5 - 4,0 1,5 5. Sarbina* 3+500 7+300 3,800 15,0 b.d. b.d. Źródło: Powiatowy Program Ochrony Środowiska,

* - Urząd Miasta i Gminy, dane ankietowe.

Największym ciekiem na terenie gminy jest rzeka Pełcz. Wypływa ona z jeziora

Dankowskiego Wielkiego, w północno-zachodniej części gminy. Jest to ciek V rzędu, którego

wody zasilają Kanał Rana.

Ważnym ciekiem wodnym gminy jest rzeczka Młynówka. Jej źródła znajdują się

powyżej Strzelec Krajeńskich. W dalszym biegu rzeczka przepływa przez miasto, aby

połączyć wody z Kanałem Rana poza granicami gminy.

4.4.2 Jeziora

Na terenie gminy znajduje się duża ilość naturalnych zbiorników wodnych.

Według wykazu Starostwa Powiatowego (stan na dzień 05.07.2000 r.) na terenie gminy

znajduje się 39 naturalnych zbiorników wodnych.





73

Wykaz jezior na terenie gminy T a b e l a 22. ’

Lp. Nazwa jeziora Powierzchnia Ogółem [ha]

Pow. lustra wody [ha]

Charakter wód

1. Lipiogórskie 10,05 6,37 bezodpływowe

2. Górne (Klasztorne) 18,94 18.94 przepływowe

3. Dolne 6,93 6.93 przepływowe

4. Młyńskie 7,01 5.56 odpływowe

5. Bez nazwy 2,40 2.40 bezodpływowe





10. Danków Mały 24,58 21.14 odpływowe

11. Danków Duży 107,00 90.20 przepływowe

12. Bez nazwy 1,61 1.41 przepływowe

13. Bez nazwy 2,15 1.14 odpływowe

14. Buszów Mały 7,69 4.59 przepływowe

15. Buszów Duży 40,26 35.06 przepływowe

16. Buk Mały 0,78 0,81 odpływowe

17. Buk Duży 11,86 8,46 przepływowe

18. Mały Zielęcin 8,08 5,67 bezodpływowe

19. Bez nazwy 4,90 1,80 przepływowe

20. Bez nazwy 3,19 2,43 przepływowe

21 Bez nazwy (Brzoza) 6,80 5,80 bezodpływowe

22. Kotarowo 7,46 5,93 bezodpływowe

23. Świetno 7,86 7,86 bezodpływowe

24. Buszowski Młyn 3,61 3,04 przepływowe

25. Tuczno 18,97 1,97 bezodpływowe

26. Młyńskie 7,70 7,05 bezodpływowe

27. Bez nazwy 3,61 3,21 bezodpływowe


29. Lipie (63,9 % pow.) 114,56 106,93 przepływowe

30. Pielice 8,24 6,89 bezodpływowe

31. Bez nazwy 8,24 / 1,4 * 6,89 bezodpływowe

32. Słowa 62,97 61,50 przepływowe

33. Brodzisz 9,02 8,43 odpływowe

34. Bez nazwy (Długie *) 2,20 2,20 bezodpływowe


36 Długie 24,93 24,19 bezodpływowe

37. Rydzek Miałki 9,06 7,97 bezodpływowe

38. Rydzek Głęboki 6,33 6,33 bezodpływowe

39. Mokre Małe 7,04 4,35 przepływowe

Ogółem 577,19 507,50 Źródło: Strategia zrównoważonego rozwoju powiatu strzelecko-drezdeneckiego na lata 2001-2008.

* - Wykaz jezior w gm. Strzelce Krajeńskie (z dn. 05.07.2000 r.) Starostwo Powiatowe





74

4.4.3 Jakość wód powierzchniowych

4.4.3.1 Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych

Do czynników wpływających na jakość wód powierzchniowych należą uwarunkowania

naturalne, takie jak warunki klimatyczne i hydrologiczne, czy zdolność samooczyszczania

oraz zanieczyszczenia antropogeniczne. Znaczną część zanieczyszczeń trafiających do wód

powierzchniowych stanowią zanieczyszczenia obszarowe oraz punktowe.

Źródłem tych zanieczyszczeń są przede wszystkim:

rolnictwo, co wynika głównie z faktu stosowania nawozów sztucznych i naturalnych,

a także środków ochrony roślin (obecnie w ilościach malejących) w zlewniach rzek

i jezior;

hodowla zwierząt poprzez niewłaściwe składowanie obornika i gnojowicy oraz ich

niewłaściwe, zbyt duże lub zbyt częste stosowanie na polach;

niedostateczna infrastruktura odprowadzająca ścieki bytowo – gospodarcze,

zwłaszcza w miejscowościach korzystających z wodociągów oraz na obszarach

rekreacji, zarówno zbiorowej jak i indywidualnej, usytuowanych w sąsiedztwie jezior;

bezpośrednie zrzuty surowych ścieków bytowo – gospodarczych do cieków wodnych

i jezior (na nieskanalizowanych obszarach);

zrzuty niedostatecznie oczyszczonych ścieków (nieodpowiadających warunkom

pozwolenia wodnoprawnego);

niewłaściwie prowadzona gospodarka na stawach hodowlanych;

sytuacje awaryjne w przemyśle;

niekontrolowana zabudowa rekreacyjna (m.in. wokół Jeziora Ostrowieckiego);

intensywna turystyka i rekreacja na brzegach jezior.

Wody w zbiornikach wodnych są bardziej podatne na zanieczyszczenia głównie ze

względu na położenie w zagłębieniach terenu. Podlegają one wpływom otaczającego

obszaru związanym ze spływem wód powierzchniowych zawierających związki biogenne,

a substancje zanieczyszczające mogą być trwale kumulowane w osadach dennych tych

akwenów.

Do punktowych zanieczyszczeń wód powierzchniowych należy zaliczyć zrzut

ścieków oczyszczonych z oczyszczalni ścieków w Strzelcach Krajeńskich do rzeki Młynówki.

Sytuacja ta do niedawna wpływała znacząco na stan jakości wód tej rzeczki, oraz Kanału

Rana, zasilanego wodami Młynówki. Po zmodernizowaniu oczyszczalni w 2002 roku jakość





75

wód rzeki uległa poprawie, co zmniejszyło również ładunek zanieczyszczeń wniesionych

przez jej wody do innych rzek w zlewni.

4.4.3.2 Stan czystości wód powierzchniowych

Ocena jakości wód powierzchniowych prowadzona jest w sieciach monitoringu

krajowego (granicznego i reperowego), regionalnego i lokalnego. Program badań obejmuje

trzy trzy podstawowe grupy wskaźników: cechy fizyczno-chemiczne, wskaźniki

hydrobiologiczne oraz stan sanitarny. Na podstawie Rozporządzenia Ministra Ochrony

Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 roku 2 ustalono

trzystopniową klasyfikację czystości śródlądowych wód powierzchniowych:

I klasa – wody nadające się do zaopatrzenia ludności w wodę do picia i zakładów

wymagających wody o jakości wody do picia oraz do bytowania w warunkach

naturalnych ryb łososiowatych;

II klasa – wody nadające się do bytowania w naturalnych warunkach innych ryb niż

łososiowate, chowu i hodowli zwierząt gospodarskich, celów rekreacyjnych, uprawiania

sportów wodnych oraz do urządzania zorganizowanych kąpielisk;

III klasa – wody nadające się do zaopatrzenia zakładów, innych niż zakłady

wymagające wody do picia i nawadniania terenów rolniczych.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r.3 wprowadza pięć klas jakości

wód, z uwzględnieniem kategorii jakości wody A1, A2 i A3, określonych w przepisach

w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do

zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczona do spożycia.

Klasyfikacja jakości wód powierzchniowych T a b e l a 23.

Klasa Jakość Charakterystyka

Klasa I bardzo dobra Wody spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A1. Wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na żadne oddziaływanie antropogeniczne.

Klasa II dobra Wody spełniają w odniesieniu do większości wskaźników jakości wody wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2. Wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują niewielki wpływ oddziaływań antropogenicznych.

2 Rozporządzenie w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do

wód i do ziemi. 3 Rozporządzenie w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu

prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód.





76

Klasa III Zadowalająca Wody spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2. Wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują umiarkowany wpływ oddziaływań antropogenicznych.

Klasa IV Niezadowalająca Wody spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A3. Wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany ilościowe i jakościowe w populacjach biologicznych.

Klasa V zła Wody nie spełniające wymagań dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczona do spożycia. Wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany polegające na zaniku występowania znacznej części populacji biologicznych.

Podstawą określenia klas jakości wód powierzchniowych, stanowią wartości graniczne

wskaźników jakości wody w klasach jakości wód powierzchniowych określone w załączniku

nr 1 do rozporządzenia.

Stan czystości wód płynących

Na terenie gminy Strzelce Krajeńskie w latach 1999 – 2001 nie zlokalizowano

żadnego punktu pomiarowego sieci monitoringu wód płynących.

W punkcie pomiarowym w Santoku (gm. Santok) prowadzone są badania sieci regionalnej.

W analizowanym przekroju pomiarowym w 1999 roku wody Kanału Rana (zasilanego

wodami rzeki Młynówki) sklasyfikowano do wód pozaklasowych ze względu na podwyższone

stężenia fosforu ogólnego. W 2000 roku stan jakości wód kanału uległ znacznej poprawie.

Wody zakwalifikowano do III klasy czystości ze względu na stan sanitarny i substancje

biogenne.

W 1999 roku prowadzono badania jakości wody rzeki Pełcz w przekroju pomiarowo-

kontrolnym w Górkach Noteckich (gm. Zwierzyń) w km 0,2 rzeki, poddając ocenie całą

długość cieku. W ogólnej ocenie wody Pełczy odpowiadały III klasie ze względu na

podwyższoną zawartość fosforu ogólnego i zły stan sanitarny.

Wyniki badań prowadzonych w latach 2001-2003 w Górkach Noteckich dla Santocznej

i Pełcz oraz Santoku i Zwierzyniu dla Kanału Rana wskazują na poprawę jakości wód

powierzchniowych, co świadczy o znacznym ograniczeniu zanieczyszczeń na analizowanym

terenie.

Stan czystości zbiorników wodnych

Na terenie gminy Strzelce Krajeńskie spośród 39 jezior sklasyfikowanych w tabeli 23

w latach 1999-2003 przebadano tylko 3 zbiorniki. Podstawą klasyfikacji zgodnie z Systemem

Oceny Jakości Jezior są dwa kryteria: klasa czystości zbiornika (według wskaźników





77

fizykochemicznych i biologicznych) i jego podatność na biodegradację. Wskaźnikiem

weryfikującym jest wskaźnik sanitarny – miano coli.

Największe w całości położone w granicach gminy jezioro to Jezioro Danków Duży

(Dankowskie, Dankowskie Duże, Wielgie). Jezioro leży na terenie należącym do otuliny

Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego. W zlewni bezpośredniej jeziora przewagę

stanowią lasy. Do południowego brzegu jeziora przylegają zabudowania wsi Danków. Nad

jeziorem znajdują się dwa pola namiotowe i plaża. Jezioro nie spełnia roli odbiornika ścieków

z punktowych źródeł zanieczyszczeń. Posiada trzy dopływy i odpływ (rzeka Pełcz).

Badania wód jeziora prowadzono w latach: 1987 (II klasa czystości), 1995 (III klasa

czystości), Ostatnie badania wody jeziora przeprowadzone przez WIOŚ w 2000 roku

wskazują, że dobre warunki sanitarne nie miały wpływu na ostateczną klasyfikację, która

zgodnie z SOJJ zaliczyła zbiornik do III klasy.

Na podstawie wskaźników morfometrycznych, hydrograficznych i zlewniowych jezioro

Dankowskie Duże zakwalifikowano do III kategorii podatności na degradację.

Największym akwenem wodnym na terenie gminy jest Jezioro Lipie, którego część

wód (114,56 ha z ogólnej powierzchni 174 ha) położona jest w granicach gminy. Lipie jest

jednym z najgłębszych jezior województwa lubuskiego. Jezioro leży w obrębie zlewni rzeki

Mierzęckiej Strugi. W zlewni bezpośredniej jeziora przeważają lasy. Jezioro jest intensywnie

wykorzystywane do celów rekreacyjnych. Na południowym brzegu zlokalizowane są liczne

domki kempingowe i pole namiotowe z zapleczem gastronomicznym.

Według badań przeprowadzonych przez WIOŚ Zielona Góra, opublikowanych

w Raporcie o stanie środowiska w woj. lubuskim w 1999 roku, Jezioro charakteryzowało się

małym obciążeniem wód substancjami organicznymi, nieznacznym stężeniem azotu

i niewielką produkcją biologiczną. Stosunkowo duża była przezroczystość wód. Wszystkie

wymienione wskaźniki odpowiadały I i II klasie czystości. Również stężenie fosforanów

wiosną w warstwie powierzchniowej i uśredniona (z wiosny i lata) zawartość fosforu

całkowitego mieściły się odpowiednio w I i II klasie. Jednak bardzo wysoka zawartość

fosforanów latem w warstwie naddennej (odpowiadająca wodom pozaklasowym) oraz,

mieszczące się w III klasie, wartości przewodności elektrolitycznej i średniego nasycenia

hypolimnionu tlenem, nie pozwoliły na zaliczenie wód jeziora do I klasy.

Zgodnie z Systemem Oceny Jakości Jezior zbiornik zaklasyfikowano do II klasy. Stan

sanitarny nie budził zastrzeżeń i nie miał wpływu na wynik klasyfikacji. Jezioro

charakteryzuje duża odporność naturalna na wpływy antropogeniczne. Zaliczono je do

I kategorii podatności na degradację.





78

Poprzednie badania monitoringowe jeziora, przeprowadzone w 1994 roku,

sklasyfikowały jego wody w II klasie, a wskaźnik liczbowy niewiele przekraczał wartość

dopuszczalną dla klasy I.

W granicach gminy Strzelce Krajeńskie w latach 1994 i 1999 badano wody

Jeziora Słowa, położonego na zachód od jeziora Lipie (we wschodniej części gminy).

W analizowanych latach wody jeziora zaliczono do II klasy czystość zarówno ze względu na

jakość wód jak i ze względu na podatność na biodegradację.

Na terenie miasta położone jest Jezioro Górne o powierzchni 19 ha i Jezioro Dolne

o powierzchni 7 ha.

Obecnie j. Górne jest zanieczyszczone substancjami biogenicznymi, z nadmiernie

rozwiniętą roślinnością wynurzoną i okresowymi intensywnymi zakwitami. Rekultywacja jeziora

musi się składać z wielu etapów polegających na zatrzymaniu lub cofnięciu procesu eutrofizacji.

4.4.4 Zasady ochrony wód powierzchniowych

Ustawa4 reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego

rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód

oraz zarządzanie zasobami wodnymi. Gminy w których zasoby jeziorowe i wodne stanowią

istotny element gospodarczo-turystyczny winny szczególną uwagę zwracać na znajomość

przez wszystkie podległe służby zasad ich ochrony. Rola urzędnika do spraw ochrony

środowiska w urzędzie winna sprowadzać się do koordynowania poczynań pozostałych

służb. Byłoby dobrą praktyką ustanowienie Uchwałą kontrasygnowania przez ochronę

środowiska wszelkich decyzji planistycznych, wykonawczych i przetargowych pod kątem

zgodności z Prawem Ochrony Środowiska, „Wodną” Dyrektywą Unijną5 oraz wszelkimi

pochodnymi aktami prawnymi.

Gospodarowanie wodami uwzględnia zasadę wspólnych interesów i jest realizowane

przez współpracę administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych

społeczności tak, aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne. Nie można zatem

przedkładać interesu podmiotu prawnego wykonującego rolę usługodawczą w zakresie usług

komunalnych, nad interes społeczeństwa, któremu to przedsiębiorstwo służy w imieniu

założyciela – organu miejscowej administracji publicznej.

W art. 15 Prawa Wodnego zapisano, że linię brzegu dla cieków naturalnych, jezior oraz

innych naturalnych zbiorników wodnych stanowi krawędź brzegu lub linia stałego porostu

traw albo linia, którą ustala się według średniego stanu wody ustalanego przez państwową

4 Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r PRAWO WODNE - (DZ.U. 115 poz. 1229 /2001)

5 Dyrektywa 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Wspólnoty Europejskiej z 23 października 2000 r.

ustalająca ramy działań Wspólnoty w zakresie polityki wodnej





79

służbę hydrologiczno-meteorologiczną z okresu co najmniej ostatnich 10 lat. Linię brzegu

ustala w drodze decyzji właściwy starosta realizujący zadanie z zakresu administracji

rządowej. Należy przyjąć, że wnioskodawcą i zainteresowanym jest podstawowy organ

administracji rządowej. Właśnie w gminie dokonuje się uchwalania miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego i przekwalifikowania gruntów. To w większości gmina

wyznacza działki budowlane itd. Z kolei w przypadkach dużych akwenów czy liniowej

zabudowy nad ciekiem naturalnym byłoby nielogiczne wydawanie wielu decyzji

o wyznaczeniu linii brzegowej przygotowywanych przez różne podmioty. Starosta musiałaby

wówczas dokonywać analizy czy dwie decyzje dot. sąsiadujących terenów są spójne.

Na koniec należy podnieść fakt, że działka z wyznaczoną linią brzegową stanowi większą

wartość komercyjną. W konsekwencji i tak następuje przeniesienie kosztów związanych

z wyznaczeniem linii brzegowej. Zasady szczegółowe wyznaczania linii określono w cyt.

Art. 15 Prawa Wodnego.

Dla gminy Strzelce Krajeńskie takich pilnych decyzji o wyznaczeniu linii brzegowej

wymagają tereny nad jeziorami o najintensywniejszej presji rozbudowy turystycznej. Z uwagi

na silną presję turystyczną warto dbać standardy środowiskowe.

W art. 27 Prawa Wodnego zapisano, że „zabrania się grodzenia nieruchomości

przyległych do powierzchniowych wód publicznych w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii

brzegu, a także zakazywania lub uniemożliwiania przechodzenia przez ten obszar”. Oznacza

to również konieczność wyznaczenia linii brzegowej. W innym przypadku zapis ten będzie

martwy. W kolejnym artykule zawarto obowiązek nałożony na właściciela nieruchomości.

Cyt. ”Właściciel nieruchomości przyległej do wód objętych powszechnym korzystaniem jest

obowiązany zapewnić dostęp do wody w sposób umożliwiający to korzystanie; części

nieruchomości umożliwiające dostęp do wody wyznacza burmistrz gminy w drodze decyzji”.

W związku z tym Urząd Gminy winien posiadać wszelkie decyzje o swobodnej dostępności

do wody. Z różnych przyczyn dostęp ten winien zapewnić dojazd pojazdom ratowniczym.

4.5 Gleby

4.5.1 Charakterystyka rozmieszczenia typów gleb

Gleby na terenie gminy wytworzyły się z macierzystych utworów czwartorzędowych

pokrywających jej obszar pochodzących z okresu recesji zlodowacenia i późniejszych.

Według podziału Polski na regiony glebowo-rolnicze dokonanego przez Instytut

Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) obszar Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie

należy do trzech krain: północno-wschodnia część do Regionu Myśliborsko-





80

Choszczeńskiego, południowa do Regionu Kostrzyńsko-Skwierzyńskiego, natomiast

zachodnia do Regionu Lubiszczyńskiego.

Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wlkp. określiła przydatność

rolniczą gleb omawianego terenu.

Przydatność rolniczą gleb określają kompleksy, będące typami siedliskowymi rolniczej

powierzchni produkcyjnej, z którymi związany jest odpowiedni dobór roślin uprawnych.

Kompleksy scharakteryzowano jako siedliska związane z uprawą zbóż ozimych, uznanych

w naszych warunkach za najbardziej właściwe rośliny wskaźnikowe. Na tej podstawie

wyznaczono następujące kompleksy dla gruntów ornych:

kompleks 1 - pszenny bardzo dobry,

kompleks 2 - pszenny dobry,

kompleks 3 - pszenny wadliwy;

kompleks 4 - żytni bardzo dobry,

kompleks 5 - żytni dobry,

kompleks 6 - żytni słaby,

kompleks 7 - żytni najsłabszy;

kompleks 8 - zbożowo-pastewny,

kompleks 9 - zbożowo-pastewny słaby;

oraz dla użytków zielonych:

kompleks 2z - użytki zielone średnie,

kompleks 3z - użytki zielone słabe i bardzo słabe.

Na analizowanym terenie gminy Strzelce Krajeńskie przeważają kompleksy gleb

klas 4 i 5, zajmujące odpowiednio 35 i 28 % gruntów ornych gminy. Są to gleby płowe

i brunatne wyługowane wykształcone z piasków gliniastych. Gleby tych kompleksów

występują w centralnej części gminy, w okolicach miejscowości: Tuczno, Żabicko, Bobrówko,

Buszów, Wielisławice, Sokólsko, Brzoza, Machary, Bronowice.

Do gleb zaliczanych do dobrej jakości na terenie gminy należą gleby kompleksu 2

(ok. 15 %) położone w okolicach Bobrówka, Machar, Tuczna, Brzozy i Bronowic. Są to

najczęściej gleby brunatne, brunatne wyługowane oraz płowe wytworzone z glin zwałowych

lub piasków gliniastych mocnych.

Kompleks 6 o słabszej przydatności rolniczej występujący w okolicach: Dankowa,

Żabicka, Bobrówka, Sokólska, Wielisławic oraz Przyłęgu stanowi około 11 % powierzchni

użytków ornych. Stanowią go przeważnie gleby bielicowe wykształcone z piasków

słabogliniastych podścielonych piaskami luźnymi.





81

Dla użytków zielonych na obszarze gminy dominują gleby kompleksu 2z,

stanowiące około 61,5 % powierzchni użytków zielonych. Głównie są to gleby typu torfowego

oraz mułowo-torfowego.

4.5.2 Stan i źródła przeobrażeń gleb

Degradacją gleb, są zmiany w środowisku glebowym, będące efektem naturalnej,

najczęściej jednak gospodarczej działalności człowieka. Zmiany te prowadzą do obniżenia

żyzności i urodzajności gleby, a dalej do ogólnych zmian środowiskowych.

Do najważniejszych zagrożeń prowadzących do degradacji gleby należą:

monokultury rolnicze,

pożary roślinności wzmagające erozję gleby, co prowadzi do pustynnienia danego

obszaru,

emisje i imisje gazów, depozycja pyłów,

osuszanie podmokłych terenów i regulacja rzek obniżająca poziom wód gruntowych,

zbyt intensywne nawożenie mineralne,

niewłaściwa irygacja pól nawozami naturalnymi – gnojówką, gnojowicą, osadami

ściekowymi itp,

ścieki i różnego rodzaju odpady niewłaściwie składowane,

stosowanie nadmiernych ilości chemicznych środków owadobójczych, chwastobójczych

i grzybobójczych,

eksploatacja powierzchniowa surowców mineralnych,

Gleby na terenie gminy należą do gleb dobrej jakości pod względem produkcji

rolniczej, są to jednak gleby o odczynie kwaśnym lub słabo kwaśnym, wrażliwe na uprawę

i nawożenie. Stosunkowo większym zagrożeniem na zanieczyszczenia charakteryzują się

gleby kompleksu 6, o dużej sorpcyjności i przepuszczalności.

We wprowadzaniu w produkcji rolnej przyjaznych dla środowiska praktyk, które

zapewniają trwały rozwój sektora rolnego ma pomóc Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej.

Kodeks nie tylko opisuje potencjalne źródła, mogące spowodować niekorzystne zmiany

fizycznych i biologicznych właściwości gleby i wód, ale jest również przewodnikiem

pokazującym jak chronić środowisko w procesie produkcji rolnej.

Użytkowanie rolnicze w ramach uprawy roślin powoduje stosunkowo niewielkie i łatwe

w rekultywacji przekształcenia powierzchni ziemi. Stosuje się tutaj najczęściej kierunek leśny

rekultywacji, a kryterium wyłączenia powierzchni z uprawy jest utrata przez glebę walorów

produkcyjnych i obniżenie klasy bonitacyjnej – ziemia zostaje przeznaczona do zalesienia.





82

Uwagi dotyczące sposobu zalesiania gruntów porolnych przedstawiono w rozdziale 4.8.1.1

„Lasy”.

Za tereny o przekształconej glebie należy uznać tereny zabudowane

i zurbanizowane, w tym tereny mieszkalne, przemysłowe, inne tereny zabudowane, tereny

rekreacyjno-wypoczynkowe i tereny komunikacyjne, które łącznie zajmują 1572 ha (5%).

W ramach minimalizacji szkód wywołanych przez urbanizacje gruntów należy zwrócić

szczególną uwagę na zgodność powstającej zabudowy z planem zagospodarowania

przestrzennego i walczyć z tak zwanymi „samowolami budowlanymi”.

4.6 Powietrze atmosferyczne

Do zagrożeń jakie powodują zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego należą między

innymi:

negatywny wpływ na zdrowie i samopoczucie ludności;

destruktywne oddziaływanie na szatę roślinną, zwłaszcza poprzez zmianę

właściwości fizykochemicznych gleb, i bezpośrednie oddziaływanie na organizmy

związków siarki i azotu rozpuszczonych w wodzie;

eutrofizacja wód – nadmiar ilości azotu, pochodzącego z NO2 i NH3 docierającego

z powietrza do zbiorników wodnych prowadzi do zmian w ekosystemach wodnych;

globalne zmiany klimatyczne – wzrost stężeń CO2, CH4, w górnej warstwie

atmosfery, poprzez wzmocnienie efektu cieplarnianego może prowadzić do

częstszych powodzi, susz, huraganów oraz zmiany w tradycyjnych uprawach

rolniczych.

Powyższe zjawiska są następstwem wzrostu ilości substancji zanieczyszczających

atmosferę. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza w gminie są: małe zakłady

przemysłowe, przedsiębiorstwa energetyki cieplnej, transport, kotłownie lokalne i paleniska

indywidualne.

Zanieczyszczenia przemysłowe, powstają w wyniku:

spalania paliw: pył, dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), tlenek węgla (CO),

dwutlenek węgla (CO2),

procesów technologicznych: fluor (F), kwas siarkowy (H2SO4), tlenek cynku (ZnO),

chlorowodór (HCl), fenol, krezol, kwas octowy (CH3COOH).

Emisja niska, przyczynia się do wzrostu stężeń w atmosferze: dwutlenku siarki (SO2), tlenku

węgla (CO), tlenków azotu i nie metanowych lotnych związków organicznych.

Emisja komunikacyjna, powoduje wzrost zanieczyszczeń gazowych oraz pyłowych,

będących efektem:





83

spalania paliw - zanieczyszczenia gazowe: tlenek węgla (CO), dwutlenek węgla (CO2),

tlenki azotu i węglowodory,

ścierania opon, hamulców, nawierzchni drogowych - zanieczyszczenia pyłowe:

zawierające ołów, kadm, nikiel i miedź

4.6.1 Stan czystości powietrza

Pomiary zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na terenie województwa

lubuskiego, na terenie którego leży gmina Strzelce Krajeńskie, prowadzone są przez:

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze i Delegaturę WIOŚ

w Gorzowie Wlkp. oraz Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Gorzowie

Wielkopolskim i Oddział Zamiejscowy WSSE w Zielonej Górze.

Na terenie gminy Strzelce brak jest zlokalizowanego stałego punktu monitoringu

powietrza.

W 1999 roku przeprowadzono monitoring jakości powietrza za pomocą stacji

mobilnej AI-10 umieszczonej przy ul. Wodociągowej 4 w Strzelcach Krajeńskich. Wyniki

pomiarów dokonanych od 8 do15 listopada przedstawia poniższa tabela.

Maksymalne i średnie stężenia zanieczyszczeń powietrza zarejestrowane przez stację mobilną w Strzelcach Krajeńskich T a b e l a 24.

24-godzinne stężenie zanieczyszczeń

[μg/m3]

30-minutowe stężenie zanieczyszczeń

[μg/m3]

8-godzinne stężenie O3

[μg/m3]

maksymalne średnie maksymalne średnie maksymalne średnie

SO2 14 12,2 23 b.d.

55,2 15,7 NO2 9 7,3 22 b.d.

CO 980 768 3790 b.d.

Pył 47 31,2 138 b.d. Źródło: WIOŚ Zielona Góra, Delegatura Gorzów Wlkp., Raport o stanie środowiska w województwie lubuskim w 1999 roku.

Ocena imisji SO2 i NO2 na terenie gmin województwa lubuskiego dokonana w II

półroczu 2000 roku przez WIOŚ określa średnie stężenie SO2 i NO2 zmierzone metodą

pasywną w miejscowości Dlugie na poziomie:

- 14,5 [μg/m3] dla NO2,

- 1,8 [μg/m3] dla SO2.

W czasie prowadzonych badań nie zarejestrowano dopuszczalnych wartości stężeń

poszczególnych substancji. Pozwala to ocenić stan powietrza atmosferycznego na poziomie

dobrym.

Sporządzana przez WIOŚ roczna ocena jakości powietrza w poszczególnych

strefach województwa, w tym dla powiatu strzelecko-drezdeneckiego w 2002 roku, w oparciu

o kryteria ochrony zdrowia i ochrony roślin, pozwala zakwalifikować teren powiatu, a więc





84

i gminy do klasy A (dla obydwu kryteriów). Jest to najwyższa klasa klasyfikacji, dla której

poziom stężeń nie przekracza wartości dopuszczalnych.

4.6.2 Źródła emisji zanieczyszczeń do atmosfery

4.6.2.1 Emisja przemysłowa

Ze względu na brak większych emitorów zanieczyszczeń zlokalizowanych na terenie

Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie.

Funkcjonujące obiekty energetyczne i przemysłowe opisane poniżej według kontroli

prowadzonych przez WIOŚ nie stanowią zagrożenia.

Do największych źródeł emisji zanieczyszczeń na terenie gminy można zaliczyć:

- Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Strzelcach Krajeńskich;

- ROFIX Spółka z o.o. w Strzelcach Krajeńskich.

W grudniu 2002 roku WIOŚ Zielona Góra, Delegatura Gorzów Wlkp. przeprowadziła

kontrolę emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych z kotła nr 2 (typu KR-80) kotłowni

osiedlowej przy ulicy Wyzwolenia 18, eksploatowanej przez PEC.

Na podstawie przeprowadzonych pomiarów określono następującą emisję:

Zestawienie końcowe wyników pomiarów emisji PEC Strzelce Kraj. – kotłownia przy ul. Wyzwolenia 18 T a b e l a 25.

Zanieczyszczenie Emisja zmierzona *

[kg/h] Emisja dopuszczalna

[kg/h]

Pył ogółem 1,0022 2,5552

Dwutlenek siarki 0,8910 2,1427

Dwutlenek azotu 0,5034 0,7651

Tlenek węgla 0,2488 1,6740 Źródło: WIOŚ Zielona Góra, Delegatura Gorzów Wlkp. – Sprawozdanie z badań powietrza nr 356/2002.

W wyniku przeprowadzonych pomiarów nie stwierdza się przekroczeń emisji.

W lutym 2002 roku Inspekcja WIOŚ dokonanała pomiarów emisji zanieczyszczeń

powietrza pieca do spalania powłok lakierniczych firmy ROFIX Sp. z o.o. mieszczącej się

przy ulicy Aleje Wolności 6.

Na podstawie przeprowadzonych pomiarów określono następującą emisję:

Zestawienie końcowe wyników pomiarów emisji obiektu firmy ROFIX Sp. z o.o. – piec do spalania powłok lakierniczych T a b e l a 26.

Zanieczyszczenie Emisja zmierzona *

[kg/h] Emisja dopuszczalna

[kg/h]

Tlenek węgla 0,000074 0,0054

0,000018 0,0002 Źródło: WIOŚ Zielona Góra, Delegatura Gorzów Wlkp. – Sprawozdanie z badań powietrza nr 356/2002.





85

W wyniku przeprowadzonych pomiarów nie stwierdza się przekroczeń emisji.

Przekroczeń nie stwierdzono również po przeprowadzeniu w lutym 2002 roku,

badań emisji z kotłowni dla masarni funkcjonującej przy ulicy Przemysłowej 3 w Strzelcach

Krajeńskich.

4.6.2.2 Emisja niska

Poza możliwymi do kontroli emitentami (przemysłowymi) zanieczyszczeń, na terenie

gminy bardziej istotnymi źródłami zanieczyszczeń są tzw. źródła niskiej emisji.

Do źródeł niskiej emisji należy zaliczyć przede wszystkim indywidualne posesje,

w których występuje opalanie węglowe, a także mniejsze zakłady produkcyjne, punkty

usługowe i handlowe. Ze względu na dużą ilość tego typu źródeł emisji nie jest możliwe

monitorowanie każdego z nich, a tym samym określenie dokładnej ilości dostających się

z nich do atmosfery zanieczyszczeń. Rzeczywista emisja zanieczyszczeń z jednego źródła

może się różnić w zależności od:

spalania węgla o różnej kaloryczności;

opalania mieszkań drewnem;

spalanie w domowych piecach części odpadów (szczególnie tworzyw sztucznych).

Największe skupiska źródeł niskiej emisji gazów i pyłów według map sozologicznych

M-33-115-B i M-33-116-A stanowią miasto Strzelce Krajeńskie oraz miejscowości i wsie

o skoncentrowanej zabudowie: Tuczno, Żabicko, Machary, Bobrówko, Bronowice, Sokólsko,

Danków, Buszów, Wielisławice, Brzoza, Gilów, Lubicz, Ogardy, Pielice, Lipie Góry, Licheń,

Czyżewo, Strzelce Klasztorne, Gardzko.

4.6.2.3 Emisja komunikacyjna

Przy ocenie jakości powietrza atmosferycznego na terenie gminy, należy uwzględnić

ilość zanieczyszczeń pochodzących z ruchu samochodowego, odbywającego się na jego

obszarze. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych są droga krajowa

nr 22 oraz droga wojewódzka nr 156.; a w dalszej kolejności drogi powiatowe. Średnie

natężenie ruchu na drogach wynoszą:

5 898 pojazdów /dobę dla drogi krajowej;

3 265 pojazdów na dobę dla drogi wojewódzkiej.

Brak danych dotyczących natężenia na drogach powiatowych.

Na wymienionych drogach, odbywa się ruch pojazdów samochodowych o zróżnicowanym

natężeniu. Ze względu na oddziaływanie na środowiska największą rolę odgrywają drogi





86

krajowa i wojewódzka. Natężenie ruchu samochodów na ich odcinkach stanowi problem

związany zarówno z zanieczyszczeniami spalinami, jak również problem akustyczny dla

miasta i miejscowości położonych przy drodze (Licheń, Długie). Rzeczywiste natężenie

ruchu na drogach na terenie gminy jest znacznie większe, szczególnie w okresie letnim.

Emisja komunikacyjna, powoduje wzrost zanieczyszczeń gazowych oraz pyłowych,

będących efektem:

spalania paliw - zanieczyszczenia gazowe: tlenek węgla (CO), dwutlenek węgla (CO2),

tlenki azotu i węglowodory,

ścierania opon, hamulców, nawierzchni drogowych - zanieczyszczenia pyłowe:

zawierające ołów, kadm, nikiel i miedź.

Obiekty budowlane przy drodze krajowej zgodnie z art. 43. ust. 1 ustawy o drogach

publicznych (Dz. U nr 14 poz. 60 z późn. zmianami), powinny być usytuowane od

zewnętrznej krawędzi jezdni w odległości co najmniej:

- dla obiektów budowlanych na terenie zabudowy miast i wsi 10 m;

- dla obiektów budowlanych poza terenem zabudowy 25 m.

Szczególnie istotną sprawą w zakresie zmniejszenia uciążliwości głównych dróg jest

wyprowadzenie ruchu z terenu miasta, przez budowę obwodnicy.

4.6.3 Metody ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza – wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych

Utrzymanie dobrej jakości powietrza a nawet poprawę jego jakości można uzyskać

przez ograniczenie szkodliwych dla środowiska technologii, zmniejszenie oddziaływania

obszarów niskiej emisji na środowisko naturalne, stworzenie warunków rozwoju dla

gazyfikacji gminy (budowy sieci gazowej wysokiego ciśnienia i stacji redukcyjnych,

doprowadzenie sieci do miejscowości o zwartej zabudowie), likwidację lub modernizację

kotłowni tradycyjnych (zmiana nośnika energii z węgla np. na gaz), poprawę nawierzchni

dróg, budowę obwodnic, a przede wszystkim poprzez zwiększenie wykorzystania energii ze

źródeł odnawialnych.

Zgodnie z Art. 3 Ustawy Prawo Energetyczne odnawialne źródło energii to źródło

wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego,

geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną

z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także biogazu powstałego w procesach

odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu szczątek roślinnych i zwierzęcych.





87

Rozwój bardziej przyjaznych środowisku alternatywnych źródeł energii, a takimi są

źródła odnawialne, może być jednym z najbardziej skutecznych sposobów zapobiegania

degradacji środowiska. Wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii pozwala uniknąć lub

zmniejszyć emisję zanieczyszczeń atmosfery, zużycie wody, zanieczyszczenia cieplne,

odpady, hałas oraz ujemne skutki wynikające z przemysłowego zagospodarowania terenu.

Mówiąc o źródłach odnawialnych należy mieć na uwadze przede wszystkim energię

wodną, wiatrową, geotermalną, promieniowania słonecznego oraz produkcję biomasy.

Polska dysponuje stosunkowo dużym potencjałem zasobów odnawialnych, jest on jednak

zróżnicowany w poszczególnych rejonach naszego kraju.

Rozpatrując rozwój energii odnawialnej na obszarze gminy Strzelce Krajeńskie,

właściwe będzie kierowanie się ogólnymi uwarunkowaniami przyroniczo-gospodarczymi tego

terenu.

Energia wiatru

Gmina Strzelce Krajeńskie należy do obszarów o dość korzystnych pod względem

zasobów energii wiatrowej.

Mimo ogólnie stosunkowo sprzyjających warunków klimatyczno-geograficznych dla

budowy parków wiatrowych na tym terenie podjęcie decyzji o ich lokalizacji wymaga

przeprowadzenia badań wiatru. Badania takie zgodnie z informacjami uzyskanymi ze Spółki

EPA, powinny trwać minimum 12 miesięcy i powinny być prowadzone za pomocą

profesjonalnych zestawów pomiarowych o wysokości 40 i więcej metrów. Tak

przeprowadzone badania stają się podstawą do określenia rzeczywistych warunków

wietrzności na danym terenie i w efekcie do podjęcia decyzji o możliwości lub jej braku

wybudowania jakiejkolwiek turbiny wiatrowej.

Na terenie gminy działała 1 elektrownia wiatrowa w Strzelcach Krajeńskich o mocy

20 kW.

Energia wodna

Wykorzystanie wodnych zasobów energetycznych jest zależne od szeregu

uwarunkowań, jednymi z podstawowych są między innymi energetyczność naturalna rzeki

(wielkość i równomierność przepływów), wpływ małej elektrowni wodnej tzw. MEW na

środowisko oraz opłacalność przedsięwzięcia. Właśnie ze względu na oddziaływanie MEW

na środowisko należy każdą taką inwestycję rozpatrywać indywidualnie i bardzo

szczegółowo. Piętrzenie wód wymaga bowiem w myśl prawa wodnego zapewnienia

drożności cieku dla ryb, a więc budowy przepławek.

Do potencjalnej możliwości rozwoju tego rodzaju energetyki odnawialnej na terenie

gminy należałoby rozważyć warunki cieków wodnych przepływających przez ten teren.





88

Energia geotermalna

Energia geotermalna polega na wykorzystaniu naturalnej pary lub gorącej wody

zawartej w skorupie ziemskiej. Zasoby wód termalnych dla Polski osiągają temperatury

w granicach 45 – 75 oC.

Rodzaje zasobów energii geotrmalnych:

Zasoby hydrogeotermalne nośnikiem ciepła są gorące wody lub para, zgromadzone

w porowatych i przepuszczalnych skałach podziemnego zbiornika.

Światowe zasoby tej formy energii oceniane są na 810 x 1018 J.

Gorące suche skały źródłem ciepła są lite gorące skały (150 6500C) na głębokości 3 do

10 km. Odbiór ciepła realizowany jest za pośrednictwem wody

pompowanej do złoża.

Zasoby geociśnieniowe podziemne złoża solanki i metanu na głębokości 4 6 km. Aktualnie

odzysk ciepła jest nierentowny.

Zasoby magmowe na dużej głębokości (temperatura 650 12000C)

Zasoby ciepła gleby na małej głębokości do wykorzystania przy użyciu pompy ciepła.

Niezależnie czy jest to źródło geotermalne czy forma akumulacji

ciepła energii słońca – jest to energia odnawialna.

Energia geotermalna może również polegać na wykorzystaniu ciepła gruntu, wód

jeziornych czy ścieków za pomocą „pomp ciepła”.

Obecnie energia geotermalna oparta o pompy ciepła jest jedną z najbardziej

rozwiniętych i wykorzystywanych postaci energii odnawialnych, sytuując się na trzecim

miejscu, tuż za energią wodną i biomasą. Odpowiednio eksploatowana energia geotermalna

jest odnawialna i nieagresywna wobec środowiska naturalnego i może w wielu miejscach być

wykorzystywana do częściowego zastąpienia paliw kopalnych.

O zastosowaniu energii geotermalnej decydują między innymi uwarunkowania

lokalne w postaci występowania wód geotermalnych. Pod tym względem gmina leży

w obszarze zasobnym w obszary określane jako geotermia.

Rozważenie wykorzystania tego rodzaju źródeł energii odnawialnej dla gminy

powinno się wiązać przede wszystkim z inwestycjami w sektorze komunalnym, gdyż tego

rodzaju przedsięwzięcia jak odnawialne źródła energii mogą się liczyć obecnie

z dofinansowaniem z funduszy krajowych (NFOŚiGW, WFOŚiGW) oraz europejskich

(fundusz Altener). Przedsięwzięcia takie dla obiektów użyteczności publicznej (szkoły,

urzędy) są najbardziej optymalne ze względu na ich specyfikę funkcjonowania, a ich

dofinansowanie najkorzystniejsze.

Pierwszy etap wykonania geotermalnego źródła ciepła wymaga poniesienia

wysokich nakładów inwestycyjnych, co jest typowe dla niekonwencjonalnych źródeł energii.





89

Etap eksploatacji, związany z produkcją czystej energii wymaga niskich nakładów,

związanych jedynie z zasilaniem pompy ciepła oraz pompy obiegowej.

Pompy ciepła

Alternatywne źródła energii oparte o pompy ciepła pobierają ciepło ze źródeł

o niskiej temperaturze (powietrza, gruntu, wód jeziornych czy ścieków) i przekazują je do

źródła o wysokiej temperaturze (pomieszczenia mieszkalne, handlowe, biurowe). Pompy

ciepła są więc urządzeniami, które przekazują energię cieplną pomiędzy różnymi ośrodkami

(źródłami ciepła) przy jednoczesnym podniesieniu temperatury czynnika odbierającego

ciepło (górnego źródła). Czynnik roboczy krążący w pompie dzięki temperaturze wrzenia

niższej niż temperatura otoczenia (temperatura dolnego źródła) jest w stanie pobrać ciepło

(ogrzać się) od tego otoczenia. Najczęściej wykorzystanie tego rodzaju źródła oparte jest

o tzw. skojarzonego układu, w którym możliwe jest równoczesne pozyskanie ciepła i energii

przy pomocy skojarzonego układu pompa ciepła z kolektorem słonecznym.

Energia promieniowania słonecznego (EPS)

Według danych Polskiego Towarzystwa Energetyki Słonecznej w Polsce na

powierzchnię 1 m2 dociera średnio rocznie 950 – 1250 kWh energii promieniowania

słonecznego. Wykorzystanie tej energii oceniane jest jako najmniejsze ze wszystkich

odnawialnych źródeł energetycznych w Polsce. Wskazuje się na możliwość stosowania

technologii słonecznych jedynie do ogrzewania budynków w okresie przejściowym (jesień

i wiosna), bądź do dodatkowego dogrzania zimą, klimatyzacji pomieszczeń oraz ogrzewania

wody użytkowej. Nie ma natomiast odpowiednich warunków, jak twierdzą specjaliści

z Europejskiego Centrum Energii Odnawialnej, do budowy elektrowni słonecznych,

heliociepłowni i pieców słonecznych.

W naszej szerokości geograficznej według materiałów informacyjnych firmy

Telbud S.A. kolektor słoneczny o powierzchni 1 m2 może uzyskać moc 700 W. Bateria

kolektorów o powierzchni 5 m2 jest w stanie zapewnić ciepłą wodę dla czteroosobowej

rodziny przez większą część roku zmniejszając koszty pozyskania energii dla tych celów

nawet o 70%. Kolektory słoneczne mogą dostarczyć również znaczne ilości ciepła do celów

grzewczych nawet czasie ujemnych temperatur zewnętrznych. Najlepsze efekty uzyskuje się

jednak przy ogrzewaniu dużych ilości wody do celów użytkowych. Takie warunki występują

w przypadku pensjonatów i hoteli a szczególnie w systemach ogrzewania wody w basenach.

Możliwości uzyskania energii cieplnej z promieniowania słonecznego zależne są

w dużej mierze od pory roku. W poszczególnych miesiącach z kolektora o powierzchni 1 m2

można uzyskiwać następujące ilości energii.





90

Źródło: Materiały firmy Telbud S.A. Poznań.

Potencjał energii słonecznej na terenie gminy Strzelce Krajeńskie jest mniejszy niż

średnia dla kraju. Na obszarze gminy według A. Wosia „Klimat Polski” całkowite

promieniowanie słoneczne wynosi około 9,75 MJ/m2 w ciągu doby. Pozwala to jednak na

stosowanie z powodzeniem urządzeń do pozyskiwania, przetwarzania w ciepło użytkowe

i magazynowania energii słonecznej.

Biomasa

Wykorzystywanie biomasy do celów energetycznych jest najbardziej

rozpowszechnioną metodą produkcji czystej energii w Polsce. Jedną z możliwych dróg

pozyskiwania dużych ilości biomasy jest uprawa roślin energetycznych na gruntach

rolniczych. Możliwe jest także wykorzystanie nie użytkowanych spożywczo elementów

produkcji rolnej.

Wierzbowy surowiec energetyczny ma tę właściwość, że jest w zasadzie

niewyczerpywalnym i samo odtwarzającym się źródłem. Cechami charakterystycznymi

sadzonek wierzby jest ich łatwe ukorzenianie się, odporność na zmienne warunki

klimatyczne, umiejętność szybkiej regeneracji po zbiorze, odporność na choroby i szkodniki,

a także wysokie plony biomasy o dobrej jakości. W porównaniu z innymi nośnikami energii

cieplnej koszt jednostkowy ciepła wyprodukowanego z wierzby kształtuje się w sposób

przedstawiony w poniższej tabeli.

Koszt jednostkowy ciepła przy zakupie paliw T a b e l a 27.

Paliwo Wartość kaloryczna [GJ/t lub GJ/1000 m

3]

Koszt jednostkowy ciepła przy zakupie paliwa

[zł/t]lub zł/1000m3] zł/GJ

Olej opałowy 43,0 1 490,0 34,7

Gaz ziemny GZ 38,0 1 003,0 26,4

Węgiel kamienny 25,0 392,8 15,7

Miał węglowy 21,0 229,6 10,9

Drewno - szczapy 15,5 127,4 8,2

Zrębki wierzb krzewiastych (s.m.)

19,4 160,0 8,3

Słoma zbóż 15,0 80,0 5,3

Źródło: Materiały Firmy Nowa Energia Sp. Z o. o., rok 2001.





91

Zbiór biomasy w cyklu jednorocznym z hektara wynosi około 15 – 20 ton suchej

masy/ha (począwszy od drugiego roku po posadzeniu). Biomasa może być pozyskiwana

z plantacji przez 25 – 30 lat, na tym samym pokładzie korzeniowym. Drewno wierzbowe

pozyskiwane z plantacji energetycznych użytkować można w postaci zrębów (mniej lub

bardziej rozdrobnionych), brykietów i palet.

Należy również podkreślić, że wprowadzenie szybko rosnących wierzb krzewiastych

na grunty rolnicze i pozyskiwanie ich biomasy do celów bioenergetycznych pozwolą między

innymi na:

- zagospodarowanie przez nasadzenia wierzbą części gruntów aktualnie

niewykorzystanych rolniczo;

- wprowadzenie na rynek nowego przyjaznego dla środowiska biopaliwa;

- uzyskanie tańszej energii cieplnej;

- dopływ nowego źródła pieniędzy dla lokalnych społeczności.

W procesie technologicznego wykorzystania słomy jako paliwa najistotniejsze są takie

jej właściwości jak: wilgotność, gęstość, wartość opałowa, stopień rozdrobnienia,

temperatura zapłonu, temperatura spalania.

Słoma w porównaniu do paliw konwencjonalnych takich jak węgiel, czy koks

charakteryzuje się niższą wartością opałową, niższą gęstością i większym udziałem lotnych

składników spalania.

Możliwości wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych biomasy na terenie gminy

Strzelce Krajeńskie można oszacować na dość wysokim poziomie.

Rolniczy charakter gminy może przyczynić się do alternatywy produkowania paliw

niekonwencjonalnych biomasy (głównie wierzby energetycznej). W najbliższym czasie ten

kierunek produkcji rolnej powinien być rozwinięty w większym stopniu, szczególnie na

obszarach o większym udziale gruntów rolnych.

Teren gminy jest obszarem rolniczym, na którym można byłoby rozważać

pozyskiwanie surowców energetycznych, natomiast zastosowanie tych surowców do celów

grzewczych jest w pełni możliwe zarówno w podmiotach prywatnych czy publicznych jak

i wśród odbiorców indywidualnych na terenie Gminy lub Miasta. Koszty wykorzystania

biomasy związane są z instalacją pieców na biomasę.

Aby spopularyzować biomasę należałoby w ramach współpracy gmin i powiatu

stworzyć skuteczny program edukacji rolników w zakresie prowadzenia plantacji,

a w szczególności zapewnić możliwości skupu surowca.

Z tego względu zarówno kampanie popularyzujące alternatywne źródła energii jak

i tworzenie konkretnych instalacji powinno móc liczyć na dofinansowanie (np. Gminnych,





92

Powiatowego i Wojewódzkiego FOŚiGW) wyłącznie w przypadku, jeśli dotyczą

preferowanych źródeł (przede wszystkim biomasa, w mniejszym stopniu energia słoneczna

i geotermia).

4.7 Klimat akustyczny

Wskaźnikiem oceny hałasu jest równoważny poziom dźwięku A wyrażony

w decybelach (dB). Poziom ten stanowi uśrednioną wartość w odniesieniu do pory doby

(dzień od 6.00 do 22.00 lub noc od 22.00 do 6.00). Wartości dopuszczalne poziomu

równoważnego hałasu określa rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów

Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 r. W sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu

w środowisku (Dz. U. Nr 66, poz. 436). Rozporządzenie to określa rodzaje terenów, dla

których ustala się dopuszczalne poziomy dźwięku w środowisku, w zależności od

przeznaczenia terenu. Różnicuje również wartości dopuszczalne poziomu dźwięku

w odniesieniu do hałasów przemysłowych, komunikacyjnych (drogowe, kolejowe

i tramwajowe), lotniczych oraz od linii elektroenergetycznych.

Od stycznia 2002 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie

wartości progowych poziomów hałasu. Wskaźnikiem oceny hałasu jest tzw. poziom progowy.

Przekroczenie tego wskaźnika powoduje zaliczenie obszaru, na którym to przekroczenie

występuje do kategorii terenu zagrożonego hałasem.

4.7.1 Hałas komunikacyjny

Głównymi czynnikami mającymi wpływ na poziom hałasu komunikacyjnego są

natężenie ruchu i udział transportu ciężkiego w strumieniu wszystkich pojazdów, stan

techniczny pojazdów, rodzaj nawierzchni dróg, organizacja ruchu drogowego.

Czynnikiem, który w sposób istotny wpływa na relacje między warunkami

akustycznymi a człowiekiem jest tzw. subiektywna wrażliwość na hałas. Dotyczy ona

zarówno fizjologicznych predyspozycji odbioru dźwięku, reakcji emocjonalnych jak

i subiektywnych odczuć. Odczuwanie dźwięku jako hałasu zależy więc zarówno od cech

indywidualnych każdego człowieka.

Na obszarze gminy zagrożenie hałasem komunikacyjnym występuje wzdłuż drogi

krajowej nr 22 w granicach miasta Strzelce Krajeńskie. Ciąg tej drogi skupiają największy

ruch kołowy, w tym tranzytowy.

Należy podjąć działania zmierzające do zmniejszenia poziomów dźwięku, zwłaszcza

na terenie miasta oraz miejscowości o zwartej zabudowie położonej w pobliżu pasa

drogowego (Przyłęg, Licheń, Długie).





93

Punktem wyjściowym powinno być więc prowadzenie monitoringu hałasu

na terenie gminy, który dokonuje się w ramach państwowego monitoringu środowiska.

Dotyczy to przede wszystkim najbardziej ruchliwych tras komunikacyjnych oraz punktów

zgłaszanych przez mieszkańców.

Pomocne w ocenie oddziaływania akustycznego dróg na terenie gminy powinny

być mapy akustyczne sporządzone co 5 lat przez właścicieli obiektów drogowych

i przedkładane właściwemu Wojewodzie i Staroście. Prawo Ochrony Środowiska nakłada

na zarządzających obiektami komunikacyjnymi obowiązek wykonywania pomiarów oraz

sporządzania map akustycznych terenów, na których prowadzona eksploatacja powoduje

przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku oraz obiektów szczególnie

uciążliwych. Niestety na chwile bieżącą brak jest rozporządzenia określającego

specyfikacje uciążliwych obiektów drogowych. Z nieoficjalnych informacji dotyczących

projektu tego dokumentu wynika że do tej kategorii kwalifikują się drogi o natężeniu ruchu

ponad 350 poj/h. Na terenie gminy nie ma obiektów o takiej intensywności użytkowania.

Po ustaleniu punktów o przekroczonym poziomie hałasu należy rozważyć możliwości

zmniejszenia jego uciążliwości poprzez budowę przeszkód akustycznych w postaci ekranów

lub pasów zieleni, bądź też działań polegających na zmniejszeniu natężenia ruchu i zmian

jego struktury (objazdy, obwodnica, ograniczenia prędkości lub tonażu pojazdów).

4.7.2 Hałas przemysłowy

Poważnym źródłem hałasu mogą być zakłady przemysłowe i odbywające się w nich

procesy technologiczne. Poziom hałasu przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla

każdego obiektu i zależny jest od rodzaju maszyn i urządzeń hałasotwórczych, izolacyjności

obudowy hal przemysłowych, prowadzonych procesów technologicznych oraz od funkcji

urbanistycznej sąsiadujących z nimi terenów. Specyfiką hałasu przemysłowego jest jego

długotrwałość występowania (zmianowy charakter pracy), a także czasowe krótkotrwałe

duże natężenia.

W ostatnich latach WIOŚ Zielona Góra, Delegatura Gorzów Wlkp. przeprowadziła 3

kontrole w zakresie pomiarów dźwięku A przenikającego do Środowiska.

W październiku 2002 roku w porze dziennej określono wartości poziomu dźwięku

emitowanego do środowiska na terenie sąsiadującym z firmą ROFIX Sp. z o.o. przy

ul. Al. Wolności 6. Źródłem hałasu były:

- hala obróbki (piły, prasy, obrabiarki, sprężarka) – pracująca w porze dziennej przez

6h/8h, w tym spręzarka przez 1h/8h;





94

- wentylator wyciągowy z malarni – pracujący w porze dziennej przez 45 minut

cyklicznie przez 15-20 sekund

Wyniki dokonanych pomiarów wskazywały przekroczenia dopuszczalnego

równoważnego poziomu dźwięku A dla pory dziennej na terenie przyległej posesji.

W październiku 2003 roku zkontrolowano poziom emisji przenikającej z zakładu

„JACO” Sp. z o.o. przy ul. Al. Wolności 17 w Strzelcach Krajeńskich na tereny przyległej

zabudowy mieszkaniowej. Źródło hałasu stanowiły 2 wentylatory szwalni wraz

z heblarkami, oraz 2 wentylatory krajalni. Kontrola wykazała przekroczenia tylko w czasie

pracy heblarki, co stanowi około 1 godzinę w ciągu zmiany. Przekroczenie wyniosło 1,7

dB przy oknie zamkniętym i 11,4 dB przy oknie otwartym.

Na terenie gminy pzreprowadzono również kontrolę fermy w Brzozie należącej do

zakładu „ROL-DAN” Sp. z o.o. z Jarosławska. Źródło hałasu stanowiły 2 wyciągi

suszarni. Wyniki kontroli wykazały przekroczenia dopuszczalnego poziomu dźwięku na

terenach sąsiadujących z fermą rzędu 1,9-8.3 dB dla pory dziennej i 11,9-18,3 dB dla

pory nocnej.

W przypadku przeprowadzonych kontroli zakłady otrzymały zalecenia

pokontrolne, w celu ograniczania emisji hałasu. Należałoby jednak skontrolować, czy

zostały osiągnięte standardy hałasu.

4.7.3 Hałas komunalny

Spośród źródeł hałasu komunalnego najistotniejsze znaczenie ma hałas

towarzyszący obiektom sportu, rekreacji i rozrywki. Hałas komunalny może być również

uciążliwy na terenach rekreacyjnych np. ośrodki wczasowe, kąpieliska.

Hałas związany z terenami rekreacyjno-wypoczynkowymi jest zdecydowanie

mniejszy niż powstający ze źródeł komunikacyjnych i przemysłowych. Pomimo to ze względu

na specyfikę tych terenów (przeważnie tereny leśne) bardzo ważną kwestią jest określenie

prawa lokalnego w taki sposób aby ograniczać hałas w tych rejonach. Pozwoli to na wzrost

walorów rekreacyjnych miejsc wypoczynku, a także ochroni przyrodę. Na terenach

użytkowanych rekreacyjnie wyznacza się obszary „stref ciszy” objęte ograniczeniami. Jest to

zadanie realizowane na poziomie władz województwa.

4.8 Przyroda ożywiona

Dla obszaru gminy Strzelce Krajeńskie brak jest opracowanej specjalistycznej i pełnej

analizy środowiska przyrodniczego w postaci „Waloryzacji przyrodniczej”. Opracowanie takie

zawiera szczegółowe dane inwentaryzacji świata przyrody ożywionej omawianego obszaru





95

i stanowi podstawę dla wszelakich działań dotyczących czynnej ochrony przyrody, oraz

niezbędny element konsultacji w procesie planowania inwestycji.

Poniższy rozdział ma na celu jedynie poglądowe przedstawienie indeksu

najistotniejszych aspektów przyrodniczych gminy. Priorytetem jest uwzględnienie ustaleń

i działań w zakresie ochrony przyrody, wynikających z planowania inwestycji, sposobów

zagospodarowania przestrzeni oraz polityki ochrony środowiska, zgodnie z ideami

zrównoważonego rozwoju.

4.8.1 Flora

4.8.1.1 Charakterystyka ogólna

Na terenie gminy występuje duże zróżnicowanie florystyczne związane z dużym

zróżnicowaniem rzeźby, krajobrazu i pokrycia terenu.

Roślinność chroniona oraz zwierzęta objęte są ochroną gatunkową oraz obszarową,

Podstawę ochrony florystycznej i faunistycznej stanowi duży udział powierzchni leśnych.

Roślinność potencjalna

Roślinność potencjalna danego obszaru to taka roślinność jaka mogłaby się

wykształcić spontanicznie, gdyby wyłączyć wszelką ingerencję człowieka ma danym terenie.

Roślinność potencjalną tych terenów stanowią:

- siedlisko suboceanicznych acidofilnych lasów bukowo-dębowych typu pomorskiego

z dębem bezszypułkowym;

- siedlisko żyznych buczyn niżowych typu „pomorskiego”;

- siedlisko subkontynentalnych borów mieszanych dębowo-sosnowych;

- siedlisko środkowo-europejskiego grądu w postaci nizinno-wyżynnej;

- siedlisko kwaśnej buczyny sosnowej.

Roślinność rzeczywista

Roślinność rzeczywistą stanowią lasy, łąki oraz liczne zadrzewienia i zakrzewienia

śródpolne i obiekty zieleni urządzonej (parki zabytkowe, roślinność cmentarna).

Lasy

Istotne znaczenie w przestrzeni zagospodarowania gminy mają lasy. Obszary

zalesione i zakrzewione według ewidencji gruntów stanowią 37,75 % ogólnej powierzchni

gminy i rozciągają się wzdłuż zachodniej i wschodniej granicy gminy, na glebach niższych

klas bonitacyjnych.

Panującym gatunkiem drzew jest sosna, a dalej buk i dąb. Wśród siedlisk leśnych

dominuje bór mieszany świeży, bór świeży, las świeży oraz las wilgotny.





96

Większość lasów stanowi własność państwową i znajduje się w zarządzie trzech

nadleśnictw:

Strzelce Krajeńskie,

Smolarz,

Bierzwnik.

W administrowaniu obszarem leśnym istotną role odgrywa również Dyrekcja Barlinecko-

Gorzowskiego Parku Krajobrazowego.

Część z obszarów leśnych gminy o powierzchni 406,53 ha stanowią lasy ochronne.

W świetle funkcjonującego Programu Zwiększania Lesistości Kraju oraz Ustawy

o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia , oraz funkcjonujących zasad dotacji dla tych

działań spodziewać się można wzrostu popularności takiego zagospodarowania ugorów.

Wydając pozwolenia na tego typu działalność należy szczególną wagę przyłożyć do treści

poprawek wprowadzonych do Ustawy w wersji z dnia 14 lutego 2003 r.( Dz.U. 2003 nr 46

poz. 392) wprowadzających istotne obostrzenia co do trybu zalesiania siedlisk nieleśnych

będących m.in siedliskiem gatunków chronionych prawnie.

Podstawowym zagadnieniem związanym z zalesianiem gruntów jest określenie

granicy rolno-leśnej dla lasów państwowych i niepaństwowych łącznie. Kierując się

względami krajobrazowymi i przyrodniczymi należy dążyć do wydłużania i różnicowania tej

granicy poszerzając tym samym cenne przyrodniczo strefy ekotonu. Zasady wyznaczania

granicy rolno leśnej zawarto w wytycznych w sprawie ustalania granicy rolno-leśnej

opublikowanych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Według danych ankietowych Urzędu Miasta w latach 2004 –2006 planowane jest

zalesienie ok. 30 ha powierzchni.

Zieleń urządzona i zadrzewienia śródpolne

Ważną rolę w systemie ekologicznym gminy oprócz wysokiej lesistości, spełnia

roślinność nieleśna, czyli zieleń śródpolna, zieleń parkowa oraz zieleń cmentarna.

Zadrzewienia śródpolne, szczególnie o charakterze pasowym, przydrożne

i przywodne pełnią rolę migracyjnych korytarzy środowiskowych, urozmaicają krajobraz

gminy, podnoszą walory estetyczno-krajobrazowe oraz spełniają na obszarach

użytkowanych rolniczo funkcję zabezpieczającą przed procesami erozyjnymi i stepowieniem

oraz przenoszeniem biogenów z obszarów rolnych na tereny leśne i wodne. Ponadto,

regulują stosunki wodne i poprawiają lokalny agroklimat oraz klimat akustyczny.

Zadrzewienia śródpolne i krzewiaste zarośla na terenie gminy porastają partie terenu

nie wykorzystane rolniczo: wierzchołki wzniesień, strome skarpy, małe obniżenia





97

wytopiskowe. Są to różne gatunkowo drzewa, w większości liściaste: brzozy, topole, wierzby,

sosny, świerki i olsze.

Większość dróg gminy jest obudowana drzewami. Dominują: lipy, klony, jesiony,

topole, brzozy, w obrębie terenów zabudowanych: brzozy, jesiony, lipy, kasztanowce, dęby.

Najcenniejsze obiekty objęte są ochrona pomnikową, lub jej propozycją.

Według wykazu obiektów zabytkowych miasta i gminy objętych ochroną

konserwatorską jest ok. 30 parków, założeń ogrodowych oraz cmentarzy. Obiekty takie

znajdują się między innymi w: Tucznie, Bobrówku, Bronowicach, Lipich Górach, Ogardach,

Strzelcach Klasztornych i Dankowie.

Ogólny stan tych obiektów wymaga niezbędnego podjęcia działań mających na celu

ochronę tych obiektów przed dalszą degradacją poprzez:

- wstrzymanie parcelacji,

- rozbiórkę samowoli budowlanych,

- nadzór i pielęgnację drzewostanów,

- ustalenie założeń względem kompozycji nasadzeń,

- usunięcie części samosiewnych nasadzeń drzew i krzewów,

- zagospodarowanie z dbałością o walory zabytkowe,

4.8.1.2 Potencjalne zagrożenia flory

Zagrożenia dla szaty roślinnej na terenie gminy wynikają głównie z przekształcania

poszczególnych komponentów środowiska składających się na specyfikę warunków

siedliskowych wymaganych przez poszczególne zbiorowiska roślinne. W szczególności

chodzi tu o warunki glebowe, stosunki wodne oraz przekształcenia powierzchni terenu, które

to zagadnienia zostały omówione w poprzednich rozdziałach. Zagrożeniem dla

bioróżnorodności na poziomie florystycznym jest także niewłaściwie prowadzona gospodarka

leśna i rolna, między innymi niebezpieczeństwo gwałtownego zwiększenia się populacji

szkodników roślin w warunkach upraw monokulturowych.

W ramach specyficznych zagrożeń dla szaty roślinnej uwzględnić należy:

wypalanie traw i osuszanie terenów;

niewłaściwe prowadzenie zalesień;

zmiana łąk kośnych i pól na monokultury roślin pastewnych i zbożowych;

zaniechanie działań gospodarczych na cennych terenach łąkowych;

zanieczyszczenia powiązane z ruchem komunikacyjnym;

zmiana odczynu i składu chemicznego wód opadowych;





98

zanieczyszczenia punktowe z dzikich wysypisk śmieci, które powodują zmianę

siedlisk a w następstwie przekształcenie roślinności;

obszarowe zmiany określane pojęciem stepowienia wynikające z zmiany stosunku

wodnych, m.in melioracji i osuszenia terenu na skutek odkrywkowej eksploatacji

kopalin;

zagrożenie pożarami wielkoobszarowymi szczególnie na znacznych połaciach

borów sosnowych;

sytuacje awaryjne związane z eksploatacją i przesyłem gazu, przekształcenia

środowiska będące konsekwencją nieprawidłowej eksploatacji złoża.

4.8.2 Fauna

Zasoby świata zwierzęcego na terenie gminy można uznać za bogate. Stosunkowo

liczną grupę stanowią gatunki dziko żyjących ssaków. Dla tej grupy największym

zagrożeniem ich egzystencji i dalszego rozwoju są:

przebieg przez ekosystemy leśne ciągów komunikacyjnych, stanowiących bariery

dla przemieszczania się zwierzyny;

zanieczyszczenie powietrza i wód, ze szczególnym uwzględnieniem środków

ochrony roślin, metali ciężkich, i innymi trudno wydalanymi z organizmu

substancjami ulegającymi kumulacji w organizmie;

kłusownictwo – mogące przyczynić się do niekontrolowanego (gwałtownego)

zmniejszenia się populacji poszczególnych gatunków.

Dla urozmaiconej i licznie reprezentowanej grupy ptaków, żerujących i gniazdujących

na terenie gminy, a także dla gatunków gadów takich jak padalce, zaskrońce, jaszczurki

i zwinki, a także płazów (żab, ropuch, rzekotek, traszek, kumaków), występujących na

omawianym obszarze poważnym zagrożeniem są:

zanieczyszczenia wód powierzchniowych – brak skanalizowania, oraz dzikie

wysypiska;

zmienności i niedobory stanu wód.

chemizacja rolnictwa.

W ramach ochrony świata zwierzęcego gminy na uwagę zasługują cenne gatunki gadów

żółwia błotnego i gniewosza. Największe zagrożenie dla nich stanowią:

likwidacja stanowisk lęgowych przez zalesianie powierzchni piaszczystych,

zanieczyszczenia wód o pochodzeniu rolniczym, w tym szczególnie środki ochrony

roślin,

nielegalny pozysk i płoszenie zwierząt,





99

4.9 Formy ochrony przyrody na terenie gminy

Na podstawie ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880), za

formy ochrony przyrody należy uznać ochronę gatunkową, parki narodowe, rezerwaty i parki

krajobrazowe wraz z ich otulinami oraz obszary chronionego krajobrazu. Formę przestrzenną

mogą mieć również niektóre pomniki przyrody, użytki ekologiczne, strefy ochronne wokół

miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków chronionych oraz zespoły

przyrodniczo-krajobrazowe.

Na terenie gminy obszary i obiekty wyróżniające się szczególnymi walorami

przyrodniczymi objęto następującymi formami ochrony:

4.9.1 Ochrona gatunkowa

Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt ma na celu zabezpieczenie dziko występujących

roślin lub zwierząt i ich siedlisk w szczególności gatunków rzadko występujących,

endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną

na podstawie umów międzynarodowych, a także zachowanie bioróżnorodności. Minister

środowiska publikuje okresowo w formie rozporządzeń listy gatunków roślin i zwierząt, które

objęte są ochroną gatunkową (lista roślin i grzybów - rozporządzenie z dnia 11.09.2001 r., tj.

Dz. U. nr 106 z 2001 r., poz. 1167; lista zwierząt - rozporządzenie z dnia 26.09.2001 r., tj.

Dz. U. nr 130 z 2001 r., poz. 1456). W stosunków do zamieszczonych na listach gatunków

i ich siedlisk obowiązuje system ograniczeń, zakazów i nakazów, określony w ustawie

o ochronie przyrody.

4.9.2 Rezerwaty

W myśl Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 października 1991 r. Art. 23 rezerwat

przyrody jest obszarem obejmującym zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym

ekosystemy, w tym siedliska przyrodnicze, a także określone gatunki roślin i zwierząt,

elementy przyrody nieożywionej, mające istotną wartość ze względów naukowych,

przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowym. Jest to najwyższa po parku narodowym

ustawowa forma ochrony, i najwyższa jeżeli chodzi o restrykcje względem sposobu

użytkowania przestrzeni.

Na obszarze gminy ustanowiono rezerwat przyrody „Zdrojskie Buki” między

miejscowościami Zdroisko a Górki Noteckie. Rezerwat połozony jest w dolinie rzeki

Santocznej, w południowo-zachodniej części gminy. Jest to rezerwat leśny o całkowitej

powierzchni 75,57 ha, powołany dla zachowania fragmentu lasu bukowego z domieszką

dębu, grabu, wiązu, świerka i sosny. Zespoły roślinne występujące na obszarze rezerwatu to:





100

Melico-Fagetum, Potentillo albae-Quercetum, Galio-Carpinetum, Ribo nigri-Alnetum,

Circaeo-Alnetum.

4.9.3 Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy

W 1991 roku Rozporządzeniem Wojewody Gorzowskiego został powołany

Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy o całkowitej powierzchni 20 285 ha (wraz z otuliną

24 394,19 ha), obejmujący dwa różniące się przyrodniczo obszary: Puszczę Gorzowską

i Dolinę Rzeki Płoni. Park obejmuje głównie lasy, w przewadze iglaste: bory świeże, bory

mieszane, bory wilgotne, oraz na terenach zabagnionych – olsy. Siedliska bagienne i liczne

jeziora są miejscem występowania fitocenoz szuwarowych z bogatą fauną, w szczególności

awifauną.

Na obszarze gminy Strzelce Krajeńskie znajduje się fragment parku o powierzchni

3 517,77 ha, co stanowi 14,67% powierzchni parku. Otulina Parku na terenie gminy zajmuje

25,32 ha. Granicami Parku objęte są zachodnie tereny leśne gminy.

Park posiada „Plan ochrony” wraz z dokumentami towarzyszącymi z czerwca

1996 roku. Operat generalny planu ochrony określa szereg aspektów związanych z:

ustaleniami ogólnymi terenów Parku i Otuliny (w tym ustalenia dotyczące planów

zagospodarowania przestrzennego), strategią ochrony (szczegółowe ustalenia i przepisy

ochronne) a także realizacją planu.

4.9.4 Strefowa ochronna miejsc występowania i rozrodu zwierząt

Jako podstawowe zagrożenie dla wielu gatunków wymienia się zanikanie

i degradację zajmowanych przez nie siedlisk. Z tych przyczyn grupa zagrożonych

16 gatunków zwierząt, została objęta dodatkową formą ochrony, jaką jest ochrona miejsc ich

rozrodu i stałego przebywania. Podstawą prawną strefowej ochrony zwierząt jest ustawa

o ochronie przyrody oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 września 2001 r.

W sprawie określenia listy gatunków zwierząt rodzimych, dziko występujących, objętych

ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów dla danych gatunków oraz odstępstw

od tych zakazów.

Wokół miejsc rozrodu i stałego przebywania gatunków objętych ochroną strefową

wytyczono dwa rodzaje stref:

strefa ochrony ścisłej. Obowiązuje ona przez cały rok. Funkcjonuje na zasadzie

rezerwatu ścisłego. Zakazane jest w niej prowadzenie jakichkolwiek czynności, bez

uzgodnienia z wojewodą. W zależności od gatunku jej wielkość waha się w granicach 10-

200m od stanowiska.





101

strefa ochrony częściowej. Jest to obszar wyłączony okresowo z działalności

gospodarczej człowieka. Obejmuje obszar od 200 do 500m od stanowiska

Na drogach prowadzących do stref powinny znajdować się tablice z napisem „Wstęp

wzbroniony. Ostoja zwierzyny”. Na tablicach tych nie powinny widnieć rysunki

przedstawiające obiekt ochrony.

Do gatunków takich na terenie gminy można zaliczyć: orła bielika a także bociana

czarnego. Na terenie gminy znajdują się stanowiska występowania tych gatunków

w okolicach miejscowości: Długie, Przyłęsko, Danków. Dokładna lokalizacja miejsc

występowania tych gatunków powinna być wyznaczona w waloryzacji przyrodniczej gminy.

4.9.5 Użytki ekologiczne

Są to według tekstu ustawy "zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów,

mających znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk".

Mogą to być kępy drzew, śródpolne i śródleśne "oczka wodne", bagna i torfowiska, skarpy

itp. Użytki ekologiczne uwzględniane są w miejscowym planie zagospodarowania

przestrzennego oraz uwidaczniane w ewidencji gruntów. W myśl ustawy, użytki ekologiczne

powinny być powszechnie stosowaną "masową" formą ochrony przyrody. Celowe jest także

wykorzystywanie ich do prowizorycznego objęcia ochroną obszarów przewidywanych

w przyszłości do ochrony rezerwatowej

Ta forma ochrony umożliwia zachowanie cennych fragmentów przyrody

uwzględniając równocześnie potrzeby człowieka w warunkach racjonalnego

gospodarowania.

Na obszarach tych zabrania się:

używania, użytkowania i uszkadzania obszarów objętych ochroną;

pozyskiwania, niszczenia lub uszkadzania drzew; zmiany stosunków wodnych;

niszczenia gleby lub zmiany sposobu jej użytkowania; wydobywania torfu;

wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości oraz innego

zanieczyszczenia wód, gleby i powietrza

Na terenie gminy nie wyróżniono dotychczas obszarów użytków ekologicznych.

Znajdują się tereny potencjalne do prawnego ustanowienia. W przypadku szczegółowego ich

rozpoznania miejsc spełniających powyższe wartości przyrodnicze należy uprawomocnić te

obszary. Kwestia ich uprawomocnienia leży w kompetencjach gminy.





102

4.9.6 Pomniki przyrody

Ustawa o ochronie przyrody wyjaśnia, że „Pomnikami przyrody są pojedyncze twory

przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej,

historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami,

wyróżniającymi je wśród innych tworów, w szczególności sędziwe i okazałych rozmiarów

drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki,

jary, głazy narzutowe, jaskinie.

W gminie wyznaczono zarówno pojedyncze drzewa posiadające rozmiary pomnikowe

jak i ich grupy, a także głazy narzutowe.

Szczegółowy wykaz pomników przyrody, oraz ich lokalizacji przedstawiono

w poniższej tabeli.

Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Strzelce Krajeńskie T a b e l a 28.

Lp. Nr. rejestru Określenie położenia

przedmiotu poddanego pod ochronę

Opis przedmiotu poddanego pod ochronę

Powiato-wego

Wojewódz-kiego

1. 54 21 Wilanów, przy drodze do

Przyłęka Dąb szypułkowy obw. 620 cm, wys. 22 m, wiek 400lat

2. 55 25 Wilanów, oddz, 102. 40m od

jeziora Głaz narzutowy obw. 800 cm, wys. 150 cm, szer.250 cm

3. 56 86 Machary, gospod. Rolne, dz.

Nr. 152/2 Głaz narzutowy obw. 600 cm, wys. 120 cm

4. 57 87 Gardzko, przy drodze do Strzelec, dz. Nr 26/2, po

stronie lewej

Głaz narzutowy obw. 840 cm, wys. 2,4 m, szer.210 cm

5. 58 103 Wilanów, przy rzece Pełcz, za mostem w parku, dz. Nr 259

3 żywotniki olbrzymie obw. 190, 220 i 230 cm, wiek ok.100 lat

6. 59 104 Wilanów, przy drodze do

Ludzisławic Klon obw. 420 cm, wys. 26 m, wiek ok.200 lat

7. 60 105 Ogardy, park naprzeciw

pałacu, dz. Nr 134 4 lipy obw. 410, 420, 360, 365 cm, wys. 26-28 m, wiek ok. 200lat

8. 61 131 Ogardy, nad drogą do

Chomętowa, dz. Nr 224/24 Dąb obw. 434 cm, wys. 29 m, wiek ok. 400 lat

9. 62 972 Tuczno, park pałacowy, dz. Nr

2/48 Dąb szypułkowy Obw. 414 cm, wys. 27 m

10. 63 973 j.w. Klon jawor purp.

obw. 276 cm, wys. 22 m

11. 64 974 j.w. Klon polny

obw. 344 cm, wys. 19 m

12. 65 975 j.w. 2 wiązy górskie

obw. 480 i 254 cm, wys. 27 i 25 m

13. 66 976 j.w. 2 graby pospolite

obw. 283 i 192 cm, wys. 16 i 18 m

14. 67 977 j.w. 3 lipy drobnolistne

obw. 314, 352, 424 cm, wys. 26-29 m

15. 68 978 j.w. 7 lip szerokolistnych

obw. 314-414 cm, wys. 14-27 m





103

16. 69 979 j.w. 8 klonów pospolitych

obw. 257-402 cm, wys. 17-26 m

17. 70 980 j.w. 9 buków pospolitych

obw. 314-405 cm, wys. 18-30 m

18 71 981 j.w. 21 jesionów wyniosłych

obw. 261-487 cm, wys. 22-31 m

19. 72 990 Chomętowo, leśnictwo,

oddz. Nr 70 g Dąb szypułkowy obw. 600 cm. Wys. 25 m

20. 73 1016 Buszów, przy jeziorze,

dz. Nr 94/1 Dąb szypułkowy obw. 560 cm. Wys. 25 m

21. 74 1017 Żabicko, przy torze kolejowym

dz. Nr 1 Głaz narzutowy obw. 930 cm, wys. 170 cm

22. 75 1018 Tuczno, przy gł. szosie 150 m

od lasu, dz. Nr 7 Dąb szypułkowy obw. 450 cm. Wys. 21 m

23. 76 1019 Tuczno, przy sklepie

spożywczym, dz. Nr 214 Lipa drobnolistna obw. 275 cm, wys. 19 m

24. 77 1020 Danków, przy jeziorze, na posesji J. Chmielewskiego,

dz. Nr 108

Dąb szypułkowy obw. 580 cm. Wys. 23 m, wiek ok. 300 lat

25. 78 1021 Gardzko, posesja K.

Powarzyńskiego, dz. Nr 121/1 Lipa drobnolistna obw. 5805 cm, wys. 23 m, wiek ok. 200 lat

26. 79 1022 j.w., dz. Nr 120 2 dęby szypułkowe obw. 470 i 365 cm, wys. 25 m, wiek ok. 200 lat

27. 80 1023 Wąwóz przy szosie Gardzko-

Zwierzyń, dz. Nr 344

3 buki pospolite obw. 460, 420, 360 cm, wys. 24-27 m, wiek ok. 200 lat

Źródło: Urząd Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie.

Właściwym postępowaniem dla omawianych obiektów jest:

- Sporządzenie dokumentacji zgodnie z wymogami dla pomników przyrody (np. metryk

pomników),

- Oznakować, chronić przed zniszczeniem i uszkodzeniem.

- Opisać w materiałach promocyjnych, rozpowszechnić informacje wśród ludności

miejscowej i turystów.

Zadaniem gminy jest również współpraca ze Starostwem w celu ewidencji

pomników. Sporządzona inwentaryzacja przyrodnicza mogłaby pomóc ocenić stan

pomników oraz zweryfikować ewentualną likwidację lub powołanie obiektu na pomnik

w drodze uchwały gminnej.

4.9.7 Obszary Chronionego Krajobrazu (OChK)

Obszar chronionego krajobrazu jest to forma ochrony przyrody mająca na celu

zapewnienie równowagi ekologicznej względnie nie zaburzonych systemów przyrodniczych

danego obszaru, które pełnią rolę otulinową lub łącznikową.

Obszar chronionego krajobrazu tworzony jest na mocy rozporządzenia wojewody (lub

rady gminy) i uwzględniany przy opracowywaniu planów przestrzennego zagospodarowania.





104

Charakter gospodarki prowadzonej na obszarach chronionego krajobrazu w oparciu

o szczegółowe przepisy prawne (m.in. zakaz lokalizacji zakładów przemysłowych i obiektów

uciążliwych dla środowiska, zakaz prowadzenia działalności niekorzystnie wpływających na

krajobraz, dbałość o styl budownictwa dostosowany do lokalnych tradycji) uzależniony jest

od pełnionych przezeń funkcji: otulinowej (dla parków narodowych i krajobrazowych),

rekreacyjnej (tereny dla turystyki i wypoczynku, odciążające obszary o wyjątkowych walorach

przyrodniczych) oraz naturalnego korytarza ułatwiającego migracje zwierząt.

Na terenie gminy Strzelce Krajeńskie znajdują się dwa Obszary Chronionego Krajobrazu:

- OChK „Dobiegniew” – Powaołany Rozporządzeniem nr 12 Wojewody

Gorzowskiego z dnia 24 listopada 1998 (Dziennik Urzędowy Województwa

Gorzowskiego nr 20), stanowi pozostałość po OChK „Puszcza Drawska”.

Na omawianym terenie OChK znajduje się we wschodniej części gminy, obejmując

kompleksy leśne i jeziora regionu (w tym jeziora Lipie i Słowa). Granica OChK

przebiega praktycznie wzdłuż granicy lasów po wschodniej stronie miejscowości

Licheń, Lipie Góry, Pielice i Ogardy.

- OChK „Dębno - Gorzów” - obszar stanowiący dawniej część OChK o nazwie

„Pojezierze Myśliborsko-Barlineckie”. Na terenie gminy obszar zajmuje południową jej

część poniżej miejscowości Brzoza.

4.9.8 Europejskie sieci obszarów chronionych

4.9.8.1 Sieć ECONET

Kolejny rodzaj ochrony, stanowi Europejska Sieć Ekologiczna ECONET - spójny

przestrzennie i funkcjonalnie system reprezentowanych i najlepiej zachowanych pod

względem różnorodności biologicznej obszarów Europy.

Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET- POLSKA została opracowana

w 1995 i 1996 roku jako projekt badawczy National Nature Plan (NNP) w ramach Programu

Europejskiego Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN). Również Czechy, Słowacja

i Węgry uczestniczyły w tym projekcie i podobnie jak Polska przyjęły jednolite założenia

koncepcji sieci paneuropejskiej EECONET (European ECOlogical NETwork) wraz

z metodyką jej wyznaczania.

Choć sieć ECONET-POLSKA nie posiada umocowania prawnego, jest pewną

wytyczną polityki przestrzennej. Zgodnie z definicją podaną przez Autorów koncepcji

"Krajowa sieć ekologiczna” ECONET-POLSKA jest wielkoprzestrzennym systemem





105

obszarów węzłowych najlepiej zachowanych pod względem przyrodniczym

i reprezentatywnych dla różnych regionów przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sobą

powiązanych korytarzami ekologicznymi, które zapewniają ciągłość więzi przyrodniczych

w obrębie tego systemu. Sieć ECONET-POLSKA zawiera w sobie również obszary prawnie

chronione (parki narodowe i krajobrazowe oraz rezerwaty), ostoje przyrody CORINE lub

ważne ostoje ptaków, które najczęściej są "wbudowane" w najcenniejsze fragmenty

obszarów węzłowych jako tzw. biocentra (regionalne i lokalne). Większość z wytyczonych

w sieci ECONET-PL korytarzy ekologicznych nawiązuje do dolin rzecznych.

Sieć ECONET-POLSKA pokrywa 46 % kraju. Składa się ona z obszarów węzłowych

i łączących je korytarzy ekologicznych, wyznaczonych na podstawie takich kryteriów, jak

naturalność, różnorodność, reprezentatywność, rzadkość i wielkość. Wyznaczono ogółem

78 obszarów węzłowych (46 międzynarodowych i 32 krajowe, które razem obejmują 31 %

powierzchni kraju) oraz 110 korytarzy ekologicznych (38 międzynarodowych i 72 krajowe,

które razem obejmują 15 % powierzchni kraju).

Obszar Miasta i Gminy Strzelce Krajeńskie położony jest w zakresie 3 korytarzy

ekologicznych o znaczeniu międzynarodowym:

11m korytarz Gorzowski Warty;

12m Pojezierze Dobiegniewskie;

13m Pradolina Noteci.

Ich istnienie uwarunkowane jest dużą lesistością gminy oraz występowaniem licznych jezior.





106

IV. ANALIZA ORAZ OCENA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW …Zinwentaryzowane przez Państwowy Instytut...

Documents

Transcript of IV. ANALIZA ORAZ OCENA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW …Zinwentaryzowane przez Państwowy Instytut...