ISSN 1640-6307 Kraków, nr 97, marzec – kwiecień 2011

Wesołych świąt Wielkiej Nocy życząRada Okręgowa i Zespół Redakcyjny

3

w numerze

aktualnościXXVII Okręgowy Zjazd Delegatów MOIPiP 4

Położne z Nowego Targu uhonorowane tytułem „Człowieka Roku 2011” 8

prawnie

Formy wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej 9

Rola i zasady funkcjonowania samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych 10

zawodowo

Notatka z konferencji „Opieka pielęgniarska i położnicza w Podstawowej Opiece Zdrowotnej” 14

Organopathia generalistasa a niewydolność oddechowa 15

Rak jajnika 18

Informacje Komisji Kształcenia 22

ogłoszenia

Konkursy 26

Wydaje:Małopolska Okręgowa IzbaPielęgniarek i Położnych

Adres redakcji:Biuro Małopolskiej Okręgowej IzbyPielęgniarek i Położnych31-153 Krakówul. Szlak 61tel./fax 012 422-88-54

e-mail:biuro@moipip.org.pl

Biuro czynne:w poniedziałek w godz. 10:00 – 18:00;w pozostałe dni tygodniaw godz. 8:00 – 16:00

Sprawy związanez PRAWEM WYKONYWANIAZAWODUzałatwiane są w poniedziałek, wtorek, środę i piątek w godz. 9:00 – 15:00 (czwartek – dzień wewnętrzny)

Porad prawnychdla członków samorządu z zakresu:▷ PRAWA PRACY▷ PRAWA MEDYCZNEGOudziela radca prawnyZbigniew Cybulskiwe wtorki w godz. 10:00 – 12:00,w środy w godz. 14:00 – 16:00Telefon: 012 422-88-54

Porad prawnychdla członków samorządu z zakresu:▷ PRAWA CYWILNEGO▷ PRAWA RODZINNEGO▷ PRAWA KARNEGO▷ PRAWA PRACYudziela adwokatMonika Caław poniedziałki w godz. 15:30 – 17:00Telefon: 012 422-88-54

Kasa czynna codziennie w godz. 8:00–16:00

Uprzejmie informujemy o zmianie konta bieżącego – aktualnie posiadamy konto bieżące w Krakowskim Banku Spółdzielczym,I Oddział w Krakowie, nr rachunku:20 85910007 0020 0054 9815 0009Wszystkie wpłaty składek prosimy kierować na ww. nr rachunku bankowego.

mgr Anna Sas,Skarbnik Małopolskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych

Posiedzenia Komisji Socjalnej odbywają się w pierwszą środę miesiąca

Rzecznik odpowiedzialności zawodowej pełni dyżury w każdą środę w godz. 15:00 – 16:00

4

aktualności

XXVII Zjazd Delegatów Małopolskiej Okręgo-wej Izby Pielęgniarek i  Położnych odbył się 2 marca 2011 roku w Nowohuckim Centrum Kul-tury. Otwarcia Zjazdu dokonał Przewodniczący Rady Okręgowej Tadeusz Wadas, witając przy-byłych Gości oraz Delegatów na Zjazd.

Wśród wystąpień szczególny był głos Przewodni-czącej Regionu Związku Zawodowego Pielęgniarek i  Położnych Grażyny Gaj. Wystąpienie dotyczyło projektu Ustawy o działalności leczniczej zakładają-cego przekształcenie, w ciągu roku od wejścia w ży-cie ustawy, szpitali w spółki prawa handlowego oraz zmiany umów o  pracę na umowy cywilnoprawne (kontrakty). Przewodnicząca mówiła również o tym, że Związek Zawodowy Pielęgniarek i  Położnych stanowczo sprzeciwia się zatrudnianiu pielęgniarek w oddziałach szpitalnych na kontraktach. Wypowiedź spotkała się z  dużym zainteresowaniem delegatów.

Delegaci wybrali: ▷ Prezydium Zjazdu w składzie: przewodniczący – Stanisław  Łukasik, zastępca przewodniczące-go – Janina Łęgosz, sekretarz – Halina Serafin.

▷ Protokolantów: Annę Polonek i  Małgorzatę Fidos.

▷ Komisję mandatową w  składzie: Ewa Kostrz – przewodnicząca i członkowie: Józef Bolesław Luberda, Ewa Zielińska, Mariola Biernat, Ewa Doeringer.

XXVII Okręgowy Zjazd Delegatów

Małopolskiej Izby Pielęgniarek i Położnych

Danuta Adamek

▷ Komisję Uchwał i Wniosków w składzie: Jolan-ta Łysak – przewodnicząca, Urszula Gluz-Golik

– sekretarz, członkowie: Bożena Woźniak-Pa-chota, Halina Kolber-Sala, Teresa Kowalczyk.

Na Zjeździe obecne było quorum (240 delegatów spośród 377), co uprawomocniło obrady.

Do porządku obrad Zjazd wprowadził poprawkę dotyczącą prezentacji Wiceprzewodniczącej MOR-PiP Danuty Adamek Propozycje kwalifikacji na stanowisku pracy pielęgniarek w  poszczególnych od-działach szpitalnych oraz prezentację dr. Andrzeja Walawskiego Działalność, rozwój i przyszłość Uzdro-wiska Rabka.

Na Zjeździe przeprowadzono ankietę dotyczącą wprowadzenia obowiązkowego taryfikatora kwalifi-kacji zawodowych, formy zatrudnienia pielęgniarek i  położnych oraz zarobków netto w  zależności od formy zatrudnienia na umowie o pracę lub na kon-trakcie. Uzyskano następujące wyniki:

▷ za wprowadzeniem taryfikatora kwalifikacji zawodowych opowiedziało się tylko 12 osób (na 217 ważnych ankiet);

▷ za umową cywilnoprawną (kontraktem) – tyl-ko 3 osoby;

▷ zarobki pielęgniarki netto na umowie o pracę – 4 000 zł i więcej – 209 osób,

▷ 3 500 zł – 5 osób, 3 000 – 3 osoby; ▷ zarobki pielęgniarki netto na kontrakcie – 5 000 zł i więcej – 209 osób,

▷ 4 500 zł – 1 osoba, 4 000 zł – 3 osoby, nie wiem – 4 osoby.

Wnioski1. Pielęgniarki i położne członkowie Małopolskiej

Okręgowej Izby Pielęgniarek i  Położnych chcą pra-cować w oddziałach szpitalnych na umowie o pracę.

2. Pielęgniarki i  położne członkowie MOIPiP są przeciwko wprowadzaniu obowiązkowego taryfika-tora kwalifikacji zawodowych.

3. Zarobki netto pielęgniarki pracującej na umowie o pracę wg respondentów powinny wynosić 4 000 zł i więcej, a na umowie kontraktowej 5 000 zł i więcej.

5

aktualności

Zjazd podjął następujące Uchwały,Stanowiska i Apele

Uchwała nr 1w  sprawie przyjęcia sprawozdań z  działalności Ma-łopolskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i  Położnych w Krakowie

Uchwała nr 2w sprawie przyjęcia sprawozdania finansowego MO-IPiP za rok 2010.

Uchwała nr 3w  sprawie przyjęcia sprawozdania z  działalności Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodo-wej MOIPiP

Uchwała nr 4w  sprawie przyjęcia sprawozdania z  działalności Okręgowego Sądu Pielęgniarek i Położnych MOIPiP w Krakowie

wyniki ankiety przeprowadzonej na zjeździe

6

aktualności

Uchwała nr 5w sprawie przyjęcia sprawozdania z działalności Ko-misji Rewizyjnej MOIPiP w Krakowie

Uchwała nr 6w sprawie przyjęcia planu pracy MORPiP w Krako-wie na rok 2011

Uchwala nr 7w sprawie przyjęcia budżetu MOIPiP w Krakowie na rok 2011

Apel nr 1w sprawie zmiany procedury kontraktowania świad-czeń usług medycznych

Apel nr 2w  sprawie ustawowego zagwarantowania minimal-nego wynagrodzenia zasadniczego netto dla pielęg-niarek i położnych

Apel nr 3w  sprawie obowiązkowego podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pielęgniarki i położne

Apel nr 4w  sprawie: ujednolicenia dokumentacji pielęgniar-skiej/ położniczej we wszystkich placówkach opieki zdrowotnej na terenie całego kraju

Apel nr 5w  sprawie przestrzegania ustawowego obowiązku pracodawcy w  zakresie udzielania pielęgniarkom i położnym urlopu szkoleniowego

Apel nr 6w  sprawie równego traktowania pracowników me-dycznych w  zakresie ustalania szkodliwych warun-ków pracy

7

aktualności

Wniosek nr 1XXVII Zjazdu Delegatów MOIPiP w  Krakowie z dnia 2.03.2011 r. w sprawie odrzucenia proponowa-nych wymagań na poszczególne stanowiska pielęg-niarskie proponowane przez NRPiP

Wniosek nr 2w sprawie uznania pracy pielęgniarek w oddziałach hematologicznych i  onkologicznych za pracę w  wa-runkach szczególnych oraz prowadzenia obligato-ryjnego monitoringu szkodliwości stanowisk pracy w tych oddziałach

Wniosek nr 3w sprawie opracowania standardu opieki pielęgniarki rodzinnej i pielęgniarki praktyki

Apel nr 7w sprawie sposobu kontraktowania świadczeń w za-kresie domowej opieki długoterminowej

Apel nr 8w sprawie umożliwienia położnym kształcenia na:1) kursie kwalifikacyjnym – Postępowanie w stanach nagłych w położnictwie,2) kursie specjalistycznym – Rehabilitacja w położnictwie i ginekologii,3) kursie specjalistycznym – Udzielanie wsparcia psy-chologicznego w położnictwie i ginekologii.

Apel nr 9w  sprawie obowiązkowego przesyłania uszczegóło-wionych harmonogramów zajęć kształcenia podyplo-mowego do organów rejestrujących podmiot

Apel nr 10w  sprawie umożliwienia położnym obecnie wykonu-jącym czynności z  zakresu pielęgniarstwa anestezjo-logicznego odbycie kursu kwalifikacyjnego z zakresu pielęgniarstwa anestezjologicznego

Apel nr 11w  sprawie zabezpieczenia świadczeń opieki pielęg-niarskiej nocnej i świątecznej wyjazdowej

8

aktualności

Położne z Nowego Targu uhonorowane tytułem

„Człowieka Roku 2011”

W kilkunastoletniej historii plebiscytu „Ludzie Roku”, organizowanego przez „Gazetę Krakow-ską”, tytułem „Człowieka Roku” honorowane są osoby, których charakter, czyny i  aktywna działalność w  zdecydowany sposób wpływają na kształt ich „małej ojczyzny”. W 19. edycji ple-biscytu laureatkami zostały położne Oddziału Ginekologiczno-Położniczego Podhalańskiego Szpitala Specjalistycznego w  Nowym Targu – Wioletta Krauzowicz i Małgorzata Rokicka.

Wręczenie statuetek „Człowiek Roku 2010” odby-ło się 7 marca 2011 r. na uroczystej gali w obecności wicemarszałka i wojewody Małopolski, parlamenta-rzystów, oraz przedstawicieli „Gazety Krakowskiej” w Teatrze im. J. Słowackiego. Wyróżnione położne zostały uhonorowane za „pracę z pasją, za fachową pomoc rodzicom w najważniejszym dla nich czasie

– oczekiwania i przyjścia na świat dziecka”. Jak pod-kreślano w  uzasadnieniu, dzięki pracy pełnej pasji, zgodnej z celem nadrzędnym, jakim jest zawsze do-bro pacjenta, zaskarbiły sobie wdzięczność miesz-kańców Podhala i okolic oraz sympatię czytelników.

Położne Małgorzata Rokicka i  Wioletta Krauzo-wicz pracują na wspomnianym oddziale od 18 lat, poza tym prowadzą razem Szkołę Rodzenia miesz-czącą się w Podhalańskim Szpitalu Specjalistycznym. Od 6 lat przygotowują przyszłych rodziców do natu-ralnego i aktywnego porodu oraz opieki nad nowo narodzonym dzieckiem. Celem Szkoły jest pomoc w  pełniejszym, bardziej świadomym przeżywaniu ciąży – okresu jakże ważnego w życiu przyszłych ro-dziców, a także pomoc w aktywnym uczestnictwie w czasie narodzin dziecka, nauczenie każdej rodzą-cej kobiety wiary w swoje możliwości, w swoją moc, a  jej partnera, jak ma jej w  tym aktywnie towarzy-szyć. Po kilku miesiącach od zakończenia zajęć po-nownie spotykają się z kursantami na bardzo wycze-kiwanym przez rodziców spotkaniu z maluchami.

Rada Okręgowa i Zespół Redakcyjny składa serdeczne gratulacje i życzy dalszych sukcesów!

9

prawnie

Formy wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej

Zbigniew Cybulski

Wykonywanie zawodów pielęgniarki i położnej jako zawodów zaufania publicznego jest ści-śle uregulowane przepisami prawa, w  których w  sposób enumeratywny wymienione zostały formy, w jakich te zawody mogą być wykonywa-ne. Należy wyraźnie podkreślić, iż zawody pie-lęgniarki i  położnej mogą być wykonywane je-dynie w formach wprost przewidzianych przez przepisy prawa.

Zgodnie z art. 4 Ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o  zakładach opieki zdrowotnej - świadczenia zdro-wotne mogą być udzielane przez:

▷ zakłady opieki zdrowotnej; ▷ osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny (indywidualne, indywidualne specjalistyczne praktyki pielęgniarek i położnych);

▷ grupowe praktyki pielęgniarek, położnych.Wskazane powyżej formy to jedyne dopuszczal-

ne przez prawo formy udzielania świadczeń me-dycznych. Zgodnie z zawartą w art. 1 Ustawy o ZOZ definicją – zakładem opieki zdrowotnej jest wyod-rębniony organizacyjnie zespół osób i środków ma-jątkowych utworzony i utrzymywany w celu udzie-lania świadczeń zdrowotnych i  promocji zdrowia. Tak więc świadczenia zdrowotne mogą być udziela-ne jedynie przez pielęgniarki, położne zatrudnione w zakładzie opieki zdrowotnej na podstawie umów o pracę bądź też udzielające świadczeń na podstawie umów cywilnoprawnych.

Poza zatrudnieniem w  zakładzie opieki zdro-wotnej bądź świadczeniem w nim usług na podsta-wie umów cywilnych dopuszczalne jest udzielanie świadczeń medycznych przez pielęgniarki i położne w  ramach wykonywanej przez nie działalności go-spodarczej. Zgodnie z art. 24a ust. 1 Ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej – prowadzenie:

▷ indywidualnej praktyki pielęgniarek, położ-nych;

▷ indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęg-niarek, położnych albo

▷ grupowej praktyki pielęgniarek, położnych, jest działalnością regulowaną w  rozumieniu

przepisów Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swo-bodzie działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 64 ust. 1 Ustawy o swobodzie dzia-łalności gospodarczej, jeżeli przepis odrębnej ustawy (w  naszym przypadku Ustawy o  zawodach pielęg-niarki i  położnej) stanowi, że dany rodzaj działal-ności jest działalnością regulowaną, przedsiębior-ca może wykonywać tę działalność, jeżeli spełnia szczególne warunki określone przepisami tej odręb-nej ustawy i  po uzyskaniu wpisu w  rejestrze dzia-łalności regulowanej (w naszym przypadku rejestrze indywidualnych, indywidualnych specjalistycznych praktyk pielęgniarek, położnych).

Pielęgniarka, położna zamierzająca wykonywać zawód jako przedsiębiorca w  ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej zobowiązana jest do dokonania wpisu swej działalności w Ewiden-cji Działalności Gospodarczej, a następnie uzyskania wpisu do rejestru indywidualnych, indywidualnych specjalistycznych praktyk pielęgniarek i położnych. Rozpoczęcie wykonywania zawodu pielęgniarki i  położnej w  ramach prowadzonej działalności go-spodarczej jest możliwe dopiero z chwilą uzyskania wpisu do właściwego rejestru indywidualnych bądź indywidualnych specjalistycznych praktyk pielęg-niarek i położnych.

Ostatnio coraz bardziej popularne stało się wy-konywanie indywidualnych praktyk pielęgniarek, położnych jako tzw. „samozatrudnienia” w  zakła-dach opieki zdrowotnej. Taka forma działalności polega na zawarciu przez pielęgniarkę, położną bę-dącą przedsiębiorcą, w ramach wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych z zakładem opieki zdrowot-nej. Przy zawieraniu wskazanych powyżej umów niezbędne jest spełnienie przez pielęgniarkę, po-łożną wszystkich wskazanych powyżej wymagań odnośnie zarejestrowania regulowanej działalności gospodarczej w formie indywidualnej bądź indywi-dualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarki, po-łożnej.

Należy również zwrócić uwagę, iż zgodnie z art. 1 ust. 5 pkt 3 Ustawy o zakładach opieki zdrowotnej na terenie publicznego zakładu opieki zdrowotnej

10

prawnie

pielęgniarki lub położne wykonujące zawód w  for-mie indywidualnej, indywidualnej specjalistycznej lub grupowej praktyki pielęgniarek lub położnych, nie mogą prowadzić działalności polegającej na

udzielaniu takich samych świadczeń zdrowotnych, które są udzielane przez ten zakład, z  wyjątkiem świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej.

Podstawa funkcjonowania samorząduzawodowego pielęgniarek i położnychSamorząd zawodowy pielęgniarek i  położnych powstał w  Polsce w  roku 1991. Podstawą praw-ną jego funkcjonowania jest Ustawa z  dnia 19 kwietnia 1991 r. o  samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. z 1991 nr 41, poz. 178 z późn. zm.). Zapisanym w  Ustawie podstawowym ce-lem funkcjonowania samorządu zawodowego jest reprezentowanie zawodowych, społecznych i  gospodarczych interesów osób wykonujących zawody pielęgniarki i  położnej. Samorząd za-wodowy pielęgniarek i  położnych jest obec-nie najliczniejszym samorządem zawodowych w  Polsce zrzeszającym grupę ponad 250 000 pielęgniarek i położnych.

Naczelną zasadą funkcjonowania samorządu za-wodowego jest jego niezależność w  wykonywaniu zadań, w  stosunku do organów władzy rządowej i  samorządowej. Przy wykonywaniu swych zadań samorząd podlega tylko przepisom ustaw. Jedyną formą nadzoru Ministra Zdrowia nad organami sa-morządu zawodowego jest możliwość zaskarżania do Sądu Najwyższego pod zarzutem sprzeczności z prawem uchwał organu izby.

Przynależność do samorządu zawodowego osób wykonujących zawody pielęgniarki i położnych jest obowiązkowa. Na listę członków okręgowej izby wpisują się pielęgniarki i  położne, które posiada-ją prawo wykonywania zawodu i  które zamierzają wykonywać lub wykonują zawód na obszarze dzia-łania danej okręgowej izby. Pielęgniarki i  położne posiadające prawo wykonywania zawodu lecz go nie wykonujące mogą być wpisane na listę na swój wniosek. W razie wykonywania zawodu na obszarze

działania dwóch lub więcej izb, pielęgniarka lub po-łożna podlega wpisaniu na listę członków wybranej przez siebie izby. Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej wykonujący czasowo i okazjonal-nie zawód pielęgniarki, położnej na terytorium Pol-ski nie wpisuje się na listę członków okręgowej izby. Podlegają oni jednak odpowiedzialności zawodowej zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie w Polsce przepisami.

Skreślenie z  listy członków danej okręgowej izby następuje wskutek:

▷ śmierci, ▷ prawomocnego pozbawienia prawa wykony-wania zawodu z  mocy orzeczenia sądu pielęg-niarek i położnych lub z wyroku sądu,

▷ zrzeczenia się prawa wykonywania zawodu, ▷ przeniesienia się na teren innej izby.

Organy samorządu zawodowego oraz ich zadaniaJednostkami organizacyjnymi samorządu zawo-dowego pielęgniarek i  położnych są Naczelna Izba Pielęgniarek i  Położnych oraz 45 okręgowych izb. Okręgowe izby posiadają osobowość prawną i  są niezależne od Izby Naczelnej. Organami samorządu są: Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych, Naczel-ny Sąd Pielęgniarek i Położnych, Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej, Naczelna Komisja Rewizyjna i odpowiednio: okręgowe rady pielęgnia-rek i położnych, okręgowy sąd pielęgniarek i położ-nych, okręgowy rzecznik odpowiedzialności zawo-dowej, okręgowa komisja rewizyjna. Naczelna Rada rozpatruje odwołania od uchwał okręgowych rad.

Czynne prawo wyborcze (prawo do wybierania) do organów Izby przysługuje wszystkim człon-kom izby, z  wyłączeniem zawieszonych w  prawie

Rola i zasady funkcjonowania

samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych

Zbigniew Cybulski

11

prawnie

wykonywania zawodu, natomiast bierne prawo wy-borcze (prawo do bycia wybieranym) przysługuje wszystkim członkom izby, z wyłączeniem ukaranych karą nagany, zakazem pełnienia funkcji kierowni-czych w  zakładach służby zdrowia, zawieszeniem prawa wykonywania zawodu. Wybory do organów izby odbywają się w  głosowaniu tajnym, przy nie-ograniczonej liczbie kandydatów.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 Ustawy o samorządzie za-wodowym (…) do zadań samorządu w  szczególno-ści należy:

▷ sprawowanie pieczy i  nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu pielęgniarki i  położnej;

▷ ustalanie i upowszechnianie zasad etyki zawo-dowej oraz sprawowanie nadzoru nad ich prze-strzeganiem;

▷ ustalanie standardów zawodowych i  standar-dów kwalifikacji zawodowych pielęgniarek i położnych obowiązujących na poszczególnych stanowiskach pracy, zatwierdzanych przez Mi-nistra Zdrowia i Opieki Społecznej;

▷ opiniowanie programu kształcenia zawodo wego; ▷ współdziałanie w ustalaniu kierunków rozwoju pielęgniarstwa;

▷ integrowanie środowiska pielęgniarek i  położnych; ▷ obrona godności zawodowej pielęgniarek i po-łożnych;

▷ reprezentowanie i ochrona zawodu pielęgniarki i położnej;udzielanie informacji na temat uznawania kwa-lifikacji zawodowych, uregulowań prawnych dotyczących ochrony zdrowia, w  tym zawodu pielęgniarki lub położnej, ubezpieczeń społecz-nych oraz zasad etyki zawodowej w  zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu pielęg-niarki i położnej;

▷ zajmowanie stanowiska w  sprawach stanu zdrowia społeczeństwa, polityki zdrowotnej państwa oraz organizacji ochrony zdrowia;

▷ szerzenie oświaty zdrowotnej; ▷ współpraca z  towarzystwami naukowymi, szkołami wyższymi i  jednostkami badawczo-

-rozwojowymi w kraju i za granicą; ▷ współpraca z  samorządem lekarskim oraz z  samorządami innych zawodów medycznych w kraju i za granicą;

▷ organizowanie i  prowadzenie instytucji samo-pomocowych i  innych form pomocy material-nej dla pielęgniarek, położnych i ich rodzin;

▷ zarządzanie majątkiem własny; ▷ prowadzenie działalności wydawniczej; ▷ uznawanie kwalifikacji pielęgniarek i  położ-nych będących obywatelami państw człon-kowskich Unii Europejskiej, zamierzających wykonywać zawód pielęgniarki lub położnej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Samorząd wykonuje swoje zadania w szczególno-ści przez:

▷ stwierdzanie prawa wykonywania zawodu pie-lęgniarki i prawa wykonywania zawodu położ-nej oraz prowadzenie rejestru pielęgniarek i re-jestru położnych;

▷ negocjowanie warunków pracy i płac; ▷ opiniowanie i  wnioskowanie w  sprawach kształ-

cenia przed- i podyplomowego, a w szczególności specjalizacji zawodowej pielęgniarek i położnych;

▷ przewodniczenie komisjom konkursowym na stanowiska pielęgniarek naczelnych, przełożo-nych i  pielęgniarek oddziałowych oraz uczest-nictwo w konkursach na inne kierownicze sta-nowiska w służbie zdrowia;

▷ opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących ochrony zdrowia i  wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej;

▷ orzekanie w zakresie odpowiedzialności zawo-dowej pielęgniarek i położnych oraz sprawowa-nie sądownictwa polubownego.

W  celu udzielania informacji na temat uznawa-nia kwalifikacji zawodowych, uregulowań praw-nych dotyczących ochrony zdrowia, w tym zawodu pielęgniarki lub położnej, ubezpieczeń społecznych oraz zasad etyki zawodowej w zakresie niezbędnym do wykonywania swego zawodu Naczelna Izba Pie-lęgniarek i Położnych oraz izby okręgowe mogą two-rzyć w  porozumieniu z  ministrem właściwym do spraw zdrowia ośrodki informacyjno-edukacyjne.

W  związku z  przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej katalog zadań samorządu zawo-dowego został rozszerzony o  czynności związane z  nadzorowaniem wykonywania zawodu przez pie-lęgniarki, położne z krajów UE na terytorium Polski oraz przez polskie pielęgniarki, położne na terenie pozostałych krajów UE. W szczególności do zadań okręgowych izb należy prowadzenie rejestru obywa-teli państw członkowskich UE pracujących czaso-wo i okazjonalnie w zawodzie na terenie danej izby. Okręgowe izby, na wniosek pielęgniarki lub położnej będącej członkiem tej izby, wydają również:

12

prawnie

▷ zaświadczenie stwierdzające, że pielęgniarka lub położna posiada kwalifikacje zgodne z wy-maganiami wynikającymi z  przepisów prawa UE oraz że posiadany dyplom, świadectwo lub inny dokument potwierdzający posiadanie for-malnych kwalifikacji odpowiada dokumentom potwierdzającym formalne kwalifikacje pie-lęgniarki lub położnej wynikające z przepisów prawa UE;

▷ zaświadczenie o przebiegu pracy zawodowej; ▷ inne zaświadczenia wymagane przez odpo-wiednie władze lub organizacje państw człon-kowskich UE zgodnie z przepisami prawa UE.

Prawa i  obowiązki członków samorządu zawodowegoObowiązkowa przynależność do samorządu zawo-dowego związana jest nierozłącznie z nałożonymi na jego członków obowiązkami oraz przysługującymi im uprawnieniami. Członkowie samorządu zawodo-wego obowiązani są:

▷ postępować zgodnie z zasadami etyki zawodowej; ▷ sumiennie wykonywać obowiązki zawodowe; ▷ przestrzegać uchwał organów izb; ▷ regularnie opłacać składkę członkowską.

Członkowie samorządu mają prawo: ▷ wybierać i być wybierani do organów izb; ▷ korzystać z pomocy izb w zakresie rozwijania kwalifikacji zawodowych oraz w  zakresie za-pewnienia właściwych warunków wykonywa-nia zawodu;

▷ korzystać z  ochrony i  pomocy prawnej orga-nów izb;

▷ korzystać z innych świadczeń izb i działalności samopomocowej.

Odpowiedzialność zawodowa członków sa-morządu zawodowego

Istotną cechą funkcjonowania samorządu zawo-dowego jest to, iż jego członkowie podlegają odpo-wiedzialności zawodowej przed sądami pielęgniarek i położnych za postępowanie sprzeczne z zasadami etyki zawodowej oraz za zawinione naruszenie prze-pisów dotyczących wykonywania zawodu pielęg-niarki i położnej. Do zadań okręgowego sądu należy rozpatrywanie spraw z  zakresu odpowiedzialności zawodowej pielęgniarek i  położnych wniesionych przez okręgowego rzecznika oraz sprawowanie sądownictwa polubownego. Członkowie sądów

pielęgniarek i  położnych w  zakresie orzekania są niezawiśli i  podlegają tylko ustawom oraz obowią-zującym zasadom etyki zawodowej. Na członków okręgowych sądów i  Naczelnego Sądu mogą kan-dydować pielęgniarki i położne mające co najmniej 7-letni staż pracy w zawodzie.

Sąd pielęgniarek i  położnych może orzec jedną z następujących kar:

▷ upomnienie; ▷ nagana; ▷ zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w  za-kładach służby zdrowia na okres od 1 do 5 lat;

▷ zawieszenie prawa wykonywania zawodu pie-lęgniarki lub położnej na okres od 6 miesięcy do 3 lat;

▷ pozbawienie prawa wykonywania zawodu pie-lęgniarki lub położnej.

Sprawy odpowiedzialności zawodowej pielęgnia-rek i położnych rozpatrują okręgowe sądy i Naczelny Sąd. Okręgowy sąd orzeka jako I  instancja, nato-miast Naczelny Sąd rozpatruje odwołania od orze-czeń okręgowych sądów.

Pielęgniarce i położnej, ukaranej przez Naczelny Sąd w  II instancji karą zawieszenia bądź karą po-zbawienia prawa wykonywania zawodu przysługu-je prawo wniesienia odwołania do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego sądu apelacyjnego – sądu pracy i  ubezpieczeń społecz-nych w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzecze-nia wraz z uzasadnieniem.

13

zawodowo

Szanowne koleżanki i koledzy!

Zbliża się koniec V kadencji naszego samorządu. Zgodnie z obowiązującymi przepisami jesteśmy zobowiązani do przeprowadzenia wyborów Delegatów na okres VI kadencji. Zwracamy się do Was Wszystkich z prośbą o wzięcie udziału w wyborach. To w Waszej gestii jest dokonanie wyboru nowych władz Małopolskiej Okręgo-wej Izby Pielęgniarek i Położnych.Zamieszczamy w tym miejscu regulaminy wyborów oraz inne potrzebne informacje na ten temat. Harmonogram przeprowadzania wyborów będzie podawany na bieżąco dla poszczególnych rejonów wyborczych.

Regulamin wyborów do organów izb oraz tryb odwoływania ich członków (załącznik do uchwały nr 10 IV Krajowego Zjazdu Pielęgniarek i Położnych z dnia 9 grudnia 2003 r. w spra-wie regulaminu wyborów do organów izb oraz trybu odwoływania ich członków).

Regulamin Okręgowej Komisji Wyborczej Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położ-nych

Uchwała nr 835/V/2011 Małopolskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych z dnia 18 stycz-nia 2011 r., w sprawie powołania Okręgowej Komisji Wyborczej.

Komisja dokonała wyboru przewodniczącego, jego zastępcy oraz sekretarza Okręgowej Ko-misji Wyborczej. Przewodniczącym OKW został wybrany: Stanisław Łukasik,Zastępcą Przewodniczącego: Danuta Adamek,Sekretarzem: Beata Marzec

Uchwała nr 886/V/2011 Małopolskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych z dnia 22 marca 2011 r., w sprawie zarządzenia wyborów na okręgowy zjazd pielęgniarek i położnych, ustalenia rejonów wyborczych i określenia liczby delegatów w poszczególnych rejonach wy-borczych.

Osoby biorące udział w wyborach w poszczególnych rejonach wyborczych, po ogłoszeniu ter-minu wyborów mogą sprawdzić się na listach wyborczych ze swojego rejonu wyborczego w terminie 14 dni przed datą zebrania wyborczego w biurze Małopolskiej Okręgowej Izby Pie-lęgniarek i Położnych w godz. od 1600 do 1800 w poniedziałki i w godz. od od 1400 do 1600 czwartki (tylko osobiście, za okazaniem dowodu tożsamości).

PrzewodniczącyOkręgowej Komisji Wyborczej

(-) Stanisław Łukasik

14

zawodowo

Notatka z konferencji „Opieka pielęgniarska i położnicza

w Podstawowej Opiece Zdrowotnej”

Alicja Irla

W  dniach 8–9 marca 2011 odbyła się w  War-szawie ogólnopolska konferencja szkoleniowa

„Opieka pielęgniarska i położnicza w Podstawo-wej Opiece Zdrowotnej – wczoraj, dziś i  jutro, kierunki zmian”. Została zorganizowana z  ini-cjatywy członków Komisji ds. Kontraktowania Świadczeń Zdrowotnych przy Naczelnej Radzie Pielęgniarek i Położnych.

Spotkanie rozpoczęło się wystąpieniem inau-guracyjnym prezes NRPiP Elżbiety Buczkowskiej, w  którym poruszyła aktualne sprawy dotyczące pielęgniarstwa rodzinnego. Na konferencji gościli: przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia – Marek Ha-ber, Beata Cholewka, Jolanta Skolimowska, Dagma-ra Kotarbińska, Narodowy Fundusz Zdrowia repre-zentował pan Krzysztof Klichowicz. W konferencji udział wzięła konsultant krajowy ds. pielęgniarstwa rodzinnego Beata Ostrzycka. Należy pokreślić liczny udział w konferencji pielęgniarek i położnych z Ma-łopolski, spośród których cztery przedstawicielki za-prezentowały swoje wystąpienia.

Mgr Izabela Ćwiertnia – Konsultant Wojewódz-ki w  dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego mówiła transformacji pielęgniarstwa środowiskowo-rodzin-nego w  Polsce. Jej wystąpienie wywołało porusze-nie wśród uczestników konferencji. Mgr Ćwiertnia przedstawiła historię pielęgniarstwa rodzinnego począwszy od jego korzeni poprzez działalność nes-torek pielęgniarstwa oraz lata 1950–1966, kiedy to rola pielęgniarki rodzinnej sprowadzona została do funkcji pielęgniarki zabiegowej, aż po okres trans-formacji i  kontraktowania świadczeń pielęgniar-skich najpierw przez Kasy Chorych, a obecnie przez NFZ. Ja również miałam możliwość podzielenia się z  uczestniczkami konferencji swoimi doświad-czeniami w  prowadzeniu praktyki pielęgniarek ro-dzinnych. W  swojej prezentacji skoncentrowałam się głównie na historii mojego zakładu, zadaniach i  kompetencjach pielęgniarki rodzinnej oraz zale-tach i  ujemnych stronach samodzielnego kontrak-towania. Poruszyłam również nurtujące nas bieżące

problemy. W drugim dniu konferencji bardzo cieka-we wystąpienie miała Koleżanka Elżbieta Tomasz--Hajnos na temat wykorzystania środków unijnych w prowadzeniu praktyki położniczej. Położne mało-polskie reprezentowała Wiceceprezes NRPiP Maria Kaleta, której prezentacja dotyczyła standardu opie-ki okołoporodowej.

Spośród innych wystąpień warto wspomnieć o  prezentacji Małgorzaty Holek Koszty funkcjono-wania praktyki pielęgniarki środowiskowo-rodzinnej, w  którym precyzyjnie wyliczyła, na przykładzie swojego zakładu w  Goleniowie, jak kosztowne jest prowadzenie zakładu. Emilia Kin – Przewodniczą-ca Komisji ds. Kontraktowania Świadczeń Zdro-wotnych przy NRPiP omówiła pracę Komisji, któ-rej przewodniczy oraz zaprezentowała projekt POZ, w którym ma zaistnieć System Internetowego Moni-torowania (SIM) – elektroniczny przepływ informa-cji o pacjencie pomiędzy zakładami ochrony zdrowia.

Uczestnicy konferencji w drugim dniu skierowali dwa listy otwarte do Minister Zdrowia Ewy Kopacz. W  listach tych przedstawili swoje propozycje doty-czące poprawy funkcjonowania opieki pielęgniar-skiej i położniczej w POZ.

Spotkania pielęgniarek i  położnych pracujących w  POZ są niezwykle cenną inicjatywą, ponieważ umożliwiają przepływ informacji między uczestni-kami z całej Polski i sprzyjają rozwiązywaniu prob-lemów dotyczących pracowników służby zdrowia.

15

zawodowo

Organopathia generalistasa a niewydolność oddechowa

Marzena Pęgiel

Niewydolność oddechowa (Insufficientia respi-ratoria) to stan, w którym pacjent nie daje rady wykonać niezbędnego wysiłku oddechowego dla utrzymania wystarczającej wymiany ga-zowej, w  związku z  czym staje się niemożliwe dostarczenie tlenu do tkanek oraz eliminacja z  nich dwutlenku węgla. Niewydolność odde-chowa nie jest określoną jednostką chorobową, lecz zespołem klinicznym o zróżnicowanej etio-logii i  odmiennych patomechanizmach. Prof. Tadeusz Orłowski określił ją jako organopathia generalistasa, czyli zaburzenia wielu systemów i narządów.

Przyczyną jej wystąpienia mogą być zmiany w płucach, choroby mięśni, choroby układu nerwo-wego zarówno obwodowego (nerwy), jak i centralne-go (mózg i rdzeń kręgowy). Niewydolność oddecho-wą dzieli się na ostrą i przewlekłą. Pierwsza rozwija się szybko w przebiegu różnych chorób układu od-dechowego, krążenia, urazów i  uszkodzeń mózgu i  rdzenia kręgowego oraz w  zatruciach niektórymi substancjami. Objawy narastają stosunkowo szybko i stanowią zagrożenie dla życia – wymagają szybkie-go leczenia. Ostra niewydolność oddechowa jest po-tencjalnie odwracalna, tzn. po zastosowaniu odpo-wiedniego leczenia czynność układu oddechowego powraca na ogół do normy.

Niewydolność oddechowa – przyczynyChoroby związane głównie z retencją CO2Zaburzenie czynności ośrodka oddechowego:

▷ hipowentylacja ośrodkowa ▷ organiczne uszkodzenie ośrodka oddechowego (guz, udar)

▷ zatrucia lekami ▷ przedłużone działanie anestetyków

Upośledzenie mechaniki klatki piersiowej: ▷ z. Guillan-Barré ▷ stwardnienie rozsiane ▷ miastenia ▷ zapalenie rogów tylnych ▷ ciężkie wyniszczenie ▷ urazy rdzenia kręgowego

▷ zatrucie jadem kiełbasianym ▷ hipokaliemia ▷ hipofosfatemia ▷ leki zwiotczajace ▷ niedoczynność tarczycy ▷ otyłość ▷ skolioza ▷ wysięk otrzewnowy ▷ wysięk opłucnowy ▷ zwłóknienie opłucnej ▷ złamanie żeber

Choroby związane głównie z utrudnionym natle-nieniem:

▷ odma opłucnowa ▷ niedodma ▷ zapalenie płuc ▷ astma oskrzelowa ▷ COPD ▷ ARDS ▷ zatorowość płucna ▷ rozstrzenie oskrzeli ▷ zwłóknienie płuc

Niewydolność oddechowa – objawy: ▷ bezdech ▷ tachypnoe >35/min ▷ duszność ▷ oddech paradoksalny ▷ pobudzenie, splątanie ▷ tachykardia, nadciśnienie ▷ sinica ▷ uruchomienie dodatkowych mięśni oddechowych

Niewydolność oddechowa – rozpoznanie: ▷ pulsoksymetria ▷ gazometria krwi tętniczej - kwasica oddechowa ↓pO2, ↓ pH, ↑ pCO2, ↑ HCO3

▷ RTG klatki piersiowej ▷ spirometria ▷ tomografia komputerowa ▷ badanie bakteriologiczne

Hipoksemia - najczęstsze przyczyny: ▷ zaburzenie V/Q – daremna wentylacja

16

zawodowo

(za torowość, obkurczanie łożyska płucnego) ▷ wzrost przecieku nieutlenowanej krwi przez płuca Qs/Qt – daremna perfuzja (niedodma, obrzęk, odma), jeśli wynosi > 30% nie można go skorygować zwiększeniem FiO2

▷ utrudniona dyfuzja ▷ hipowentylacja

Hiperkapnia: ▷ Przestrzeń martwa Vd/Vt = 0,33 w warunkach prawidłowych

▷ anatomiczna przestrzeń martwa Vd = 2ml/kg m.c.

▷ wentylacja pęcherzykowa VA ▷ VA = f (Vt - Vd)

Tachypnoe prowadzi do pogorszenia wydolności oddechowej i hiperkapni, gdyż prowadzi do zmniej-szenia wentylacji pęcherzykowej.

Ostra niewydolność oddechowa – leczenie:Tlenoterapia:

▷ czynna ▷ bierna

Systemy podawania tlenu:Przepływ l/min FiO2Cewniki donosowe 1–5 0,21–0,4maski twarzowe 8–15 0,4–0,6maski Venturiego 4–12 0,3–0,5maski bez oddechuzwrotnego 4–10 0,4–1,0respirator 20–100 0,21–1,0Nawilżanie i ogrzewanie mieszaniny oddechowej

▷ wysychają błony śluzowe ▷ czynność rzęsek jest zahamowana ▷ zalega wydzielina ▷ powstają ogniska niedodmy ▷ powstają owrzodzenia błony śluzowej ▷ dochodzi do skurczu oskrzeli ▷ dochodzi do infekcji

Nawilżanie i ogrzewanie mieszaniny oddechowej: ▷ 32oC, wilgotność względna 80% ▷ nawilżacze ▷ kondensatory wilgotności – „sztuczne nosy”

Fizykoterapia: ▷ Drenaż ułożeniowy (uniesienie górnej połowy

ciała u pacjentów po operacjach, u chorych wenty-lowanych respiratorem z patologią jednego płuca

– ułożenie na boku – gorsze płuco ma być wyżej) ▷ oklepywanie ▷ masaż wibracyjny

▷ ćwiczenia oddechowe – dmuchanie w  butelkę z wodą

▷ nauka oddychania przeponą ▷ zachęcanie do kaszlu ▷ nebulizacja ▷ odsysanie treści żołądkowej i  poprawa pery-staltyki

▷ obniżanie temperatury ciałaWentylacja mechaniczna – wskazania:

▷ jeżeli oddech własny pacjenta nie wystarcza do utrzymania adekwatnej wentylacji pęcherzyko-wej (PaCO2> 55–60 mm Hg, Vd/Vt > 0,6

▷ jeżeli PaO2<60 mm Hg podczas oddechu przez maskę twarzową, gdzie FiO2 > 0,5

▷ jeżeli pacjent nie jest w stanie utrzymać prawid-łowej czynności „pompy wentylacyjnej” płuc:

▷ VC<15 ml/kg (norma 65–75) ▷ VT<4ml/kg (norma 6 ml/kg) ▷ maksymalne ciśnienie wdechu > -25 cm H2O (norma 74–100 w  wartościach ujemnych)

▷ częstość oddechów > 35/min (norma 8–20)Powikłania wentylacji mechanicznej:

▷ Zmniejszenie rzutu serca (↓ powrotu żylnego, bo ↑ ciśnienia w klatce piersiowej)

▷ ↓ RR, ↓ perfuzji serca, nerek, trzewi ▷ ↑ ciśnienia śródczaszkowego (utrudnienie od-pływu z żył szyjnych)

▷ ↑ ADH ▷ ↑ płucnego oporu naczyniowego ▷ barotrauma (należy unikać PIP > 40 cm H20)

Monitorowanie wentylacji mechanicznej: ▷ Ciśnienie (alarm okluzji, alarm rozłączenia)

Nagły wzrost ciśnienia w drogach oddechowych: ▷ zagięcie rur ▷ zagięcie rurki intubacyjnej ▷ zatkanie światła rurki wydzieliną ▷ przepuklina mankietu uszczelniającego

Nagły spadek ciśnienia w drogach oddechowych: ▷ rozłączenie ▷ przeciek ▷ opróżnienie mankietu uszczelniającego ▷ nieprawidłowe działanie respiratora ▷ Alarm okluzji – 10 cm H2O powyżej PIP ▷ Alarm rozłączenia – 5 cm H2O powyżej PEEP

Monitorowanie wentylacji mechanicznej: ▷ objętość, częstość oddechów i wentylacja minutowa ▷ alarm bezdechu i  włączanie wentylacji rezer-wowej (> 15 s)

▷ stężenie O2 w gazach wdechowych ▷ temperatura gazów wdechowych

17

zawodowo

▷ alarmy logistyczne (braku zasilania, niskiego ciśnienia gazu na wlocie)

▷ alarmy o  niezdolności respiratora do pracy (uszkodzenie układu kontroli elektronicznej lub mechanicznej)

Przewlekła niewydolność oddechowa rozwija się powoli w przebiegu różnych schorzeń i jest na ogół nieodwracalna, ciągle postępuje. Często w  zaawan-sowanej postaci wymaga leczenia z zastosowaniem tlenu (tlenoterapia) za  pomocą urządzenia zwane-go koncentratorem tlenu. Tak dzieje się najczęściej, gdy przyczyną są choroby płuc i  mimo że chory oddycha prawidłowo, wymiana gazowa w  płucach jest upośledzona z  powodu zmian chorobowych. W  przebiegu chorób mięśniowych prowadzących do przewlekłej niewydolności oddechowej dochodzi do osłabienia siły mięśni odpowiedzialnych za od-dychanie i powolnego rozwoju niewydolności odde-chowej mimo tego, że płuca są zdrowe. Objawami świadczącymi o  rozwijającej się przewlekłej niewy-dolności oddechowej mogą być zaburzenia snu (sen przerywany, koszmary nocne), poranne bóle głowy, rozdrażnienie zwłaszcza po przebudzeniu, zmęcze-nie i  nadmierna senność w  ciągu dnia. Można też zaobserwować u  chorego przyspieszenie oddechów, paradoksalne ruchy ściany brzucha i przepony (pod-czas wykonywania wdechu pojawiają się nieskoor-dynowane skurcze mięśni brzucha).

Do pełnego ujawnienia się niewydolności od-dechowej dochodzi zwykle podczas infekcji, kiedy wymiana gazowa upośledzona wskutek osłabienia mięśni staje się niewystarczająca. Przebieg wydarzeń może być wówczas dramatyczny, może prowadzić do utraty przytomności (śpiączka spowodowana nagro-madzeniem dwutlenku węgla, który przy prawidło-wym oddychaniu jest usuwany na zewnątrz organi-zmu) lub nawet do zatrzymania krążenia. Dlatego w opiece nad pacjentami z chorobami mięśni ważna jest okresowa kontrola wydolności układu oddecho-wego i wnikliwa ocena kliniczna, aby w porę umożli-wić choremu podjęcie świadomej decyzji o możliwo-ści wydłużenia życia przy zastosowaniu wentylacji mechanicznej.

Problemy pielęgnacyjne, jakie mogą wystą-pić u chorych z niewydolnością oddechową

i  Zagrożenie życia spowodowane zaburze-niami oddychania.Działanie pielęgniarskie:

1. Ocena ryzyka niedotlenienia – przy zachowa-nym oddechu:

▷ ocena liczby oddechów w ciągu minuty, rytmu oddechowego, udziału dodatkowych mięśni oddechowych, wysiłku oddechowego, saturacji, obecności i  nasilenia sinicy, duszności, kaszlu, pobudzenia psychoruchowego,

przy sztucznej wentylacji dodatkowo: ▷ ocena trybu wentylacji, drożności rurki intuba-

cyjnej/tracheotomijnej, ciśnienia w  mankiecie zastosowanej rurki, ustawionych parametrów oddechowych, ryzyka awarii sprzętu (szczelność układu, zasilanie prądem, dopływ gazów od-dechowych, funkcje nawilżacza), kapnometrii.

2. Wdrożenie procedur zapewniających powrót wentylacji:

▷ asystowanie lekarzowi przy intubacji/tracheo-tomii,

▷ udział w zastosowaniu sztucznej wentylacji, ▷ odessanie wydzieliny z dróg oddechowych, ▷ ułożenie pacjenta w pozycji bezpiecznej, ▷ w  niedrożności obturacyjnej podanie leków rozszerzających oskrzela zgodnie ze zleceniem lekarza.

ii Zaburzenia oddychania z  powodu zale-gania wydzieliny w drogach oddechowych.Działania pielęgniarskie:

1. Ocena stopnia zaburzeń wentylacji.2. Wybór optymalnej metody usunięcia wydzieli-

ny z dróg oddechowych: ▷ nawilżanie wydzieliny w  drogach oddecho-wych (inhalacje, zapewnienie odpowiedniej wilgotności powietrza [temp. 18–20°C, wilgot-ność 50–70%], zastosowanie nawilżacza przy tlenoterapii biernej),

▷ drenaż ułożeniowy, ▷ oklepywanie klatki piersiowej, ▷ u  chorych przytomnych oddychających samo-dzielnie nauka efektywnego kaszlu, odessanie wydzieliny z jamy ustnej i gardła,

▷ toaleta drzewa oskrzelowego u  pacjentów ze sztuczną drogą oddechową,

▷ zapewnienie odpowiedniego nawodnienia or-ganizmu (podaż odpowiedniej ilości płynów dojelitowo bądź dożylnie wg zleceń lekarskich, prowadzenie bilansu wodnego)

18

zawodowo

Rak jajnika

Bernadetta Brudecka

Rak jajnika – nowotwór złośliwy wywodzą-cy się z  komórek nabłonka pokrywającego jaj-nik (wyściełającego lub międzybłonkowego). Występuje głównie u  kobiet w  okresie oko-ło- i  pomenopauzalnym. W  80–90% przy-padków rozwija się u  kobiet po 40. roku ży-cia, najwięsza liczba zachorowań – między 56. a  60. rokiem życia. Około 30% nowotworów jajnika występujących u  kobiet po menopauzie

jest złośliwych, podczas gdy u kobiet przed – jedynie 7%. Średni wiek kobiet, u których rozpoznaje się guz graniczny, wynosi 46 lat.

Większość nowotworów jajnika występuje spon-tanicznie, jedynie 5–10% ma charakter rodzinny lub dziedziczny. Dziedziczny rak jajnika zazwyczaj jest rozpoznawany 10 lat wcześniej niż spontaniczy i  większości przypadków występuje wskutek mu-tacji genu BRCA1. Niewielki odsetek związany jest z mutacją w genie BRCA2. Mutacje te dziedziczone

iii DusznośćDziałania pielęgniarskie:

1. Pomiar i  ocena parametrów oddechowych – liczba oddechów na minutę, rytmu oddechowego, udziału dodatkowych mięśni oddechowych, wysiłku oddechowego, saturacji, obecności i nasilenia sinicy, ustawionych parametrów oddechowych i  prawidło-wego działania respiratora przy sztucznej wentylacji.

2. Podjęcie działań likwidujących przyczynę dusz-ności: odessanie wydzieliny z drzewa oskrzelowego, wysokie ułożenie chorego oraz podanie tlenu i/lub leków rozszerzających oskrzela (na zlecenie lekarza).

3. Uspokojenie chorego.

iv Upośledzona zdolność komunikacji wer-balnej spowodowana obecnością rurki in-tubacyjnej/tracheostomijnejDziałanie pielęgniarskie:

1. Nawiązanie kontaktu z  pacjentem w  sposób prosty i zrozumiały.

2. Posługiwanie się krótkimi zdaniami, unikanie używania niezrozumiałych dla chorego terminów medycznych.

3. Informowanie chorego o zamiarze i  celowości wykonywania wszystkich procedur medycznych.

4. Wyjaśnienie przyczyn braku fonacji, wyjaśnie-nie, że trudności w komunikacji są przejściowe.

5. Zastosowanie technik pomocniczych: pokazy-wanie ręką, pisanie zamiast mówienia, używanie dzwonka.

6. Pouczenie rodziny chorego o sposobie komuni-kowania się z chorym.

7. Dbanie o zapewnienie poczucia bezpieczeństwa chorego.

v Spłycenie oddechu powodowane obecnoś-cią bólu po zabiegu operacyjnym w obrębie jamy brzusznej.Obecność bólu po zabiegu operacyjnym w  obrę-bie jamy brzusznej powoduje spłycenie oddechu, zmniejszenie objętości oddechowej, co przyczynia się do zaburzeń wentylacji i niebezpieczeństwa roz-woju pooperacyjnej niewydolności oddechowej.

Działanie pielęgniarskie:1. Ocena bólu pooperacyjnego.2. Podjęcie działań powodujących zmniejszenie/

likwidację bólu: ▷ podanie na zlecenie lekarza leków przeciwbó-lowych,

▷ nauka efektywnego kaszlu, ▷ zastosowanie pozycji półwysokiej w  łóżku ze zgiętymi kończynami w  stawach biodrowych i  kolanowych (pozycja zmniejsza napięcie po-włok brzusznych).

3. Prowadzenie gimnastyki oddechowej.4. Poinformowanie pacjenta o konieczności wyko-

nywania głębokich wdechów i prowadzenia gimna-styki oddechowej.

19

zawodowo

są w  autosomalny dominujący sposób, dlatego też konieczna jest analiza pokrewieństwa (ze strony ojca i matki).

Rak jest najczęstszym nowotworem jajnika, a po-nieważ do chwili powstania przerzutów często pozo-staje bezobjawowy, w nawet ¾ przypadków chorobę rozpoznajemy w stadium zaawansowanym.

Ryzyko zachorowania na raka jajnika wśród ko-biet waha się od 1% do 1,5%, a ryzyko zgonu na ten nowotwór w  ciągu całego życia sięga prawie 0,5%. W  ostatnich latach stwierdza się ponowny wzrost zachorowalności na raka jajnika. Obecnie nie ma skutecznego skriningu w  omawianym przypadku. Rak jajnika częściej występuje u  nieródek i  kobiet, które rzadko zachodziły w  ciążę. Antykoncepcja hormonalna obniża ryzyko do 60% przy 5 latach sto-sowania.

Problemy wczesnej wykrywalności nowotworówRokowanie w  chorobie nowotworowej zazwyczaj jest ściśle związane z  jej zaawansowaniem. Dlatego jednym z  podstawowych celów walki z  tą chorobą jest jej wykrywanie w jak najwcześniejszym okresie rozwoju. Podnoszenie świadomości zdrowotnej spo-łeczeństwa to podstawowe zadanie każdego pracow-nika ochrony zdrowia. Należy upowszechniać infor-mację, że pacjent z chorobą nowotworową, wykrytą we wczesnym okresie jej rozwoju, może być wyleczo-ny. Innym elementem takich działań powinno być upowszechnienie wiedzy o  podstawowych elemen-tach profilaktyki. Nie należy pomijać ważnej kwestii dotyczącej braku badań przesiewowych w  rozpo-znawanu raka jajnika. W diagnostyce przydatne jest wykonywanie regularnych badań ginekologicznych oraz badań laboratoryjnych, gdyż podczas procesu chorobowego często u  chorej dochodzi do niedo-krwistości czy zaburzeń krzepnięcia krwi. Zaburze-nia w badaniach laboratoryjnych są sprawą wtórną, ale z  powodu późnej wykrywalności należy szcze-gólnie na to zwrócić uwagę.

Odpowiednia dieta bogata w  warzywa i  owoce, z ograniczeniem tłuszczów oraz aktywność fizyczna wpływają na zmniejszenie zachorowalności na raka jajnika.

Czynniki ryzykaRyzyko wystąpienia raka jajnika zależy od częstości

występowania owulacji w  życiu kobiety. Związane z  owulacją przerwanie ciągłości nabłonka jajnika oraz pobudzający wpływ cytokinin w płynie pęche-rzykowym zwiększają to ryzyko.

Czynnikami ryzyka rozwoju raka jajnika są: ▷ brak ciąż; ▷ niepłodność; ▷ stymulacje owulacji; ▷ endometrioza; ▷ przebyta choroba nowotworowa; ▷ mutacje w genie BRCA 1 i BRCA2; ▷ wiek – ryzyko wystąpienia raka jajnika wzrasta wraz z wiekiem;

▷ nadwaga, otyłość; ▷ nikotynizm; ▷ przebyte zapalenie przyusznic; ▷ niewystarczające spożywanie warzyw i  duże ilości tłuszczów.

Objawy kliniczneU większości kobiet z rakiem jajnika występują ob-jawy niespecyficzne we wczesnych stadiach zaawan-sowania.

We wczesnym stadium w okresie przed menopau-zą mogą występować nieregularne krwawienia.

Jeśli guz uciska na pęcherz moczowy lub odbyt-nicę u chorych może występować częste oddawanie moczu lub zaparcia. Czasami występuje ucisk na podbrzusze, któremu mogą towarzyszyć nawet moc-ne skurcze.

Objawy ostre, ból wynikający z  pęknięcia lub skręcenia szypuły guza, są rzadkie.

W stadiach zaawansowanych u chorych najczęś-ciej występuje wodobrzusze, naciek sieci lub nacie-kanie jelit. Najczęściej występują wzdęcia brzucha, chełbotanie, zaparcia, nudności, niechęć do jedzenia lub uczucie pełności po jedzeniu.

U  kobiet przed menopauzą mogą występować nieregularne lub nasilone krwawienia miesiączko-we. Mogą wystąpić również dolegliwości uciskowe w postaci objawów dysurycznych. Może towarzyszyć również ból w miednicy mniejszej.

W następnym etapie bardzo często występują za-burzenia oddechowe związane z  obecnością płynu w opłucnej.

Występuje wyniszczenie organizmu, czego wyra-zem jest spadek masy ciała oraz uczucie zmęczenia przy wykonywaniu każdego rodzaju czynności.

20

zawodowo

Klasyfikacja stopnia zaawansowania raka jajnika według FIGOStopień I – nowotwór ograniczony do jajnikówIA – zajęcie jednego jajnika, bez zajęcia torebki i bez wysiłku otrzewnowegoIB – zajęcie obu jajników, bez zajęcia torebki i bez wysiłku otrzewnowegoIC – zajęcie torebki, pęknięcie torebki, wodobrzusze lub obecność komórek nowotworowychw popłuczynach otrzewnowychStopień II – nowotwór jednego lub obu jajników z zajęciem narządów miednicy mniejszejIIA – zajęcie miednicy lub jajowodówIIB – zajęcie innych narządów miednicy mniejszej (pęcherz moczowy, odbytnica lub pochwa)IIC – IIA lub B + ICStopień III – nowotwór jednego lub obu jajników wychodzący poza miednicę mniejszą lub z przerzutamido węzłów chłonnych zaotrzewnowychIIIA – mikroskopowe ogniska nowotworu poza miednicę mniejsząIIIB – ogniska o średnicy < 2 cmIIIC – ogniska o średnicy > 2 cm lub przerzuty w węzłach chłonnychStopień IV – nowotwór jednego lub obu jajników z przerzutami odległymi (w tym, do wątroby lub opłucnej)

ia

pęcherz moczowy

Jajowód

MacicaJajnik

Guz otorebkowany

esica

iia

pęcherz moczowy

Jajowód

MacicaJajnik

Guz

esica

Guz

iiia

Jajnik

esica

Macica

pęcherz moczowy

ogniska nowotworupoza miednicą mniejszą

mikroskopowe przerzuty raka do nadbrzusza

iV

mózg

esica

Jajnik Macica

pęcherz moczowy

Guzy pozamiednicą mniejszą

płuca

wątroba

PRZERZUTY

kość

21

zawodowo

DiagnostykaRak jajnika musi być różnicowany ze zmianami ła-godnymi i czynnościowymi torbielami jajnika. Nie-które łagodne schorzenia narządu płciowego, takie jak: zmiany zapalne, endometrioza, uszypułowanie mięśniaki macicy, mogą sugerować raka jajnika.

Pierwszym etapem diagnostycznym jest przepro-wadzenie wywiadu rodzinnego. Badanie ginekolo-giczne dwuręczne przez pochwę i  przez odbytnicę jest badaniem określającym wielkość, konsystencję i ruchomość przydatków, jest obowiązujące.

Następnym badaniem jest ultrasonografia prze-zbrzuszna i  przezpochwowa określająca strukturę guza, obecność płynu w zatoce Douglasa oraz nacie-kanie sąsiadujących narządów, wszczepy w otrzew-nej, wszczepy i ogniska naciekowe w sieci większej.

Badanie RTG klatki piersiowej wykrywa przerzu-ty do płuc oraz płyn w opłucnej.

Tomografia komputerowa (TK) stwarza większe możliwości stwierdzenia zmian w otrzewnej, mied-nicy mniejszej, węzłach chłonnych zaotrzewnowych, na przeponie i na powierzchni wątroby.

Tomografia rezonansu magnetycznego (MR) po-zwala ocenić zasięg zmian w miednicy mniejszej.

Tomografia emisji pozytonowego fotonu (PET) jest użyteczna w ocenie nawrotu choroby przy ros-nących stężeniach markerów oraz w  przypadkach z prawidłowym obrazem USG i TK.

W  badaniach laboratoryjnych najczęściej stwier-dza się wysokie OB, trombocytozę lub/i  anemię. Ostatnie badanie to oznaczenie stężenia Ca 125 w su-rowicy krwi, jest ono zależne od stopnia zaawanso-wania raka.

Należy również pamiętać, że antygen Ca 125 może być podwyższony w endometriozie, zapaleniu mied-nicy, zapaleniu otrzewnej, niewydolności wątroby, niewydolności prawokomorowej serca, przerzutach innych nowotworów do otrzewnej lub ciąży.

LeczenieWe wszystkich guzach jajnika pierwotnym lecze-

niem jest leczenie operacyjne, które powinien prze-prowadzi ginekolog onkolog. Wykazano, że jest to korzystny czynnik prognostyczny w  przebiegu le-czenia raka jajnika. Wynikiem operacji powinna być skuteczna cytoredukcja. Wyróżnia się cytoredukcję całkowitą i  niecałkowitą. Cytoredukcja całkowi-ta odnosi się do sytuacji, w której nie stwierdza się

widocznych resztek guza podczas zakończenia ope-racji, a cytoredukcja niecałkowita, jeśli takie pozo-stają.

Operacja pierwotna jest przeprowadzona przed rozpoczęciem leczenia chemicznego. Podczas niej określa się stopień zaawansowania raka i wykonuje pierwotną cytoredukcję.

W  przypadkach pierwotnie nieoperacyjnych po weryfikacji histopatologicznej wdraża się chemiote-rapię, a następnie po dobrej odpowiedzi na leczenie wykonuje się pierwotną cytoredukcję.

Wtórna cytoredukcja to obarczająca operacja przeprowadzona po leczeniu chemicznym poprze-dzonym pierwotną operacją.

W przypadkach pierwotnie nieoperacyjnych wy-konuje się laparoskopię pozwalającą na uzyskanie materiału do badania histopatologicznego i określe-nia stopnia zaawansowania raka.

W raku jajnika chemioterapię stosuje się w uzu-pełnieniu radykalnego zabiegu operacyjnego oraz po zabiegach cytoredukcyjnych (nieradykalnych).

RokowanieNowotwory złośliwe jajnika charakteryzują się naj-wyższą śmiertelnością spośród wszystkich nowo-tworów narządu rodnego. Wyniki leczenia raka jajnika są niezadowalające. U  około 40% chorych, pomimo pierwszego radykalnego zabiegu, uzupeł-niającej chemioterapii oraz powtórnej operacji, do-chodzi do nawrotu choroby w ciągu 5 lat. Rak jajnika charakteryzuje się wysoką śmiertelnością związaną z  późnym rozpoznaniem choroby. Około 75% cho-rych w chwili rozpoznania jest w III lub IV stopniu klinicznego zaawansowania. Przeżycie 5-letnie ma-leje wraz ze stopniem zaawansowania klinicznego. W I stopniu przeżycie wynosi 93%, w II – 70%, a w III – 37%. Najmniej chorych przeżywa w IV stopniu, bo tylko 25%.

22

zawodowo

Informacje Komisji Kształcenia

Aktualizacja: 29 marca 2011

Zasady naboru na szkolenia, kursy i specjalizacje Terminy naboru i szczegółowe informacje odnośnie kształcenia podyplomowego podawane są na bieżąco

na stronie internetowej MOIPiP. Kwestionariusze (wnioski) można pobrać ze strony internetowej MOIPiP (http://www.moipip.org.pl/

komisja _ksztalcenia.htm), od pełnomocnika, w biurze Izby.Do wniosku należy dołączyć kserokopię prawa wykonywania zawodu, a w przypadku szkolenia specjaliza-

cyjnego osobny dokument potwierdzający staż pracy w zawodzie (minimum 2 lata).

specjalizacje w trakcieDziedzina kształcenia Liczba uczestników Termin zakończeniaPielęgniarstwo onkologiczne 49 maj 2011Pielęgniarstwo zachowawcze 57 maj 2011Pielęgniarstwo operacyjne 50 maj 2011Pielęgniarstwo kardiologiczne 56 maj 2011Pielęgniarstwo neonatologiczne 62 maj 2011Pielęgniarstwo anestezjologiczne i intesywnej opieki 58 maj 2012Pielęgniarstwo pediatryczne 59 maj 2012Pielęgniarstwo epidemiologiczne 56 maj 2012Pielęgniarstwo ginekologiczne 55 maj 2012Pielęgniarstwo nefrologiczne 52 maj 2012

kursy kwalifikacyjne w trakcieDziedzina kształcenia Liczba uczestników Termin zakończeniaPielęgniarstwo operacyjne 60 czerwiec 2011Opieka paliatywna 60 czerwiec 2011Pielęgniarstwo anestezjologiczne i intensywnej opieki 140 czerwiec 2011Pielęgniarstwo ratunkowe (UE) 35 czerwiec 2011Pielęgniarstwo chirurgiczne 120 lipiec 2011Pielęgniarstwo zachowawcze 72 kwiecień 2011

kursy specjalistyczne w trakcieDziedzina kształcenia Liczba uczestników Termin zakończeniaEKG 972 (24 edycje) grudzień 2012Szczepienia ochronne dla pielęgniarek 240 (8 edycji) lipiec 2011Pielęgnowanie pacjenta dorosłego wentylowanego mechanicznie 30 (1 edycja) maj 2011

Wykonywanie i ocena testów skórnych 130 (4 edycje) czerwiec 2011Resuscytacja krążeniowo-oddechowa 90 (3 edycji) grudzień 2011Przygotowanie i podawanie leków p/ nowotworowych 75 (2 edycje) czerwiec 2011Terapia bólu przewlekłego 72 (2 edycje) czerwiec 2011

kursy dokształcające w trakcieZakres kształcenia Liczba uczestników Termin zakończeniaWspółpraca w zespole terapeutycznym 20 grudzień 2011Komunikowanie międzykulturowe 19 (1 edycja) 2 kwietnia 2011

23

zawodowo

specjalizacje planowaneDziedzina kształcenia Liczba uczestników Termin naboruPielęgniarstwo neurologiczne 25

podamy na stronie internetowej

Pielęgniarstwo kardiologiczne 25Pielęgniarstwo zachowawcze 25Pielęgniarstwo neonatologiczne 25Pielęgniarstwo operacyjne 25Pielęgniarstwo położnicze 25Pielęgniarstwo anestezjologiczne i intesywnej opieki 25

kursy kwalifikacyjne planowaneZakres kształcenia Liczba uczestników Termin naboruPielęgniarstwo ratunkowe 35 kwiecień 2011Pielęgniarstwo pediatryczne 35 czerwiec 2011Pielęgniarstwo chirurgiczne 35 czerwiec 2011Pielęgniarstwo zachowawcze 35 czerwiec 2011

kursy specjalistyczne planowaneZakres kształcenia Liczba uczestników Termin naboru

Szczepienia noworodka (kurs dla położnych) 30 podamy na stronie in-ternetowej

KTG (ze środków UE)450 (15 edycji) od 21 marca 2011

Realizacja kursu w po-wiatach. Kurs prze-znaczony dla osób

pracujących w zawodzie pielęgniarki lub po-

łożnej, zamieszkałych bądź pracujących w woj.

małopolskim, które ukończyły 45 lat oraz są zatrudnione poza

Miastem Kraków

EKG (ze środków UE)

Leczenie ran (ze środków UE)

RKO (ze środków UE)

Wykonanie konikopunkcji, odbarczenie odmy prężnej oraz wykonanie dojścia doszpikowego 30 maj 2011

Komisja Kształcenia przypomina, że kwestionariusze zgłoszeniowe na kursy wraz z kserokopią prawa wykonywania zawodu należy składać w podanych terminach naboru. Zgłoszenia niekompletne, wypeł-nione nieczytelnie, niepoprawnie nie będą rozpatrywane.

Kursy i szkolenia są bezpłatne dla pielęgniarek i położnych regularnie opłacających składki na rzecz Mało-polskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych.

Wszystkie osoby zainteresowane uczestnictwem w kursach i spe-cjalizacjach oraz ubiegające się o refundację kosztów kształcenia podyplomowego prosimy o zapoznanie się regulaminami dostęp-nymi na stronie internetowej MOIPiP www.moipip.org.pl.

24

na wesolo

Lekarz: Czy zastosował się pan do mojego zalecenia i spał przy otwartym oknie?. Pacjent: Oczywiście, panie doktorze.. Lekarz: Czyli pana astma zniknęła?. Pacjent: Nie, nie zniknęła, w odróżnieniu od zegarka, telewizora, iPoda i laptopa.

Wyszukała: Agnieszka Kurbiel

- Poproszę pigułki na robaki. - Dla dorosłych? - Nie wiem w jakim one są wieku.

Dentysta do pacjenta: - A teraz lojalnie uprzedzam pana, że będzie bolało. Proszę mocno zacisnąć zęby i szeroko otworzyć usta...

Podczas wizyty w szpitalu psychiatrycznym gość pyta ordynatora, jakie kryteria stosują, aby zdecydować czy ktoś powinien zostać zamknięty w zakładzie, czy nie. Ordynator odpowiedział: - Napełniamy wannę, a potem dajemy tej osobie ły-żeczkę do herbaty, kubek i wiadro, a następnie prosi-my, aby opróżnił wannę. - Aha, rozumiem - powiedział gość – zdrowa osoba użyje wiadra, bo jest większe niż łyżeczka czy kubek. - Nie - powiedział ordynator- zdrowa osoba pociąg-nęłaby za korek. Chce pan pokój z widokiem czy bez?

Na salę chorych wchodzi chirurg i zadaje pytanie pa-cjentowi, którego wcześniej operował: - Czy jest pan przesądny? Pacjent po chwili odpowiada, że nie jest i zadaje py-tanie chirurgowi: - A dlaczego pan doktor pyta? - Bo od jutra będzie pan wstawał z łóżka lewą nogą.

25

zawodowo

26

ogłoszenia

DYREKTOR Krakowskiego Centrum

Rehabilitacji SPZOZAl. Modrzewiowa 22, 30-224

Kraków

zamierza ogłosić

KONKURS

na stanowisko

Pielęgniarki Oddziałowej ▷ Oddziału Chirurgii Ura-

zowej, Ortopedii i Reha-bilitacji.

DYREKTOR Wojewódzkiego Szpitala

Psychiatrycznego w Andrychowie

ul. J. Dąbrowskiego 19, 34-120 Andrychów

zamierza ogłosić

KONKURSY

na stanowiska

Przełożonej Pielęgniarek

Pielęgniarki Oddziałowej Oddziału:

▷ Psychiatrycznego I, ▷ Psychiatrycznego III, ▷ Psychiatrycznego IV.

DYREKTOR Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w

Wadowicach ul. Karmelicka 5, 34-100 Wadowice

zamierza ogłosić

KONKURSY

na stanowiska

Pielęgniarki Oddziałowej ▷ Bloku operacyjnego,

▷ Oddziału Anestezjologii i Intensywnej Terapii,

▷ Oddziału Chirurgii Ogólnej, ▷ Oddziału Chirurgii Urazowej,

▷ Oddziału Dziecięcego, ▷ Oddziału Obserwacyjno-Zakaźnego,

▷ Oddziału Wewnętrznego I, ▷ Oddziału Wewnętrznego II,

▷ Szpitalnego Oddziału Ratunkowego z Centralną Izbą Przyjęć.

oraz na stanowiska Pielęgniarki/Położnej Oddziałowej:

▷ Oddziału Ginekologiczno-Położniczego, ▷ Oddziału Noworodków i Wcześniaków.

pod redakcją Kazimiery Zahradniczek

Dzieje pielęgniarstwa w KrakowieWydawnictwo

ad vocem

Nakładem wydawnictwa ad vocem w maju ukaże się książka pod redakcją dr Kazi-miery Zahradniczek Dzieje pielęgniarstwa w Krakowie.

Jest to praca zbiorowa, przedstawia historię pielęgniarstwa, opisuje jego początki, rozwój, organiazję szkolnictwa zawodowego i samorządności na terenie Krakowa.

Ma wielką wartość. Pamiętać bowiem należy o tym, że pełna identyfikacja z za-wodem pielęgniarskim, z  jego misją i  rolą w  społeczeństwie jest bardzo trudna, a  może nawet niemożliwa bez znajomości historycznych przeobrażeń i  procesu dochodzenia do aktualnej rzeczywistości. Bez zrozumienia przeszłości nie można skutecznie budować podstaw tego, co można nazwać kulturą zawodu. Przyjmuję zatem opracowanie pt. Dzieje pielęgniarstwa w  Krakowie z  należnym uznaniem i podziękowaniem dla Autorek i Autorów za ogromny wysiłek włożony w opraco-wanie dzieła. Dziękuję także Małopolskiej Okręgowej Izbie Pielęgniarek i Położ-nych za sprzyjanie inicjatywie i sfinansowanie wydania.

Jestem przekonana, że środowisko pielęgniarek przyjmie Dzieje pielęgniarstwa w Krakowie z satysfakcją, radością i zainteresowaniem. Jest to bowiem bogate źród-ło wiedzy o własnej tożsamości, wiedzy wzbudzającej poczucie dumy z przynależ-ności do tej właśnie, a nie innej profesji.

fragment recenzji dr hab. Heleny Lenartowicz

27

ogłoszenia

Nakładem Wydawnictwa ad vocem ukazała się nowa pozycja książkowa autorstwa dr hab. Ur-szuli Perkowskiej pod tytułem Anna Rydlówna (1884-1969) organizatorka szkolnictwa pielęg-niarskiego, działaczka społeczna i niepodległościowa.

Autorka opisuje życie i działalność Anny Rydlówny, jednej z organizatorek krakowskiego szkolnictwa pielęgniarskiego, działaczki społecznej i niepodległościowej.

Jest to pierwsza monografia poświęcona Annie Rydlównie, jednej z organizatorek krakow-skiego szkolnictwa pielęgniarskiego, działaczki społecznej i  niepodległościowej. Dzieje tej wybitnej postaci nierozłącznie wiążą się z historią pielęgniarstwa w Polsce, jego początkami w okresie Młodej Polski, rozkwitu w dwudziestoleciu międzywojennym, trudnych czasach oby-dwu wojen światowych i w końcu niełatwych — PRL-owskich.

Narracji towarzyszy wiele reprodukcji unikalnych zdjęć z  życia Rydlówny — zarówno z okresu, gdy znana była jako Haneczka z Wesela Wyspiańskiego, jak i z czasów, w których ubrana w wojskowy mundur opatrywała rannych żołnierzy.

Książkę można nabyć w siedzibie MOIPiP lub zamówić telefonicznie.

Anna Rydlówna (1884–1969) organizatorka szkolnictwa pielęgniarskiego, działaczka społeczna i niepodległościowa

28

ogłoszenia

Szanowni Państwo,

Serdecznie zapraszam do udziału w obradachMiędzynarodowej Konferencji dydaktyczno-szkoleniowej

„100-lecie pielęgniarstwa w polsce.teoria i praktyka pielęgniarstwa xxi wieku”

organizowanej przez Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie. Współorganizatorami Konferencji są Małopolska Izba Pielęgniarek i Położnych oraz Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie.

Z prawdziwą radością powitam wszystkich gości, którzy zechcą uczestniczyć w obradach i wzboga-cić swą wiedzę o najnowsze osiągnięcia nauki związane z pielęgniarstwem. Swój udział w Konferencji zapowiedziało już wielu wybitnych specjalistów z polskich i zagranicznych uczelni, ośrodków nauko-wych i stowarzyszeń.

Konferencja ma miejsce w szczególnej chwili, bowiem w tym roku mija 100-lecie powstania pierw-szej Szkoły Zwodowych Pielęgniarek w Krakowie (rok 1911). Głównymi organizatorkami Szkoły były: Maria Epstein, Anna Rydlówna, Maria Wiszniewska i Joanna Stryjeńska, a wykłady prowadzili wy-bitni profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stulecie pielęgniarstwa zbiega się z inną ważną dla nas rocznicą, którą jest 14-lecie utworzenia naszego obecnego Wydziału, który powstał z połączenia ówczesnego Wydziału Pielęgniarskiego i  Szkoły Zdrowia Publicznego, obecnie nosi nazwę Wydział Nauk o Zdrowiu (od 2007 roku.)

Współczesne pielęgniarstwo jest dynamicznie rozwija-jącą się dyscyplina naukową, która łączy elementy wielu niezwykle szybko rozwijających się nauk; biomedycznych i klinicznych, humanistycznych i społecznych. Rolą pielęg-niarki jest rozwijanie i zaspakajanie potrzeb zdrowotnych społeczeństwa. Aby temu sprostać konieczne jest stałe śle-dzenie postępu nauki. Tematyka obrad dotyczyć będzie zarówno zagadnień związanych z problema-mi opieki klinicznej, jak również kształcenia pielęgniarek i położnych oraz nauk podstawowych i ich roli w pielęgniarstwie. Mam nadzieję, że każdy z uczestników znajdzie dla siebie interesujący temat w programie Konferencji.

Serdecznie zapraszam do przyjazdu do Krakowa, gdzie czekają na Państwa interesujące wykłady, spotkania z wybitnymi specjalistami, z naukowcami związanymi z pielęgniarstwem, oraz z koleżan-kami i kolegami, bowiem Konferencja połączona jest ze Zjazdem Absolwentów. Życzę również, aby znaleźli Państwo czas na chwilę relaksu w niepowtarzalnej atmosferze królewskiego miasta Krakowa.

Prof. dr hab. Jolanta Jaworek Dziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu UJ CM

Szczegółowe informacje dostępne pod adresem internetowym: http://www.100-leciepiel.cm-uj.krakow.pl/

29

ogłoszenia

W związku z Organizacją Międzynarodowej Konferencji Dydaktyczno-Szkoleniowej „100-lecie pielęgniarstwa w Polsce. Teoria i praktyka pielęgniarstwa XXI wieku” uprzejmie zawiadamiamy, że w dniu 3 czerwca 2011 r. odbędzie się Zjazd Absolwentów Pielęgniarstwa,

którzy ukończyli Wydział Pielęgniarski Akademii Medycznej im. M. Kopernika, Wydział Ochrony Zdrowia, Wydział Nauk o Zdrowiu UJ CM w Krakowie.

Przewidywany koszt uczestnictwa wynosi:dla członków Stowarzyszenia Absolwentów Pielęgniarstwa opłacających regularnie składki 100 PLN, dla pozostałych Absolwentów 150 PLNWpłaty należy dokonać na konto:

Bank PKO S.A. O/Kraków 60 1240 4533 1111 0000 5430 0343z dopiskiem Zjazd Absolwentóww terminie do 30.03. 2011 r.

Wypełniony formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie internetowej Instytutu Pielęgniarstwa i Położ-nictwa WNZ UJ CM www.instpiel.cm-uj.krakow.pl oraz kopię dowodu wpłaty należy przesłać drogą pocz-tową lub faxem na adres:

Stowarzyszenie Absolwentów Pielęgniarstwa ul. Michałowskiego 12, 31–126 Kraków fax (12) 632 48 81, z dopiskiem Zjazd Absolwentów

Dodatkowe informacje: tel. kom. Przewodnicząca – 506 26 71 70, Skarbnik – 501 037 539

W oczekiwaniu na spotkanie

Przewodnicząca SkarbnikStowarzyszenia StowarzyszeniaAbsolwentów Pielęgniarstwa Absolwentów PielęgniarstwaAnna Majda Iwona Oskędra

30

pożegnania

30

Koleżance Monice Żywczak

z powodu śmierci

OJCA

wyrazy głębokiego współczucia i żalu, łącząc się w smutku i żałobie

składapersonel Oddziału 2ASzpitala Specjalistycznego im. dr. Babińskiego w Krakowie

Naszej Koleżance Bogusławie Szeglowskiej

wyrazy głębokiego współczucia oraz słowa otuchy

z powodu śmierci

MAMY

składają koleżanki i koledzyz Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II w Krakowie

Pani Bogusławie Szeglowskiej

wyrazy szczerego współczucia

z powodu śmierci

MAMY

składają koleżanki i koledzy z Polskiego Towarzystwa PielęgniarskiegoOddział Kraków

W dniu 24.03.2011 r przeżywszy lat 63po ciężkiej chorobie odeszła od nas

Nasza KoleżankaPołożna

Stanisława, Ewa KŁAPYTA  z d. Bogdanik

życzliwa, wspaniała koleżanka,człowiek o wielkim sercu.

Stasiu, na zawsze pozostaniesz w naszej pamięci i sercach.

Położne Szpitala im. dr. Gawlika w Suchej Beskidzkiej

Drogiej Koleżance Alinie Zabdyr

Przełożonej PielęgniarekO. K. K. Hepatologii, Gastroenterologiioraz Chorób ZakaźnychSzpitala Uniwersyteckiego w Krakowie

wyrazy głębokiego współczuciai słowa wsparcia w tych trudnych chwilach, po stracie

MAMY

składają

Naczelna Pielęgniarka Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowiez całym Zespołem

Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą

Naszej koleżance Zofii Klimali

wyrazy szczerego współczucia

z powodu śmierci

OJCA

składają koleżanki i koledzy ze Szpitala Miejskiego w Rabce-Zdroju

31

pożegnania

31

Koleżance Jozefie Marii Zbroja

wyrazy głębokiego współczucia z powodu śmierci

MATKI

składająNaczelna Pielęgniarka i koleżanki z Centrum Medycyny Profilaktycznejw Krakowie

Drogiej koleżance Grażynie Dyląg

wyrazy głębokiego i szczerego współczucia

z powodu śmierci

TEŚCIA

składająkoleżanki z Oddziału PediatrycznegoSzpitala Specjalistycznegoim. S. Żeromskiego w Krakowie

Naszej Koleżance Małgosi Augustyniak

wyrazy głębokiego współczucia

z powodu śmierci

OJCA

składająKoleżanki z Oddziału Ortopedii i Chirurgii Urazowej Krakowskiego Centrum Rehabilitacji w Krakowie

Koleżance Jadwidze Sagan

wyrazy głębokiego współczucia z powodu śmierci

MATKI

składająNaczelna Pielęgniarka i koleżanki z Centrum Medycyny Profilaktycznej w Krakowie

Drogiej Koleżance Lucynie Tulik

wyrazy szczerego żalu i głębokiego współczuciaz powodu śmierci

MAMY

składają koleżankiz Oddziału Intensywnej Terapii i AnestezjiKliniki Otolaryngologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie

Naszej drogiej koleżance Eli Pabian

szczere wyrazy współczuciai słowa wsparcia

z powodu śmierci

TATY

składająkoleżanki z Oddziału Klinicznego Kliniki Neurologii w Krakowie

Wyrazy głębokiego współczucia

Koleżance Monice Kozieł-Staszczak

z powodu śmierci

OJCA

składaZespół Anestezjologii i Intensywnej Terapiioraz Bloku Operacyjnego Szpitalaw Proszowicach

Z powodu nagłej śmierci

OJCA

Naszej Koleżanki Pani Barbary Rosa

składamywyrazy głębokiego współczucia i łączymy się w żalu po stracie Kochanej OsobyKoleżanki i Koledzy ze Szpitala Św. Rafała

Pismo Małopolskiej OkręgowejIzby Pielęgniarek i Położnych

Zespół redakcyjny: Danuta Adamek – koordynator, Tadeusz Wadas, Agnieszka Kurbiel, Marek Kucab, Andrzej Pilch, Beata Marzec, Ryszard ŚlęzakZdjęcia: Andrzej PilchSkład i łamanie: Katarzyna StarachowiczProsimy o korespondencję na adres:31-153 Kraków, ul. Szlak 61, tel./fax 012 422-88-54e-mail Małopolskiej Izby: biuro@moipip.org.plStrona internetowa Małopolskiej Izby: www.moipip.org.plNakład: 3 300 egz.Redakcja „Ad vocem” nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

Agnieszka KurbielO miłości słów kilka

Idę na spacer jest wieczór dość ciemno nie pada Szukam zapachu wiosny bo twój znam na pamięć Zazdrosny wiatr gwałtownie wywiewa mi z włosów grzeszne myśli groźnie szumi jak morze z którym być może już wkrótce cię zdradzę

* * *

Szepcze, że mnie zna że potrafi jak ja mówić prawdziwe słowa że prawdy tej i szczerości dochowa kocham go od nowa jestem gotowa w namiętności swej jak zabłąkany ptak kwilić i śpiewać ale i myśleć jak mądra sowa Weź mnie i miej miłością jest nasza rozmowa chciej nas – mnie i jej Pielęgnuj celebruj chciej

* * *

„Manowce, cudne manowce…” wraca szlagier sprzed lat i ani Stare Dobre… ani Stachura nie jest aż tyle co ty właśnie wart i żadne wspomnienia, żadne wspominki nic tutaj wskórać nie zdołają – ni nowi chłopcy, nowe dziewczynki naszego klimatu wciąż nie oddają

Manowce nasze są – piękne i cudne i naszej miłości ostoją obiecaj, że zawsze będą bezludne żebyś moim mógł być, a ja twoją