Internetowe formy pomocy osobomuzależnionym · W Internecie pojawiły się także portale mające...

Małgorzata Owczarek1

INTERNETOWE FORMY POMOCYOSOBOM UZALEŻNIONYM

Streszczenie

Niniejszy artykuł traktuje o internetowych formach pomocy osobom uzależnio-nym. Głównym celem jest przedstawienie sposobu funkcjonowania i określenie sku-teczności tych form, na przykładach zaczerpniętych z literatury naukowej. Pierwszaczęść artykułu zawiera opis użyteczności Internetu w działaniach mających na celu po-moc konkretnym grupom społecznym, w tym również osobom uzależnionym. Następnieomówione zostały dwie najczęściej występujące w literaturze naukowej formy pomocyosobom uzależnionym: internetowa grupa wsparcia i terapia internetowa. Fragment tenzawiera zarówno definicje tych form, jak i próbę określenia ich zalet i wad, a także cechodróżniających je od form pomocy nie wykorzystujących Internetu. Ostatnią i zarazemnajbardziej obszerną część artykułu stanowi opis badań nad internetowymi formamipomocy osobom uzależnionym.

Internet-based Forms of Assistance to Addicted IndividualsAbstract

This paper deals with the Internet-based forms of assistance to addicted individ-uals. Its main aim is to discuss the functioning and to assess the effectiveness of suchabovementioned forms, based on examples from scientific literature. Its first part de-tails the assessment of the usefulness of Internet in efforts undertaken to help specific

1 Mgr Małgorzata Owczarek jest doktorantką Wydziału Stosowanych Nauk Spo-łecznych i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego, przy Katedrze Socjologii Norm,Dewiacji i Kontroli Społecznej. Adres e-mail: [email protected]

180 Małgorzata Owczarek

social groups, including addicted individuals. Next, we discuss two forms of assistance toaddicted individuals, most often quoted in the scientific literature, i.e. Internet supportgroup and Internet therapy. Moreover, in this part, we define these forms and try toidentify their advantages and flaws, and their distinctive features as compared to non--Internet based forms of assistance. The last and probably the most comprehensive partof the paper presents an overview of studies found in scientific journals and concerningInternet-based forms of assistance to addicted individuals.

Internet jako źródło pomocy

Internet można zaliczyć do grupy tak zwanych nowych mediówi jako takie posiada on następujące cechy: dostęp do użytkownikówindywidualnych, którzy są zarówno nadawcami jak i odbiorcami, po-wiązanie z innymi tego typu mediami, interaktywność, wszechobec-ność, różnorodność sposobów użycia, otwartość, niedookreślonośćprzestrzenna i „delokalizacja” (McQuail 2007). Dodatkowo, istotny-mi cechami Sieci jest duża anonimowość, jaką daje ona Internautom,a także szybkość i łatwość komunikacji oraz jej zapośredniczenie. Bar-dzo ważnym atrybutem Internetu wydaje się być także „usieciowienieskierowane na Ja”, czyli możliwość wyboru przez internautów spo-łeczności wirtualnych, do których chcą należeć (Castells 2003).

Szybki rozwój Internetu i rosnąca popularność spowodowały, żejego użytkownicy zaczęli wynajdywać coraz to nowe sposoby jego wy-korzystania. Powstały portale dostarczające rozrywki, strony informa-cyjne, a także różnego rodzaju encyklopedie i słowniki. W Interneciepojawiły się także portale mające na celu pomoc osobom zmagającymsię z różnego rodzaju problemami, często zepchniętym na marginesspołeczeństwa, które poszukiwały w Sieci wsparcia. Okazało się, żeprzestrzeń wirtualna posiada cechy, które mogą taką pomoc ułatwić.Jeanie Boland Paterson (2000) w swojej publikacji na temat wykorzy-stania Internetu, m.in. w celu wpierania osób niepełnosprawnych, wy-mieniła następujące korzyści jakie niesie ze sobą Sieć: a) Dostępność,czyli możliwość dotarcia do informacji na temat swojego problemu,zarówno jeśli chodzi o jego stronę medyczną, jak i społeczną. Ponadto,użytkownicy mają dostęp do wypowiedzi innych osób borykających sięz tym samym problemem. b) Natychmiastowość, czyli szybki dostępdo najnowszych informacji z danej dziedziny życia. Natychmiastowośćodnosi się również do kontaktu między profesjonalistą a klientemlub pacjentem, który może się obecnie odbywać za pomocą narzędzi

Internetowe formy pomocy osobom uzależnionym 181

elektronicznych, co przyspiesza komunikację. c) Rzecznictwo, czylimożliwość występowania w imieniu osób z problemami oraz rozpo-wszechnianie przez profesjonalistów informacji o problemie. d) Kom-petencja, czyli możliwość taniego i łatwego nabycia przez profesjonali-stów wiedzy na temat danego problemu poprzez korzystnie z Internetu(Paterson 2000).

Wyżej wymienione korzyści były określane na podstawie mate-riałów zebranych na temat pomocy udzielanej przez Internet osobomniepełnosprawnym, jednak wydaje się, że można je również odnieśćdo innych grup społecznych, w tym osób uzależnionych, których pro-blemy są głównym przedmiotem zainteresowania niniejszej pracy.

Internetowe formy pomocy osobom uzależnionym

Analizując publikacje na temat pomocy osobom uzależnionymw Internecie można wyróżnić dwie podstawowe formy internetowejpomocy:

a) internetowa grupa wsparcia (wirtualne grupy samopomocy),b) internetowa terapia.

Warto zaznaczyć, że obie te formy mogą współwystępować i byćdostępne na jednym portalu internetowym.

Czym są zatem internetowe grupy wsparcia i terapia internetowa?

I n t e r n e t o w e g r u p y w s p a r c i a

Internetowe grupy wsparcia mają wiele cech podobnych do grupwsparcia istniejących w świecie realnym. Przede wszystkim, są oneźródłem zarówno emocjonalnego wsparcia jak i informacji dla osóbnależących do tej grupy. W jej ramach członkowie wymieniają się swo-imi doświadczeniami, problemami, przemyśleniami i doradzają sobiewzajemnie. Główną różnicą między zwykłą grupą wsparcia a grupąinternetową jest to, że ich działalność odbywa się w dwóch różnychprzestrzeniach. Pierwsza z nich to przestrzeń społeczna, w realnymświecie, druga to przestrzeń wirtualna. Należy jednak zaznaczyć, żefakt prowadzenia swojej działalności przede wszystkim w Internecienie oznacza, że członkowie internetowych grup wsparcia nie mogą sięze sobą komunikować osobiście.


Internetowe grupy wsparcia, przez swój wirtualny charakter, po-siadają cechy, których nie mają zwykłe grupy wsparcia, a które mogąbyć korzystne dla osób w nich uczestniczących. Autorzy publikacji na-ukowych na ich temat wymieniają różne korzyści, które mogą płynąćz uczestnictwa w takich społecznościach internetowych. Wspomnianawcześniej Jeanne Paterson do zalet takich zalicza m.in. to, że są do-stępne 24 godziny na dobę, mają globalny charakter (brak ograniczeńprzestrzennych), dostarczają dużą dozę anonimowości, za ich pomocąmożna uzyskać dostęp do różnorodnych źródeł informacji, a koszt ko-rzystania z nich jest niski (Paterson 2000). Wyke Stommel mówi m.in.o tym, że członkowie takich społeczności są niezależni, sami wybierają,które wątki będą czytać oraz kiedy wypowiedzą się. Pisemny charak-ter większości takich grup umożliwia im także dokładne przemyślenietego, o czym napiszą. Autor wspomina również o bardzo ciekawymzjawisku: „lurking”, występującym jedynie w przestrzeni wirtualnej.„Lurking” oznacza obserwowanie tego, co się dzieje w danej społecz-ności, ale nie uczestniczenie bezpośrednio w jej życiu. Istnienie takiegozjawiska według Stommel’a jest plusem, gdyż takie osoby nie wypo-wiadają się w społeczności przez poczucie wstydu, czy też nieśmiałość,dlatego istnieje małe prawdopodobieństwo, że uczestniczyłyby w nor-malnej grupie wsparcia. Dzięki wirtualnej społeczności tego typu mo-gą one czytać wypowiedzi innych osób i za ich pomocą dowiedzieć sięo sposobach radzenia sobie z ich problemem (Stommel 2009).

Internetowe grupy wsparcia mają jednak również swoje wady,które są charakterystyczne dla przestrzeni wirtualnej. Anonimowość;z jednej strony może ona zachęcić osoby nieśmiałe do otwartego opo-wiadania o swoich problemach, z drugiej strony umożliwia ona mani-pulowanie swoją tożsamością. W społecznościach wirtualnych, przezbrak bezpośredniego kontaktu, trudno jest zweryfikować informacjepodawane przez internatów. Dodatkowo, grupy internetowe częstomuszą zmagać się z tak zwanymi „trollami”, czyli jednostkami, którewypowiadają się na forach i stronach internetowych w celu wywołaniakonfliktu.

I n t e r n e t o w a t e r a p i a

Internetowa terapia jest to działanie odbywające się w świecie wir-tualnym za pomocą różnorodnych narzędzi komunikacji internetowej,


mające na celu udzielenie pomocy przy użyciu wiedzy i doświadczeniaterapeutycznego. Działanie to powinno być nadzorowane przez oso-bę profesjonalnie do tego przygotowaną. Do tej kategorii zaliczyłamrównież tak zwane internetowe interwencje i poradnictwo interne-towe.

Terapia internetowa jest oparta na podobnych mechanizmach jakterapia zwykła, jednak do komunikacji z pacjentem wykorzystywanesą internetowe narzędzia komunikacji. Tak, jak w przypadku interne-towych grup wsparcia, terapia internetowa ma swoje zalety i wady.Azy Barak, Britt Klein, Judith G. Proudfoot w swoim artykule Defin-ing Internet-Supported Therapeutic Interventions (2009) mówiąc o te-rapii przeprowadzanej przy użyciu Internetu podkreślali, że ułatwiaona kontakt z terapeutą. Do tej pory pacjenci musieli umawiać sięz terapeutami na konkretną godzinę, w konkretnym miejscu. Internetumożliwił szybszą komunikację, która nie jest ograniczona ani czaso-wo ani przestrzennie. Dodatkowo badani mogą uczestniczyć w terapiiw dogodnym dla siebie miejscu.

Inną pozytywną cechą prowadzenia terapii przy pomocy Inter-netu jest możliwość dotarcia do grup społecznych, które dotąd niekorzystały ze zwykłej terapii. W 2005 roku na łamach The AmericanJournal of Psychiatry ukazał się list do redakcji autorstwa badaczyz Holandii (Marloes G. Postela, Cor A. J. De Jong, Hein A. De Ha-an), w którym informowali oni o wynikach swoich badań dotyczącychterapii dla osób uzależnionych od alkoholu. Porównali oni 172 terapieface-to-face z 172 terapiami internetowymi. Okazało się, że uczestni-cy terapii zwykłej i internetowej różnili się pod względem płci, wieku,wykształcenia oraz sytuacji zawodowej. W grupie internetowej byłowięcej kobiet i osób posiadających pracę. Dodatkowo uczestnicy e--terapii byli starsi od zwykłej grupy terapeutycznej i posiadali lepszewykształcenie. Według badaczy, takie wyniki świadczą o tym, że terapiainternetowa pozwala dotrzeć do grup mających problemy z alkoholem,które do tej pory raczej nie uczestniczyły w zwykłych terapiach.

Problemem związanym z terapiami przeprowadzanymi za pomo-cą Internetu jest fakt, iż ich prowadzeniem nie zawsze zajmują sięosoby, które są specjalistami w tej dziedzinie. Kathleen Heinlen, Eli-zabeth Welfel, Elizabeth Richmond, Carl Rak (2003) przeprowadzilibadania na temat poradnictwa internetowego. Po przeanalizowaniu136 stron oferujących porady, okazało się, że 36% stron było pro-


wadzonych przez osoby nie mające wykształcenia z zakresu zdrowiapsychicznego. Przeprowadzona przez nich analiza wykazała również,że strony rzadko stosowały się do standardów określonych w NBCCWeb-counseling standards.

Internetowe formy pomocy — badania

Zanim omówię badania na temat internetowych grup wsparciai terapii internetowej, chciałabym pokazać, jakie portale zajmującesię pomocą osobom uzależnionym można znaleźć w sieci oraz określićcechy demograficzne osób, które z nich korzystają. Niestety nie udałomi się dotrzeć do badań polskich na ten temat, dlatego w opisie tejkwestii posłużę się publikacją zagraniczną.

Artykuł Margery J. Hall i Wendel Tidwell pod tytułem Internetrecovery for substance abuse and alcoholism: an exploratory study ofservice users (2003) przedstawia wyniki badań przeprowadzonych natemat IRS (Internet recovery services — internetowe serwisy wspar-cia) oraz użytkowników szukających pomocy w walce z uzależnieniemw przestrzeni wirtualnej.

Badania na temat IRS przeprowadzono za pomocą ankiet, któ-rych adresatami były osoby w różnym stadium wychodzenia z uzależ-nienia, od osób starających się mu przeciwdziałać aż do tych, któreszukały pomocy już po wyjściu z uzależnienia. Wśród respondentówznalazły się osoby uzależnione od różnych substancji, w tym alkoho-lu i nikotyny. W celu znalezienia osób chętnych do wzięcia udziałuw badaniu badaczki rozesłały komunikat na ten temat za pomocą:newsletters, forów internetowych, bulletin boards (komputerowa ta-blica ogłoszeń), service groups, list mailingowych oraz informowa-li o nim na indywidualnych spotkaniach. Skontaktowały się równieżz portalami udzielającymi pomocy osobom uzależnionym z prośbąo umieszczenie informacji o przeprowadzanej ankiecie. Wyniki badańbyły zbierane za pomocą strony www.12stepchat.org/survey. Badanieprowadzone było od 20 stycznia do 31 Marca 2002 roku. W tym cza-sie zostało zebranych 1001 wypełnionych kwestionariuszy, z których73 nie zostało poddanych dalszej analizie. Powody odrzucenia ankietbyły różne, m.in. brak podanego adresu e-mail, czy też błędny adrese-mail, co uniemożliwiało weryfikację osoby badanej, albo wypełnie-


nie więcej niż jednej ankiety przez badanego. Dalszej analizie zostałopoddanych 928 kwestionariuszy.

Wśród badanych większość stanowiły kobiety (66%), a wiekwszystkich respondentów mieścił się w przedziale od 16 do 80 ro-ku życia (średnia wieku wyniosła 46,02). Na pytanie o pochodzenieetniczne nie odpowiedziało 20 badanych, w pozostałej grupie 908 re-spondentów aż 814 z nich określiło się jako przedstawiciele rasy białej(91%). Pozostałe 9 procent stanowili: Latynosi (3%), Indianie (3%),Afro-amerykanie (0,6%), Azjaci lub osoby pochodzące z Wysp Pacy-fiku (0,4%), Europejczycy (0,2%). 17 osób było innej przynależnościetnicznej niż wyżej wymienione. Badani pochodzili z 20 różnych kra-jów, 12 z nich nie było krajami angielskojęzycznymi. Z wyjątkiemHawajów, każdy stan USA był reprezentowany wśród badanych.

Respondenci zostali zapytani o to, w jakich programach inter-netowych dla osób uzależnionych uczestniczą. Większość badanych(63%) była uczestnikami tylko jednego programu. Jednak znalazły sięw tym gronie także osoby, które brały udział w większej liczbie IRS.25% badanych uczestniczyło w dwóch programach, 7% w trzech, 1%w czterech, 0,6% w pięciu, 0,1% (1 osoba) w sześciu i ośmiu. Wśródbadanych znalazły się także osoby nie uczestniczące w żadnym IRS,stanowiły one 4% wszystkich respondentów.

Wśród rodzajów programów znalazły się zarówno takie, któreopierają się na zasadzie dwunastu kroków (AA, ACA, ALN, NA), jaki te, które z niej nie korzystają (LIFE, SMART, WFS). Zdecydowanawiększość respondentów brała udział w grupie AA (Anonimowych Al-koholików). Ponad połowa badanych wskazała właśnie ten program,jako swój program podstawowy, a 13% jako drugi program, w którymuczestniczą. Drugą najliczniejszą grupą wśród badanych były osoby,które wskazały Al-Anon jako podstawowe IRS. Ten IRS był równieżnajczęściej (21%) wskazywany jako drugi program, w którym uczest-niczyli badani.

Najmniejszą popularnością (2%) wśród programów podstawo-wych cieszyła się grupa Anonimowych Narkomanów, a wśród drugichIRS najrzadziej wybieranym był Smart Recovery (2%).

Badaczki podczas analizy wyników znalazły parę istotnych zależ-ności. Przede wszystkim widoczna była negatywna zależność międzyuczestnictwem w Programie podstawowym a stażem w leczeniu on-line. Osoby dłużej uczestniczące w takim leczeniu rzadziej wskazy-


Tabela 1. Programy, w których uczestniczyli badani

Programy a Podstawowyprogram

Procent Drugi program Procent

AA 479 52 69 13ACA 55 6 54 10ALN 171 18 107 21LIFE 29 3 9 2NA 14 2 46 9SMART 38 4 8 2WFS 32 3 31 6OTHER1 24 3 33 6OTHER2 49 5 43 8NONE 37 4 117 23

Razem 928 100 517 100pt a AA = Alcoholics Anonymous (Anonimowi Alkoholicy), ACA = Adult Children

Anonymous (Dorosłe Dzieci Alkoholików), ALN = Al-Anon, LIFE = Life Ring, NA= Narcotics Anonymous (Anonimowi Narkomani), SMART = Smart Recovery, WFS= Women of Sobriety. OTHER1 — inne odpowiedzi umieszczone w kwestionariuszu,które uzyskały mniej niż 10 odpowiedzi, OTHER2 — odpowiedzi nie uwzględnionew kwestionariuszu, które zostały wpisane przez respondentów.

Źródło: Hall (2003), s. 164.

wały program dwunastu kroków jako ich obecny program podstawo-wy. Negatywna zależność była widoczna również między programempierwotnym a liczbą internetowych programów, w których uczestniczy-li badani. Prawdopodobieństwo uczestnictwa badanych w programiedwunastu kroków było mniejsze, jeśli osoba ta uczestniczyła w większejliczbie programów.

W przypadku programów, które zostały wymienione jako dru-gie, autorki także zaobserwowały pewne prawidłowości. Jedną z nichbyła pozytywna zależność między drugim programem a miejscem za-mieszkania. Osoby zamieszkujące w Stanach Zjednoczonych wybiera-ły rzadziej niż przedstawiciele innych narodowości program dwunastukroków.

Badaczki zbadały również, ile czasu respondenci spędzali na ko-rzystaniu z IRS. Z ich analiz wynika, że średnio 31,33 miesiąca respon-denci spędzili jako uczestnicy jednego z programów. Najmniejsza ilośćczasu, którą badana osoba spędziła na korzystaniu z IRS, wyniosłamniej niż 1 miesiąc, a największa 384 miesiące. Z przeprowadzonych


przez badaczki analiz wynikało, że starsi użytkownicy więcej czasuspędzali na leczeniu online.

Na koniec badania respondenci zostali zapytani, czy nie zechcie-liby udzielić dodatkowych informacji na temat IRS. Zgodę wyraziło57% badanych. Okazało się, że badani uczestniczący w większej liczbieprogramów chętniej zgadzali się na udział w dalszym badaniu.

Wyniki tego badania pokazują, że wsparcia w wychodzeniu z uza-leżnienia szukają ludzie w różnym wieku. Takiej różnorodności jakw przypadku wieku nie widać jednak w przypadku przynależności et-nicznej. W tej kategorii istnieje bardzo duża dysproporcja, gdyż ponad90% badanych, były to osoby rasy białej. Oznaczać to może, że inter-netowe portale mające na celu pomoc osobom uzależnionym mająproblem z dotarciem do osób z różnych grup etnicznych. Dodatko-wo widać także, że wśród osób badanych dominują kobiety, którychjest dwukrotnie więcej w gronie respondentów, niż mężczyzn. Wartotakże zauważyć, że ponad połowa osób, które wzięły udział w bada-niu, uczestniczyły w programie Anonimowych Alkoholików. Był tonajbardziej popularny program ze wszystkich. Jego popularność możewynikać z tradycji, która wiąże się z tą grupą oraz dużą znajomościąnazwy. Wydaje się, że popularność tej społeczności może mieć takżewpływ na badaczy, którzy zdecydowanie częściej prowadzą badaniana temat alkoholu, niż na przykład na temat nielegalnych substancjipsychoaktywnych.

Oczywiście, patrząc na przedstawione powyżej wyniki trzeba pa-miętać, że badanie to zostało przeprowadzone w 2002 roku; otrzymanewtedy wyniki mogą nie znaleźć odwzorowania współcześnie.

I n t e r n e t o w e g r u p y w s p a r c i a — b a d a n i a

Internetowe grupy wsparcia opiszę na przykładzie dwóch artyku-łów: Analysis of electronic support groups for recovering addicts (1994)Storma Kinga oraz Metamorfozy tożsamościowe w świetle autonarracjitrzeźwiejących narkomanów z wirtualnej grupy samopomocy „Narkoma-nia” (2010) Marcina Lipca.

Storma Kinga można zaliczyć do prekursorów badań nad grupa-mi samopomocowymi w Sieci. Jego praca Analysis of electronic supportgroups for recovering addicts została opublikowana w roku 1994 i trak-


towała o elektronicznych grupach wsparcia (ESG — electronic sup-prt groups). Główne pytania, na które autor próbował odpowiedziećw tym artykule były następujące: w jakim stopniu, według uzależnio-nych, elektroniczne grupy wsparcia pomagają w utrzymaniu abstynen-cji? Czy długi udział w ESG powoduje znaczący postęp w programiezdrowienia (wychodzenia z uzależnienia)? Jaka jest natura zysków,które uczestnicy tych grup otrzymują?

W celu udzielenia odpowiedzi na powyższe pytania autor stwo-rzył kwestionariusz, który umieścił w ESG na serwisie internetowymProdigy oraz wysłał do 50 członków grupy wsparcia (alt.recovery).Kwestionariusz został również rozesłany osobom, które na początkumarca 1994 roku napisały wiadomości na ESG.

Pytania zawarte w kwestionariuszu dotyczyły m.in. tego, jak długobadany jest członkiem danej społeczności, jak często w niej uczestni-czy, czy kontaktował się z innymi członkami społeczności w inny spo-sób niż za pomocą ESG, czy w opinii badanego uczestnictwo w ESGpoprawiło proces leczenia, jak często pisze na ESG w celu otrzymaniawsparcia, rady, jak długo pozostaje w trzeźwości/nie zażywa substan-cji uzależniającej, jak często uczestniczy w spotkaniach AnonimowychAlkoholików i Anonimowych Narkomanów.

Kwestionariusz wypełniło 71 osób (39 mężczyzn, 31 kobiet i jednaosoba, która nie określiła swojej płci). Badani byli w wieku od 22 do60 lat, a ich średnia wieku wyniosła 38,4. Wśród osób, które odesłałykwestionariusz, 60% w momencie badania pozostawało w związkumałżeńskim.

W gronie przebadanych członków znalazły się osoby z różnym sta-żem w danej społeczności. Osoba z najkrótszym okresem członkostwaspędziła w badanej grupie tylko 0,2 miesiąca, a osoba z najdłuższymokresem członkostwa aż 30 miesięcy. Badani byli członkami danej spo-łeczności przez średnio 7,5 miesiąca. Liczba godzin, które respondencipoświęcili na korzystanie z ESG wahała się między 0,8 a 15 godzina-mi w tygodniu. Badani spędzali średnio 3,8 godziny w tygodniu nauczestnictwie w życiu badanej grupy wsparcia.

Respondenci różnili się również pod względem długości lecze-nia. Wahała się ona od 0,5 miesiąca do 240 miesięcy (średnia wyniosła68 miesięcy). Badani zapytani zostali również o długość abstynencji.Wśród respondentów znalazły się osoby, które pozostawały w absty-nencji dopiero od kilku tygodni. W badanej grupie znaleźli się też


tacy badani, którzy nie zażywali substancji, od której byli uzależnieni,od 20 lat. Średnia długość abstynencji w tej grupie wyniosła 5 i półroku.

Autor za pomocą skali Likert’a zbadał, jak badani oceniają wpływuczestnictwa w ESG na postępy w leczeniu. Badani określali ów wpływna średnio 2,9 punktów, przy czym liczba 1 oznaczała wartość najniższą(brak wpływu), a 4 najwyższą (bardzo duży wpływ).

Badanie wykazało, że 58% badanych miało kontakt z innymczłonkiem internetowej grupy wsparcia poza tą grupą, np. za pomocąe-maila, telefonu, czy poprzez spotkanie. Autor artykułu zauważył, żeistnieje pozytywna korelacja miedzy tą zmienną a długością leczenia,którą zgłaszali badani. Zmienna ta pozytywnie korelowała równieżz liczbą miesięcy, którą respondenci spędzili na korzystaniu z ESG.

Pozytywna korelacja została także zauważona w trzech innychprzypadkach: a) między liczbą godzin w tygodniu, w trakcie którychbadani korzystali z ESG, a oceną wpływu uczestnictwa w ESG napostępy w leczeniu; b) między oceną wpływu na postępy w leczeniua liczbą miesięcy spędzonych w ESG; c) między oceną wpływu na po-stępy w leczeniu a częstotliwością z jaką respondenci używali bulletinboards (BB) w celu znalezienia pomocy, uzyskania rady.

Autor artykułu zaznacza, że prawie wszyscy respondenci trakto-wali ESG jako uzupełnienie spotkań w ramach wspólnot: AnonimowiAlkoholicy i Anonimowi Narkomani.

Poza rozesłaniem kwestionariuszy autor przeanalizował komen-tarze, które pojawiły się na łamach grupy wsparcia dla osób uzależnio-nych od alkoholu (alcohol abuse BB), która znajdowała się w sekcjiMedical Support na serwisie Prodigy. King w celu zbadania stopniaużytkowania tej właśnie grupy zliczył wszystkie notki, które pojawiłysię w ciągu 30 dni w październiku 1993 roku. W tym czasie na łamachgrupy pojawiły się 473 notki poruszające 82 różne tematy, a użytkow-nicy napisali 3179 odpowiedzi na owe wpisy. Autor powtórzył analizęw Marcu 1994 roku w celu porównania wyników. W tym okresie nade-słanych zostało 649 notek na 149 różnych tematów oraz 4750 postówbędących odpowiedzią na te notki. Na tej podstawie można stwierdzić,że aktywność obserwowana w obrębie danej grupy wzrosła o 32,4%.Trudno jednak stwierdzić, czy wzrost aktywności wynikał ze wzrostupopularności ESG, czy może wpływ na nią miały inne, nie zbadaneprzez autora artykułu czynniki.


Najistotniejszą konkluzją płynącą z przeprowadzonych przez Kin-ga badań wydaje się deklaracja badanych, którzy uznali, że uczestnic-two w ESG ma wpływ na postęp w ich leczeniu. Ważny wydaje siętakże fakt, iż wiele osób uczestniczących w ESG szukało dodatkowegokontaktu z innymi użytkownikami poza omawianymi grupami. Istotnąinformacją jest też to, że większość z badanych traktowała uczestnic-two w ESG jako uzupełnienie terapii, w której uczestniczą w realnymświecie. Można zatem założyć, że internetowe grupy wsparcia miałybyć tylko dodatkowym elementem leczenia a nie głównym czynnikiemprowadzącym do wychodzenia z uzależnienia. Warto również zwrócićuwagę na fakt, że wśród badanych, którzy wypełnili kwestionariusz by-ły osoby będące w różnym stadium wychodzenia z uzależnienia. Takasytuacja może sprzyjać wzajemnemu wsparciu i udzielaniu rad przezosoby z większym doświadczeniem osobom, które dopiero zaczynająswoją walkę z uzależnieniem.

W Polsce w ostatnich latach pojawiły się pierwsze próby ana-liz internetowych grup wsparcia. Jedną z prac poruszającą tę tema-tykę jest artykuł zamieszczony w czasopiśmie Alkoholizm i Narko-mania pod tytułem Metamorfozy tożsamościowe w świetle autonarra-cji trzeźwiejących narkomanów z wirtualnej grupy samopomocy „Nar-komania” (2010) autorstwa Marcina Lipca. W publikacji tej autorprzedstawił wyniki analizy forum „Narkomania”. W swoim badaniuzajmował się m.in. analizą procesu trzeźwienia oraz zmianami toż-samości osób należących do wyżej wymienionej społeczności, opisemnarracji zaobserwowanej w komentarzach, a także określeniem rein-tegracyjnych funkcji internetowej społeczności samopomocowej. Zewzględu na tematykę niniejszego tekstu skoncentruję się jedynie naanalizie dotyczącej funkcji społeczności wirtualnej w procesie trzeź-wienia.

Autor artykułu przeanalizował 701 komentarzy, które zostałyumieszczone na forum „Narkomania” (Portal gazeta.pl) w okresieod 17 czerwca 2007 roku do 29 kwietnia 2009 roku. W badaniu funk-cji reintegracyjnych forum autor wykorzystał założenia metodologiiteorii ugruntowanej.

Autor artykułu wyróżnił następujące funkcje reintegracyjne inter-netowej społeczności samopomocy: funkcja katarktyczna, promocjaabstynencji, negacja stereotypowej postawy wobec narkomanii i nar-


komanów, funkcja integracyjno-więziotwórcza, funkcja doradczo-in-formacyjna, wzmacnianie zasobów osobistych.

Funkcja katartyczna forum „Narkomania” oznacza, że społecz-ność ta umożliwia swoim członkom rozładowanie napięcia związanegoz ich sytuacją oraz obawami przed powrotem do uzależnienia. Ważnejest nie tylko wyrażenie przez osoby uczestniczące w życiu badanejspołeczności krytycznej oceny na temat konsumpcji narkotyków, aletakże uzmysłowienie sobie społecznych i zdrowotnych konsekwencjitej konsumpcji. Osoby, które odstawiły narkotyki określały zażywanieich jako np. upodlenie życia ścierwem, staczanie się, czy też marnowaniei zaprzepaszczanie szansy na bycie godnym człowiekiem (Lipiec 2010:349). Autor podkreśla, że ta funkcja forum jest niezmiernie ważnadla osób, które walczą ze swoim uzależnieniem, a nie mogą liczyć nawsparcie otoczenia i obawiają się stygmatyzacji ze strony społeczeń-stwa. O istotnym znaczeniu forum, jako miejsca, gdzie jego użytkow-nicy mogą podzielić się swoimi odczuciami może świadczyć poniższykomentarz:

Piszę to, bo nie mam gdzie się wypłakać, wyżalić… (Lipiec 2010: 350).

Kolejną funkcją jest promocja abstynencji. Promocja ta nie jestpromocją w potocznym rozumieniu tego słowa, gdyż odbywa się onaza pomocą komentarzy opisujących negatywne skutki zażywania nar-kotyków, takie jak wykluczenie społeczne i problemy zdrowotne, którewedług autora mają służyć jako ostrzeżenie dla osób, które dopierorozważają zażycie nielegalnej substancji psychoaktywnej.

Funkcją internetowej grupy wsparcia jest również negacja stereo-typowego postrzegania narkomanii i narkomanów. Członkowie spo-łeczności starali się walczyć z przedstawianiem osób uzależnionych odnarkotyków jako ćpunów, czy też kłamców. Dążyli także do zanego-wania opinii mówiącej, że zaleczenie uzależnienia nie jest możliwe.Poniższa wypowiedź użytkowniczki forum pokazuje negację obu tychstereotypów:

Przykro mi, że wszyscy widzą tylko ćpuna, kłamcę i manipulanta, a niktnie widzi chorego człowieka, który nie umie radzić sobie ze swoim życiem. Znamludzi, którzy po 2 latach Monaru, po zaledwie kilku tygodniach wrócili do ćpania.Znam też takiego, co postanowił, że przestanie brać i tak zrobił — z dnia na dzień.(Lipiec 2010: 350).


Funkcja integracyjno-więziotwórcza jest widoczna, gdy użytkow-nicy forum starają się wesprzeć osobę wypowiadającą się pokazując,że rozumieją jej problemy, zachęcając ją do głębszej analizy swychdoświadczeń i emocji, pokazując alternatywne sposoby postrzeganiaopisywanych sytuacji, a także dostrzegając pozytywne zmiany, którezaszły w tym użytkowniku.

Forum internetowe może także pełnić funkcję źródła informacjidla osób uzależnionych. Istotnym komponentem takich społecznościjest fakt, iż osoby z większym doświadczeniem mogą dzielić się swoimispostrzeżeniami z użytkownikami, którzy są na początku swojej drogido wyjścia z uzależnienia.

Ostatnią funkcją wymienioną przez autora jest wzmacnianiezasobów osobistych. Za pomocą autonarracji użytkownik forummoże zwiększyć swoją samowiedzę, ustalić na nowo swoją hierar-chię wartości, spojrzeć na opisywane przez siebie zdarzenia z in-nej perspektywy, oraz zwerbalizować przemilczane emocje. Pozwa-la mu to określić kim był, kim jest, a także kim chciałby byćw przyszłości oraz zrozumieć siebie oraz sytuację w jakiej się zna-lazł. Taka klarowność sytuacji powinna ułatwić osobie zmagają-cej się z uzależnieniem odzyskanie poczucia kontroli nad własnymżyciem.

Marcin Lipiec w swoich badaniach pokazał, że forum spełniaistotną rolę w procesie wychodzenia z uzależnienia jego użytkowni-ków. Najważniejszą chyba funkcją takiej społeczności internetowejjest umożliwienie podzielenia się swoimi przeżyciami i zmaganiamiz innymi użytkownikami forum. Jest to istotny element umożliwiającyzrozumienie sytuacji w jakiej znalazła się osoba uzależniona oraz zdo-bycie wiedzy na temat własnej osoby. W wypadku osób, które nie mająwsparcia od swojego bliskiego otoczenia, istnienie takiego forum jestszczególnie ważne.

I n t e r n e t o w e t e r a p i e — b a d a n i a

Do opisu tej formy pomocy osobom uzależnionym posłużą minastępujące artykuły: Down your Drink: a Web-based intervention forpeople with excessive alcohol consumption (2004) oraz Web-based treat-ment of alcohol problems among rural women. Results of randomizedpilot investigation (2008).


W artykule Down your Drink: a Web-based intervention for peoplewith excessive alcohol consumption (2004) Paul Wallace, Stuart Linkeoraz Andrew Brown opisują wyniki pilotażowego badania nad sku-tecznością programu Down your drink przeprowadzanego za pomocąstrony internetowej. Down your drink (DYD) to program opracowa-ny na podstawie strategii Nicka Heather, wskazującej na skutecznośćpodręczników samopomocowych w leczeniu osób mających problemyz alkoholem. DYD korzystało z podręczników, w których wykorzysta-no model „stages of change” (etapy zmiany) oraz terapii poznawczo--behawioralnej (Cognitive behavioral therapy). Program był skiero-wany do osób mających problem z nadmiernym spożyciem alkoholu.

Interwencja down your drink trwała sześć tygodni, jej głównymelementem była strona www.downyourdrink.org. Strona ta składałasię ze strony startowej, testu dotyczącego spożycia alkoholu (Fast Al-cohol Screening Test), dziennika spożycia (drinking diary), motywu-jących pytań, quizów, automatycznie wysyłanych maili, internetowychgrup dyskusyjnych i obszaru „rekreacyjnego”. W pierwszym etapie in-terwencji użytkownicy mieli zaplanować redukcję ilości spożywanegoprzez siebie alkoholu. Następnie wykorzystano terapię poznawczo--behawioralną w kolejnych dwóch etapach: etapie „akcji” i etapie„utrzymania” (etap mający na celu zapobiegać powrotowi do nawy-ków sprzed rozpoczęcia programu).

Program składał się z sześciu jednotygodniowych modułów. Oso-by odwiedzające stronę były na początku proszone o wypełnienie FastAlcohol Screening Test, tym z nich, które otrzymały wynik 3 lub powy-żej 3 (na skali od 0 do 16), zalecano by zarejestrowały się na stronie. Tużpo zarejestrowaniu wszystkie osoby dostawały do wypełnienia kwestio-nariusz z ogólnymi informacjami na ich temat, takimi jak płeć, wiek,przynależność etniczna. Zarejestrowani użytkownicy, którzy zalogo-wali się na stronie w celu uczestnictwa w programie, byli zobowiązanido odwiedzania strony raz w tygodniu (nie było możliwości logowa-nia większej liczby razy). Przy każdym zalogowaniu byli oni proszenim.in. o przeczytanie umieszczonych w danym module materiałów, wy-pełnienie kwestionariusza oraz dziennika spożycia, które dotyczyłyspożycia alkoholu w minionym tygodniu. Na koniec programu osoby,które go ukończyły, były proszone o wyrażenie swoich opinii na tematprogramu DYD. Do użytkowników, którzy nie ukończyli programuzostało wysłane zapytanie, czym ich rezygnacja była podyktowana.


Strona zaczęła działać w październiku 2001 roku. Na stronie od-notowano średnio 1039 wizyt w miesiącu lub 34 na dzień. Dane pod-dane do analizy zostały zebrane w okresie od października 2001 doMarca 2002. W tym czasie na stronie zarejestrowało się 741 mężczyzni 578 kobiet (w sumie 1319 osób). Badani pochodzili z 41 krajów.Spośród zarejestrowanych użytkowników 656 osób (49,7%) było sta-nu wolnego, 663 (50,3%) było w związku małżeńskim. Badani zostalirównież zapytani, czy posiadają dzieci, 685 (51,9%) osób było bez-dzietnych. Dzieci posiadało 634 (48,1%) badanych.

Wśród zarejestrowanych użytkowników dominowali przedstawi-ciele następujących klas: specjaliści, menadżerowie i technicy, wy-kwalifikowani pracownicy niefizyczni. W grupie osób uczestniczącychw DYD przeważali „biali Brytyjczycy” (57,3%), „inni biali” (19,5%)oraz „biali Irlandczycy” (6,1%). W grupie biorącej udział w programieznalazło się mało osób pochodzenia azjatyckiego (3,2%).

Jako źródło informacji o stronie DYD użytkownicy wskazywaliprzede wszystkim wyszukiwarkę internetową (34,5%), a także gazetyi magazyny (26%). 18,3% osób zostało skierowanych na stronę z in-nego portalu internetowego.

Ze wszystkich osób, które zarejestrowały się na stronie www.downyourdrink.org tylko 79 (6%) ukończyło szósty tydzień programu(815 osób ukończyło tydzień pierwszy, 426 drugi, 264 trzeci, 179 czwar-ty, 135 piąty). Wśród osób, które ukończyły cały program ilość spo-żywanego alkoholu spadła. Średnia wartość jednostki spożycia dla tejgrupy wynosiła początkowo 32,8, a po zakończeniu programu 23,15.

Kwestionariusz z opiniami na temat programu DYD z 79 osóbodesłało jedynie 37. Z informacji udzielonych przez badanych, któ-rzy wypełnili kwestionariusz, wynikało, że większość z nich nigdy nieszukała pomocy przed przystąpieniem do DYD. Tak odpowiedziało27 osób (74%). 34 spośród 37 (90%) badanych nigdy nie otrzymałoinnej pomocy niż DYD. Na pytanie, w jaki sposób respondenci dowie-dzieli się o programie, 18 osób odpowiedziało, że szukało informacjina temat problemów z piciem alkoholu w Internecie, a 14 stwierdziło,że dowiedziały się o programie z mediów.

Większość badanych korzystało ze strony w domu (21 osób), jed-nak była też liczna grupa, która stronę odwiedzała podczas pobytuw pracy (14 osób). Większość badanych (30) w świecie wirtualnymspędzało mniej niż godzinę dziennie.


Spośród 37 respondentów, którzy wypełnili kwestionariusz, jedy-nie 8 osób powiedziało swoim współmałżonkom o udziale w progra-mie, 13 osób poinformowało o tym fakcie innych członków rodziny,9 respondentów przyznało się do udziału w interwencji znajomymz pracy. Większość badanych (80%) uznało program DYD za pomoc-ny lub bardzo pomocny. Badani byli gotowi polecić ten program innymosobom.

Osoby, które ukończyły kurs, poza wypełnieniem kwestionariuszamiały możliwość wyrażenia swojej opinii na temat programu pod ko-niec ostatniej sesji programu. W swoich wypowiedziach użytkownicystrony DYD w większości oceniali program pozytywnie. Podkreślali,że nie byli traktowani protekcjonalnie, a sam program był przyjemnyi pomocny. Wśród osób, które wypowiedziały się na temat programu,znalazły się też osoby, które zwróciły uwagę na cel DYD, czyli redukcjęspożycia alkoholu. Cel ten został przez badanych dobrze oceniony.

Na prośbę o udzielenie informacji o powodach rezygnacji z udzia-łu w DYD odpowiedziało 37 osób z 230, które opuściły 3 lub więcej ty-godni programu w przeciągu pierwszych trzech miesięcy. 13 użytkow-ników miało w planach kontynuowanie udziału w programie w póź-niejszym okresie. Dla 9 osób był on zbyt czasochłonny, a 7 przyznało,że strona www.downyourdrink.org była dla nich za trudna w obsłu-dze. Wśród uczestników, którzy zrezygnowali z udziału w programieznalazły się także osoby (6), które uznały, że ich zwyczaje związane zespożyciem alkoholu były zbyt trudne do zmiany oraz takie (5), którepostanowiły szukać pomocy poza programem.

Na podstawie opinii użytkowników, którzy ukończyli program,można stwierdzić, że większość z nich pozytywnie oceniło programDYD. Ponadto, badacze w grupie tej odnotowali spadek spożycia al-koholu. Pomimo dobrych wyników, interwencja ta miała kilka istot-nych wad. Przede wszystkim, bardzo mały był procent osób, którezarejestrowały się na stronie i ukończyły cały program. Problememinterwencji DYD wydaje się także fakt, iż nie do wszystkich grup spo-łecznych udało jej się dotrzeć.

Artykuł autorstwa Deborah Finfgeld-Connett oraz RichardaMadsen’a Web-based treatment of alcohol problems among rural wom-en. Results of randomized pilot investigation przedstawia wyniki badaniapilotażowego mającego na celu sprawdzenie skuteczności interneto-


wego programu leczenia problemów z alkoholem u kobiet z obszarówwiejskich. Autorzy argumentują wybór grupy, do której kierowany jestten projekt tym, że do tej pory większość programów mających na celuprzeciwdziałanie alkoholizmowi nie obejmowało jej. Dodatkowo za-uważają, że kobiety zamieszkujące obszary wiejskie, mające problemyz alkoholem, częściej podlegają stygmatyzacji niż mężczyźni i dlategomogą niechętnie brać udział w leczeniu uzależnienia.

Autorzy artykułu uważają, że wykorzystywanie Internetu możeułatwić dotarcie do kobiet nadużywających tej substancji zamieszku-jących poza obszarami zurbanizowanymi. W celu sprawdzenia czy ichteza na temat użyteczności Internetu w walce z problemami z alkoho-lem przeprowadzili badanie.

Do badania zostały wybrane kobiety zamieszkujące wiejskie re-giony w stanie Missouri, które posiadały komputer z dostępem doInternetu. Badacze podczas selekcjonowania badanych korzystali zewskazówek National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Naich podstawie wybrali tylko te kobiety, które spożywały więcej niż3 drinki dziennie, lub siedem tygodniowo przez przynajmniej jeden roki miały co najmniej 18 lat. W badaniu nie mogły wziąć udziału osoby,które przy wcześniejszych próbach odstawienia alkoholu doświadczyłysymptomów zespołu abstynencyjnego, brały udział w innych progra-mach skierowanych do osób mających problemy z alkoholem, byłyuzależnione od innych substancji albo miały myśli samobójcze.

W celu znalezienia chętnych do wzięcia udziału w badaniu ba-dacze podali informację o planowanym programie w radiu i prasie.Nabór badanych odbył się dwukrotnie w okresie od stycznia 2006 rokudo lutego 2007 roku. Kobiety, które zgłosiły się do udziału w progra-mie i spełniały przedstawione powyżej kryteria, zostały podzielone nadwie grupy, standardową i internetową.

Program leczenia, któremu zostały poddane kobiety był stworzo-ny na podstawie paradygmatu redukcji szkód (harm reduction para-digm), terapii poznawczo-behawioralnej (cognitive behavioral thera-py), teorii własnej skuteczności (self-efficacy theory), Transteoretycz-nym Modelu Zmiany Zachowania (Transtheoretical Model of Chan-ge) oraz dialogu motywującego (motivational interviewing).

Cały program składał się z 23 modułów, z czego 8 podawałoogólne informacje na różnorodne tematy związane z uzależnieniemod alkoholu, takie jak alkoholizm, symptomy odstawienia, mieszanie


alkoholu z lekami etc. Pozostałe 15 modułów dotyczyło podejmowa-nia decyzji i obejmowało m.in. następujące kwestie: wyznaczanie sobiecelów, monitorowanie spożycia alkoholu i ograniczanie spożycia al-koholu. Grupa standardowa dostała wszystkie materiały za pomocąe-maila. Kobiety wchodzące w skład tej grupy, w razie problemów i py-tań mogły kontaktować się z badaczami za pomocą telefonu, nie miałyjednak żadnego kontaktu z innymi badanymi. Grupa internetowa mia-ła dostęp do bulletin board oraz chatu, za pomocą których jej przedsta-wicielki mogły się kontaktować (również za pomocą prywatnych wia-domości) zarówno z badaczami jak i innymi uczestniczkami programu.

Uczestniczki obu grup zarówno przed jak i po ukończeniu pro-gramu (90 dni po zakończeniu programu) były proszone o wypełnieniekwestionariuszy i testów mających na celu ocenę ich problemów z al-koholem.

W sumie w programie wzięło udział 67 kobiet, 34 z nich zostałyprzyporządkowane do grupy internetowej, pozostałe 33 trafiły do gru-py standardowej. 44 badanych przesłało wymagane dokumenty (w tymrównież wstępny kwestionariusz) i otrzymało dostęp do całego lecze-nia (20 z grupy internetowej i 24 ze standardowej), choć nie wszystkiez nich uzupełniły wszystkie kwestionariusze i testy.

50 lat było średnią wieku badanych, a odchylenie standardowe tejzmiennej wyniosło 11 lat. Wszystkie badane były rasy białej. W teścieAUDIT (The Alcohol Use Disorders Identification Test), który byłprzeprowadzany na początku programu, średnia wyniosła 18 punktów(zakres testu 0–40). Odchylenie standardowe równało się 6. Granicąokreślającą problem z alkoholem w wyżej wymienionym teście jestwynik 8. Badacze nie zauważyli znaczących różnic między grupamiw wynikach tego testu.

Kwestionariusze po 3 miesiącach od zakończenia programu ode-słało 29 badanych (13 z grupy internetowej i 16 ze standardowej).Średnia zmiana w poczuciu własnej skuteczności przed i po uczestnic-twie w leczeniu była pozytywna (9,9, SD = 18). Badacze nie zauważylijednak żadnej znaczącej różnicy w tym zakresie między grupą interne-tową i standardową. Nie odnotowano także znacznych różnic międzyśrednim poziomem redukcji spożycia alkoholu w tych grupach. W obugrupach spożycie alkoholu spadło. W grupie internetowej średnia licz-ba drinków na dzień spadła o −1,5, a w grupie standardowej wartośćta zmalała o −1,0.


Choć przedstawione powyżej badanie było jedynie badaniem pi-lotażowym, wydaje się, że na jego podstawie można dojść do paru in-teresujących konkluzji. Przede wszystkim opracowany przez badaczyprogram był skuteczny zarówno w przypadku bardziej standardowegoleczenia, jak i tego przeprowadzanego za pomocą Internetu. Co więcejnie widać było znaczących różnic między wynikami tych grup. Badanieto daje nadzieję na to, że poprzez programy pomocy osobom uzależ-nionym, prowadzone z pomocą Internetu, będzie można docierać dogrup społecznych, które do tej pory z tej pomocy były wykluczone.

Podsumowanie

Internet posiada cechy, które mogą korzystnie wpływać na pro-ces pomagania osobom z różnorodnymi problemami. Jest on m.in.dostępny przez całą dobę, umożliwia komunikację z grupami wspar-cia i terapeutami z różnych miejsc, a także pozostawia internautomdużą dozę anonimowości, co wiele osób może zachęcić do czerpaniapomocy z internetowych źródeł.

Wśród internetowych form pomocy, najczęściej omawianych w ar-tykułach naukowych, znajdują się: internetowe grupy wsparcia oraz te-rapia internetowa. Ich zalety wynikają w dużej mierze z cech charakte-rystycznych dla Internetu, gdyż korzystanie z nich nie jest ograniczoneani czasowo ani przestrzennie. Internetowe grupy wsparcia umożli-wiają dodatkowo m.in. obserwowanie tego, co dzieje się w grupie,bez aktywnego w niej uczestniczenia, co jest niemożliwe w przypadkunormalnych grup wsparcia. Wadą wirtualnych grup, w tym równieżgrup wsparcia, jest problem z osobami, które dążą do wprowadzeniakonfliktowych sytuacji w danej społeczności.

Jedną z istotnych cech terapii internetowej jest fakt, że może onaułatwić dotarcie do grup społecznych, które nie chcą, bądź nie mogąkorzystać ze zwykłej terapii. Do negatywnych stron terapii przepro-wadzanych za pośrednictwem Internetu należy zaliczyć fakt, że po-radnictwem internetowym zajmują się niekiedy osoby nie posiadająceodpowiedniego wykształcenia.

Większość omówionych badań pokazała pozytywny wpływ inter-netowych form pomocy osobom uzależnionym. Jednak na podstawieomówionych artykułów można stwierdzić, że taka pomoc online nie


dociera do wszystkich grup społecznych. Problem ten widoczny jestw przypadku pochodzenia rasowego. Wśród uczestników programówmających na celu pomoc osobom uzależnionym przeważają przedsta-wiciele rasy białej. Inną słabą stroną programów internetowych jestczęste rezygnowanie z udziału w programie pomocy w trakcie jegotrwania.

Badacze i naukowcy mają różne podejście do pomocy osobomuzależnionym. Część spośród nich chce badać ogólnie osoby uzależ-nione, inni ograniczają się do jednej, określonej grupy społecznej,czy też jednego forum. Każde działanie pomocowe przedstawionew omówionych artykułach przebiegało w inny sposób i było oparteo odmienne działania.

Bibliografia

Barak, Azy, Klein, Britt, Proudfoot, Judith G. (2009), Defining Internet-Sup-ported Therapeutic Interventions, „Annals of Behavioral Medicine”, 38,s. 4–17.

Castells, Manuel (2003), Galaktyka Internetu, tłum. T. Hornowski, Poznań:Rebis.

Finfgeld-Connett, Deborah, Madsen, Richard (2008), Web-based treatmentof alcohol problems among rural women. Results of randomized pilot in-vestigation, „Journal of psychosocial nursing and mental health servi-ces”, 46(9), s. 46–53.

Hall, Margery J., Tidwell, Wendel (2003), Internet recovery for substance abuseand alcoholism: an exploratory study of service users, „Journal of SubstanceAbuse Treatment”, 24(2), s. 161–167.

Heinlen, Kathleen, Welfel, Elizabeth, Richmond, Elizabeth, Rak, Carl (2003),The Scope of WebCounseling: A Survey of Services and Compliance withNBCC Standards for the Ethical Practice of WebCounseling, „Journal ofCounseling and Development”, 81(1), s. 61–69.

King, Storm (1994), Analysis of electronic support groups for recovering addicts,„Interpersonal. Computing and Technology Journal”, 2(3), s. 48–56.

Linke, Stuart, Brown, Andrew, Wallace, Paul (2004) Down your Drink: a Web--based intervention for people with excessive alcohol consumption, „Alco-hol and Alcoholism”, 39(1), s. 29–32.

Lipiec, Marcin (2010), Metamorfozy tożsamościowe w świetle autonarracji trzeź-wiejących narkomanów z wirtualnej grupy samopomocy „Narkomania”,„Alkoholizm i Narkomania”, 4, s. 335–360.


McQuail, Denis (2007), Teoria komunikowania masowego, Warszawa: PWN.Patterson, J. (2000), Using the Internet to facilitate the rehabilitation process,

„Journal of Rehabilitation”, 66(1), s. 4–10.Postel, Marloes G., De Jong, Cor A. J., De Haan, Hein A. (2005), Does

E-Therapy for Problem Drinking Reach Hidden Populations?, „The Ame-rican Journal of Psychiatry”, 162(12), s. 2393.

Stommel, Wyke (2009), The online support group as a community, „UtrechtStudies in Language and Communication”, 21, s. 19–35.

Internetowe formy pomocy osobomuzależnionym · W Internecie pojawiły się także portale mające...

Documents

Transcript of Internetowe formy pomocy osobomuzależnionym · W Internecie pojawiły się także portale mające...