Internet Semantyczny i Logika II -...
Transcript of Internet Semantyczny i Logika II -...
Ontologie
Definicja Grubera:
Ontologia to formalna specyfikacja konceptualizacjipewnego obszaru wiedzy czy opisu elementówrzeczywistości.
W Internecie Semantycznym językiem służącym dozapisu ontologii jest OWL (Ontology Web Language)
Teoretyczną bazę dla języka OWL stanowi logikaopisowa (Description Logic)
W logice opisowej (DL) ontologia dzieli się na dwieczęści: terminologię (TBox) i opis świata (zbiór asercji -ABox).
Logika opisowa
Koncepty
Elementarnymi opisami w logice opisowej są konceptyatomowe (atomic concepts) i relacje atomowe (atomicroles).
Koncepty złożone budowane są za pomocą tzw.konstruktorów.
Literami A i B będziemy oznaczali koncepty atomowe.
Literami C i D będziemy oznaczali koncepty złożone.
Literą R i S będziemy oznaczali relacje atomowe.
Koncepty
Języki opisowe różnią się dostępnymi konstruktorami.
Minimalnym językiem mającym praktyczne zastosowaniejest język AL (=Attributive Language).
W języku AL koncepty złożone budowane są za pomocą
następujących reguł syntaktycznych:
Język AL - przykład
Załóżmy, że Person i Female są konceptami atomowymi.
Ponadto niech hasChild będzie relacją atomową.
Wówczas w języku AL możemy zdefiniowad konceptyzłożone:
Język AL - semantyka
W celu zdefiniowania formalnej semantyki języka AL
rozważmy tzw. interpretację.
Interpretacja I składa się z niepustego zbioru I orazfunkcji przypisującej:
• każdemu konceptowi atomowemu A zbiór AI I.
• każdej relacji atomowej R relację binarną RI I I.
Język AL - interpretacja
Mówimy, że dwa koncepty C i D są równoważne jeżeli
CI=DI
dla każdej interpretacji I.
Równoważnośd konceptów C i D zapisujemy następująco:C D
Przykład
Łatwo pokazad, że koncepty
są równoważne.
Rodzina języków AL
Wzbogacając język AL o kolejne konstruktory możemyuzyskad inne języki.
• Suma konceptów C i D oznaczona jest przez
i interpretowana następująco:
Suma konceptów oznaczana jest literąU.
Rodzina języków AL
• Pełna kwantyfikacja egzystencjalna oznaczona jestprzez
i interpretowana następująco:
Pełna kwantyfikacja egzystencjalna oznaczana jest literąE.
Rodzina języków AL
• Ograniczenia liczbowe oznaczone są przez
i interpretowane następująco:
Ograniczenia liczbowe oznaczane są literąN.
Rodzina języków AL
• Negacja dowolnego konceptu C znaczona jest przez
i interpretowana następująco:
Negacja dowolnego konceptu oznaczana jest literą C.
Rodzina języków AL
Wykorzystując wprowadzone powyżej dodatkowekonstruktory możemy zdefiniowad następujący konceptzłożony:
Przykład
(osoby posiadające co najwyżej jedno dziecko lubwięcej niż trójkę dzieci z których jedno jest kobietą)
Rodzina języków AL
Dowolny język z rodziny AL określamy następująco:
gdzie obecnośd danej litery związana jest z obecnościąw języku odpowiedniego konstruktora.
Okazuje się, że nie wszystkie uzyskane w ten sposób
języki są między sobą różne.
Rodzina języków AL
Można pokazad, że:
Zatem suma i pełna egzystencjalna kwantyfikacja możebyd określona przy pomocy negacji.
Przeciwnie za pomocą sumy i pełnej egzystencjalnejkwantyfikacji może określid negację.
Przyjmujemy zatem, że suma i pełna egzystencjalnakwantyfikacja może byd określona przy pomocy negacji iodwrotnie.
DL - FOL
Semantyka konceptów pozwala interpretowad logikęopisową (DL) jako fragment logiki pierwszego rzędu(FOL).
Każdy koncept C może byd rozumiany jako formuła FOL:
Dla każdej interpretacji I zbiór elementów I
spełniających C(x) jest równy CI.
z jedną zmienną wolną (free) x.
DL - FOL
Koncept atomowy A odpowiada formule FOL:
Kwantyfikacji egzystencjalnej i ogólnej w DLodpowiadają następujące formuły w FOL:
Przecięciu, sumie i negacji w DL odpowiadają w FOLodpowiednio: koniunkcja, alternatywa i negacja.
DL - FOL
Ograniczeniom liczbowym odpowiadają formuły:
(zapis w języku DL jest oczywiście bardziej zwarty).
Terminologia
Aksjomaty terminologiczne opisują jak powiązane sąmiędzy sobą koncepty (i relacje) i mają postad inkluzji lubrówności
gdzie C i D są konceptami (R i S relacjami).
Semantyka aksjomatów jest określona następująco:
Interpretacja I spełnia
jeżeli odpowiednio
Terminologia
Jeżeli interpretacja I spełnia aksjomat (aksjomaty)wówczas mówimy, że jest modelem aksjomatu(aksjomatów).
Dwa aksjomaty są równoważne jeżeli posiadają te samemodele.
Równośd (aksjomat) w przypadku której po lewej stronieznaku występuje koncept atomowy nazywamydefinicją.
Za pomocą definicji możemy wprowadzad nazwy(symboliczne) dla złożonych opisów.
Terminologia
Skooczony zbiór definicji nazywamy terminologią (TBox)jeżeli każda nazwa symboliczna jest zdefiniowana conajwyżej jeden raz.
Innymi słowy dla każdego konceptu atomowego istniejeco najwyżej jedna definicja w której koncept tenwystępuje po lewej stronie.
Opis świata
Opis świata (ABox) przyporządkowuje elementyuniwersum (indywidua) poszczególnym konceptom ipokazuje powiązania pomiędzy indywiduami za pomocąrelacji.
Niektóre z konceptów wykorzystanych w opisie światamogą byd zdefiniowane w terminologii.
Opis świata
Indywidua oznaczamy małymi literami a, b, c.
Używając koncepty C i relacje R możemy w opisie świataumieszczad następujące asercje:
- asercja koncepcyjna - „a należy do(interpretacji) C”.
- asercja relacyjna - „b jest w relacji R z c”.
Opis świata
Interpretację terminologii możemy rozszerzyd na opisświata.
Zakładamy, że interpretacja I sładająca się z niepustegozbioru I przypisuje elementy zbioru I indywiduomtzn:
a przypisuje element aI I.
Zakładamy, że indywiduom o różnych nazwach
przypisywane są różne elementy (UAN - unique nameassumption).
Opis świata
Mówimy, że interpretacja I spełnia asercje koncepcyjną:
jeżeli:
Mówimy, że interpretacja I spełnia asercje relacyjną:
jeżeli:
Pytanie 1
Jaki jest związek terminologii (Tbox) i opisów świata(ABox) z poznanymi językami RDF i OWL?
OWL
RDF
TBox
ABox