Internet Nasze produkty - ABB Group...Internet K orzystajàc ze stworzonej strony internetowej,...

Internet

Korzystajàc ze stworzonej strony internetowej, klienci insty-tucjonalni mogà sk∏adaç zamówienia i monitorowaç ich hi-stori´ bezpoÊrednio drogà elektronicznà.

Na stronie znajduje si´ pe∏na lista stanów magazynowych, któraco godzin´ jest uaktualniana. Dane wprowadzane do SAP-a wczy-tywane sà automatycznie poprzez interface na stron´ www. Zle-cenie sprzeda˝y, w wyniku którego generuje si´ zamówienie, na-st´puje samoczynnie. Pozwala to pracownikom ABB zaoszcz´dziçsporo czasu, a klientom monitorowaç stany magazynowe wszyst-kich produktów.

Na stronie dzia∏a równie˝ gie∏da elektroniczna produktów ABB.Klienci korzystajàcy z gie∏dy mogà zamieÊciç oferty sprzeda˝y pro-duktów ABB po konkurencyjnych cenach, tak aby inni klienci ABBw razie potrzeby mogli je odkupiç. Na stronie oprócz programu u∏a-twiajàcego dobór osprz´tu elektroinstalacyjnego i programudo oferowania mo˝na znaleêç cennik produktów aparatury niskichnapi´ç oraz aktualne promocje.

Nasze produktymo˝na kupiç w sieci

Wydarzenia

Styczeƒ 2004 Dzisiaj 3

Ruszy∏a uaktualnio-na strona obszaru

niskich napi´ç http://atlv.abb.pl

dla klientów, którzychcà kupiç produktyABB z tego obszaru

przez Internet.

Oferta produktówobszaru niskichnapi´ç ABB:

»Wa˝ne«

8 ■ kompletne systemy rozdzielcze NN – MNS

■ wy∏àczniki SACE typu: Isomax,Emax, Limitor

■ styczniki■ elektroniczna aparatura modu∏owa■ softstatery■ roz∏àczniki: izolacyjne,

bezpiecznikowe, z bezpiecznikami■ systemy FastLine■ aparatura modu∏owa na szyn´ DIN ■ obudowy i kana∏y LUCA System■ liczniki energii elektrycznej■ obudowy Turati■ rozdzielnice INS System

i Striebel&John■ listwy zaciskowe Entrelec■ osprz´t elektroinstalacyjny

Bush-Jaeger, Elektro-Praga■ system EIB■ aparatura kontrolno-pomiarowa

P rezes Grupy ABB JürgenDormann zosta∏ szwajcar-skim Mened˝erem Roku.

Corocznà nagrod´ przyznali dzien-nikarze szwajcarskiego Stowarzy-szenia Dziennikarzy Ekonomicz-nych i dziennik „Handels Zeitung”. Docenili roczne rzàdy Dormanna,podczas których zwi´kszy∏ si´ ka-pita∏ spó∏ki ABB, wzros∏y wskaêni-

ki ekonomiczne, przyby∏o nowychkontraktów, a uby∏o pracowników.W ubieg∏ym roku wartoÊç akcjiABB wzros∏a o 300 procent! To ju˝ drugie wyró˝nienie Jürge-na Dormanna – w 1995 roku zosta∏wybrany najlepszym szefemw Niemczech (kierowa∏ wówczastamtejszym koncernem farmaceu-tycznym).

Prezes Grupy ABB

Najlepszy mened˝er w Szwajcarii

ABB podpisa∏o kontrakt wart

z polskim inwestorem EuroPol Gazoraz generalnym wykonawcà rurocià-gu – Bartimpexem. Na rurociàgu gazu naturalnego Jama∏-Europa ABBwybuduje w systemie „pod klucz”dwie stacje kompresorowe gazuw pobli˝u Ciechanowa i Szamotu∏, ∏àczàce po trzy 25-MW jednostki turbokompresorowe. Kontrakt obej-muje te˝ dostawy komponentówABB: systemów sterowania, auto-matyki i zasilania w energi´ elek-trycznà oraz kompleksowe zarzàdza-nie projektem, obejmujàce projekto-wanie, zakupy i monta˝ systemóworaz urzàdzeƒ, uruchomienia i odbio-ry. ABB dostarczy te˝ otwarty sys-tem kontroli Industrial IT, obs∏ugujàcyna ka˝dej stacji kompresorowej oko∏o2000 sygna∏ów wejÊç/wyjÊç orazwszystkie funkcje sterowania. Rurociàg tranzytowy Jama∏-Europarozciàga si´ przez 4000 km, ∏àczàcbogate z∏o˝a naturalnego gazu, zalegajàce na rosyjskim Pó∏wyspieJamalskim, z zachodnià Europà.Dwie wczeÊniej wybudowane przez ABB w polskiej cz´Êci rurocià-gu stacje kompresorowe, dzia∏ajà ju˝trzy lata. Bie˝àca inwestycja w nowet∏ocznie pomo˝e zwi´kszyç rocznàwydajnoÊç rurociàgu z bie˝àcej, wynoszàcej 20 miliardów m3 /h gazudo spodziewanych ok. 33 miliardów.Budowa dwóch nowych t∏oczni rozpocznie si´ na poczàtku tego roku,a jej zakoƒczenie jest planowanena po∏ow´ 2005 roku.

»Wa˝na liczba«

Kod kreskowy w Przasnyszu

W fabryce ABB w Przasnyszu, w Oddziale Przek∏adników

Ârednich Napi´ç, pod koniec 2003 ro-ku zainstalowano i uruchomiono Sys-tem Identyfikacji Kodów Paskowych.Pozwala on na bie˝àco Êledziç wskaê-niki dotyczàce przebiegu procesówprodukcyjnych w zakresie przek∏adni-ków SN. To równie˝ doskona∏e narz´-dzie dla sprzedawców – pozwala nanatychmiastowe informowanie klien-tów o stanie ich zamówienia. W najbli˝szej przysz∏oÊci pozosta∏e od-dzia∏y fabryki w Przasnyszu b´dà wy-posa˝one w podobny system.

Wydarzenia

4 Dzisiaj Styczeƒ 2004

190mln USD

Tak w praktyce funkcjonuje SystemIdentyfikacji Kodów Paskowych.

fot.

arch

. AB

B,

P resti˝owà nagrod´ PlattsGlobal Energy Award zarok 2003 zdoby∏a Grupa

ABB, dzia∏ajàca na Êwieciew dziedzinie technologii energe-tycznych i automatyzacji.

Tytu∏ „Projekt Roku w dziedzi-nie Techniki Energetycznej”otrzyma∏ Akumulatorowy Sys-tem Gromadzenia Energii, zasto-sowany w Fairbanks na Alasce.Akumulator, b´dàcy w∏asnoÊciàGolden Valley Electric Associa-tion (GVEA), zosta∏ na∏adowanyw sierpniu br. „Bardzo si´ cieszy-my z otrzymania wyró˝nienia zaskonstruowanie nowoczesnegoelementu do przesy∏ania energiio wysokiej mocy” – stwierdzi∏Peter Smits, szef Dywizji Energe-tyki ABB. „System pozwoli usta-bilizowaç sieç lokalnà orazzmniejszyç liczb´ przerw zasila-nia u klientów Golden Valley o 65procent” – doda∏. 'W razie przerwy zasilania sys-tem mo˝e wytwarzaç energió mocy do 27 MW przez 15 mi-

nut, zapewniajàc dostawcy ener-gii czas wystarczajàcy na urucho-mienie zasilania awaryjnego.W przypadku krótszego czasupracy system mo˝e wytwarzaçenergi´ o mocy nawet do 46 MW.

Platts Global Energy Awardjest najbardziej presti˝owà na-grodà przyznawanà od pićiu latw energetyce. Do zesz∏oroczne-go konkursu zg∏oszono prawie200 nominacji ze wszystkich kon-tynentów i dziedzin energetyki.Przyznajàc tytu∏ Projektu Rokuw dziedzinie Techniki Energe-tycznej uwzgl´dnia si´ nowator-stwo i praktycznoÊç rozwiàzaniaoraz jego wp∏yw na bezpieczeƒ-stwo i ochron´ Êrodowiska.

Platts (www.platts.com) jestÊwiatowym liderem w dziedzi-nie dostarczania informacji na te-mat energii. Od blisko stu latbran˝a energetyczna postrzegaPlatts jako najpewniejsze êród∏oniezale˝nych wiadomoÊci na te-mat energetyki.

Lider w energetyce

Nagrodadla Grupy ABB fo

t. na

kol

umna

ch:

Arc

h.A

BB

Podczas ostatniej sesji Rady Powiatu Przasnyskiego w 2003 r.wrćzono nagrody i listy gratula-cyjne wyró˝niajàcym si´ przed-si´biorstwom z powiatu przasny-skiego. Najlepszymi przedsi´bior-stwami okaza∏y si´ m.in. produ-cent rowerów „Kross”, fabrykaaparatów elektroenergetycznychABB oraz Zak∏ady Meblarskie„W´gierka”. W sumie nagrodyi wyró˝nienia odebra∏o 45 przedsi´biorców.

PROJEKTEM ROKUw dziedzinie techniki energetycznej zosta∏ Akumulatorowy System Gromadzenia Energii ABB.

Radni wyró˝nili przedsi´biorców

Nowatorski projekt

Ciep∏o

NASTAWNIA ELEKTROCIEP¸OWNI W¸ADYS¸AWOWO

Pomys∏ i inwestycjaInwestorem projektu„W∏adys∏awowo” jestfirma Energobaltic Sp. z o.o., która zosta∏apowo∏ana do zagospo-darowania gazu odpa-dowego z morskichplatform wydobywajà-cych rop´ naftowàz dna Morza Ba∏tyckie-go, eksploatowanychprzez firm´ PetrobalticS.A. Zadanie to zosta∏ozrealizowane poprzezbudow´ elektrocie-p∏owni gazowej weW∏adys∏awowie nabazie pomys∏u, któregog∏ównym autorem by∏Lech Kownacki, obec-nie pe∏niàcy funkcj´Prezesa Zarzàdu Spó∏ki.


Wydarzenia


Oficjalnie Elektrociep∏ow-ni´ Gazowà we W∏ady-s∏awowie uruchomionow paêdzierniku 2003 r.

Prace przy budowie rozpocz´tow styczniu 2002 r., przyznaç wi´ctrzeba, ˝e tempo by∏o bardzo przy-zwoite. Jednak pierwsze „ciep∏o”do odbiorców dotar∏o z elektrocie-p∏owni ju˝... we wrzeÊniu 2002 r.A dziewi´ç miesi´cy to nie jest ju˝tempo przyzwoite, to jest tempoiÊcie sprinterskie!– Od stycznia do wrzeÊnia wykona-liÊmy pe∏nà miejskà sieç ciep∏owni-czà wraz z w´z∏ami, zbudowaliÊmy

elektrociep∏owni´ i praktycznie ca∏àinfrastruktur´ separacji i magazyno-wania gazu na làdzie. Nast´pnie doczerwca 2003 r. wykonaliÊmy stacj´spr´˝ania gazu na platformie BalticBeta, gazociàg podmorski oraz uru-chomiliÊmy ca∏à inwestycj´ – opo-wiada Rajmund Piàtek, DyrektorTechniczny Energobalticu, inwesto-ra i w∏aÊciciela elektrociep∏owni. – Nad ca∏oÊcià prac czuwa∏ ABB Za-mech Gazpetro, które-go pracownicy odpo-wiadali za uzyskaniewszystkich pozwoleƒna budow´, nadzoro-

Po raz pierwszy ABB Zamech Gazpetro podj´∏o si´ roli mened˝era projektu, odpowiedzialnego za ca∏oÊç inwestycji. I by∏ to nie lada debiut: jedyna w Europieelektrociep∏ownia gazowa zasilana bezpoÊrednio z morskiej platformy wydobywczej gazem, który dawniej by∏ bezproduktywnie spalany na platformie

z morskiego dna

Sukces projektu„W∏adys∏awowo”

Elektrociep∏ownia we W∏a-dys∏awowie jest unikalnymzak∏adem w skali Polski,a nawet Europy. Wykorzy-stuje gaz ziemny towarzy-szàcy ropie naftowej wydo-bywanej z dna Ba∏tyku przezfirm´ Petrobaltic S.A. Ma charakter proekologicz-ny – w ramach jej budowyzlikwidowano ok. 120 lokal-nych kot∏owni, b´dàcychêród∏em tzw. niskiej emisji.Docelowo redukcja zanie-czyszczeƒ emitowanych doatmosfery wynosiç b´dzieok. 130 tys. ton rocznie.

rys.

Arc

h. E

nerg

obal

tic

fot.

Arc

h. A

BB


wanie prac, kontrol´harmonogramu, koor-dynowanie dzia∏aƒwszystkich podwyko-nawców, egzekwowa-

nie terminowoÊci dostaw i urucho-mienie ca∏ej inwestycji. Efekt koƒco-wy dowodzi, ˝e firma w tej rolisprawdzi∏a si´ doskonale.

Ca∏y projekt sk∏ada∏ si´ tak na-prawd´ z szeÊciu równoleg∏ychprojektów: budowy stacji spr´˝aniagazu na platformie, gazociàgu pod-morskiego, budowy malutkiej rafi-nerii, stacji magazynowania gazu,elektrociep∏owni i sieci ciep∏owni-czej. Dzisiaj jednak ani dyrektor Pià-tek, ani Mened˝er Projektu „W∏ady-s∏awowo” z ramienia ABB RomanWysocki nie sà w stanie powie-dzieç, co by∏o najtrudniejsze. – Rola mened˝era projektu by∏a dlanas du˝ym wyzwaniem, szczegól-nie, ˝e by∏ to projekt nowatorski –t∏umaczy Roman Wysocki. – Niktjeszcze nie k∏ad∏ na dnie morza ga-zociàgu d∏ugoÊci 80 kilometrówmetodà rozwijania z b´bna. Wyglà-da na to, ˝e w∏aÊnie ten gazociàgnajbardziej sp´dza∏ sen z powiek in-westora oraz wykonawcy. I to nietylko ze wzgl´du na problemy natu-ry technicznej, ale równie˝ formal-nej. Wprawdzie poza làdem nieobowiàzuje Prawo Budowlane, aleto nie znaczy, e prowadzenie budo-

wy jest ∏atwiejsze (Ustawa PrawoBudowlane daje delegacj´ Admini-stracji Morskiej). Wymagane doku-menty mogà nawet najbardziej za-prawionych w boju z biurokracjàprzyprawiç o zawrót g∏owy. Rów-nie˝ wymagania przepisów ochro-ny Êrodowiska spowodowa∏y do-datkowe komplikacje, np. to, ˝e ru-rociàg musia∏ „wyd∏u˝yç si´” o dwakilometry. Na jego drodze – na dniemorza – znaleziono bowiem roÊlinyobj´te ochronà. Rur´ doprowadzo-no wi´c do celu szerokim ∏ukiem.

Sama rura do W∏adys∏awowaprzyp∏yn´∏a ze Stanów Zjedno-czonych. Dla potrzeb transportu zo-sta∏a nawini´ta w jednokilometro-wych odcinkach na ogromne b´b-ny. Tylko jedna firma na Êwiecieopanowa∏a technologi´, która po-zwala wyprodukowaç tak elastycz-nà stalowà rur´. Te w∏aÊciwoÊci zo-sta∏y wykorzystane tak˝e do tego,by znacznie obni˝yç koszty uk∏ada-nia jej na dnie morza. – Jeszczena brzegu przygotowywaliÊmydwunastokilometrowe odcinki, ∏à-czàc pojedyncze rury i nawijajàc jez powrotem na b´ben – opowiadaRajmund Piàtek. – Póêniej takàcz´Êç uk∏adaliÊmy ze statku na dnieBa∏tyku. Nast´pny odcinek ∏àczy∏osi´ na morzu z odcinkiem u∏o˝onymwczeÊniej. W ten sposób ograni-czyliÊmy liczb´ spawów wykony-

Wydarzenia

Dzi ki nowejelektrocie-

p∏owni miasto

zlikwidowa∏oprawie 120lokalnych kot∏owni

w´glowych

UK¸ADANIE PODMORSKIEGO GAZOCIÑGU

WIDOK Z NASTAWNI NA HAL¢ PRODUKCYJNÑ ELEKTROCIEP¸OWNI WE W¸ADYS¸AWOWIE

ROMAN WYSOCKI KIEROWA¸ PROJEKTEM

„W¸ADYS¸AWOWO“ Z RAMIENIA ABB fot.

na k

olum

nach

arc

h. A

BB

fot.:

Rom

an W

ysoc

ki/A

BB

fot.:

Rom

an W

ysoc

ki/A

BB


wanych na statku i znacznie skróci-liÊmy czas uk∏adania gazociàgu.Dzisiaj po trudach budowy nie maju˝ Êladu. Chocia˝...

Nad samym brzegiem Ba∏tyku,graniczàc z piaszczystà pla˝à, stoiprzecie˝ elektrociep∏ownia. Wybu-dowana w stylu „morskim”, z okrà-g∏ymi oknami, niebiesko-zielonà ko-lorystykà jest na prawd´ efektemnie tylko najbardziej zaawansowa-nej sztuki in˝ynierskiej, ale tak˝e ar-chitektonicznej. Z okna sali konfe-rencyjnej rozciàga si´ wspania∏y wi-dok na port i morze. – Zamontowa-liÊmy ˝aluzje, bo ten niezwyk∏y wi-dok praktycznie uniemo˝liwia pro-wadzenie jakichkolwiek spotkaƒ –˝artuje dyrektor Piàtek, choç aluzjeopuszczajà si´ naprawd´.

Z brzegu Ba∏tyku nawet przy naj-lepszej pogodzie nie mo˝na zoba-czyç platformy. Jedynym dowodemna istnienie tej skomplikowaneji unikatowej inwestycji jest wycho-dzàca z ziemi ˝ó∏ta, 10-centymetro-

wej Êrednicy rura, którà przesy∏anyjest gaz. Umieszczony na niej ma-nometr wskazuje ciÊnienie 130 ba-rów. Po przeciwleg∏ej stronie elek-trociep∏owni, w kierunku miasta,wychodzà ogromne, preizolowanerury, którymi dostarczane jest ciep∏odo mieszkaƒ we W∏adys∏awowie.

PoÊrodku przestronnej hali stojàdwa stalowoszare kontenery,mieszczàce turbogeneratory firmyRolls-Royce, b´dàce symbolem ja-koÊci, niezawodnoÊci i elegancji.– Ta elektrociep∏ownia jest przyja-

zna dla Êrodowiska, spalany gaz nieemituje bowiem tylu szkodliwychsubstancji do atmosfery – t∏umaczyRoman Wysocki. – Poza tym, dzi´kiniej w mieÊcie zlikwidowano ok. 120 lokalnych kot∏owni w´glo-wych, wić W∏adys∏awowo maszanse staç si´ wkrótce prawdzi-wym nadmorskim kurortem z kry-stalicznie czystym powietrzem. Je-steÊmy dumni z tego, ˝e mamyw tym swój udzia∏.

S∏awomir Dolecki

ABBZamech Gazpetrodosta∏o od nas zle-

cenie na prowadzenie projektupo wygranym przetargu. Wcze-Êniej o wszystkich oferentachzebraliÊmy opinie i zapoznali-Êmy si´ z sukcesami startujà-cych firm. Konkurencja by∏a bardzo silna i wygra∏ jà – naszym zdaniem – najlepszy.Zresztà trafnoÊç naszego wy-boru potwierdzi∏a sama inwe-stycja, zakoƒczona b∏yskawicz-nie i praktycznie bez ˝adnychproblemów. Naszym zmartwie-niem by∏o to, ˝e projekt „W∏adys∏awowo” by∏ pierwszàtego typu inwestycjà w Euro-pie, ˝adna z firm nie mog∏awić pochwaliç si´ realizacjàpodobnego zlecenia. Na rzeczABB przemawia∏a na pewnowyspecjalizowana kadra i dotychczasowe doÊwiadcze-nie. Firma realizowa∏a przecie˝t∏ocznie gazowe na rurociàgujamalskim, wić materia nie by∏a pracownikom ABB obca.

Wygra∏ najlepszy

Nikt jeszcze nie k∏ad∏ na dniemorza gazociàgu o d∏ugoÊci 80km metodà rozwijania z b´bna

ELEKTROCIEP¸OWNIA OD STRONY MORZA STACJA SEPARACJI I MAGAZYNOWANIA GAZU

Dyrektor Techniczny spó∏ki EnergobalticRAJMUND PIÑTEK

fot. Arch. Energobaltic

fot. Arch. Energobaltic


Filozofia CSR (Corporate Social Responsibility), czy-li Spo∏ecznej OdpowiedzialnoÊci Biznesu, staje si´z ka˝dym rokiem bardziej znana w Polsce i anga˝u-je uwag´ zarzàdów coraz liczniejszych firm. Odpo-

wiedzialny Biznes to wprowadzenie takiego stylu zarzà-dzania – zarówno ludêmi, procesami, produktami, jaki ca∏à organizacjà – który opiera si´ na dobrowolnych zo-bowiàzaniach, przewy˝szajàcych wymagania prawneobowiàzujàce w danym kraju. W przededniu integracjiz Unià Europejskà coraz wićej firm w Polsce zaczy-na myÊleç o dostosowywaniu swoich standardów pro-wadzenia biznesu do powszechnie obowiàzujàcychw Europie, a okreÊlonych przez regu∏y CSR Europe.

Przed czterema laty powsta∏o w Polsce stowarzyszenieForum Odpowiedzialnego Biznesu (www.odpowiedzial-nybiznes.pl). ABB by∏o pierwszym partnerem strategicz-nym tego stowarzyszenia. Kilka miesićy temu Forumzosta∏o reprezentantem sieci CSR Europe w Polsce. Mi-sjà CSR jest pomaganie firmom w osiàganiu zysków zgo-dnie z wartoÊciami Zrównowa˝onego Rozwoju poprzezumieszczenie Spo∏ecznej OdpowiedzialnoÊci w g∏ów-nym nurcie dzia∏alnoÊci biznesowej.

ABB w Polsce, jako pierwszy partner strategiczny Fo-rum, od poczàtku odgrywa w nim kluczowà rol´. Za w∏à-czenie si´ w europejskà kampani´ na rzecz CSR ABBzosta∏o uhonorowane specjalnym dyplomem podczaskonferencji „Odpowiedzialny biznes – nowa strategia roz-woju. Innowacyjne metody zarzàdzania w Europie Ârod-kowo–Wschodniej” (Warszawa, 6 i 7 paêdziernika 2003).

CSR w praktyce

Wićej niWed∏ug definicji firma jest powo∏ana do ˝ycia po to, aby dostarczaç towary i us∏ugi w celu osiàgania zysków. Nie zawsze tak jest. Dwie trzecie klientów w Europie kupujà produkty, kierujàc si´ ich wizerunkiem spo∏ecznym, podaje „Businessman Magazine”

Wydarzenia

Raport przygotowanyprzez Fundacj´ Komu-

nikacji Spo∏ecznej

www.fks.dobrestrony.pl

krytykuj´ t´ firm´

w rozmowach z innymi 59%

b´d´ mniej sk∏onnyu˝ywaç ichwyrobóww przysz∏oÊci 15%

inne 5%

nie kupuj´ wyrobówlub us∏ug tej firmy 21%

Jaki wp∏yw mia∏y negatywne informacje o dzia∏alnoÊci firmy na Pani(a) do niej stosunek?

rozmawiamo tej firmie

z innymi40%

b´d´bardziejsk∏onny

u˝ywaç ichwyrobów

w przysz∏oÊci 17%

zdecydowa∏em si´ na zakup wyrobów lub us∏ug tej firmy 30%

inne 13%

Jaki wp∏yw mia∏y pozytywne informacje o dzia∏alnoÊci firmy na Pani(a) do niej stosunek?

(baza:respondenci, którzy s∏yszeli negatywne opinie o dzia∏alnoÊci przedsi´biorstw, N=401)

(baza:respondenci, którzy s∏yszeli pozytywneopinie o dzia∏alnoÊci przedsi´biorstw, N=211)

Blisko 70 proc. ankietowanych by∏oby sk∏onnych zap∏aciçwićej za produkty, co do których mia∏oby pewnoÊç, ˝e sà przyjazne dla Êrodowiska oraz ˝e nie sà produkowa-ne z wykorzystaniem pracy dzieci. Ponad po∏owa Polakówdeklaruje, ˝e nie kupi∏aby produktu firmy, o której wiado-mo, ˝e jest spo∏ecznie nieodpowiedzialna.

Opinie konsumentów


ni˝ zyskKonferencja odby∏a si´ w ramach Europejskiej Kampaniina Rzecz Odpowiedzialnego Biznesu 2005 i zgromadzi∏aoko∏o 200 uczestników.

Mened˝erowie cz´sto s∏yszà pytania, dotyczàcebiznesowej przydatnoÊci CSR. Warto wi´c pami´taç, ˝e CSR nie jest tylko kwestià mody, ale g∏´bszym tren-dem, który zmienia sposób dzia∏ania wielkich, Êrednichi ma∏ych firm. Dowodem takiego przekonania mo˝e byçraport Forum Odpowiedzialnego Biznesu „Mened˝ero-wie 500 i odpowiedzialny biznes”, og∏oszony podczaswspomnianej konferencji.

G∏ównà ideà raportu by∏o zbadanie, jak firmy w Polscepostrzegajà odpowiedzialnoÊci biznesu, na ile jest todla polskich mened˝erów strategià firmy, a na ile publicrelations, obliczonym na krótkotrwa∏y efekt. Zamiaremby∏o tak˝e sprawdzenie, czy etyczne prowadzenie biz-nesu to tylko deklaracje, czy praktyka firm dzia∏ajàcychw Polsce. Badano równie˝ g∏ówne powody anga˝owa-nia si´ firm w programy odpowiedzialnoÊci spo∏ecznej. Do badania wytypowano 500 najwi´kszych przedsi´-biorstw w Polsce (wed∏ug rankingu „Rzeczpospolitej”).Ze wzgl´du na pozycj´ rynkowà tej grupy firm wydajesi´, i˝ ich postawa i zaanga˝owanie w odpowiedzialnybiznes Êwiadczyç mogà o tendencjach na krajowymrynku.

Przeprowadzone badanie doÊç zaskakujàco wskazujena bardzo wysokà wra˝liwoÊç etycznà wÊród mened˝e-rów najwi´kszych polskich firm. Zdecydowana wi´k-szoÊç z nich (99 proc.) uzna∏a kierowanie si´ zasadamietycznymi w prowadzeniu swojej firmy jako bardzo wa˝-ne lub wa˝ne. W dobie licznych afer korupcyjnych i finan-sowych ta wysoka ocena dla wartoÊci etycznych w go-spodarce wydawaç si´ mo˝e zadziwiajàca, ale jak poka-zuje dalsza cz´Êç raportu, znajduje te˝ pewne potwier-dzenie w praktyce.

ABB w Polsce powo∏a∏o w grudniu 2003 roku Rad´ Ety-ki. Jej zadania, regulamin oraz pierwsze decyzje to do-wód, ˝e etyczne prowadzenie biznesu nie ma wy∏àcznieformy broszurki, przeznaczonej do pokazywania na kon-ferencjach i opisywania w raportach, ale stanowi drogo-wskaz do praktycznego post´powania w codziennychkontaktach biznesowych.

Andrzej Brzozowski

Opinie mened˝erów

Raport przeprowa-dzony przez ForumOdpowiedzialnegoBiznesu, opracowanywe wspó∏pracyz Bankiem Âwiato-wym i Akademià Rozwoju Filantropii

25,99,4

72,930,022,446,5

5,911,834,7

8,21,2

57,128,832,910,617,627,140,036,5

0,6

78,231,221,229,430,037,111,218,2

0,6

G∏ówne powody zaanga˝owania spo∏ecznego biznesu dane w procentach

Jakie korzyÊci wewn´trzne mogà odnosiç Pani(a)zdaniem firmy odpowiedzialne spo∏ecznie?dane w procentach

Jakie korzyÊci zewn´trzne mogà odnosiç Pani(a) zdaniem firmy odpowiedzialne spo∏ecznie? dane w procentach

z potrzeby serca

bo inne firmy te˝ to robià

budowanie marki, wizerunku firmy

bo to si´ op∏aca d∏ugofalowo

lepsze relacje z w∏adzami

lepsze relacje ze spo∏ecznoÊcià lokalnà

nacisk ze strony pracowników

nacisk ze strony opinii publicznej

poczucie obywatelskiego obowiàzku

zdobycie nowego rynku

inne

podniesienie poziomu kultury organizacyjnej

zwi´kszenie sprzeda˝y

doskonalenie jakoÊci zarzàdzania

∏atwiejszy dost´p do kapita∏u

zmniejszenie kosztów

lepsze przestrzeganie przepisów prawa

pozyskanie i utrzymanie najlepszych pracowników

wzrost motywacji mened˝erów i pracowników

inne

poprawa wizerunku i reputacji

wieksza szansa na d∏ugofalowe powodzenie firmy

wp∏yw na kszta∏towanie polityki paƒstwa

lepsze warunki prowadzenia biznesu

∏atwiejszy dost´p do mediów

zwi´kszanie lojalnoÊci klientów

promowanie zasad rozwiàzywania konfliktów spo∏.

zrównowa˝ony rozwój kraju, regionu

inne

www.odpowiedzialnybiznes.pl


ABB Review

Nowoczesne technologie

Wielki obrazpanoramiczny

Detekcja niestabil-noÊci systemówenergetycznychi optymalizacja wykorzystania zasobów za pomo-cà uk∏adu monito-rujàcego rozleg∏esystemy InformIT PSG 850

RAPORT SPECJALNY

Âwiat tak dalece uzale˝ni∏ si od ener-gii elektrycznej, ˝e na zapewnieniejej nieprzerwanego dop∏ywu musiobecnie poÊwi caç wiele pracy i ol-

brzymie nak∏ady inwestycyjne. Firmy ener-getyczne z jednej strony stojà przed ko-niecznoÊcià znalezienia na to odpowiednichkapita∏ów, a z drugiej muszà maksymalizo-waç zyski, gdy˝ w coraz wi kszym stopniusà poddawane naciskom rynkowym. ¸àcz-nie te dwa czynniki stanowià dla nich silnàzach´t´ do instalowania rozwiàzaƒ oferujà-cych funkcje optymalizujàce wykorzystanieposiadanych zasobów i struktur´ ponoszo-nych kosztów w po∏àczeniu z funkcjami za-bezpieczajàcymi nadzorowane przez nichsystemy energetyczne przed awariami. I do-k∏adnie taki cel postawiono przed projektan-tami uk∏adu monitorujàcego rozleg∏e syste-my InformIT PSG 850, jednego z cz∏onkówrodziny modu∏ów PSG. Do tej rodziny nale-˝à te˝ pakiet PSG 870 (ochrona i kontrolarozleg∏ych systemów), pakiet PSG 830 (po-miary w rozleg∏ych systemach) i pakiet PSG810 (∏àcznoÊç w rozleg∏ych systemach). KorzyÊci systemu PSG 850 obejmujà:■ zwi kszenie zdolnoÊci przesy∏owych

przez sta∏e monitorowanie limitów stabil-noÊci lub bezpieczeƒstwa systemu

■ mo liwoÊç wykorzystania danych uzy-skanych podczas analizy dynamiki syste-mu energetycznego do planowania jegorozbudowy

■ wprowadzenie skoordynowanego podej-Êcia do dzia∏aƒ stabilizacyjnych w raziewystàpienia powa˝nych zaburzeƒ siecio-wych

■ wyzwalanie dodatkowych funkcji, np. kompensacja var

■ lepsze zrozumienie dynamiki systemu ■ system wczesnego ostrzegania zapobie-

gajàcy przerwom w dostawie energii.

Monitoring kompletnych systemówenergetycznych jest w PSG 850 opartyna dynamicznych pomiarach fazorów(tj. modu∏ach i fazach w reprezentacji ze-spolonej), które coraz cz´Êciej sà postrze-gane jako szczyt mo liwoÊci w technicezbierania danych. Modu∏y PMU zlokalizo-wane w krytycznych punktach sieci energe-tycznej pozwalajà w szybkim tempie zbie-raç dane o fazorach pràdu i napi cia. Danete pozwalajà z kolei na bie˝àco i precyzyjnieanalizowaç stan i dynamik´ systemu,a wi c optymalizowaç sterowanie nim. Kil-kanaÊcie firm energetycznych ju˝ zainstalo-

wa∏o modu∏y PMU w swoich sieciach,g∏ównie w celu r´cznego zbierania i prze-twarzania danych. Kluczowà cechà syste-mów monitoringu rozleg∏ych systemówjest centralne zbieranie danych dostarcza-nych przez poszczególne modu∏y PMU, po-zwalajàce wykorzystaç je tam, gdzie sà po-trzebne. System PSG 850 oferuje nast´pu-jàce niestandardowe formy wykorzystaniatych danych, pozwalajàce firmom energe-tycznym osiàgaç cele w zakresie zarzàdza-nia zasobami.

Monitoring dynamiki systemu i ocena je-go stabilnoÊci. Obecnie w wi kszoÊci przy-padków zarzàdzanie sieciami energetycz-nymi zaczyna byç opierane na statycznychlub quasi-statycznych informacjach uzyski-wanych z pomiarów rms, najcz´Êciej za po-mocà systemu SCADA. Fazory pomierzonew istotnych w´z∏ach sieci pomagajà opera-torom uzyskaç dynamiczny obraz systemuenergetycznego i w odpowiednim czasieinicjowaç wszelkie stosowne Êrodki stabili-zujàce ten system. Znacznà pomocà sà al-gorytmy oceny stabilnoÊci oparte na infor-macjach uzyskanych w pomiarach fazorów.Pozwalajà one zwi kszyç wydajnoÊç eks-ploatacji systemu przy zachowaniu bezpie-czeƒstwa na po˝àdanym poziomie.

Monitoring korytarzy przesy∏owych i za-rzàdzanie wàskimi gard∏ami. Handel ener-già elektrycznà przy u˝yciu korytarzy przesy-∏owych ∏àczàcych odr´bne systemy ener-getyczne znaczàco przyczynia si do wzro-stu kosztów, a zatem podnosi cen´ energiina deregulowanych rynkach. ZdolnoÊciprzesy∏owe takich korytarzy sà cz´sto ogra-niczone wymogami zachowania stabilno-Êci, wynikajàcymi z nieznajomoÊci stanusystemu. W przypadku braku wystarczajà-cych zdolnoÊci przesy∏owych rozwiàzaniemtradycyjnym by∏oby zbudowanie nowej liniiw danym korytarzu. Zaletà takiego rozwià-zania by∏oby zapewnienie du˝ej dost´pno-Êci, lecz okupionej koniecznoÊcià d∏ugo-trwa∏ej i drogiej inwestycji.

Rozwiàzaniem alternatywnym jest zna-czàca poprawa wykorzystania posiadanychzasobów, mo˝liwa dzi´ki monitoringowirozleg∏ych systemów. Systemtaki ogranicza niepewnoÊçi w konsekwencji zmniejsza ry-zyko towarzyszàce eksploata-cji. W okreÊlonych warunkach,


Rozwój sytuacji naÊwiatowych rynkachenergetycznych zmuszafirmy energetycznedo lepszego wykorzysta-nia zasobów. Lecz jakpokaza∏y ostatnie wiel-kie awarie systemówenergetycznych w P∏n. Ameryce i Euro-pie, równie wa˝nà kwe-stià sà odpowiednie za-bezpieczenia, gwarantu-jàce niezawodnoÊç sieciprzesy∏owych. Wi´kszàuwag´ przywiàzuje si´zatem do monitorowa-nia dynamiki systemówenergetycznych. Wyma-ga to bardziej precyzyj-nych i szybciej aktuali-zowanych informacji,ni˝ dostarczane przezklasyczne systemy SCADA. Taki monitoringmusi byç zsynchronizo-wany na wi´kszym ob-szarze ni˝ obejmowanyprzez tradycyjne syste-my. Wielkoobszarowe podejÊcie do monitorin-gu stabilnoÊci syste-mów energetycznychw czasie rzeczywistymsta∏o si´ techniczniemo˝liwe wraz z wpro-wadzeniem modu∏ówPMU (phasor measure-ment unit) i post´pamiw ∏àcznoÊci i informaty-ce. System monitorujà-cy InformIT PSG 850 zo-sta∏ opracowany jakonowoczesna platformaumo˝liwiajàca takiew∏aÊnie podejÊcie.

np. przy ni szej ni za∏o˝o-na temperaturze otoczenia –dynamiczny przyrost zdolno-Êci przesy∏owych mo˝e byçznaczny. Rozwiàzanie propo-

nowane przez ABB jest dalece bardziejekonomiczne ni budowa nowej linii prze-sy∏owej. Przyk∏adowo, wzrost zdolnoÊciprzesy∏owych w granicach 4-6 procentuzyskany dzi ki zainstalowaniu monitorin-gu rozleg∏ych systemów móg∏by opóêniçlub w ogóle od∏o˝yç inwestycje o wartoÊciod 10 do 100 milionów USD. System PSG850 jest wi c te˝ wa˝nym narz´dziem u∏a-twiajàcym zarzàdzanie wàskimi gard∏amiw korytarzach przesy∏owych i wspierajà-cym planowanie inwestycji.

Analiza zak∏óceƒ i planowanie rozbudo-wy systemu. Informacje zapisywaneprzez funkcj´ magazynowania strumie-nia danych zbieranych w systemie PSG850 sà pomocne zw∏aszcza przy analiziezak∏óceƒ, które mia∏y miejsce w monito-rowanym systemie energetycznym. Po-za zwi´kszeniem skutecznoÊci analizycz´sto okazuje si´, e bez tych informacjitrudno by∏oby ustaliç i wyeliminowaçfaktyczne przyczyny takich zdarzeƒ. Do-k∏adna identyfikacja przyczyn to so-

lidna baza do planowania rozbudowysystemu lub jego wzmocnienia.

Przeglàg platformy systemu. Systemymonitoringu wielkoobszarowego bazujàna nowej technologii akwizycji danych.W przeciwieƒstwie do konwencjonal-nych systemów sterowania, w którychwartoÊci rms pràdów i napi´ç sà zbiera-ne np. poprzez modu∏y RTU, w uk∏adziemonitoringu rozleg∏ych systemów mo-du∏y PMU umieszczone w wybranychpunktach monitorowanego systemuzbierajà informacje dotyczàce fazorówpràdów i napi´ç. Dane te sà synchronizo-wane przez odbiorniki satelitarnego sys-temu pozycjonowania GPS z dok∏adno-Êcià do 1 mikrosekundy. Dotychczas kry-tyczne w´z∏y sieci przesy∏owych by∏y za-zwyczaj monitorowane za poÊrednic-twem danych statycznych lub quasi-dy-namicznych, zbieranych w pomiarachrms. Zespó∏ zmierzonych w tym samymmomencie fazorów daje nato-miast swoistà migawk´stanu wszystkichmoni to ro -


ABB Review RAPORT SPECJALNY

Fazory pomierzonew istotnych

w´z∏ach siecipomagajà

operatoromuzyskaç

dynamicznyobraz systemuenergetyczne-go i podejmo-waç Êrodki stabilizujàceten system

Wykorzystanie danych w monitoringu wielkoobszarowym

1. Przyk∏ad ekranu graficznego interfejsu u˝ytkownika systemuPSG 850. W okienku (po prawej) porównanie fazorów napi´cia.


wanych w´z∏ów. Porównujàc kolej-ne migawki mo˝na Êledziç dynami-k´ poszczególnych sieci przesy∏o-wych sk∏adajàcych si´ na systemi dynamicznie monitorowaç ca∏ysystem energetyczny. Platformauk∏adu monitorojàcego rozle-g∏y system sk∏ada si z modu-∏ów pomiarowych PMU, ∏àczatelekomunikacyjnego, cen-trum przetwarzania danych.

Modu∏y PMU rozmieszczasi´ w podstacjach tak, aby za-pewnia∏y obserwacj systemuenergetycznego w ka˝dych warun-kach (wyizolowanie sieci, awaria liniiprzesy∏owej, generatora itd.). Dla za-bezpieczenia nieprzerwanego dop∏y-wu informacji nawet w sytuacji brakuniektórych danych (ze wzgl´duna awari któregoÊ z modu∏ów PMU,przerwanie któregoÊ ∏àcza telekomu-nikacyjnego itp.), modu∏y rozmiesz-cza si z okreÊlonà nadmiarowoÊcià.Zebrane dane sà przesy∏ane wydzie-lonym kana∏em komunikacyjnymdo centrum przetwarzania (SystemMonitoring Center SMC), gdzie zo-

stajà posortowane w celu wypra-cowania kolejnej migawki

(chwilowego stanu) monito-rowanego systemu. W przy-padku sieci przesy∏owych

o topologii oczkowej migaw-ka jest nast´pnie przetwarza-

na przez pakiet monitorowania pod-stawowego (basic monitoring, BM)w centrum SMC. Zestaw procedurtworzàcych podstawowy pakiet BMjest instalowany na ka˝dej platformiePSG 850 i obs∏uguje ró˝ne aplikacje.Oto jego mo liwoÊci:■ jednolicie formatuje dane na po-

trzeby wszystkich aplikacji■ w okresie jednego próbkowania

pozostaje sporo czasu na wykona-nie aplikacji dodatkowych

■ jest odporny na niskàjakoÊç niektórych da-

nych wejÊciowych (dost´p-noÊç, zakres, synchronizacja).

Jako referencyjny mo˝e byç wskaza-ny fazor zmierzony w dowolnymopomiarowanym punkcie sieci. Ko-rzystajàc z danych przygotowanych

przez pakiet BM aplikacje programo-we zajmujà si ró˝nymi zjawiskamidynamicznymi zachodzàcymi w sys-temach energetycznych, prognozu-jàc przysz∏y stan systemu monitoro-wanego. Gdy wykryta niestabilnoÊç

zacznie narastaç, aplikacje zapropo-nujà stosowne dzia∏ania, które po-winny byç przedsi wzi te przez ope-ratora. Informacje wyjÊciowe sà wy-Êwietlane w ergonomicznym, gra-ficznym interfejsie u˝ytkownika.Mo˝na te˝ ∏atwo uzyskaç dost´pdo danych z przesz∏oÊci, np. w przy-padku koniecznoÊci ich dok∏adniej-szej analizy. Do selekcjonowaniai wyÊwietlania fazorów archiwalnychs∏u˝y osobne narz´dzie nawigacyjne.

Aby w pe∏ni wykorzystaç zaletyuk∏adu monitorujàcego rozleg∏esystemy InformIT PSG 850, zaleca-ne jest podejÊcie etapowe.Po pierwsze, zamawiajàcy i dostaw-ca powinni wspólnie zidentyfikowaçtypowe problemy wyst´pujàcew sieciach zamawiajàcego, jak rów-nie˝ wskazaç najbardziej zagro˝oneobszary, w których system powinienzostaç zainstalowany. Nast´pniewybiera si´ odpowiednie algorytmymonitorujàce i selekcjonuje najod-powiedniejsze lokalizacje dla modu-∏ów PMU. ABB opracowa∏o zestawalgorytmów zapewniajàcych opty-

malizacj´ procedur na poszczegól-nych etapach.

W podstawowej wersji uk∏ad mo-nitorujàcy rozleg∏e systemy wielko-obszarowego InformIT PSG 850 sk∏a-

da si z graficznego interfejsuu˝ytkownika, GUI (w którymsà wyÊwietlane diagramy ob-razujàce stan poszczególnychlinii przesy∏owych, wykresyobrazujàce trendy), ∏atwo ska-lowalnych pakietów ∏àcznoÊciz modu∏ami PMU, systemupami ci masowej oraz funkcji

eksportu danych przeznaczonychdo dalszej analizy.

KilkanaÊcie systemów z modu∏amiPMU zosta∏o ju˝ zainstalowanychlub opracowanych do u˝ytku w sie-ciach przesy∏owych wysokiego na-pi cia. Uwagi klientów sà skrz´tniegromadzone. DoÊwiadczenie zebra-ne dzi ki zainstalowanym prototy-pom wskazuje, ˝e uk∏ady monitorujà-ce rozleg∏e systemy pomagajà lepiejwykorzystaç sieci energetyczne,zw∏aszcza w okresach szczytowegozapotrzebowania na energi . Umo li-wiajà te˝ wykrycie istotnych czynni-ków wp∏ywajàcych na fundamental-nà stabilnoÊç systemu. Operatorzyobcià˝onych linii przesy∏owych mogàznacznie obni yç koszty, odk∏adajàcdecyzje zwiàzane z inwestycjamiw nowà infrastruktur´, utrzymujàcdost´pnoÊç zasilania na wysokim po-ziomie. W tym kontekÊcie mo liwo-Êci uk∏adu monitorujàcego rozg∏esystemy InformIT PSG 850 znaczniewykraczajà poza mo˝li-woÊci istniejàcych syste-mów lokalnych.

Rozwiàzanie ABB jestbardziej ekonomiczne

ni˝ budowa nowej linii przesy∏owej

2. Konfiguracja uk∏adu monito-rujàcego rozleg∏y

system z synchroni-zowanymi pomiara-mi fazorów pocho-

dzàcymi z modu∏ówPMU wykorzysty-

wanymi jako danedla centrum moni-

toringu

Nowa sieç jest unikatowadzi´ki temu, ˝e pràd po-wrotny jest przesy∏anykablami, a nie, jak w po-

przednich instalacjach, z wykorzy-staniem stacji elektrod do przesy∏utego pràdu pod dnem morskim lubpod wodà.

Powodem budowania linii przesy-∏owych jest zasadnicza potrzeba za-pewnienia nieza-wodnoÊci systemuenergetycznegow ka˝dym uczestni-czàcym kraju. Linietakie pozwalajà ∏a-two ∏àczyç ze sobàró˝niàce si´ syste-my energetycznestosowane na ró˝nych obszarachi u∏atwiajà optymalne wykorzysty-wanie systemów poszczególnychkrajów, w których mogà wyst´po-waç ró˝ne profile zapotrzebowaniana energi´ elektrycznà w cyklu do-bowym. Mokre lato w krajach skan-dynawskich to znaczne nadwy˝kimocy, które mogà byç sprzedawa-ne do krajów bardziej uzale˝nionychod kosztownych elektrowni opala-nych paliwami kopalnymi. I na od-wrót, nadwy˝ki mocy w okresachniskiego zapotrzebowania na ener-

gi´ w tych ostatnich krajach mogàbyç sprzedawane do Skandynawii.

Dodanie kolejnych linii energe-tycznych HVDC zwi´ksza nieza-wodnoÊç systemu w danym regio-nie. W razie awarii którejÊ z siecimo˝na wykorzystaç zdolnoÊç tychlinii do szybkiego bilansowania za-potrzebowania na energi´, aby za-pobiec fluktuacjom napićia i cz´-

stotliwoÊci. Na przyk∏ad odwróce-nie kierunku przekazywania ca∏ejmocy 600 MW przez lini´ SwePoltechnicznie wymaga tylko 1,3 se-kundy, choç oczywiÊcie w praktycez tej mo˝liwoÊci raczej si´ nie korzy-sta. Niemniej, w sytuacji awaryjnej,gdyby napićie w systemie energe-tycznym po∏udniowej Szwecji spa-d∏o poni˝ej 380 kV i trzeba by zapo-biec uszkodzeniom systemu, prze-widziano liniowe narastanie mocyprzekazywanej przez kabel w tem-pie 300 MW na kilka sekund.

W poprzednio budowanych pod-morskich liniach przesy∏owychpràdu sta∏ego stosowano z powo-dzeniem nadbrze˝ne stacje elektroddo przesy∏u pràdu powrotnego.Pierwszy taki kabel po∏àczy∏ Väste-rvik w Szwecji z ba∏tyckà wyspà Go-tlandia w 1954 roku. Od tamtychczasów znacznie podwy˝szono po-ziomy mocy przekazywanych przezkable i zastàpiono lampy rtćiowe

pierwotnie u˝ywanew stacjach przekszta∏t-ników tyrystorami pó∏-przewodnikowymi.W przypadku linii Swe-Pol zaprojektowanododatkowe kablena pràd powrotny za-miast nadbrze˝nych

stacji elektrod, aby obaliç argumen-ty lokalnych przeciwników projektu,zw∏aszcza z okolic Karlshamn.Wzgl´dy ekologiczne podniesionew trakcie planowania tej linii mogàbyç brane pod uwag´ tak˝e w przy-sz∏ych instalacjach.

Linia przesy∏owa ∏àczàca Szwecj´z Polskà to najnowszy przyk∏ad roz-wijajàcej si´ wspó∏pracy ekono-micznej mi´dzy krajami po∏o˝onyminad Ba∏tykiem. Oddany do eksplo-atacji w czerwcu 2000 roku kabel



Ekologia

Sieci energetyczne Europy kontynentalnej sà po∏àczone z sieciamienergetycznymi krajów skandynawskich szeÊcioma liniami przesy∏o-wymi typu HVDC. Planowanych jest pi´ç nast´pnych. Ostatnio oddanodo u˝ytku lini´ SwePol, ∏àczàcà sieci energetyczne Polski i Szwecji

Êrodowiska w liniachprzesy∏owych HVDC

SwePol ustanawia nowe

W linii SwePol zaprojektowanododatkowe kable na pràd

powrotny zamiastnadbrze˝nych stacji elektrod

standardy ochrony


ZatokaBotnicka

MorzeBa∏tyckie

FINLANDIA

SZWECJA

NORWEGIA

NIEMCY

DANIA

POLSKA

LITWA

¸OTWA

ESTONIA

ROSJA

SwePol to krok w kierunku zakrojo-nej na du˝à skal´ partnerskiejwspó∏pracy w dziedzinie dystrybucjienergii elektrycznej, znanej jako Ba∏-tycki PierÊcieƒ (rys. 1). Pozwoli onaustabilizowaç systemy energetycz-ne obu krajów, w których zapotrze-bowania dzienne i sezonowe mogàsi´ znacznie ró˝niç. O nadwy˝kachgenerowanych w Skandynawii pod-czas mokrych sezonów letnich ju˝wspominaliÊmy. Z drugiej strony,podczas szczególnie zimnych okre-sów, import energii z Polski ma eko-nomiczne uzasadnienie w Skandy-nawii, gdzie jest ona produkowa-na z w´gla, zamiast uruchamianiakosztownych generatorów olejo-wych lub turbin gazowych.

Z kolei importowanie energii przezPolsk´ przyczynia si´ do ogranicze-nia problemów ekologicznych. Spo-dziewany, dzi´ki linii SwePol, importnetto w wysokoÊci 1,7 TWh powi-nien prze∏o˝yç si´ na obni˝enie emi-sji z polskich elektrowni o 170 tysi´-cy ton dwutlenku siarki i 1,7 milio-na ton dwutlenku w´gla (wg obli-czeƒ szwedzkiej firmy energetycznejVattenfall). Spodziewane przystàpie-nie Polski do Unii Europejskiej po-winno zwi´kszyç wag´ kwestii zwià-zanych z ochronà Êrodowiska, pro-mujàc w ten sposób import czystejenergii wyprodukowanej w szwedz-kich elektrowniach wodnych.

W 1979 roku powsta∏a firma Swe-Pol Link AB. Jej zadaniem by∏o zain-stalowanie i eksploatacja kablaenergetycznego ∏àczàcego Szwecj´z Polskà. Firma osiàga dochody zesprzeda˝y us∏ug przesy∏u energiielektrycznej przez ten kabel.W 1998 roku utworzono polskà fili´firmy, która zaj´∏a si´ obs∏ugà kablapo polskiej stronie. Po stronieszwedzkiej z kabla b´dzie korzy-staç przede wszystkim paƒstwowafirma Vattenfall, choç i inne firmyb´dà mog∏y ze SwePol Link podpi-saç umowy dotyczàce przesy∏aniaenergii.

Linia ma ok. 250 km d∏ugoÊci. Bie-gnie od Stärnö (obok Karlshamn

w Szwecji), omi-ja duƒskà wysp´Bornholm i wchodzina làd w pobli˝uUstki na wybrze˝upolskim (rys. 1 i 2).Stacja przekszta∏tni-kowa po stronieszwedzkiej zosta∏az l o k a l i z o w a -na w Stärnö zewzgl´du na bli-skoÊç rozdzielni400 kV i g∏ównejsieci energetycznejSzwecji. Unikni´tow ten sposób ko-niecznoÊci doprowa-dzania mocy osobnà linià napo-wietrznà, która szpeci∏aby szwedzkikrajobraz. Stacja przekszta∏tnikowapo stronie polskiej jest do∏àczo-na do sieci energetycznej Polskiw S∏upsku, ok. 12 km od wybrze˝a. Budowa linii poch∏on´∏a ok. 2500osobolat pracy wykonanej g∏ówniew fabrykach ABB w miejscowo-Êciach Ludvika i Karlskrona. Obiestacje przekszta∏tnikowe nie sà do-zorowane, choç oczywiÊcie zorgani-zowano pogotowie zdolne do szyb-kiej reakcji w sytuacjach zagro˝enia.

Linie energetyczne budowanena làdzie przesy∏ajà pràd przemien-ny AC. Jednak technologia DC jestbardziej praktyczna w przypadkud∏ugich linii podwodnych ze wzgl´-du na zbyt du˝e pojemnoÊci kablipodmorskich AC. Wi´kszoÊç kabli to systemy mono-polarne, w których pràd powracapod ziemià i przez morze. Energia jest przesy∏ana przez kablewysokonapićiowe. Powszechnieuwa˝a si´, ˝e pràd powraca g∏ów-nie przez wod´ morskà ze wzgl´duna jej du˝à przewodnoÊç. Jest tojednak przekonanie mylne: faktycz-nie wi´ksza cz´Êç powraca przezziemi´ na doÊç du˝ej g∏´bokoÊci.W przypadku linii SwePol pràd po-wraca przez dwa dodatkowe izolo-wane miedziane kable o napićiu 20 kV. Zastosowanie kabli powrot-nych eliminuje koniecznoÊç stoso-wania elektrod, które sà kontrower-

syjne z ekologicznego punktu wi-dzenia.

Widocznymi elementami linii sàdwie stacje przekszta∏tnikowew Stärnö i w S∏upsku. Stacjaw Stärnö zosta∏a zlokalizowana tu˝obok opalanej ropà naftowà elek-trowni znajdujàcej si´ w niewielkiejodleg∏oÊci od centrum Karlshamn.Elektrownia ta kompletnie zdomi-nowa∏a lokalny krajo-braz. Posadowienie wy-sokiego budynku stacjiw dawnym kamienio∏o-mie na g∏´bokoÊci ok.

1. Linia SwePolpomi´dzy Szwe-

cjà i Polskà. Kabel przesy∏ajà-cy moc (niebie-ski) i kable po-wrotne (poma-raƒczowe) bie-

gnà tà samà tra-sà w odleg∏oÊci

5-10 m od siebiew p∏ytkich wo-dach i 20-40 m

od siebie w wo-dach g∏´bokich.

2. Linia SwePolma 250 km,

∏àczy szwedzkiei polskie siecienergetyczne AC o napićiu

400 kV. Stacje przekszta∏t-

nikowe zlokalizo-wano w pobli˝u

Karlshamn i ko∏o S∏upska.

10 m pozwoli∏o bardziejzredukowaç wp∏yw sta-cji na krajobraz. Od mo-rza do stacji na odcinkuok. 2,3 km kabel bie-

gnie làdem. Po polskiej stronie 20-metrowy budynek stacji w S∏upskurzuca si´ w oczy, lecz nie szpecip∏askiego rolniczego krajo-brazu. Stacja znajduje si´ ok.12 km od wybrze˝a Ba∏tyku.

Zarówno kabel wysokona-pićiowy, jak i kable powrot-ne poprowadzono pod zie-mià prawie na ca∏ej odleg∏o-Êci mi´dzy stacjami prze-kszta∏tnikowymi. Na potrzebybudowy na làdzie trzeba by∏o oczy-Êciç pas terenu o szerokoÊci 5 m.Niebawem zniknie, cz´Êciowo dzi´-ki posadzeniu lasu. W morzu odcin-ki, gdzie kabel poprowadzono w ro-wie o g∏´bokoÊci ok. 1 metra (dlaochrony przed tra∏owcami i kotwi-cami), osiàgn´∏y ∏àcznie 85 proc.d∏ugoÊci trasy. Stacje przekszta∏tnikowe nie tylkowidaç, lecz tak˝e s∏ychaç. Pràdywirowe p∏ynàce poprzez rdzeniewszystkich transformatorów mocygenerujà szumy o cz´stotliwoÊci100 Hz. Stacje przekszta∏tnikowegenerujà dodatkowo szumy wy˝-szych cz´stotliwoÊci, które mogàbyç mćzàce dla okolicznychmieszkaƒców. Wykonano pomiarypoziomów ha∏asu oraz dróg jegopropagacji, po czym transformato-ry i reaktory os∏oni´to ekranamidêwi´koch∏onnymi. Baterie kon-densatorów filtrujàcych wyposa˝o-no w specjalne urzàdzenia reduku-jàce ha∏as.

Wokó∏ ka˝dego przewodnikaz pràdem powstaje pole magne-tyczne. W przypadku pràdu sta∏egopole to ma charakter podobnydo naturalnego pola magnetyczne-go Ziemi. Zupe∏nie inny charaktermajà zmienne pola magnetycznegenerowane wokó∏ napowietrznychlinii pràdu przemiennego.

Pomiary pokazujà, ˝e w odleg∏oÊci6 metrów od pojedynczego kablaHVDC pole magnetyczne pocho-dzàce od kabla jest równe poluziemskiemu, zaÊ w odleg∏oÊci 60metrów nat´˝enie naturalne zmniej-sza si´ tylko o 10 proc.

W przypadku uk∏adu z∏o˝onegoz jednego kabla wysokonapićio-wego oraz dwóch kabli powrot-nych pole wypadkowe zale˝yod wzajemnego u∏o˝enia tych kablii od g∏´bokoÊci u∏o˝enia. Poniewa˝równoczesne uk∏adanie wszyst-kich kabli na raz by∏oby nieprak-tyczne, nie le˝à one dok∏adnieobok siebie. Kable powinny byçoddalone tak˝e ze wzgl´du na cie-p∏o, jakie si´ w nich wydziela pod-czas przesy∏u mocy. W p∏ytkichwodach kabel wysokonapićiowyzosta∏ u∏o˝ony w odleg∏oÊci 5-10metrów od kabli powrotnych.W takiej sytuacji pole magnetycz-ne na poziomie morza wynosi ok.

80 proc. wartoÊci mierzonychw przypadku kabla wysokonapi´-ciowego w uk∏adzie monopolar-nym (bez kabli powrotnych).Na wodach g∏´bokich (100 m), gdyseparacja kabli si´ga 20-40 me-trów, odpowiednia wartoÊç wynosi50 proc. Im dalej od kabli, tym pro-

centowy spadek pola ma-gnetycznego jest silniejszy,lecz na wi´kszych odleg∏o-Êciach absolutne wartoÊcidodatkowego pola magne-tycznego stajà si´ niezna-czàce w porównaniu z natu-ralnym polem ziemskim.Tak wić zastosowanie ka-bli powrotnych praktycznie

nie zmienia nat´˝eƒ pól magne-tycznych generowanych przez lini´przesy∏owà. Ponadto, nowoczesnestatki nie wykorzystujà ju˝ kompa-sów magnetycznych.

Co mo˝na powiedzieç o mo˝li-wym wp∏ywie na ˝ycie zwierzàt?DoÊwiadczenia zebrane podczaseksploatacji uprzednio zbudowa-nych podmorskich linii przesy∏o-wych pokazujà, ˝e podmorskie linieprzesy∏owe nie wp∏ywajà ani na ry-by, ani na inne organizmy morskie.Nie zak∏ócajà w´drówek w´gorzyani ∏ososi. Ryby te regularnie migru-jà w ciàgu swego ˝ycia i jest szcze-gólnie istotne, aby nie zak∏ócaç ichpoczucia kierunku. Ju˝ w 1959 rokuprzeprowadzono badania wp∏ywu li-nii przesy∏owej w Gotlandii na Êro-dowisko morskie. Mo˝na te˝ przyto-czyç wyczerpujàce badania wp∏ywulinii Fenno-Skan (mi´dzy Szwecjài Finlandià) i Baltic Cable (mi´dzySzwecjà i Niemcami). Badacze nie-odmiennie dochodzili do tej samejkonkluzji: ani pole magnetyczne, ani˝adne reakcje chemiczne nie zak∏ó-cajà ˝ycia organizmów morskich.Fakty mówià za siebie: w´gorze na-dal znajdujà drog´ do Ba∏tyku, mi-mo ˝e po drodze muszà przeciàçtrasy siedmiu podmorskich liniiprzesy∏owych.

Pierwotnie proponowane dla liniiSwePol rozwiàzanie monopolarne,w którym mia∏y byç u˝yte elektrody


ABB Review

Metalowe obiekty na wybrze˝u szwedzkim, które potencjalnie mog∏yby byç nara˝one na wp∏ywy linii przesy∏owej SwePol

D∏ugoÊç obiektu Odleg∏oÊç od elektrod Przyk∏ad

Powy˝ej 25 m Poni˝ej 5 km Wspornik kabla

Powy˝ej 200 m 5-10 km Kolektor Êcieków ø 1.2 mPowy˝ej 1000 m 10-20 km Linia energetyczna 10 kV

Sieç ciep∏ownicza Miedziane ekrany wokó∏ budowli

Powy˝ej 5000 m 20-50 km Ekrany ochronne (Cu)

Pole magnetyczne ani reakcje chemiczne

w linii przesy∏owej niezak∏ócajà ˝ycia w morzu

RAPORT SPECJALNY

przesy∏ajàce pràd powrotny pod po-wierzchnià morza, zosta∏o zastàpio-ne rozwiàzaniem, w którym pràdpowraca przez dodatkowe kable za-mykajàce obwód. Jakiekolwiekobawy o wydzielanie si´ chloru mo-gà wi´c byç ca∏kowicie porzucone,gdy˝ nie mo˝e zajÊç ˝adna elektroli-za wody morskiej.Projektowane pierwotnie elektrodyzbierajàce pràd mia∏y anod´ zbudo-wanà z drobnej siatki tytanoweji przewodów miedzianych tworzà-cych katod´. Na anodzie zachodzànast´pujàce konkurencyjne reakcje:

2 H2O = 4H+ + O2 (g) + 4e-

2 Cl- = Cl2 (g) + 2e-

indeks (g) wskazuje, ˝e dany pierwiastek

wyst´puje w postaci gazu.

IloÊç wygenerowanego chloru ga-zowego zale˝y od temperatury, za-wartoÊci chloru w wodzie morskiejoraz energii reakcji. Chlor reagujez wodà prawie wy∏àcznie wed∏ugnast´pujàcej reakcji:Cl2 (g) + H2O = HClO + Cl- + H+

W Êrodowisku o niskim pH wytwo-rzony kwas podchlorawy móg∏byulegaç dysocjacji, ale w wodziemorskiej najcz´Êciej wyst´pujew formie czàsteczkowej i z czasemrozpada si´ na cz´Êci sk∏adowe.

Istnia∏y obawy, ˝e w sàsiedztwieelektrod chlor gazowy i kwas pod-chlorawy mog∏yby reagowaç z ma-terià biologicznà, doprowadzajàcdo wytworzenia zwiàzków, takichjak polichlorowane w´glowodory,w tym polichlorowane bifenylePCBs. Badania linii Baltic Cablena Êrodowisko wykluczy∏y te oba-wy (rys. 3). Nie zaobserwowanoakumulacji ˝adnych zwiàzków chlo-roorganicznych w otaczajàcej bio-masie. Aby nadaç ca∏ej kwestii w∏aÊciwàperspektyw´, warto porównaç po-wy˝szy proces z procesem chloro-wania wody pitnej, w którym kon-centracja podchlorynów osiàgawartoÊci 100-krotnie przekraczajàcekoncentracje, mierzone przy ano-dzie stacji elektrod.

Kable powrotne linii SwePol zmniej-szajà korozj´ i to mo˝e byç uznaneza jedyny realny argument przema-wiajàcy za ich u˝yciem.

Linie DC, w których stosuje si´elektrody, w istocie powodujàup∏yw pràdu do ziemi. Pràdy po-wracajàce przez grunt wybierajànajkrótsze drogi powrotu. Na dro-dze mi´dzy elektrodami, cz´Êçpràdu mo˝e przep∏ywaç przez d∏u-gie obiekty metalowe, takie jakszyny kolejowe, rurociàgi, ekranykabli. W efekcie mogà tam zacho-dziç reakcje elektrolityczne z oto-czeniem, potencjalnie zwi´kszajà-ce korozj´ metalu. Podczas projek-towania linii SwePol zestawiono li-st´ wszystkich nara˝onych obiek-tów metalowych (zob. tabela).

Obiekty nara˝one na korozj´ po-wodowanà pràdami b∏àdzàcymi po-winny byç aktywnie chronione, np.ekranami przeznaczonymi na skoro-dowanie lub katodowo.Pràdy powrotne mogà te˝ pop∏y-nàç przez linie energetyczne majà-ce wiele punktów uziemieƒ w po-bli˝u elektrod. Taka sk∏adowa sta∏aw obwodach AC mo˝e prowadziçdo niepo˝àdanej magnetyzacjitransformatorów. Problem ten ge-neralnie rozwiàzuje si´ przez zmia-n´ punktów uziemieƒ systemu AC.

Nikt nie kwestionuje, ˝e zastoso-wanie omawianych kabli po-wrotnych ma swoje zalety, w tymobni˝one nat´˝enie pola magne-tycznego na trasie linii przesy∏o-wej, wyeliminowanie mo˝liwoÊciwydzielania si´ chloru gazowegoz wody morskiej i zmniejszenie ko-rozji powodowanej przez pràdyb∏àdzàce. Takie rozwiàzanie wy-chodzi naprzeciw obawom o Êro-dowisko, wyra˝anym przez wielegrup spo∏ecznych. Jednak uzyska-ne korzyÊci zawsze trzeba bilanso-waç z dodatkowymi kosztami.W przypadku linii przesy∏owej Swe-Pol, instalacja kabli po-wrotnych podwy˝szy-∏a koszt projektuo pi´ç procent.


Ma Êrednic´ ok. 140 mm, z czegog∏ówna miedziana ˝y∏a przewodzà-ca zajmuje 53 mm. W celu zapew-nienia wi´kszej elastycznoÊci ka-bla ˝y∏a nie jest jednolita, lecz sk∏a-da si´ z wielu miedzianych seg-mentów. Poszczególne segmenty o indywidualnie dobranym kszta∏-cie sà dogniatane razem tak, abyw przekroju ˝y∏y miedê stanowi∏aponad 99 proc. Reszt´ powierzch-ni zajmujà ró˝ne warstwy izolacji,zalew hermetyzujàcych i pancerza.Pokrycie linii o d∏ugoÊci 250 kmwymaga∏o u˝ycia czterech odcin-ków kabla uk∏adanych oddzielnie,nast´pnie po∏àczonych na statku.

Budowa kabla u˝ytego w liniiSwePol: 1. ˝y∏a przewodzàca2. ekran ˝y∏y 3. izolacja4. ekran izolacji5. pow∏oka metalowa6. os∏ona ochronna 7. zbrojenie8. pancerz9. pow∏oka zewn´trzna

Kabel HVDC

BUDYNEK ZAWORÓW W STACJI

PRZEKSZTA¸TNIKOWEJ W S¸UPSKU

Spoglàdajàc wstecz z per-spektywy 50 lat firma ABBmo˝e z dumà podsumowaçswój wk∏ad w rozwój tech-

nologii kabli HVDC. Od czasów gdyu∏o˝y∏a tamten pierwszy 90-kilome-trowy odcinek podwodnego kabla(przesy∏ano nim moc 20 MWprzy napićiu 100 kV), firma sta∏a sińiekwestionowanym Êwiatowym li-derem w dziedzinie transmisjiHVDC. Ponad po∏ow´ z zainstalo-wanych na Êwiecie przesy∏owych li-nii HVDC o ∏àcznej mocy 70 tys.MW dostarczy∏o w∏aÊnie ABB.

Wraz z pojawieniem si´ z koƒcemXIX w. ˝arówek elektrycznych po-pyt na energi´ elektrycznà zaczà∏gwa∏townie rosnàç. Rozpocz´to in-tensywne poszukiwania wydajnych

sposobów wytwarzania i przesy∏a-nia energii elektrycznej. Gdy pionie-rzy umieli ju˝ przesy∏aç pràd na od-leg∏oÊç kilometrów (co w owychczasach uwa˝ane by∏o za fanta-styczne osiàgnićie), znaleziono od-powiedê na ciàgle rosnàcy popyt:elektrownie wodne. Prawie natych-miast inwencja twórców zosta∏askierowana na poszukiwanie wy-dajnych sposobów przes∏aniado odleg∏ych konsumentów tej sto-sunkowo taniej energii.

Pierwsze elektrownie w Europiei USA produkowa∏y pràd sta∏y ni-skiego napićia (DC). Wykorzysty-wane wtedy systemy przesy∏oweby∏y ma∏o wydajne – du˝à cz´Êçwyprodukowanej energii traconow kablach przesy∏owych. Pràd prze-

mienny (AC) otwiera∏ nowe mo˝li-woÊci, poniewa˝ umo˝liwia∏ ∏atwàtransformacj´ na wysokie napićia,przy których straty przesy∏owe by∏yznacznie mniejsze. Tak wić na d∏u-gich dystansach zapanowa∏ przesy∏w technologii HVAC (pràdu prze-miennego o wysokim napićiu).

W 1893 roku technologia HVACumocni∏a si´ w zwiàzku z wprowa-dzeniem technologii trójfazowej,która umo˝liwia∏a dostarczanie mo-cy w sposób s∏abo pulsujàcy, wy-g∏adzony. Mimo i˝ technika pràdu sta∏egood poczàtku sta∏a na straconej po-zycji w wyÊcigu o wydajne systemyprzesy∏owe, in˝ynierowie nigdy jejdo koƒca nie porzucili. Ciàgle pró-bowano budowaç wysokonapi´-



50 lat przesy∏ania pràdu kablami HVDC

ABB – od pionierado Êwiatowego

W 1954 r., gdy wi´kszoÊç Europy by∏a zaj´ta rozbudowà sieciprzesy∏owych, na wybrze˝ach Ba∏tyku prawie niepostrze˝enie wydarzy∏o si´ coÊ, co mia∏o póêniej odcisnàç trwa∏e pi´tno na ca∏ej bran˝y przesy∏ania energii elektrycznej na d∏ugie dystanse.Cztery lata wczeÊniej szwedzki Paƒstwowy Komitet ds. Energetykizamówi∏ pierwszy w Êwiecie standardowy kabel przesy∏ajàcy pràdsta∏y pod wysokim napićiem (HVDC), który mia∏ po∏àczyç wysp´Gotlandi´ z resztà Szwecji. W 1954 r. kabel ten oddano do u˝ytku

lidera

ciowe systemy przesy∏owe, ∏àczà-ce szeregowo po∏àczone generato-ry pràdu sta∏ego z szeregowo po∏à-czonymi odbiornikami (silni-kami) pràdu sta∏ego, pracu-jàcymi na wspólnym wale.Takie systemy dzia∏a∏y, lecznie odnios∏y sukcesówna rynku.

W miar´ jak coraz wićejenergii produkowano z da-la od Êrodowiska jej konsu-mentów, rozwija∏y si´ d∏ugie linienapowietrzne pràdu AC, pracujàceprzy coraz wy˝szych napićiach.Aby dostarczaç energi´ do wysp,rozwijano technologi´ kabli pod-morskich. Jednak wszystkie technologietransmisyjne boryka∏y si´ z ró˝nymiproblemami, np. w sieciach ACkomplikacje by∏y spowodowaneprzez moc biernà, oscylujàcà po-mi´dzy pojemnoÊciami i induktan-cjami w systemie. Z tego powoduin˝ynierowie znów zacz´li rozwa˝açmo˝liwoÊç przesy∏ania energii elek-trycznej za poÊrednictwem pràdusta∏ego.

W przesz∏oÊci przesy∏anie energiitechnikà HVDC by∏o hamowanebrakiem odpowiednio ekonomicz-

nych i niezawodnych przetworni-ków, które mog∏yby przekszta∏caçpràd przemienny wysokiego napi´-cia w pràd sta∏y wysokiego napi´-cia i na odwrót.

Przez d∏ugi czas za najbardziejobiecujàce w tym zastosowaniuuwa˝ano lampy rtćiowe. Od cza-su, gdy pod koniec lat 20. ubieg∏e-go stulecia w szwedzkiej firmieASEA, z której wywodzi si´ ABB,wynaleziono przetworniki statycz-ne i lampy rtćiowe na napićiado ok. 1000V, stale próbowanoopracowywaç nowe modelena wy˝sze napićia. W tym celu

badano wiele nowych technologii,w których dotychczas zebrane do-Êwiadczenia mia∏y ograniczonà

przydatnoÊç. Co wićej,przez pewien czas kwestio-nowano w ogóle mo˝li-woÊç znalezienia zadowala-jàcych rozwiàzaƒ wielu pi´-trzàcych si´ problemów.Tak˝e ju˝ po znalezieniurozwiàzaƒ technicznychwàtpiono, czy linie przesy-∏owe HVDC b´dà mog∏y

konkurowaç ekonomicznie z linia-mi HVAC.

W przeciwieƒstwie do elektrycz-nych maszyn wirnikowych i trans-formatorów, które mo˝na precyzyj-nie projektowaç w oparciu o ÊciÊlematematycznie sformu∏owane pra-wa fizyczne, konstrukcje z lampamirtćiowymi w du˝ym stopniu pro-jektuje si´ w oparciu o wiedz´ em-pirycznà. Niestety, próby podwy˝-szenia napićia pracywype∏nionych paramirtći lamp poprzez pro-ste powi´kszenie odle-g∏oÊci anoda-katoda


WCZESNE PROSTOWNIKI RT¢CIOWE DO LINII HVDC SYMULATOR ANALOGOWY WYKORZYSTYWANO PRZY PROJEKTOWANIU WCZESNYCH LINII HVDC

D∏ugo wàtpiono, czy linie przesy∏owe HVDCb´dà mog∏y konkuro-waç z liniami HVAC

niezmiennie si´ nieudawa∏y. Problem roz-wiàzano w 1929 roku,gdy w obszarze mi´-dzy anodà i katodà za-

stosowano elektrody kondycjonu-jàce rozk∏ad pola elektrycznego. Taopatentowana póêniej innowacjamo˝e pod wieloma wzgl´damibyç uwa˝ana za kamieƒ w´gielnywszystkich dalszych prac rozwojo-wych w dziedzinie wysokonapi´-ciowych lamp rtćiowych. To w∏a-Ênie wtedy kierujàcy zespo∏em ba-daczy dr Uno Lamm zdoby∏ miano„ojca techniki HVDC”.

Nadszed∏ czas przetestowaniatechnologii przy wy˝szych pozio-mach mocy. Wspólnie ze szwedz-kim Paƒstwowym Komitetem ds. Energetyki w 1945 roku firmazbudowa∏a laboratorium badawczeobok du˝ej elektrowni w Trol--lhättan, która by∏a g∏ównym do-stawcà energii. Do testów udo-st´pniono te˝ 50-kilometrowy od-cinek linii przesy∏owej. W wyniku prób prowadzonychprzez nast´pne lata szwedzki Paƒ-stwowy Komitet ds. Energetyki za-mówi∏ w 1950 roku sprz´t do zbu-dowania pierwszej na Êwiecie prze-sy∏owej linii HVDC. Po∏o˝onana dnie Ba∏tyku linia mia∏a po∏àczyçwysp´ Gotlandi´ z resztà Szwecji. Realizujàc zamówienie firma zinten-syfikowa∏a prace rozwojowe nadprostownikiem rtćiowym i wyso-konapićiowymi kablami na pràdsta∏y, a tak˝e zainicjowa∏a projekto-

wanie niezb´dnych elementówprzekszta∏tników DC-AC. Zwi´kszony wysi∏ek zaowocowa∏wkrótce powstaniem nowych mo-deli transformatorów, prostowni-ków, prze∏àczników i sprz´tu kon-trolno-pomiarowego. Do nowych systemów DC mog∏yznaleêç zastosowanie tylko niektó-re elementy istniejàcej technologiiAC i praktycznie kompletna nowatechnologia musia∏a zostaç stwo-rzona od podstaw. Zespó∏ specjali-stów pracujàcy w miejscowoÊciLudvika pod kierunkiem dr. ErichaUhlmanna i dr. Harry’ego Forsel-la musia∏ si´ zmierzyç z wielomaz∏o˝onymi problemami. W koƒcuwypracowano koncepcj´ realizacjilinii przesy∏owej na Gotlandi´. Oka-za∏a si´ wielkim sukcesem i do dzi-siaj pozosta∏a praktycznie niezmie-niona!

Linia na Gotlandi´ musia∏a byç po-∏o˝ona na dnie morza, tak wićtrzeba by∏o wyprodukowaç pod-wodny kabel wysokonapićiowyna pràd sta∏y. Wykorzystujàc poten-cja∏ rozwojowy klasycznego kablaz izolacjà z papieru impregnowane-go (u˝ywanego od 1895 roku w li-niach energetycznych 10 kV AC)wkrótce opracowano kabel na pràdsta∏y o napićiu 100 kV. Wreszcie w 1954 roku, po czterechlatach wdra˝ania innowacji, liniana Gotlandi´ zosta∏a oddanado u˝ytku. Mo˝na nià by∏o przesy-∏aç moc 20 MW (nat´˝enie 200 A przy napićiu 100 kV). Rozpo-


1954 R., ZESPÓ¸ LAMP RT¢CIOWYCH

PIERWSZEJ LINII HVDC NA GOTLANDI¢PIERWSZY NA ÂWIECIE ZESTAW ZAWORÓW TYRYSTOROWYCH

UZUPE¸NIAJÑCYCH ZAWORY RT¢CIOWE LINII GOTLAND 1

ABB Review

W przesz∏oÊciprzesy∏anie energiitechnologià HVDCby∏o hamowane

brakiem niezawodnychprzetworników

Taki kabelwykorzystanow linii BalticCable HVDC, ∏àczàcej Niemcy zeSzwecjà, dla mocy 600 MW.

Rozwój tech-nologii kabliHVDC LightTM

umo˝liwi∏ ∏à-czenie ze sobàsieci energe-tycznych od-dzielonych g∏´bokimi wodami.

Kabel làdowy do systemówHVDC Light™

Podwodny kabel HVDC

RAPORT SPECJALNY

cz´∏a ona nowà er´ w bran˝y prze-sy∏u energii elektrycznej. Oryginalna linia zasilajàca Gotlandi´pomyÊlnie s∏u˝y∏a 28 lat, zosta∏a wy-cofana z eksploatacji w 1986 roku.W mi´dzyczasie wy-sp´ po∏àczonoz resztà Szwecjidwoma nowymi li-niami zbudowanymiw latach 1983 i 1987.

Na poczàtku lat 50. tak˝e zarzàdysieci energetycznych we Francjii Wielkiej Brytanii postanowi∏y po∏à-czyç sieci obu krajów podmorskimkablem przez kana∏ La Manche.Wybrano po∏àczenie typu HVDC.Firma zdoby∏a drugie zamówieniena dostaw´ takiego po∏àczenia,tym razem o nominalnym poziomiemocy 160 MW. Sukces odniesiony podczas realiza-cji wczeÊniejszych projektów spo-wodowa∏ szersze zainteresowaniena ca∏ym Êwiecie. W dekadzie lat60. zbudowano kilka dalszych po∏à-czeƒ HVDC: kabel Konti-Skan ∏àczà-cy Dani´ ze Szwecjà, kabel Sakumaw Japonii (z konwerterami cz´stotli-woÊci 50/60Hz), kabel ∏àczàcy pó∏-nocne i po∏udniowe wyspy Nowej

Zelandii, kabel ∏àczàcy Sardyni´z kontynentalnymi W∏ochami orazkabel ∏àczàcy wysp´ Vancouverz kontynentalnà Kanadà.

Najwi´kszà linià przesy∏owàHVDC opartà na lampach rtćio-wych, w budowie których uczestni-czy∏o ABB, by∏a linia Pacific Intertiew Stanach Zjednoczonych. Pier-wotnie oddano do u˝ytku lini´ o no-minalnej mocy 1440 MW, a nast´p-nie podwy˝szono jà do 1600 MWprzy napićiu ±400 kV. Jej pó∏nocnyterminal znajdowa∏ si´ w Dallesw stanie Oregon, zaÊ po∏udniowyw Sylmar na pó∏nocnym skraju za-toki Los Angeles. Lini´ zbudowanowe wspó∏pracy z firmà GeneralElectric i uruchomiono w 1970 r. ¸àcznie firma zainstalowa∏a osiemlinii przesy∏owych HVDC opartychna lampach rtćiowych. ZdolnoÊciprzesy∏owe tych linii si´gn´∏y 3400MW. Chocia˝ wi´kszoÊç z nich zo-

sta∏a nast´pnie wymieniona bàdêzmodernizowana z u˝yciem prze-tworników tyrystorowych, niektórepracujà do dziÊ dzieƒ, przez 34 lata.

Technologia budowy li-nii przesy∏owych HVDCw oparciu o lampy rt´-ciowe wkrótce rozwi-ni´to, niemniej do koƒ-ca nie przezwyci´˝ononiektórych jej s∏aboÊci.Jednà z nich by∏o nie-

przewidywalne dzia∏anie samychlamp – zdarza∏y si´ przebiciapod wp∏ywem napićia. Ponadto,k∏opotliwa by∏a wymagana okreso-wa obs∏uga lamp rtćiowych, pod-czas której absolutna czystoÊç by∏aistotnym czynnikiem. Tak wić po-˝àdany by∏ element prostujàcy, po-zbawiony tych wad.

Wiele nowych mo˝liwoÊci poja-wi∏o si´ przed energetykà wrazz wynalezieniem w 1957 roku tyry-storów pó∏przewodnikowych. Bar-dzo szybko dostrze˝ono, jak obie-cujàcym polem zasto-sowaƒ dla nowego ele-mentu pó∏przewodniko-wego by∏a technologiaHVDC. Firma dzia∏a∏a ju˝


Wynalezienie tyrystorówpó∏przewodnikowych da∏o

energetyce nowe mo˝liwoÊci

linii Cross Sound Cable w Shoreham,USA (system typu HVDC Light TM, zdolnoÊç przesy∏owa 330 MW).

STACJA PRZEKSZTA¸TNIKOWA

na polu pó∏przewodni-ków i szybko podj´∏aprace, majàce na celuzastàpienie lamp rtćio-wych wysokonapići-

owymi tyrystorami. Wiosnà 1967 r.zastàpiono jednà z lamp pracujà-cych w linii na Gotlandi´ ta-kim tyrystorem. By∏o topierwsze przemys∏owe za-stosowanie tyrystoraw technice HVDC. Ju˝po rocznym okresie prób-nym szwedzki PaƒstwowyKomitet ds. Energetyki za-mówi∏ komplety tyrysto-rów do obu stacji przetworni-ków, które mia∏y podwy˝szyç zdol-noÊci przesy∏owe linii o 50 procent.

Mniej wićej w tym samym czasiezacz´to sprawdzaç, czy podmorskikabel na Gotlandi´, pracujàcy do-tàd bezproblemowo przy napićiu100 kV, nie móg∏by przesy∏aç pràduprzy napićiu 150 kV, co warunko-wa∏o zwi´kszenie mocy przesy∏a-nych przez lini´. Próby powiod∏y sií od tego czasu kabel pracowa∏z nat´˝eniem pola elektrycznego

w izolacji si´gajàcym 28 kV/mm, codo dziÊ jest wartoÊcià rekordowà,jeÊli chodzi o du˝e kable HVDC.

Nowe zestawy zaworów tyrysto-rowych po∏àczono szeregowo z ist-niejàcymi zestawami zaworów rt´-

ciowych, podwy˝szajàc w ten spo-sób napićie pracy ze 100 do150 kV. Tak zmodernizowany sys-tem oddano do u˝ytku wiosnà1970 roku. By∏ to kolejny Êwiatowyrekord osiàgni´ty przez lini´ przesy-∏owà na Gotlandi´.

Wraz z powstaniem tyrystorówmo˝na by∏o uproÊciç konstrukcj´stacji przekszta∏tnikowych. Dlate-go elementy pó∏przewodnikowestosowano póêniej we wszystkich

budowanych liniach HVDC. Od te-go czasu inne firmy zainteresowa∏ysi´ dziedzinà pó∏przewodników. Fir-ma Brown Boveri (BBC), która póê-niej po∏àczy∏a si´ z ASEA tworzàcABB, podj´∏a w po∏owie lat 70.wspó∏prac´ z firmami Siemens

i AEG. Zaowocowa∏o to bu-dowà linii HVDC CahoraBassa o zdolnoÊci przesy∏o-wej 1920 MW, która po∏à-czy∏a Mozambik z Po∏udnio-wà Afrykà. Ta sama grupafirm zbudowa∏a póêniejw Kanadzie lini´ Nelson Ri-ver 2 o zdolnoÊci przesy∏o-wej 2000 MW. W tym ostat-

nim przedsi´wzićiu po raz pierw-szy zastosowano prostowniki wy-sokonapićiowe ch∏odzone wodà.

Pod koniec lat 70. ukoƒczono kilkanowych projektów: lini´ Skagerrak∏àczàcà Dani´ z Norwegià, lini´ In-ga-Shaba w Kongu oraz CU Projectw USA. W latach 80. dwukrotnierozbudowywano przy u˝yciu tyry-storów lini´ Pacific Intertie, pod-wy˝szajàc jej zdolnoÊci przesy∏owedo 3100 MW przy napićiu ±500 kV.


ABB Review

Projekt Itapu stanowi∏ogromne wyzwanie,

zapoczàtkowa∏ nowoczesnàer´ technologii HVDC

w miejscowoÊci Foz do Igua˜u. Z ty∏uelektrownia Itaipu o mocy 12 600 MW.

STACJA PRZEKSZTA¸TNIKÓW

RAPORT SPECJALNY

(Obecnie firma ABB modernizujeterminal Sylmar tej linii, wymienia-jàc przekszta∏tniki i systemy kontro-lno-pomiarowe.)

Kontrakt na najpot´˝niejszà spo-Êród dotychczas zbudowanych li-nii, Itaipu w Brazylii (zdolnoÊci prze-sy∏owe 6300 MW), zosta∏ podpisa-ny z konsorcjum zawiàzanym przezfirmy ASEA i PROMON w 1979 ro-ku. Linia zosta∏a zbudowana i odda-na do u˝ytku w kilku etapach (lata1984 i 1987). Pe∏ni ona kluczowà ro-l´ w energetyce brazylijskiej, pokry-wajàc du˝à cz´Êç zapotrzebowaniaaglomeracji São Paulo na energiélektrycznà. Skala i techniczna z∏o˝onoÊç projek-tu Itaipu stanowi∏a znaczne wyzwa-nie i dlatego to przedsi´wzićiemo˝e byç uwa˝ane za poczàtek erynowoczesnej techniki HVDC. Do-

Êwiadczenie zdobyte podczas tejrealizacji w niema∏ym stopniu przy-czyni∏o si´ do wielu dalszych zamó-wieƒ na linie przesy∏owe HVDC,które firma ABB zdoby∏a w nast´p-nych latach. Najwi´kszym wyzwaniem po Itaipuby∏a niewàtpliwie linia Québec--New England o zdolnoÊci przesy∏o-wej 2000 MW. By∏ to pierwszy zbu-dowany na Êwiecie du˝y systemHVDC o wielu terminalach.

W miar´ jak ros∏y napićia pracystacji przekszta∏tnikowych musia∏yte˝ wzrastaç poziomy mocy i na-pi´ç, przy których pracowa∏y kable

w liniach HVDC. Najpot´˝niejszepodwodne kable HVDC majà nomi-nalne parametry pracy 600 MWprzy napićiu 450 kV. Najd∏u˝szetakie kable ∏àczà Szwecj´ z Niemca-mi (linia Baltic Cable, 230 km)i Szwecj´ z Polskà (linia SwePol,260 km).

Wi´kszoÊç obecnie budowanychstacji przekszta∏tnikowych liniiHVDC ciàgle jest oparta na tej sa-mej zasadzie, która zaowocowa∏atak du˝ym sukcesem w przypadkupierwszej linii na Gotlandi´ z 1954roku. Pierwszà du˝à zmianà by∏owprowadzenie tyrystorów wewczesnych latach 70. Na poczàtkuby∏y one ch∏odzone powietrzemi zaprojektowane do pracy w po-mieszczeniach zamkni´tych.Wkrótce pojawi∏y si´ zaworydo u˝ytku zewn´trznego, ch∏odzo-

ne i izolowane olejem. Wszystkieobecnie produkowane zaworyHVDC sà ch∏odzone wodà.

Dobrym przyk∏adem nowoczesnejtechniki HVDC mogà byç linie bu-dowane przez firm´ ABB dla elek-trowni wodnej Three Gorges w Chi-nach. W 1995 r. firma ABB zaprezentowa-∏a nowà generacj´ stacji prze-kszta∏tnikowych do linii HVDC. Sta-cje HVDC 2000 zosta∏y zaprojekto-wane tak, aby spe∏niç zaostrzonewymagania dotyczàce zak∏óceƒelektrycznych, zapewniç lepszà sta-bilnoÊç dynamicznà w przypadku

braku wystarczajàcej mocy zwar-ciowej, lepiej dopasowaç si´do ograniczonej przestrzeni i skró-ciç czas dostaw. Kluczowà cechà charakterystycznàw stacjach HVDC 2000 by∏o zasto-sowanie przekszta∏tników komuta-torowych pojemnoÊciowych (con-denser commutated converters,CCC). W istocie jest to pierwszafundamentalna zmiana wprowa-dzona do technologii HVDCod 1954 roku!

W stacjach HVDC 2000 zastoso-wano te˝ inne innowacje ABB, np.p∏ynnie strojone d∏awiki AC (ConTu-ne), aktywne filtry DC, zewn´trzneprostowniki HVDC izolowane po-wietrzem, w pe∏ni cyfrowy systemsterujàcy MACH2™. Pierwszym projektem, w którym za-stosowano stacje HVDC 2000

z przekszta∏tnikami CCC i zewn´trz-nymi prostownikami, by∏ terminalGarabi na linii Interconnection ∏à-czàcej Brazyli´ z Argentynà (zdol-noÊç przesy∏owa 2200 MW).

Przez ostatnie 50 lat technologiaHVDC dojrza∏a i obecnie mo˝naprzy jej zastosowaniu przesy∏açenergi´ elektrycznà na du˝eodleg∏oÊci z bardzo ma∏ymi strata-mi. Powstaje pytanie o prawdopo-dobne przysz∏e kierunkirozwoju tej techniki. Wyobra˝ono sobie, ˝etechnologia HVDC mo-g∏aby jeszcze raz wziàç


Tyrystory pozwoli∏y

znacznie uproÊciç konstrukcj´

stacji przekszta∏tnikowych

STACJA PRZEKSZTA¸TNIKOWA LINII PRZESY¸OWEJ HVDC BALTIC CABLE


wzór z nap´dów prze-mys∏owych. W takichnap´dach tyrystory ju˝dawno zastàpiono przezpó∏przewodnikowe fa-

lowniki VSC (voltage source co-nverters), które mo˝na nie tylkow∏àczaç, lecz tak˝e wy∏àczaç w do-wolnym momencie cyklu. Wnios∏yone wiele korzyÊci do dziedziny ste-rowania nap´dami przemys∏owy-mi. Zdano sobie spraw´, ˝e falow-niki VSC mogà mieç zastosowanietak˝e w energetycznych syste-mach przesy∏owych. Jednak˝e za-adaptowanie ich do systemówHVDC nie jest ∏atwe, gdy˝ wià˝e si´to nie tylko z zamianà elementówprostujàcych, lecz wymusza zmia-n´ ca∏ej technologii.

Po rozpocz´ciu prac badawczo--rozwojowych nad przekszta∏tni-kami VSC firma ABB dosz∏ado wniosku, ˝e najbardziej obiecu-jàcy spoÊród innych dost´pnychproduktów pó∏przewodnikowychjest tranzystor z izolowanà bramkà(insulated gate bipolar transistors,IGBT). Przede wszystkim tranzy-story IGBT mogà byç sterowaneniezwykle niskimi mocami, coumo˝liwia ich szeregowe ∏àczenie.Niestety, w zastosowaniach HVDCliczba po∏àczonych w szereg tran-zystorów IGBT musia∏aby byço wiele wi´ksza ni˝ w przypadkunap´dów przemys∏owych.

W roku 1994 firma ABB skoncen-trowa∏a swe prace badawczo-ro-zwojowe dotyczàce przekszta∏tni-ków VSC na projekcie, w którymdwa takie przekszta∏tniki opartena tranzystorach IGBT mia∏y obs∏u-giwaç niewielkà lini´ HVDC. Na potrzeby tego projektu udost´p-niono istniejàcà 10-kilometrowà li-ni´ AC w Êrodkowej Szwecji. Pod koniec roku 1996, po wyczer-pujàcych testach laboratoryjnych,sprz´t zainstalowano w tereniesprawdzenia w warunkach eksplo-atacyjnych. Poczynajàc od roku1997 pierwszy w Êwiecie systemVSC HVDC, nazwany HVDC Li-ght™, rozpoczà∏ przesy∏anie energiimi´dzy miejscowoÊciami Hellsjöni Grängesberg na terenie Szwecji. W mi´dzyczasie wp∏yn´∏y zamó-wienia na siedem dalszych syste-mów tego typu. Obecnie szeÊçz nich jest eksploatowanychw Szwecji, Danii, USA i Australii.Systemy HVDC Light sà dost´pnez parametrami nominalnymi w za-kresie do 350 MW±150 kV. Do dziÊ firma ABB jest jedynà, któ-ra opracowa∏a i wybudowa∏a syste-my przesy∏owe HVDC z przekszta∏t-nikami VSC.

Do zalet systemu HVDC Light™nale˝y zaliczyç popraw´ stabilno-Êci, lepszà kontrol´ mocy biernejna obu koƒcach linii przesy∏owej,mo˝liwoÊç pracy przy bardzo ni-skich poziomach mocy zwarciowejoraz mo˝liwoÊç startowania bez za-silania (blackstart). Kabel stosowa-ny w systemie HVDC Light™ jestwykonany z polimerów, a w zwiàz-ku z tym jest bardzo mocny i odpor-ny. Pozwala to stosowaç go nawettam, gdzie niesprzyjajàce warunkinara˝ajà inne kable na nadmierneryzyko uszkodzeƒ. T∏oczone kablepozwalajà ponadto na ekonomicz-nie uzasadnione u˝ycie na làdzienawet w przypadku bardzo d∏ugichlinii HVDC. Przyk∏adem mo˝e tu byç180-kilometrowa linia Murraylink ty-

ABB Review

Wprowadzenie przekszta∏tnikówkomutatorowych pojemnoÊcio-

wych by∏o pierwszà wielkà zmianà wprowadzonà

do technologii HVDC od 1954 r.

STACJA PRZETWORNIKOWA HVDC

KABEL HVDC ¸ÑCZÑCY LONG ISLAND ZE STANEM CONNECTICUT W USA UK¸ADANO ZE SPECJALNEGO OKR¢TU SEA SPIDER

RAPORT SPECJALNY


pu HVDC Light™ po∏o˝ona w Au-stralii. Systemy przesy∏owe HVDC prze-sz∏y d∏ugà drog´ od pierwszej liniina Gotlandi´. Ale jakà majà przy-sz∏oÊç?

Podstawowa cz´Êç potrzeb prze-sy∏owych prawdopodobnie jeszczeprzez wiele lat b´dzie zaspokajanatechnologià tyrystorowà – nieza-wodnà, tanià, obarczonà niskimistratami. Podwy˝szanie napićiapracy jest stale po˝àdane, jako ˝ewy˝sze napićie oznacza mo˝li-woÊç przesy∏ania wi´kszych mocyi mo˝liwoÊç budowania d∏u˝szychlinii przesy∏owych.

Technologia HVDC Light™ ma du-˝y potencja∏ rozwojowy. Jednymz kierunków rozwoju mog∏oby byçdà˝enie do uzyskania wy˝szych na-pi´ç pracy i przesy∏ania wi´kszychmocy, ale jest tu te˝ pole do zasto-sowaƒ dla niskich mocy przesy∏a-nych przy stosunkowo wysokich

napićiach z mniejszych generato-rów do odbiorników o ni˝szym za-potrzebowaniu na moc.

Rozwój technologii kabli HVDC Li-ght™ umo˝liwi∏ ∏àczenie ze sobàsieci energetycznych oddzielonychbardzo g∏´bokimi wodami, co daw-

niej by∏o nie do pomyÊlenia. Jed-nak najbardziej interesujàce per-spektywy technologii HVDC Light™sà zwiàzane z jej potencja∏em w bu-dowie systemów wieloterminalo-wych. Po pewnym czasie ta tech-nologia mo˝e staç si´ alternatywàdla linii przesy∏owychpràdu przemiennego,które zdominowa∏y sek-tor energetyczny.

PRODUKCJA PODZESPO¸ÓW SYSTEMU HVDC W SZWECJI

Zespó∏ prostownikowy systemuprzesy∏ania energii HVDC Light

WIZJA ARTYSTYCZNA


Inwestycje

Firmy zajmujàce si´ dystrybucjà i przesy∏aniemenergii elektrycznej przyk∏adajà du˝à wag´ do sprawnoÊci oraz wytrzyma∏oÊci urzàdzeƒ energetycznych. Dotyczy to zw∏aszcza transforma-torów mocy, które sà kosztowne i pracujà w trudnych warunkach. Niezb´dne jest wi´c stosowanie urzàdzeƒ monitorujàcych ich prac´

System TEC

Inteligentne

PRÓBY EKSPLOATACYJNE PODZESPO¸ÓW ELEKTRONICZNYCH SYSTEMU TEC W PE¸NI POTWIERDZI¸Y ZDOLNOÂå SYSTEMU DO PRACY W KA˚DYCH WARUNKACH.

transformatory

onwencjonalne systemywystarcza∏y w przesz∏oÊci,gdy transformatory by∏ymniej obcià˝one i okreso-

wo przeglàdane. Od wspó∏cze-snych transformatorów mocy wy-maga si´ bezawaryjnej i ciàg∏ej pra-cy pod maksymalnym obcià˝eniem.Wymaga to instalowania nowocze-snych elektronicznych uk∏adów ste-rowania i monitorowania. Takimsystemem jest Trafostar ElectronicControl (TEC) stworzony przez ABB.Monitoruje on stan transformatora,tworzàc jego wirtualny obraz. Otrzy-mane dane s∏u˝à do optymalizacjich∏odzenia i stanowià podstaw´do planowania przeglàdów. TECumo˝liwia wykrycie warunków awa-ryjnych i w∏aÊciwà reakcj´ jeszczeprzed awarià transformatora.

Coraz wi´cej transformatorówmocy wyposa˝anych jest w urzà-dzenia monitorujàce. Jednak

KWTR

ZASADNICZE PARAMETRY SÑ WYÂWIETLANE NA P¸YCIE CZO¸OWEJ KONTROLERA TEC LUB NA EKRANIE KOMPUTERA


w przypadku powstania warunkówawaryjnych wi´kszoÊç z nich niejest w stanie zaproponowaç kon-kretnego rozwiàzania. T niedogod-noÊç likwiduje w∏aÊnie system TEC,który zbiera dane z kilku uniwersal-nych czujników, natomiast pozosta-∏e parametry oblicza na podstawiemodelu matematycznego transfor-matora.

Wymaga∏o to stworzenia przezABB elektronicznego interfejsu,przez który mogà si´ komunikowaçnast´pujàce urzàdzenia:

■ aparatura monitorujàca i diagno-zujàca stan transformatora i jegopodzespo∏ów■ szafa sterownicza ■ nap´d prze∏àcznika zaczepów■ ogólny system zabezpieczeƒ. Poprzez ten interfejs TEC udost´p-nia informacje o aktualnym stanietransformatora, dzi´ki czemu mo˝-na wyd∏u˝yç czas ˝ycia urzàdzenia,obni˝yç koszty eksploatacyjnei zmniejszyç przerwy w dzia∏aniu.

Transformatory mocy doskonalenadajà si´ do integracji w ramachIndustrial IT z procesami bizneso-wymi zak∏adów energetycznych,natomiast TEC jest idealnym Êrod-kiem do zrealizowania takiej inte-gracji. Dlatego TEC b´dzie certyfi-kowany do wymogów Industrial IT– Poziom 2. Oznacza to, ˝e b´dziezdolny nie tylko ∏àczyç si´ z dowol-nym systemem wykonanym w ar-chitekturze Industrial IT, korzystaç

z dostarczanych przez niego infor-macji i wspó∏pracowaç z nim, lecztak˝e poprzez okreÊlone protoko∏ywymieniaç z nim poszerzone zesta-wy danych (np. dane o stanie urzà-dzenia, dane konserwacyjne itp.).

Kontrola temperatury opartana przewidywaniu przecià˝eƒi obliczeniach punktów krytycz-nych w uzwojeniach umo˝liwiawyliczenie pozosta∏ego u˝ytecz-nego czasu pracy transformatorazgodnie z najnowszymi standar-dami IEC i IEEE.

Interfejs u˝ytkownika pracujew Êrodowisku Windows. Na ekra-nie komputera wyÊwietlany jest ry-sunek transformatora oraz wartoÊcipodstawowych parametrów eks-ploatacyjnych, takich jak tempera-tura oleju w zbiornikach, temperatu-ra trzech najgor´tszych punktóww uzwojeniach, moc pozorna, pozy-cja i dzia∏anie prze∏àcznika zacze-pów. Mo˝na wyÊwietliç na dowol-nym komputerze ca∏à dokumenta-cj´ transformatora lub prze∏àcznikazaczepów, a tak˝e obejrzeç filmy in-strukta˝owe. System TEC rejestruje równie˝ od-chylenia od normalnych warunkóweksploatacyjnych. Zapisane danemogà stanowiç podstaw´ do usta-lenia pierwotnej przyczyny awariitransformatora. Podczas pracy prze∏àcznika zacze-pów sygnalizator Êwietlny identyfi-kuje najbardziej zu˝yty styk w prze-∏àczniku. Pozwala to wymieniç zu˝y-

te cz´Êci, zanim ulegnà zniszcze-niu. Tak˝e wymiana oleju jest uza-le˝niona od stopnia zawilgoceniawyliczonego na podstawie wska-zaƒ czujnika temperatury i (opcjo-nalnie) czujnika wilgotnoÊci w ko-morze prze∏àcznika zaczepów. Ró˝norodne póby przeprowadzonew wielu cz´Êciach Êwiata wykaza∏y,˝e system TEC jest dobrze dosto-sowany do pracy w podstacjachtransformatorowych i jednoczeÊnieodporny na drgania i zak∏óceniaelektromagnetyczne.

Andrzej Gabler

W GRAFICZNYM INTERFEJSIE WYÂWIETLA SI¢ MODEL TRANSFORMATORA I PODSTAWOWE DANE EKSPLOATACYJNE

TEC trafi∏ na Bia∏oruÊ

Fabryka transformatorów ABB w ¸odzi wyprodukowa∏a

i dostarczy∏a dwa transformatorymocy (16 MVA ka˝dy), wyposa˝o-ne w system TEC, bia∏oruskiej fir-mie Dru˝ba Gomel. B´dà zasila∏ystacj´ przetaczania ropy naftowejrurociàgu Przyjaêƒ w Kobryniu. Podpisano te˝ kontrakt na dosta-w´ kolejnych czterech transfor-matorów – b´dà wykorzystywaneprzez ten sam rurociàg, alew miejscowoÊciach Turov (dwa o mocy 20 MVA) i Gomel(ka˝dy o mocy 25 MVA). Za zakupem transformatorów mocywyposa˝onych w system TECprzemówi∏a ich zwi´kszona niezawodnoÊç. A za ewentualne przerwy w dostawie ropy trzebap∏aciç wysokie odszkodowania.

U˚YTKOWNIK SYSTEMU MA ¸ATWY DOST¢P DO SZCZEGÓ¸OWYCH INFORMACJI I DOKUMENTACJI

TEC ZBIERA DANE POTRZEBNE DO STEROWA-NIA TRANSFORMATOREM Z KILKU CZUJNIKÓW


Technologie

Coraz lepiej potrafimy wszystko zmierzyç i zwa˝yç.Jednak sztuka interpretacji wyników dla wielu pozostaje nieosiàgalna. Dzi´ki ABB powsta∏ointeligentne oprogramowanie, które interpretujeuzyskane wyniki i stawia diagnoz´

Oprogramowanie TrigIT

Ten wykresoznacza, ˝e...

TRIGIT TO INTELIGENTNY SYSTEM PRZYSZ¸OÂCI

rawid∏owa praca wielu urzà-dzeƒ zale˝y od ich stanu tech-nicznego. Trudno si´ wić dzi-wiç, ˝e kluczowe dla procesu

maszyny wyposa˝ane sà w mierniki,które o parametrach pracy urzàdze-nia potrafià powiedzieç wszystkoi o ka˝dej porze. – To troch´ tak, jak-byÊmy przez ca∏y czas wykonywalisobie badanie EKG – t∏umaczy Micha∏Orkisz z krakowskiego Centrum Ba-dawczego ABB. – Ale tak naprawdńiewielu z nas mo˝e dowiedzieç sićzegoÊ z wykreÊlonych krzywych;dopiero lekarz-specjalista potrafi, pa-trzàc na wykres, powiedzieç, ˝e ma-my np. k∏opoty z zastawkà – dodaje.

Analogia wydawaç by si´ mog∏aodleg∏a, jednak w pe∏ni oddaje war-

toÊç najprecyzyjniejszego nawet po-miaru. Dlatego te˝ pomocnà d∏oƒw stron´ u˝ytkowników urzàdzeƒ wy-ciàgn´∏a firma ABB, tworzàc systemdiagnostyczny z zaawansowanymprocesem interpretacji wyników.Oprogramowanie do systemu po-wsta∏o w Krakowie, a pracami kiero-wa∏ w∏aÊnie dr Micha∏ Orkisz. Rozwià-zanie jest ju˝ testowane na generato-rze turbiny wiatrowej o mocy 2 MWw Pori w Finlandii.

TrigIT – bo tak nazywa si´ opro-gramowanie – pracujezdalnie, umo˝liwiajàc anali-z´ stanu generatora, znacz-nie efektywniejsze rozpozna-wanie usterek oraz przechowy-wanie i zarzàdzanie uzyskiwa-nymi danymi. Samo wykony-wanie pomiarów pozostaje po-za zainteresowaniem systemu.Wszystkie dane sà dostarcza-ne do TrigIT z zewnàtrz, to u˝yt-kownik podejmuje decyzj´, coi jak powinno byç monitorowa-ne. – Nowatorstwem tego roz-wiàzania jest nie tylko znacznierozwini´ta inteligencja syste-mu, ale równie˝ umiej´tnoÊçgromadzenia i odnoszenia

do siebie ró˝nych danych, dotyczà-cych tego samego urzàdzenia, np.poziomu wibracji silnika i stanu izola-cji jego zwojów – t∏umaczy dr Orkisz.– Poza tym, TrigIT mo˝e wspó∏praco-waç z innymi systemami, chocia˝byz systemem zarzàdzania produkcjà

w fabryce. Umo˝liwia tooperatorowi nie tylko kon-

trol´ procesu wytwórcze-go, ale równie˝ pozwala

na wglàd w aktualny stan ma-szyn bioràcych w nim udzia∏.

Przechowywanie pozyskanychdanych to jedna z za∏o˝onych funk-

cjonalnoÊci systemu. Pozwala tona ocen´ pracy urzàdzenia w czasieoraz na powrót do wyników pomia-rów z dowolnego momentu. Ma tokolosalne znaczenie w przypadkuniespodziewanej awarii, mo˝na bo-wiem podejrzeç, co dzia∏o si´ z urzà-dzeniem w chwili uszkodzenia.

Komercyjnym wdro˝eniem pro-duktu zajmuje si´ Pasi Paloheimoz ABB Electrical Machines w Finlan-dii. Na poczàtek firma chce wejÊçw cztery sektory: silniki elektrycznei generatory, falowniki, azipody (silni-ki okr´towe) oraz serwis urzàdzeƒ.

P

Micha∏ Orkisz

Jest zwiàzanyz Centrum Badaw-

czym ABB od 1998roku, wczeÊniej, przez16 lat mieszka∏, uczy∏si´ i pracowa∏ w Sta-

nach Zjednoczonych. Ukoƒczy∏ kil-ka fakultetów i zrobi∏ doktorat z fi-zyki ˝eli w Massachusetts Instituteof Technology (M.I.T.). Po studiachpracowa∏ w firmie, która zajmowa∏asi´ wdra˝aniem technologii ˝eli,póêniej by∏ specjalistà od automa-tyzacji procesów laboratoryjnych,w firmie zajmujàcej si´ genetykà.

Oprogramowanie TrigITjest testowane w Finlandiina generatorze turbinywiatrowej o mocy 3MW.


W Warszawie i L´borkudzia∏ajà zespo∏y serwi-sowe ABB, Êwiadczàce

liczne us∏ugi napraw gwarancyj-nych i pogwarancyjnych aparaturywysokich i Êrednich napi´ç.Zespo∏y te zajmujà si´ te˝ moderni-zacjà istniejàcej aparatury, monta-˝em i rozruchem nowej oraz za-pewniajà dostaw´ cz´Êci zamien-

nych. Klientami Dzia∏u Serwisu sàprzede wszystkim Zak∏ady Energe-tyczne, Polskie Sieci Energetyczne,Elektrownie i Elektrociep∏ownie,Zak∏ady Przemys∏owe oraz du˝eobiekty handlowe majàce w∏asnerozdzielnie. Wysokà jakoÊç us∏ug Dzia∏u Serwi-su zapewnia:■ u˝ywanie oryginalnych

cz´Êci zamiennych,■ stosowanie materia∏ów zgod-

nych z dokumentacjà konstruk-cyjno-technologicznà,

■ korzystanie z oryginalnej dokumentacji konstrukcyjnej,

■ odpowiednie zaplecze oraz wiedz´ technicznà,

■ wieloletnie doÊwiadczenie pracowników serwisu.

Andrzej Gabler

Us∏ugi ABB

Serwis aparaturyelektroenergetycznej

Grupa Serwisowa

w Warszawie

Zespó∏ w Warszawie, którego kierownikiem jest

Waldemar Ga∏a, oferuje liczneus∏ugi, zwiàzane z obs∏ugàgwarancyjnà i pogwarancyjnàaparatury WN i SN, produko-wanej przez ABB oraz przezdawny ZWAR (w tym wy∏àcz-niki ma∏oolejowe, pró˝nioweoraz z gazem SF6). Istotnymelementem dzia∏alnoÊci jestte˝ modernizacja oraz retrofitaparatury elektroenergetycz-nej u˝ytkowanej w Polsce.Grupa wspó∏pracuje ÊciÊle z Dzia∏em Stacji i SystemówElektroenergetycznych w Krakowie przy uruchamia-niu nowych obiektów, zajmu-jàc si´ m.in. monta˝em wy-∏àczników LTB, od∏àcznikóworaz modu∏ów PASS i COM-PASS. Zespó∏ Êwiadczy us∏ugi na terenie ca∏ej Polski.

Grupa Serwisowa

w L´borku

SzeÊcioosobowy zespó∏,którym kieruje Marian

Klein, jest odpowiedzialnyza przeglàdy, naprawy orazmodernizacj´ od∏àczników(na napi´cia 110-420 kV) typu ONI, ONIII oraz ONS,a tak˝e nap´dów i uziemni-ków wyprodukowanych przezfabryk´ ABB (dawniej ZWAR)w L´borku. Zespó∏ wspó∏pra-cuje te˝ z oddzia∏em w Krako-wie przy uruchomieniach nowych obiektów. 80 procentdzia∏alnoÊci stanowi moderni-zacja od∏àczników, która obej-muje diagnoz´ aparatury, pro-pozycj´ zakresu remontu orazprzeprowadzenie odpowied-nich robót. Zespó∏ wykonujeprace na terenie ca∏ego kraju.

MODU¸ PASS NA STACJI PIOTRKÓW ZAINSTALOWANY PRZEZ DZIA¸ SERWISU ABB

jest powszechnie u˝ytkowany przez klientóww Polsce. Dzia∏ Serwisu dysponuje pe∏nym asorty-mentem cz´Êci zamiennych do tego wy∏àcznika.

WY¸ÑCZNIK SCI

Wi cej informacji: ul. ˚egaƒska 1, 04-713 Warszawatel.: (22) 51 52 544, 0 601 88 92 17 (ca∏odobowo)0 601 245 673 (ca∏odobowo)

ul. B. Krzywoustego 1, 84-300 L´borktel.: fax: (59) 863 16 63/605 889 501 (ca∏odobowo)0 605 889 502 – 504

Nap´dy ABB

Technologie

innowacje


Oszcz´dne

Firma VTS Climawprowadzi∏ado standardowegowyposa˝enia swoichurzàdzeƒ zespo∏ywentylatorowez nap´dem ABB. To rozwiàzanie przynios∏o du˝eoszcz´dnoÊci

MODU¸ CENTRALI KLIMATYZACYJNEJ VTS CLIMA

oj´cie „oszcz´dna centra-la klimatyzacyjna” nie po-winno byç kojarzonez uk∏adem, który zosta∏

wyposa˝ony w minimalnà liczb´elementów s∏u˝àcych do obróbkipowietrza, a tym samym, pozor-nie z minimalnym kosztem urzà-dzenia. Przede wszystkim ma tobyç uk∏ad gwarantujàcy komfortpowietrza w pomieszczeniu,przy wykorzystaniu niezawod-nych, energooszcz´dnych podze-spo∏ów. Dodatkowo centrala mu-si byç ∏atwa w obs∏udze. Dopiero

wówczas mo˝emy mówiço „oszcz´dnej centrali”, która ju˝po krótkiej analizie oka˝e si´ ta-nim rozwiàzaniem, zarównopod wzgl´dem inwestycyjnym,jak i eksploatacyjnym.

Jakie czynniki b´dà mia∏y na towp∏yw? Przede wszystkim stoso-wanie central klimatyzacyjnychelastycznych w monta˝u, wypo-sa˝onych w funkcje odzyskuenergii cieplnej i uk∏ady automaty-ki kontrolno-sterujàcej. Aby jesz-cze bardziej wspomóc prac´ ta-

PW systemach klimatyzacyjnych VTS Clima zastoso-wano jednofazowynap´d ogólnego zastosowania ACS 140 (200-240V)oraz trójfazowy stan-dardowy nap´d ACS 400 (380-415V).

NAP¢DY ABB


kich central, firma VTS Climawprowadzi∏a do standardowegowyposa˝enia urzàdzeƒ w zakresiewydajnoÊci 1000-15000 m3/h ze-spo∏y wentylatorowe z nap´demABB. Podstawowe elementy ze-spo∏u to: efektywny wentylatorbez obudowy Plug Fan, silnik jed-nobiegowy trójfazowy ABB i prze-miennik cz´stotliwoÊci ABB.

Takie rozwiàzanie przynios∏owiele korzyÊci zarówno projektan-tom, jak i u˝ytkownikom. Nowy

typ wentylatora promieniowegoumo˝liwia dowolne kierowaniestrumienia powietrza (przy zmniej-szonym poziomie ha∏asu i oporuprzep∏ywu), co jest istotnym u∏a-twieniem przy projektowaniu sieciwentylacyjnych.

Kompaktowa budowa zespo∏uwentylatorowego zmniejsza d∏u-goÊç centrali klimtyzacyjnej orazjej mas´, a tym samym u∏atwiamonta˝ urzàdzenia. Najwa˝niej-szym jednak aspektem jest ko-niecznoÊç zastosowania prze-miennika cz´stotliwoÊci, dzi´kiktóremu pr´dkoÊç obrotowa wen-tylatora jest dopasowana do wy-maganych parametrów projektusieci wentylacyjnej (wydajnoÊç po-wietrza, opory sieci).

Przemiennik cz´stotliwoÊci wpro-wadzi∏ wiele dodatkowych korzy-Êci:■ Systemy wentylacji o zmien-nym przep∏ywie powietrza.Uk∏ady centralnej obróbki powie-trza w budynku dla grupy po-mieszczeƒ o takim samym obcià-˝eniu cieplnym màjà mo˝liwoÊçswobodnego dostosowania wy-dajnoÊci powietrza systemu kli-matyzacji do bie˝àcych wymo-

gów budynku z punktu widzeniailoÊci „pracujàcych” pomieszczeƒnp. sale wyk∏adowe i kinowe. ■ Korekta zmian w sieci wenty-lacyjnej. W przypadku realizacjiprojektu systemu klimatyzacjiw fazie inwestycyjnej, zmianyw „prowadzeniu sieci wentylacyj-nej nie majà znaczàcego wp∏ywuna ju˝ przygotowanà pod wymogiprojektu, central´ klimatyzacyjnà. ■ Sta∏a wydajnoÊç urzàdzeniapodczas eksploatacji. Z takimrozwiàzaniem najcz´Êciej spotyka-

my si´ w systemach klimatyzacjifunkcji filtracji dok∏adnej z wyko-rzystaniem filtrów absolutnych.Wprowadzenie do uk∏adów auto-matyki dodatkowych elementówkontrolujàcych zmian´ pr´dkoÊcilub oporów przep∏ywu powietrzana skutek pracy filtrów pozwalana utrzymywanie sta∏ych, za∏o˝o-nych parametrów pracy centraliklimatyzacyjnej. Przemiennik mamo˝liwoÊç bezpoÊredniej komuni-kacji oraz rozbudowanà liczb´wejÊç sygna∏owych. ■ Optymalne dostosowanie wy-dajnoÊci centrali do zmiennegozapotrzebowania w jednostceczasu. Takà mo˝liwoÊç stworzypo∏àczenie przemiennika i regula-tora uk∏adu automatyki wyposa˝o-nego w programowalny kalendarzpracy centrali. Najcz´Êciej budy-nek w ciàgu doby nie jest eksplo-atowany w takim samym wymia-rze, a wi´c jego obcià˝enie zmie-nia si´ w czasie. Dzi´ki wprowa-dzeniu kalendarza tygodniowegooraz podzia∏u dnia na strefy czaso-we mo˝na precyzyjnie okreÊliç, ja-ki b´dzie status pracy centrali kli-matyzacyjnej oraz jakie sà wyma-gane parametry powietrza zarów-no pod wzgl´dem jego tempera-tury, wilgotnoÊci, jak i iloÊci. Eko-

nomiczne oszacowanie wydajno-Êci urzàdzenia pozwoli w du˝ymstopniu wp∏ynàç na zapotrzebo-wanie energii elektrycznej wynika-jàcej z pracy zespo∏u wentylatoro-wego oraz zoptymalizowaç zapo-trzebowanie na energi´ cieplnà.

Zastosowanie falownika jakostandard wyposa˝enia centrali kli-matyzacyjnej wcale nie musi ozna-czaç wprowadzenia kosztownegoluksusu. Po∏àczenie wszystkich za-let innowacyjnego zespo∏u wenty-latorowego z pracà przemiennikapozwoli∏o przedstawiç firmie VTSClima rozwiàzanie taƒsze od uk∏a-dów klimatyzacyjnych wyposa˝o-nych w tradycyjne zespo∏y wenty-latorowe z nap´dem pasowymbez wykorzystania falownika.

Marek KupiecProduct Manager VTS Clima

fot.

na k

olum

nach

arc

h. V

TS

To uznany na ca∏ym Êwiecie producent central HVAC przezna-

czonych do ma∏ych i du˝ychobiektów. Firma posiada nowo-

czesny park maszynowy i w pe∏nizrobotyzowane stanowiska

produkcyjne. Uk∏ady automatykiVTS Clima sà produkowane

na bazie podzespo∏ów m.in. ABB. VTS Clima oferuje gotowe uk∏adysterujàce dla ka˝dego wyproduko-

wanego w swoich fabrykachurzàdzenia. Automatyka firmy jest w pe∏ni przystosowana

do pracy w sieciach. Firma wprowadzi∏a przemienniki

cz´stotliwoÊci do standardowychcentral klimatyzacyjnych

w celu sterowania pr´dkoÊcià obrotowà wentylatora.

Standardowe zastosowanie nap´dów ABB ma miejsce w systemach o wydajnoÊci w zakresie 1000-15 000 m3

powietrza/godz.www.vtsclima.com

Nap´dy ABB w wentylato-rach VTS Clima przynios∏y

korzyÊci projektantomi u˝ytkownikom


Prace modernizacyjne trwa∏yprawie osiem miesićyi obejmowa∏y kompletnà re-

nowacj budynku rozdzielni i wy-mian´ instalacji elektroenergetycz-nej wraz z systemem sterowaniai nadzoru. UnowoczeÊniona roz-dzielnia dostarcza pràd do wszyst-kich uj ç, pompowni oraz zak∏a-dów uzdatniania wody nale˝àcychdo Miejskiego Przedsi´biorstwaWodociàgów i Kanalizacji we Wro-c∏awiu na obszarze Mokry Dwór.

Nowo zainstalowane rozdzielni-ce UniSwitch specjalnie dosto-sowano do potrzeb MPWiK. Za-miast standardowych wysuw-nych wy∏àczników pró˝niowychVD4 zastosowano wy∏àczniki wy-suwne HD4 z medium gaszàcymSF6. Wymieniono te˝ ca∏y sys-tem sterowania i nadzoru, po-zwalajàcy na zdalne sterowaniei monitorowanie pracy rozdzielni.Zmodernizowano te˝ kablowniúsytuowanà pod rozdzielnicamiUniSwitch.

Nowa aparatura zajmuje znacz-nie mniej miejsca ni˝ dotychcza-sowa. Widaç to zw∏aszcza w halirozdzielni. Na miejsce dwóch rz´-dów szaf o wysokoÊci przekracza-jàcej trzy metry wstawiono jedenrzàd rozdzielnic UniSwitch wyso-kich na nieca∏e dwa metry. Wsta-wiono te˝ dwa transformatoryABB dostarczajàce pràd na po-trzeby w∏asne rozdzielni.

Rozdzielnice UniSwitch wypro-dukowane w ABB w Warszawie--Mi´dzylesiu to rozdzielnice prze-dzia∏owe w os∏onie metalowej,izolowane powietrzem. Standar-dowe pola mogà byç dostarczaneindywidualnie lub jako kompletnerozdzielnice. Zawierajà typowekomponenty: roz∏àczniki, wy∏àcz-niki pró˝niowe lub z SF6, uziemni-ki, przek∏adniki i aparatur´ nisko-napićiowà. Stosowane sà w sie-ciach rozdzielczych energetyki za-wodowej i przemys∏owej na na-pićia 3,6-24 kV.

Andrzej Gabler

Tablica pomiarowa

Wspó∏pracujemy z ABB od wielu lat,eksploatujemy rozdzielnice z wy∏àczni-kami pró˝niowymi VD4. UniSwitch jestnowym typem rozdzielnicy wprowa-dzonym do eksploatacji w naszymprzedsi´biorstwie, dlatego nasi pra-cownicy muszà jeszcze nabraç odpo-wiedniego doÊwiadczenia przyjego obs∏udze. Jak dotychczas,nowo zainstalowana roz-dzielnia spisuje si´ dobrze.Istotne jest, i˝ mo˝emy zawsze liczyç na wsparcieze strony ABB, zarównow zakresie obs∏ugi mechanicznej, jak i automatyki.

Rozdzielnia spisuje si bardzo dobrze

Najnowsze rozwiàzania

Najwi´ksza rozdzielniaUniSwitch w Polsce

Pe∏niàcy obowiàzki kierownika Wydzia∏u G∏ównego Energetyki

GRZEGORZ ÂWI¢DRYCH

33-polowa rozdzielnia z roz-dzielnicami typu UniSwitchw MPWiK we Wroc∏awiu

TAK WYGLÑDA NOWA

fot.

na k

olum

nie:

arc

h. A

BB

Technologie

tacja wie˝owa Biskupóww Zak∏adzie Energetycz-nym Opole, Rejon Pacz-ków jest stacjà w´z∏owà,

do której dochodzà trzy linie ener-getyczne Êrednich napi´ç. W wy-padku wy∏àczenia którejÊ linii pra-cownicy musieli przyje˝d˝aç do sta-cji i roz∏àczaç poszczególne odcinkirćznie, co zwi´ksza∏o koszty orazczas przerw w dostawie energii dlaodbiorców. Zacz´to wić szukaçmo˝liwoÊci zainstalowania zdalniesterowanych roz∏àczników, którychprac´ mo˝na by monitorowaç.

Takie mo˝liwoÊci oferuje roz∏àcz-nik napowietrzny typu NPS.W przypadku stacji wie˝owej mu-sia∏by zostaç zamontowany na ze-wnàtrz stacji lub na s∏upach napo-wietrznych przed nià, co znaczniewyd∏u˝a czas monta˝u i zwi´kszakoszty. ABB zaproponowa∏o zasto-

sowanie roz∏àcznikówwn´trzowych NAL

zamiast starych roz∏aczników wn´-trzowych w stacji. Koszt inwestycjiby∏ ni˝szy, zastosowanie specjalnejkonstrukcji poÊredniczàcej pozwoli-∏o wykorzystaç istniejàce punktymocujàce i szybkà wymian´. Po-nadto unikni´to koniecznoÊcizmian na zewnàtrz stacji. We-wnàtrz budynku zainstalowanodwa NAL-e wraz z nap´dami silni-kowymi, ∏àcznikami pomocniczymiodzwierciedlajàcymi stan po∏o˝eniaroz∏àczników oraz niezb´dnà elek-tronik´ wraz z zewn´trznà antenànadawczo-odbiorczà.

Demonta˝ starych roz∏àcznikówi monta˝ NAL-i z nap´dami silniko-wymi wykonali pracownicy Poste-runku Otmuchów w ciàgu jednegodnia pod nadzorem przedstawicielaregionalnego ABB oraz konstrukto-ra. Szaf´ sterowniczà dostarczylii uruchomili pracownicy Zak∏aduEnergetycznego Opole.

Andrzej Gabler

ABB zmodernizowa∏o stacj´ wie˝owà Biskupów, wyposa˝ajàc jà w zdalnie sterowane roz∏àczniki wn´trzowe NAL. To rozwiàzanie jest prawie dwukrotnietaƒsze od pierwotnie planowanego


Stacja wie˝owa Biskupów

NAL-e

JesteÊmy bardzo zadowo-leni z zastosowanego rozwiàzania. System dzia∏a bezawaryjnie, niemusieliÊmy wprowadzaç

kosztownych zmianw przy∏àczach linii SN do stacji. Przymocowanieroz∏àczników NPS na zewnàtrz budynku ze-szpeci∏oby stacj´, co przemawia∏o za u˝yciemroz∏àczników wn´trzo-

wych. Zastosowanie dodatkowej ramy poÊred-niczàcej pozwoli∏o wyko-rzystaç istniejàce punktymocujàce, dzi´ki czemunie trzeba by∏o ingerowaçw konstrukcj´ samego budynku.

Z-ca Dyr. ds. Technicznych Rejonu Paczków

PIOTR FLEK

S

System dzia∏a bezawaryjnie

sterowaneradiem

Nad budynkiem stacji wie˝owej Bisku-pów widaç anten´ nadawczo-odbiorczà.Poni˝ej – mocowanie jednego z roz∏àcz-ników NAL. Z prawej strony znajduje sińap´d silnikowy sterujàcy NAL-em.


Firma „TP-elbud” jest stosunkowom∏oda, bo istnieje 12 lat, ale niezmarnowaliÊcie tego okresu. To pa-na dziecko? – Mo˝na tak powiedzieç. Firma za-cz´∏a dzia∏alnoÊç w lutym 1992 r.Wtedy zajmowa∏a si´ instalacjamielektrycznymi. Przez d∏ugi czas za-k∏ad by∏ w moim domu w K´dzie-rzynie-Koêlu. Pierwsze rozdzielnicepowstawa∏y w przydomowym ga-ra˝u. Kiedy si´ przeprowadzi∏em,ca∏y budynek by∏ ju˝ do dyspozycjifirmy. Zaczyna∏em oczywiÊcie sam.Dopiero po kilku miesiàcach zaczà-∏em zatrudniaç ludzi. Wielu jestw firmie do dziÊ. „TP-elbud” zatrud-nia obecnie 48 osób.

W 2000 r. firma „TP-elbud” przenio-s∏a si´ do niewielkiej Bierawy ko∏oK´dzierzyna-Koêla. Dlaczego wybra-

liÊcie akurat teren przy drodze K´-dzierzyn-Koêle – Gliwice? – Podejmujàc decyzj´, ˝e b´dziemybudowaç budynek biurowy z ma-gazynem i halami, chcieliÊmy tozrobiç w miar´ szybko. W K´dzie-rzynie-Koêlu by∏y oczywiÊcie tereny,ale otrzymanie niezb´dnych po-zwoleƒ by∏oby bardzo czasoch∏on-ne. Nie mogliÊmy czekaç. W Biera-wie dokumenty za∏atwiliÊmy od r´-ki. WybudowaliÊmy nowoczesnyzak∏ad w osiem miesi´cy. Warto te˝dodaç, ˝e znajdujemy si´ w sà-siedztwie autostrady. To ma zna-czenie dla naszych kontrahentów.

Czym zajmuje si´ firma „TP-elbud”? – Mamy dwa rodzaje dzia∏alnoÊci.Wykonujemy kompleksowo insta-lacje elektryczne. Robimy te˝ roz-dzielnice, które powstajà na bazie

Technologie

Wywiad

Pierwsze rozdzielnicepowstawa∏y

w domowym gara˝u

Z Tadeuszem Poca∏uniem, dyrektorem firmy „TP-elbud“ rozmawia∏ Tomasz Wróblewski

Firma „TP-elbud” posiada tytu∏„Solidna firma 2002” za termi-

nowe regulowanie wszelkich zobo-wiàzaƒ oraz poszanowanie ekologiii praw konsumenta. Zdoby∏a te˝certyfikat systemu zarzàdzania ISO9001:2001 w zakresie projektowa-nia i wykonawstwa instalacji elek-trycznych oraz rozdzielni elektrycz-nych przyznany przez IQNet i Pol-skie Centrum Badaƒ i Certyfikacji.

Powód do dumy

fot.

na k

olum

nach

Arc

h. A

BB

komponentów firm ABB i Siemens.JeÊli chodzi o ABB, to na poczàtkudzia∏alnoÊci „TP-elbudu” sprowa-dza∏em z Niemiec wszystkie kom-ponenty potrzebne do produkcji.Z polskim oddzia∏em ABB wspó∏-praca zacz´∏a si´ w 1995 roku. Do-staliÊmy dobrà ofert´ i skorzystali-Êmy z niej. Od ABB kupujemy obu-dowy oraz aparatur´ i sk∏adamyz tego kompletne szafy. Ta wspó∏-praca ca∏y czas si´ rozwija i jest dlanas bardzo zadowalajàca.

Gdzie trafiajà produkty wyproduko-wane w Bierawie? – Wszystkie rozdzielnie ABB trafiajàna polski rynek. Sà montowanew obiektach, w których wykonuje-my instalacj´ elektrycznà. Mamyte˝ zlecenia od innych firm, dla któ-rych wykonujemy zamówione roz-

dzielnice elektryczne. Nasze pro-dukty funkcjonujà w wielu miej-scach, na przyk∏ad w centrach han-dlowych (m.in. Obi, Praktiker, Tesco, Hit, Minimal), w bankach(np. Bank Âlàski, Bank Millennium,Bank Zachodni-WBK), w obiektachprzemys∏owych (np. Zak∏ad Produk-cji P∏ytek Ceramicznych CERSANITIII w Wa∏brzychu, baza spedycyjna˚ywiec Trade w Krakowie), a tak˝ew budynkach mieszkalnych, hote-lach i budynkach konferencyjnych(m.in. Novotel w Krakowie).

Ile obiektów wyposa˝yliÊcie? – Jest ich tak du˝o, ˝e trudnowszystkie zliczyç. W elektryce dzie-li si´ rok na pola. Firma sprzeda∏aw ubieg∏ym roku ponad 600 pól,z czego po∏owa by∏a na komponen-tach ABB.

Czy w tak pr´˝nie dzia∏ajàcej firmiemo˝na jeszcze coÊ zmieniç? – Na pewno nadal chcemy si´ roz-wijaç i planujemy, ˝e rynek krajowyb´dziemy obs∏ugiwaç tak, jak w la-tach ubieg∏ych, choç dla budownic-twa nie jest to ∏atwy okres. Ka˝de-go roku zwi´kszamy przychody (80-procentowy wzrost obrotóww 2003 roku) i chcemy t´ tendencj´utrzymaç. W firmie technicznie nieda si´ ju˝ wiele zmieniç. Teraz trze-ba ju˝ tylko szukaç pewnych part-

nerów, którzy za nasze us∏ugi isprz´t zap∏acà w terminie i nie b´-dziemy mieli obaw co do ichwyp∏acalnoÊci. Na razie poszukiwa-nia nowych klientów sà na dobrejdrodze. Przede wszystkim staramysi´ bezpoÊrednio docieraç do inwe-storów. Nie chcemy byç podwyko-nawcà, lecz sprzedawaç swoje pro-dukty czy oferowaç us∏ugi bezpo-Êrednio inwestorowi. Dzi´ki na-szym dzia∏aniom b´dziemy realizo-waç zak∏ad pomocniczy dla Toyotyw Jelczu Laskowicach.

Skoro na krajowym rynku jest cia-sno, to mo˝e proÊciej b´dzie dzia∏açza granicà po wejÊciu Polski do UniiEuropejskiej? – W tej chwili za granicà konkuren-cja jest bardzo du˝a. Jednak przy-znaj´, ˝e dla naszej firmy wejÊciedo Unii b´dzie bardzo korzystne.Du˝o si´ zmieni. Przede wszystkimzniknà ucià˝liwe procedury celne.Na otwarciu granic zaoszcz´dzimysporo czasu. Prowadzimy te˝ doÊçzaawansowane rozmowy z dwie-ma firmami niemieckimi. Mieliby-Êmy dla nich robiç rozdzielnie, aletak˝e wykonywaç roboty instala-cyjne na terenie Niemiec. Z jednàz firm konkretne rozmowy b´dàprowadzone na prze∏omie styczniai lutego. Jestem ostro˝nym opty-mistà.

Od 1995 roku wspó∏praca z ABB ca∏y czas si rozwijai jest bardzo zadowalajàca

ELEGANCKA SIEDZIBA FIRMY TP-ELBUD W BIERAWIE



Firma AKKOP istnieje na rynku pol-skim od 1990 roku. Jakie doÊwiad-czenia zdobyli paƒstwo dzia∏ajàcna naszym rynku w ciàgu ostatnichkilkunastu lat? – Tak naprawd´ firm´ za∏o˝yliÊmyw 1988 roku. By∏ to wtedy sklepdetaliczny. Dopiero w 1990 rokupowsta∏a pierwsza hurtownia. Za-cz´liÊmy od ma∏ej placówki w Kra-kowie. Ka˝dy odbiorca by∏ dla naswa˝ny, ale g∏ównie koncentrowali-Êmy si´ na klientach strategicz-nych. Patrzàc realnie w przesz∏oÊçmo˝emy stwierdziç, ˝e by∏ to do-bry kierunek. Pierwszym wi´k-szym dostawcà, z którym nawià-zaliÊmy wspó∏prac´, by∏ Philips Li-ghting Poland. Ta pierwsza umo-wa pozwoli∏a nam szerzej wejÊçw rynek. Obecnie mamy podpisa-ne umowy o wspó∏pracy praktycz-nie ze wszystkimi du˝ymi importe-rami i producentami liczàcymi si´na polskim rynku.

Czemu zawdzi´czacie tak dobrà po-zycj´ na rynku? – Bardzo wa˝na jest dobra wspó∏-praca z klientami. Istotne znaczeniema dost´pnoÊç towaru. KiedyÊ trzyczwarte produktów w magazynieby∏o pod zamówienie. Obecnie jestodwrotnie. Zasoby magazynu sta-ramy si´ dopasowaç do potrzebklientów. JesteÊmy jednà z niewie-lu firm, które trzymajà w magazyniedro˝sze serie osprz´tu. Otwierajàckolejne oddzia∏y na terenie kraju,staramy si´ dotrzeç do jak najwi´k-szego grona klientów. Kluczemdo sukcesu sà ludzie pracujàcyw naszej firmie. Zatrudniamy osoby

Wywiad

Niepowtarzalnystyl i profesjonalizm

Technologie

STOISKO ABB W TRAKCIE JESIENNYCH DNI OTWARTYCH W AKKOPIE

W CENTRUM


˚ó∏w wyró˝nia

fot.

Arc

h. A

BB

m∏ode, ambitne, z nowatorskimspojrzeniem na Êwiat.

Jak oceniajà paƒstwo wspó∏prac´z ABB? – Wspó∏praca z ABB by∏a i jest bar-dzo dobra. Firma ta by∏a jednàz pierwszych, która pomog∏a namw rozwoju naszej firmy. Prowadzi∏aszkolenia dla naszych pracownikówi klientów. Pomaga∏a nam w aran˝a-cji wystroju hurtowni. Par´ lat temuhurtownie elektrotechniczne koja-rzy∏y si´ g∏ównie z kablami. Chcieli-Êmy ten stereotyp zmieniç, tak, abynasze hurtownie wyglàda∏y bardziejprzyjaênie. Osoby z ABB, które z na-mi od poczàtku wspó∏pracowa∏y,bardzo nam w tym pomog∏y.

Czym wyró˝nia si´ oferta ABB? Firma ABB ma bardzo reprezenta-cyjny dzia∏ osprz´tu. Oferuje swo-im klientom ciekawe rozwiàzaniatechniczne. Dba równie˝ o w∏aÊci-we zaprezentowanie swojej oferty.Dobrym przyk∏adem jest wystawazorganizowana w trakcie Jesien-nych Dni Otwartych ABB w naszejhurtowni, podczas których kliencimogli zapoznaç si´ z najnowszà

ofertà ABB, która wyró˝nia si´wÊród firm w swojej bran˝y. Mabogatà ofert´ osprz´tu, zró˝nico-wanà pod wzgl´dem cenowym.W naszej sali konferencyjnej zain-stalowaliÊmy osprz´t ABB z grupyEIB (inteligentny dom). Chocia˝jest to ekskluzywny produkt, niebrakuje klientów zainteresowa-nych tego typu rozwiàzaniami.

Czy podejmujecie specjalne dzia∏a-nia w zwiàzku z planowanym przy-stàpieniem Polski do UE? – ZdobyliÊmy certyfikat systemu za-rzàdzania jakoÊcià ISO 9000:2000.W tej chwili podejmujemy dzia∏aniaw celu uzyskania certyfikatu ISO14000. Planujemy te˝ podjàç dodat-kowe dzia∏ania, aby skutecznie bro-niç si´ przed firmami konkurencyjny-mi z Zachodu. Firmy og∏aszajàc prze-targ coraz cz´Êciej wymagajà od do-stawcy posiadania systemów zarzà-dzania jakoÊcià czy ochrony Êrodowi-ska. Firmy, które nie b´dà spe∏nia∏ytych wymogów, b´dà na wejÊciuwykluczone. Ze wspó∏w∏aÊcicielem AKKOP-uKrzysztofem Koperkiem rozmawia∏aBeata Syczewska

JesteÊmy jednà z niewielu firm,które trzymajà w magazynie

dro˝sze serie osprz´tu

Firma AKKOP zosta∏a za∏o˝ona w Krakowie

w 1988 r. Dzisiaj firma poza siedzibà g∏ównà i oddzia∏emw Krakowie ma filie w Kielcach, Lublinie

i Jeleniej Górze. W listopadzie 2003 r.

zosta∏ otworzony nowyoddzia∏ we Wroc∏awiu

M ZASTOSOWANIA ÂWIAT¸A PREZENTOWANE SÑ PRZYK¸ADY NOWOCZESNYCH ROZWIÑZA¡ OÂWIETLENIOWYCH

W∏aÊciciele firmy znakomiciewiedzà, jak wa˝ny jest do-

bry wizerunek firmy. Bardzo istot-ny jest te˝ sam wystrój hurtowni.Jednak nie mniej wa˝ne sà tedrobiazgi, które poprzez swojàpowtarzalnoÊç w oddzia∏ach, sta-∏y si´ niecodziennym, a jednaknieodzownym elementem hu-rtowni. Mowa tutaj o ˝ó∏wiachwodnych, które „mieszkajà”w pi´knie urzàdzonych akwariachw ka˝dej filii AKKOP-u.

Internet Nasze produkty - ABB Group...Internet K orzystajàc ze stworzonej strony internetowej,...

Documents

Transcript of Internet Nasze produkty - ABB Group...Internet K orzystajàc ze stworzonej strony internetowej,...