INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA - WIOŚ Białystok · Komunikat nr 2 / 2017 / SUW Sprawozdanie z...

INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU

Delegatura w Suwałkach

16-400 Suwałki, ul. Piaskowa 5 tel. 87-563-24-90, tel./fax. 87-563-24-80 e-mail: [email protected]

www.wios.bialystok.pl

DZIAŁ MONITORINGU ŚRODOWISKA

Komunikat nr 2 / 2017 / SUW

Sprawozdanie z badań i wstępna ocena stanu jeziora HAŃCZA

w 2016 roku

Opracowanie: mgr inż. Alfred Dorochowicz mgr inż. Agata Martyna Zega

Analiza laboratoryjna: Laboratorium WIOŚ w Białymstoku Kierownictwo Pracowni w Suwałkach: mgr Jerzy Gryczan

SUWAŁKI – czerwiec 2017

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU Delegatura w Suwałkach

Sprawozdanie z badań i ocena stanu jeziora Hańcza w 2016 r.

2

Opracowanie wykonano na podstawie wyników badań Państwowego Monitoringu Środowiska. W przypadku cytowania niniejszej publikacji należy podać źródło informacji.



3

SPIS TREŚCI

1 WSTĘP .................................................................................................................................................... 4 2 METODYKA BADAŃ I OCENY JAKOŚCI JEZIOR ........................................................................... 4 3 LITERATURA I MATERIAŁY .............................................................................................................. 5

Literatura ................................................................................................................................................... 5 Metodyki badań i ocen .............................................................................................................................. 7 Materiały ................................................................................................................................................... 8

4 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA JEZIORA I ZLEWNI .................................................................... 9 4.1 Położenie jeziora i zlewni .............................................................................................................. 9 4.2 Charakterystyka zlewni jeziora .................................................................................................... 10 4.3 Charakterystyka morfometryczna i hydrologiczna....................................................................... 11

5 WYNIKI BADAŃ ................................................................................................................................. 12 5.1 Stanowiska pomiarowo-kontrolne ................................................................................................ 12 5.2 Warunki meteorologiczne w czasie prowadzenia badań .............................................................. 12 5.3 Warunki termiczno-tlenowe ......................................................................................................... 12 5.4 Wyniki badań fizykochemicznych jeziora ................................................................................... 13 5.5 Wyniki badań chemicznych jeziora ............................................................................................. 13 5.6 Wyniki badań biologicznych ........................................................................................................ 14

5.6.1 Fitoplankton ......................................................................................................................... 14 5.6.2 Makrofity .............................................................................................................................. 15 5.6.3 Fitobentos ............................................................................................................................. 17 5.6.4 Makrozoobentos ................................................................................................................... 18

5.7 Wyniki obserwacji elementów hydromorfologicznych ............................................................... 20 5.8 Charakterystyka dopływów .......................................................................................................... 20

6 OCENA STANU EKOLOGICZNEGO I CHEMICZNEGO JEZIORA ................................................ 21 6.1 Ocena stanu ekologicznego .......................................................................................................... 21 6.2 Ocena stanu chemicznego ............................................................................................................ 24

7 PODSUMOWANIE ............................................................................................................................... 30 8 SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADAŃ I ZESTAWIENIA CECH MORFOMETRYCZNO-

ZLEWNIOWYCH. ................................................................................................................................ 32 8.1 Podstawowe dane morfometryczne i zlewniowe ......................................................................... 32 8.2 Wykaz izobat jeziora .................................................................................................................... 33 8.3 Informacje o roślinności jeziora ................................................................................................... 33 8.4 Źródła zanieczyszczeń jeziora ...................................................................................................... 33 8.5 Cieki związane z jeziorem ............................................................................................................ 34 8.6 Informacje o użytkowaniu jeziora ................................................................................................ 34 8.7 Warunki termiczno-tlenowe jeziora ............................................................................................. 35 8.8 Wyniki badań fizykochemicznych ............................................................................................... 39 8.9 Wyniki badań specyficznych substancji syntetycznych i niesyntetycznych ................................ 40 8.10 Wyniki badań wskaźników chemicznych................................................................................. 41 8.11 Wyniki badań biologicznych jeziora – fitoplankton ................................................................ 42 8.12 Wyniki badań biologicznych jeziora – fitobentos .................................................................... 43 8.13 Wyniki badań biologicznych jeziora – makrofity .................................................................... 44 8.14 Wyniki badań biologicznych jeziora – makrobezkręgowce bentosowe ................................... 45

9 DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA ............................................................................................. 46 10 PLAN BATYMETRYCZNY JEZIORA ............................................................................................... 49 11 SZKIC ZLEWNI JEZIORA ................................................................................................................... 51



4

1 WSTĘP

W ramach prowadzonych prac nad dostosowaniem monitoringu wód śródlądowych do wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej w Opracowaniu sposobu prowadzenia monitoringu... (2006) zaproponowano objęcie monitoringiem diagnostycznym 25 jezior województwa podlaskiego, w tym 2 jezior w ramach tzw. monitoringu reperowego. W wykazie znalazło się m.in. jezioro Hańcza, które wprowadzono do programu monitoringu środowiska województwa podlaskiego na lata 2016-2020. Badania na tym jeziorze przeprowa-dzono w 2016 r.

Celem badań jeziora Hańcza przeprowadzonych w ramach monitoringu diagnostycznego jezior w 2016 roku było określenie stanu jeziora według nowego rozporządzenia z 2008 r. oraz ewentualne wychwycenie zmian trofii jeziora. Poprzednie badania zostały przeprowadzone w 1991 r. przez ówczesny Ośrodek Badań i Kontroli Środowiska w Suwałkach (Dorochowicz, 1992), w latach 1995-1996 przez ówczesny Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Suwałkach (Dorochowicz, Zega 1997; Dorochowicz, Zega 1998) oraz w latach: 2000, 2005, 2010, 2013, 2016 przez Delegaturę w Suwałkach WIOŚ Białystok (Zega, Dorochowicz 2001; Dorochowicz, Zega 2006, Dorochowicz, Zega 2011).

Wstępna ocena stanu jeziora Hańcza została zawarta w opracowaniu „Klasyfikacja wstępna jezior województwa podlaskiego badanych w 2016 roku” i umieszczona na stronie internetowej Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Białymstoku (www.wios.bialystok.pl) w zakładce Publikacje pod nazwą Ocena jakości jezior w 2016 roku. Niniejsze opracowanie zostało przygotowane także dla Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku jako uzupełnienie sprawozdania z wykorzystania zezwolenia na wstęp do rezerwatu „Jezioro Hańcza” (decyzja WPN.6205.12.2016.MW z dnia 19.02.2016).

2 METODYKA BADAŃ I OCENY JAKOŚCI JEZIOR

Badania jeziora wykonano uwzględniając zalecenia zawarte w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 258, poz. 1550) zmienionym rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 listopada 2013 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1558).

Monitoring diagnostyczny i operacyjny przeprowadzono w całym 2016 r. Próby do badań fizykochemicznych i biologicznych fitoplanktonu pobrano w okresie wiosennym (2016.04.07), na początku lata (2016.06.29), w czasie szczytu stagnacji letniej (2016.08.29) oraz w okresie jesiennym (2016.11.07). Próbki wody do badań substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej pobierano w odstępach comiesięcznych – od stycznia do grudnia 2016 r. Badania makrobezkręgowców dennych przeprowadzono 2016.05.05, makrofitów – 2016.08.12, fitobentosu – 2016.10.14. Dodatkowo wykonano wstępne obserwacje elementów hydromorfologicznych według nowo wprowadzonej metodyki LHS_PL.

Na miejscu przeprowadzano pomiary głębokości, temperatury wody i powietrza oraz widzialności krążka Secchiego w punktach pomiarowo-kontrolnych jeziora. Przeprowadzono pomiary temperatury i zawartości tlenu rozpuszczonego (profil termiczno-tlenowy jezior) za pomocą przenośnego miernika YSI Professional Plus do głębokości 60 m. Poniżej 60 m pomiar temperatury i zawartości tlenu rozpuszczonego oznaczano w próbkach pobranych aparatem Ruttnera. Oznaczenia fizykochemiczne, chemiczne i hydrobiologiczne wód wykonano w Laboratorium WIOŚ Białystok – Pracownia w Suwałkach w oparciu o obowiązujące metodyki i normy. Część oznaczeń wykonano w pracowniach w Białymstoku i Łomży.

Ocenę jakości wód jeziora sporządzono w oparciu o aktualne rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1187). Podstawą oceny



5

były wskaźniki biologiczne: indeks fitoplanktonowy dla polskich jezior PMPL jako wskaźnik intensywności rozwoju fitoplanktonu, multimetryczny indeks okrzemkowy dla jezior IOJ charakteryzujący fitobentos oraz makrofitowy indeks stanu ekologicznego ESMI charakteryzujący stan roślinności naczyniowej w jeziorze.

Wskaźnik oparty na bezkręgowcach bentosowych (LMI) jest w stanie weryfikacji i w chwili obecnej nie jest brany pod uwagę w ocenie stanu jezior – w niniejszym opracowaniu zamieszczono wstępne wyniki badań LMI, ale nie uwzględniono ich w ocenie. Badaniami i oceną wskaźników opartych na ichtiofaunie (LFI+ / LFI-CEN) zajmuje się Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie i w momencie ukończenia opracowania WIOŚ Białystok – Delegatura w Suwałkach nie dysponowała wynikami badań.

W zależności od typu i rodzaju jeziora wartość wskaźników biologicznych przypisana jest jednej z 5 klas:

I klasa – stan bardzo dobry, II klasa – stan dobry, III klasa – stan umiarkowany, IV klasa – stan słaby V klasa – stan zły

Jeśli wybrane wskaźniki biologiczne wskazują na stan dobry lub bardzo dobry klasyfikację weryfikuje się elementami hydromorfologicznymi, wskaźnikami fizykochemicznymi (widzialność krążka Secchiego, tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim lub natlenienie hypolimnionu, przewodność, azot ogólny i fosfor ogólny) oraz wskaźnikami specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych i ustala się klasyfikację stanu ekologicznego jeziora.

Równolegle przeprowadza się (jeśli prowadzono badania) ocenę stanu chemicznego na podstawie chemicznych wskaźników wód (substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej i inne substancje zanieczyszczające wg KOM 2006/0129(COD)) z grupy substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.

Do oceny stanu chemicznego wyliczano wartość średnioroczną (średnia arytmetyczna) z wszystkich wyników badań danego wskaźnika oraz wartość maksymalną. Zgodnie z zaleceniami GIOŚ w przypadku wyników badań poniżej granicy oznaczalności (< LoQ) do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności. Jeśli wszystkie wyniki badań wskaźników chemicznych mieściły się poniżej granicy oznaczalności jako stężenie średnie podawano wartość poniżej granicy oznaczalności (< LoQ), a jako stężenie maksymalne wartość granicy oznaczalności (LoQ). Dla pozostałych przypadków podawano wartości obliczone.

W przypadku wskaźników chemicznych i fizykochemicznych podano także wartości niepewności wyniku, a dla wskaźników biologicznych wartość szacunkowego poziomu ufności i szacunkowego poziomu dokładności.

Stan ekologiczny i stan chemiczny decydują o stanie jednolitej części wód takiej jak jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny – stan dobry lub stan zły. Dobry stan wód może być jedynie w przypadku pozytywnej oceny stanu ekologicznego i stanu chemicznego. Jeśli którakolwiek z ocen określona została jako poniżej stanu dobrego, stan jednolitej części wód jest zły.

3 LITERATURA I MATERIAŁY

Literatura

1. Atlas zasobów, walorów i zagrożeń środowiska geograficznego Polski. PAN-IGiPZ Warszawa, 1984. 2. Bajkiewicz-Grabowska E., 1994 – Waloryzacja zlewni jezior Suwalskiego Parku Krajobrazowego i ich

naturalnej odporności na degradację. [w:] Jeziora Suwalskiego Parku Krajobrazowego – związki z krajobrazem, stan eutrofizacji, kierunki ochrony. red. A Hillbricht-Ilkowska, R. J. Wiśniewski, Zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko” PAN, nr 7, 15-33.



6

3. Błaszczyńska B., 1997 – Ochrona wód przed zanieczyszczeniami pochodzenia rolniczego. Rolnicze ABC, nr 6. Olsztyn.

4. Baza OSADY – wyniki badań (http://puma.gios.gov.pl:7779/osady/mapa/raport.html; dostęp 12.09.2011). 5. Carlson R. E., 1977 – A trophic state index for lakes. Limnol. oceanogr. 22, s. 361-369. 6. Choiński A., 1991 – Katalog jezior Polski. Część druga – Pojezierze Mazurskie. UAM Poznań. 7. Dorochowicz A., 1992 – Komunikat o stanie czystości jeziora Hańcza na podstawie badań z 1991 roku.

PIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Suwałkach (maszynopis). 8. Dorochowicz A., Zega A., 1997 – Ocena stanu czystości jeziora Hańcza na podstawie badań z 1996 roku.



Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach (maszynopis). 11. Dorochowicz A., Zega A., 2011 – Klasyfikacja wstępna jezior województwa podlaskiego badanych w

2010 roku. Komunikat nr 1/2011. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach (maszynopis).

12. Galon R. (red.), 1972 – Geomorfologia Polski. PWN Warszawa. 13. Giercuszkiewicz-Bajtlik M., 1990 – Prognozowanie zmian jakości wód stojących. IOŚ Warszawa. 14. Giercuszkiewicz-Bajtlik M., Zadarnowska A., 1986 – Szacunkowa metoda obliczania zewnętrznego

obciążenia jezior substancjami biogennymi. Biuletyn IKŚ Warszawa. Nr 1-2, s.53-62. 15. Hillbricht-Ilkowska A., 1994 – Ocena ładunku fosforu i stan zagrożenia jezior Suwalskiego Parku

Krajobrazowego oraz niektóre zależności pomiędzy ładunkiem a wskaźnikami trofii jezior. [w:] Jeziora Suwalskiego Parku Krajobrazowego – związki z krajobrazem, stan eutrofizacji, kierunki ochrony. red. A hillbricht-Ilkowska, R. J. Wiśniewski, Zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko” PAN, nr 7, 201-214.

16. Hillbricht-Ilkowska A., Wiśniewski R. J., 1994 a – Zróżnicowanie troficzne jezior Suwalskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny – stan obecny, zmienność wieloletnia, miejsce w klasyfikacji troficznej jezior. [w:] Jeziora Suwalskiego Parku Krajobrazowego – związki z krajobrazem, stan eutrofizacji, kierunki ochrony. red. A hillbricht-Ilkowska, R. J. Wiśniewski, Zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko” PAN, nr 7, 181-200.

17. Hillbricht-Ilkowska A., Wiśniewski R. J., 1994 b – Jeziora w krajobrazie Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Podsumowanie wyników i wniosków badawczych, propozycje kierunków ochrony. [w:] Jeziora Suwalskiego Parku Krajobrazowego – związki z krajobrazem, stan eutrofizacji, kierunki ochrony. red. A hillbricht-Ilkowska, R. J. Wiśniewski, Zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko” PAN, nr 7, 267-281.

18. Kajak Z., 1979 – Eutrofizacja jezior. PWN Warszawa. 19. Kajak Z., 1981 – Efektywność różnych metod rekultywacji jezior w celu poprawy czystości ich wód.

Wiadomości ekologiczne tom XXVII zesz. 4. 20. Kajak Z., 1998 – Hydrobiologia – limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Wydawnictwo Naukowe

PWN. Warszawa. 21. Kędzierzawski M., Czech M., Mironiuk W., Oksieńczuk S., 1981 – Stan czystości jeziora Hańcza.

Orzeczenie techniczne nr 984/S/1 na zlecenie UW – WGTiOŚ w Suwałkach. Okręgowy Ośrodek Rzeczoznawstwa i Doradztwa Rolniczego SNTITR Białystok (maszynopis).

22. Kondracki J., 1972 – Polska północno-wschodnia. PWN Warszawa. 23. Kondracki J., 1998 – Geografia regionalna Polski. Wydawnictwa Naukowe PWN Warszawa. 24. Kudelska D., Cydzik D., Soszka H., 1994 – Wytyczne monitoringu podstawowego jezior. Biblioteka

Monitoringu Środowiska. PIOŚ Warszawa. 25. Mikulski Z. (red.), 1977 – Przewodnik do ćwiczeń z hydrografii. PWN Warszawa. 26. Obwieszczenie Wojewody Podlaskiego z dnia 16 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu

rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 2, poz. 39). 27. Ocena stanu czystości rzek woj. podlaskiego w 2007 roku. WIOŚ Białystok 2008. 28. Ocena stanu czystości rzek województwa podlaskiego (obszar działania Delegatury w Suwałkach) na

podstawie badań z 2007 roku. Komunikat 1/2008. WIOŚ Białystok – Delegatura w Suwałkach, 2008. 29. Olszewski P., 1959 – Stopnie nasilenia wpływu wiatru na jeziora. Zesz. Nauk. nr 4 WSR Olsztyn.



7

30. Patalas K., 1960 a – Mieszanie wody jako czynnik określający intensywność krążenia materii w różnych morfologicznie jeziorach okolic Węgorzewa. Rocz. Nauk Roln. tom 77-B-1, s. 223-237.

31. Patalas K., 1960 b – Punktowa ocena pierwotnej produktywności jezior okolic Węgorzewa. Rocz. Nauk Roln. tom 77-B-1, s.299-322.

32. Podział hydrograficzny Polski. IMGW Warszawa 1983. 33. Rąkowski G., 1989 – Suwalski Park Krajobrazowy. Przewodnik przyrodniczo-krajoznawczy.

Wydawnictwo PTTK „Kraj” Warszawa. 34. Richling A., 1985 – Regionalizacja fizyczno-geograficzna województwa. Województwo suwalskie –

Studia i materiały. OBN Białystok, IGiPZ PAN Warszawa. 35. Rozporządzenie Nr 16/03 Wojewody Podlaskiego z dnia 16 lipca 2003 roku w sprawie ustanowienia

planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Jezioro Hańcza” (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego nr 76, poz. 1511). 36. Rozporządzenie Nr 20/05 Wojewody Podlaskiego z dnia 25 lutego 2005 roku w sprawie Obszaru

Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Północnej Suwalszczyzny” (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego nr 54, poz. 733).

37. Rozporządzenie Nr 63/05 Wojewody Podlaskiego z dnia 21 lipca 2005 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Północnej Suwalszczyzny” (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego nr 180, poz. 2098).

38. Rozporządzenie Nr 10/2004 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 20 maja 2004 roku w sprawie ustanowienia obwodów rybackich na publicznych śródlądowych wodach powierzchniowych płynących z późn. zm. (Dz. Urz. Woj. Podlaskiego Nr 77 poz. 1191, Nr 111 poz. 1607, Nr 188 poz. 2520, z 2006 r. Nr 6 poz. 77, Nr 295 poz. 3017, z 2007 r. Nr 122 poz. 1098, z 2008 r. Nr 149 poz. 1447, z 2010 r. Nr 4 poz. 56).

39. Rühle E., 1932 – Jezioro Hańcza na Pojezierzu Suwalskim. Prace wykonane w Zakładzie Geograficznym Uniwersytetu Warszawskiego Nr 16.

40. Sokołowski A., 1976 – Wytyczne do planu zagospodarowania przestrzennego Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Pracownia Ochrony Przyrody IBL Białowieża. (maszynopis)

41. Stangenberg M., 1936 – Szkic limnologiczny na tle stosunków hydrochemicznych Pojezierza Suwalskie-go. Instytut Badawczy Lasów Państwowych. Rozprawy i sprawozdania. Seria A. Nr 19. Warszawa.

42. Stangenberg M., 1937 – Charakterystyka limnologiczna jezior grupy Kleszczowieckiej i Hańczańskiej na pojezierzu Suwalszczyzny. Instytut Badawczy Lasów Państwowych. Seria A. Rozprawy i sprawozdania. Nr 23, 24, 25. Warszawa.

43. Stangenberg M., 1937 – Materiały do znajomości przebiegu cyrkulacji wiosennej w jeziorach Suwalszczyzny. Instytut Badawczy Lasów Państwowych. Rozprawy i sprawozdania. Seria A. Nr 23, 24, 25. Warszawa.

44. Stangenberg M., 1938 – Skład chemiczny osadów głębinowych jezior Suwalszczyzny. Instytut Badawczy Lasów Państwowych. Rozprawy i sprawozdania. Seria A. Nr 31. Warszawa.

45. Starmach K., Wróbel S., Pasternak K., 1978 – Hydrobiologia. Limnologia. PWN Warszawa. 46. Szczerbowski J. A., Mamcarz A., 1981 – Rybactwo jeziorowe i rzeczne. Przewodnik do ćwiczeń. Skrypt

AR-T Olsztyn. 47. Uchwała Nr III/14/76 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Suwałkach z dnia 12 stycznia 1976 r. w sprawie

utworzenia Suwalskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. WRN Suwałki, nr 1, poz. 3). 48. Zarządzenie nr 84 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 10 maja 1963 r. w sprawie uznania

za rezerwat przyrody „Jeziora Hańcza” (MP nr 48, poz. 244). 49. Zega A., Dorochowicz A., 2001 – Ocena stanu czystości jeziora Hańcza na podstawie badań z 2000 roku.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Suwałkach (maszynopis).

Metodyki badań i ocen

1. Hutorowicz A., 2009 – Wytyczne do przeprowadzania badań terenowych i laboratoryjnych fitoplanktonu jeziornego. IRŚ Olsztyn.

2. Hutorowicz A., 2011 – Weryfikacja granic klas stanu ekologicznego multimetriksa fitoplanktonowego PMPL oraz określenie niezbędnej częstości i przedziału czasowego monitoringowych badań fitoplanktonowych w jeziorach. IRŚ Olsztyn.

3. Hutorowicz A., Pasztaleniec A., 2009 – Opracowanie metodyki oceny stanu ekologicznego jezior w oparciu o fitoplankton. IOŚ Warszawa, IRŚ Olsztyn.



8

4. Hutorowicz A., Pasztaleniec A., 2011 – Procedura oceny stanu ekologicznego jezior w oparciu o multimetriks fitoplanktonowy (Phytoplankton Metric for Polish Lakes – PMPL). IOŚ Warszawa, IRŚ Olsztyn.

5. Kolada A., Ciecierska H., 2009 – Wytyczne do prowadzenia badań terenowych oraz sposobu zestawiania i przetwarzania danych o makrofitach w jeziorach. Załącznik 2.4. IOŚ warszawa.

6. Nadzór merytoryczny nad poborem prób i oznaczaniem fitobentosu w rzekach i jeziorach wraz z opracowaniem oceny stanu i klucza do oznaczania fitobentosu. Adasa Sistemas. IOŚ Warszawa, 2012.

7. Obserwacje hydromorfologiczne jezior. Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2015 (opracowanie: Soszka H., Kutyła S., Instytut Ochrony Środowiska).

8. Ocena stanu jezior w latach 2010-2012 wraz z udziałem w ćwiczeniu interkalibracyjnym oraz opracowaniem metodyki oceny stanu ekologicznego jezior na podstawie makrobezkręgowców bentosowych. Etap IV. (opracowanie: Soszka H., Kolada A., Pasztaleniec A., Koprowska A., Ochocka A., Kutyła S., Instytut Ochrony Środowiska).

9. Opracowanie sposobu prowadzenia monitoringu wód powierzchniowych oraz zasad funkcjonowania systemu ocen wg wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej. Sprawozdanie końcowe – etap II – część A. ISIS Politechnika Warszawska i Ekoekspert (red. Nawalany M.). Warszawa 2006.

10. Opracowanie podstaw metodycznych dla monitoringu biologicznego wód powierzchniowych w zakresie makrofitów i pilotowe ich zastosowanie dla części wód reprezentujących wybrane kategorie i typy. Etap II – Opracowanie metodyki badań terenowych makrofitów na potrzeby rutynowego monitoringu wód oraz metoda oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód na podstawie makrofitów. Tom II. Jeziora. Instytut Ochrony Środowiska, Akademia Rolnicza w Poznaniu, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski. Warszawa – Poznań – Olsztyn 2006.

11. Picińska-Fałtynowicz J., Błachuta J., 2010 – Wytyczne metodyczne do przeprowadzenia oceny stanu ekologicznego jednolitych części wód rzek i jezior oraz potencjału ekologicznego sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód płynących Polski na podstawie badań fitobentosu. Przewodnik metodyczny. Zasady poboru i opracowania prób fitobentosu okrzemkowego z rzek i jezior, wersja 2010. IMGW Wrocław.

12. Przewodnik metodyczny do monitoringu ichtiofauny w jeziorach. Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2016. (opracowanie: Chybowski Ł., Białokoz W., Wołos A., Draszkiewicz-Mioduszewska H., Szlakowski J., Instytut Rybactwa Śródlądowego, Olsztyn).

13. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1187).

14. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. Nr 258, poz. 1550).

15. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1558).

16. Sprawozdanie z wykonania II etapu prac w ramach zamówienia pt. „Nadzór merytoryczny nad pracami związanymi z poborem oraz analizami laboratoryjnymi prób makrobezkręgowców bentosowych rzek – część II”. Uniwersytet Łódzki – Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii, Łódź 2009.

Materiały

1. Karta morfometryczna i plan batymetryczny jeziora Hańcza (nr ewidencyjny Eł-5/54-71/66). Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie.

2. Mapy topograficzne w skali 1:25000 w Państwowym Układzie Współrzędnych 1965. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. PPGK 1984.

3. Komputerowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski. Obszar woj. podlaskiego. IMGW Warszawa (porozumienie o udostępnieniu nr BGW/39/2005 z dnia 18.07.2005).



9

4 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA JEZIORA I ZLEWNI

4.1 Położenie jeziora i zlewni

Według podziału regionalnego Polski (Kondracki 1998, Richling 1985) północna część województwa podlaskiego znajduje się na obszarze podprowincji Pojezierzy Wschodniobałtyckich leżącej na skraju Niżu Wschodnioeuropejskiego, w obrębie makroregionu – zachodniej części Pojezierza Litewskiego, zwanego inaczej, w części odnoszącej się do obszaru Polski, Pojezierzem Suwalskim. Obejmuje ono cztery mezoregiony: Puszcza Romincka, Pojezierze Zachodniosuwalskie, Pojezierze Wschodniosuwalskie, na obszarze którego znajduje się jezioro Hańcza oraz Równina Augustowska.

Pojezierze Wschodniosuwalskie charakteryzuje się bardzo urozmaiconą rzeźbą ukształtowaną przez zlodowacenie bałtyckie. Występują tu zarówno wały morenowe, kemy, drumliny i ozy, jak również doliny i głębokie rynny, łącznie z rynną najgłębszego na Niżu Środkowoeuropejskim jeziora Hańcza (108,5 m). Wysokości bezwzględne w okolicy Wiżajn dochodzą prawie do 300 m nad poziomem morza.

Jezioro Hańcza i jego zlewnia znajduje się w szczytowej strefie zlewni Czarnej Hańczy, w dorzeczu Niemna.

Pod względem geograficznym zlewnia całkowita jeziora znajduje się w obszarze określonym współrzędnymi N 54°14,5′ – 54°20,5′ oraz E 22°46,2′ – 22°53,0′.

Jezioro Hańcza znajduje się w północno-wschodniej Polsce w granicach administracyjnych województwa podlaskiego w powiecie suwalskim na terenie gminy Przerośl.

Położenie: 1 – geograficzne megaregion: Niż Wschodnioeuropejski, prowincja: Niziny Wschodniobałtycko-Białoruskie, podprowincja: Pojezierza Wschodniobałtyckie, makroregion: Pojezierze Litewskie, mezoregion: Pojezierze Wschodniosuwalskie, mikroregion: Garb Wiżajn.

współrzędne geograficzne: N 54°15,8′ – E 22°48,7′ wysokość nad poziomem morza: 229,0 m (IRŚ)

227,3 m (GUGK)

2 – hydrologiczne – dorzecze: Czarna Hańcza – Niemen – Bałtyk.

3 – administracyjne województwo: podlaskie,

powiat suwalski, gmina: Przerośl, gmina Wiżajny, gmina Jeleniewo.



10

4.2 Charakterystyka zlewni jeziora

Zlewnia jeziora znajduje się w północnej części Pojezierza Wschodniosuwalskiego, wydzielanej dawniej przez Kondrackiego jako Pojezierze Północnosuwalskie w mikroregionie Garb Wiżajn.

Garb Wiżajn obejmuje północno-zachodnią część Pojezierza Wschodniosuwalskiego. Silnie pofałdowa-ny mikroregion głęboko rozcięty Doliną Rowelską wyraźnie odznacza się swym wyniesieniem ponad otaczające go mikroregiony. Występujące formy geomorfologiczne charakterystyczne bardziej dla wzgórz niż pagórków w kulminacji sięgają prawie 300 m n.p.m. (Rowelska Góra – 298,1 m n.p.m.). Na powierzchni przeważa gliniasta i piaszczysto-gliniasta morena denna z pojedynczymi formami pagórków i wzgórz moreny czołowej i kemów zbudowanych z piasków i żwirów, miejscami z dużą ilością głazów. Na obszarze mikroregionu dominuje użytkowanie rolnicze na glebach przeważnie IV klasy bonitacyjnej (kompleks żytni bardzo dobry). Obszary leśne pokrywają niewiele ponad 10 % powierzchni mikroregionu, przy czym przeważają grądy i bory mieszane. Choć region ten jest ubogi pod względem powierzchni jezior (około 3 %), to właśnie w tym mikroregionie położone jest najgłębsze w Polsce jezioro – Hańcza o głębokości 108 m (Richling, 1985).

Zlewnia jeziora, stanowiąca szczytową część zlewni Czarnej Hańczy, „wciśnięta” jest między zlewnię Szeszupy – dopływu Niemna od strony wschodniej, zlewnię jeziora Wisztynieckiego od strony północno-zachodniej i zlewnię Błędzianki od strony zachodniej (dorzecze Pregoły). Od strony południowej granice zlewni jeziora zbliżają się do granic dorzecza Wisły. Zlewnia jeziora jest wydłużona w kierunku zgodnym z osią długą jeziora. Powierzchnia zlewni całkowitej według "Podziału hydrograficznego Polski" (IMGW Warszawa 1984) wynosi około 39,7 km2, a według wstępnych pomiarów własnych na podstawie map topograficznych w skali 1: 25 000 powierzchnia zlewni całkowitej wynosi około 38,25 km2.

Jezioro leży w strefie krajobrazu nizinnego, młodoglacjalnego, pagórkowatego pojeziernego. Utwory czwartorzędowe w zlewni jeziora stanowią gliny zwałowe stadiału pomorskiego glacjału bałtyckiego oraz żwiry i piaski moreny czołowej. Granica zlewni miejscami przebiega grzbietem wysokich wałów morenowych o wysokości sięgającej 290 m n.p.m. Rzeźba terenu jest bardzo urozmaicona pagórkowata. Brzegi jeziora są wysokie, miejscami ze stromymi skarpami.

Cały obszar zlewni zdominowany jest przez tereny użytkowane rolniczo (grunty orne, łąki, pastwiska). Występują gleby brunatne i pseudobielicowe wytworzone z glin zwałowych oraz pyłów i iłów różnej genezy. Pod względem rolniczym występują obszary przeważnie kompleksu pszenno-żytniego. Bardzo mała zlewnia bezpośrednia jeziora stanowi mozaikę gruntów ornych, łąk i pastwisk, terenów leśnych oraz nieużytków. W zlewni występują grunty orne, łąki, nieużytki. Zlewnia jest umiarkowanie zalesiona – wystę-pują w zasadzie niewielkie obszary zadrzewień na terenach podmokłych i nieużytkach oraz niewielkie fragmenty borów świerkowych i lasów mieszanych.

Według bazy danych programu CORINE Land Cover 2006 (CLC 2006) w zlewni bezpośredniej jeziora 60,6 % zajmują tereny rolne (22,3 % – grunty orne, 38,3 % – strefy upraw mieszanych), a 39,4 % zajmują lasy i ekosystemy naturalne. W zlewni całkowitej dominują tereny rolne, zajmujące 80,6 % powierzchni (28,8 % – grunty orne, 51,0 % – strefy upraw mieszanych, 0,8 % – łąki), a 19,4 % – lasy i ekosystemy naturalne.

Zlewnia jeziora odwadniana jest przez sieć cieków i rowów melioracyjnych. Czarna Hańcza uchodząca do jeziora odprowadza wodę z północnej części zlewni. Poza tym do jeziora ma ujście kilka mniejszych dopływów odwadniających południową część zlewni.

W granicach zlewni jeziora położonych jest kilka niewielkich zbiorników wodnych. W obrębie zlewni cząstkowej Czarnej Hańczy znajdują się zbiorniki – jezioro Jegliniszki (19,17 ha, 237,6 m n.p.m.), jezioro Siekierowo (5,88 ha, 242,1 m n.p.m.) i jezioro Oklinek (5,11 ha, 246,0 m n.p.m.) oraz mniejszy zbiornik w pobliżu wsi Dziadówek (około 2,5 ha, 231,7 m n.p.m.). Przy wschodnim brzegu jeziora znajduje się jezioro Boczniel (19,06 ha, 227,6 m n.p.m.).

Omawiany obszar zamieszkuje około 1000 mieszkańców zgrupowanych w kilkunastu wsiach.



11

4.3 Charakterystyka morfometryczna i hydrologiczna

Jezioro Hańcza jest najgłębszym w Polsce, a także w środkowej części Niżu Europejskiego, polodowco-wym jeziorem rynnowym, zajmującym część rozległej rynny lodowcowej z typowym kotłem jeziornym (Sokołowski, 1976). Głębokość maksymalna jeziora wynosi 108,5 m, a jego głębokość średnia sięga 38,7 m. Powierzchnia jeziora jest duża – zwierciadło wody zajmuje 311,4 ha (wg danych IRŚ), a powierzchnia geodezyjna jeziora wynosi 304,43 ha. Jezioro jest wydłużone (D/S = 3,9), a jego oś długa zorientowana jest południkowo. Jego długość maksymalna (D) sięga 4525 m, szerokość maksymalna (S) 1175 m. Maksymalna długość efektywna jeziora (obrazująca swobodną drogę rozbiegu fali) sięga 4050 m, a średnia długość efektywna wynosi około 2610 m. Długość linii brzegowej ogółem wynosi 11750 m. Współczynnik rozwoju linii brzegowej, wyrażający stosunek długości linii brzegowej do obwodu koła o powierzchni odpowiadają-cej powierzchni jeziora, (K = 1,88) wskazuje, że linia brzegowa jest dobrze rozwinięta, a wskaźnik długości linii brzegowej wynosi około 38 m/ha. Ukształtowanie misy jeziora jest w miarę regularne, dość zróżnico-wane o stromych brzegach i urozmaiconym dnie, o czym świadczy dość niski wskaźnik głębokości (0,36), wyrażający stosunek głębokości średniej do głębokości maksymalnej. Objętość jeziora jest dość duża i wynosi ponad 120.364 tysięcy m3. Jezioro odznacza się również szczególnym charakterem brzegów w większości zaścielonych licznymi głazami narzutowymi różnej wielkości. Jezioro Hańcza powstało prawdopodobnie na początku zlodowacenia bałtyckiego w wyniku inwersyjnej działalności wód spadają-cych z powierzchni stagnującego lodowca (Rühle 1932, Sokołowski 1976).

Średni spływ jednostkowy ze zlewni wynosi około 8 l/km2s. Wyliczona na tej podstawie teoretyczna

objętość wody odpływającej z jeziora stanowi około 8 % objętości jeziora (wymiana wody).

Jezioro leży z dala od zakładów przemysłowych, nie posiada ujęć wody powierzchniowej, brak zarejestrowanych bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń wód.

Jezioro jest użytkowane przez Polski Związek Wędkarski Okręg w Suwałkach. Jezioro zostało zakwalifikowane do typu wód sielawowo-siejowych. W ramach eksperymentu do jeziora introdukowano troć jeziorową, a jezioro objęto ochroną rybacką w formie tzw. „łowiska specjalnego”.

W celu zachowania unikalnych wartości przyrodniczych jezioro objęto ochroną w formie wodno-krajobrazowego rezerwatu przyrody „Jezioro Hańcza” utworzonego w 1963 roku. Od 1976 roku jezioro wchodzi w skład Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Jednocześnie jezioro leży na Specjalnym Obszarze Ochrony Siedlisk (SOO) PLH 200003 „Ostoja Suwalska” w ramach programu NATURA 2000.



12

5 WYNIKI BADAŃ

5.1 Stanowiska pomiarowo-kontrolne

W 2016 roku badania wykonano na jeziorze w jednym punkcie pomiarowo-kontrolnym. Pomiary wykonano wiosną, wczesnym latem, późnym latem i jesienią.

Kod i położenie geograficzne punktów pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 01 – 108,5 m – PL07S0802_0027 N 54°16′01,0″ – E 22°48′54,4″.

5.2 Warunki meteorologiczne w czasie prowadzenia badań

Podczas przeprowadzania badań warunki meteorologiczne przedstawiały się następująco: 07.04.2016 (wiosna) – zachmurzenie małe 25 %, wiatr powiew NE, temperatura powietrza 5,5°C, 29.06.2016 (wczesne lato) – zachmurzenie małe 10 %, wiatr powiew, temperatura powietrza 20,5°C, 29.08.2016 (lato) – zachmurzenie małe 15 %, wiatr słaby W, temperatura powietrza 19,5°C, 07.11.2016 (jesień) – zachmurzenie całkowite 100 %, wiatr powiew, temperatura powietrza 2,4°C.

5.3 Warunki termiczno-tlenowe

Wiosną (07.04.2016) warunki termiczno-tlenowe jeziora były w miarę jednorodne – temperatura wody sięgała od 3,5°C w górnej warstwie wody do 3,2°C w warstwie naddennej, a stężenie tlenu rozpuszczonego wynosiło od 12,3 mgO2/l (92,4 %) w górnej warstwie wody do 11,9 mgO2/l (88,9 %) w warstwie naddennej.

Wczesnym latem (29.06.2016) umiarkowany epilimnion sięgał do 4 m głębokości (temperatura wody epilimnionu wahała się w granicach 21,6 – 20,6°C). Natlenienie epilimnionu sięgało od 9,2 mgO2/l do 9,9 mgO2/l (104,4 – 111,1 %). Poniżej występowała warstwa metalimnionu o miąższości 7 m i średnim gradiencie temperatury 1,9°C/m. Zawartość tlenu wahała się w granicach 11,4 – 14,9 mgO2/l (118,4 – 129,7 %). W warstwie raczej chłodnego hypolimnionu następował spadek temperatury od 7,1°C na głębokości 11 m do 4,2°C w warstwie naddennej. Zawartość tlenu w hypolimnionie wahała się w granicach 11,5 – 14,5 mgO2/l.

Późnym latem (29.08.2016) umiarkowany i ciepły epilimnion sięgał do 6 m głębokości (temperatura wody epilimnionu wahała się w granicach 18,9 – 20,4°C). Natlenienie epilimnionu sięgało od 9,3 mgO2/l do 9,6 mgO2/l (100,8 – 107,3 %). Poniżej występowała warstwa metalimnionu o miąższości 6 m i średnim gradiencie temperatury 1,8°C/m. Zawartość tlenu wahała się w granicach 9,1 – 13,2 mgO2/l (96,6 – 111,8 %), przy czym niewielkie maksimum tlenowe znajdowało się na głębokości 12,0 m (13,2,0 mgO2/l). W warstwie raczej chłodnego hypolimnionu następował spadek temperatury od 8,1°C na głębokości 12 m do 4,2°C w warstwie naddennej. Zawartość tlenu wahała się w granicach 10,1 – 13,2 mgO2/l, a średnie nasycenie hypolimnionu tlenem sięgało 81,5 %.

W okresie jesiennym (07.11.2016) temperatura wody zaczęła wyrównywać się, choć był widoczny podział na pozostałości epilimnionu sięgającego 23 m, w którym temperatura wynosiła 5,9 – 6,1°C, a natlenienie sięgało 11,4 – 12,3 mgO2/l (91,3 – 99,0 %). Między 23 a 24 m głębokości następował spadek temperatury o 0,8°C, a natlenienie o 1 mgO2/l. Od 24 m głębokości temperatura wody zmienia się stopniowo od 5,1°C do 4,1°C w warstwie naddennej, a natlenienie zmieniało się w granicach 10,4 – 8,7 mgO2/l (81,5 – 66,4 %).

Krzywa termiczno-tlenowa dla okresu letniego wykazuje podobieństwo do heterogrady dodatniej, charakterystycznej dla zbiorników -mezotroficznych.

Jezioro wykazuje dimiktyczny typ mieszania wód (IV stopień statyczności jeziora), gdzie teoretyczna głębokość mieszania wyliczona według wskazówek Patalasa sięga 7,1 m.



13

5.4 Wyniki badań fizykochemicznych jeziora

Zawartość związków biogennych w jeziorze była zmienna. W wodzie jeziora fosforany występowały w śladowych ilościach – poniżej wartości minimalnych (poniżej 0,006 mgP/l). Zawartość fosforu ogólnego jedynie latem przekroczyła granicę oznaczalności (poniżej 0,016 mgP/l) i wyniosła 0,021 mgP/l. Średnie stężenie fosforu ogólnego wynosiło 0,011 mgP/l. Stężenia azotu amonowego wahały się w granicach od 0,09 mgN/l w okresie wiosennym i jesiennym do 0,14 mgN/l w okresie wczesnoletnim. Stężenia azotu azotynowego sięgały od śladów do 0,001 mgN/l, a azotu azotanowego od wartości śladowych (poniżej 0,10 mgN/l) w okresie wczesnoletnim, letnim i jesiennym do 0,24 mgN/l w okresie wiosennym. Zawartość azotu ogólnego Kjeldahla wahała się w granicach 0,42 – 1,47 mgN/l. Stężenie azotu całkowitego wahało się w granicach 0,66 – 1,57 mgN/l, średnia wartość wynosiła 0,92 mgN/l.

Przewodność elektrolityczna właściwa w odniesieniu do 20ºC wynosiła średnio 245 µS/cm i zmieniała się w niewielkich granicach od 228 µS/cm w okresie letnim do 262 µS/cm w czasie wczesnoletnim. Odczyn wody był lekko zasadowy i wynosił 8,1 – 8,6. Barwa wody, jako pośredni wskaźnik umożliwiający ocenę zawartości kwasów humusowych osiągała dość niskie wartości nie przekraczające 5 mgPt/l.

Zasadowość jeziora mieściła się w granicach 2,46 – 2,58 mval/l (123 – 129 mgCaCO3/l). Stężenie wapnia w jeziorze mieściło się w granicach 42 – 47 mgCa/l. Twardość ogólna, oznaczana łącznie 16 razy w ciągu roku, wyniosła średnio 145 mgCaCO3/l i wahała się w granicach 127 – 174 mgCaCO3/l.

Zawartość krzemionki sięgała od 1,8 mgSiO2/l w czasie badań letnich do 4,2 mgSiO2/l w okresie wiosennym. Widzialność krążka Secchiego sięgała od 5,4 m w czasie badań wczesnowiosennych do 8,1 m w czasie jesiennym, a wartość średnia sięgała 6,8 m.

5.5 Wyniki badań chemicznych jeziora

Zgodnie z wymaganiami Dyrektywy 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Wspólnoty Europejskiej z dnia 23 października 2000 r. ustalającej ramy działań Wspólnoty w zakresie polityki wodnej (tzw. Ramowej Dyrektywy Wodnej) oraz aktualnego rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1178) badania prowadzone w ramach monitoringu diagnostycznego powinny zawierać wskaźniki chemiczne charakteryzujące występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w tym: substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej (grupa 4.1.), wskaźników innych substancji zanieczyszczających według KOM 2006/0129(COD) (grupa 4.2.) oraz wchodzących w skład grupy 3.6. specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych.

Z powodów organizacyjnych i finansowych spośród wskaźników chemicznych oznaczanych w jeziorze Hańcza nie wykonano jedynie pełnych analiz związków tributylocyny z listy substancji priorytetowych. Przeprowadzono również pilotażowe badania niektórych związków z nowej listy substancji priorytetowych wg wymagań Dyrektywy 2013/39/UE. Wyniki badań zamieszczono w rozdziałach 8.9 i 8.10. Badania substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających z listy KOM 2006/0129 COD przeprowadzono dwunastokrotnie w ciągu roku, a specyficznych substancji syntetycznych i niesyntetycz-nych czterokrotnie w ciągu roku.

Stężenia większości oznaczanych substancji nie przekraczały granicy oznaczalności (czyli najniższej wartości badanego określoną metodą wskaźnika, obarczonej dopuszczalnym błędem analitycznym). Granice oznaczalności badanych wskaźników mieściły się w granicach dobrego stanu chemicznego według Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1187).

Spośród oznaczanych wskaźników oceny stanu chemicznego obejmujących substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej i inne substancje zanieczyszczające (wg KOM 2006/0129(COD)) nie zanotowano istotnych przekroczeń wartości średniorocznych lub maksymalnych. Z tego powodu stan chemiczny jeziora oceniono jako dobry.



14

Analiza specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych (m.in. metali ciężkich, fenoli lotnych, cyjanków wolnych, cyjanków związanych, fluorków i węglowodorów ropopochodnych), których wyniki wchodzą w skład oceny ekologicznej, nie wykazała przekroczeń wartości normatywnych, wobec czego nie wpłynęła na zmianę oceny stanu ekologicznego.

5.6 Wyniki badań biologicznych

Zgodnie z Dyrektywą 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Wspólnoty Europejskiej z dnia 23 października 2000 r. ustalającą ramy działań Wspólnoty w zakresie polityki wodnej, tzw. Ramową Dyrektywą Wodną oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1178) monitoring wód powierzchniowych powinien odbywać się w oparciu o wskaźniki biologiczne, weryfikowane wskaźnikami fizykochemicznymi i hydromorfologicznymi. Spośród 5 głównych grup wskaźników biologicznych w 2016 r. przeprowadzono badania: fitoplanktonu, fitobentosu, makrofitów i bezkręgowców dennych.

5.6.1 Fitoplankton

Podstawą oceny stanu ekologicznego jezior jest fitoplankton, wyrażający pośrednio stopień zeutrofizo-wania jeziora, czyli jego zasobności w substancje biogenne – głównie związki azotu i fosforu.

Wyniki badań fitoplanktonu jeziora Hańcza wykazały pewne zróżnicowanie występowania fitoplanktonu w jeziorze. W okresie wiosennym (07.04.2016) pod względem liczebności dominowały okrzemki (70,37 %), głównie Achnanthidium minutissimum, z dużym udziałem skrytowiciowców (21,7 %). Pod względem biomasy dominowały także okrzemki (84,23 %). Pod względem zróżnicowania gatunkowego wyróżniały się również okrzemki – łącznie 14 gatunków.

W czasie badań wczesnoletnich (29.06.2016) liczebność gatunków poszczególnych grup fitoplanktonu był wyrównany. Pod względem liczebności w fitoplanktonie jeziora przeważały zielenice (34,16 %), głównie z rodzaju Phacotus oraz złotowiciowce (32,48 %), głównie Erkenia subaequiciliata, z dużym udziałem okrzemek (16,83 %) i skrytowiciowców (11,81 %). Podobnie pod względem biomasy przeważały zielenice (43,99 %) z dużym udziałem okrzemek (29,70 %) i bruzdnic (14,81 %). Pod względem zróżnicowania gatunkowego liczebność poszczególnych grup była dość wyrównana – najwięcej stwierdzono zielenic – 7 gatunków.

W czasie badań letnich (29.08.2016) liczebność poszczególnych grup fitoplanktonu również była w miarę wyrównana. Pod względem liczebności w fitoplanktonie jeziora przeważały złotowiciowce (37,28 %), skrytowiciowce (27,82 %) i okrzemki (21,51 %). Pod względem biomasy przeważały okrzemki (42,69 %) z udziałem złotowiciowców (19,30 %), skrytowiciowców (13,46 %) i bruzdnic (11,29 %). Pod względem zróżnicowania gatunkowego liczebność poszczególnych grup była dość wyrównana – najwięcej stwierdzono zielenic – 8 gatunków.

W czasie badań jesiennych (07.11.2016) w fitoplanktonie jeziora pod względem liczebności dominowały skrytowiciowce (79,55 %), które również dominowały pod względem biomasy (60,10 %). Pod względem zróżnicowania gatunkowego liczebność poszczególnych grup była dość wyrównana – najwięcej stwierdzono zielenic – 5 gatunków.

W fitoplanktonie znaleziono przedstawicieli innych grup, choć w zróżnicowanej i mniejszej ilości niż grup dominujących.

Liczebność organizmów fitoplanktonu w cyklu badawczym była najniższa w okresie jesiennym (608.400 szt./l), podczas gdy największą liczebność stwierdzono w czasie badań wczesnoletnich (1.354.570 szt./l). Biomasa fitoplanktonu wahała się od 0,57 mg/l w czasie badań jesiennych do 1,46 mg/l w okresie wczesnoletnim.

Średnie stężenie chlorofilu „a” wynosiło w cyklu badawczym 2,53 μg/l i wahało się w granicach od 1,78 μg/l w czasie badań wczesnoletnich do 3,26 μg/l w okresie jesiennym.



15

Wskaźnikiem fitoplanktonowym podlegającym ocenie jest multimetriks fitoplanktonowy PMPL, ujmujący zarówno zawartość chlorofilu „a”, jak i biomasę fitoplanktonu oraz biomasę sinic. W skład multimetriksu fitoplanktonowego wchodzą trzy składowe: metriks Chlorofil a, metriks Biomasa ogólna, metriks Biomasa sinic. Każdy metriks jest opracowany dla jezior stratyfikowanych i niestratyfikowanych o małym (współczynnik Schindlera poniżej 2) lub dużym (współczynnik Schindlera powyżej 2) wpływie zlewni.

1. Metriks Chlorofil a

Dla jeziora Hańcza jako jeziora stratyfikowanego o małym wpływie zlewni metriks Chlorofil a ma postać:

YCh = –3,2698 + 2,6081 ln(xCh) = –0,8489

gdzie xCh – średnia zawartość chlorofilu a w jeziorze (dla jeziora Hańcza 2,53 μg/l).

Ponieważ metriks Chlorofil a ma wartość ujemną, do dalszych obliczeń przyjmuje się xCh = 0.

2. Metriks Biomasa ogólna

Dla jeziora Hańcza jako jeziora stratyfikowanego o małym wpływie zlewni metriks Biomasa ogólna ma postać:

YBm = 1,2900 ln(xBm) + 0,8727 = 1,0971

gdzie xBm – średnia biomasa fitoplanktonu w jeziorze (dla jeziora Hańcza 1,19 mg/l).

3. Metriks Biomasa sinic

Dla jeziora Hańcza jako jeziora stratyfikowanego o małym wpływie zlewni metriks Biomasa sinic ma postać:

YCy = 1,4113 · ln{[BCy + BCy · (BCy / BFt)] : 2} + 1,8112 = –3,7482

gdzie BCy – biomasa sinic w okresie letnim w jeziorze (dla jeziora Hańcza 0,037 mg/l);

BFt – biomasa fitoplanktonu w okresie letnim w jeziorze (dla jeziora Hańcza 0,71 mg/l).

Ponieważ metriks Biomasa sinic ma wartość ujemną, do dalszych obliczeń przyjmuje się xCy = 0.

4. Multimetriks PMPL

Dla jeziora Hańcza jako jeziora stratyfikowanego multimetriks PMPL ma postać:

PMPL = (YCh + YBm + YCy) : 3 = 1,0971 : 3 = 0,3657 ≈ 0,37

gdzie YCh – metriks Chlorofil a;

YBm – metriks Biomasa fitoplanktonu;

YCy – metriks Biomasa sinic.

Wyliczony wskaźnik fitoplanktonowy PMPL wynosił 0,37 i odpowiadał I klasie (stan bardzo dobry).

5.6.2 Makrofity

Jednym ze składników biologicznej oceny stanu ekologicznego jezior jest wskaźnik makrofitowy ESMI. Badania makrofitów jeziora Hańcza przeprowadzono 12.08.2016 r. na 20 transektach wyznaczonych na litoralu jeziora. W każdym transekcie oceniano całkowite pokrycie roślinnością, względną obfitość każdego zbiorowiska w przeliczeniu na skalę Braun-Blanqueta oraz maksymalną głębokość występowania zbiorowiska. Wskaźnik makrofitowy ESMI został obliczony za pomocą opartego na platformie Microsoft Access programu komputerowego ESMI v1.12 firmy PROGER Sp. z o.o. z Poznania.

Poniżej przedstawiono etapy obliczenia wskaźnika makrofitowego ESMI:

1. średnia maksymalna głębokość występowania roślin w całym jeziorze – 4,7 m,

2. powierzchnia dna wydzielona izobatą 4,7 m – 37,0 ha,

3. powierzchnia dna wydzielona izobatą 2,5 m P2,5 – 25,5 ha,

4. średnie pokrycie fitolitoralu – 88,25 %,

5. całkowita powierzchnia zajmowana przez rośliny N = 32,65 ha,

6. średnie pokrycie każdego zbiorowiska roślin w fitolitoralu ni



16

Lp. Zbiorowiska taksonomiczne Gatunek przewodni średnie pokrycie

ni [%]

Liczba wystąpień

1. Acoretum calami Tatarak zwyczajny 0,18 2

2. Zbiorowisko z Alisma plantago-aquatica Żabieniec babka wodna 0,01 1

3. Caricetum rostratae Turzyca dzióbkowata 0,78 2

4. Charetum delicatulae Ramienica delikatna 18,50 10

5. Charetum filifornis Ramienica grzywiasta 3,35 4

6. Charetum fragilis Ramienica krucha 16,27 8

7. Charetum hispidae Ramienica kosmata 1,70 1

8. Charetum rudis Ramienica zwyczajna 19,75 9

9. Elodeetum canadensis Moczarka kanadyjska 8,20 9

10. Equisetetum fluviatilis Skrzyp błotny 5,10 6

11. Myriophylletum spicati Wywłócznik kłosowy 2,95 11

12. Nitellopsidetum obtusae Krynicznica tępa 1,50 2

13. Nymphaeo albae – Nupharetum luteae forma z Nuphar lutea Grążel żółty 0,75 1

14. Phragmitetum communis Trzcina pospolita 10,20 13

15. Potametum compressi Rdestnica ściśniona 0,91 3

16. Potametum friesii Rdestnica szczeciolistna 0,15 1

17. Potametum lucentis Rdestnica lśniąca 0,15 1

18. Potametum perfoliati Rdestnica przeszyta 1,26 7

19. Potametum filiformis forma z Potamogeton praelongus

Rdestnica wydłużona 0,16 2

20. Ranuncutetum circinati Włosienicznik (Jaskier) krążkolistny 0,90 2

21. Scirpetum lacustris Oczeret jeziorny 0,80 3

22. Sparganietum erecti Jeżogłówka gałęzista 0,06 3

23. Stratiotetum aloidis Osoka aloesowata 0,18 2

24. Typhetum angustifoliae Pałka wąskolistna 0,03 2

25. Lemno-Utricularietum vulgaris Pływacz zwyczajny 1,00 6

Lp. Zbiorowiska nietaksonomiczne Gatunek przewodni średnie pokrycie

ni [%]

Liczba wystąpień

1. Chara sp. Ramienica (nieoznaczona) 2,45 2

2. Chara strigosa Ramienica szczeciniasta 1,70 1

7. wskaźnik zróżnicowania fitocenotycznego H

H = –∑[(ni / N) · ln (ni / N)] = 2,41

8. wskaźnik teoretycznie możliwego maksymalnego zróżnicowania Hmax

Hmax = ln S = 3,30

gdzie: S – liczba zbiorowisk tworzących litoral

9. wskaźnik zasiedlenia Z

Z = N / P2,5 = 1,28

gdzie: P2,5 – powierzchnia dna do izobaty 2,5 m

10. Makrofitowy Indeks Stanu Ekologicznego ESMI dla jezior

ESMI = 1 – exp[–(H / Hmax) · Z · exp(N / P)] = 0,694

gdzie: P – powierzchnia lustra wody, dla jeziora Hańcza = 311,4 ha

Wartość wskaźnika ESMI dla jeziora Hańcza zawiera się w granicach 1,000 – 0,679 i odpowiada bardzo dobremu stanowi wyznaczonemu dla jezior Polski (I klasa). Dodatkową zaletą jest duży udział ramienic, sięgający ponad 65 % powierzchni fitolitoralu (dna pokrytego roślinnością).



17

5.6.3 Fitobentos

Kolejnym składnikiem biologicznej oceny stanu jezior jest tzw. fitobentos oparty na analizie osiadłych okrzemek. Parametrem charakteryzującym ten składnik jest multimetryczny wskaźnik okrzemkowy dla jezior IOJ. Wskaźnik wyliczono na podstawie formularza Microsoft Excel przystosowanego do obliczania wskaźników fitobentosu jezior opracowanego w 2010 r. przez IMGW Oddział Wrocław.

Próby do badań pobrano 14.10.2016 r. we wschodniej części jeziora.

1. Obliczenie wskaźnika indeksu trofii TJ

TJ = Σ(TJi x wTJi x Li) / Σ (TJi x Li) = 0,755 gdzie: TJi – wartość wrażliwości na stan troficzny i-tego taksonu; wTJi – wartość wagowa (zakres tolerancji) i-tego taksonu; Li – względna liczebność i-tego taksonu (liczba i-tego taksonu podzielona przez liczbę wszystkich

zliczonych gatunków).

Lp. Gatunek Kod

gatunku Liczebność TJi wTJi

Gatunek referencyjny

1. Achnanthidium affine (= Achnanthes minutissima var. affinis) AMAF 22 3,38 2

2. Achnanthidium caledonicum (= Achnanthes minutissima var. scotia)

AMSC 274 0,14 3 O

3. Achnanthidium gracillimum (= Achnanthes minutissima var. gracillima)

AMGR 5 0,38 3 TW

4. Achnanthidium minutissimum var. minutissimum (= Achnanthes minutissima var. minutissima)

AMIN 208 0,74 1 O

5. Brachysira neoexilis BNEO 5 0,74 2 O

6. Brachysira procera BPRO 6 0,38 3 O

7. Cymbella affiniformis CAFN 10 1,02 1 TW

8. Cymbella excisa CAEX 9 2,15 2 TW

9. Cymbella hustedtii CHUS 8 1,47 3 TW

10. Cymbella vulgata CVUL 4 - - TW

11. Epithemia adnata EADN 6 2,42 2 TW

12. Epithemia turgida ETUR 2 2,95 2

13. Encyonema caespitosum (= Cymbella caespitosa) CCAE 4 1,55 3 TW

14. Encyonema perpusillum (= Cymbella perpusilla) CPER 14 0,48 3

15. Encyonopsis cesati (= Cymbella cesati) CCES 13 0,45 3 O

16. Encyonopsis microcephala (= Cymbella microcephala) CMIC 13 1,02 3 O

17. Fragilaria tenera FTEN 15 1,89 3 O

18. Gomphonema minusculum GMIS 39 - - TW

19. Gomphonema minutum GMIN 5 4,23 2

20. Gomphonema occultum GOCU 4 0,57 3 TW

21. Gomphonema procerum GPRC 2 0,66 3 TW

22. Gomphonema pumilum GPUM 57 2,75 2

23. Gomphonema vibrio GVIB 72 0,77 3 TW

24. Mastogloia lacustris (= Mastogloia smithii var. lacustris) MSLA 146 0,37 3 TW

25. Navicula cryptocephala NCRY 3 3,00 3

26. Navicula cryptotenella NCTE 6 1,37 2 TW

27. Navicula cryptotenelloides NCTO 14 1,37 2 TW

28. Navicula radiosa NRAD 1 1,90 2 TW

29. Navicula tripunctata NTPT 2 5,31 3

30. Nitzschia denticula (= Denticula kuetzingii) DKUE 2 0,97 2 TW

31. Rhopalodia gibba (= Rhopalodia gibba var. gibba) RGIB 6 2,81 3 TW

32. Ulnaria acus (= Fragilaria ulna var. acus) FUAC 10 3,78 2

33. Ulnaria ulna (= Fragilaria ulna var. ulna) FULN 2 5,27 2

Uwaga: gatunek referencyjny dla jezior: TW – twardowodnych, MW – miękkowodnych, O – jezior wszystkich typów.

2. Obliczenie modułu gatunków referencyjnych GRJ

GRJ = ΣtRi = 0,896

gdzie: tRi – względna liczebność i-tego taksonu referencyjnego (liczba osobników i-tego taksonu

referencyjnego podzielona przez liczbę wszystkich zliczonych osobników)



18

3. Obliczenie znormalizowanego wskaźnika ZTJ

ZTJ = 1 – (TJ x 0,1) = 0,925 gdzie: ZTJ – znormalizowana wartość wskaźnika TJ;

TJ – indeks trofii wyliczony wg pierwszego wzoru;

4. Obliczenie multimetrycznego indeksu okrzemkowego IOJ dla jezior

IOJ = (0,6 x ZTJ) + (0,4 x GRJ) = 0,913

Wyliczony wskaźnik okrzemkowy IOJ dla jeziora Hańcza wynosi 0,913 i odpowiada bardzo dobremu stanowi wyznaczonemu dla jezior Polski (I klasa).

5.6.4 Makrozoobentos

Kolejnym składnikiem biologicznej oceny stanu jezior jest tzw. makrozoobentos oparty na analizie makrobezkręgowców żyjących na dnie. Parametrem charakteryzującym ten składnik jest multimetryczny wskaźnik makrobezkręgowców bentosowych dla jezior LMI (Lake Macroinvertebrate Index) według metodyki opracowanej w Instytucie Ochrony Środowiska. Multimetriks wyliczono na podstawie formularza LMI opartego na oprogramowaniu Microsoft Excel przystosowanego do obliczania wskaźników makrobezkręgowców bentosowych jezior opracowanego w 2013 r. przez GIOŚ Warszawa.

Próby do badań pobrano 2016.05.05 na dwóch stanowiskach:

Pkt nr 1 – PL07S0802_0027_01 – N 54°15′29,0″ – E 22°48′52,7″ – przy brzegu charakterystycznym dla użytkowania rolnego;

Pkt nr 2 – PL07S0802_0027_02 – N 54°15′45,5″ – E 22°49′13,6″ – przy brzegu charakterystycznym dla użytkowania leśnego.

Wskaźnikiem makrobezkręgowców dennych podlegającym ocenie jest multimetriks LMI. W skład multimetriksu wchodzą składowe: metriks ASPT_PL, metriks Shanon-Wiener-Index, metriks Trichoptera, metriks Diptera, metriks EPT/Diptera.

1. Metriks EQR ASPT_PL

Podstawę metriksa EQR ASPT_PL stanowi wartość ASPT_PL (Average Score Per Taxon w polskiej modyfikacji) wyrażona jako suma wartości punktów przypisanych rodzinom makrozoobentosu stwierdzonym w próbie według standardowej tabeli BMWP_PL (Biological Monitoring Working Party w polskiej modyfikacji) podzielona przez liczbę rodzin, a następnie wyliczono ekologiczny współczynnik jakości EQR według wzoru:

EQR ASPT_PL = –3,597 + 0,815 · ASPT_PL

gdzie: ASPT_PL – wartość wyliczonego metriksa ASPT_PL (dla jeziora Hańcza 5,43 dla brzegu o użytkowaniu rolnym i 5,35 dla brzegu o użytkowaniu leśnym).

EQR ASPT_PL (stanowisko 01) = 0,827

EQR ASPT_PL (stanowisko 02) = 0,766

2. Metriks EQR Shannon-Wiener-Index

Podstawę metriksa EQR Shannon-Wiener-Index stanowi stosunek liczby osobników danej rodziny (ni) do liczby osobników na danym stanowisku (N). Metriks H’ wyliczony jest według wzoru:

H’ = -∑ pi · ln pi

gdzie: pi – stosunek liczby osobników danej rodziny (ni) do liczby wszystkich osobników na danym stanowisku (N).

EQR Shannon-Wiener-Indeks = –0,770 + 0,692 · H’

gdzie: H’ – wartość wyliczonego metriksa Shannon-Wiener-Index (dla jeziora Hańcza 2,18722 dla brzegu o użytkowaniu rolnym i 2,20764 dla brzegu o użytkowaniu leśnym).

EQR Shannon-Wiener-Index (stanowisko 01) = 0,744

EQR Shannon-Wiener-Index (stanowisko 02) = 0,758



19

3. Metriks EQR Trichoptera

Podstawę metriksa EQR Trichoptera stanowi udział procentowy osobników Trichoptera w odniesieniu do liczebności ogólnej wyrażony w rozkładzie logarytmicznym dziesiętnym według wzoru:

1 + log10 (Trichoptera [%])

Wartość EQR metriksa wylicza się według wzoru:

EQR Log10 Trichoptera [%] = –0,674 + 0,772 · (1 + log10 Trichoptera [%])

gdzie: (1 + log10 Trichoptera [%]) – wartość wyliczonego metriksa Trichoptera (dla jeziora Hańcza 2,06272 dla brzegu o użytkowaniu rolnym i 1,27165 dla brzegu o użytkowaniu leśnym).

EQR Trichoptera (stanowisko 01) = 0,918


4. Metriks EQR Diptera

Podstawę metriksa EQR Diptera stanowi udział procentowy osobników Diptera w odniesieniu do liczebności ogólnej. Wartość EQR metriksa wylicza się według wzoru:

EQR Diptera [%] = 1,028 - 0,014 · Diptera [%]

gdzie: Diptera [%] – wartość wyliczonego metriksa Diptera (dla jeziora Hańcza 2,79 dla brzegu o użytkowaniu rolnym i 18,69 dla brzegu o użytkowaniu leśnym).



5. Metriks EQR EPT/Diptera

Podstawę metriksa EQR EPT/Diptera stanowi stosunek liczby taksonów Ephemeroptera, Plecoptera i Trichoptera (EPT) do liczby taksonów Diptera. Wartość EQR metriksa wylicza się według wzoru:

EQR EPT/Diptera = –0,228 + 0,175 · EPT/Diptera

gdzie: EPT/Diptera – wartość wyliczonego metriksa EPT/Diptera (dla jeziora Hańcza 3,50 dla brzegu o użytkowaniu rolnym i 3,00 dla brzegu o użytkowaniu leśnym).



6. Multimetriks LMI na stanowisku

Multimetriks LMI na stanowisku stanowi średnia z pięciu wcześniej obliczonych metriksów dla każdego stanowiska oddzielnie, wyrażonych w wartościach EQR

LMI = (EQR ASPT_PL + EQR Shannon-Wiener-Index + EQR Trichoptera + EQR Diptera + EQR EPT/Diptera) : 5

Dla jeziora Hańcza LMI na poszczególnych stanowiskach wynosi:

LMI01 (dla stanowiska 01) = 0,773

LMI02 (dla stanowiska 02) = 0,579

Wyliczony wskaźnik makrobezkręgowców bentosowych LMI na stanowisku 01 przy brzegu charakterystycznym dla użytkowania rolnego (57 % linii brzegowej) wynosił 0,773, a na stanowisku 02 przy brzegu charakterystycznym dla użytkowania leśnego (43 % linii brzegowej) wynosił 0,579.

7. Multimetriks LMI dla jeziora Hańcza

Multimetriks LMI dla jeziora Hańcza stanowi średnia ważona z wcześniej obliczonych multimetriksów LMI dla każdego stanowiska oddzielnie i wynosi:

LMI = LMI01 · L01 + LMI02 · L02 = 0,773 · 0,57 + 0,579 · 0,43 = 0,690

gdzie: L01 – stosunek linii brzegowej przy terenie o użytkowaniu rolniczym do linii brzegowej jeziora;

L02 – stosunek linii brzegowej przy terenie o użytkowaniu leśnym do linii brzegowej jeziora.

Uśredniony wskaźnik makrobezkręgowców bentosowych LMI dla jeziora Hańcza wynosi 0,690 i odpowiada dobremu stanowi w klasyfikacji proponowanej dla jezior Polski (II klasa).



20

Wobec niewyznaczenia ostatecznych granic norm wskaźnika (warunki referencyjne są w trakcie ustalania) wskaźnik ten aktualnie nie jest brany pod uwagę przy ocenie stanu jezior.

5.7 Wyniki obserwacji elementów hydromorfologicznych

W 2016 r. przeprowadzono wstępne obserwacje elementów hydromorfologicznych jeziora Hańcza zgodnie z metodyką Obserwacje hydromorfologiczne jezior opracowaną przez Instytut Ochrony Środowiska.

Wyliczona wartość wskaźnika LHS_PL wyniosła 18 pkt i przekroczyła wartość graniczną dla stanu bardzo dobrego (15 pkt).

5.8 Charakterystyka dopływów

Zgodnie z obecną metodyką nie są prowadzone badania dopływów jezior w ramach monitoringu jezior. W nawiązaniu do poprzednich badań zachowano opis charakterystyki dopływów. Spośród cieków jeziora Hańcza przedstawiono charakterystykę następujących dopływów: Czarna Hańcza – dopływ do jeziora, dopływ bez nazwy w Starej Hańczy, dopływ bez nazwy z jeziora Boczniel, dopływ bez nazwy z Przełomki, dopływ bez nazwy spod Dzierwan oraz Czarna Hańcza – odpływ z jeziora Hańcza.

Rzeka Czarna Hańcza jest lewobrzeżnym dopływem Niemna II rzędu. Całkowita długość rzeki wynosi 141,7 km, w tym 107,8 km w granicach Polski. Powierzchnia zlewni rzeki na obszarze Polski wynosi 1744 km2. Zlewnia została ukształtowana przez zlodowacenie bałtyckie i charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźbą terenu z licznymi jeziorami rynnowymi i wytopiskowymi oraz dużą ilością zagłębień bezodpływowych. Źródła rzeki znajdują się w okolicy Rogożajn Wielkich. Rzeka płynie początkowo w kierunku południowym, przepływa przez jeziora: Jegliniszki, Hańczę i Wigry. W górnym biegu rzeka ma charakter potoku podgórskiego. Od jeziora Wigry płynie w kierunku południowo-wschodnim do granicy polsko-białoruskiej i następnie uchodzi do Niemna na terenie Białorusi. Końcowym odcinkiem rzeki biegnie trasa Kanału Augustowskiego. Malownicze fragmenty zlewni rzeki i jej okolic zostały objęte ochroną w ramach Suwalskiego Parku Krajobrazowego i Wigierskiego Parku Narodowego. Główne dopływy Czarnej Hańczy to: Wiatrołuża, Pawłówka, Wierśnianka, Marycha, Kalna, Kanał Augustowski, Maleszówka, Wołkuszanka. Rzeka Czarna Hańcza zasila wodą sztuczny zalew rekreacyjny „Arkadia” w Suwałkach, jest odbiornikiem ścieków komunalnych z Suwałk oraz stanowi, szczególnie na odcinku od jeziora Wigry do połączenia z Kanałem Augustowskim, atrakcyjny szlak turystyki wodnej.

Czarna Hańcza [A 21] – górny odcinek rzeki odprowadza wodę z północnej części zlewni o powierzch-ni około 20,94 km2, co stanowi prawie 55 % powierzchni zlewni całkowitej jeziora Hańcza. Od jeziora Jegliniszki do jeziora Hańcza średni spadek koryta wynosi 1,2 ‰, przy czym na odcinku ujściowym średni spadek koryta rzeki sięga 4,4 ‰. Zlewnia tego dopływu jest typowo rolnicza z dużym udziałem łąk i pastwisk, słabo zalesiona. Duża część zlewni wchodzi w skład otuliny Suwalskiego Parku Krajobrazowe-go. Nad głównym korytem cieku i jego dopływami znajduje się kilka wsi: Antosin, Dziadówek, Jegliniszki, Kłajpeda, Kłajpedka, Okliny, Soliny, Sześciowłóki oraz część Rogożajn Wielkich, Maudy, Dzierwan, Wiżgór (łącznie około 600 mieszkańców). Ujście cieku do jeziora zlokalizowane jest w północnym krańcu jeziora o przybliżonych współrzędnych – N 54°16′57,6″ – E 22°49′06,0″.

Dopływ przy Starej Hańczy [B 22] – odprowadza wodę z niewielkiego fragmentu zlewni u północno-zachodniej części jeziora o powierzchni około 2 km2. Ten wycinek zlewni jeziora jest w dużym stopniu zalesiony w przeważającej części świerczyną. W odcinku ujściowym nachylenie koryta oszacowano na ponad 20 ‰, koryto cieku jest płytkie, wąskie, poprzegradzane korzeniami drzew i kamieniami z małymi rozlewiskami i bystrotokami. Około 150 m od jeziora na skarpie doliny w niewielkiej odległości od cieku położone jest źródło obudowane cembrowiną. Ujście cieku do jeziora zlokalizowane jest w północno-zachodnim krańcu jeziora o przybliżonych współrzędnych – N 54°16′51,9″ – E 22°48′50,75″.

Dopływ z jeziora Boczniel [C 23] – niewielki, krótki dopływ z jeziora Boczniel, położonego przy wschodnich brzegach jeziora Hańcza. Powierzchnia zlewni dopływu, łącznie z powierzchnią jeziora wynosi około 1,4 km2. Zlewnia jeziora użytkowana rolniczo z dużym udziałem łąk i pastwisk jest słabo zalesiona.



21

Powierzchnia jeziora Boczniel o długości około 1,3 km i szerokości 100 m wynosi 18,55 – 19,06 ha (w zależności od źródła informacji) przy głębokości maksymalnej 4,3 m. Przy wypływie z jeziora na cieku usytuowany jest niewielki jaz, a w zasadzie zastawka o wysokości piętrzenia około 20 cm, przy czym lustro wody leży około 30 cm wyżej poziomu lustra wody jeziora Hańcza. Ujście cieku do jeziora zlokalizowane jest w środkowej części wschodniego brzegu jeziora o przybliżonych współrzędnych – N 54°15′45,5″ – E 22°49′14,25″.

Dopływ z Przełomki [D] – niewielki dopływ położony na dnie zabagnionej doliny przy południowo-zachodnich brzegach jeziora Hańcza. Zlewnia o powierzchni 4,1 km2 jest słabo zalesiona z przewagą gruntów rolnych. Nad brzegami doliny położone są dwie wsie: Hańcza i Przełomka. Część zlewni znajduje się na obszarze Suwalskiego Parku Krajobrazowego, a pozostała część leży w strefie otuliny Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Koryto cieku jest szerokie, silnie zamulone, brzegi bagienne, porośnięte olszyną i wierzbą. Ujście cieku do jeziora zlokalizowane jest przy południowo-zachodnim brzegu jeziora o przybliżonych współrzędnych – N 54°15′11,1″ – E 22°47′44,0″.

Dopływ spod Dzierwan [E] – niewielki dopływ z zalesionej, wchodzącej w większości w skład Suwalskiego Parku Krajobrazowego, zlewni o powierzchni około 1,9 km2 przy północno-wschodnich brzegach jeziora Hańcza. Ujście cieku do jeziora zlokalizowany jest przy północno-wschodnim brzegu jeziora o przybliżonych współrzędnych – N 54°16′24,4″ – E 22°49′18,4″.

Czarna Hańcza [O 31] – odpływ z jeziora Hańcza położony na dnie dość głębokiej doliny. Koryto rzeki mało szerokie, dość płytkie o dnie kamienistym i kamienisto-żwirowym. Ciek o szybkim nurcie z licznymi bystrzami płynie do zalewu w Turtulu, a następnie do jeziora Wigry i dalej do Niemna. Średni spadek koryta na odcinku od jeziora Hańcza do zalewu w Turtulu wynosi około 11 ‰, przy czym na odcinku 1,3 km od jeziora spadek koryta sięga ponad 18 ‰, co charakteryzuje cieki typu górskiego. Punkt pomiarowo-kontrolny zlokalizowano przy przepuście pod drogą Błaskowizna – Jeleniewo (wodowskaz Wróbel).

Wypływ cieku z jeziora zlokalizowany jest przy południowym krańcu jeziora o przybliżonych współrzędnych – N 54°14′38,4″ – E 22°47′48,8″.

6 OCENA STANU EKOLOGICZNEGO I CHEMICZNEGO JEZIORA

6.1 Ocena stanu ekologicznego

Podstawą oceny są wskaźniki biologiczne obejmujące: multimetriks fitoplanktonowy (PMPL), makrofitowy indeks stanu ekologicznego (ESMI) oraz fitobentos w formie wskaźnika okrzemkowego dla jezior (IOJ). Wskaźniki biologiczne wskazywały na bardzo dobry stan jeziora (I klasa). Wskaźniki fizykochemiczne (grupa 3.1. – 3.5.) weryfikujące ocenę biologiczną mieściły się w granicach I klasy. Podobnie spośród specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych z grupy substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (grupa 3.6.) nie zanotowano przekroczenia wartości dopuszczalnych. Natomiast wstępna ocena wskaźników hydromorfologicznych wypadła poniżej stanu bardzo dobrego. W podsumowaniu stan ekologiczny jeziora Hańcza jest dobry.

Ocena stanu ekologicznego przedstawiona jest w tabeli na str. 22-23.



22

Stan ekologiczny jeziora Hańcza w 2016 roku

Wskaźnik Liczba

wyników Minimum Data Maksimum Data

Wartość średnio-roczna

Granica stanu

dobrego Ocena

Wskaźniki biologiczne

Fitoplankton (PMPL) 1 – – – 2016 0,37

(95%) < 2,00 I

Chlorofil „a” [μg/l] 4 1,8 2016-06-29 3,3 2016-11-07 2,5

(± 0,05) – –

Fitobentos (IOJ) 1 – – – 2016-10-14 0,913 (98%)

> 0,590 I

Makrofity (ESMI) 1 – – – 2016-08-12 0,697 (95%)

> 0,410 I

Makrobezkręgowce bentosowe (LMI)

2 0,579 2016-05-05 0,773 2016-05-05 0,690 (97%)

> 0,573 –

Ichtiofauna (LFI+_PL / LFI-CEN) – – – – – – – –

ocena biologiczna KLASA I (STAN BARDZO DOBRY)

Wskaźniki hydromorfologiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry)

Obserwacje hydromorfologiczne jeziora (LHS_PL)

1 – – – 2016-07-25 18 < 15 poniżej bardzo

dobrego

Wskaźniki fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry)

Widzialność krążka Secchiego (SD) [m]

4 5,4 2016-06-29 8,1 2016-11-07 6,8

(± 0,05) > 2,5 I

Tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim [mg O2/l]

– – – – – – > 4 nie dotyczy

Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%]

1 81,5 2016-08-29 81,5 2016-08-29 81,5 (± 1)

> 10 I

Przewodność w 20°C [μS/cm]

4 228 2016-08-29 262 2016-06-29 245 (± 7)

< 800 I

Azot ogólny [mg N/l]

4 0,66 2016-04-07 1,57 2016-06-29 0,92

(± 0,07) < 1,5 I

Fosfor ogólny [mg P/l]

4 < 0,016 2016-04-07 2016-06-29 2016-11-07

0,021 2016-08-29 0,011

(± 0,004) < 0,045 I

Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry)

Aldehyd mrówkowy [mg/l] 4 < 0,01 2016-11-14 0,018 2016-02-23 0,0125

(± 0,004) ≤ 0,05 dobry

Arsen [mg/l] 4 < 0,02

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,02

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,02 (± 0,005)

≤ 0,05 dobry

Bar [mg/l] 4 0,016 2016-05-17 0,019 2016-08-16 2016-11-14

0,018 (± 0,005)

≤ 0,5 dobry

Bor [mg/l] 4 < 0,05

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,05

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,05 (± 0,007)

≤ 2 dobry

Chrom sześciowartościowy

[mg/l] 4 < 0,002 2016-02-23 2016-05-17

< 0,006 2016-08-16 2016-11-14

< 0,006 (± 0,0002)

≤ 0,02 dobry

Chrom ogólny [mg/l] 4 < 0,002 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

0,003 2016-02-23 < 0,002

(± 0,0002) ≤ 0,05 dobry

Cynk [mg/l] 4 < 0,02 2016-11-14 0,039 2016-05-17 0,028

(± 0,04) ≤ 1 dobry

Miedź [mg/l] 4 < 0,004 2016-02-23 2016-05-17 2016-11-14

0,011 2016-08-16 0,004

(± 0,0004) ≤ 0,05 dobry



23

Wskaźnik Liczba


Wartość średnio-roczna

Granica stanu

dobrego Ocena

Fenole lotne [mg/l] 4 0,001 2016-05-17 0,002 2016-02-23 2016-08-16 2016-11-14

0,002 (± 0,0005)

≤ 0,01 dobry

Węglowodory ropopochodne (indeks olejowy) [mg/l]

4 < 0,10 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

0,20 2016-02-23 0,12

(± 0,04) ≤ 0,2 dobry

Glin [mg/l] 4 < 0,01 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

0,01 2016-02-23 < 0,01

(± 0,002) ≤ 0,4 dobry

Cyjanki wolne [mg/l] 4 < 0,01

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,01

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,01 (± 0,0025)

≤ 0,05 dobry

Cyjanki związane [mg/l] 4 < 0,01

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,01

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,01 (± 0,003)

≤ 0,05 dobry

Molibden [mg/l] 4 < 0,005

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,005

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,005 (± 0,0005)

≤ 0,04 dobry

Selen [mg/l] 2 < 0,006 2016-02-23 2016-05-17

< 0,006 2016-02-23 2016-05-17

< 0,006 (± 0,002)

≤ 0,02 –

Srebro [mg/l] 4 < 0,002

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,002

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,002 (± 0,0004)

≤ 0,005 dobry

Tal [mg/l] 2 < 0,0006 2016-02-23 2016-05-17

< 0,0006 2016-02-23 2016-05-17

< 0,0006 (± 0,0002)

≤ 0,002 –

Tytan [mg/l] 2 < 0,015 2016-02-23 0,021 2016-05-17 < 0,015

(± 0,005) ≤ 0,05 –

Wanad [mg/l] 4 < 0,002

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,002

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,002 (± 0,0003)

≤ 0,05 dobry

Antymon [mg/l] 2 < 0,0006 2016-02-23 2016-05-17

< 0,0006 2016-02-23 2016-05-17

< 0,0006 (± 0,0002)

≤ 0,002 –

Fluorki [mg/l] 4 < 0,10 2016-11-14 0,11 2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16

< 0,10 (± 0,02)

≤ 1,5 dobry

Beryl [mg/l] 2 < 0,0003 2016-02-23 2016-05-17

< 0,0003 2016-02-23 2016-05-17

< 0,0003 (± 0,001)

≤ 0,0008 –

Kobalt [mg/l] 4 < 0,002

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,002

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,002 (± 0,0003)

≤ 0,05 dobry

Cyna [mg/l] 4 < 0,01

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,01

2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

< 0,01 (± 0,003)

– –

STAN EKOLOGICZNY DOBRY

UWAGA: - wartość średnioroczna – w kolumnie wpisano wartość średnioroczną i w nawiasie wartość niepewności pomiaru, a w przypadku wskaźników biologicznych – wartość wskaźnika i w nawiasie szacunkowy poziom dokładności przy poziomie ufności 95%;

- wartość granicy stanu dobrego dla wskaźników fizykochemicznych zależy od typu abiotycznego jeziora;

- w ocenie nie uwzględniono wskaźnika LMI charakteryzującego populację makrobezkręgowców bentosowych – wskaźnik ten nie jest normowany w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych [Dz.U. z 2016 r., poz.1187].



24

6.2 Ocena stanu chemicznego

Ocenę stanu chemicznego przeprowadzono na podstawie chemicznych wskaźników wód (substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej i inne substancje zanieczyszczające wg KOM 2006/0129(COD)). Ocenę przeprowadzono dla stanowiska 01 (ploso centralne) reprezentatywne dla jeziora.

Spośród oznaczanych wskaźników oceny stanu chemicznego nie zanotowano przekroczeń wartości średniorocznych lub maksymalnych. Stan chemiczny jeziora Hańcza uznano za stan dobry.

Wwstępna ocena stanu chemicznego przedstawiona jest w tabeli na str. 24-29.

Wstępna klasyfikacja stanu chemicznego jeziora Hańcza w 2016 roku

Wskaźnik Liczba


Stężenieśrednio-roczne (AA)1

Stężenie maksy-malne (MAC)2

Granica stanu

dobrego (AA-EQS /

MAC-EQS)3

Klasyfika-cja

Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej

Alachlor [μg/l] 12 < 0,05

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,05

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,05

(± 0,016)

0,05

(± 0,016) 0,3 / 0,7 dobry

Antracen [μg/l] 12 < 0,0001

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0001

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0001 (± 0,00003)

0,0001 (± 0,00003)

0,1 / 0,1 dobry

Atrazyna [μg/l] 12 < 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

(± 0,03)

0,10

(± 0,03) 0,6 / 2,0 dobry

Benzen [μg/l] 12 < 0,50

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,50

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,50

(± 0,16)

0,50

(± 0,16) 10 / 50 dobry

Difenyloetery bromowane [μg/l] – – – – – – – – – – – – / 0,14 –

Kadm [μg/l] 12 < 0,05

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-08-16 2016-09-13

2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

0,08 2016-07-19 < 0,05

(± 0,02)

0,08

(± 0,02) 0,15 / 0,9 4 dobry



25

Wskaźnik Liczba




Granica stanu

dobrego (AA-EQS /

MAC-EQS)3

Klasyfika-cja

C10-13 chloroalkany [μg/l] 12 < 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

(± 0,035)

0,10

(± 0,035) 0,4 / 1,4 dobry

Chlorfenwinfos [μg/l] 12 < 0,03

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,03

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,03

(± 0,01)

0,03

(± 0,01) 0,1 / 0,3 dobry

Chlorpyrifos [μg/l] 12 < 0,009

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,009

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,009

(± 0,003)

0,009

(± 0,003) 0,03 / 0,1 dobry

1,2-dichloroetan (EDC) [μg/l] 12 < 0,05

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,05

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,05

(± 0,016) 10 / - dobry

Dichlorometan [μg/l] 12 < 0,50

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-07-19 2016-08-16 2016-09-13

2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

0,50 2016-06-21 < 0,50

(± 0,16) 20 / - dobry

Di(2-etyloheksyl)ftalan (DEHP) [μg/l]

13 < 0,20 2016-01-26 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-08-29

2016-10-19 2016-12-06

1,60 2016-07-19 0,29

(± 0,09) 1,3 / - dobry

Diuron [μg/l] 12 < 0,05

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,05

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,05

(± 0,016)

0,05

(± 0,016) 0,2 / 1,8 dobry

Endosulfan [μg/l] 12 < 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

(± 0,0006)

0,002

(± 0,0006)

0,005 / 0,01

dobry

Fluoranten [μg/l] – – – – – – – – – – – 0,0063 /

0,12 –

Heksachlorobenzen (HCB) [μg/l]

– – – – – – – – – – – – / 0,05 –

Heksachlorobutadien (HCBD) [μg/l]

– – – – – – – – – – – – / 0,6 –



26

Wskaźnik Liczba




Granica stanu

dobrego (AA-EQS /

MAC-EQS)3

Klasyfika-cja

Heksachlorocykloheksan (HCH) [μg/l]

12 < 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

(± 0,0006)

0,002

(± 0,0006) 0,02 / 0,04 dobry

Izoproturon[μg/l] 12 < 0,05

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,05

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,05

(± 0,016)

0,05

(± 0,016) 0,3 / 1,0 dobry

Ołów [μg/l] 12 < 1,0

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14

1,6 2016-12-06 < 1,0

(± 0,3)

1,6

(± 0,3) 1,2 / 14 dobry

Rtęć [μg/l] – – – – – – – – – – – – / 0,07 –

Naftalen [μg/l] 12 < 0,01

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,01

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,01

(± 0,003)

0,01

(± 0,003) 2 / 130 dobry

Nikiel [μg/l] 12 < 2,0

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 2,0

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 2,0

(± 0,6)

2,0

(± 0,6) 4 / 34 dobry

Nonylofenole [μg/l] 12 < 0,03 2016-01-26 2016-04-19 2016-05-17 0,52 2016-12-06 0,10

(± 0,03)

0,52

(± 0,03) 0,3 / 2,0 dobry

Oktylofenole [μg/l] 12 < 0,03

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,03

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,03

(± 0,01) 0,1 / - dobry

Pentachlorobenzen [μg/l] 12 < 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

(± 0,0006) 0,007 / - dobry

Pentachlorofenol (PCP) [μg/l] 12 < 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

(± 0,03)

0,10

(± 0,03) 0,4 / 1,0 dobry

Benzo(a)piren [μg/l] 12 < 0,0001

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0001

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0001

(± 0,00003)

0,0001

(± 0,00003)

0,00017 / 0,27

dobry



27

Wskaźnik Liczba




Granica stanu

dobrego (AA-EQS /

MAC-EQS)3

Klasyfika-cja

Benzo(b)fluoranten [μg/l] 12 < 0,0001

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0001

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0001

(± 0,00003)

0,0001

(± 0,00003) – / 0,17 dobry

Benzo(k)fluoranten [μg/l] 12 < 0,0001

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0001

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0001

(± 0,00003)

0,0001

(± 0,00003) – / 0,17 dobry

Benzo(g,h,i)perylen [μg/l] 12 < 0,0001

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0001

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0001

(± 0,00003)

< 0,0001

(± 0,00003)

– / 0,0082

dobry

Indeno(1,2,3-c,d)piren [μg/l] 12 < 0,0001

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0001

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0001

(± 0,00003)

< 0,0001

(± 0,00003) – –

Symazyna [μg/l] 12 < 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

(± 0,03)

0,10

(± 0,03) 1 / 4 dobry

Związki tributylocyny [μg/l] 3 < 0,0002 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06 < 0,0002 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06 < 0,0002

(± 0,00006)

0,0002

(± 0,00006)

0,0002 / 0,0015

–

Trichlorobenzeny (TCB) [μg/l] 12 < 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

(± 0,03) 0,4 / - dobry

Trichlorometan (chloroform) [μg/l]

12 < 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

(± 0,03) 2,5 / - dobry

Trifluralina [μg/l] 12 < 0,009

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,009

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,009

(± 0,0003) 0,03 / - dobry

Nowe substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej (monitoring pilotażowy – wyniki nie są uwzględnione w ocenie stanu chemicznego)

Dikofol [μg/l] 12 < 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

(± 0,0006)

0,0013 / -



28

Wskaźnik Liczba




Granica stanu

dobrego (AA-EQS /

MAC-EQS)3

Klasyfika-cja

Chinoksyfen [μg/l] 12 < 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

(± 0,0006)

0,002

(± 0,0006)

0,15 / 2,7

Cybutryna [μg/l] 12 < 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

(± 0,0006)

0,002

(± 0,0006)

0,0025 / 0,016

Dichlorfos [μg/l] 12 < 0,0005

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0005

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,0005

(± 0,00016)

0,0005

(± 0,00016)

0,0006 / 0,0007

Heptachlor [μg/l] 12 < 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

(± 0,0006)

0,002

(± 0,0006)

0,0000002 / 0,0003

Terbutryna [μg/l] 12 < 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

(± 0,0006)

0,002

(± 0,0006)

0,065 / 0,34

Inne substancje zanieczyszczające (wg KOM 2006/0129(COD))

Tetrachlorometan [μg/l] 12 < 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

(± 0,03) 12 / - dobry

Aldryna [μg/l] 12 < 0,002 2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002 2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

(± 0,0006) 0,01 / - dobry

Dieldryna [μg/l] 12 < 0,002 < 0,002

Endryna [μg/l] 12 < 0,002 < 0,002

Izodryna [μg/l] 12 < 0,002 < 0,002

DDT izomer para-para [μg/l] 12 < 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

(± 0,0006) 0,01 / - dobry

DDT całkowity [μg/l] 12 < 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,002

(± 0,0006) 0,025 / - dobry



29

Wskaźnik Liczba




Granica stanu

dobrego (AA-EQS /

MAC-EQS)3

Klasyfika-cja

Trichloroetylen (TRI) [μg/l] 12 < 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

(± 0,03) 10 / - dobry

Tetrachloroetylen (PER) [μg/l] 12 < 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19

2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

< 0,10

(± 0,03) 10 / - dobry

STAN CHEMICZNY DOBRY

Objaśnienia:

1 stężenie średnioroczne – stężenie wyliczone jako średnia arytmetyczna z wyników badań w ciągu roku (AA), w przypadku wyników badań poniżej granicy oznaczalności do

obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności (LoQ); 2 stężenie maksymalne – stężenie maksymalne z wyników badań w ciągu roku (MAC), w przypadku wyników badań poniżej granicy oznaczalności jako stężenie maksymalne

przyjmowano wartość granicy oznaczalności; 3 granica stanu dobrego: w liczniku – granica stanu dobrego dla wartości średniorocznych (AA-EQS), w mianowniku – granica stanu dobrego dla wartości maksymalnych (MAC-

EQS) z wyników badań; 4 dla kadmu granica stanu dobrego przy twardości ogólnej 100 – 200 mgCaCO3/l (w badanym jeziorze w 2016 r. najczęściej spotykano 127 – 161 mgCaCO3/l, średnio

142,2 mgCaCO3/l).



30

7 PODSUMOWANIE

Na podstawie fragmentarycznych badań przeprowadzonych 25.08.1934 roku Stangenberg (1936) zaliczył jezioro Hańcza do grupy jezior oligotroficznych. Przeźroczystość wody była duża – widzialność krążka Secchiego sięgała 8,2 m. Temperatura warstwy przydennej wynosiła około 4,3°C, a jej natlenienie sięgało 77,7 %. Stężenie fosforu wynosiło 0,005 mgP/l, a stężenie żelaza – 0,03 mg/l. W osadach dennych jeziora (Stangenberg, 1938) zawartość krzemianów sięgała 72,5 %, materii organicznej – 16,8 %, węglanu wapnia – 3,84 %, wodorotlenku żelaza – 6,02 % i fosforanów – 0,85 %, a barwa wysuszonych osadów dennych była szaro-żółta. Osady denne zostały przez Stangenberga zaklasyfikowane jako osady krzemianowe.

Według badań przeprowadzonych w latach 1968 i 1977 (Kędzierzawski i inni, 1981) wody akwenu zgod-nie z ówczesną metodyką zaliczono do I klasy czystości, a sam zbiornik do grupy jezior oligotroficznych.

Podczas badań przeprowadzonych w latach 1991, 1996-1997, 2000 i 2005 według Systemu Oceny Jakości Jezior ujawniła się pewna zmienność elementów określających stan czystości jeziora w zależności od aktualnych warunków meteorologicznych i hydrologicznych. Wartości poszczególnych wskaźników można było przyporządkować I klasie czystości, podczas gdy inne sięgały wartości nawet III klasy czystości. Ogólnie stan czystości jeziora Hańcza odpowiadał I klasie czystości lub II klasie czystości (1996). Powtórzenie badań wykazało, że obniżenie klasy czystości jeziora w 1996 r. wynikło prawdopodobnie z nietypowych warunków hydrometeorologicznych.

Przeprowadzona w 2005 r. przez Państwowy Instytut Geologiczny analiza wybranych pierwiastków śladowych i głównych w osadach dennych jeziora Hańcza wykazała niską zawartość metali ciężkich, siarki i fosforu, magnezu i wapnia (na poziomie tła geochemicznego), a zawartość ogólnego węgla organicznego (TOC) sięgała 6,5 % (Baza OSADY – wyniki badań. http://puma.gios.gov.pl).

Przeprowadzone według nowej metodyki badania w 2010 r. pozwoliły zakwalifikować stan ekologiczny jeziora do stanu dobrego (ocena wstępna, niezweryfikowana). Spośród badanych elementów biologicznych większość mieściła się w najwyższej klasie i jedynie wskaźnik okrzemkowy, charakteryzujący fitobentos jeziora, zaklasyfikowano do klasy II. Stan chemiczny jeziora, oceniony na podstawie analizowanych wskaźników chemicznych, odpowiadał stanowi dobremu. W wyniku stan jednolitej części wód – jeziora Hańcza, wynikający ze stanu ekologicznego i stanu chemicznego, oceniono jako dobry.

Powtórzone w 2013 r. badania jeziora Hańcza w ramach monitoringu operacyjnego pozwoliły zakwalifikować stan jednolitej części wód jako stan bardzo dobry.

Przeprowadzone w 2016 r. badania prowadzone w ramach monitorimgu diagnostycznego pozwoliły zakwalifikować stan ekologiczny jeziora do stanu dobrego (ocena wstępna, niezweryfikowana). Spośród badanych elementów biologicznych większość mieściła się w najwyższej klasie. Wskaźniki fizykochemiczne (grupa 3.1. – 3.5) oraz specyficzne substancjie syntetyczne i niesyntetyczne (grupa 3.6.) także odpowiadały najwyższym standardom. Natomiast wstępne badania elementów hydromorfologicznych (wskaźnik LHS_PL) nie mieścił się w stanie bardzo dobrym. Z tego też względu uznano stan ekologiczny jeziora jako stan dobry.

Stan chemiczny jeziora, oceniony na podstawie analizowanych wskaźników chemicznych, uznano jako stan dobry.

Stan jednolitej części wód – jeziora Hańcza, wynikający ze stanu ekologicznego i stanu chemicznego, jest dobry.

Jezioro wykazuje cechy zbiornika typu mezotroficznego. Wskazuje na to szereg cech charakterystycz-nych dla tego typu jezior – m.in. przeźroczystość wody jeziora, wysokie natlenienie hypolimnionu. Wskaźniki stanu trofii (wg Carlsona, 1977) według zawartości chlorofilu „a” i fosforu ogólnego oraz widzialności krążka Secchiego odpowiadały wartościom charakterystycznym dla jezior mezotroficznych. Podobnie większość wskaźników stanu trofii opracowanych przez Kajaka, Vollenweidera i innych oraz OECD wskazy-wała na mezotroficzny status jeziora.

Na podstawie szacunkowej oceny (wg Patalasa, 1960) potencjalna produktywność pierwotna jeziora mieści się na niskim poziomie (2,07 pkt).



31

Działania ochronne, obejmujące obszar akwenu omawianego jeziora i jego zlewni powinny zmierzać do zachowania w dobrym stanie całości przyrody i monitorowania ewentualnych zagrożeń mogących zniszczyć walory przyrodnicze. W związku z zagrożeniem jeziora wynikającym z rolniczego użytkowania zlewni celowe byłoby utrzymanie w strefie zlewni bezpośredniej jeziora i jego dopływów nawożenia wynikającego z potrzeb pokarmowych roślin, preferowanie użytków zielonych, ograniczanie stosowania chemicznych środków ochrony roślin, wykluczenie możliwości lokalizacji na tym terenie obiektów stwarzających potencjalne zagrożenia dla wód powierzchniowych. Gospodarka ściekowa na wsi rozwiązana jest przede wszystkim w oparciu o zbiorniki bezodpływowe, tzw. szamba, z których ścieki wywożone są na wylewiska lub rozlewane są na pola. Z tym sposobem utylizacji ścieków związane jest zagrożenie zanieczyszczenia wód podskórnych i powierzchniowych. Podobne zagrożenia stwarzają odchody zwierzęce (obornik) składowane bez odpowiedniego zabezpieczenia. Celowe byłoby (w miarę możliwości) oparcie gospodarki ściekowej w rejonie zlewni jeziora na innych technologiach utylizacji ścieków niż to jest powszechnie zastosowane.

Ogólnie wskazane byłyby między innymi następujące działania:

– zgodna z wymogami ochrony wód gospodarka leśna w zlewni bezpośredniej zbiornika (pielęgnacja i wzbogacenie runa oraz drzewostanu, ewentualne zalesianie i zakrzewianie fragmentów zniszczonych stref brzegowych, tworzenie pasów ochronnych);

– podporządkowanie ochronie wód gospodarki rolnej w zlewni jeziora (zgodnej z zasadami Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej);

– prowadzenie gospodarki rybackiej według zasad opracowanych dla zbiornika;

– ustabilizowanie ruchu turystycznego i rekreacji;

– uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej wokół jeziora;

– ochrona naturalnej roślinności wodnej i przybrzeżnej jeziora wzdłuż jego brzegów.

Szczegółowe działania ochronne dla jeziora i jego otoczenia przedstawione są w Planie ochrony dla rezerwatu przyrody „Jezioro Hańcza” (załącznik do rozporządzenia nr 16/03 Wojewody Podlaskiego z dnia 16 lipca 2003 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Jezioro Hańcza” [Dz. Urz. Woj. Podl. Nr 76, poz. 1511]).



32

8 SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADAŃ I ZESTAWIENIA CECH MORFOMETRYCZNO-ZLEWNIOWYCH.

8.1 Podstawowe dane morfometryczne i zlewniowe

1.Lokalizacja: Makroregion : Pojezierze Litewskie Mezoregion : Pojezierze Wschodniosuwalskie Mikroregion : Garb Wiżajn

Wysokość n.p.m. : 229,0 m Szerokość geograficzna : 54˚15,8′

Długość geograficzna : 22˚48,7′ Dorzecze : Czarna Hańcza

Niemen Bałtyk

2.Formy ochrony: – Rezerwat wodno-krajobrazowy „Jezioro Hańcza” utworzony w 1963 roku w celu ochrony

najgłębszego jeziora w Polsce, – jezioro leży w Suwalskim Parku Krajobrazowym od 1976 roku, – jezioro leży na Specjalnym Obszarze Ochrony Siedlisk PLH 200003 „Ostoja Suwalska” w ramach

programu NATURA 2000.

3.Dane morfometryczne: Rok pomiarów : 1934

Dane morfometr. : Instytut Rybactwa Śródlądowego (wg batymetrii Rühle i Stangenberga)

nr jeziora (IRŚ) : EŁ-5/54-71/66 Kod JCWP : PLLW 30614

Powierzchnia zwierciadła : 311,4 ha Powierzchnia wysp : - ha

Głębokość maksymalna : 108,5 m Głębokość średnia : 38,7 m

Objętość : 120.364,1 tys. m3 Długość maksymalna : 4525 m

Szerokość maksymalna : 1175 m Długość efektywna : 4050 m

Szerokość efektywna : 1175 m Linia brzegowa ogółem : 11.750 m

Linia brzegowa wysp : - m

4.Dane o zlewni: Powierzchnia zlewni całkowitej : 39,7 km2

i źródło danych : Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (1983) Powierzchnia zlewni całkowitej : 38,69 km2

i źródło danych : Mapa Podziału Hydrograficznego Polski (IMGW)

Wymiana wody około : 8 % Źródło danych : WIOŚ na podst. IMGW i IRŚ



33

8.2 Wykaz izobat jeziora

Jezioro: Hańcza Rok pomiaru: 1934

Lp. Izobata

[m] Powierzchnia

określona izobatą [ha] Objętość

między izobatami [tys. m

3]

1 0,0 311,4 3018,3

2 1,0 292,8 5763,3

3 3,0 283,6 5514,0

4 5,0 267,9 12785,0

5 10,0 243,7 22260,0

6 20,0 202,2 18250,0

7 30,0 163,5 14540,0

8 40,0 127,9 11346,7

9 50,0 99,6 8906,7

10 60,0 79,5 7080,0

11 70,0 62,5 5323,3

12 80,0 44,5 3560,0

13 90,0 27,4 1753,3

14 100,0 9,3

263,5

8.3 Informacje o roślinności jeziora

Jezioro: Hańcza

Brak danych dla jeziora

8.4 Źródła zanieczyszczeń jeziora

Jezioro: Hańcza

Brak zarejestrowanych punktowych źródeł zanieczyszczeń.



34

8.5 Cieki związane z jeziorem

Jezioro: Hańcza

Lp. Rodzaj cieku Symbol Nazwa cieku Stanowisko Uwagi

1. dopływ A Czarna Hańcza 21 od strony jez. Jegliniszki 2. dopływ B bez nazwy z płn.-zach. 22 (Stara Hańcza) 3. dopływ C bez nazwy z jez. Boczniel 23 z jez. Boczniel 4. dopływ D bez nazwy z zachodu 24 spod Przełomki 5. dopływ E bez nazwy z płn.-wsch. 00 spod Dzierwan (bez poboru prób) 6. odpływ O Czarna Hańcza 31

8.6 Informacje o użytkowaniu jeziora

Jezioro : Hańcza Rok pomiaru : 2010

UŻYTKOWANIE typ rybacki : sielawowe

gospodarka rybacka : jest prowadzona transport wodny : nie ma

ujęcie do picia : nie ma ujęcia dla przemysłu : nie ma

OBIEKTY ilość miast : 0

ilość wsi : 3 ilość ośrodków wczasowych : 0

ilość pól namiotowych : 1 zabudowa rekreacyjna : nieliczna

FORMY UŻYTKOWANIA ZIEMI:

wg CORINE Land Cover 2006 (CLC 2006) Powierzchnia w km2

kod obszar w zlewni

bezpośredniej w zlewni

całkowitej 1 obszary zantropogenizowane 0 0 2 tereny rolne 8,99 28,71 21 grunty orne 3,31 10,25

211 grunty orne poza zasięgiem urządzeń nawadniających

3,31 10,25

22 uprawy trwałe 0 0 23 łąki 0 0,29 24 strefy upraw mieszanych 5,68 18,17 242 złożone systemy upraw i działek 1,29 2,27

243 tereny głównie zajęte przez rolnictwo z dużym udziałem roślinności naturalnej

4,39 15,90

3 lasy i ekosystemy naturalne 5,85 6,91 31 lasy 5,85 6,90 313 lasy mieszane 5,85 6,90

32 zespoły roślinności drzewiastej i krzewiastej

0 0,01

324 lasy w stanie zmian 0 0,01 4 strefy podmokłe 0 0 5 tereny wodne 0 0

RAZEM 14,84 35,62

UWAGA: powierzchnia zlewni bez powierzchni jeziora Hańcza.



35

8.7 Warunki termiczno-tlenowe jeziora

Jezioro : Hańcza Stanowisko : 01 Data badania : 07.04.2016 Głębokość : 108 m Okres badań : wiosna

Głębokość [m]

Temperatura [°C]

Tlen rozp. [mgO2/l]

Tlen rozp. [%]

0,2 3,5 12,3 92,4

1,0 3,4 12,3 92,1

2,0 3,4 12,2 91,4

3,0 3,4 12,2 91,4

4,0 3,4 12,2 91,4

5,0 3,4 12,2 91,4

6,0 3,5 12,2 91,7

7,0 3,5 12,2 91,7

8,0 3,5 12,1 90,9

9,0 3,5 12,1 90,9

10,0 3,5 12,0 90,2

12,0 3,4 12,1 90,6

14,0 3,4 12,1 90,6

16,0 3,4 12,2 91,4

18,0 3,4 12,2 91,4

20,0 3,4 12,1 90,6

22,0 3,4 12,1 90,6

24,0 3,4 12,1 90,6

26,0 3,4 12,1 90,6

28,0 3,4 12,1 90,6

30,0 3,4 12,1 90,6

35,0 3,4 12,1 90,6

40,0 3,4 12,1 90,6

45,0 3,4 12,1 90,6

50,0 3,4 12,1 90,6

55,0 3,4 12,0 89,9

60,0 3,4 12,0 89,9

70,0 3,4 12,0 89,9

80,0 3,4 12,0 89,9

90,0 3,3 11,9 88,9

100,0 3,3 11,9 88,9

105,0 3,3 11,9 88,9



36

Jezioro : Hańcza Stanowisko : 01 Data badania : 29.06.2016 Głębokość : 108 m Okres badań : wczesne lato

Głębokość [m]

Temperatura [°C]

Tlen rozp. [mgO2/l]

Tlen rozp. [%]

0,2 21,6 9,3 106,4

1,0 21,5 9,3 106,3

2,0 21,2 9,2 104,4

3,0 21,2 9,2 104,4

4,0 20,6 9,9 111,1

5,0 16,9 11,4 118,4

6,0 15,2 12,2 122,1

7,0 13,3 13,3 127,5

8,0 10,8 14,2 128,4

9,0 9,2 14,9 129,7

10,0 8,3 14,7 125,1

11,0 7,1 14,5 119,7

12,0 6,5 13,7 111,4

13,0 5,9 13,4 107,3

14,0 5,7 13,3 105,9

15,0 5,5 12,7 100,6

16,0 5,3 12,4 97,7

17,0 5,2 12,2 95,9

18,0 5,1 12,2 95,6

19,0 5,0 12,2 95,4

20,0 4,9 12,2 95,2

25,0 4,7 11,9 92,3

30,0 4,6 11,9 92,0

35,0 4,5 11,9 91,8

40,0 4,5 11,9 91,8

45,0 4,4 11,5 88,5

50,0 4,3 11,5 88,3

60,0 4,2 11,5 88,1

100,0 4,2 11,5 88,1

105,0 4,2 11,5 88,1



37

Jezioro : Hańcza Stanowisko : 01 Data badania : 29.08.2016 Głębokość : 106 m Okres badań : późne lato

Głębokość [m]

Temperatura [°C]

Tlen rozp. [mgO2/l]

Tlen rozp. [%]

0,2 20,4 9,6 107,3

1,0 20,4 9,6 107,3

2,0 20,4 9,6 107,3

3,0 20,3 9,6 107,0

4,0 19,7 9,6 105,7

5,0 19,2 9,6 104,7

6,0 18,9 9,3 100,8

7,0 17,9 9,1 96,6

8,0 15,9 10,1 102,6

9,0 13,1 11,7 111,6

10,0 10,4 13,0 116,5

11,0 9,3 12,9 112,5

12,0 8,1 13,2 111,8

13,0 7,1 12,5 103,2

14,0 6,3 12,2 98,7

15,0 6,0 11,8 94,7

16,0 5,6 10,9 86,6

17,0 5,3 10,8 85,1

18,0 5,1 10,7 83,9

19,0 5,0 10,6 82,9

20,0 5,0 10,4 81,3

21,0 4,9 10,4 81,1

22,0 4,8 10,2 79,3

23,0 4,8 10,2 79,3

24,0 4,8 10,2 79,3

25,0 4,7 10,2 79,1

30,0 4,6 10,2 78,9

35,0 4,5 10,2 78,7

40,0 4,4 10,2 78,5

45,0 4,4 10,2 78,5

50,0 4,4 10,2 78,5

55,0 4,3 10,1 77,5

60,0 4,2 10,2 78,1

70,0 4,2 10,2 78,1

80,0 4,2 10,2 78,1

90,0 4,2 10,2 78,1

100,0 4,2 10,2 78,1

105,0 4,2 10,2 78,1



38

Jezioro : Hańcza Stanowisko : 01 Data badania : 07.11.2016 Głębokość : 107 m Okres badań : jesień

Głębokość [m]

Temperatura [°C]

Tlen rozp. [mgO2/l]

Tlen rozp. [%]

0,2 6,1 12,3 99,0

1,0 6,1 12,1 97,3

3,0 6,1 12,0 96,5

5,0 6,1 11,9 95,7

7,0 6,1 11,8 94,9

10,0 6,1 11,7 94,1

11,0 6,1 11,6 93,3

12,0 6,1 11,6 93,3

13,0 6,1 11,6 93,3

15,0 6,1 11,6 93,3

17,0 6,1 11,6 93,3

19,0 6,1 11,6 93,3

20,0 6,1 11,6 93,3

22,0 6,0 11,6 93,1

23,0 5,9 11,4 91,3

24,0 5,1 10,4 81,5

25,0 5,0 10,3 80,5

27,0 4,8 10,2 79,3

30,0 4,7 10,2 79,1

35,0 4,6 10,3 79,7

40,0 4,5 10,3 79,5

45,0 4,5 10,2 78,7

50,0 4,4 10,2 78,5

55,0 4,4 10,1 77,7

60,0 4,3 10,1 77,5

100,0 4,1 8,8 67,2

106,0 4,1 8,8 67,2



39

8.8 Wyniki badań fizykochemicznych

Jezioro : Hańcza Stanowisko : 01

Kod stanowiska : PL07S0802_0027

Lp.

Wskaźnik Wartości na stanowisku 01

Jednostki

miary

Data 2016-04-07 2016-06-29 2016-08-29 2016-11-07

Współrzędne geograficzne N 54°16′01,0″ – E 22°48′54,4″

Współrzędne geograficzne wg GPS bez pomiaru bez pomiaru bez pomiaru bez pomiaru

Głębokość stanowiska 108 m 108 m 106 m 107 m

Głębokość poboru próby 1 – 5 m 1 – 5 m 1 – 5 m 1 – 5 m

1. Przewodnictwo elektrolityczne właściwe (20°C) 250 262 228 238 S/cm

2. Odczyn pH 8,1 8,5 8,6 8,2 –

3. Barwa wody 5 5 5 5 mg Pt/l

4. Widzialność krążka Secchiego 7,1 5,4 5,1 8,1 m

5. Azot amonowy 0,09 0,14 0,10 0,09 mg N/l

6. Azot azotynowy 0,001 < 0,001 < 0,001 0,001 mg N/l

7. Azot azotanowy 0,24 < 0,10 < 0,10 < 0,10 mg N/l

8. Azot Kjeldahla 0,42 1,47 0,66 0,59 mg N/l

9. Azot całkowity 0,66 1,57 0,761 0,691 mg N/l

10. Fosforany < 0,020 < 0,020 < 0,020 < 0,020 mg PO4/l

11. Fosfor ogólny < 0,016 < 0,016 0,021 < 0,016 mg P/l

12. Zasadowość 129 129 123 124 mg CaO3/l

13. Twardość ogólna 163 134 174 147 mg CaO3/l

14. Wapń 47 44 42 45 mg Ca/l

15. Krzemionka 4,2 2,0 1,8 2,7 mg SiO2/l



40

8.9 Wyniki badań specyficznych substancji syntetycznych i niesyntetycznych

Jezioro : Hańcza Stanowisko : 01


Nr wsk.

Wskaźnik Wartości na stanowisku 01 Jednostki

miary Data 2016-02-23 2016-05-17 2016-08-16 2016-11-14

Współrzędne geograficzne N 54°16′01,0″ – E 22°48′54,4″

Temperatura powietrza 1,5 6,5 14,3 -1,0 ºC

Temperatura wody 2,2 10,4 18,7 3,3 ºC

3.6. Specyficzne substancje syntetyczne i niesyntetyczne

3.6.1. Aldehyd mrówkowy 0,018 0,013 0,014 < 0,01 mg/l

3.6.2. Arsen < 0,02 < 0,02 < 0,02 < 0,02 mg As/l

3.6.3. Bar 0,018 0,016 0,019 0,019 mg Ba/l

3.6.4. Bor < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 mg B/l

3.6.5. Chrom (sześciowartościowy) < 0,002 < 0,002 < 0,006 < 0,006 mg Cr+6

/l

3.6.6. Chrom ogólny 0,003 < 0,002 < 0,002 < 0,002 mg Cr/l

3.6.7. Cynk 0,030 0,039 0,035 < 0,02 mg Zn/l

3.6.8. Miedź < 0,004 < 0,004 0,011 < 0,004 mg Cu/l

3.6.9. Fenole lotne – indeks fenolowy 0,002 0,001 0,002 0,002 mg/l

3.6.10. Węglowodory ropopochodne – indeks oleju mineralnego

0,20 < 0,10 < 0,10 < 0,10 mg/l

3.6.11. Glin 0,01 < 0,01 < 0,01 < 0,01 mg Al/l

3.6.12. Cyjanki wolne < 0,01 < 0,01 < 0,01 < 0,01 mg/l

3.6.13. Cyjanki związane < 0,01 < 0,01 < 0,01 < 0,01 mg/l

3.6.14. Molibden < 0,005 < 0,005 < 0,005 < 0,005 mg Mo/l

3.6.15. Selen < 0,006 < 0,006 – – mg Se/l

3.6.16. Srebro < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 mg Ag/l

3.6.17. Tal < 0,0006 < 0,0006 – – mg Tl/l

3.6.18. Tytan < 0,015 0,021 – – mg Ti/l

3.6.19. Wanad < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 mg V/l

3.6.20. Antymon < 0,0006 < 0,0006 – – mg Sb/l

3.6.21. Fluorki 0,11 0,11 0,11 < 0,10 mg F/l

3.6.22. Beryl < 0,0003 < 0,0003 – – mg Be/l

3.6.23. Kobalt < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 mg Co/l

3.6.24. Cyna < 0,01 < 0,01 < 0,01 < 0,01 mg Sn/l

UWAGA: w barwnych polach wyniki powyżej granicy oznaczalności.



41

8.10 Wyniki badań wskaźników chemicznych

Jezioro : Hańcza Substancje priorytetowe Stanowisko : 01 Tabela : 1 / 1


Nr wsk.

Wskaźnik Data 2016-01-26 2016-02-23 2016-03-15 2016-04-19 2016-05-17 2016-06-21 2016-07-19 2016-08-16

2016-08-29 2016-09-13 2016-10-19 2016-11-14 2016-12-06

Jednostki miary

Temperatura powietrza 0,1 1,5 0,0 6,4 6,5 15,5 16,0 14,3 17,3 4,5 -1,0 -0,5 C

Temperatura wody 0,5 2,2 2,9 5,7 10,4 18,1 19,1 18,7 20,9 8,7 3,3 2,6 C

3.3. Grupa wskaźników charakteryzujących zasolenie

3.3.8. Twardość ogólna 127 146 152 151 140 142 129 138 134 134 152 161 mg CaCO3/l

4. Grupa wskaźników chemicznych charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego

4.1. Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej

4.1.1. Alachlor < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 μg/l

4.1.2. Antracen < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 μg/l

4.1.3. Atrazyna < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 μg/l

4.1.4. Benzen < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 μg/l

4.1.5. Difenyloetery bromowane – – – – – – – – – – – – μg/l

4.1.6. Kadm i jego związki < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 0,08 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 μg/l

4.1.7. C 10-13 chloroalkany < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 μg/l

4.1.8. Chlorfenwinfos < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 μg/l

4.1.9. Chlorpyrifos < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 μg/l

4.1.10. 1,2-dichloroetan (EDC) < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 μg/l

4.1.11. Dichlormetan < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 μg/l

4.1.12. Di (2-etyloheksyl) ftalan (DEHP) < 0,20 0,27 < 0,20 < 0,20 < 0,20 < 0,20 1,60 0,22 / < 0,20 0,42 < 0,20 0,45 < 0,20 μg/l

4.1.13. Diuron < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 μg/l

4.1.14. Endosulfan < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.1.15. Fluoranten – < 0,0001 – – < 0,0001 – – < 0,0001 – – – – μg/l

4.1.16. Heksachlorobenzen (HCB) – – – – – – – – – – – – μg/l

4.1.17. Heksachlorobutadien (HCBD) – – – – – – – – – – – – μg/l

4.1.18. Heksachlorocykloheksan (HCH) < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.1.19. Izoproturon < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 μg/l

4.1.20. Ołów i jego związki < 1,0 < 1,0 < 1,0 < 1,0 < 1,0 < 1,0 < 1,0 < 1,0 < 1,0 < 1,0 < 1,0 1,6 μg/l

4.1.21. Rtęć i jej związki – – – – – – – – – – – – μg/l

4.1.22. Naftalen < 0,010 < 0,010 < 0,010 < 0,010 < 0,010 < 0,010 < 0,010 < 0,010 < 0,010 < 0,010 < 0,010 < 0,010 μg/l

4.1.23. Nikiel i jego związki < 2,0 < 2,0 < 2,0 < 2,0 < 2,0 < 2,0 < 2,0 < 2,0 < 2,0 < 2,0 < 2,0 < 2,0 μg/l

4.1.24. Nonylofenole < 0,03 0,05 0,097 < 0,03 < 0,03 0,11 0,13 0,08 0,11 0,04 0,07 0,52 μg/l

4.1.25. Oktylofenole < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 < 0,03 μg/l

4.1.26. Pentachlorobenzen < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.1.27. Pentachlorofenol (PCP) < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 μg/l

4.1.28. WWA

- Benzo(a)piren < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 μg/l

- Benzo(b)fluoranten < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 μg/l

- Benzo(k)fluoranten < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 μg/l

- Benzo(g,h,i)perylen < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 μg/l

- Indeno(1,2,3-c,d)piren < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 μg/l

4.1.29. Symazyna < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 μg/l

4.1.30. Związki tributylocyny – – – – – – – – – < 0,0002 < 0,0002 < 0,0002 μg/l

4.1.31. Trichlorobenzeny (TCB) < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 μg/l

4.1.32. Trichlorometan (chloroform) < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 μg/l

4.1.33. Trifluralina < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 < 0,009 μg/l

4.1. Nowe substancje priorytetowe (badania pilotażowe)

4.1.34. Dikofol < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.1.35. Kwas perfluorooktano-sulfonowy (PFOS) – – – – – – – – – – – – μg/l

4.1.36. Chinoksyfen < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.1.37. Dioksyny – – – – – – – – – – – – μg/l

4.1.38. Aklonifen – – – – – – – – – – – – μg/l

4.1.39. Bifenoks – – – – – – – – – – – – μg/l

4.1.40. Cybutryna < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.1.41. Cypermetryna – – – – – – – – – – – – μg/l

4.1.42. Dichlorfos < 0,0005 < 0,0005 < 0,0005 < 0,0005 < 0,0005 < 0,0005 < 0,0005 < 0,0005 < 0,0005 < 0,0005 < 0,0005 < 0,0005 μg/l

4.1.43. Heksabromocyklo-dodekan (HBCDD) – – – – – – – – – – – – μg/l

4.1.44. Heptachlor i jego epoksyd < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.1.45. Terbutryna < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.2. Wskaźniki innych substancji zanieczyszczających (według KOM 2006/0129 COD)

4.2.1. Trichlorometan < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 μg/l

4.2.2. Aldryna < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.2.3. Dieldryna < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.2.4. Endryna < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.2.5. Izodryna < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.2.6.a DDT – izomer para-para < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.2.6.b DDT całkowity < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 < 0,002 μg/l

4.2.7. Trichloroetylen (TRI) < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 μg/l

4.2.8. Tetrachloroetylen (PER) < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 < 0,10 μg/l

UWAGA: w barwnych polach wyniki powyżej granicy oznaczalności.



42

8.11 Wyniki badań biologicznych jeziora – fitoplankton

Jezioro : Hańcza Fitoplankton – próba zlewana Okres badań : 2016 Tabela : 1 / 1

Lp.

Stanowisko 01 01 01 01

Kod stanowiska PL07S0802_0027 PL07S0802_0027 PL07S0802_0027 PL07S0802_0027

Data: 2016-04-07 2016-06-29 2016-08-29 2016-11-07

Współrzędne geograficzne: N 54°15′56,2″ – E 22°48′47,1″ N 54°15′56,2″ – E 22°48′47,1″ N 54°15′56,2″ – E 22°48′47,1″ N 54°15′56,2″ – E 22°48′47,1″

Głębokość stanowiska: 108,5 m 108,5 m 108,5 m 108,5 m

Warstwa: 1 – 5 m 1 – 5 m 1 – 5 m 1 – 5 m

Grupa – gatunek Liczebność Liczebność Liczebność Liczebność

[szt/l] [%] [mg/l] [%] [szt/l] [%] [mg/l] [%] [szt/l] [%] [mg/l] [%] [szt/l] [%] [mg/l] [%]

CYANOPROKARYOTA – – – – 40.600 3,00 0,023940 1,65 90.000 6,88 0,037026 5,21 23.400 3,85 0,030196 5,26

1. Anabaena flos-aque 12.600 0,93 0,016380 1,13 3.000 0,23 0,003900 0,55 2. Aphanocapsa sp. 2.000 0,33 0,001256 0,22 3. Chroococcus limneticus 28.000 2,07 0,007560 0,52 83.000 6,34 0,022410 3,15 12.000 1,97 0,005400 0,94 4. Phormidium sp. 7.400 1,22 0,014800 2,58 5. Snowella sp. 4.000 0,31 0,010716 1,51 6. Woronichinia compacta 2.000 0,33 0,008740 1,52 CHRYSOPHYCEAE 54.000 4,73 0,003510 0,17 440.000 32,48 0,037892 2,60 488.000 37,28 0,137114 19,30 2.000 0,33 0,006368 1,11 7. Bitrichia chodatii 8.000 0,59 0,005024 0,35 8.000 0,61 0,005024 0,71 8. Chrysococcus sp. 54.000 4,73 0,003510 0,17 9. Dinobryon bavaricum 16.000 1,18 0,003840 0,26

10. Dinobryon divergens 12.000 0,89 0,002760 0,19 174.000 13,29 0,040020 5,63 11. Erkenia subaequiciliata 380.000 28,05 0,017100 1,17 12. Mallomonas sp. 6.000 0,46 0,011670 1,64 2.000 0,33 0,006368 1,11 13. Ochromonas sp. 24.000 1,77 0,009168 0,63 300.000 22,92 0,080400 11,32 BACILLARIOPHYCEAE 804.000 70,37 1,705630 84,23 228.000 16,83 0,432400 29,70 281.600 21,51 0,303300 42,69 45.600 7,49 0,136200 23,75

14. Achnanthidium minutissimum 580.000 50,76 0,052200 2,58 15. Amphora inariensis 4.000 0,35 0,003440 0,17 16. Asterionella formosa 224.000 17,11 0,067200 9,46 18.000 2,96 0,005400 0,94 17. Aulacoseira ambigua 10.400 0,91 0,045500 2,25 18. Aulacoseira granulata 14.000 1,23 0,158200 7,81 19. Cyclotella sp. (< 20 μm) 95.000 8,31 0,109250 5,40 200.000 14,76 0,230000 15,80 50.000 3,82 0,057500 8,09 20.000 3,29 0,023000 4,01 20. Cyclotella sp. (> 20 μm) 20.000 1,75 0,044000 2,17 12.000 0,89 0,026400 1,81 4.000 0,66 0,008800 1,53 21. Cymbella aspera 50.000 4,38 1,100000 54,32 22. Diatoma vulgaris 4.000 0,35 0,030000 1,48 23. Fragillaria capucina 2.600 0,23 0,033540 1,66 24. Fragillaria crotonensis 8.000 0,59 0,168000 11,54 7.600 0,58 0,178600 25,14 3.600 0,59 0,099000 17,26 25. Gomphonema parvulum 2.000 0,18 0,001000 0,05 26. Navicula tripunctata 2.000 0,18 0,005200 0,26 27. Nitzschia acicularis 2.000 0,18 0,000420 0,02 28. Nitzschia fonticola 4.000 0,35 0,005600 0,28 29. Nitzschia sp. 6.000 0,53 0,017280 0,85 30. Ulnaria acus (Fragilaria ulna v. acus) 8.000 0,59 0,008000 0,55 31. Ulnaria ulna (Fragilaria ulna v. ulna) 8.000 0,70 0,100000 4,94 DINOPHYCEAE 12.600 1,10 0,05019 2,48 23.300 1,72 0,215658 14,81 13.200 1,01 0,080190 11,29 1.400 0,23 0,030092 5,25

32. Ceratium hirundinella 3.300 0,24 0,152658 10,49 1.200 0,09 0,055512 7,81 400 0,07 0,018504 3,23 33. Gymnodinium acuminatum 6.000 0,53 0,012000 0,59 6.000 0,44 0,012000 0,82 6.000 0,46 0,010560 1,49 34. Gymnodinium fuscum 600 0,05 0,004440 0,22 900 0,15 0,006660 1,16 35. Gymnodinium sp. 6.000 0,53 0,033750 1,67 8.000 0,59 0,036000 2,47 36. Peridiniopsis cuningtonii 2.000 0,15 0,007000 0,48 37. Peridiniopsis elpatiewskyi 4.000 0,30 0,008000 0,55 6.000 0,46 0,014118 1,99 38. Peridinium bipes 100 0,02 0,004928 0,86 CRYPTOPHYCEAE 248.000 21,70 0,148800 7,35 160.000 11,81 0,105400 7,24 364.000 27,82 0,095600 13,46 484.000 79,55 0,344600 60,10

39. Cryptomonas curvata 4.000 0,35 0,021600 1,07 8.000 0,59 0,043200 2,97 40. Cryptomonas marsonii 14.000 1,03 0,012600 0,87 41. Cryptomonas ovata 8.000 0,59 0,018400 1,26 4.000 0,31 0,009200 1,29 12.000 1,97 0,027600 4,81 42. Cryptomonas phaseolus 22.000 3,62 0,037400 6,52 43. Cryptomonas sp. 104.000 9,10 0,093600 4,62 260.000 42,74 0,234000 40,81 44. Rhodomonas sp. 140.000 12,25 0,033600 1,66 130.000 9,60 0,031200 2,14 360.000 27,51 0,086400 12,16 190.000 31,23 0,045600 7,95 CHLOROPHYTA 22.000 1,92 0,105642 5,22 462.670 34,16 0,640398 43,99 72.000 5,50 0,057200 8,05 52.000 8,55 0,025960 4,53

45. Ankyra ancora 10.000 0,74 0,001800 0,12 4.000 0,31 0,000720 0,10 46. Botryococcus sp. 2.000 0,18 0,086986 4,30 670 0,05 0,027876 1,91 47. Cosmarium sp. 4.000 0,30 0,006800 0,47 4.000 0,31 0,002800 0,39 2.000 0,33 0,003400 0,59 48. Didymocystis sp. 14.000 1,23 0,001470 0,07 49. Gloeocystis sp. 12.000 0,89 0,001440 0,10 50. Koliella planctonica 12.000 1,97 0,002400 0,42 51. Monoraphidium minutum 12.000 0,92 0,001200 0,17 52. Oocystis lacustris 14.000 1,07 0,002520 0,35 53. Pandorina morum 4.000 0,35 0,013332 0,66 2.000 0,15 0,007200 1,01 54. Phacotus sp. 410.000 30,27 0,588760 40,45 22.000 1,68 0,031592 4,45 55. Pseudosphaerocystis lacustris 32.000 5,26 0,012160 2,12 56. Quadrigula sp. 24.000 1,77 0,001416 0,10 12.000 0,92 0,000708 0,10 57. Staurastrum cuspidatum 2.000 0,18 0,003854 0,19 4.000 0,66 0,004800 0,84 58. Staurastrum gracile 2.000 0,15 0,012306 0,85 2.000 0,15 0,010460 1,47 59. Staurastrum sp. 2.000 0,33 0,003200 0,56 EUGLENOPHYTA 2.000 0,18 0,011200 0,55 – – – – – – – – – – – –

60. Trachelomonas sp. 2.000 0,18 0,011200 0,55

OGÓŁEM 1.142.600 100 2,024972 100 1.354.570 100 1,455688 100 1.308.800 100 0,710430 100 608.400 100 0,573416 100

Chlorofil „a” [μg/l] 2,40 1,78 2,66 3,26



43

8.12 Wyniki badań biologicznych jeziora – fitobentos

Jezioro : Hańcza (PLLW30614) Fitobentos

Data badań : 2016-10-14 Stanowisko: PL07S0802_0027 Typ abiotyczny : 5 a Miejsce poboru: przy brzegu wschodnim

TYP KOD

JCWP KOD MS

NAZWA JEZIORA

STANOWISKO DATA Tj GR IOJ OCENA

5a 30614 PL07S0802_0027 HAŃCZA st. 01 2016-10-14 0,755 0,896 0,913 BARDZO DOBRY

Lp. Gatunek Kod

gatunku Liczebność

1. Achnanthidium affine (= Achnanthes minutissima var. affinis) AMAF 22

2. Achnanthidium caledonicum (= Achnanthes minutissima var. scotia) AMSC 274

3. Achnanthidium gracillimum (= Achnanthes minutissima var. gracillima) AMGR 5

4. Achnanthidium minutissimum var. minutissimum (= Achnanthes minutissima var. minutissima)

AMIN 208

5. Brachysira neoexilis BNEO 5

6. Brachysira procera BPRO 6

7. Cymbella affiniformis CAFN 10

8. Cymbella excisa CAEX 9

9. Cymbella hustedtii CHUS 8

10. Cymbella vulgata CVUL 4

11. Epithemia adnata EADN 6

12. Epithemia turgida ETUR 2

13. Encyonema caespitosum (= Cymbella caespitosa) CCAE 4

14. Encyonema perpusillum (= Cymbella perpusilla) CPER 14

15. Encyonopsis cesati (= Cymbella cesati) CCES 13

16. Encyonopsis microcephala (= Cymbella microcephala) CMIC 13

17. Fragilaria tenera FTEN 15

18. Gomphonema minusculum GMIS 39

19. Gomphonema minutum GMIN 5

20. Gomphonema occultum GOCU 4

21. Gomphonema procerum GPRC 2

22. Gomphonema pumilum GPUM 57

23. Gomphonema vibrio GVIB 72

24. Mastogloia lacustris (= Mastogloia smithii var. lacustris) MSLA 146

25. Navicula cryptocephala NCRY 3

26. Navicula cryptotenella NCTE 6

27. Navicula cryptotenelloides NCTO 14

28. Navicula radiosa NRAD 1

29. Navicula tripunctata NTPT 2

30. Nitzschia denticula (= Denticula kuetzingii) DKUE 2

31. Rhopalodia gibba (= Rhopalodia gibba var. gibba) RGIB 6

32. Ulnaria acus (= Fragilaria ulna var. acus) FUAC 10

33. Ulnaria ulna (= Fragilaria ulna var. ulna) FULN 2

RAZEM 989



44

8.13 Wyniki badań biologicznych jeziora – makrofity

Jezioro : Hańcza Data badania : 2016-08-12

Lp. Zbiorowiska roślinne taksonomiczne średnie pokrycie

ni [%]

Powierzch-

nia [ha] Liczba

wystąpień

Transekty (pokrycie wg skali Braun-Blanqueta)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

1. Acoretum calami Tatarak zwyczajny 0,18 0,059 2 1 +

2. Zbiorowisko z Alisma plantago-aquatica L. Żabieniec babka wodna 0,01 0,003 1 r

3. Caricetum rostratae Turzyca dzióbkowata 0,78 0,255 2 + 2

4. Charetum delicatulae Ramienica delikatna 18,50 6,041 10 2 2 3 5 4 2 4 2 3 3

5. Charetum filiformis Ramienica grzywiasta 3,35 1,094 4 3 1 2 2

6. Charetum fragilis Ramienica krucha 16,27 5,313 8 4 + 5 3 4 3 3 2

7. Charetum hispidae Ramienica kosmata 1,70 0,555 1 3

8. Charetum rudis Ramienica zwyczajna 19,75 6,449 9 4 3 4 4 4 2 3 3 3

9. Elodeetum canadensis Moczarka kanadyjska 8,20 2,678 9 2 2 1 2 1 3 4 2 1

10. Equisetetum fluviatilis Skrzyp bagienny 5,10 1,665 6 + 1 4 1 3 +

11. Myriophylletum spicati Wywłócznik kłosowy 2,95 0,963 11 2 1 1 + 1 1 + + + 2 2

12. Nitellopsidetum obtusae Krynicznica tępa 1,50 0,490 2 2 2

13. Nymphaeo albae – Nupharetum luteae forma z Nuphar lutea Grążel żółty 0,75 0,245 1 2

14. Phragmitetum communis Trzcina pospolita 10,20 3,331 13 1 2 1 1 2 2 3 3 3 1 2 2 2

15. Potametum compressi Rdestnica ściśniona 0,91 0,297 3 r 2 1

16. Potametum friesi Rdestnica szczeciolistna 0,15 0,049 1 1

17. Potametum lucentis Rdestnica połyskująca 0,15 0,049 1 1

18. Potametum perfoliati Rdestnica przeszyta 1,26 0,411 7 2 1 r 1 + + 1

19. Potametum filiformis f. z Potamogeton praelongus Wulfen Rdestnica wydłużona 0,16 0,052 2 r 1

20. Ranuncutetum circinati Włosienicznik krążkolistny 0,90 0,294 2 2 1

21. Scirpetum lacustris Oczeret jeziorny 0,80 0,261 3 + 2 +

22. Sparganietum erecti Jeżogłówka gałęzista 0,06 0,020 3 r + +

23. Stratiotetum aloidis Osoka aloesowata 0,18 0,059 2 1 +

24. Typhetum angustifoliae Pałka wąskolistna 0,03 0,010 2 r +

25. Lemno-Utricularietum vulgaris Pływacz zwyczajny 1,00 0,327 6 2 + 1 + + +

Zbiorowiska roślinne nietaksonomiczne

26. Chara strigosa Ramienica szczeciniasta 1,70 0,555 1 3

27. Chara sp. Ramienica (nieoznaczona) 2,45 0,800 2 2 3

Liczba zbiorowisk 5 6 5 7 5 9 2 3 4 8 2 6 4 5 6 9 7 7 6 8

Pokrycie roślinnością transektu [%] 95 80 90 100 100 90 100 90 50 100 40 80 90 90 100 90 100 90 95 95

Maksymalna głębokość występowania roślin [m] 5,0 5,0 5,0 4,5 4,0 7,0 6,0 6,0 5,0 4,5 1,0 4,0 5,0 4,5 5,0 5,0 4,0 5,5 5,0 3,5

Skala Braun-Blanqueta

Pokrycie roślinnością [%] zakres średnia

r < 0,1 0,1 + 0,1 – 1,0 0,5 1 1,0 – 5,0 3 2 5,0 – 25 15 3 25 – 50 34 4 50 – 75 61 5 > 75 86 W

sp

ółr

zęd

ne

ge

og

rafi

czn

e

N 5

4°1

5′1

1,0

″ – E

22°4

8′4

0,0

″

N 5

4°1

5′1

7,2

″ – E

22°4

8′4

2,9

″

N 5

4°1

5′2

7,4

″ – E

22°4

8′5

1,8

″

N 5

4°1

5′5

0,2

″ – E

22°4

9′1

1,9

″

N 5

4°1

6′0

6,5

″ – E

22°4

9′2

2,1

″

N 5

4°1

6′1

8,8

″ – E

22°4

9′3

0,8

″

N 5

4°1

6′2

7,3

″ – E

22°4

9′1

6,4

″

N 5

4°1

6′4

3,9

″ – E

22°4

9′1

1,6

″

N 5

4°1

6′5

6,2

″ – E

22°4

9′0

2,7

″

N 5

4°1

6′5

1,3

″ – E

22°4

8′5

3,9

″

N 5

4°1

6′3

7,3

″ – E

22°4

8′4

9,3

″

N 5

4°1

6′1

4,1

″ – E

22°4

8′3

0,6

″

N 5

4°1

5′5

8,9

″ – E

22°4

8′2

4,3

″

N 5

4°1

5′3

8,2

″ – E

22°4

8′1

5,4

″

N 5

4°1

5′1

9,2

″ – E

22°4

8′1

5,9

″

N 5

4°1

5′0

7,9

″ – E

22°4

8′0

7,4

″

N 5

4°1

5′0

9,9

″ – E

22°4

7′4

5,4

″

N 5

4°1

4′5

5,1

″ – E

22°4

7′4

5,8

″

N 5

4°1

4′4

5,5

″ – E

22°4

8′0

0,9

″

N 5

4°1

4′5

1,8

″ – E

22°4

8′0

0,8

″



45

8.14 Wyniki badań biologicznych jeziora – makrobezkręgowce bentosowe

TYP KOD I NAZWA JCWP STANOWISKO KOD MS DATA LMI

stanowisko

LMI

jezioro OCENA

6b PLLW30614 HAŃCZA 01 – użytkowanie rolne PL07S0802_0027_01 2016-05-05 0,773

0,690 DOBRY 02 – użytkowanie leśne PL07S0802_0027_02 2016-05-05 0,579

Lp. Takson

Stanowisko

PL07S0802_0027_01 PL07S0802_0027_02

N 54°15 29,0 E 22°48 52,7

N 54°15 45,5 E 22°49 13,6

użytkowanie rolne (57 %)

użytkowanie leśne (43 %)

Kamienie Żwir

Piasek Grubocząsteczkowy materiał organiczny

Drobnocząsteczkowy materiał organiczny Zacienienie stanowiska

5 % 30 % 50 % 10 % 5 % 0 %

60 % 25 % 15 % 0 % 0 % 50 %

1. Bivalvia Dreissenidae 10 6 2. Bivalvia Sphaeridae 1 - 3. Gastropoda Bithynidae 7 - 4. Gastropoda Lymnaeidae 1 1 5. Gastropoda Planorbidae 5 - 6. Gastropoda Viviparidae 2 - 7. Hirudinea Erpobdelidae 3 1 8. Hirudinea Glossiphonidae 1 1 9. Amphipoda Gammaridae 5 7

10. Isopoda Asellidae 96 71 11. Chelicerata Hydrachnidae - 6 12. Ephemeroptera Baetidae 6 4 13. Ephemeroptera Caenidae 1 16 14. Ephemeroptera Ephemeridae 29 29 15. Ephemeroptera Leptophlebiidae 35 12 16. Odonata Coenagrionidae 3 6 17. Odonata Corduliidae 5 - 18. Odonata Libellulidae - 1 19. Heteroptera Notonectidae - 6 20. Megaloptera Sialidae 4 2 21. Trichoptera Leptoceridae 4 - 22. Trichoptera Limnephilidae 24 3 23. Trichoptera Molannidae - 1 24. Trichoptera Sericostomatidae 1 - 25. Coleoptera Dytiscidae 1 - 26. Coleoptera Gyrinidae - 1 27. Diptera Chironomidae 6 36 28. Diptera Tabanidae 1 4

RAZEM: 251 214

Jezioro : Hańcza (PLLW30614) Makrozoobentos Data badań : 2016-05-05 Stanowisko: PL07S0802_0027 _01 PL07S0802_0027 _02

Typ abiotyczny : 5a Współrzędne geograficzne:

N 54,258056

E 22,814639

N 54,262639

E 22,820444



46

9 DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA

Fotografia 1. Jezioro Hańcza – widok z południowego skraju jeziora (25.07.2016).



47

Fotografia 2. Jezioro Hańcza – charakterystyczne kamieniste brzegi jeziora (transekt 02).

Fotografia 3. Jezioro Hańcza – łąki ramienic na transekcie 04 (12.08.2016).



48

Fotografia 4. Jezioro Hańcza – przekształcenia brzegów jeziora (25.07.2016).

Fotografia 5. Jezioro Hańcza – dzikie kąpielisko (25.07.2016).



49

10 PLAN BATYMETRYCZNY JEZIORA



50



51

11 SZKIC ZLEWNI JEZIORA

INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA - WIOŚ Białystok · Komunikat nr 2 / 2017 / SUW Sprawozdanie z...

Documents

Transcript of INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA - WIOŚ Białystok · Komunikat nr 2 / 2017 / SUW Sprawozdanie z...