Informacja strona z podpisem Prezesa NIK - Najwyższa Izba ...14397,vp,16854.pdf · W latach...

Spis treści

Wykaz stosowanych skrótowców i pojęć ..................................................... 4

1. Założenia kontroli .................................................................................. 5

2. Podsumowanie wyników kontroli ......................................................... 7

2.1. Ogólna ocena kontrolowanej działalności ............................................................................ 7

2.2. Synteza wyników kontroli..................................................................................................... 7

2.3. Uwagi końcowe i wnioski ................................................................................................... 10

3. Informacje szczegółowe ..................................................................... 12

3.1. Charakterystyka stanu prawnego oraz uwarunkowań organizacyjno-ekonomicznych ....... 12

3.2. Istotne ustalenia kontroli .................................................................................................... 22

3.2.1. Polityka w zakresie sektora pszczelarstwa ........................................................... 22

3.2.2. Współpraca z organizacjami i instytucjami w zakresie wsparcia pszczelarstwa ... 31

3.2.3. Realizacja programów pomocy w zakresie wsparcia pszczelarstwa ................... 34

3.2.4. Nadzór nad realizacją programów wsparcia pszczelarstwa .................................. 46

4. Informacje dodatkowe ........................................................................ 50

4.1. Przygotowanie kontroli ...................................................................................................... 50

4.2. Postępowanie kontrolne i działania podjęte po zakończeniu kontroli ............................... 50

5. Załączniki ................................................................................................ 52

Zdjęcie na okładce: Fotolia.com

4

Wykaz stosowanych skrótowców i pojęć

ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

ARR, Agencja Agencja Rynku Rolnego

EFRG Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji

EFRROW Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

GIW Główny Inspektorat Weterynarii

IJHARS Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

IOZP Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, Zakład Pszczelnictwa w Puławach

KCHZ Krajowe Centrum Hodowli Zwierząt

KPWP, Program Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa

Minister RiRW Minister

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

MRiRW Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

PIORiN Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa

Pień pszczeli Ul wraz z rodziną pszczelą oraz gniazdem. Nazwa ta zachowała się z czasów, gdy pszczoły hodowano w drewnianych pniach.

PIW-PIB Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich

PZP Polski Związek Pszczelarski

Rodzina pszczela (rój) Zorganizowane zbiorowisko osobników pszczoły miodnej, złożone zwykle z jednej matki, różnej liczby pszczół robotnic oraz trutni

Rośliny entomofilne Rośliny owocujące po zapyleniu przez owady

UE Unia Europejska

WPR Wspólna Polityka Rolna

Zapylacze Pszczoły i inne owady zapylające, tj. takie które uczestniczą w procesie zapylania kwiatów

Zapylanie Proces, dzięki któremu pyłek z męskich organów kwiatowych przenoszony jest przez zapylacze na kwiaty żeńskie, umożliwiając zapłodnienie, co prowadzi do wytwarzania owoców i nasion

Założenia kontroli

5

1. Założenia kontroli

Temat i numer kontroli

Wsparcie pszczelarstwa w Polsce (P/16/044).

Uzasadnienie podjęcia kontroli

Kontrola została przeprowadzona z inicjatywy własnej Najwyższej Izby Kontroli. W listopadzie 2008 r.

Parlament Europejski przyjął rezolucję dotyczącą sytuacji w pszczelarstwie, w której wskazano m.in.

że 84 proc. gatunków roślin uprawianych w Europie jest zależnych od zapylania. Podkreślono

konieczność ochrony pszczelarzy europejskich oraz podejmowania przez państwa członkowskie działań

na rzecz wsparcia sektora pszczelarskiego. W latach 2011–2014 problemy pszczelarstwa polskiego,

tj. m.in. masowe wymieranie pszczół, wpływ środków ochrony roślin na populację pszczół, zła sytuacja

w branży pszczelarskiej oraz konieczność wsparcia gospodarstw pszczelarskich, były wielokrotnie

przedmiotem interpelacji i zapytań poselskich oraz przedmiotem zainteresowania środków masowego

przekazu. Przy planowaniu kontroli uwzględniono również fakt, że działania administracji rządowej na

rzecz zapobiegania powyższym problemom poprzez skuteczne wsparcie branży pszczelarskiej nie były

dotychczas przedmiotem kontroli NIK.

Cel główny oraz cele szczegółowe kontroli

Celem głównym kontroli była ocena działań na rzecz pszczelarstwa z uwzględnieniem szczególnej roli

pszczół w rolnictwie. Cele szczegółowe sformułowane w ramach celu głównego definiowały pytania:

− czy polityka państwa w zakresie ochrony i wsparcia pszczelarstwa jest wystarczająca w stosunku

do problemów w sektorze pszczelarskim?

− czy postulaty zainteresowanych organizacji i instytucji zostały uwzględnione w programach

realizowanych na rzecz sektora pszczelarstwa?

− czy realizacja celów oraz zadań zawartych w programach na rzecz wsparcia pszczelarstwa była

skuteczna?

− czy nadzór nad realizacją zadań w zakresie wsparcia pszczelarstwa realizowany był prawidłowo?

Zakres podmiotowy kontroli

Kontrola została przeprowadzona w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencji Rynku Rolnego

na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o NIK1 przy uwzględnieniu kryteriów określonych w art. 5 ust. 1 ustawy,

tj. legalności, gospodarności, rzetelności i celowości, a także w pięciu wojewódzkich związkach

pszczelarskich z siedzibami w Poznaniu, Lublinie, Rzeszowie, Olsztynie i Krakowie na podstawie art. 2

ust. 3 pkt 4 ustawy o NIK w oparciu o kryteria ocen określone w art. 5 ust. 3 tej ustawy, tj. legalności

i gospodarności.

1 Dz. U. z 2017 r. poz. 524.

Założenia kontroli

6

Wykaz skontrolowanych jednostek oraz jednostek organizacyjnych NIK przeprowadzających kontrolę

przedstawiono w załączniku 3 do Informacji. W trybie art. 29 ust. 1 pkt 2 lit. f ustawy o Najwyższej Izbie

Kontroli, NIK zwróciła się do Ministra Środowiska, Głównego Lekarza Weterynarii, Wojewódzkich

Lekarzy Weterynarii w Krakowie, Olsztynie, Poznaniu, Rzeszowie, Instytutu Ogrodnictwa

w Skierniewicach, Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji

Rolnictwa oraz do 16 ośrodków doradztwa rolniczego o udzielenie informacji dotyczących przedmiotu

kontroli. Ponadto, w trybie art. 41 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, w toku oględzin zakupionego

ze środków KPWP sprzętu, od pszczelarzy zebrano oświadczenia w sprawie wsparcia branży

pszczelarskiej.

Czynności kontrolne były prowadzone od 16 września do 20 stycznia 2017 r.

Okres objęty kontrolą

Badaniami kontrolnymi objęto okres od 1 stycznia 2013 r. do 30 września 2016 r.

Podsumowanie wyników kontroli

7

2. Podsumowanie wyników kontroli

2.1. Ogólna ocena kontrolowanej działalności

Działania prowadzone na rzecz pszczelarstwa w Polsce w ograniczonym zakresie uwzględniały

szczególną rolę pszczół w rolnictwie. Korzyści wynikające z zapylania przez pszczoły roślin

uprawnych szacowane są w kraju od 4,1 do 7,4 mld zł rocznie. Efektem pracy pszczół są też

cenne produkty, takie jak miód, pyłek, mleczko, propolis, wosk i jad.

W Polsce brak było kompleksowej strategii na rzecz rozwoju pszczelarstwa. Branża ta podlegała

przepisom wielu ustaw i rozporządzeń w obrębie różnych obszarów, w tym ochrony zdrowia

pszczół, stosowania środków ochrony roślin i finansowej pomocy państwa, które jednak nie

regulowały wszystkich zagadnień umożliwiających prawidłowe jej funkcjonowanie.

Działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rzecz pszczelarstwa polegały przede wszystkim

na wydawaniu aktów prawnych regulujących stosowanie środków ochrony roślin w rolnictwie,

opracowywaniu i nadzorowaniu realizacji programów wsparcia pszczelarstwa, zlecaniu

podległym instytutom badań nad chorobami pszczół oraz publikacji materiałów edukacyjnych

o zagrożeniach dla owadów zapylających. Przy opracowywaniu programów wsparcia

pszczelarstwa Minister współpracował z zainteresowanymi organizacjami pszczelarskimi.

Inspekcja Weterynaryjna sprawowała nadzór wyłącznie nad zarejestrowanymi pasiekami

wprowadzającymi na rynek produkty pszczele. Pozostałe pasieki nie były objęte tym nadzorem.

Podstawowym narzędziem wsparcia sektora pszczelarskiego były trzyletnie krajowe programy

opracowywane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Celem tych programów, realizowanych

przez Agencję Rynku Rolnego z wkładem środków publicznych w wysokości około 20 mln zł

rocznie, była poprawa warunków produkcji i wprowadzania do obrotu produktów pszczelich.

W realizowanych do 2016 r. krajowych programach wsparcia pszczelarstwa nie określano

wskaźników skuteczności poszczególnych działań będących podstawowym miernikiem oceny

ich realizacji.

Nadzór Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi i Prezesa Agencji Rynku Rolnego zapewnił prawidłową

realizację Krajowego Programu Wsparcia Pszczelarstwa na lata 2013–2016. Realizacja programu

przyczyniła się do wzrostu liczby pszczelarzy o 18,9%, rodzin pszczelich o 11,9% oraz produkcji

miodu o 9,7%.


8

2.2. Synteza wyników kontroli

1. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracował Krajowe Programy Wsparcia Pszczelarstwa2 będące głównym i bezpośrednim narzędziem wsparcia dla pszczelarzy. W ramach ochrony zapylaczy opracował Krajowy plan działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin (Kpd) oraz zlecał podległym instytutom realizację programów badawczych nad pasożytami i chorobami pszczół oraz stosowaniem pestycydów powodujących masowe wymieranie rodzin pszczelich. Monitorował również realizację celów i zadań zawartych w tych programach. [str. 22-26]

2. Minister RiRW wydał rozporządzenia w sprawie stosowania środków ochrony roślin3, których celem była też ochrona pszczół jako zapylaczy, oraz monitorował poprzez PIORiN stosowanie tych środków w rolnictwie. Minister RiRW sześcioma decyzjami cofnął4 zezwolenia na dopuszczenie do obrotu środków ochrony roślin oraz zmienił5 zakres stosowania 14 decyzji dopuszczających do obrotu te środki. W latach 2015–2016 Minister RiRW wydał cztery decyzje odmawiające udzielenia zezwoleń na wprowadzenie do obrotu, na okres do 120 dni, dwóch zapraw nasiennych6 zawierających substancje czynne z grupy neonikotynoidów, tj. chlotianidynę i tiametoksam przeznaczonych do stosowania w rzepaku ozimym. [str. 27-29]

3. Minister RiRW prowadził działania edukacyjne dotyczące zagrożeń dla owadów zapylających wynikających z niewłaściwego posługiwania się środkami ochrony roślin, tj.: wydawał materiały edukacyjne dla rolników oraz poradnik dla doradców rolnych – udostępniane na stronach internetowych MRiRW oraz podejmował działania promujące pszczelarstwo i mające na celu upowszechnianie wiedzy w tym zakresie wśród młodych ludzi. [str. 27]

4. W latach 2013-2016 (3 kwartały) pomoc państwa na rzecz pszczelarstwa w Polsce wyniosła 104,9 mln zł, z tego środki z KPWP, którego podstawowym celem było wsparcie rynku produktów pszczelich, stanowiły 81,3 mln zł, dotacje przedmiotowe na dofinansowanie kosztów postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej – 2.611,5 tys. zł, dotacje celowe dla instytutów badawczych w ramach programów wieloletnich na rzecz wsparcia pszczelarstwa – 19.881 tys. zł, wypłaty dla grup producentów rolnych, którzy utworzyli grupę producentów rolnych w kategorii „miód naturalny i inne produkty pszczele” – 90,9 tys. zł, wypłaty z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, którego operatorem jest Ministerstwo Środowiska i Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – 964,6 tys. zł. [str. 35, 37, 41-45]

2 Krajowe Programy Wsparcia Pszczelarstwa na lata 2013/14; 2014/15; 2015/16 (KPWP 2013-2016) oraz Krajowy

Programy Wsparcia Pszczelarstwa na lata 2016/17; 2017/18; 2018/19 3 Szczegółowe regulacje w zakresie stosowania środków ochrony roślin określono w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa

i Rozwoju Wsi z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie warunków stosowania środków ochrony roślin. (Dz. U. poz. 516). Jednym z wymagań rozporządzenia jest ochrona organizmów pożytecznych oraz stwarzanie warunków sprzyjających ich występowaniu. Ponadto, w celu podniesienia świadomości wśród osób stosujących środki ochrony roślin w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 maja 2013 r. w sprawie szkoleń w zakresie środków ochrony roślin zawarto szczegółowe programy szkoleń, obowiązkowe dla wszystkich podmiotów prowadzących szkolenia. (Dz. U. poz. 554).

4 Na podstawie art. 3 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) Nr 485/2013 z dnia 24 maja 2013 r. oraz w związku z art. 3 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin.


6 Na podstawie art. 53 rozporządzenia nr 1107/2009, w związku z art. 3 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin.


9

5. Przy opracowywaniu KPWP Minister RiRW współpracował z organizacjami pszczelarskimi.

Organizacje te zgłaszały szereg postulatów, propozycji i uwag dotyczących m.in. dopłat do rodzin

pszczelich, dopłat do pokarmu dla rodzin pszczelich, zakupu leków do zwalczania warrozy,

wsparcia dla osób chcących założyć pasieki, skuteczności działań służb weterynaryjnych w celu

zwalczania chorób pszczół, zakupu sprzętu pszczelarskiego zgodnie z indywidualnymi potrzebami

pszczelarzy, wprowadzenia dopłaty dla pszczelarzy za zapylanie, zwiększenia wydatków na

KPWP. Minister uwzględnił część zgłoszonych postulatów. Organizacje pszczelarskie zgłaszały

inne propozycje wsparcia nieujęte w KPWP, z których część – jak wskazał Minister RiRW – była

dostępna jedynie dla pszczelarzy będących rolnikami w ramach Programów Rozwoju Obszarów

Wiejskich. [str. 31-34, 45-46]

6. Prezes Agencji Rynku Rolnego prawidłowo realizował zadania określone w KPWP w ramach

mechanizmu wspólnej polityki rolnej Wsparcie rynku produktów pszczelich (mechanizm) oraz

zapewnił prawidłową obsługę tego programu pod względem organizacyjnym i kadrowym. [str. 35-36]

7. W związku z realizacją KPWP w latach 2012/13, 2013/14, 2014/15 i 2015/16 do ARR złożono

1.387 wniosków o refundację wydatków poniesionych na realizację zawartych umów na kwotę

ogółem 90.114 tys. zł. Agencja rozliczyła 1.375 umów, tj. dokonała refundacji środków podmiotom

uprawnionym na kwotę ogółem 81.306 tys. zł (netto), w tym środki UE stanowiły 40.563 tys. zł

(50%). W ramach realizacji tego mechanizmu wsparcia, ARR wydatkowała w 2013 r. 19.010 tys. zł,

w 2014 r. 20.100 tys. zł, w 2015 r. 20.462 tys. zł, w 2016 r. 21.734 tys. zł. Największym

dofinansowaniem w ramach KPWP na lata 2013–2016 objęto zakup sprzętu pszczelarskiego,

na który wydatkowano 31.055 tys. zł, tj. 38,2% wsparcia udzielonego podmiotom uprawnionym,

następnie zakup leków przeciwko warrozie – 29.581 tys. zł (36,4%), a także zakup matek

pszczelich oraz odkładów i pakietów pszczelich z pasiek hodowlanych – 1.575 tys. zł (19,2%).

W ramach realizacji KPWP na lata 2013–2016 wykonano m.in. 7.558 analiz produktów pszczelich,

przeszkolono 15.694 osób, a 20.697 pszczelarzy otrzymało wsparcie na zakup nowego sprzętu

pszczelarskiego. Pomimo, iż ponad 1/3 wydatków w ramach programu przeznaczona była na

dofinansowanie zakupu leków weterynaryjnych dopuszczonych w kraju do zwalczania warozzy

(Apiwarol, Biowar, Baywarol, Apiguard, kwas mrówkowy) badania7 wykazały, że przeważająca

część pszczelarzy nieprawidłowo je stosowała, np. na 31 pasiek, w których stosowany był Bayvarol –

tylko w trzech pasiekach zabiegi wykonano prawidłowo, a na 204 pasieki, w których stosowano

Apiwarol – tylko w siedmiu pasiekach prawidłowo wykonano zabiegi. Realizacja programu

przyczyniła się do wzrostu liczby pszczelarzy z 55.023 w 2013 r. do 65.398 w 2016 r., rodzin

pszczelich z 1.344.062 w 2013 r. do 1.504.623 w 2016 r. oraz produkcji miodu z 22,1 tys. ton

w 2013 r. do 24,3 tys. ton w 2016 r. W dotychczas realizowanych krajowych programach wsparcia

nie określono wskaźników skuteczności poszczególnych działań. [str. 29, 37-40]

7 Przeprowadzone przez PIW-PIB w Puławach w ramach zadania nr 42 „Monitorowanie stanu zdrowotnego i strat rodzin

pszczelich w krajowych pasiekach” zlecone przez Ministra RiRW.


10

8. Wojewódzkie Związki Pszczelarskie w ramach KPWP lata 2013–2016 realizowały zadania

prawidłowo i zgodnie z umowami zawartymi z Agencją Rynku Rolnego. [str. 48-49]

9. W 2016 r. Minister RiRW, w związku ze znaczącym wzrostem śmiertelności pszczół, zorganizował

dwa spotkania – z udziałem m.in. Głównego Lekarza Weterynarii, przedstawicieli PIW-PIB

i ośrodków naukowych – dotyczące czasowego dopuszczenia do obrotu nowego leczniczego

produktu weterynaryjnego. Minister RiRW nie współpracował z Ministrem Zdrowia w zakresie

monitorowania skuteczności leków na choroby pszczół, gdyż jak stwierdził monitorowanie działań

niepożądanych produktów leczniczych weterynaryjnych należy do kompetencji Ministra Zdrowia.

[str. 30-34]

10. Stwierdzono rozbieżności pomiędzy danymi dotyczącymi liczby rodzin pszczelich prezentowanych

przez Instytut Ogrodnictwa, Inspekcję Weterynaryjną i GUS (około 30%). Głównymi przyczynami

rozbieżności były różne źródła danych oraz różne metody obliczania. Na potrzeby KPWP

wykorzystywane były dane z Instytutu Ogrodnictwa, uzyskane z rejestrów Inspekcji Weterynaryjnej,

MRiRW i ankiet organizacji pszczelarskich. [str. 17-20, 26-27]

11. Minister RiRW prawidłowo sprawował nadzór nad realizacją zadań na rzecz pszczelarstwa

w Polsce przez Agencję Rynku Rolnego, Krajowe Centrum Hodowli Zwierząt i instytuty badawcze.

Weryfikował i zatwierdzał rozliczenia rzeczowo–finansowe programów wieloletnich realizowanych

przez podległe instytuty badawcze, dokonywał oceny zrealizowanych zadań oraz prawidłowości

wydatkowania środków finansowych poprzez weryfikację sprawozdań, rozpatrywał skargi

dotyczące sektora pszczelarstwa. [str. 46-47]

12. Prezes ARR właściwie realizował mechanizm Wsparcie rynku produktów pszczelich. W latach

2013–2016 Agencja przeprowadziła 628 kontroli technicznych dotyczących wszystkich kierunków

wsparcia w ramach KPWP. Kontrole dotyczyły działalności beneficjentów biorących udział

w programie oraz prowadzonej przez nich księgowości i w większości przypadków potwierdzały

prawidłową realizację zawartych umów. [str. 47-49]

13. Nadzór weterynaryjny, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, prowadzony był wyłącznie

nad pasiekami zarejestrowanymi, które wprowadzały na rynek produkty wytworzone w pasiecie.

W województwach o największym napszczeleniu, liczba zarejestrowanych pasiek przypadająca na

jednego lekarza inspekcji weterynaryjnej wyniosła od 102 (warmińsko-mazurskie) do 270 pasiek

(małopolskie). Kontrole podmiotów niezarejestrowanych przeprowadzane były tylko w związku

z innymi działaniami, m.in. w przypadkach stwierdzenia ogniska zgnilca amerykańskiego

(złośliwego) pszczół – choroby zwalczanej z urzędu na podstawie wywiadu środowiskowego lub

też złożonych skarg. [str. 29-30]


11

2.3. Uwagi końcowe i wnioski

Pszczelarstwo w Polsce jest działalnością podlegającą wielu uregulowaniom prawnym, różnorodne są

również źródła i formy jego finansowania. Brak kompleksowej koncepcji m.in. w zakresie ochrony

i utrzymania zdrowia pszczół stanowi poważne utrudnienie w prowadzeniu efektywnej polityki

w zakresie wsparcia pszczelarstwa.

Pszczelarstwo, pomimo że jest niewielkim działem rolnictwa, pełni bardzo ważną rolę w produkcji

roślinnej. Pszczoły, jako owady zapylające zapewniają plony roślin uprawnych, a także bioróżnorodność

środowiska naturalnego. Realizacja programów wsparcia pszczelarstwa przyczyniła się do wzrostu

liczby rodzin pszczelich i pszczelarzy. Duże zainteresowanie środowiska pszczelarskiego wsparciem

wskazuje nie tylko na rzeczywiste potrzeby tej branży, ale także na jej problemy, do których należą

m.in. utrzymanie populacji pszczół, niska odporność na choroby, a także szkodliwe czynniki

środowiskowe. Istotnym problemem jest też „starzenie się” sektora pszczelarskiego.

Mając na uwadze konieczność ochrony i utrzymania zdrowia pszczół, a także ograniczenie szerzenia

się chorób, o co postulują również organizacje pszczelarskie, zdaniem NIK należy zwiększyć poziom

wsparcia pszczelarstwa, gdyż aktualna pomoc udzielana tej gałęzi rolnictwa nie jest wystarczająca.

Skutecznym narzędziem w realizacji tego celu byłoby opracowanie strategii na rzecz rozwoju

pszczelarstwa, uwzględniającej m.in. szczególną rolę pszczół jako zapylaczy, a także rozwój młodego

pszczelarza. Ponadto, wzmocnienie nadzoru weterynaryjnego nad wszystkimi pasiekami – przez

wprowadzenie obowiązku ich rejestracji oraz możliwości monitorowania zmian w tym zakresie – również

przyczyni się do zwiększenia ochrony i poprawy zdrowia pszczół. Rozwiązanie takie pozwoli też

uzyskać wiarygodne dane o liczbie pasiek w Polsce i tym samym będzie stanowić cenną informację na

potrzeby Krajowego Programu Wsparcia Pszczelarstwa.

W celu zapewnienia dalszego rozwoju pszczelarstwa oraz bezpieczeństwa epizootycznego pszczół,

Najwyższa Izba Kontroli wskazuje na potrzebę podjęcia przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi działań

w zakresie:

− opracowania strategii na rzecz rozwoju pszczelarstwa, z uwzględnieniem szczególnej roli pszczół

w rolnictwie jako owadów zapylających, a także mającej na celu wsparcie młodych pszczelarzy;

− opracowania projektu nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób

zakaźnych przez wprowadzenie obowiązku rejestracji wszystkich podmiotów prowadzących pasieki

wraz z nadaniem weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego oraz obowiązku przeprowadzania

corocznej aktualizacji rejestru, a także objęcie w art. 85 ust. 1 pkt 1 tej ustawy sankcją karną

(grzywną) również zdarzenia niepowiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia takiej działalności.

Penalizacja tego zdarzenia zdyscyplinuje podmioty prowadzące działalność nadzorowaną i pozwoli

wyeliminować podwójną rejestrację rodzin pszczelich.

Informacje szczegółowe

12

3. Informacje szczegółowe

3.1. Charakterystyka stanu prawnego oraz uwarunkowań organizacyjno-ekonomicznych

3.1.1. Stan prawny

W Polsce nie ma odrębnej ustawy regulującej działalność pszczelarską. Zagadnienia dotyczące

pszczelarstwa są regulowane wieloma przepisami i wytycznymi – krajowymi i międzynarodowymi.

Podstawowe akty prawne regulujące tematykę objętą kontrolą to ustawa o Inspekcji Weterynaryjnej

z dnia 29 stycznia 2004 r.8 oraz ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz

zwalczaniu chorób zakaźnych9 (zwana dalej ustawą o oozz) i wydane do nich akty wykonawcze.

Ze względu na dużą liczbę aktów prawnych dotyczących kontrolowanej działalności, szczegółową

charakterystykę stanu prawnego przedstawiono w załączniku 1 do Informacji, a wykaz aktów prawnych

w załączniku 2 do Informacji.

3.1.2. Uwarunkowania organizacyjno-ekonomiczne

Uwarunkowania organizacyjne

Zadania związane ze wsparciem pszczelarstwa w Polsce realizuje wiele instytucji, a w szczególności:

− Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które wykonuje zadania dotyczące m.in. weterynaryjnej

ochrony zdrowia zwierząt, hodowli zwierząt gospodarskich, hodowli roślin i nasiennictwa, nadzoru

fitosanitarnego i ochrony roślin, rejestracji środków ochrony roślin, ochrony zasobów genowych,

roślin zmodyfikowanych genetycznie oraz rolnictwa ekologicznego. Ponadto Ministerstwo określa

zakres wsparcia i przekazuje Komisji Europejskiej do zatwierdzenia KPWP, przeprowadza

konsultacje ze związkami i organizacjami pszczelarskimi, sprawuje nadzór nad realizacją ww.

programu przez ARR. Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa na lata 2013/2014; 2014/2015;

2015/2016 finansowany jest w 50% z budżetu UE i w 50% z budżetu krajowego. Ze środków

programu można m.in. finansować: szkolenia, zakup leków do zwalczania warrozy, przenoszenie uli

na różne plantacje, w tym zakup lawet, które to umożliwiają, nabywanie specjalistycznego sprzętu

laboratoryjnego do analizy jakości miodów czy zakup pszczół. Pieniądze trafiają do pszczelarzy

w formie refundacji. Całkowicie zwracane są koszty organizacji szkoleń i kursów oraz leczenia

pszczół, w 60% zakupu sprzętu pszczelarskiego oraz lawet do przewozu uli. Zakup pszczół jest

dofinansowywany w 70%. O dofinansowanie mogą starać się jedynie związki, organizacje,

stowarzyszenia i spółdzielnie pszczelarskie, grupy producenckie pszczelarzy, ale pieniądze

przeznaczane są dla indywidualnych pszczelarzy. Osoba taka musi mieć zarejestrowaną pasiekę

i dochód w odpowiedniej wysokości – ok. 5 tys. euro rocznie. Lawetę może nabyć osoba, która ma

co najmniej 30 uli. W przypadku wdrażania programów badawczych, o środki mogą się starać także

jednostki badawczo-rozwojowe.

8 Dz. U. z 2016 r. poz. 1077, ze zm. 9 Dz. U. z 2014 r. poz. 1539, ze zm.


13

− Agencja Rynku Rolnego, która sprawuje nadzór nad realizacją wszystkich projektów Krajowego Programu Wsparcia Pszczelarstwa. Dotyczy to zawierania umów z beneficjentami, nadzoru nad ich realizacją, a także dokonywania końcowych rozliczeń i wypłat. Wszystkie wydatki, o których refundacje ubiega się podmiot realizujący projekt, muszą być potwierdzone dowodami księgowymi.

− Krajowe Centrum Hodowli Zwierząt, które realizuje zagadnienia z zakresu hodowli pszczół różnych ras i linii hodowlanych obejmujące przede wszystkim ocenę wartości użytkowej i hodowlanej, ochronę zasobów genetycznych, prowadzenie ksiąg hodowlanych i rejestrów dla linii hodowlanych pszczół. Hodowla oparta jest na pasiekach realizujących programy hodowlane, których podstawowym narzędziem jest inseminacja matek pszczelich.

− Inspekcja Weterynaryjna, która realizuje zadania w zakresie ochrony zdrowia pszczół, sprawuje nadzór nad gospodarstwami pasiecznymi, które utrzymują pszczoły w celu umieszczenia na rynku tych zwierząt lub produktów pochodzących z tych zwierząt lub od tych zwierząt. W 2012 r. Główny Lekarz Weterynarii rozpoczął polską edycję programu mającego na celu wykrycie występowania czynników zakaźnych wywołujących straty w rodzinach pszczelich. Program, który współfinansuje Unia Europejska, był realizowany na obszarze województwa lubelskiego w latach 2012–2013 i obejmował 8 jednostek chorobowych pszczół. Koszt programu na lata 2012–2013 został zaplanowany na 2.665.040,00 zł, z czego koszt krajowy na 306.322,00 zł. W latach 2013–2014 program był kontynuowany jako program mający na celu poszerzenie wiedzy o ryzyku wystąpienia chorób zakaźnych w rodzinach pszczelich. Koszt programu na lata 2013–2014 został zaplanowany na 758.107,68 zł, z czego koszt krajowy na 12.636,00 zł.

− Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, która zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych10 sprawuje nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych, w tym miodu. Inspekcja dokonuje kontroli jakości handlowej miodu pszczelego krajowego i importowanego w zakresie zgodności z obowiązującymi przepisami oraz z deklaracją producenta.

− Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN), która sprawuje nadzór, poprzez działania kontrolne, nad prawidłowością stosowania środków ochrony roślin. Inspektorzy podczas czynności kontrolnych zwracają szczególną uwagę na niezgodności, które mogą mieć wpływ na występowanie zatruć pszczół podczas wykonywania zabiegów ochrony roślin, sprawdzają gdzie i jakich preparatów używają rolnicy, pobierają próby roślin i produktów roślinnych do badań na pozostałości środków ochrony roślin. Inspekcja prowadzi monitoring środków ochrony roślin w zakresie ich zużycia i sprzedaży; występowania pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych; urzędowej kontroli jakości środków ochrony roślin zgodnie z wymogami UE w akredytowanych laboratoriach, mającej za zadanie porównanie wymagań jakościowych wprowadzanych do obrotu środków ochrony roślin z wymogami określonymi w procesie rejestracji środków. W sytuacjach podejrzenia zatrucia pszczół środkami ochrony roślin pracownicy PIORiN, informują także poszkodowanego pszczelarza o możliwości zawiadomienia o szkodzie właściwego terenowo organu gminy, który może powołać do wyjaśnienia sprawy odpowiednią komisję. Pracownicy PIORiN biorą aktywny udział w pracach komisji rozpatrujących przypadki, w których zachodzi podejrzenie zatrucia pszczół w wyniku stosowania środków ochrony roślin.

− Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, który w ramach programu wieloletniego „Ochrona zdrowia zwierząt i zdrowia publicznego” wykonuje zadanie „Monitorowanie stanu zdrowotnego i strat rodzin pszczelich w krajowych pasiekach”.

10 Dz. U. z 2016 r. poz. 1604, ze zm.


14

W ramach tego zadania na koszt Instytutu prowadzona jest diagnostyka laboratoryjna do 100 przypadków ostrych zatruć pszczół, w trakcie sezonu pszczelarskiego. Realizację programu określono na lata 2014–2018.

− Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, który na wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, realizował w ramach programu wieloletniego na lata 2008–2014 zadanie pod nazwą „Monitorowanie zmian strukturalnych w polskim pszczelarstwie i na rynku miodu”. Na tej podstawie, Oddział Pszczelnictwa w Puławach – będący jedną z komórek organizacyjnych Instytutu – wykonuje analizy sektora pszczelarskiego stanowiące bazę merytoryczną, na podstawie której MRiRW opracowuje „Analizę struktur produkcji i wprowadzania do obrotu w sektorze pszczelarskim”, o której mowa w art. 107 rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r.11 Powyższa analiza jest częścią programów pszczelarskich opracowywanych przez Ministerstwo zgodnie z art. 105 ww. rozporządzenia.

− Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu, który w ramach programu wieloletniego „Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska”, realizuje zadanie „Upowszechnianie i wdrażanie wiedzy o integrowanej ochronie roślin”, w ramach którego przygotowywane są materiały edukacyjne oraz prowadzone szkolenia poświęcone m.in. stosowaniu środków ochrony roślin w sposób bezpieczny dla zapylaczy. Ponadto Instytut prowadzi badania w zakresie wpływu środków ochrony roślin na pszczoły.

− Związki i organizacje pszczelarskie, które są beneficjentami wsparcia i zajmują się dystrybucją pomocy wśród pszczelarzy. Wszystkie organizacje korzystające z programów wsparcia przekazują do ARR informację dotyczącą stanu rodzin pszczelich na dzień 30 września każdego roku oraz liczby rodzin pszczelich. Największe organizacje pszczelarskie zrzeszają 1,5 – 2 tys. pszczelarzy posiadających ok. 30 – 50 tys. rodzin pszczelich, najmniejsze kilkunastu pszczelarzy posiadających łącznie kilkaset rodzin.

− Ośrodki Doradztwa Rolniczego, które prowadzą różnorodną działalność na rzecz wsparcia sektora pszczelarstwa, w zależności od regionu, na którym dany ośrodek działa. Doradztwo na rzecz pszczelarzy jest bezpłatne, gdyż działania ośrodków doradztwa rolniczego finansowane są w ramach zadań ustawowych z dotacji celowych budżetu państwa.

Uwarunkowania ekonomiczne

Pszczelarstwo stanowi integralną część rolnictwa. Pszczoły uważane są za czwarty ekonomicznie ważny gatunek zwierząt gospodarskich. Rola pszczół miodnych, jako zapylaczy roślin, staje się coraz ważniejsza, ponieważ w dobie powszechnej chemizacji rolnictwa i dużego zanieczyszczenia środowiska, zastraszająco szybko ubywa dzikich zapylaczy roślin, tj. pszczół samotnic i trzmieli. W naszej strefie klimatycznej około 80-90% gatunków roślin jest zapylanych przez owady. Spośród wszystkich owadów zapylających, największą rolę odgrywa pszczoła miodna. Wielu naukowców potwierdza, że zapylanie jest cechą użytkową pszczół o większym znaczeniu dla człowieka niż produkowane przez nie produkty, tj. miód, propolis, pyłek, mleczko pszczele, jad. Zdaniem profesora dr hab. Jerzego Wilde z Katedry Pszczelnictwa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, jedna trzecia produkcji żywności zależy od zapylenia przez owady, przede wszystkim przez pszczoły i trzmiele12.

11 Ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów

rolnych („rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku”) Dz. Urz. UE. L 299 z 16.11.2007, str. 1. 12 http://www.ekologia.pl/srodowisko/ochrona-srodowiska/sytuacja-pszczoly-miodnej-w-polsce,16784.html.


15

Grafika nr 1. Korzyści z zapylania przez pszczoły

Źródło: www.greenpeace.pl/wartosczapylania

Schemat nr 1. Zależność plonu owoców i nasion wybranych gatunków roślin uprawnych od zapylenia kwiatów przez pszczoły

Źródło: http://www.murarka.com.pl/wykorzystanie.html


16

Zwiększenie plonów i w konsekwencji dochodów z produkcji roślinnej przez zapylanie roślin przewyższa

wielokrotnie dochód otrzymywany z miodu, wosku i innych produktów pszczelich. W wielu krajach

utrzymuje się pasieki wyłącznie w celu zapewnienia odpowiedniego zapylenia upraw. Miód jest bardzo

cennym, ale dodatkowym „owocem” pracy pszczół. Ekonomiści oszacowali, że dochód jaki uzyskuje się

dzięki działalności zapylającej pszczół jest co najmniej 10–krotnie większy niż dochód z wszystkich

produktów pszczelich. Dla 48% roślin entomofilnych pszczoły są najważniejszymi zapylaczami.

Zwiększają one plony owoców i nasion roślin owadopylnych średnio o 30-50%, stanowiąc przy tym

jedno z ważnych ogniw równowagi ekologicznej. Zapylanie roślin przez owady wpływa korzystnie nie

tylko na cechy ilościowe, lecz również jakościowe plonu. Zatem dobre zapylenie upraw owadopylnych,

a dzięki temu uzyskiwanie optymalnego poziomu plonowania, powinno być nieodłącznym warunkiem

polityki rolnej – w pełni przyjaznej dla środowiska.

Zgodnie z opracowaniem Fundacji Greenpeace Polska13, wartość zapylania roślin uprawnych wynosiła

4,1 mld zł i w podziale na poszczególne województwa przedstawiała się następująco:

Grafika nr 2. Wartość ekonomiczna zapylania upraw rolniczych w Polsce

Źródło: www.greenpeace.pl/wartosczapylania

13 Wartość ekonomiczna zapylania upraw rolniczych w Polsce w roku 2015. Fundacja Greenpeace Polska.


17

Według dr inż. Janusza Majewskiego14, wartość zapylania roślin uprawnych w Polsce w 2015 r. wynosiła natomiast 7,4 mld zł.

Jednym z najpoważniejszych czynników ograniczających populację pszczoły miodnej i innych dziko żyjących zapylaczy są zatrucia środkami ochrony roślin. Jakkolwiek postęp w doborze środków ochrony roślin i technice ich stosowania oraz przepisy prawne znacznie ograniczyły to zagrożenie, to jednak błędy oraz często niedostateczna wiedza i przygotowanie zawodowe plantatorów czy wykonawców zabiegów ochrony roślin są nadal przyczyną zatruć pszczół. Od kilku lat organizacje pszczelarskie informują o słabnięciu rodzin pszczelich i ginięciu dużej liczby pszczół sięgającej nawet 30% rocznie. W przeliczeniu na skutki finansowe, straty z tego tytułu są olbrzymie i sięgają rocznie od kilku do kilkudziesięciu miliardów złotych15. Mając na względzie potrzebę ochrony środowiska naturalnego konieczne jest uwzględnienie, przy planowaniu i wykonywaniu zabiegów chemicznych, działań zabezpieczających ochronę nie tylko pszczoły miodnej, ale także dziko żyjących zapylaczy i innych owadów pożytecznych.

Istotnym zagadnieniem jest dobór właściwego środka ochrony roślin bezpiecznego dla pszczół. Wszystkie zabiegi środkami ochrony roślin w okresie wrażliwym dla pszczół powinno się wykonywać wieczorem, po zakończeniu dziennego lotu pszczół. Należy również dodać, iż nie ma środka ochrony roślin, który nie byłby trucizną – dlatego podczas stosowania nawet „bezpiecznych” substancji, wykonujący zabieg musi o tym pamiętać i wykonać go w taki sposób, aby środek ten zdążył wyschnąć przed lotem pszczół. Opryskanie pszczół środkami ochrony roślin powoduje zamoczenie skrzydeł, co utrudnia bądź uniemożliwia im dalszy lot i powrót do ula. Ponadto, w wyniku przejęcia obcego zapachu środka chemicznego, pszczoły powracające do ula są traktowane jako obce, nie zostają wpuszczone do gniazda lub giną zażądlone przez pszczoły strażniczki.

Liczba rodzin pszczelich w Polsce według stanu na październik 2016 r. wynosiła 1.504.62316. Najwięcej zarejestrowanych rodzin pszczelich (powyżej 177 tys.) było w województwie lubelskim, najmniej (powyżej 38 tys.) w województwie podlaskim. Prawie 476 tys. rodzin znajduje się w pasiekach nie przekraczających 20 uli. Najwięcej, bo około 547 tys. pni pszczelich znajduje się w pasiekach liczących od 21 do 50 uli. Zatem w pasiekach do 50 uli utrzymywanych jest 2/3 wszystkich rodzin pszczelich. Gospodarstwa kwalifikujące się do działów specjalnych produkcji rolnej (powyżej 80 rodzin) posiadały łącznie około 200 tys. rodzin pszczelich, zaś pasieki zawodowe (według definicji określonej w rozporządzeniu Komisji (WE) Nr 917/2004 liczące powyżej 150 pni) użytkowały około 85 tys. rodzin pszczelich. Większość, bo około 1,27 mln rodzin pszczelich jest w posiadaniu pszczelarzy zrzeszonych w organizacjach pszczelarskich.

W zależności od regionu, występuje bardzo duże zróżnicowanie liczby rodzin pszczelich przypadających na 1 km2 powierzchni (napszczelenie). Średnio w Polsce, w 2016 r. napszczelenie wynosiło 4,8 rodzin pszczelich.

14 „Ekonomiczna wycena roli owadów zapylających w polskim rolnictwie”, Monografia Programu Wieloletniego nr 42 str. 80,

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Państwowy Instytut Badawczy. Warszawa 2016 r. 15 Ekspertyza: Dobra praktyka ochrony roślin. Ochrona zapylaczy podczas stosowania środków ochrony roślin.

Autorzy opracowania: mgr Grzegorz Pruszyński Instytut Ochrony Roślin-Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu, dr Piotr Skubida Instytut Ogrodnictwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach Listopad 2012; Nie tylko miód. Wartość ekonomiczna zapylania upraw rolniczych w Polsce w roku 2015. Raport Greenpeace http://m.greenpeace.org/poland/PageFiles/736313/ Nie_tylko_miod_raport_web.pdf.

16 Sektor pszczelarski w Polsce w 2016 r. Instytut Ogrodnictwa Zakład Pszczelnictwa w Puławach. Puławy 2016 r.


18

Grafika nr 3. Liczba rodzin pszczelich i napszczelenie w Polsce

Źródło: Opracowanie własne NIK na podstawie danych Instytutu Ogrodnictwa.

Na poziom napszczelenia i rozwój pszczelarstwa w województwie czy regionie mają przede wszystkim wpływ warunki pożytkowe i tradycje chowu pszczół. Odpowiednia liczba rodzin pszczelich w danym rejonie jest warunkiem zachowania tzw. bioróżnorodności w naturze i pozwala na właściwe zapylenie upraw entomofilnych.

W Polsce liczba pszczelarzy i liczba rodzin pszczelich wzrastała. Według danych z rejestrów prowadzonych przez powiatowych lekarzy weterynarii, liczba pszczelarzy na koniec 2013 r. wyniosła 55.023, a w 2016 r. – 65.398. Liczba rodzin pszczelich na koniec 2013 r. wyniosła 1.344.062, a na koniec 2016 r. 1.504.623.

Wykres nr 1. Liczba pszczelarzy i liczba rodzin pszczelich w latach 2006–2016

Źródło: Opracowanie własne NIK na podstawie danych z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi i Instytutu Ogrodnictwa.

Głównym czynnikiem uwzględnianym przy podziale środków unijnych poszczególnym państwom członkowskim jest liczba uli znajdujących się na ternie danego państwa.

30

35

40

45

50

55

60

65

70

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

2006 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r.

licz

ba

psz

cze

larz

y (

tys.

)

licz

ba

ro

dzi

ń p

szcz

eli

ch (

tys.

)


19

Grafika nr 4. Przydział środków z Unii Europejskiej dla poszczególnych państw członkowskich w roku pszczelarskim 2015

Źródło: Opracowanie własne NIK na podstawie sprawozdania Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wprowadzenia

w życie środków dotyczących sektora pszczelarskiego przewidzianych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 ustanawiającym wspólną organizację rynków produktów rolnych, Bruksela, dnia 7.12.2016 r. COM(2016) 776 final.

W 2013 r. Polska zajmowała szóste miejsce w Unii Europejskiej, a w 2016 r. miejsce trzecie pod względem liczebności rodzin pszczelich.

Grafika nr 5. Liczba rodzin pszczelich (w tys.) w państwach Unii Europejskiej w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne NIK na podstawie danych Komisji Europejskiej (https://ec.europa.eu/agriculture/sites/agriculture/files/ honey/presentation-honey-2015_en.pdf).

8,0%

1,8%

2,5%

3,2%

3,4%

3,5%

3,7%

4,6%

7,1%

8,3%

8,5%

8,6%

10,1%

10,7%

16,0%

Pozostałe

Wielka Brytania

Austria

Chorwacja

Bułgaria

Czechy

Portugalia

Niemcy

Węgry

Polska

Grecja

Włochy

Rumunia

Francja

Hiszpania


20

Hodowla pszczół w Polsce rozwija się dzięki masowemu sztucznemu unasienianiu matek pszczelich. Rocznie produkujemy ponad 100.000 matek sztucznie unasienionych. Jest to około 10 razy więcej niż łącznie we wszystkich innych krajach świata.

W 2016 r. najwięcej pszczelarzy (powyżej 6 tys.) było w czterech województwach: małopolskim, lubelskim, podkarpackim, śląskim (łącznie powyżej 26 tys. tj. 40,1% ogółu), najmniej (poniżej 2 tys.) w województwie podlaskim (2,5% ogólnej liczby). Pasieki liczące do 20 pni posiadało około 44,1 tys. pszczelarzy, a 60% z nich to właściciele pasiek do 10 pni. Pasieki liczące od 21 do 50 rodzin pszczelich należały do 15,7 tys. pszczelarzy, a większe (od 51 do 80 rodzin pszczelich) do około 4,1 tys. pszczelarzy. Pasieki zaliczane do działów specjalnych produkcji rolnej (ponad 80 uli) były w posiadaniu około 1,3 tys. pszczelarzy. W 2016 r. średnia wielkość pasieki liczyła około 23 pnie pszczele. Największe pasieki znajdowały się na terenie województwa warmińsko–mazurskiego, a przeciętna pasieka w tym regionie liczyła około 40 rodzin pszczelich. Najmniejsze pasieki (około 13 uli) zlokalizowane były w województwie śląskim. Polskie pszczelarstwo jest rozdrobnione, co niekorzystnie wpływa na ekonomikę całego sektora pszczelarskiego. Niska opłacalność i wielkość produkcji oraz wysokie koszty przy jednoczesnym braku kapitału na inwestycje, ograniczają możliwości rozwoju małych pasiek, przez co w ostatnich latach struktura pasiek w kraju zasadniczo się nie zmieniła. Według danych organizacji pszczelarskich17, większość pszczelarzy to osoby starsze. Od lat największą grupę wśród pszczelarzy stanowią osoby w wieku od 51 do 65 lat. W 2016 r. stanowili oni ok. 34% ogółu, a pszczelarze powyżej 65 roku życia – około 29%. Najmniej liczną grupą były osoby w wieku do 35 lat – około 13%. Pszczelarze w wieku od 36 do 50 lat stanowili zaledwie 24%.

Wykres nr 2. Struktura wiekowa pszczelarzy w Polsce

Źródło: Opracowanie własne NIK na podstawie danych z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

17 70 organizacji pszczelarskich zrzeszających około 38 tys. pszczelarzy posiadających około 1,1 mln rodzin pszczelich.

12,7%

23,9%

33,9%

29,5%

ponad 65 lat

do 35 lat

od 36 do 50 lat

od 51 do 65 lat


21

Najwięcej pszczelarzy niezależnie od wieku posiada pasieki liczące od 11 do 20 rodzin pszczelich.

Polska jest jednym z sześciu największych producentów miodu w UE. Produkcja miodu w 2016 r.

wyniosła około 24 tys. ton. Najwięcej miodu wyprodukowano w województwie lubelskim

(około 3.140 ton), a najmniej w opolskim (około 478 ton).

W ostatnich latach obserwuje się spadek cen polskiego miodu. Średnia cena hurtowa miodu w 2016 r.

wyniosła od 11 zł/kg (dla miodu wielokwiatowego i rzepakowego) do 37 zł/kg (dla miodu wrzosowego).

Bezpośrednio z pasieki sprzedawano miód rzepakowy za około 23 zł/kg, a za 45 zł/kg miód wrzosowy.

Według danych organizacji pszczelarskich, podstawowym kanałem dystrybucji miodu była sprzedaż

bezpośrednia, która stanowiła 81% produkcji18.

Według najnowszego raportu Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, Zakładu Pszczelnictwa

w Puławach, import miodu stanowi duże zagrożenie dla branży pszczelarskiej w Polsce. Najwięcej

miodu importuje się do Polski z Ukrainy, Argentyny, Rumunii i Bułgarii. Jest to tańszy produkt,

w związku z czym polscy pszczelarze nie mają szans na wygranie walki konkurencyjnej na rynku

krajowym. Cena miodu z importu kształtuje się na poziomie jednego dolara za kilogram

(np. z Bułgarii kupujemy miód po 0,4 dolara za kilogram). Często dystrybutorzy sprowadzają miód

z różnych krajów i mieszają z polskim miodem. Niestety jakość tych mieszanek jest bardzo słaba.

W importowanych miodach występują np. obce pyłki, które mogą uczulać. Największe zagrożenie

stanowi masowy import miodu z Chin. Miód ten jest bardzo tani i może zawierać pozostałości

antybiotyków.

Obecnie – zgodnie z § 15 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra RiRW z dnia 23 grudnia 2014 r.

w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych19 – w przypadku, gdy miód

pochodzi z więcej niż jednego państwa, na etykietach opakowań zwierających ten produkt nie ma

obowiązku podawania kraju pochodzenia produktu, co daje możliwości szeregu nadużyć.

Organizacje pszczelarskie domagają się stworzenia przepisów zobowiązujących sprzedawców do

zamieszczania precyzyjnej informacji o kraju pochodzenia towaru. Kupując słoik miodu z napisem

„produkt unijny” czy „z krajów pozaunijnych”, konsument może się tylko domyślać kto jest producentem

towaru.

Poza tym w Chinach, a także w Indiach wytwarza się miód w ogóle bez udziału pszczół. Wyrabia się go

z inwertowanych cukrów z barwnikami i dodatkami zapachowymi. Taki „miód” może zawierać

substancje szkodliwe i nie ma walorów miodu naturalnego.

18 Sektor pszczelarski w Polsce w 2014 r. InHort Skierniewice. Instytut Ogrodnictwa Zakład Pszczelnictwa w Puławach.

Puławy 2014. 19 Dz. U. z 2015 r. poz. 29, ze zm.


22

3.2. Istotne ustalenia kontroli

3.2.1. Polityka w zakresie sektora pszczelarstwa

W ramach działań mających na celu zapobieganie problemowi zwiększonej śmiertelności rodzin

pszczelich Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracował „Krajowy plan działania na rzecz ograniczenia

ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin” (Kpd)20, który stanowił jednocześnie

wykonanie zobowiązań wynikających z postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady

2009/128/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania na rzecz

zrównoważonego stosowania pestycydów21. Krajowy plan działania obejmował szereg zadań i inicjatyw

ograniczających negatywny wpływ pestycydów na pszczoły, między innymi: upowszechnianie zasad

integrowanej ochrony roślin, promowanie dobrych praktyk bezpiecznego stosowania środków ochrony

roślin, utworzenie systemu zbierania i analizy danych o przypadkach zatruć pszczół środkami ochrony

roślin, zapewnienie efektywnego nadzoru nad stosowaniem środków ochrony roślin, podnoszenie

świadomości społeczeństwa odnośnie środków ochrony roślin.

Wyniki monitorowania realizacji celów kpd, w tym wyniki oceny ryzyka związanego ze stosowaniem

środków ochrony roślin, Minister RiRW udostępniał corocznie na stronie internetowej MRiRW. Zgodnie

ze sprawozdaniem z realizacji kpd za lata 2013–2014, cele planu zostały osiągnięte.

Zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych

rynków rolnych22 w związku z art. 105 rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października

2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące

niektórych produktów rolnych23. Minister RiRW opracował i terminowo przekazał Komisji Europejskiej do

zatwierdzenia Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa24 na lata 2013–2016. Krajowe Programy

Wsparcia Pszczelarstwa były głównym narzędziem wsparcia sektora pszczelarstwa. Celem ww.

programów jest poprawa ogólnych warunków produkcji i wprowadzania do obrotu produktów pszczelich.

Pomoc finansowa w ramach KPWP została skierowana do branży pszczelarskiej, gdzie końcowymi

odbiorcami wsparcia byli pszczelarze (posiadacze rodzin pszczelich), których gospodarstwa pasieczne

posiadały weterynaryjny numer identyfikacyjny lub zostały wpisane do rejestru prowadzonego przez

powiatowego lekarza weterynarii. O refundację środków finansowych mogły ubiegać się następujące

podmioty uprawnione: związki pszczelarskie, stowarzyszenia pszczelarzy, zrzeszenia pszczelarzy,

grupy producentów rolnych – w zakresie działalności pszczelarskiej, spółdzielnie pszczelarskie.

20 Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2013 r. w sprawie krajowego planu działania na rzecz

ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin (M.P. poz. 536). 21 Dz. Urz. UE L 309 z 24.11.2009, str. 71, ze zm. 22 Dz. U. z 2016 r. poz. 401, ze zm. 23 Dz. Urz. UE L 299 z 16.11.2007, str. 1, ze zm., uchylone przez art. 230 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego

i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013 r., str. 671, ze zm.) zmieniającego powyższe rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2014 r.

24 Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2013/14; 2014/15; 2015/16 zwany dalej KPWP 2013–2016 oraz Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2010/11; 2011/12; 2012/13.


23

W okresie od 1 kwietnia 2012 r. do 30 czerwca 2013 r. Minister RiRW zlecił Państwowemu Instytutowi Weterynaryjnemu – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach25 realizację programu pn. „Program mający na celu wykrycie występowania określonych czynników zakaźnych wywołujących straty w rodzinach pszczelich”26. Program realizowany był na obszarze województwa lubelskiego i kontynuowany w ramach „Programu mającego na celu poszerzenie wiedzy o ryzyku wystąpienia chorób zakaźnych w rodzinach pszczelich”27 w okresie od 1 lipca 2013 r. do 30 września 2014 r. Celem tych programów było poszerzenie wiedzy o ryzyku wystąpienia chorób zakaźnych wywołujących straty w rodzinach pszczelich oraz zebranie informacji i danych pozwalających na ocenę sytuacji epizootycznej w odniesieniu do pszczół.

W badanym okresie Minister RiRW zlecał nadzorowanym instytutom realizację programów wieloletnich dotyczących m.in. monitorowania zmian w polskim pszczelarstwie:

− na lata 2008–2014 „Rozwój zrównoważonych metod produkcji ogrodniczej w celu zapewnienia wysokiej jakości biologicznej i odżywczej produktów ogrodniczych oraz zachowania bioróżnorodności środowiska i ochrony jego zasobów”28 realizowany przez Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach (IO w Skierniewicach);

− na lata 2011–2015 „Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska”29 kontynuowany programem na lata 2016–2020 „Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska” – programy realizowane przez Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu (IOR-PIB w Poznaniu)30;

− na lata 2011–2015 „Wspieranie działań w zakresie kształtowania środowiska rolniczego oraz zrównoważonego rozwoju produkcji rolniczej w Polsce”31 kontynuowany programem „Wspieranie działań w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej w Polsce oraz kształtowania jakości surowców roślinnych na lata 2016–2020” – programy realizowane przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach32;

− na lata 2011–2015 „Ochrona i zarządzanie krajowymi zasobami genetycznymi zwierząt gospodarskich w warunkach zrównoważonego użytkowania”33 kontynuowany programem na lata 2016–202034 – programy realizowane przez Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy

25 Zwany dalej: PIW-PIB w Puławach. 26 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 września 2012 r. w sprawie wprowadzenia na lata 2012 i 2013 na obszarze

województwa lubelskiego programu mającego na celu wykrycie występowania określonych czynników zakaźnych wywołujących straty w rodzinach pszczelich (Dz. U. poz. 1033) – wygasło z dniem 31 grudnia 2013 r.

27 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 2013 r. w sprawie wprowadzenia programu mającego na celu poszerzenie wiedzy o ryzyku wystąpienia chorób zakaźnych w rodzinach pszczelich (Dz. U. poz. 1577).

28 Program przyjęty na podstawie uchwały nr 239/2008 Rady Ministrów z dnia 28 października 2008 r. zmienionej uchwałą nr 130/2011 Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2011 r.

29 Program przyjęty na podstawie uchwały nr 161/2011 Rady Ministrów z dnia 16 sierpnia 2011 r. 30 Program przyjęty na podstawie uchwały nr 225/2015 Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2015 r. 31 Program przyjęty na podstawie uchwały nr 175/2011 Rady Ministrów z dnia 6 września 2011 r. 32 Program przyjęty na podstawie uchwały nr 223/2015 Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2015 r. 33 Program przyjęty na podstawie uchwały nr 46/2011 Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2011 r. 34 Program przyjęty na podstawie uchwały nr 224/2015 Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2015 r.


24

w Krakowie35. W ramach tego programu realizowane były zadania dotyczące ochrony zasobów genetycznych pszczół dla czterech linii rasy środkowoeuropejskiej: Kampinoska, Augustowska, Asta i Północna oraz linii Dobra rasy Kraińskiej. Głównym celem programów było zachowanie populacji i zwiększanie jej liczebności, zachowanie cech fenotypowych populacji oraz zachowanie wartościowych cech linii objętych ochroną;

− na lata 2015–2020 „Działania na rzecz poprawy konkurencyjności i innowacyjności sektora ogrodniczego z uwzględnieniem jakości i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowiska naturalnego”36 – w ramach tego programu IO w Skierniewicach realizował następujące zadania dotyczące pszczelarstwa: hodowla i chów pszczół oraz dzikich owadów zapylających, ocena bioróżnorodności owadów zapylających i pożytków pszczelich, doskonalenie technologii pasiecznych w kontekście występowania i eliminacji niekorzystnych czynników, uwarunkowań ekonomicznych i jakości produktów pszczelich, zaprószenie produktów pszczelich pyłkiem kukurydzy oraz analiza wykorzystania pożytku nektarowego z dobrych roślin pożytkowych przez rodziny pszczele.

− na lata 2009–2013 „Ochrona zdrowia zwierząt i zdrowia publicznego”37 – w ramach tego programu PIW-PIB w Puławach realizował zadanie nr 33 pn. „Badania przeglądowe zakażeń drobnoustrojami Paenibacillus larvae rodzin pszczelich i ocena występowania zgnilca amerykańskiego pszczół (American foulbrood) na podstawie mikrobiologicznego badania próbek miodu”. Program „Ochrona zdrowia zwierząt i zdrowia publicznego” był kontynuowany w latach 2014–201838. W ramach tego programu, PIW-PIB w Puławach realizował zadanie nr 42 „Monitorowanie stanu zdrowotnego i strat rodzin pszczelich w krajowych pasiekach”.

Wyniki badań przeprowadzonych w ramach zadania nr 33 w latach 2009–2013 dostarczyły aktualnych danych na temat występowania czynnika etiologicznego zgnilca amerykańskiego pszczół w krajowych pasiekach i wskazały na obszary szczególnie zagrożone rozwojem choroby.

W wyniku realizacji zadania nr 42 w latach 2014–2015 uzyskano dane na temat: sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych i inwazyjnych pszczół w pasiekach na terenie całego kraju, skali zimowych strat rodzin pszczelich w krajowych pasiekach, metod zwalczania inwazji roztoczy Varroa destructor, poziomu narażenia pszczół na środki ochrony roślin stosowanych w uprawach rolniczych i sadowniczych, ostrych przypadków zatruć pszczół i ich przyczyn.

Prowadzone badania miały charakter monitoringu aktywnego, co umożliwiało kompleksowy nadzór nad stanem zdrowotnym rodzin pszczelich oraz identyfikację czynników stanowiących istotne zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania pasiek, stwarzając tym samym możliwość podejmowania działań zapobiegawczych. Ponadto wyniki pozwalały ocenić sytuację epizootyczną chorób zakaźnych i inwazyjnych pszczół oraz uzyskać ocenę ryzyka związanego ze stosowaniem środków, co umożliwiało podejmowanie działań ograniczających występowanie tych czynników i poprawę stanu zdrowotnego rodzin pszczelich.

35 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 czerwca 2008 r. w sprawie podmiotu upoważnionego do

realizacji lub koordynacji działań w zakresie ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 108, poz. 691). 36 Program przyjęty na podstawie uchwały nr 105/2015 Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2015 r. 37 Program przyjęty na podstawie uchwały nr 244/2008 Rady Ministrów z dnia 28 października 2008 r., zmienionej uchwałą

Rady Ministrów nr 92/2009 z dnia 9 czerwca 2009 r. 38 Program przyjęty na podstawie uchwały Rady Ministrów nr 229/2013 z dnia 31 grudnia 2013 r.


25

Wyniki badań PIW-PIB w Puławach na bieżąco przekazywał organom Inspekcji Weterynaryjnej, właściwym służbom i inspekcjom oraz posiadaczom rodzin pszczelich w celu podjęcia właściwych działań interwencyjno-naprawczych, leczniczych i profilaktycznych oraz wykorzystania przy sporządzaniu sprawozdań na potrzeby krajowe i Unii Europejskiej. Z wyjaśnień Ministra RiRW wynika, że upowszechnianie wyników oraz współpraca z organizacjami pszczelarskimi spowodowały poprawę stanu zdrowotnego pszczół i zapewnienie odpowiedniego stanu liczbowego rodzin pszczelich z ich optymalnym rozmieszczeniem (napszczeleniem) uwzględniającym bazę pożytkową oraz potrzeby upraw rolniczych i sadowniczych.

W ramach wsparcia pszczelarstwa, niżej wymienione jednostki nadzorowane przez Ministra RiRW realizowały także projekty badawcze finansowane ze środków budżetu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

− Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach – cztery badania podstawowe na rzecz postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej wymienione w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2015 r. w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa39, załącznik nr 1, lp. 21–24, tj.:

• „Analiza bioróżnorodności i zmienności wewnątrz populacji pszczół na podstawie cech fenotypowych i behawioralnych wybranych linii hodowlanych, na przykładzie maksymalnie 550 rodzin pszczelich linii hodowlanej M Augustowska oraz maksymalnie 200 rodzin pszczelich linii hodowlanej M Kampinoska”,

• „Analiza bioróżnorodności i zmienności wewnątrz populacji pszczół na podstawie cech użytkowych wybranych linii hodowlanych, na przykładzie maksymalnie 200 rodzin pszczelich linii hodowlanej M Augustowska, 200 rodzin pszczelich linii hodowlanej M Północna, 120 rodzin pszczelich linii hodowlanej M Kampinoska, 170 rodzin pszczelich linii hodowlanej M Asta oraz 200 rodzin pszczelich linii hodowlanej car Dobra”,

• „Analiza zdolności przystosowawczych i rozwojowych pszczół linii hodowlanych M Augustowska, M Północna i M Kampinoska do warunków środowiskowych, z uwzględnieniem w szczególności cech rozwoju, plenności, zimotrwałości i odporności”,

• „Analiza zdolności przystosowawczych i rozwojowych pszczół linii hodowlanych M Asta i car Dobra do warunków środowiskowych, z uwzględnieniem w szczególności cech rozwoju, plenności, zimotrwałości i odporności”.

− IOR-PIB w Poznaniu – zadania: „Skład gatunkowy i liczebność zapylaczy w różnych technologiach produkcji roślin rolniczych” (w latach 2011–2014) oraz „Badania nad toksycznością wybranych środków ochrony roślin dla wytypowanych gatunków nadrodziny Apoidae” (w latach 2015–2017). Wyniki uzyskane z prowadzonych badań były niezbędne do opracowania bezpiecznych dla zapylaczy i innych owadów pożytecznych zaleceń ochrony rzepaku ozimego. Realizowane zadania miały na celu m.in. ograniczenie negatywnego wpływu pestycydów na pszczoły.

− PIW-PIB w Puławach oraz Instytut Ogrodnictwa – Oddział Pszczelnictwa w Puławach – badania w ramach projektu międzynarodowego ”Określenie roli czynników środowiskowych, genetycznych i chorobotwórczych w występowaniu masowej śmiertelności rodzin pszczelich”40. Wyniki tych prac

39 Dz. U. poz. 1170, ze zm. 40 Projekt badawczy COST ACTION FA0803: Prevention of honeybee colony losses (COLOSS) pt. „Pozostałości

insektycydów neonikotynoidowych w nektarze i pyłku zbieranym przez pszczoły z upraw rzepaku i ich wpływ na rodziny pszczele” (Pohorecka K., Skubida P., Miszczak A., Semkiw P., Sikorski P., Zagibajło K., Teper D., Kołtowski Z., Skubida M., Zdańska D., Bober A., Journal of Apicultural Science vol 56 no 2 2012).


26

wykorzystano do opracowania stanowiska Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawionego do propozycji Komisji Europejskiej w sprawie zmiany rozporządzenia nr 540/2011 w zakresie zmiany warunków zatwierdzenia substancji czynnych imidakloprid, tiametoksam i klotianidyna oraz zakazu siewu nasion zaprawionych środkami ochrony roślin zawierającymi te substancje czynne.

Zgodnie z art. 215 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/200741, państwa członkowskie mogą przyznawać płatności krajowe na rzecz ochrony pasiek o niekorzystnych warunkach strukturalnych lub naturalnych, lub w ramach programów rozwoju gospodarczego, z wyjątkiem płatności na cele związane z produkcją lub handlem. W związku z tym, Agencja Rynku Rolnego zgłosiła do projektu ustawy budżetowej na 2017 r. potrzebę uwzględnienia w ramach płatności krajowych na rzecz pszczelarstwa kwotę 10 mln zł. Jednak w planie finansowym ARR na 2017 r. kwota powyższa nie została ujęta.

Brak jest regulacji prawnych dotyczących lokalizacji pasiek i pasiek wędrownych, a także brak rzetelnej informacji o liczbie rodzin pszczelich w Polsce. Według danych Głównego Lekarza Weterynarii, w okresie objętym kontrolą zwiększała się liczba zarejestrowanych pasiek w Polsce. W 2013 r. zarejestrowanych było 51.790 pasiek, w 2014 r. – 54.286, w 2015 – 57.894, a według stanu na dzień 30 września 2016 r. – 64.882 pasieki. Tendencję wzrostową wykazała również liczba pasiek, dla których zarejestrowano sprzedaż bezpośrednią, tj.: w 2013 r. – 4.320 pasiek, w 2014 r. – 4.645, w 2015 r. – 5.229, a według stanu na 30 września 2016 r. – 5.915 pasiek. W latach 2013–2015 liczba rodzin pszczelich wzrastała i wyniosła42 odpowiednio: 884.420, 917.027, 966.466 a według stanu na dzień 30 września 2016 r. 1.048.151 rodzin. Szczegółowe dane dotyczące rejestracji pasiek w Polsce zostały przedstawione w załączniku 4 do Informacji w tabeli 5.

W ramach kontroli przeprowadzonych przez pracowników Powiatowej Inspekcji Weterynaryjnej, w 2013 r. wykryto 16 przypadków prowadzenia działalności bez wpisu do rejestru, w 2014 r. – 4, w 2015 – 20, a według stanu na dzień 30 września 2016 r. – 33 przypadki. Łączna kwota nałożonych z tego tytułu kar wyniosła 12.800 zł. Szczegółowe dane dotyczące kontroli przeprowadzonych przez państwową inspekcje weterynaryjną w zakresie prowadzenia działalności pszczelarskiej zostały przedstawione w załączniku 4 do Informacji w tabelach 6-7.

Inspekcja Weterynaryjna, Instytut Ogrodnictwa, Główny Urząd Statystyczny prezentowały różne dane dotyczące liczby rodzin pszczelich. W 2013 r., 2014 r. i 2015 r.43 liczba rodzin pszczelich wyniosła odpowiednio: według Inspekcji Weterynaryjnej44 – 884.420, 917.027 i 966.466 sztuk, według IO w Skierniewicach – 1.344.06245, 1.386.02046 i 1.448.242 sztuk47 oraz według GUS48 – 954.429, 969.241 i 983.334 sztuk. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wyjaśnił, że dane opublikowane przez GUS dotyczyły szacunkowej liczby rodzin pszczelich na podstawie danych Polskiego Związku Pszczelarskiego. Natomiast dane, 41 Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 671, ze zm. 42 Wielkości dotyczące ilości rodzin pszczelich w poszczególnych latach (przekazane przez Głównego lekarza Weterynarii)

nie zawierają danych pochodzących z województwa świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego. 43 W 2015 r. nie dotyczy GUS. 44 Dane przekazane kontrolerom NIK przez Główny Inspektorat Weterynarii. 45 Sektor pszczelarski w Polsce w 2013 roku, Puławy 2013, str. 2. 46 Sektor pszczelarski w Polsce w 2014 roku, Puławy 2014, str. 2. 47 Sektor pszczelarski w Polsce w.2015 roku, Puławy 2015, str. 2. 48 Główny Urząd Statystyczny, Roczniki Branżowe, Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2015, tabela nr 147 str. 210.


27

które w latach 2013–2015 były analizowane w IO w Skierniewicach, pochodziły bezpośrednio z Inspekcji Weterynaryjnej i na tej podstawie określono liczbę pszczelarzy (pasiek) oraz liczbę rodzin pszczelich będących w ich posiadaniu. W roku 2015 IO w Skierniewicach informował MRiRW o trudnościach z opracowaniem analizy sektora z powodu braku danych z województwa warmińsko-mazurskiego. Według danych IO w Skierniewicach49 (dane Inspekcji Weterynaryjnej), w 2013 r., zarejestrowanych było około 250 tys. rodzin pszczelich i około 16 tys. pszczelarzy więcej, niż wykazały statystyki organizacji pszczelarskich. Przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt nie nakładają obowiązku podawania i uaktualniania stanu zwierząt przez nadzorowany podmiot. Jednocześnie należy zauważyć, że rejestry powiatowych lekarzy weterynarii mogą nie obejmować pszczelarzy, którzy nie umieszczają na rynku pszczół lub produktów pochodzących od tych zwierząt, gdyż utrzymują rodziny pszczele hobbystycznie.

Minister RiRW w okresie od 1 stycznia 2013 r. do 30 września 2016 r. objął patronatem 20 lokalnych imprez i wydarzeń związanych z problematyką pszczelarską. Ponadto w zespołach szkół zawodowych prowadzonych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zakładane były pasieki, w których wykonywane były prace przez uczniów pod nadzorem dorosłych. Uczniowie byli zaznajamiani z problematyką pszczelarstwa i możliwością kształcenia w zawodzie pszczelarza. W szkołach tych organizowane były akcje informujące o przyjęciu KPWP na lata 2016–2019.

W celu przeciwdziałania masowemu wymieraniu rodzin pszczelich, Minister RiRW wydał rozporządzenia50 i prowadził działania edukacyjne związane ze stosowaniem środków ochrony roślin. Materiały edukacyjne dla rolników oraz poradnik dla doradców rolnych, dotyczące zagrożeń dla owadów zapylających wynikających z niewłaściwego posługiwania się środkami ochrony roślin, udostępniono na stronach internetowych MRiRW51.

W celu dostosowania zezwoleń na dopuszczenie do obrotu środków ochrony roślin do przepisów UE52, ustanawiających zakaz wprowadzania do obrotu i wysiewu zaprawionych nasion upraw atrakcyjnych dla pszczół oraz ograniczenia stosowania dolistnego i doglebowego klotianidyny, tiametoksamu i imidachloprydu. Minister RiRW decyzjami cofnął53 sześć zezwoleń na dopuszczenie do obrotu środków ochrony roślin oraz zmienił54 zakres stosowania 14 decyzji dopuszczających do obrotu te środki. W latach 2015–2016 Minister RiRW wydał cztery decyzje odmawiające udzielenia zezwoleń na wprowadzenie do obrotu na okres do 120 dni dwóch zapraw nasiennych55 zawierających substancje czynne z grupy neonikotynoidów, tj. chlotianidynę i tiametoksam przeznaczonych do stosowania w rzepaku ozimym.

49 Sektor pszczelarski w Polsce w 2013 roku, Puławy 2013. 50 Szczegółowe regulacje w zakresie stosowania środków ochrony roślin określono w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa

i Rozwoju Wsi z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie warunków stosowania środków ochrony roślin. (Dz. U. poz. 516). Jednym z wymagań rozporządzenia jest ochrona organizmów pożytecznych oraz stwarzanie warunków sprzyjających ich występowaniu. Ponadto, w celu podniesienia świadomości wśród osób stosujących środki ochrony roślin w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 maja 2013 r. w sprawie szkoleń w zakresie środków ochrony roślin zawarto szczegółowe programy szkoleń, obowiązkowe dla wszystkich podmiotów prowadzących szkolenia. (Dz. U. poz. 554).

51 www.minrol.gov.pl, www.agrofagi.com.pl. 52 Rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 485/2013 z dnia 24 maja 2013 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE)

nr 540/2011 w odniesieniu do warunków zatwierdzania substancji czynnych: klotianidyna, tiametoksam i imidachlopryd oraz zabraniające stosowania i sprzedaży nasion zaprawionych środkami ochrony roślin zawierającymi te substancje czynne (Dz. Urz. UE L 139 z 25.05.2013, str. 12).



55 Na podstawie art. 53 rozporządzenia nr 1107/2009, w związku z art. 3 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin.


28

Minister RiRW wprowadził obowiązkowy monitoring stosowanych środków ochrony roślin oraz gromadził informacje dotyczącą zatruć pszczół środkami ochrony roślin zgodnie z art. 73 pkt 1 ustawy o środkach ochrony roślin. Monitoring ten realizowany jest przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Inspekcja prowadzi postępowania wyjaśniające w przypadkach podejrzenia zatruć pszczół tymi preparatami. W 2014 r. Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach opracował w formie instrukcji procedurę postępowania organów administracji w przypadku zgłoszenia podejrzenia zatrucia pszczół. Przy podejrzeniu, że wskutek zastosowania środków ochrony roślin nastąpiło ostre zatrucie pszczół zainteresowany pszczelarz może przy udziale organizacji pszczelarskiej podjąć czynności zmierzające do powołania komisji, której działalność ma doprowadzić do uwierzytelnienia zaistniałego faktu (co może być wykorzystane przez niego do ewentualnego ubiegania się o odszkodowanie za poniesione straty). Komisję powołuje Urząd Gminy lub Urząd Miasta właściwy dla zaistniałego przypadku zatrucia pszczół, lub osoba mającą wejść w skład komisji. W składzie komisji jest pracownik Inspekcji Weterynaryjnej lub lekarz weterynarii wolnej praktyki, pracownik Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, właściciel pasieki oraz przedstawiciel organizacji pszczelarskiej. Zwrócenia uwagi wymaga fakt, że Komisja może być powoływana fakultatywnie, a nie obligatoryjnie. Ministerstwo nie prowadziło badań, mających na celu określenie, w jakim zakresie i ewentualnie z jakich przyczyn poszkodowani pszczelarze nie wnioskują o powołanie takich komisji lub rezygnują ze zgłoszenia podejrzenia zatrucia.

W 2013 r. do PIORiN zgłoszono 42 przypadki podejrzenia zatrucia pszczół środkami ochrony roślin, w 2014 r. – 89, w 2015 r. – 47, a na dzień 30 września 2016 r. – 77. Nie wszyscy pszczelarze jednak zgłaszają do IORiN straty rodzin pszczelich, gdyż nie mają takiego obowiązku. Pszczelarze zrzeszeni w związkach pszczelarskich wypełniając ankiety, podają straty rodzin pszczelich po zimowaniu. Dane te różnią się od danych z PIORiN, są znacznie wyższe i przedstawiają się następująco:

Wykres nr 3. Ubytki rodzin pszczelich w latach 2013–2016

Źródło: Opracowanie własne NIK na podstawie danych z Instytutu Ogrodnictwa oraz z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2013 2014 2015 2016

Licz

ba

ro

dzi

n p

szcz

elich

(w

ty

s. s

ztu

k)

Ostre zatrucia i celowe niszczenie podtrucia


29

Według danych PIORiN, w 2014 r. od 71,8% do 95,3% użytkowników środków ochrony roślin przestrzegało wymogów integrowanej ochrony roślin. Monitoring sprzedaży i zużycia środków ochrony roślin prowadzony był w Polsce od 2002 r. Polska przekazywała dane dotyczące sprzedaży i zużycia środków ochrony roślin do Komisji Europejskiej56.

Według pszczelarzy i badań naukowych zagrożeniem dla pszczół są uprawy roślin modyfikowanych genetycznie. Pszczoły zjadają proteiny z roślin GMO, które źle wpływają na ich zdrowie. W Unii Europejskiej jedyną dopuszczoną do uprawy rośliną genetycznie zmodyfikowaną jest kukurydza MON 810. Na mocy decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2016/321 z dnia 3 marca 2016 r., dostosowującej zakres geograficzny zezwolenia na uprawę zmodyfikowanej genetycznie kukurydzy (Zea mays L.) MON 810 (MON-ØØ81Ø-6)57, obszar Polski został wyłączony spod upraw tej rośliny.

Na podstawie art. 104 ust. 9 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie58, wydano rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 81059. Od 2013 r. PIORiN nie odnotowała ani jednego przypadku złamania tego zakazu lub prowadzenia obrotu materiałem siewnym kukurydzy odmian GMO.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt60, powiatowy lekarz weterynarii prowadzi rejestr podmiotów prowadzących działalność nadzorowaną polegającą na utrzymywaniu zwierząt gospodarskich, w celu umieszczenia na rynku tych zwierząt lub produktów pochodzących z tych zwierząt lub od tych zwierząt, w tym także rejestr pasiek. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 sierpnia 2016 r. w sprawie rejestru podmiotów prowadzących działalność nadzorowaną61, w rejestrze nie ma obowiązku umieszczania danych dotyczących: liczby uli lub rodzin pszczelich, typu pasieki, typu ula, przeznaczenia produktów pszczelarskich, przynależności do związku pszczelarzy. W sytuacji, gdy produkty pszczele bądź pszczoły nie będą wprowadzane na rynek, działalność taka nie podlega zgłoszeniu do powiatowego lekarza weterynarii i nie jest objęta nadzorem weterynaryjnym.

Powiatowi lekarze weterynarii nie wykonują zadań w zakresie leczenia pszczół i obrotu weterynaryjnymi produktami leczniczymi. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, leczenie pszczół znajdujących się w pasiekach prowadzą lekarze wolnej praktyki należący do okręgowych izb lekarskich i posiadający zakład leczniczy dla zwierząt. Tylko oni są uprawnieni do zakupu produktów leczniczych weterynaryjnych w hurtowniach i informują pszczelarzy o sposobie stosowania leku poprzez umieszczenie odpowiednich wpisów w dokumentacji leczenia zwierząt. Należy więc uznać, że pszczelarze otrzymują pełną informację o sposobie leczenia, tj. dawce i czasie stosowania leku. Wyniki zleconego przez Ministra RiRW badania pod nazwą Monitorowanie stanu zdrowotnego i strat rodzin pszczelich w krajowych pasiekach realizowanego w 2015 r. wykazały, m.in. że spośród leczniczych preparatów weterynaryjnych dopuszczonych w kraju do zwalczania warozzy, 73% pszczelarzy w nadzorowanych pasiekach stosowało Apirowal, 38% stosowało Biowar, 8% preparat Bayvarol

56 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1185/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie statystyk

dotyczących pestycydów (Dz. Urz. UE L 324 z 10.12.2009, str. 1, ze zm.). 57 Decyzja podjęta na wniosek 19 państw członkowskich w tym Polski, notyfikowana jako dokument nr C(2016) 1231.

Tekst mający znaczenie dla EOG, Dz. Urz. UE L 60 z 5.03.2016, str. 90. 58 Dz. U. poz. 1512, ze zm. 59 Dz. U. z 2014 r. poz. 1085, ze zm. 60 Dz. U. z 2014 r. poz. 1539, ze zm. 61 Dz. U. poz. 1314.


30

a jedynie w trzech pasiekach preparat Apiguard. Na 31 pasiek, w których stosowany był Bayvarol, tylko w 3 pasiekach zabiegi wykonane były prawidłowo. Na 204 pasieki, w których stosowano Apiwarol tylko w 7 pasiekach zabiegi wykonano w sposób całkowicie prawidłowy. Jednocześnie w kontrolowanym okresie ponad 1/3 wydatków w ramach KPWP 2013–2016 przeznaczona była na dofinansowanie zakupu leków przez pszczelarzy.

W 2016 r. w Polsce było 64.882 zarejestrowanych pasiek. Na jednego lekarza weterynarii zatrudnionego w Inspekcji Weterynaryjnej62 przypadało średnio 30 pasiek. Na obszarze działania skontrolowanych czterech wojewódzkich związków pszczelarskich liczba pasiek zarejestrowanych przypadająca na jednego lekarza weterynarii wynosiła natomiast od 102 (województwo warmińsko-mazurskie) do 270 pasiek (województwo małopolskie).

W 2016 r., w MRiRW zorganizowano dwa spotkania z udziałem Głównego Lekarza Weterynarii (GLW), przedstawicieli PIW-PIB w Puławach, Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (URPLWMiPB), przedstawicieli ośrodków naukowych: Instytutu Ogrodnictwa w Puławach, Uniwersytetów Przyrodniczych we Wrocławiu i Lublinie oraz Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Spotkania miały na celu wypracowanie merytorycznego stanowiska dla Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie możliwości czasowego dopuszczenia do obrotu na terytorium RP leczniczego produktu weterynaryjnego o nazwie ABvarC, o co zabiegał Polski Związek Pszczelarski.

Stanowisko przedstawicieli PIW-PIB w Puławach i URPLWMiPB wskazywało, że ze względów merytorycznych nie należy występować do Ministra Zdrowia z wnioskiem o czasowe wprowadzenie na rynek polski weterynaryjnego produktu leczniczego pod nazwą ABvarC. Według ekspertów, charakterystyka tego produktu była nieprecyzyjna, a czasowe wprowadzenie do obrotu produktu opartego na substancji czynnej kumafos, powinno być poprzedzone przygotowaniem przez środowiska naukowe rekomendacji dla lekarzy wolnej praktyki do prawidłowego, przemyślanego sposobu stosowania tego produktu. Brakowało również informacji o skuteczności działania ABvarC. O powyższych ustaleniach poinformowano Polski Związek Pszczelarski.

W 2011 r. Polski Związek Pszczelarski, przy współpracy Głównego Lekarza Weterynarii, opracował „Kodeks dobrej praktyki produkcyjnej w pszczelarstwie”. Kodeks zawiera szereg zaleceń dotyczących niemal wszystkich aspektów działalności pszczelarskiej, w tym gospodarki pasiecznej. Podkreślić należy, że nie jest to akt prawny powszechnie obowiązujący.

W październiku 2016 r. powołano Parlamentarny Zespół ds. wspierania pszczelarstwa. Zgodnie z regulaminem zespołu, do jego zadań należy m.in. promocja pszczelarstwa wśród ludzi młodych oraz promocja produktów pszczelich i apiterapii. W lutym 2017 r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zadeklarował powołanie zespołu doradczego ds. pszczelarstwa, którego zadania polegałyby m.in. na kreowaniu polityki państwa w zakresie pszczelarstwa, identyfikacji problemów, które wynikają ze stosowania niektórych środków ochrony roślin, analizie spraw związanych ze stosowaniem leków weterynaryjnych.

62 Według informacji pozyskanych od Głównego Lekarza Weterynarii oraz czterech wojewódzkich lekarzy weterynarii

w trybie art. 29 ust. 1 pkt 2 lit. f ustawy o NIK.


31

3.2.2. Współpraca z organizacjami i instytucjami w zakresie wsparcia

pszczelarstwa

Zgodnie z art. 109 rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r., ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych63, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracowywał programy pszczelarskie w ścisłej współpracy z przedstawicielami organizacji pszczelarskich. Do współpracy w ww. zakresie Minister RiRW zapraszał wybrane organizacje pszczelarskie, tj. reprezentujące największą liczbę pszczelarzy, pszczelarzy zawodowych, pszczelarzy prowadzących pasieki hodowlane, pszczelarzy z terenu całego kraju będących poza strukturami PZP, pszczelarzy z regionu będących poza strukturami PZP i będących w strukturach PZP.

Założenia do KPWP 2013–2016 były omawiane w MRiRW na spotkaniu roboczym, w którym udział wzięli przedstawiciele wybranych organizacji pszczelarskich oraz instytucji państwowych64. Zgłoszone uwagi uwzględniono przy opracowaniu projektu KPWP 2013–2016.

Na poszczególnych etapach prac dotyczących KPWP, organizacje pszczelarskie zgłosiły szereg postulatów, propozycji i uwag.

MRiRW uwzględniło następujące propozycje:

− refundacja kosztów zakupu środków leczniczych na poziomie 80% netto,

− refundacja kosztów analiz miodu na poziomie 100% netto,

− odstąpienie od ograniczenia dla producentów pakietów i odkładów pszczelich, dotyczącego refundacji liczby pakietów i odkładów pszczelich do 50% posiadanych liczby rodzin pszczelich,

− umożliwienie refundacji kosztów zakupu sprzętu pszczelarskiego w okresie jednego sezonu do 70 zł w przeliczeniu na jedną rodzinę pszczelą i nie więcej niż 10.000 zł,

− umożliwienie refundacji kosztów zakupu uli,

− umożliwienie refundacji kosztów zakupu przyczep (lawet) do przewozu uli posiadaczom co najmniej 30 uli,

− uwzględnienie środków dla organizacji pszczelarskich za obsługę programu,

− nałożenie obowiązku posiadania świadectw zdrowia pasiek na producentów matek, pakietów i odkładów pszczelich,

− zwiększenie wydatków na KPWP,

− zwiększenie limitu refundacji kosztów zakupu pakietów i odkładów pszczelich w przypadku gdy w pasiece wystąpi śmiertelność powyżej 50% posiadanych rodzin pszczelich, potwierdzona przez lekarza weterynarii,

− ograniczenie refundacji od producentów odkładów i pakietów, na potrzeby związane z KPWP, do 100% liczby posiadanych przez nich rodzin pszczelich.

63 Dz. Urz. UE L 299 z 16.11.2007. 64 Polski Związek Pszczelarski, Stowarzyszenie Pszczelarzy Zawodowych, Śląski Związek Pszczelarzy w Katowicach,

Stowarzyszenie Pszczelarzy Polskich „Polanka”, Instytut Ogrodnictwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach, Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, Agencja Rynku Rolnego, wybrane departamenty MRiRW.


32

Nie uwzględniono natomiast propozycji dotyczących:

− zwiększenia stawki wyżywienia dla uczestników szkoleń i umożliwienia refundacji kosztów noclegów;

− rozszerzenia badań analiz miodu w kierunku pozostałości środków leczniczych. Odmowa realizacji tego postulatu spowodowana była tym, że zgodnie z wówczas obowiązującym art. 106 rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007, mogły być refundowane jedynie analizy fizykochemiczne;

− odstąpienia bądź zwiększenia limitów refundacji kosztów zakupu pakietów i odkładów pszczelich. Powodem nieuwzględnienia tej propozycji była sytuacja, że we wcześniejszych latach zapotrzebowanie na refundację kosztów zakupu matek, pakietów i odkładów pszczelich przekraczało dostępne środki finansowe; dzięki wprowadzonym limitom, pakiety i odkłady pszczele mogły trafić do większej liczby pszczelarzy;

− zwiększenia limitu refundacji kosztów zakupu uli – zaproponowano 20% posiadanych rodzin pszczelich – ze względu na przewidywane duże zainteresowanie taką formą wsparcia utrzymano limit; dzięki wprowadzonemu limitowi, z refundacji mogła skorzystać większa liczba pszczelarzy;

− uniemożliwienia refundacji kosztów zakupu sprzętu laboratoryjnego w ramach KPWP – nie przyjęto tej propozycji, gdyż umożliwienie refundacji kosztów zakupu sprzętu laboratoryjnego w ramach KPWP jest istotnym elementem zachęcającym do oceny jakości handlowej miodu na poziomie branżowym, a pośrednio na poprawę jakości miodu na rynku; w przypadku niewykorzystania środków finansowych na ten cel, istniała możliwość przesunięcia tych środków na inne działania w ramach KPWP;

− zmniejszenia refundacji kosztów szkoleń do 80% – powodem nieuwzględnienia tej propozycji były doświadczenia lat ubiegłych i postulatów kilku organizacji pszczelarskich, z których wynikało, że refundacja 100% kosztów organizacji szkoleń jest właściwa;

− umożliwienia refundacji kosztów elementów uli – nie uwzględniono tej propozycji ze względu na zbyt daleko idące rozdrobnienie kierunków pomocy;

− umożliwienia refundacji kosztów zakupu sprzętu pszczelarzom posiadającym co najmniej 10 uli – odmowa realizacji tego postulatu spowodowana była tym, że w roku pszczelarskim 2012/2013 uprawnieni do refundacji kosztów zakupu sprzętu pszczelarskiego byli pszczelarze posiadający co najmniej 20 rodzin pszczelich; zapotrzebowanie złożone w ich imieniu przez organizacje pszczelarskie wyniosło ponad 8,84 mln zł przy dostępnych około 6 mln zł na ten kierunek wsparcia; w przypadku umożliwienia refundacji kosztów zakupu sprzętu pszczelarskiego pszczelarzom posiadającym co najmniej 10 rodzin pszczelich, grupa uprawnionych zwiększyłaby się o 13,5 tys., tj. o ponad 73%; ze względu na potencjalne korzyści dla branży limit ustanowiono na 15 rodzin pszczelich;

− umożliwienia refundacji kosztów zakupu leków w 100% – uwzględniono propozycję organizacji pszczelarskiej postulującej refundację kosztów zakupu środków leczniczych na poziomie 80% i zgodzono się z argumentacją dotyczącą tej propozycji; środki przeznaczane na refundację kosztów zakupu środków warrozobójczych są daleko niewystarczające w stosunku do potrzeb; jedynie w granicach 50-60% zaspakajają zgłaszane zapotrzebowanie przez organizacje


33

pszczelarskie; w związku z tym uznano, że bez względu na to czy refundacji podlega 80 czy 100% i tak jedynie częściowo są refundowane koszty tychże środków leczniczych; natomiast, częściowa refundacja kosztów wpłynie mobilizująco na wykorzystanie pomocy;

− umożliwienia refundacji kosztów zakupu urządzeń do załadunku i rozładunku uli – nieuwzględnienie tej propozycji spowodowane było ograniczonymi środkami finansowymi;

− umożliwienie wsparcia dla osób niebędących pszczelarzami, a chcących założyć pasieki – powodem nieuwzględnienia tej propozycji był fakt, że zgodnie z art. 105 rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007, celem KPWP była poprawa ogólnych warunków produkcji i wprowadzania do obrotu produktów pszczelich; środkiem kwalifikującym się do pomocy – zgodnie z art. 106 ww. rozporządzenia była I. Pomoc techniczna skierowana do pszczelarzy i grup pszczelarzy; w związku z tym pomocy nie można kierować do osób nie będących pszczelarzami (posiadaczy pasiek);

− uproszczenia rozliczania realizacji KPWP – w KPWP nie uregulowano kwestii technicznych dotyczących rozliczeń tego programu;

− dopłaty do rodziny pszczelej za zapylanie – powodem nieuwzględnienia tej propozycji był fakt, że zgodnie z art. 106 rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007, nie przewidziano takiego środka wsparcia;

− wprowadzenia w szkołach podstawowych miodu na zasadach podobnych do programu „szklanka mleka” – odmówiono uwzględnienia tego postulatu, ponieważ w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1234/2007, nie przewidziano takiego programu;

− usunięcia zapisu, że pszczelarz może być beneficjentem pomocy w ramach jednej organizacji pszczelarskiej – odmówiono usunięcia tego zapisu, gdyż celem jego wprowadzenia było ograniczenie możliwości podwójnego finansowania, poprzez wyeliminowanie możliwości ubiegania się o refundację tych samych kosztów w ramach różnych organizacji pszczelarskich, bez wiedzy tychże organizacji.

Organizacje pszczelarskie zgłaszały również propozycje dotyczące innych – poza KPWP – form wsparcia pszczelarstwa przez MRiRW, takich jak: dopłaty do rodziny pszczelej, upowszechnianie upraw roślin pyłkodajnych, wprowadzenie dopłat do upraw nasiennych i poplonów po przekwitnieniu facelii i gryki, dopłaty do gruntów obszarów – pastwiska dla owadów,dopłaty do pożytków pszczelich.

Odpowiadając na powyższe postulaty, MRiRW poinformowało, że „w żadnym państwie członkowskim Unii Europejskiej nie stosuje się płatności bezpośrednich w sektorze pszczelarskim. Niemniej jednak, każdy rolnik utrzymujący rodziny pszczele, może otrzymać pomoc w ramach systemu wsparcia bezpośredniego, jeżeli posiada grunty wykorzystywane rolniczo, w tym również rolnicy utrzymujący rodziny pszczele”. Ponadto MRiRW wskazało, że pszczelarze mogą ubiegać się o inne rodzaje płatności stosowane w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, w przypadku kwalifikowania się do danego rodzaju płatności. W ramach PROW 2007–2013 rolnicy mogli ubiegać się o wsparcie finansowe w działaniu „program rolnośrodowiskowy”, pakiet „rolnictwo ekologiczne”, a w PROW 2014–2020 – w ramach działania „rolno-środowiskowo-klimatycznego” i „rolnictwo ekologiczne” np. z tytułu uprawy roślin miododajnych. Mimo, iż działania te nie odnoszą się bezpośrednio do tworzenia pożytków pszczelich, czy wspierania rodzin pszczelich, to nakładają na beneficjentów wymogi, które sprzyjają zachowaniu zdrowia zwierząt, w tym także pszczół.


34

W trakcie konsultacji nad Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020

(PROW 2014–2020) przeprowadzonych w okresie 24 kwietnia 2013 r. – 14 lutego 2014 r. została

zgłoszona propozycja przywrócenia w ramach „Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego”,

Pakietu 7. „Strefy buforowe i miedze śródpolne” oraz jego wariantu „Pożytki pszczele” w celu

polepszenia bazy pożytkowej dla owadów zapylających na polach uprawnych. Rejonowe Koło

Pszczelarzy w Lubuskiem przekazało sugestię, żeby w związku z wykorzystywaniem przez szerokie

grono pszczelarzy upraw ekologicznych takich jak rośliny motylkowe drobnonasienne, mieszanka

wieloletnia traw z motylkowymi, nie nakładano ograniczeń w tych uprawach lub uwzględniono je jako

źródła pożytku dla pszczół. Rejonowe Koło Pszczelarzy w Lubuskiem wskazało również na potrzebę

umieszczenia na liście gatunków, do których można otrzymać dodatkowe wsparcie w ramach tego

działania, nostrzyka białego jako ważnej rośliny miododajnej, którą można z powodzeniem uprawiać na

glebach lekkich, gdzie dobór do uprawy roślin miododajnych jest szczególnie ograniczony. Ze względu

na ograniczone środki finansowe oraz niewielkie zainteresowanie Pakietem 9. „Strefy buforowe”

w ramach Programu rolnośrodowiskowego PROW 2007–2013 (172 beneficjentów – dane ARiMR,

II półrocze 2013 r.) MRiRW zrezygnowało z propozycji wdrożenia takiego pakietu.

W trakcie realizacji projektów w ramach KPWP, związki pszczelarskie podejmowały współpracę

zarówno z instytucjami naukowymi jak i podmiotami działającymi na rzecz sektora pszczelarskiego,

tj.: Laboratorium Badania Jakości Produktów Pszczelich działającym przy Zakładzie Pszczelnictwa

w Puławach, Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, Ośrodkami Doradztwa Rolniczego, Zespołem

Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Pszczelej Woli, powiatowymi lekarzami

weterynarii, wykładowcami uczelni wyższych, a także producentami leków weterynaryjnych, sprzętu

pszczelarskiego oraz pasiekami zarodowymi realizującymi programy hodowlane pszczół (matek

pszczelich i odkładów pszczelich). Związki pszczelarskie przy współpracy z jednostkami samorządu

terytorialnego organizowały imprezy edukacyjne, pikniki i konferencje obejmujące zagadnienia

dotyczące m.in. roli pszczół, ochrony i poprawy ich zdrowotności.

Agencja Rynku Rolnego uczestniczyła w procesie przygotowania KPWP 2013–2016 m.in. opiniowała –

opracowany przez MRiRW – projekt Programu. Każdego roku ARR publikowała zaproszenia do

składania projektów na dany sezon pszczelarski, w którym określała ostateczny termin składania

projektów. Na stronie internetowej ARR dostępne były również zasady i wzory dokumentów dotyczące

udzielania pomocy. Agencja Rynku Rolnego opracowała m.in. Warunki ubiegania się o refundację

kosztów na lata 2013/14, 2014/15, 2015/16 na podstawie KPWP 2013–2016, po konsultacjach

z MRiRW. Projekt tego dokumentu został przesłany do zaopiniowania organizacjom pszczelarskim

zrzeszającym największą liczbę pszczelarzy i posiadającym największą liczbę rodzin pszczelich. Uwagi

organizacji (poza uwagami technicznymi) nie zostały w większości uwzględnione, gdyż naruszały zapisy

KPWP 2013–2016 lub działały na niekorzyść beneficjenta końcowego.

Minister RiRW podał, że nie współpracował z Ministrem Zdrowia w zakresie monitorowania

skuteczności leków na choroby pszczół. Ministerstwo RiRW poinformowało, że monitorowanie działań

niepożądanych produktów leczniczych weterynaryjnych, w tym także brak skuteczności ich działania

należy do kompetencji Ministra Zdrowia.


35

3.2.3. Realizacja programów pomocy w zakresie wsparcia pszczelarstwa

Wsparcie pszczelarstwa w Polsce było realizowane głównie w ramach KPWP 2013-2016

finansowanego w 50% ze środków budżetu państwa i w 50% z budżetu UE. Program realizowany był

przez Agencję Rynku Rolnego.

Ponadto w latach 2013–2016 Minister RiRW wydatkował środki budżetowe z dotacji przedmiotowych na

dofinansowanie kosztów postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej w kwocie 2.611,5 tys. zł. Dotacje

te miały na celu wsparcie zadań służących tworzeniu, wdrażaniu i upowszechnianiu postępu

genetycznego w hodowli zwierząt gospodarskich, w tym w hodowli pszczół oraz dotacji celowych dla

instytutów badawczych w ramach programów wieloletnich na rzecz wsparcia pszczelarstwa w kwocie

19.881 tys. zł65.

W ramach PROW 2007–2013 finansowane było działanie „Grupy producentów rolnych”, w którym

wyodrębniono kategorię „Miód naturalny i inne produkty pszczelarskie”. Udzielanie pomocy w ramach

Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich umożliwiające uzyskanie

dofinansowania m.in. na założenie pasieki, jako działu specjalnego produkcji rolnej, możliwe było dla

rolników lub grupy rolników posiadających gospodarstwo rolne66. MRiRW wyjaśniło, że zgodnie

z ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 2052 ze zm.),

poprzez gospodarstwo rolne rozumie się gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu cywilnego

o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych. Mając na uwadze powyższe przepisy, w ramach

PROW 2014–2020 nie jest możliwe zwolnienie z wymogu posiadania ziemi. Powyższe działania

realizowała Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Zadania określone w KPWP67 w ramach mechanizmu wspólnej polityki rolnej Wsparcie rynku produktów

pszczelich68 Prezes Agencji Rynku Rolnego realizował na podstawie art. 16 ust. 2 ustawy z dnia

11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych69.

65 Bez wydatków na program wieloletni pn. „Ochrona i zarządzanie krajowymi zasobami genetycznymi zwierząt

gospodarskich w warunkach zrównoważonego użytkowania” realizowany przez Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy w Krakowie, ponieważ dwa podzadania realizowane w ramach powyższego programu dotyczące ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich dotyczyły łącznie wszystkich gatunków zwierząt gospodarskich, w związku z tym nie było możliwe wyszczególnienie kwoty przewidzianej na programy związane z ochroną zwierząt.

66 Wynika to z przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005, w którym w art. 17 określono, że wsparcie obejmuje materialne lub niematerialne inwestycje, które m.in. poprawiają ogólną wydajność i zrównoważenie gospodarstwa rolnego.

67 Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2013/14; 2014/15; 2015/16 zwany dalej KPWP 2013–2016 lub Programem oraz Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2010/11; 2011/12; 2012/13 w części dotyczącej sezonu 2012/13.

68 Na podstawie: decyzji Komisji z dnia 14 września 2010 r. w sprawie zatwierdzenia programu na rzecz poprawy produkcji wprowadzania do obrotu produktów pszczelarskich, przedłożonego przez Polskę na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007, oraz podjęcia decyzji o wkładzie finansowym Unii na ten program K(2010) 6072 (niepublikowana), zwanej dalej decyzją Komisji K(2010) 6072 z 14 września 2010 r., a także na podstawie decyzji wykonawczej Komisji z dnia 12 sierpnia 2013 r. w sprawie zatwierdzenia programów na rzecz poprawy produkcji wprowadzania do obrotu produktów pszczelarskich, przedłożonych przez państwa członkowskie na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007, oraz podjęcia decyzji o wkładzie finansowym Unii na te programy C(2013)5126 (niepublikowana), zwanej dalej decyzją wykonawczą Komisji C(2013)5126.

69 Dz. U. z 2017 r. poz. 1006, ze zm., zwana dalej ustawą o ARR.


36

Po zatwierdzeniu Programu przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Prezes Agencji wydał zarządzenia niezbędne do obsługi mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich, w szczególności w sprawie ustalenia warunków ubiegania się o refundację kosztów poniesionych w ramach realizacji tego mechanizmu, wzorów umów na realizację projektów, a także powołania komisji dokonującej wyboru projektów (zwana dalej Komisją).

Agencja opracowała i wdrożyła procedury obsługi mechanizmu zawierające wytyczne dla pracowników ARR zajmujących się obsługą projektów i rozliczaniem wniosków o refundacje.

Komisja Europejska zaakceptowała na działania w sektorze pszczelarskim w Polsce środki finansowe: na rok pszczelarski 2013 w łącznej kwocie 5.030 tys. euro (w tym z budżetu UE do 2.515 tys. euro)70, na 2014 r. – łącznie 5.522,4 tys. euro (w tym z budżetu UE do 2.761,2 tys. euro), na 2015 r. – łącznie 5.523,4 tys. euro (w tym z budżetu UE do 2.761,7 tys. euro) oraz na 2016 r. – łącznie 5.516,6 tys. euro (w tym z budżetu UE do 2.758,3 tys. euro)71. Zgodnie z przepisami UE72, unijny wkład finansowy w ramach krajowych programów pszczelarskich stanowił równowartość 50% wydatków na ich realizację ponoszonych przez państwa członkowskie w terminie do 15 października każdego roku.

W 2016 r., w mechanizmie Wsparcie rynku produktów pszczelich brało udział 90 organizacji zrzeszających pszczelarzy posiadających 1.160.626 rodzin pszczelich, co stanowiło 80,1% wszystkich rodzin pszczelich w Polsce (1.448.242) będących w posiadaniu 62.575 pszelarzy.

Komisja powoływana zarządzeniami Prezesa ARR i złożona z pracowników Agencji oraz przedstawicieli MRiRW corocznie dokonywała wyboru projektów. Komisja przedstawiała Prezesowi ARR, do akceptacji, protokół z propozycjami przydzielonych kwot refundacji w poszczególnych działaniach dla każdego z podmiotów uprawnionych. Protokoły z posiedzeń Komisji szczegółowo określały kryteria przyjęte przy rozpatrywaniu projektów w ramach poszczególnych działań, a także ostateczny wynik głosowania członków Komisji nad poszczególnymi projektami oraz powody odrzucenia projektów bądź ograniczenia zakresu finansowego lub rzeczowego projektu.

Na realizację działań określonych w Programach73 do ARR wpłynęły: w sezonie 2012/13 – 374 projekty na łączną kwotę 33.015 tys. zł, w sezonie 2013/14 – 369 projektów na kwotę 33.379 tys. zł, w sezonie 2014/15 – 340 projektów na kwotę 30.800 tys. zł oraz w sezonie 2015/16 – 372 projekty na kwotę 32.896 tys. zł. W naborach dotyczących badanego okresu odrzucone zostały łącznie 33 projekty, z tego ze wskazania Komisji odrzucono 22 projektów z powodów merytorycznych, a Agencja – ze względów formalnych (złożenie projektów przez podmioty nieuprawnione lub po terminie) – odrzuciła 11 projektów.

Prezes Agencji pisemnie informował podmioty o przyjęciu projektów lub ich odrzuceniu, ewentualnym ograniczeniu przyznanych środków finansowych na ich realizację w stosunku do zaproponowanego przez podmiot uprawniony, podając przyczyny odrzucenia projektu lub wskazując przyczyny zmniejszenia finansowania.

70 Decyzja Komisji K(2010) 6072 z 14 września 2010 r. 71 Decyzja wykonawcza Komisji C(2013)5126 z dnia 12 sierpnia 2013 r. 72 Art. 108 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) Nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną

organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych (Dz. Urz. UE. L. 299 z 16.11.2007, str. 1 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem Rady (WE) Nr 1234/2007 oraz art. 55 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz. Urz. UE L 374 z 20.12.2013, str. 671, ze zm.).

73 Krajowy Program Wspierania Pszczelarstwa w Polsce na lata 2010/11; 2011/12; 2012/13 w części dotyczącej sezonu 2012/13 oraz Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2013/14; 2014/15; 2015/16.


37

Łącznie do ARR wpłynęło 1.455 projektów na kwotę ogółem 130.090 tys. zł. Po weryfikacji projektów zawarto 1.427 umów na kwotę 89.833 tys. zł. W sezonie 2012/13 zawarto 364 umowy o wartości 20.493 tys. zł, w 2013/2014 – 362 na kwotę 22.942 tys. zł, w sezonie 2014/15 – 332 na kwotę 22.834 tys. zł oraz w sezonie 2015/16 – 369 umów o wartości 23.564 tys. zł.

W związku z realizacją działań w ramach mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich, w sezonach 2012/13, 2013/14, 2014/15 i 2015/16 do ARR złożono 1.387 wniosków o refundację wydatków poniesionych na realizację zawartych umów na kwotę ogółem 90.114 tys. zł. W wielu przypadkach kwota ta przekraczała kwotę faktycznie należną, np. była wyższa od umownej lub stanowiła 100% poniesionych kosztów zamiast procentowego udziału podlegającego refundacji.

Agencja rozliczyła 1.375 umów, tj. dokonała refundacji środków podmiotom uprawnionym na kwotę ogółem 81.306 tys. zł (netto), w tym środki UE stanowiły 40.653 tys. zł (50%), z tego w przypadku sezonu 2012/2013 rozliczono 344 umowy na łączną kwotę 19.010 tys. zł (netto), w tym środki UE stanowiły 9.505 tys. zł; w przypadku sezonu 2013/2014 – 354 umowy na łączną kwotę 20.100 tys. zł (netto), w tym środki UE – 10.500 tys. zł; w przypadku sezonu 2014/2015 – 323 umowy na łączną kwotę 20.462 tys. zł (netto), w tym środki UE – 10.231 tys. zł (netto) oraz w przypadku sezonu 2015/2016 – 354 umowy na łączną kwotę 21.734 tys. zł (netto), w tym środki UE – 10.867 tys. zł. Środki zostały wypłacone podmiotom uprawnionym w terminie do dnia 15 października każdego roku74.

W ramach realizacji mechanizmu wsparcia, ARR wydatkowała w sezonie: 2012/13 – 92,8%; 2013/14 – 87,6%; 2014/15 – 89,6% oraz 2015/16 – 92,2% zaplanowanych środków. Przyczyną niewykonania planu wydatków w tych latach było niezłożenie przez podmioty uprawnione 40 wniosków o refundację kosztów oraz odrzucenie 12 wniosków o refundację z powodów formalnych, w tym w 10 przypadkach – w związku ze złożeniem dokumentów rozliczeniowych po terminie określonym w zawartych umowach.

W wyniku szczegółowego badania w zakresie przestrzegania zasad obsługi projektów o przyznanie pomocy w ramach mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich, tj. obejmujących postępowania dotyczące złożenia projektu, zawarcia umowy, złożenia wniosku o refundację oraz wypłaty należnej kwoty refundacji, przeprowadzonego na próbie projektów rozliczonych i projektów odrzuconych w latach 2013–2016, stwierdzono, że postępowania te prowadzone były zgodnie z zarządzeniami Prezesa Agencji dotyczącymi obsługi mechanizmu oraz z zawartymi umowami.

W okresie objętym kontrolą, największym dofinansowaniem objęto: I środek – pomoc techniczna, w ramach którego wydatkowano 33.471 tys. zł, tj. 41,2% ogółem wypłaconego wsparcia (w tym na zakup sprzętu pszczelarskiego wydatkowano 31.055 tys. zł (38,2%), a na szkolenia – 2.416 tys. zł (3%); II środek – zwalczanie warrozy – zakup leków przeciwko tej chorobie, w ramach którego wydatkowano 29.581 tys. zł (36,4%) oraz IV środek – środki mające na celu zasiedlanie uli we Wspólnocie – zakup matek pszczelich oraz odkładów i pakietów pszczelich z pasiek hodowlanych, w ramach którego wydatkowano 1.575 tys. zł (19,2%). Wsparcie udzielone podmiotom uprawnionym w ramach powyższych środków wyniosło łącznie 78.627 tys. zł, tj. 96,7% wypłaconego wsparcia ogółem.

Największą pomoc otrzymali beneficjenci w województwie lubelskim (15,5% ogółu wypłat), wielkopolskim (10,4%), małopolskim (8,1%), mazowieckim i śląskim (po 7,6%) oraz dolnośląskim (7,4%).

74 Art. 108 rozporządzenia Rady (WE) Nr 1234/2007 oraz art. 1 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE)

Nr 768/2013 z dnia 9 sierpnia 2013 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 917/2004 w sprawie szczegółowych zasad wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 797/2004 w sprawie środków mających na celu poprawę warunków produkcji i wprowadzania do obrotu produktów pszczelarskich (Dz. Urz. UE. L. 214 z 9.08.2013, str. 7, ze zm.).


38

Przeciętnie, co roku75 ze wsparcia najwięcej końcowych odbiorców pomocy korzystało z działań: zakup leków do zwalczania warrozy (około 33.615), zakup pszczół (około 14.237), zakup sprzętu pszczelarskiego (około 6.461), przeprowadzenie szkoleń, kursów, konferencji (około 5.132), wykonanie analiz jakości miodu (około 302) oraz zakup lawet (około 208).

Z działania dotyczącego wsparcia laboratoriów w zakresie dofinansowania zakupu nowoczesnej aparatury skorzystało jedynie dwóch beneficjentów. Wynikało to m.in. z faktu, że związki i organizacje pszczelarskie nie posiadają laboratoriów i wykwalifikowanego personelu do przeprowadzania analiz, a wymóg posiadania laboratorium i kadry był podstawowym kryterium uprawniającym do złożenia projektu. Ponadto, w ramach działania pn.: wdrażanie programów badawczych, w sezonach 2013/14, 2014/15, 2015/16 do Agencji nie wpłynął żaden projekt. Przyczyną mógł być zbyt krótki okres realizacji takich projektów wynikający z rozporządzeń UE. Ponadto instytuty naukowe mają możliwość pozyskania środków na swoje programy z innych źródeł.

Agencja, po zakończeniu realizacji każdego z sezonów, przekazywała do MRiRW informację o wydatkowanych środkach na realizację mechanizmu, w podziale na poszczególne działania. Ponadto, na wniosek MRiRW po zakończeniu KPWP 2010–2013, Agencja przekazała jednorazowo do MRiRW informacje niezbędne do oceny tego Programu przez Ministerstwo.

W ramach realizacji KPWP 2013–2016, wykonano 7.558 analiz produktów pszczelich, przeszkolono 15.694 osoby, zakupiono środki warrozobójcze: Apiwarol (323.936 opakowań po 25 tabletek), Baywarol (60.387 opakowań po 4 paski), Biowar (180.045 opakowań po 10 pasków), Apiguard (34.467 tacki), kwas mrówkowy (6 butelek), a 20.697 pszczelarzy, otrzymało wsparcie na zakup nowego sprzętu pszczelarskiego.

Fotografia nr 1. Przyczepa do przewozu uli Fotografia nr 2. Miodarka

Źródło: Zdjęcia własne NIK.

75 Dane stanowiące średnią z kontrolowanych sezonów 2012/13, 2013/14, 2014/15, 2015/16, jedynie w przypadku

działania zwalczanie warrozy (zakup leków) z sezonów 2013/14, 2014/15, 2015/16, gdyż w sezonie 2012/13 nie było umownego obowiązku przesyłania list odbiorców leków do ARR.


39

Fotografia nr 3. Odstojniki nierdzewne 100 l z zaworem nierdzewnym i uchwytami

Fotografia nr 4. Pasieka, ule wielkopolskie 12 ramkowe



40

Fotografia nr 5. Stół do odsklepiania z podajnikiem automatycznym

Fotografia nr 6. Miodarka radialna z napędem dolnym, sterowanie automatyczne Fotografia nr 7. Topiarka do wosku


Realizacja KPWP 2013–2016 przyczyniła się do wzrostu liczby pszczelarzy z 55.023 w 2013 r. do 65.398 w 2016 r., rodzin pszczelich z 1.344.062 w 2013 r. do 1.504.623 w 2016 r. oraz produkcji miodu z 14 tys. ton w 2013 r. do 24 tys. ton w 2016 r. Zwrócenia uwagi wymaga fakt, że w dotychczas realizowanych krajowych programach wsparcia nie określano wskaźników skuteczności poszczególnych kierunków wsparcia (działań) będących podstawowym miernikiem oceny ich realizacji, natomiast w programie na lata 2016–2019 takie wskaźniki zostały uwzględnione76. Szczegółowe dane dotyczące wielkości wsparcia pszczelarstwa w Polsce w latach 2013-2016 zostały przedstawione w załączniku 4 do informacji w tabelach 1-4c.

76 Krajowy Program Wsparcie Pszczelarstwa w Polsce na lata 2016/2017; 2017/2018; 2018/2019 zatwierdzony przez

Komisję Europejską dnia 5 lipca 2016 r.


41

Agencja Rynku Rolnego, poza KPWP 2013–2016, w badanym okresie zrealizowała również 10 innych działań wspierających pszczelarstwo, tj. m.in.: publikacje materiałów informacyjnych, zamieszczanie artykułów w miesięczniku Rolnicze ABC, puls regionu, w kalendarzu Pszczelarstwa oraz tygodniku Zielony Sztandar. Całkowity koszt tych projektów wyniósł 3,4 tys. zł i był sfinansowany ze środków krajowych. W okresie 12 lat wsparcia pszczelarstwa rozliczonych zostało 3.349 umów o wartości 206.686 tys. zł.

Wykres nr 4. Wartość umów wsparcia pszczelarstwa w latach 2005-2016

Źródło: Agencja Rynku Rolnego.

Istotnym jest, że wartość wykorzystanych środków wzrasta wraz z każdym trzyletnim Programem a wszystkie środki przeznaczone są bezpośrednio na działalność związaną z prowadzeniem gospodarstw pasiecznych.

Schemat nr 2. Wydatki na Krajowe Programy Wsparcia Pszczelarstwa – główne narzędzie wsparcia sektora

Źródło: Opracowanie własne NIK na podstawie danych Agencji Rynku Rolnego.

9 38

8

13 5

98

15 7

60

14 8

80

16 5

70

16 3

92

18 2

70

20 5

22

19 0

10

20 1

00

20 4

62

21 7

34

178

232

272

210 199217

335 331 344 354323

354

0

50

100

150

200

250

300

350

400

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Licz

ba u

mów

mln

zł

wydatki (netto) rozliczone umowy


42

Tabela nr 1. Średnia wielkość pomocy w ramach Krajowego Programu Wsparcia Pszczelarstwa

sezon 2012/2013 2013/2014 2014/2015 2015/2016

Liczba rodzin pszczelich zgłoszonych w projektach złożonych do ARR

1.076.982 1.106.469 1.101.127 1.160.626

Wartość wypłaconych środków w tys. PLN

19.010 20.100 20.462 21.734

Średnia PLN/rodzinę pszczelą

17,65 18,16 18,58 18,73

Źródło: Opracowanie własne NIK na podstawie danych Agencji Rynku Rolnego.

Tabela nr 2. Koszty produkcji na 1 rodzinę pszczelą w zł według cen w 2016 r.

Wyszczególnienie kosztów Typ pasiek

Amatorskie % Towarowe %

Koszty stałe

Amortyzacja uli 35 13,3 35 10,7

Amortyzacja sprzętu 7 2,7 14 4,3

Amortyzacja pracowni – – 15 4,6

Dzierżawa pasieczysk – – 4 1,2

Suma 42 15,9 68 20,8

Koszty zmienne

Pokarmy 37,5 14,2 37,5 11,5

Węza 10 3,8 12 3,7

Matki pszczele 20 7,6 30 9,2

Leki 15 5,7 15 4,6

Transport 13,4 5,1 44,1 13,5

Energia elektryczna 10 3,8 20 6,1

Praca 110 41,7 88 26,9

Materiały i inne 6 2,3 12 3,7

Suma 221,9 84,1 258,6 79,2

Koszty ogółem 263,9 100 326,6 100

Koszt jednostkowy 1 kg miodu 15,9 10,3

Źródło: Instytut Ogrodnictwa, Zakład Pszczelnictwa w Puławach, Sektor pszczelarski w Polsce w 2016 r.


43

W okresie objętym kontrolą, w ramach wdrażanych programów pomocowych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa realizowane były następujące formy wsparcia pszczelarstwa:

1. Działanie „Grupy producentów rolnych” w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013. Wsparcie otrzymali producenci rolni zajmujący się pszczelarstwem, którzy utworzyli grupę producentów rolnych w kategorii: „miód naturalny lub inne produkty pszczele” oraz spełnili wszystkie warunki Ustawy z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw77 oraz dodatkowe warunki kwalifikowalności określone w rozporządzeniu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Grupy producentów rolnych” objętej Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–201378.

W okresie objętym kontrolą Agencja wydała decyzje administracyjne i wypłaciła pomoc finansową z budżetu EFRROW dla wyżej wymienionych grup producentów rolnych, na łączną kwotę 90,9 tys. zł. Kwota ta obejmuje przyznane dofinansowanie dla dwóch beneficjentów, którzy w ww. okresie złożyli wnioski o płatność.

2. Działanie „Modernizacja gospodarstw rolnych” w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

3. Działanie „Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzanie odpowiednich działań zapobiegawczych” w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013,

4. Poddziałanie „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych”, typ operacji „Modernizacja gospodarstw rolnych” (obszar d) w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.

Działania wskazane w punktach od 2 do 4 nie dotyczyły wprost działalności pszczelarskiej. Beneficjentami pomocy mogli być rolnicy prowadzący działalność rolniczą w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej lub producenci rolni, a więc również pszczelarze. W przypadku ww. działań objętych Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013, dane o udzielonej pomocy wyłącznie

z tytułu prowadzenia działalności pszczelarskiej nie były gromadzone w systemie informatycznym wspierającym obsługę wniosków. Przykładowo, w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” objętego PROW 2007–2013 wnioskodawca we wniosku o przyznanie pomocy wskazywał jeden z 10 kierunków produkcji. Ostatni kierunek produkcji obejmował katalog otwarty, w postaci innych, nie sklasyfikowanych w punktach 1-9 kierunków produkcji. Pszczelarstwo mogło zawierać się w ramach „produkcji mieszanej” lub „innej”.

W zakresie wsparcia realizowanego w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 w ARiMR dotychczas nie został zrealizowany żaden projekt w ramach obszaru d.

Dodatkowo, w latach 2013–2016 Agencja miała możliwość stosowania dopłat do oprocentowania w ramach linii kredytowych oferowanych przez banki. Wsparcie to związane było m.in. z chowem i hodowlą pszczół, produkcją miodu i wosku pszczelego oraz pozostałych produktów pszczelich, a także na pomoc na pasieki powyżej 80 rodzin. Jednakże w tym okresie Agencja nie udzieliła dopłat do oprocentowania takich kredytów.

77 Dz. U. Nr 88, poz. 983, ze zm. 78 Dz. U. Nr 81, poz. 550, ze zm.


44

Krajowe Centrum Hodowli Zwierząt prowadziło ocenę wartości użytkowej i hodowlanej pszczół oraz publikowało wyniki tych ocen zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich79. Publikacje te corocznie przekazywane były Ministrowi RiRW. Zawierały informacje o miodności, rozwoju rodziny pszczelej, skłonności do rójki, zimnotrwałości oraz o sposobie zachowania pszczół wskazującym na ich łagodność lub złośliwość. Prowadzenie oceny wartości użytkowej i hodowlanej oraz prowadzenie ksiąg hodowlanych pszczół jest elementem wspierania sektora pszczelarstwa w Polsce w zakresie dotyczącym hodowli pszczół w ramach realizowanych przez hodowców programów hodowlanych.

Minister Środowiska wspierał działania służące ochronie owadów zapylających. W ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, którego operatorem jest Ministerstwo Środowiska z pomocą Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, realizowane były 2 projekty dotyczące wsparcia pszczelarstwa w Polsce. Łączna kwota ich dofinansowania wynosi 1.525.352 zł.

1. „Pszczoły proszą o pomoc – kampania na rzecz ochrony środowiska życia pszczół i innych owadów zapylających.” Projekt realizowany przez Fundację Ekologiczną Zielona Akcja nr 504/2014. Dotychczas wypłacona kwota wyniosła 293,5 tys. zł, co stanowi ok 68% kwoty dofinansowania 429,2 tys. zł. Zakres projektu obejmował: utworzenie ścieżek edukacyjnych – stref nektarodajnych – 10 szt.; zorganizowanie 5 konferencji; 4 cykle szkoleniowe (72 osoby); 20 warsztatów (362 osoby); 6 warsztatów (109 osób); 30 spotkań informacyjnych (393 osoby); opracowanie i druk plakatu, broszury, zakładek; budowę i obsługę strony internetowej i platformy e-learningowej; przygotowanie i wydanie 4 artykułów edukacyjnych. Dodatkowe informacje dotyczące projektu dostępne są na stronie: www.pszczoly.zielonaakcja.pl.

2. „Tradycyjne bartnictwo ratunkiem dzikich pszczół w lasach.” Projekt realizowany przez Nadleśnictwo Augustów nr 526/2014. Dotychczas wypłacona kwota wyniosła 671,1 tys. zł, co stanowi ok 61% kwoty dofinansowania 1,1 tys. zł. Zakres projektu obejmował wzrost świadomości społecznej na temat roli pszczół w ekosystemie oraz konieczności aktywnej ochrony rodzimych ras pszczół. Projekt realizowany był na terenie 4 nadleśnictw: Augustów, Browsk, Maskulińskie oraz Supraśl. Dotychczas przeszkolono 348.469 osób. Dodatkowe informacje dotyczące projektu dostępne są na stronie: http://tradycyjne-bartnictwo.pl.

W 2015 r., w ramach pilotażowego programu priorytetowego Edukacja ekologiczna cz. 2 „Wzmocnienie działań społeczności lokalnych na rzecz zrównoważonego rozwoju”, który polegał na realizacji drobnych, lokalnych, ekologicznych inicjatyw obywatelskich, koordynowanych przez pozarządowe organizacje ekologiczne, na 478 inicjatyw obywatelskich/działań lokalnych, realizowanych w ramach dofinansowania 24 umów, 34 inicjatywy były tematycznie związane z ochroną owadów zapylających. Wyżej wymienione działania polegały na zakupie i montażu kłód bartnych, stwarzających odpowiednie warunki do bytowania leśnych pszczół, zakupie kilku uli wykorzystywanych do rozwoju świadomości lokalnej społeczności o roli pszczół w środowisku przyrodniczym, oraz budowie hoteli/domków dla owadów zapylających w postaci konstrukcji wykonanych z materiałów naturalnych np. plecionki wiklinowej, stanowiących naturalne miejsce ich bytowania. Koszt jednego z ww. działań wahał się w granicach od 10 tys. zł. do 15 tys. zł.

79 Dz. U. Nr 133, poz. 921, ze zm.


45

W 2016 r. wybrano w ramach kolejnego naboru 13 nowych przedsięwzięć do dofinansowania, które w większości nie mają jeszcze zawartej umowy o dofinansowanie. W nowych projektach również pojawiają się pojedyncze inicjatywy poświęcone ochronie owadów zapylających.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w okresie od 1 stycznia 2013 r. do 30 września 2016 r., w ramach ogłaszanych i realizowanych konkursów nie dofinansowywał projektów dotyczących pszczelarstwa. Minister Środowiska, biorąc pod uwagę nasilający się problem znikania owadów zapylających w Polsce, stwierdził, że tematyka ta może być w przyszłości rozważana przy tworzeniu szczegółowych warunków konkursowych do przyszłych naborów konkursowych wniosków w ramach programu priorytetowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pn. Edukacja ekologiczna.

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska wydała jednorazowo folder „Chrońmy owady zapylające”.

Ośrodki Doradztwa Rolniczego realizowały wiele działań dotyczących wsparcia pszczelarstwa w Polsce. Były to m.in. konferencje, szkolenia, dla rolników, pszczelarzy dotyczące wsparcia rynku produktów pszczelich, metod wychowu matek pszczelich, problemów zdrowotnych pszczół, stosowania środków ochrony roślin. Ponadto ODR-y wydawały broszury i artykuły o tematyce pszczelarskiej, organizowały targi, pokazy, konsultacje, seminaria, prowadziły pasieki dydaktyczne. Tylko jeden – Lubuski ODR – z 16 ODR-ów nie realizował żadnych działań dotyczących wsparcia pszczelarstwa w Polsce przy czym województwo lubuskie należy do grupy województw o najmniejszej liczbie rodzin pszczelich i najmniejszym napszczeleniu.

Ocena wsparcia pszczelarstwa w Polsce przez Wojewódzkie Związki

Pszczelarskie i Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach

Pszczelarze stwierdzili80, że pomoc państwa dla sektora nie jest wystarczająca. Dotacja do zakupu sprzętu pszczelarskiego oraz leków spowodowała znaczny wzrost ich cen, co zniwelowało pomoc państwa skierowaną do pszczelarzy. Lek do zwalczania warrozy Apiwarol jedno opakowanie 25 tabletek kosztował: w 2005 r. ok. 20 zł, w 2010 r. 30,24 zł, w 2016 r. 51,19 zł. Ul styropianowy kosztował w 2005 r. 230 zł w 2010 r. 269 zł, w 2016 r. 332 zł. Miodarka 4-plastorowa, elektryczno – ręczna na ramkę wielkopolską kosztowała: w 2005 r. 1.790 zł, w 2010 r. 1.990 zł, a w 2016 r. 2.450 zł. W efekcie refundacji kosztów na zakup środków produkcji pasiecznej korzyści odnieśli producenci, hurtownicy ale także pszczelarze. Dzięki refundacji kosztów, gospodarstwa pasieczne nie odczuły podwyżek cen towarów w stopniu ograniczającym ich działalność. O powyższym świadczy dynamiczny rozwój niektórych firm w branży, które osiągnęły poziom światowy Finansowanie szkoleń dla pszczelarzy spowodowało podniesienie wiedzy praktycznej. Pszczelarze oczekują m.in. dopłat do pokarmu dla rodziny pszczelej, obowiązkowego rejestrowania każdej pasieki, w tym jednopniowej, dopłat do paliwa przy pasiekach wędrownych, monitorowania pożytków w celu przekazywania pszczelarzom informacji o miejscach i ilościach upraw miododajnych i mniej chemizowanych, poprzez możliwości handlu w Polsce wszystkimi lekami stosowanymi w UE; zakupu gruntów rolnych i leśnych pod pasieki dla pszczelarzy, odpłatnego udostępniania pszczelarzom gruntu należącego do gmin lub Skarbu Państwa. Pszczelarze oczekują także dofinansowania m.in. do: fachowej literatury i prasy, większej liczby szkoleń, sprzętu pszczelarskiego zgodnie z indywidualnymi potrzebami pszczelarzy, wprowadzenia

80 W oświadczeniach złożonych przez pszczelarzy na podstawie art. 41 ustawy o NIK podczas oględzin zakupionego

sprzętu pszczelarskiego ze środków KPWP.


46

obowiązkowych badań na obecność zgnilca amerykańskiego, zwiększenia skuteczności działań służb weterynaryjnych w celu zwalczania chorób pszczół poprzez przeznaczenie dodatkowych środków finansowych na kontrolę pasiek, które nie są zgłoszone do powiatowego lekarza weterynarii.

Zdaniem pszczelarzy niewystarczające są działania państwa zmierzające do rozwiązania takich problemów jak: nasilające się występowanie chorób pszczół, a tym samym brak nowych skutecznych leków, niekontrolowany import i reprodukcja matek ras pszczół niedopuszczonych w Polsce do rozrodu, niewłaściwe stosowanie środków ochrony roślin. Niezależnie od wnoszonych uwag, wszyscy pszczelarze stwierdzili, że również przy braku pomocy z KPWP będą nadal prowadzili gospodarstwa pasieczne.

W ocenie Instytutu Ogrodnictwa, Krajowe Programy Wsparcia Pszczelarstwa korzystnie wpływają na stan i rozwój sektora pszczelarskiego w Polsce. Niemniej jednak poza KPWP istotną poprawę warunków branży pszczelarskiej można uzyskać przez m.in. stworzenie warunków zakupu lub dzierżawy ziemi rolnej przez pszczelarzy nieposiadających gospodarstwa rolnego, kontrolę i weryfikację wszystkich pasiek, wprowadzenie: obowiązkowej aktualizacji danych (co najmniej raz w roku), uregulowań prawnych dotyczących lokalizacji pasiek stacjonarnych i wędrownych, dopłat dla pszczelarzy za zapylanie tzw. usługę ekosystemową, włączenie roślin miododajnych do wykazu roślin uprawianych na gruntach przeznaczonych na cele ekosystemowe tzw. zazielenianie.

3.2.4. Nadzór nad realizacją programów wsparcia pszczelarstwa

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi prawidłowo sprawował nadzór nad wywiązywaniem się przez ARR, KCHZ i instytuty badawcze z zadań dotyczących sektora pszczelarstwa. Ze względu na specyfikę

wsparcia udzielanego przez ARiMR (jedynie 3 działania PROW nastawione są pośrednio na wsparcie pszczelarstwa), Minister RiRW nie sprawował wobec ARiMR nadzoru ukierunkowanego na sektor pszczelarstwa.

Nadzór nad Agencją Rynku Rolnego realizowany był przez Ministra RiRW, m.in. poprzez opiniowanie pod względem merytorycznym planu finansowego ARR, sprawozdania finansowego, a także poprzez działania doraźne, podejmowane po otrzymaniu informacji o ewentualnych nieprawidłowościach.

Ponadto, przedstawiciele Departamentu Rynków Rolnych MRiRW brali udział w pracach Komisji, dokonującej wyboru projektów w związku z realizacją mechanizmu WPR „Wsparcie rynku produktów pszczelich”, którą powołuje Prezes ARR.

Krajowe Centrum Hodowli Zwierząt przedkładało do MRiRW informacje z działalności za rok poprzedni, sprawozdanie z kontroli przeprowadzonych w roku poprzednim oraz sprawozdanie z prowadzenia ksiąg hodowlanych dla linii hodowlanych pszczół. Sprawozdania były każdorazowo analizowane w MRiRW,

przede wszystkim pod kątem zgodności działalności z przepisami prawa oraz zapewnienia ciągłości i prawidłowości realizacji zadań statutowych KCHZ.

Minister RiRW weryfikował i zatwierdzał rozliczenia okresowe umów pod względem rzeczowym

i finansowym z realizacji zadań zawartych w programach wieloletnich realizowanych przez Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach i Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy w Krakowie dotyczące wsparcia pszczelarstwa.


47

W ramach nadzoru nad Instytutem Ogrodnictwa w Skierniewicach, Instytutem Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowym Instytutem Badawczym w Puławach oraz Instytutem Ochrony Roślin – Państwowym Instytutem Badawczym w Poznaniu, realizującymi zadania dotyczące sektora pszczelarstwa wynikające z programów wieloletnich pn.: „Działania na rzecz poprawy konkurencyjności i innowacyjności sektora ogrodniczego z uwzględnieniem jakości i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowiska naturalnego”, „Wspieranie działań w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania rolniczej przestrzeni oraz kształtowania jakości surowców roślinnych na lata 2016–2020” oraz „Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska”, Minister RiRW dokonywał oceny wykonania tych zadań oraz prawidłowości wydatkowania środków finansowych poprzez weryfikację sprawozdań.

W 2016 r. MRiRW przeprowadziło kontrolę w Krajowym Centrum Hodowli Zwierząt w Warszawie w zakresie prawidłowości prowadzenia ksiąg hodowlanych oraz oceny wartości użytkowej i hodowlanej pszczół i zwierząt futerkowych za okres od 2015 r. do 10 czerwca 2016 r. W wyniku kontroli stwierdzono, że wpisy do ksiąg hodowlanych prowadzonych dla linii hodowlanych pszczół oraz ocena wartości użytkowej i hodowlanej pszczół były dokonywane rzetelnie, w sposób zgodny z przepisami obowiązującymi w tym zakresie i wewnętrznymi procedurami obowiązującymi w KCHZ. Wysokość i sposób uiszczania opłat za prowadzenie oceny wartości użytkowej pszczół były ustalane w sposób zgodny z przepisami i wewnętrznymi procedurami obowiązującymi w KCHZ. Minister RiRW zalecił Dyrektorowi KCHZ kontynuowanie dotychczasowych działań.

W okresie objętym kontrolą do MRiRW złożono 15 skarg dotyczących sektora pszczelarstwa, w tym rozpatrzono 13, a dwie skargi, stosownie do § 8 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków81, pozostawiono bez rozpatrzenia. Skargi dotyczyły m.in. wytrucia pszczół, ginięcia pszczół, kontroli oprysku pól z powodu masowej śmierci pszczół, pomocy w uzyskaniu pozwolenia na posadzenie nowych miododajnych drzew w miejsce wyciętych starych, w sprawie uprawnień samorządu terytorialnego w przypadku zatrucia pszczół środkami ochrony roślin, działalności Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Białymstoku i Poznaniu w związku z zatruciem pszczół, sprzedaży nieodpowiednio oznaczonych – co do terminu przydatności – leczniczych produktów weterynaryjnych dla pszczół, odmowy przyznania przez ARR wsparcia lub płatności w ramach mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich. Skargi będące w kompetencji Ministra RiRW zostały rozpatrzone rzetelnie.

W okresie 2013–2016 (III kwartały) przeprowadzono łącznie 628 kontroli technicznych w ramach mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich. Dotyczyły one wszystkich działań realizowanych w ramach mechanizmu. Podstawowymi kryteriami branymi przy typowaniu beneficjentów do kontroli były: wysokość kwoty refundacji, liczba kontroli danego beneficjenta w latach poprzednich oraz wnioski z tych kontroli. Kontrole dotyczyły działalności beneficjentów biorących udział w programie oraz prowadzonej przez nich księgowości. W działaniach: zakup leków do zwalczania warrozy, zakup pszczół, analizy jakości miodu, szkolenia w ramach każdej kontroli u podmiotu uprawnionego wykonywane były telefony do trzech wybranych losowo odbiorców końcowych w celu potwierdzenia zakresu jego udziału w danym działaniu.

81 Dz. U. Nr 5, poz. 46.


48

Przeprowadzane kontrole w większości przypadków potwierdzały prawidłową realizację zawartych

umów. W wielu raportach opisano drobne uchybienia techniczne w sporządzanej i przechowywanej

dokumentacji, które nie miały wpływu na wysokość kwoty refundacji. W ciągu czterech kontrolowanych

sezonów w jednym przypadku w sezonie 2012/2013 na podstawie raportu z kontroli odrzucono wniosek

o refundację na kwotę 7,4 tys. zł dotyczący zakupu leków do zwalczania warrozy.

Biuro Kontroli Wewnętrznej ARR w 2015 r. przeprowadziło kontrolę planową w Biurze Produktów

Zwierzęcych dotyczącą Wsparcia rynków produktów pszczelich w latach 2013/14. Ustalono, że

mechanizm był realizowany prawidłowo i nie wydano zaleceń pokontrolnych.

W badanym okresie, ARR nie realizowała zadań audytowych w zakresie mechanizmu Wsparcie rynku

produktów pszczelich.

Agencja, na podstawie otrzymanych z MRiRW protokołów kontroli ex-post przeprowadzonych przez

Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych dotyczących prawidłowości dokonanych

transakcji finansowanych z EFRG u beneficjentów, dokonywała ich analizy, a następnie podejmowała

działania w celu odzyskania od beneficjentów nienależnie wydatkowanych środków.

W trakcie kontroli ex-post przeprowadzonych w 2015 r. przez Wojewódzki Inspektorat Jakości

Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Opolu, dotyczącej umów zawartych w latach 2012/13,

stwierdzono dwa przypadki wypłaty zawyżonej refundacji dla Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy

w Opolu (WZP w Opolu) w kwotach: 7,1 tys. zł w ramach umowy na zakup pszczół oraz 1,9 tys. zł

w ramach umowy na zakup leków do zwalczania warrozy. Po wezwaniu przez Agencję WZP w Opolu

do zwrotu nienależnie wypłaconej refundacji, beneficjent wpłacił żądaną kwotę na rachunek Agencji.

Inspektorzy Wojewódzkiego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Kielcach

ustalili nieprawidłowość finansową w wysokości 0,3 tys. zł podczas realizacji umowy na zakup

leków do zwalczania warrozy przez Świętokrzyski Związek Pszczelarzy. W przypadku tej kwoty,

tj. nie przekraczającej 100 euro, na podstawie art. 13 ust. 3a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji

Rynku Rolnego odstąpiono od jej odzyskania.

Powyższe nieprawidłowości zostały zaewidencjonowane w prowadzonym przez ARR Elektronicznym

Rejestrze Nieprawidłowości.

W okresie objętym kontrolą, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej przeprowadził w ARR cztery

audyty w zakresie gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej oraz

niepodlegającymi zwrotowi środkami pochodzącymi z innych źródeł zagranicznych, w tym certyfikację

i wydawanie deklaracji zamknięcia rachunków EFRG Agencji za lata finansowe kończące się

15 października 2013 r., 2014 r. i w 2015 r. (audyt dotyczący 2016 r. w trakcie realizacji). Czynności

audytowe w każdym z powyższych okresów obejmowały również mechanizm Wsparcie rynku

produktów pszczelich. W wyniku przeprowadzonych audytów nie stwierdzono nieprawidłowości oraz nie

wydano rekomendacji w tym zakresie.

W badanym okresie do ARR nie wpłynęły skargi i wnioski na obsługę i realizację Krajowego Programu

Wsparcia Pszczelarstwa.


49

Kontrolowane przez NIK związki pszczelarskie, będące podmiotami uprawnionymi w procesie wsparcia pszczelarzy, zawierały w poszczególnych sezonach (2012/2013-2015/2016) umowy z Agencją Rynku Rolnego na realizację projektów w ramach WPR „Wsparcie rynku produktów pszczelich”. W umowach tych zobowiązywały się, że odbiorcy końcowi uczestnicząc w procesie wsparcia wywiążą się z obowiązków wynikających z umów. W przypadku gdyby odbiorcy końcowi nie wywiązali się z podjętych zobowiązań, związki poniosą z tego tytułu wyłączną odpowiedzialność wobec Agencji Rynku Rolnego. Związki zawierały z beneficjentami końcowymi umowy, w których zobowiązywały ich m.in. do: dokonania płatności za zakupiony sprzęt w formie przelewu bankowego lub przekazu pocztowego, dostarczenia dokumentów potwierdzających zakup i odbiór sprzętu pszczelarskiego, zakupionego ze środków wsparcia, posiadania i utrzymywania zakupionego sprzętu w należytym stanie technicznym co najmniej przez 5 lat od zakończenia roku, w którym go kupił, poddania się wszelkim kontrolom dotyczącym zawartej umowy przez: ARR organy Komisji Europejskiej oraz Podmiot uprawniony (Związek).

Z czterech skontrolowanych Wojewódzkich Związków tylko Wojewódzki Związek Pszczelarzy w Rzeszowie przeprowadził 5 kontroli u beneficjentów korzystających z KPWP na dofinansowanie sprzętu pszczelarskiego na łączną kwotę 5,9 tys. zł. We wszystkich przypadkach Zarząd Związku stwierdził, że sprzęt znajdował się w posiadaniu kontrolowanego i był w należytym stanie technicznym zgodnym z fakturą zakupu, został oznaczony napisem „ARR-Rok zakupu”, przechowywano dokumentację finansową na zakup tego sprzętu.

Uczestnicząc w procesie pomocy udzielanej poszczególnym pszczelarzom w ramach Krajowego Programu Wsparcia Pszczelarstwa pozostałe związki nie przeprowadzały bezpośredniej kontroli u beneficjentów końcowych, gdyż zgodnie z podpisanymi umowami z ARR nie mają takiego obowiązku. Ponadto, na koszty prowadzenia kontroli (np. związanymi z wyjazdami do pasiek) nie były przewidziane żadne środki z KPWP.

Związki nie posiadają rozbudowanej struktury organizacyjnej82 i przeprowadzanie kontroli bezpośrednich u beneficjentów jest utrudnione. Związki realizowały kontrolę poprzez inne formy – jak m.in. kontrolę dokumentów tj. faktury zakupu, protokoły przekazań, list i pokwitowań odbioru, dowody zapłaty oraz poprzez informacje przekazywane przez Prezesów Kół. Wymienioną formę nadzoru uznano za wystarczającą.

Oprócz kontroli przeprowadzanych przez ARR, dotyczących realizacji KPWP, kontrolę w związkach przeprowadzały też: Wojewódzkie Inspektoraty Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych i w jednym przypadku – w Wojewódzkim Związku Pszczelarzy w Rzeszowie – Urząd Kontroli Skarbowej w Rzeszowie. Kontrole te nie wykazały nieprawidłowości.

82 Na przykład Wojewódzki Związek Pszczelarzy w Lublinie do realizacji celów statutowych zatrudnia księgową (½ etatu),

dyrektora biura (3/5 etatu), sekretarkę – pracownika biurowego (cały etat). Członkowie Zarządu i pozostałych statutowych organów Związku nie są zatrudnieni na etacie, pracują społecznie (bez pobierania wynagrodzenia za pracę).

Informacje dodatkowe

50

4. Informacje dodatkowe

4.1. Przygotowanie kontroli

Kontrola została poprzedzona analizą stanu prawnego oraz analizą dostępnych dokumentów, w tym

interpelacji poselskich, artykułów prasowych, audycji radiowych, informacji ze stron internetowych

branży pszczelarskiej, informacji uzyskanych podczas obrad Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi

w dniu 6 lipca 2016 r. i panelu ekspertów, który odbył się w Najwyższej Izbie Kontroli w dniu 9 czerwca 2016 r.

Przyjęto założenie, że badania kontrolne będą polegały głównie na analizie dokumentacji kontrolowanych

jednostek, w tym dotyczącej realizowanych zadań z zakresu wsparcia pszczelarstwa w Polsce oraz

realizacji Krajowego Programu Wsparcia Pszczelarstwa na lata 2013–2016.

Organizacje pszczelarskie wybrano do kontroli w sposób celowy. Wytypowano te, które otrzymały

najwyższe środki z KPWP z województw o największej liczbie rodzin pszczelich.

4.2. Postępowanie kontrolne i działania podjęte po zakończeniu kontroli

Kontrolę przeprowadzono w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w Centrali Agencji Rynku Rolnego

w Warszawie oraz w pięciu wybranych organizacjach pszczelarskich w województwach: lubelskim,

podkarpackim, warmińsko–mazurskim, małopolskim, wielkopolskim. Do wszystkich siedmiu

skontrolowanych jednostek zostały wysłane wystąpienia pokontrolne, w których NIK dokonała oceny

kontrolowanej działalności.

W trybie art. 29 ust. 1 pkt 2 lit. f ustawy o NIK zasięgnięto informacji od Prezesa Agencji

Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt, Ministra Środowiska,

Instytutu Ogrodnictwa, 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego na temat realizacji zadań dotyczących

wsparcia pszczelarstwa w Polsce.

W oświadczeniach złożonych przez pszczelarzy na podstawie art. 41 ustawy o NIK podczas oględzin

zakupionego sprzętu pszczelarskiego ze środków KPWP pszczelarze pozytywnie wypowiadali się

o udzielanej pomocy ze środków KPWP, jednocześnie chcieliby aby wprowadzić m.in.: dopłaty do

rodzin pszczelich obejmujące pokarm i węzę, obowiązkowe rejestrowanie każdej pasieki, w tym

jednopniowej, zwiększenie liczby szkoleń, gdyż brak wiedzy w tej dziedzinie jest zagrożeniem dla

innych gospodarstw pasiecznych, monitorowanie pożytków w celu przekazywania pszczelarzom

informacji o miejscach i ilościach upraw miododajnych i mniej chemizowanych, dopłaty do paliwa przy

pasiekach wędrownych, poprzez rejestrację, możliwość handlu w Polsce wszystkimi lekami

stosowanymi w UE, objąć pszczelarzy niebędących rolnikami możliwością zakupu gruntów rolnych

i leśnych pod pasieki, odpłatnie udostępniać pszczelarzom grunty należące do gmin lub Skarbu

Państwa. Niezależnie od wnoszonych uwag pszczelarze stwierdzili, że również przy braku pomocy

z KPWP nadal będą prowadzić gospodarstwa pasieczne.

Wystąpienia pokontrolne skierowano do kierowników wszystkich siedmiu skontrolowanych jednostek.

Do wystąpień pokontrolnych nie złożono zastrzeżeń.

Informacje dodatkowe

51

W trakcie niniejszej kontroli NIK z inicjatywy Prezesa Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy (WZP)

w Krakowie i Małopolskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii w Krakowie odbyło się spotkanie

12 stycznia 2017 r., którego celem było wypracowanie wspólnych przedsięwzięć w zakresie

ograniczania strat pszczelich rodzin na terenie województwa małopolskiego. Prezes WZP w Krakowie

poinformował, że w Małopolsce straty pszczelich rodzin wynoszą rocznie średnio 15,8%, przy czym

w niektórych powiatach i latach sięgały nawet 50-60% stanów zazimowanych. Straty pszczół każdego

roku wynosiły w skali województwa około 20-50 tys. rodzin, natomiast w WZP Kraków 7-15 tys.

pszczelich rodzin. Jak podaje Prezydent Polskiego Związku Pszczelarzy83 w Polsce ginie rocznie około

230 tys. pszczelich rodzin. Na podkreślenie zasługuje fakt, że przedstawione wielkości są szacunkowe

i raczej zaniżone, gdyż nie wszyscy pszczelarze ujawniają swoje niepowodzenia. Weryfikacja danych

liczbowych jest niemożliwa bez wdrożenia monitoringu opartego na przeglądach pasiek. Wynikiem

realizacji postanowień porozumienia Prezesa Wojewódzkiego Związku Pszczelarskiego w Krakowie

i Małopolskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii z 12 stycznia 2017 r. było m.in.:

− powołanie 33 kandydatów na Inspektorów pszczelarstwa – doradców w zakresie zwalczania

chorób, zatruć pszczół i gospodarki pasiecznej i ich przeszkolenie we współpracy ze służbą

weterynaryjną,

− opracowanie uchwały i programu działania WZP w Krakowie na lata 2017–2020 mającego na celu

przeciwdziałanie stratom pszczelim w gospodarstwach pasiecznych zrzeszonych w WZP

w Krakowie,

− opracowanie i przekazanie posłowi na Sejm RP Edwardowi Siarka postulatów zgłaszanych

najczęściej przez pszczelarzy dotyczących w szczególności:

• zmiany koncepcji realizowanych programów pomocowych na „wsparcie rozwoju pszczelarstwa”,

a nie jak dotychczas „rynku produktów pszczelich”,

• zastąpienia dotychczasowych „kierunków wsparcia” wprowadzeniem dopłat bezpośrednich do

pszczelej rodziny albo ograniczenia wsparcia do częściowej refundacji kosztów zakupu paszy

na podkarmianie zimowe,

• wprowadzenia obowiązku nadzoru weterynaryjnego nad przemieszczaniem pasiek,

• ustanowienia oraz prawnego umocowania pomocników lekarzy weterynarii ds. pszczelarstwa

m.in. do przeprowadzania okresowych, rutynowych przeglądów epizootycznych pasiek.

83 Informacja zamieszczona w czasopiśmie Pszczelarz Polski nr 10/2016, str. 8.

Załączniki

52

5. Załączniki

Załącznik 1. Charakterystyka stanu prawnego dotyczącego kontrolowanej działalności

W Polsce nie ma odrębnej ustawy regulującej działalność pszczelarską. Podstawowymi aktami prawnym regulującym działalność pszczelarską w Polsce jest ustawa o Inspekcji Weterynaryjnej z dnia 29 stycznia 2004 r.84 oraz ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych85 zwana dalej ustawą o oozz. Zgodnie z art. 15 ust. 1,2 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej oraz art. 5, ust. 1 pkt 2 i art. 7 ustawy o oozz pszczelarz ma obowiązek zgłoszenia właściwemu powiatowemu lekarzowi weterynarii faktu założenia pasieki (co najmniej 30 dni przed rozpoczęciem działalności) jak również zaprzestania hodowli pszczół (w terminie 7 dni). Zgłoszenie pasieki do rejestru prowadzonego przez powiatowego lekarza weterynarii skutkuje nadaniem jej weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego (art. 5 ust. 9 ustawy o oozz). Zgłoszone gospodarstwo powinno spełniać szczegółowe warunki weterynaryjne związane z produkcją i wprowadzaniem na rynek zwierząt, czyli rojów oraz produktów spożywczych pochodzenia pszczelego (art.4 ustawy o oozz).

Pszczelarze wprowadzający na rynek produkty spożywcze wyprodukowane we własnej pasiece, podlegają nadzorowi inspekcji weterynaryjnej w zakresie jakości zdrowotnej produktów i środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego. Sprzedaż bezpośrednia produktów pszczelich zobowiązuje pszczelarza do zgłoszenia do powiatowego lekarza weterynarii pasieki w celu wpisania jej do rejestru zakładów prowadzących działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej. Po zgłoszeniu sprzedaży bezpośredniej następuje nadanie pasiece weterynaryjnego numery identyfikacyjnego. Taka sprzedaż może być dokonywana przez pszczelarza w punkcie sprzedaży urządzonym na terenie jego gospodarstwa lub ze środka transportu, na targowiskach, a także w innych punktach sprzedaży detalicznej. Istnieje możliwość posiadania dowolnej liczby pni i nie rejestrowania pasieki w powiatowym inspektoracie weterynarii, ale tylko w przypadku, gdy produkty pszczele i same pszczoły nie będą wprowadzane na rynek, a jedynie będą wykorzystywane na własne potrzeby pszczelarza.

Na podstawie przepisów ww. ustawy obowiązkowi zgłaszania i zwalczania z urzędu podlega choroba pszczół nazywana zgnilcem amerykańskim, zaś obowiązkowi rejestracji – zgnilec europejski, warroza, choroba roztoczowa pszczół, mały chrząszcz ulowy i roztocze Tropilaelaps (por. zał. Nr 3 do ustawy o oozz). Leczenie chorych rodzin pszczelich, musi być prowadzone pod nadzorem lekarza weterynarii. Pszczelarz jest zobowiązany do prowadzenia książki leczenia pszczół. (art. 53 ustawy o oozz.)

Coraz trudniejsze warunki środowiska, w którym żyją pszczoły, zobowiązują każdego pszczelarza do szczególnej dbałości o trwałe utrzymywanie zdrowotności pszczół w pasiece. Zasady zwalczania chorób zakaźnych regulują:

− ustawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt z dnia 11 marca 2004 r.,

− rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie zwalczania zgnilca amerykańskiego pszczół z dnia 14 września 2005 r.86,

84 Dz. U. z 2016 r. poz. 1077, ze zm. 85 Dz. U. z 2014 r. poz.1539, ze zm. 86 Dz. U. 2016 r. poz. 1123.

Załączniki

53

− rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminów przekazywania informacji o występowaniu chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych, a także związanej z nimi oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe87,

− rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 stycznia 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu chorób zakaźnych zwierząt podlegających notyfikacji w Unii Europejskiej oraz zakresu, sposobu i terminów przekazywania informacji o tych chorobach88,

− rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 listopada 2008 r. w sprawie wykazu chorób zakaźnych zwierząt, dla których sporządza się plany gotowości ich zwalczania89,

− zgodnie z art. 51 ustawy o oozz organy Inspekcji Weterynaryjnej prowadzą system zbierania, przechowywania, analizowania, przetwarzania danych i przekazywania informacji dotyczących występowania chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania i obowiązkowi rejestracji. Do chorób podlegających obowiązkowi zwalczania należy zgnilec amerykański pszczół. Do chorób i pasożytów podlegających obowiązkowi rejestracji należy: zgnilec europejski pszczół, warroza, choroba roztoczowa, mały chrząszcz ulowy, roztocze Tropilaelaps.

Ponadto zgodnie z art. 57 ww. ustawy, Główny Lekarz Weterynarii opracowuje m.in. programy zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, w tym chorób pszczół. Decyzję o konieczności opracowania takich programów Główny Lekarz Weterynarii podejmuje kierując się sytuacją epizootyczną lub epidemiczną kraju oraz obowiązującymi w tym zakresie przepisami Unii Europejskiej.

Sprawy z zakresu hodowli oraz zachowania zasobów genetycznych, oceny wartości użytkowej i hodowlanej nadzoru nad hodowlą i rozrodem pszczół, prowadzenia ksiąg hodowlanych i rejestrów reguluje ustawa o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich z 29 czerwca 2007 r.90 Ustawa precyzuje także jakie warunki powinny być spełnione przy sztucznym unasiennianiu matek pszczelich, prowadzeniu trutowisk oraz kontrolę sposobu wykorzystania środków pochodzących z dotacji budżetowych przyznanych podmiotom realizującym zadania w zakresie postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej. Kierunki dotowania, szczegółowy sposób i tryb udzielania oraz rozliczania dotacji przeznaczonych na dofinansowanie zadań na rzecz rolnictwa określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 18 maja 2010 r. w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa91.

Stosowanie na dużą skalę chemicznych środków ochrony roślin powoduje zatrucia pszczół, a w konsekwencji ich wymieranie. Dla ochrony zapylaczy istotne znaczenie ma przestrzeganie przez stosujących środki ochrony roślin zasad dobrej praktyki ochrony roślin oraz integrowanej ochrony roślin. Obowiązek stosowania przez użytkowników środków ochrony roślin, zasad dobrej praktyki ochrony roślin oraz ogólnych zasad integrowanej ochrony roślin wynika bezpośrednio z art. 55 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczącego wprowadzenia do obrotu środków ochrony roślin i uchylającym dyrektywę Rady 79/117/WE i 91/414/EWG92 i ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin93 zwanej dalej ustawą o śor. 87 Dz. U. Nr 242, poz. 2045. 88 Dz. U. Nr 23, poz. 139. 89 Dz. U. z 2015 r. poz. 440. 90 Dz. U. Nr 133, poz. 921, ze zm. 91 Dz. U. z 2015 r. poz. 1170, ze zm. 92 Dz. Urz. UE L 309 z 24.11.2009, str. 1, ze zm. 93 Dz. U. z 2017 r. poz. 50.

Załączniki

54

Zgodnie z ww. przepisami można stosować wyłącznie środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu oraz zgodnie z etykietą – instrukcją stosowania, ściśle z podanymi w niej zaleceniami oraz w taki sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt lub środowiska. Na etapie rejestracji poszczególnych środków ochrony roślin dokonywana jest każdorazowo ocena ryzyka dla owadów zapylających, w tym na etykietach zamieszczane są, o ile to konieczne, standardowe zwroty określające szczególne środki ostrożności.

Zgodnie z art. 31 ust.4 ww. rozporządzenia, do treści etykiety środka ochrony roślin wprowadzany jest zapis „Przed zastosowaniem środka należy poinformować o tym fakcie wszystkie zainteresowane strony, które mogą być narażone na znoszenie cieczy roboczej i które zwróciły się o taką informację”. Zapis ten służy ograniczeniu negatywnego wpływu stosowanych środków ochrony roślin na zdrowie ludzi i zwierząt, w tym na owady zapylające. Obowiązek stosowania środków ochrony roślin z uwzględnieniem integrowanej ochrony roślin przez użytkowników profesjonalnych wynika również z przepisów art. 35 ust. 3 pkt 1 ustawy o śor, natomiast przepisy art. 35 ust. 3 pkt 2 tej ustawy nakładają obowiązek dokumentowania spełnienia wymagań w tym zakresie.

Rozporządzenie Ministra RiRW z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin94 określa katalog wymagań integrowanej ochrony roślin. Jednym z tych wymagań jest ochrona organizmów pożytecznych oraz stwarzanie warunków sprzyjających ich występowaniu, w szczególności dotyczy to owadów zapylających i naturalnych wrogów organizmów szkodliwych.

Ponadto art. 73 ustawy o śor nakłada na urząd obsługujący ministra właściwego do spraw rolnictwa obowiązek gromadzenia informacji o zatruciach pszczół środkami ochrony roślin.

Ochrona zapylaczy jest też elementem obligatoryjnych szkoleń dla osób stosujących środki ochrony roślin. Programy szkoleń określa rozporządzenie Ministra RiRW z dnia 8 maja 2013 r. w sprawie szkoleń w zakresie środków ochrony roślin95. W związku z art. 40 ust. 1 ustawy o śor, Minister RiRW w rozporządzeniu z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie warunków stosowania środków ochrony roślin96 określił wymogi stosowania środków ochrony roślin. Zgodnie z § 2 ust. 1pkt 1 rozporządzenia miejsce stosowania środka ochrony roślin powinno być oddalone o co najmniej 20 m od pasiek.

Zmiana ustawy o środkach ochrony roślin97 przywraca możliwość obrotu i stosowania środka ochrony roślin po upływie terminu jego ważności przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli wyniki badań trwałości tego środka ochrony roślin, przeprowadzone przez laboratorium posiadające certyfikat Dobrej Praktyki Laboratoryjnej potwierdzą jego przydatność do zastosowania zgodnie z przeznaczeniem. Wprowadzone zmiany regulują między innymi kwestię badania przeterminowanych środków ochrony roślin (art. 23 i art. 24).

W Polsce nie ma odrębnych przepisów prawnych regulujących lokalizację oraz odległości umieszczania pasiek od granic sąsiadów. Istnieje jedynie „prawo zwyczajowe”98. Według tego prawa pasieka powinna być ustawiona w odległości 10 m od granicy sąsiada, drogi. Jeżeli tego warunku nie można spełnić, to wzdłuż całej posesji pszczelarza trzeba postawić szczelny płot lub posadzić żywopłot wysokości 3 m.

94 Dz. U. poz. 505. 95 Dz. U. poz. 554. 96 Dz. U. poz. 516. 97 Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o środkach ochrony roślin (Dz. U. poz. 39) wprowadza zmiany do

ustawy z dnia 8 marca 2013 r. ośrodkach ochrony roślin Dz. U. poz. 455 oraz z 2014 r. poz. 822 i 827. 98 Normy prawne trwale i jednolicie wykonywane w przekonaniu, że są obowiązującym prawem.

Załączniki

55

Zasady korzystania z własności, bez naruszania dobra sąsiadów, określają przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.99, Kodeks cywilny zwanej dalej k.c. Każdy właściciel nieruchomości ma prawo użytkować przedmiot swojej własności, czyli też może umiejscowić na posiadanym terenie pasiekę.

Jednocześnie art. 144 k.c. ogranicza możliwości wykonywania prawa własności przez właściciela nieruchomości. Właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.

Posiadający sąsiednią nieruchomość ma prawo żądać zaniechania takiego działania oraz przywrócenia stanu nieprzekraczającego przeciętnej miary. W przypadkach ewidentnego przeszkadzania pszczół w użytkowaniu nieruchomości sąsiednich, ich właściciele mogą wystąpić na drogę sądową powołując się na art. 222 § 2 k.c. Zgodnie z tym artykułem właścicielowi nieruchomości przysługuje roszczenie o zaprzestanie naruszeń, na przykład poprzez zmienienie lokalizacji pasieki lub przywrócenie stanu niekolidującego z obowiązującymi przepisami. Własność roju reguluje art. 182 k.c.

Wskazane wyżej przepisy k.c odnoszą się także do pasiek wędrownych. Dla tego typu pasiek istnieją dodatkowe obostrzenia dotyczące ich lokalizacji wprowadzone ustawą o ozz. Przepisy ww. ustawy (art.44) dopuszczają nakazanie, lub zakazanie przewożenia pasieki z i na obszary zapowietrzone, zagrożone oraz buforowe, w sytuacji gdy powiatowy lekarz weterynarii w formie decyzji wyda nakaz lub zakaz dotyczący danego obszaru ze względu na wystąpienie choroby podlegającej obowiązkowi zwalczania (zgnilec amerykański).

Pasiekę wędrowną można umieścić na obszarze leśnym. Taka lokalizacja jest ograniczona normami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony i zbioru płodów runa leśnego oraz zasad lokalizowania pasiek na obszarach leśnych100. Zgodnie z art. 6 ww. rozporządzenia pasieka może zostać umiejscowiona na obszarze leśnym nieobjętym zakazem wstępu, ani niebędącym miejscem masowego wypoczynku i rekreacji ludzi. Nie wolno usytuować pasieki w lesie, na terenie którego przeprowadzane mają być prace, czy też zabiegi gospodarcze i ochronne. Ponadto rozmieszczenie pasieki na obszarze leśnym, nie może wiązać się ze stwarzaniem i utrzymywaniem do niej specjalnych dróg dojazdowych.

Wskazówki dotyczące lokalizacji pasiek zawarte są także w Kodeksie dobrej praktyki produkcyjnej w pszczelarstwie, opracowanym we wrześniu 2011 r. przez Polski Związek Pszczelarski101. Zgodnie z ww. kodeksem obszar pasieczyska powinien być oznaczony (ogrodzony), zaś przy każdym wejściu powinna znajdować się tablica z napisem „Uwaga – pszczoły! Osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony”. Ze względu na narażenie ludzi i zwierząt na pożądlenie przez pszczoły ustawienie uli winno służyć ograniczeniu takiego zagrożenia.

Ponieważ właściciel zwierząt odpowiada za szkody spowodowane lub wyrządzone przez jego zwierzęta, celowe jest, aby:

− ule z pszczołami były ustawione co najmniej 10 m od uczęszczanej drogi publicznej, budynków mieszkalnych, inwentarskich i gospodarczych, a także podwórza oraz ogrodu, natomiast 50 m od autostrad i dróg szybkiego ruchu;

99 Dz. U. z 2017 r. poz. 459, ze zm. 100 Dz. U. z 1999 r. Nr 6, poz. 42, ze zm. 101 Niepublikowane.

Załączniki

56

− ule z pszczołami ustawione w odległości 3-10 m od wskazanego wcześniej otoczenia (nie dotyczy autostrad i dróg szybkiego ruchu) były oddzielone stałą przeszkodą (parkan, mur, krzewy) o wysokości co najmniej 3 m, która spowoduje wznoszenie się wylatujących i powracających do ula pszczół nad pobliskim terenem;

− w razie szczególnej konfiguracji terenu zastosować dodatkowe rozwiązania zabezpieczające otoczenie przed zwiększonym zagrożeniem;

− od szkół, przychodni, domów opieki i tym podobnych obiektów użyteczności publicznej należy zachować bezpieczną odległość, nie mniejszą niż 150 m;

− na obszarach o dużej gęstości zaludnienia należy użytkować pogłowie pszczół charakteryzujących się obniżoną agresywnością wobec otoczenia, czyli łagodnych;

− należy ubezpieczyć się od odpowiedzialności cywilnej pszczelarzy w ramach swojej organizacji pszczelarskiej, która negocjuje z ubezpieczycielami szczegółowe warunki ubezpieczenia grupowego i wybiera najkorzystniejszą ofertę.

Lokalizując pasiekę należy też mieć na uwadze lokalne zarządzenia. Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach102 do obowiązkowych zadań gminy należy utrzymanie czystości i porządku w gminie. W myśl art. 4 ust. 1 tej ustawy rada gminy po zasięgnięciu opinii państwowego terenowego inspektora sanitarnego uchwala regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, który jest aktem prawa miejscowego. Zgodnie z art. 4 ust. 2 pkt 7 ww. ustawy regulamin określa wymagania utrzymywania zwierząt gospodarskich (m.in. pszczół) na terenach wyłączonych z produkcji rolniczej, w tym także zakazu ich utrzymania na określonych obszarach lub w poszczególnych nieruchomościach.

Od 28 stycznia 2013 r. w Polsce obowiązują również akty prawne regulujące sprawy zakazu uprawy odmian roślin zmodyfikowanych genetycznie stanowiących zagrożenie dla zdrowia pszczół: ustawa o nasiennictwie z dnia 9 listopada 2012 r.103 oraz wydane na podstawie art. 104 ust. 9 tej ustawy, dwa rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 2013 r.: w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego ziemniaka odmiany Amflora104 i w sprawie zakazu stosowania materiału siewnego odmian kukurydzy MON 810105.

Jedną z przyczyn masowego ginięcia pszczół jest stosowanie pestycydów z grupy neonikotynoidów. Dnia 24 maja 2013 r. ukazało się rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 485/2013 zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do warunków zatwierdzania substancji czynnych: klotianidyna, tiametoksam i imidachlopryd oraz zabraniające stosowania i sprzedaży nasion zaprawionych środkami ochrony roślin zawierającymi te substancje czynne106. Zgodnie z jego treścią aktualnie obowiązuje m.in:

− stosowanie ww. substancji wyłącznie przez użytkowników profesjonalnych,

− zakaz zaprawiania i stosowania doglebowego, np. w przypadku upraw atrakcyjnych dla pszczół (kukurydza, rzepak),

102 Dz. U. z 2016 r. poz. 250 jt. 103 Dz. U. z 2017 r. poz. 633. 104 Dz. U. poz. 27. 105 Dz. U. poz. 39. 106 Dz. Urz. UE 2013.139.12.

Załączniki

57

− zakaz stosowania dolistnego w odniesieniu do upraw atrakcyjnych dla pszczół (kukurydza, rzepak) oraz zbóż, z wyjątkiem stosowania w szklarniach oraz z wyjątkiem stosowania po okresie kwitnienia;

− od 1 grudnia 2013 r. zakaz stosowania i wprowadzania do obrotu nasion zaprawionych przy użyciu środków ochrony roślin zawierających wymienione substancje aktywne. Okres na wyprzedanie zapasów zaprawionych nasion to 30 listopada 2013 r.

W ostatnich latach zauważa się niepokojące tendencje do nagminnego usuwania drzew z poboczy dróg, terenów inwestycyjnych, a nawet z terenów zieleni miejskiej i gruntów rolnych. Przyczynia się to do zmniejszenia bazy pożytkowej dla pszczół. 28 sierpnia 2015 r. weszły w życie zmiany ustawy o ochronie przyrody107 dotyczące usuwania drzew i krzewów. Uchylony został art. 82 ust.1a ww. ustawy, zgodnie z którym zabiegi w obrębie korony drzewa na terenach zieleni lub zadrzewienia mogą obejmować wyłącznie: usuwanie gałęzi obumarłych, nadłamanych lub wchodzących w kolizję z obiektami budowlanymi lub urządzeniami technicznymi; kształtowanie korony drzewa, którego wiek nie przekracza 10 lat oraz utrzymywanie formowanego kształtu korony drzew108.

Przepisy prawne dotyczące programów wsparcia pszczelarstwa regulują przede wszystkim:

− ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych109, zwana dalej ustawą o ARR;

− rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 ustanawia wsparcie skierowane do branży pszczelarskiej wprowadzając trzyletnie programy pszczelarskie110, zwane dalej rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013. Określa ono m.in. środki, jakie można włączyć do tychże programów, umożliwia państwom członkowskim (PCz) przyznawanie płatności krajowych na rzecz ochrony pasiek lub w ramach programów rozwoju gospodarczego;

− rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/1366 z dnia 11 maja 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 w odniesieniu do pomocy w sektorze pszczelarskim111, które zobowiązuje PCz do posiadania wiarygodnej metody określania liczby uli gotowych do zimowania, określa wkład finansowy UE w programy pszczelarskie, termin operacyjny kursu wymiany, reguluje też kwestie unikania podwójnego finansowania, corocznego zgłaszania liczby uli;

− rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/1368 z dnia 6 sierpnia 2015 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 w odniesieniu do pomocy w sektorze pszczelarskim112. Reguluje ono zasady konstrukcji programów pszczelarskich, ich zgłaszanie, zatwierdzanie i zmiany, kwalifikowalność wydatków i płatności, kontrole, nienależne płatności oraz kary, a także sprawozdawczość i publikację danych.

107 Dz. U. z 2016 r. poz.2134. 108 Przepis art. 82 ust. 1a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody został uchylony przez art. 29 ustawy z dnia

25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych ustaw Dz. U. poz. 1045. 109 Dz. U. z 2016 r. poz. 401, ze zm. 110 Dz. Urz. UE L 347/671 z 20.12.2013. 111 Dz. Urz. UE L 211/3 z 8.8.2015. 112 Dz. Urz. UE L 211/9 Z 8.8.2015.

Załączniki

58

Na podstawie art. 55 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 PCz mogą

opracować 3 letnie programy pszczelarskie. W Polsce opracowano takie programy na lata 2011–2013

oraz 2014–2016113.

Korzystanie z dofinansowania prowadzonego w sektorze pszczelarskim jest możliwe na podstawie

zatwierdzonego przez Komisję Europejską 3 letniego programu pszczelarskiego oraz decyzji KE

określającej budżet odrębny na każdy z trzech sezonów. Budżet programu realizowanego w latach

2010/11-2012/13 to 15 mln euro czyli 5 mln euro rocznie, w tym wkład unijny to ok. 2,5 mln euro

rocznie. Na podstawie decyzji wykonawczej z dnia 12.8.2013 r. w sprawie zatwierdzenia programów na

rzecz poprawy produkcji i wprowadzania do obrotu produktów pszczelarskich, przedłożonych przez

państwa członkowskie na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007, oraz podjęcia decyzji

o wkładzie finansowym Unii w te programy, Polsce przyznano 2.761.211 EUR na rok pszczelarski 2014,

2.761.724 EUR na rok pszczelarski 2015, 2.758.332 EUR na rok pszczelarski 2016114. Środków

niewykorzystanych w jednym roku, nie można przesunąć na rok następny.

Zgodnie z art. 16 ust.1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych

rynków rolnych, za opracowanie, konsultacje i przekazanie Komisji Europejskiej do zatwierdzenia

Krajowego Programu Wsparcia Pszczelarstwa (KPWP) odpowiedzialny jest Minister RiRW. Organem

właściwym do realizacji zadań określonych w KPWP jest Prezes ARR (art. 12 ust. 2 ustawy o Agencji

Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych115. Program finansowany jest w 50% z budżetu

UE i w 50% z budżetu krajowego. Ze środków KPWP można m.in. finansować: szkolenia, zakup leków

do zwalczania warrozy, przenoszenie uli na różne plantacje, w tym zakup lawet, które to umożliwiają,

nabywanie specjalistycznego sprzętu laboratoryjnego do analizy jakości miodów czy zakup pszczół.

Pieniądze trafiają do pszczelarzy w formie refundacji. Całkowicie zwracane są koszty organizacji

szkoleń i kursów oraz leczenia pszczół, w 60% zakup sprzętu pszczelarskiego oraz lawet do przewozu

uli. Zakup pszczół jest dofinansowywany w 70%. O dofinansowanie mogą starać się jedynie związki,

organizacje, stowarzyszenia i spółdzielnie pszczelarskie, grupy producenckie pszczelarzy, ale pieniądze

przeznaczane są dla indywidualnych pszczelarzy. Osoba taka musi mieć zarejestrowaną pasiekę

i dochód w odpowiedniej wysokości – ok. 5 tys. euro rocznie. Lawetę może nabyć osoba, która ma co

najmniej 30 uli. W przypadku wdrażania programów badawczych o środki mogą się starać także

jednostki badawczo-rozwojowe.

Każdego roku ARR publikuje zaproszenie do składania projektów na dany sezon pszczelarski, w którym

określa ostateczny termin składania projektów. Na stronie internetowej ARR dostępne są również

„Warunki udzielania refundacji (…)” oraz wszystkie formularze. Każdy podmiot może złożyć tylko jeden

projekt na każdy z realizowanych kierunków wsparcie. Każdy projekt powinien być złożony na

oddzielnym formularzu. Okres realizacji projektów powinien zakończyć się nie później niż 14 sierpnia

roku kończącego dany sezon. Przez zakończenie realizacji projektu rozumie się dzień złożenia do ARR

wniosku o refundację wraz z wymaganymi dokumentami. W przypadku przesłania ww. dokumentów

pocztą o terminie złożenia decyduje data stempla pocztowego.

113 Są one realizowane przez ARR w ramach mechanizmu „Wsparcie rynku produktów pszczelich”. 114 Bruksela, dnia 12.8.2013 C(2013)5126 final. 115 Dz. U. z 2016 r. poz. 401, ze zm.

Załączniki

59

Oceny złożonych projektów oraz przydziału kwoty refundacji dokonuje Komisja powołana przez Prezesa ARR złożona z przedstawicieli różnych komórek organizacyjnych ARR oraz przedstawicieli MRiRW, po wcześniejszej weryfikacji formalnej projektów przez pracowników Biura Interwencji ARR. W ciągu 60 dni od daty dokonania wyboru projektów zostają zawarte z podmiotami umowy na ich realizację. Podmiot zobowiązany jest m.in. do:

− prowadzenia odrębnej ewidencji projektu,

− posiadania pełnej dokumentacji źródłowej projektu,

− poddania się wszelkim kontrolom.

ARR kontroluje realizację projektu w siedzibie podmiotu uprawnionego, u podwykonawcy, w przypadku zlecenia realizacji projektu przez podmiot i w gospodarstwach pasiecznych. Kontrole odbywają się w trakcie realizacji projektu, a także po zakończeniu realizacji projektu, przed wypłatą refundacji. Liczba przeprowadzonych kontroli nie może być mniejsza niż 20% umów zawartych na dane działanie.

Możliwość otrzymania wsparcia w zakresie pszczelarstwa przewidziana jest również w Programach Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013116 oraz 2014–2020117.

W ramach PROW 2007–2013 wsparcie finansowe działalności pszczelarskiej było możliwe m.in. w ramach działań:

− Modernizacja gospodarstw rolnych. Podstawowym warunkiem ubiegania się o pomoc w ramach ww. działania jest posiadanie gospodarstwa rolnego o powierzchni co najmniej 1 ha użytków rolnych lub nieruchomości służącej do prowadzenia produkcji w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników (działem specjalnym jest pasieka powyżej 80 rodzin), przy czym wielkość ekonomiczna prowadzonego gospodarstwa powinna wynosić co najmniej 4 ESU. Szczegółowe przepisy dotyczące przyznawania pomocy w ramach ww. działania zostały określone w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 17 października 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania: Modernizacja gospodarstw rolnych objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013118;

− Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej i Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw. W ramach tych działań można uzyskać wsparcie na uruchomienie dodatkowej działalności pozarolniczej w zakresie przetwarzania miodu pszczelego, w tym wyrób miodów pitnych. Szczegółowe warunki dotyczące przyznawania wsparcia określone zostały w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 17 października 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania: Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013119 i w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 17 lipca 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania: Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013120;

116 Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 października 2007 r. w sprawie programu rozwoju obszarów

wiejskich na lata 2007–2013 (M.P. Nr 94, poz. 1035, ze zm.). 117 Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu

Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (Dz. U. poz. 349, ze zm.).

118 Dz. U. z 2016 r. poz.168, ze zm. 119 Dz. U. z 2014 r. poz. 475, ze zm. 120 Dz. U. z 2015 r. poz. 1885.

Załączniki

60

− Grupy producentów rolnych. Producenci rolni, zajmujący się chowem i hodowlą pszczół, produkcją

miodu (również z dodatkiem innych produktów pszczelich), wosku pszczelego, pyłku kwiatowego,

kitu pszczelego (propolisu), mleczka pszczelego i jadu pszczelego, mogą również ubiegać się

o preferencyjne kredyty na inwestycje w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji

rolnej. Szczegółowe warunki i zasady udzielania kredytów na realizację inwestycji w rolnictwie

i przetwórstwie produktów rolnych przez grupy producentów rolnych zostały określone

w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie realizacji niektórych zadań

Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa121.

PROW 2014–2020 przewiduje wsparcie finansowe działalności pszczelarskiej, m.in. w ramach działań:

„Modernizacja gospodarstw rolnych”, „Restrukturyzacja małych gospodarstw”, „Premie dla młodych

rolników” oraz „Inwestycje odtwarzające potencjał produkcji rolnej”.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.

w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju

Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005, na okres

programowania 2014–2020122 przewiduje wsparcie pszczelarstwa poprzez dalsze wspieranie tworzenia

i funkcjonowania grup producentów rolnych oraz uczestnictwa grup w systemach jakości produktów

rolnych i środków spożywczych.

Kolejną z form wsparcia pszczelarstwa w Polsce są dotacje ze środków budżetowych na wspieranie

postępu biologicznego w produkcji zwierzęcej, stosowane od przeszło dwudziestu lat. Dotacje te mają

na celu wsparcie zadań służących tworzeniu, wdrażaniu i upowszechnianiu postępu genetycznego

w hodowli zwierząt gospodarskich, w tym w hodowli pszczół. Działania te ukierunkowane są z jednej

strony na stworzenie odpowiednich warunków do produkcji elitarnego materiału hodowlanego,

a z drugiej na wspieranie oceny wartości użytkowej i hodowlanej, której wyniki pozwalają na

podejmowanie przez hodowców właściwych decyzji hodowlanych. W realizacji programów ochrony

zasobów genetycznych linii hodowlanych pszczół uczestniczą zarówno hodowcy utrzymujący stada

zachowawcze wiodące jak i stada zachowawcze współpracujące. Stada te realizują różne zadania

w zależności od programu hodowlanego, w tym niektóre z nich prowadzą wychów i produkcję matek

pszczelich.

Związki pszczelarzy działają jako rolnicze zrzeszenia branżowe na podstawie przepisów ustawy z dnia

8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników123. Zgodnie z art. 23 ust. 1 ww.

ustawy jest on dobrowolną niezależną i samorządną społeczno-zawodową organizacją, reprezentującą

prawa i interesy rolników indywidualnych specjalizujących się w określonej gałęzi produkcji roślinnej lub

zwierzęcej (tj. w tym przypadku pszczelarzy zrzeszonych w związku). Stosownie do art. 23 ust. 3

omawianej ustawy do członkostwa w rolniczym zrzeszeniu branżowym stosuje się odpowiednio

przepisy art. 15 ust. 3 i 4 tej ustawy. Przepisy te określają kto może być członkiem związku pszczelarzy

oraz stanowią, że szczegółowe zasady i warunki wstępowania i występowania członków związków

121 Dz. U. Nr 22, poz. 121, ze zm.; Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego

zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Dz. U. z 2015 r. poz. 187. 122 Dz. Urz. UE L 347/487 z 20.12.2013. 123 Dz. U. Nr 32, poz. 217, ze zm.

Załączniki

61

pszczelarzy określają statuty tych związków. Zgodnie z art. 15 ust. 3 ustawy o społeczno-zawodowych

organizacjach rolników członkiem związku pszczelarzy może być:

− osoba prowadząca indywidualne gospodarstwo rolne jako jego właściciel, posiadacz bądź

użytkownik,

− pełnoletni członek rodziny rolnika wymienionego w pkt 1, pracujący w prowadzonym przez niego

gospodarstwie rolnym,

− osoba, która przekazała gospodarstwo rolne za emeryturę lub rentę.

Zgodnie zaś z art. 17 ust. 1 ww. ustawy (stosowanym odpowiednio na mocy art. 25 tej ustawy)

z inicjatywą założenia związku pszczelarzy może wystąpić co najmniej dziesięć osób, w tym co najmniej

osiem osób prowadzących gospodarstwa rolne jako ich właściciele, posiadacze lub użytkownicy.

Związek pszczelarzy podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym i z chwilą

dokonania rejestracji nabywa osobowość prawną (art. 18 ust. 1 i 2 omawianej ustawy).

Dodatkowo należy podnieść, iż związki pszczelarzy należą do tzw. podmiotów uprawnionych i mogą być

beneficjentami środków unijnych w ramach działania „Wsparcie rynku produktów pszczelich”, będącego

jednym z elementów Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Z podobnego wsparcia mogą korzystać

stowarzyszenia pszczelarzy, zrzeszenia pszczelarzy, spółdzielnie pszczelarskie, grupy producentów

rolnych – w zakresie działalności pszczelarskiej oraz instytuty badawcze zajmujące się problematyką

pszczelarską124. Niemniej jednak związki pszczelarzy wykazują dużą samodzielność finansową pod

względem środków utrzymania, które pochodzą głównie ze składek członkowskich. Statut związków

pszczelarzy, stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 7 ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników

powinien określać sposób ustanawiania składek członkowskich. Przykładowo zgodnie z § 15 ust. 3

statutu Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy w Poznaniu – członek zwyczajny jest zobowiązany

opłacać składki członkowskie i produkcyjne ustalone przez władze Związku.

124 Por. zarządzenie nr 37/2014/Z Prezesa ARR z dnia 10 kwietnia 2014 r. w sprawie ustalenia Warunków ubiegania się

o refundację kosztów poniesionych w ramach realizacji mechanizmu „Wsparcie rynku produktów pszczelich na lata 2014/15; 2015/16”.

Załączniki

62

Załącznik 2. Wykaz aktów prawnych

Wykaz podstawowych krajowych aktów prawnych

1. Ustawa o Inspekcji Weterynaryjnej z dnia 29 stycznia 2004 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 1077, ze zm.).

2. Ustawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. z 2014 r. poz. 1539, ze zm.).

3. Ustawa o rolnictwie ekologicznym z dnia 25 czerwca 2009 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 1054).

4. Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz. U. z 2017 r. poz. 50).

5. Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2016 r. poz. 2041, ze zm.). 6. Ustawa o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych z dnia 11 marca 2004 r.

(Dz. U. z 2017 r. poz. 1006, ze zm.).

7. Ustawa z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2016 r., poz. 1512, ze zm.).

8. Ustawa z dnia 22 października 2004 r. o jednostkach doradztwa rolniczego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1149).

9. Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1604, ze zm.).

10. Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1158). 11. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r., poz. 519, ze zm.). 12. Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133.,

poz. 921, ze zm.). 13. Ustawa z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (Dz. U. Nr 32,

poz. 217, ze zm.).

14. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny Dz. U z 2017 r. poz. 459, ze zm.

15. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 maja 2010 r. w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa (Dz. U. Nr 91, poz. 595, ze zm.) i rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 lipca 2015 r. w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa (Dz. U. z 2015 r. poz. 1170, ze zm.).

16. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin (Dz. U. poz. 505).

17. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2013 r. w sprawie krajowego planu działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin (M.P. poz. 536).

18. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 maja 2013 r. w sprawie szkoleń w zakresie środków ochrony roślin (Dz. U. poz. 554).

19. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie sposobu postępowania przy stosowaniu i przechowywaniu środków ochrony roślin (Dz. U. poz. 625).

20. Rozporządzenie Ministra i Rozwoju Wsi z dnia 14 stycznia 2009 roku w sprawie metod analiz związanych z dokonywaniem oceny miodu. (Dz. U. Nr 17, poz. 94, ze zm.).

Załączniki

63

21. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 lutego 2004 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej miodu (Dz. U. Nr 40, poz. 370, ze zm.).

22. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2011 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia dokumentacji lekarsko-weterynaryjnej i ewidencji leczenia zwierząt oraz wzorów tej dokumentacji i ewidencji (Dz. U. Nr 224, poz. 1347).

23. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia11 lipca 2016 r. w sprawie zwalczania zgnilca amerykańskiego pszczół (Dz. U. poz. 1123).

24. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminów przekazywania informacji o występowaniu chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych, a także związanej z nimi oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (Dz. U. Nr 242, poz. 2045).

25. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 stycznia 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu chorób zakaźnych zwierząt podlegających notyfikacji w Unii Europejskiej oraz zakresu, sposobu i terminów przekazywania informacji o tych chorobach (Dz. U. z 2009 r. Nr 23, poz. 139) i rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 listopada 2008 r. w sprawie wykazu chorób zakaźnych zwierząt, dla których sporządza się plany gotowości ich zwalczania (Dz. U z 2015 r. poz. 440).

26. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 2013 r. w sprawie wprowadzenia programu mającego na celu poszerzenie wiedzy o ryzyku wystąpienia chorób zakaźnych w rodzinach pszczelich (Dz. U. poz. 1577).

27. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2015 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej (Dz. U. poz.1703).

Wykaz podstawowych aktów prawnych UE

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 671, ze zm.).

2. Rozporządzenie Komisji (WE) NR 1913/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania agromonetarnego systemu dla euro w rolnictwie i zmieniające niektóre rozporządzenia (Dz. Urz. UE L 365 z 21.12.2006, str. 52) i rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 907/2014 z dnia 11 marca 2014 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do agencji płatniczych i innych organów, zarządzania finansami, rozliczania rachunków, zabezpieczeń oraz stosowania euro (Dz. Urz. UE. L 255 z 28.08.2014, str.18, ze zm.).

3. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 917/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 797/2004 dotyczącego działań w dziedzinie pszczelarstwa (Dz. Urz. UE L 163 z 30.04.2004, str. 83, ze zm. oraz rozporządzenie delegowane Komisji (UE)

Załączniki

64

2015/1366 z dnia 11 maja 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 w odniesieniu do pomocy w sektorze pszczelarskim (Dz. Urz. UE L 211 z 8.08.2015, str. 3).

4. Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/1368 z dnia 6 sierpnia 2015r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 w odniesieniu do pomocy w sektorze pszczelarskim (Dz. Urz. UE L 211 z 8.08.2015, str. 9).

5. Dyrektywa Rady nr 2001/110/WE z dnia 20 grudnia 2001 r. odnosząca się do miodu (Dz. Urz. UE L 10 z 12.01.2002, str. 47).

6. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/63/UE z dnia 15 maja 2014 r. zmieniająca dyrektywę Rady 2001/110/WE odnoszącą się do miodu (Dz. Urz. UE L 164 z 03.06.2014, str. 1).

Załączniki

65

Załącznik 3. Wykaz jednostek objętych kontrolą, osób zajmujących kierownicze stanowiska – odpowiedzialnych za kontrolowaną działalność, ocen kontrolowanej działalności oraz jednostek organizacyjnych NIK, które przeprowadziły kontrolę

L.p. Kontrolowana jednostka Imię i nazwisko kierownika jednostki

kontrolowanej Stanowisko

Ocena kontrolowanej

działalności w wystąpieniach pokontrolnych125

1 2 3 4 5

Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi NIK 1 Ministerstwo Rolnictwa

i Rozwoju Wsi Krzysztof Jurgiel od dnia 16 listopada 2015 r. Marek Sawicki, od dnia 17 marca 2014 r. do dnia 16 listopada 2015 r., Stanisław Kalemba, od dnia 31 lipca 2012 r. do dnia 17 marca 2014 r.

Minister RiRW P

2 Agencja Rynku Rolnego Łukasz Hołubowski od dnia 16 lutego 2016 r.,

Anna Dorota Gut, p.o. Prezesa Agencji Rynku Rolnego od dnia 8 grudnia 2015 r. do dnia 16 lutego 2016 r.,

Radosław Szatkowski od dnia 3 czerwca 2013 r. do dnia 7 grudnia 2015 r.,

Lucjan Zwolak, p.o. Prezesa Agencji Rynku Rolnego od dnia 10 września 2012 r. do dnia 2 czerwca 2013 r.

Prezes ARR P

3 Wojewódzki Związek Pszczelarzy w Poznaniu

Piotr Borowiak od 19 lutego 2014 r.

Ryszard Pilarski od 1 kwietnia 2005 r. do dnia 18 lutego 2014.

Prezes P

Delegatura NIK w Lublinie 4 Wojewódzki Związek

Pszczelarzy w Lublinie Piotr Różyński od 29 października 2016 r. Stanisław Różyński od 27 października 2012 r. do 28 października 2016 r.

Prezes P

Delegatura NIK w Rzeszowie 5 Wojewódzki Związek

Pszczelarzy w Rzeszowie Tadeusz Dylon od 21 marca 2015 r.

Roman Bartoń od 26 lutego 2011 r. do dnia 20 marca 2015

Prezes P

Delegatura NIK w Olsztynie 6 Wojewódzki Związek

Pszczelarzy w Olsztynie Józef Zysk Prezes P

Delegatura NIK w Krakowie 7 Wojewódzki Związek

Pszczelarzy w Krakowie Józef Bukowski od 30 marca 2005 r.

Prezes P

125 Skrót użyty w tabeli oznacza: P – ocena pozytywna.

Załączniki

66

Załącznik 4. Szczegółowe tabele i zestawienia liczbowe

Tabela 1. Projekty zgłoszone i objęte umowami w ramach wsparcia pszczelarstwa w sezonie 2012/2013

Tabela 1a. Projekty zgłoszone i objęte umowami w ramach wsparcia pszczelarstwa w sezonie 2013/2014

Tabela 1b. Projekty zgłoszone i objęte umowami w ramach wsparcia pszczelarstwa w sezonie 2014/2015

Tabela 1c. Projekty zgłoszone i objęte umowami w ramach wsparcia pszczelarstwa w sezonie 2015/2016

Tabela 2. Złożone wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2013 r.

Tabela 2a. Złożone wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2014 r.

Tabela 2b. Złożone wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2015 r.

Tabela 2c. Złożone wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2016 r.

Tabela 3. Zrealizowane wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2013 r.

Tabela 3a. Zrealizowane wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2014 r.

Tabela 3b. Zrealizowane wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2015 r.

Tabela 3c. Zrealizowane wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2016 r.

Tabela 4. Realizacja mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich w sezonie 2012/2013 według liczby rozliczonych umów, podmiotów uprawnionych oraz końcowych odbiorców pomocy korzystających z refundacji

Tabela 4a. Realizacja mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich w sezonie 2013/2014 według liczby rozliczonych umów, podmiotów uprawnionych oraz końcowych odbiorców pomocy korzystających z refundacji

Tabela 4b. Realizacja mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich w sezonie 2014/2015 według liczby rozliczonych umów, podmiotów uprawnionych oraz końcowych odbiorców pomocy korzystających z refundacji

Tabela 4c. Realizacja mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich w sezonie 2015/2016 (do 15 października) według liczby rozliczonych umów, podmiotów uprawnionych oraz końcowych odbiorców pomocy korzystających z refundacji

Tabela 5. Dane dotyczące rejestrowania pasiek przez Państwową Inspekcję Weterynaryjną

Tabela 6. Wyniki kontroli przeprowadzonych przez PIW w zakresie prowadzenia działalności pszczelarskiej

Tabela 7. Wyniki kontroli przeprowadzonych przez PIW w zakresie chorób pszczół

67

Tabela 1. Projekty zgłoszone i objęte umowami w ramach wsparcia pszczelarstwa w sezonie 2012/2013

Województwo

Projekty zgłoszone Projekty objęte umowami

Kierunki wsparcia

Pomoc techniczna –

szkolenia

Zwalczanie warrozy (zakup

leków)

Racjonalizacja sezonowego przenoszenia

uli (zakup lawet do

przewozu uli)

Wsparcie laboratoriów

(analiza jakości miodu)


(zakup sprzętu laboratoryjnego)

Zasiedlanie uli (zakup

pszczół)


zakup sprzętu pszczelarskiego


szkolenia

Zwalczanie warrozy (zakup

leków)

Racjonalizacja sezonowego

przenoszenia uli (zakup lawet do

przewozu uli)





Zasiedlanie uli (zakup pszczół)



liczba Kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota w tys.

zł liczba

Kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota w tys.

zł liczba

Kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

Kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys. zł

Dolnośląskie 3 37 7 1036 4 96 3 22 0 0 7 654 7 789 3 35 7 548 4 45 2 7 0 0 7 311 7 558

Kujawsko-Pomorskie 3 82 4 837 3 29 1 6 0 0 4 334 4 461 3 80 4 347 3 10 0 0 0 0 4 147 4 359

Lubelskie 6 144 10 1964 8 377 4 133 0 0 8 1834 8 1445 3 60 10 1233 8 241 4 49 0 0 8 607 8 955

Lubuskie 2 63 1 336 2 23 1 15 0 0 2 191 2 317 2 63 1 290 2 23 1 14 0 0 2 130 2 211

Łódzkie 2 35 4 475 3 47 1 6 0 0 4 275 3 377 2 32 4 332 2 43 1 3 0 0 4 194 3 291

Małopolskie 7 225 4 878 2 43 2 60 0 0 4 687 3 528 7 136 4 600 2 43 2 23 0 0 4 351 3 431

Mazowieckie 5 135 10 826 6 65 4 53 0 0 11 761 10 539 5 102 10 598 6 47 4 49 0 0 10 353 10 437

Opolskie 1 27 1 341 1 21 1 21 0 0 1 184 1 186 1 21 1 185 1 21 1 15 0 0 1 108 1 185

Podkarpackie 2 86 7 901 6 62 3 29 0 0 7 550 7 518 2 59 7 540 5 21 3 16 0 0 7 285 7 396

Podlaskie 3 32 5 208 1 5 0 0 0 0 4 176 5 101 3 30 5 145 1 5 0 0 0 0 4 70 5 97

Pomorskie 2 37 3 499 3 81 0 0 0 0 3 564 3 614 1 20 3 383 3 36 0 0 0 0 3 224 3 414

Śląskie 4 122 7 802 2 73 1 23 0 0 6 603 7 611 4 100 7 532 2 21 1 3 0 0 6 305 7 477

Świętokrzyskie 1 23 2 441 2 64 1 10 0 0 2 364 2 259 1 23 2 330 2 48 1 10 0 0 2 168 2 214

Warmińsko-

Mazurskie 4 106 7 580 5 65 2 9 0 0 7 730 7 421 4 86 7 504 5 65 2 7 0 0 7 313 7 400

Wielkopolskie 5 164 5 1241 5 122 3 30 0 0 5 1004 5 1126 5 140 5 789 5 109 3 18 0 0 5 461 5 770

Zachodniopomorskie 2 80 4 481 3 122 2 17 0 0 3 288 4 551 2 55 4 332 2 25 2 7 0 0 3 165 4 352

Razem 52 1398 81 11846 56 1295 29 434 0 0 78 9199 78 8843 48 1042 81 7688 53 803 27 221 0 0 77 4192 78 6547

Załączniki

68

Tabela 1a. Projekty zgłoszone i objęte umowami w ramach wsparcia pszczelarstwa w sezonie 2013/2014

Województwo


Kierunki wsparcia


szkolenia!

Zwalczanie warrozy

(zakup leków)


uli (zakup lawet do

przewozu uli)






pszczół)




szkolenia

Zwalczanie warrozy

(zakup leków)



przewozu uli)








liczba Kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

Kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota w tys.

zł liczba

Kwota w tys. zł

liczba kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

Kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys. zł

Dolnośląskie 4 36 7 961 7 89 2 11 0 0 7 646 7 1571 4 32 7 577 7 89 2 11 0 0 7 335 7 627


Lubelskie 5 54 9 1461 7 265 4 128 1 20 8 1698 8 2105 5 52 9 1126 7 239 4 63 1 20 8 812 8 1515

Lubuskie 2 59 2 394 2 34 1 24 0 0 2 156 2 430 2 34 2 292 2 34 1 22 0 0 2 130 2 316

Łódzkie 2 9 3 378 3 40 1 7 0 0 3 275 3 400 2 9 3 340 2 25 1 6 0 0 3 200 3 348

Małopolskie 8 153 4 625 2 33 2 53 0 0 4 676 4 1030 7 129 4 604 2 30 2 53 0 0 4 369 4 630

Mazowieckie 3 28 11 668 5 84 3 50 0 0 11 612 11 770 3 24 11 607 3 63 3 24 0 0 11 378 11 611

Opolskie 1 15 1 292 1 12 1 16 0 0 1 199 1 195 1 12 1 203 1 12 1 3 0 0 1 119 1 196

Podkarpackie 1 14 7 591 5 63 3 38 0 0 7 437 7 713 1 14 7 553 4 54 3 13 0 0 7 328 7 582

Podlaskie 1 3 4 173 3 18 0 0 0 0 4 164 4 188 1 3 4 140 3 7 0 0 0 0 4 82 4 140

Pomorskie 2 23 3 424 2 49 1 16 0 0 3 697 3 717 2 21 3 420 2 49 1 15 0 0 3 260 3 481

Śląskie 3 55 8 729 2 61 1 25 0 0 7 565 7 945 3 45 8 576 2 7 1 25 0 0 7 335 7 615

Świętokrzyskie 1 12 2 360 2 48 1 6 0 0 2 286 2 422 1 10 2 327 2 44 1 5 0 0 2 214 2 390

Warmińsko-Mazurskie 4 99 6 603 5 77 3 25 0 0 6 541 6 723 4 79 6 463 5 46 3 12 0 0 6 316 6 565

Wielkopolskie 4 47 5 919 5 86 3 29 0 0 5 826 5 1359 4 44 5 773 5 42 2 5 0 0 5 488 5 902


Razem 46 692 80 9729 57 1055 29 459 1 20 77 8428 78 12918 45 591 80 7739 53 837 28 288 1 20 77 4761 78 8706

1) W tabeli nie uwzględniono jednego projektu w kierunku „Pomoc techniczna” dotyczącego nagrania filmu edukacyjno – instruktażowego na kwotę 78 tys. zł, który został odrzucony przez Komisję

Załączniki

69

Tabela 1b. Projekty zgłoszone i objęte umowami w ramach wsparcia pszczelarstwa w sezonie 2014/2015

Województwo


Kierunki wsparcia


szkolenia

Zwalczanie warrozy

(zakup leków)


uli (zakup lawet do

przewozu uli)






pszczół)




szkolenia

Zwalczanie warrozy

(zakup leków)



przewozu uli)








liczba Kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

Kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota w tys.

zł liczba

Kwota w tys. zł

liczba kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

Kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys. zł

Dolnośląskie 4 31 7 953 4 60 2 10 0 0 7 555 7 1434 4 27 7 549 4 60 2 9

0 0 7 331 7 697

Kujawsko-Pomorskie 3 50 4 653 3 18 0 0 0 0 4 345 4 577 3 45 4 371 3 18 0 0

0 0 4 207 4 470

Lubelskie 3 31 7 1261 6 185 4 61 0 0 7 1430 7 1875 3 28 7 1182 6 186 4 61

0 0 7 812 7 1494

Lubuskie 3 47 3 356 3 21 2 12 0 0 3 146 3 490 3 40 3 278 3 21 2 11

0 0 3 146 3 354

Łódzkie 2 13 3 409 3 57 1 6 0 0 3 217 3 379 2 13 3 324 3 57 1 6

0 0 3 178 3 359

Małopolskie 7 215 4 699 2 56 3 56 0 0 4 437 4 1052 5 42 4 616 2 56 3 56

0 0 4 353 4 657

Mazowieckie 4 36 12 716 5 82 3 50 0 0 12 482 12 926 4 32 11 579 4 62 3 49

0 0 11 351 11 645

Opolskie 1 6 1 279 1 22 1 16 0 0 1 167 1 250 1 6 1 198 1 22 1 15

0 0 1 122 1 250

Podkarpackie 2 21 7 619 4 40 3 25 0 0 7 351 7 721 2 19 7 546 4 40 3 25

0 0 7 318 7 628

Podlaskie 1 3 4 189 2 16 0 0 0 0 4 141 4 175 1 2 4 139 2 16 0 0

0 0 4 82 4 159

Pomorskie 2 32 3 415 2 63 1 17 0 0 3 469 3 728 2 28 3 385 2 63 1 17

0 0 3 237 3 489

Śląskie 3 58 6 765 3 49 2 35 0 0 5 524 4 940 3 52 5 564 3 49 2 35

0 0 5 346 4 689

Świętokrzyskie 1 16 2 401 2 24 1 5 0 0 2 289 2 408 1 13 2 359 2 23 1 5

0 0 2 213 2 392

Warmińsko-Mazurskie 3 78 4 362 1 41 2 3 0 0 4 343 3 597 2 48 4 361 1 41 2 3

0 0 4 251 3 493

Wielkopolskie 3 33 5 917 5 80 1 1 0 0 5 691 5 1304 3 31 5 758 5 80 1 1

0 0 5 466 5 939

Zachodniopomorskie 2 38 3 438 3 23 1 6 0 0 2 237 3 840 2 38 3 330 3 23 1 6

0 0 2 171 3 416

Razem 44 708 75 9432 49 837 27 303 0 0 73 6824 72 12696 41 464 73 7539 48 817 27 299 0 0 72 4584 71 9131

Załączniki

70

Tabela 1c. Projekty zgłoszone i objęte umowami w ramach wsparcia pszczelarstwa w sezonie 2015/2016

Województwo


Kierunki wsparcia


szkolenia

Zwalczanie warrozy

(zakup leków)


uli (zakup lawet do

przewozu uli)






pszczół)




szkolenia

Zwalczanie warrozy

(zakup leków)



przewozu uli)








liczba Kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota w tys.

zł liczba

Kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota w tys.

zł liczba

Kwota w tys. zł

liczba kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

Kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys.

zł liczba

kwota w tys. zł

Dolnośląskie 4 27 7 881 6 81 2 16 0 0 7 515 7 1211 4 25 7 521 6 81 2 15 0 0 7 295 7 666


Lubelskie 5 57 9 1580 7 239 4 73 1 10 8 1678 9 2090 4 44 9 1273 7 239 4 72 1 10 8 750 9 1656

Lubuskie 2 30 3 357 2 19 1 5 0 0 3 187 3 445 2 28 3 267 2 19 1 5 0 0 3 146 3 343

Łódzkie 2 13 3 419 2 10 1 3 0 0 3 229 3 362 2 13 3 324 2 10 1 3 0 0 3 177 3 362

Małopolskie 8 152 4 776 2 51 3 59 0 0 4 492 4 892 8 144 4 596 2 51 3 59 0 0 4 335 4 701

Mazowieckie 7 62 12 815 6 66 3 50 0 0 12 508 12 938 7 61 12 619 6 66 3 49 0 0 12 350 12 722

Opolskie 0 0 1 231 1 9 0 0 0 0 1 140 1 298 0 0 1 199 1 9 0 0 0 0 1 113 1 256

Podkarpackie 1 10 7 658 4 63 3 22 0 0 7 326 7 715 1 10 7 532 4 63 3 20 0 0 7 293 7 657

Podlaskie 1 3 5 183 2 20 0 0 0 0 5 153 5 224 0 0 5 148 2 20 0 0 0 0 5 84 5 174

Pomorskie 2 24 3 421 2 92 1 16 0 0 3 497 3 962 2 24 3 388 2 92 1 15 0 0 3 221 3 500

Śląskie 2 43 8 736 3 34 1 30 0 0 6 565 5 986 2 43 8 565 3 34 1 30 0 0 6 315 5 708

Świętokrzyskie 1 16 3 492 2 38 1 5 0 0 3 279 3 536 1 13 3 373 2 38 1 5 0 0 3 211 3 466

Warmińsko-Mazurskie 3 72 6 559 3 54 1 4 0 0 6 614 6 971 3 66 6 482 3 54 1 4 0 0 6 277 6 604

Wielkopolskie 5 74 5 963 5 94 3 25 0 0 5 712 5 1209 4 61 5 744 5 94 3 25 0 0 5 424 5 940


Razem 48 656 84 10237 52 919 26 330 1 10 80 7487 81 13257 45 603 84 7730 52 919 26 323 1 10 80 4360 81 9619

Załączniki

71

Tabela 2. Złożone wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2013 r.1)

Województwo

Kierunki wsparcia

Pomoc techniczna – szkolenia

Zwalczanie warrozy (zakup leków)


przenoszenia uli (zakup lawet do przewozu uli)

Wsparcie laboratoriów (analiza jakości miodu)

Wsparcie laboratoriów (zakup sprzętu

laboratoryjnego)


Pomoc techniczna – zakup sprzętu

pszczelarskiego Razem

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

Dolnośląskie 3 35 7 604 4 43 1 4 0 0 7 366 7 511 29 1563

Kujawsko-Pomorskie

3 56 4 419 2 11 0 0 0 0 4 173 4 334 17 993

Lubelskie 3 57 10 1318 7 131 3 31 0 0 8 682 8 936 39 3155

Lubuskie 2 64 1 290 2 20 1 14 0 0 2 126 2 279 10 793

Łódzkie 2 32 3 370 1 20 0 0 0 0 3 157 3 271 12 850

Małopolskie 7 160 4 653 2 27 2 19 0 0 4 500 3 365 22 1724

Mazowieckie 5 91 10 597 4 34 4 24 0 0 10 370 10 443 43 1559

Opolskie 1 20 1 185 1 20 1 3 0 0 1 106 1 168 6 502

Podkarpackie 2 56 7 519 4 15 3 11 0 0 7 282 7 391 30 1274

Podlaskie 3 30 5 140 1 1 0 0 0 0 4 77 4 97 17 345

Pomorskie 1 19 3 373 3 31 0 0 0 0 3 251 3 317 13 991

Śląskie 4 79 7 604 2 7 1 5 0 0 6 313 7 447 27 1455

Świętokrzyskie 1 17 2 334 2 20 1 5 0 0 2 187 2 292 10 855

Warmińsko-Mazurskie

4 76 7 471 5 41 2 3 0 0 7 313 7 304 32 1208

Wielkopolskie 5 136 5 843 5 70 2 4 0 0 5 588 5 726 27 2367

Zachodniopomorskie 2 80 4 349 2 32 2 5 0 0 3 170 4 356 17 992

Razem 48 1008 80 8069 47 523 23 128 0 0 76 4661 77 6237 351 20626

1) Wnioskowana kwota jest sumą kwot wnioskowanych wpisanych do wniosków o refundację przez poszczególne podmioty. W wielu przypadkach kwota ta przekraczała kwotę faktycznie należną np. była wyższa od umownej lub

stanowiła 100% poniesionych kosztów zamiast % który podlega refundacji.

Załączniki

72

Tabela 2a. Złożone wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2014 r.1)

Województwo

Kierunki wsparcia







laboratoryjnego)




liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

Dolnośląskie 4 28 7 563 7 63 2 4 0 0 7 283 7 711 34 1 652

Kujawsko-Pomorskie 3 40 4 372 2 10 0 0 0 0 4 184 4 376 17 982

Lubelskie 5 52 9 1 078 7 149 4 41 1 21 8 738 8 1 200 41 3 276

Lubuskie 2 33 2 273 2 23 1 1 0 0 2 77 2 288 11 695

Łódzkie 2 9 3 335 2 26 1 5 0 0 3 151 3 355 14 881

Małopolskie 7 119 4 619 2 23 2 28 0 0 4 296 4 618 23 1 703

Mazowieckie 2 16 11 609 3 35 2 15 0 0 11 387 11 617 40 1 679

Opolskie 1 11 1 202 1 9 1 3 0 0 1 109 1 195 6 529

Podkarpackie 1 11 7 480 4 45 2 10 0 0 7 241 7 594 28 1 381

Podlaskie 1 3 4 123 3 7 0 0 0 0 4 71 4 142 16 346

Pomorskie 2 21 3 343 2 46 1 5 0 0 3 218 3 460 14 1 093

Śląskie 3 44 8 564 2 7 1 11 0 0 7 281 7 702 28 1 609

Świętokrzyskie 1 11 2 353 1 44 1 4 0 0 2 174 2 517 9 1 103

Warmińsko-Mazurskie 4 67 6 438 5 43 3 11 0 0 6 305 6 505 30 1 369

Wielkopolskie 4 42 5 704 4 33 2 3 0 0 5 446 5 859 25 2 087

Zachodniopomorskie 2 32 4 342 4 60 2 9 0 0 3 169 4 392 19 1 004

Razem 44 539 80 7 398 51 623 25 150 1 21 77 4 130 78 8 531 355 21 389



Załączniki

73

Tabela 2b. Złożone wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2015 r.1)

Województwo

Kierunki wsparcia







laboratoryjnego)




liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

Dolnośląskie 4 25 7 551 4 39 2 3 0 0 7 250 7 701 31 1569


Lubelskie 3 26 7 1153 5 110 4 39 0 0 7 731 7 1243 33 3302

Lubuskie 2 34 3 277 2 10 2 4 0 0 3 86 3 334 15 745

Łódzkie 2 12 3 325 3 26 1 5 0 0 3 167 3 345 15 867

Małopolskie 5 32 4 612 2 42 3 17 0 0 4 326 4 637 22 1666

Mazowieckie 4 32 11 607 4 60 3 16 0 0 11 361 11 801 44 1877

Opolskie 1 6 1 198 1 21 1 9 0 0 1 111 1 385 6 730

Podkarpackie 2 18 7 511 4 22 3 13 0 0 7 248 7 623 30 1435

Podlaskie 1 2 4 127 2 16 0 0 0 0 4 78 4 156 15 379

Pomorskie 2 26 3 378 2 48 1 5 0 0 3 193 3 479 14 1129

Śląskie 3 50 5 581 3 19 2 11 0 0 4 294 4 688 21 1638

Świętokrzyskie 1 15 2 383 2 29 1 4 0 0 2 216 2 501 10 1148

Warmińsko-Mazurskie 2 43 4 346 1 26 1 3 0 0 4 235 3 374 15 1027

Wielkopolskie 3 96 5 716 3 25 1 1 0 0 5 451 5 896 22 2185


Razem 40 492 73 7485 42 517 26 136 0 0 71 4097 71 8936 323 21550



Załączniki

74

Tabela 2c. Złożone wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2016 r.1)

Województwo

Kierunki wsparcia







laboratoryjnego)




liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

liczba kwota

w tys. zł liczba

kwota w tys. zł

Dolnośląskie 4 26 7 541 6 78 2 6 0 0 7 515 7 791 33 1957


Lubelskie 4 42 9 1185 7 129 3 33 1 6 8 1677 9 1672 41 4744

Lubuskie 2 28 3 262 2 13 0 0 0 0 3 187 3 348 13 838

Łódzkie 2 12 3 365 1 5 1 3 0 0 3 229 3 338 13 952

Małopolskie 7 101 4 598 2 45 2 23 0 0 4 492 4 736 23 1995

Mazowieckie 6 54 12 663 6 56 2 13 0 0 12 358 12 868 50 2012

Opolskie 0 0 1 199 1 6 0 0 0 0 1 140 1 256 4 601

Podkarpackie 1 9 7 524 4 48 3 20 0 0 7 326 7 677 29 1604

Podlaskie 0 0 5 138 2 17 0 0 0 0 5 153 5 172 17 480

Pomorskie 2 23 3 392 2 64 0 0 0 0 3 497 3 523 13 1499

Śląskie 3 42 7 556 3 22 1 13 0 0 5 565 5 735 24 1932

Świętokrzyskie 0 0 3 427 2 37 1 4 0 0 3 279 3 593 12 1340

Warmińsko-Mazurskie 3 62 6 439 3 33 0 0 0 0 6 614 6 552 24 1700

Wielkopolskie 4 62 5 747 5 53 3 5 0 0 5 711 5 952 27 2530


Razem 43 529 83 7828 50 630 20 128 1 6 79 7336 81 10093 357 26549



Załączniki

75

Tabela 3. Zrealizowane wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2013 r.

Województwo

Kierunki wsparcia

Pomoc techniczna - szkolenia



uli (zakup lawet do przewozu uli)



laboratoryjnego)


Pomoc techniczna – zakup sprzętu pszczelarskiego

Razem

liczba wniosków

Zrefundowana kwota

w tys. zł liczba

wniosków

Zrefundowana kwota

w tys. zł liczba

wniosków

Zrefundowana kwota

w tys. zł liczba

wniosków

Zrefundowana kwota

w tys. zł liczba

wniosków

Zrefundowana kwota

w tys. zł liczba

wniosków

Zrefundowana kwota

w tys. zł liczba

wniosków

Zrefundowana kwota w tys. zł liczba

wniosków

Zrefundowana kwota

w tys. zł

ogółem EFRG ogółem EFRG ogółem EFRG ogółem EFRG ogółem EFRG ogółem EFRG ogółem EFRG ogółem EFRG

Dolnośląskie 3 35 17,5 7 571 285,5 4 43 21,5 1 4 2 0 0 0 7 324 162 7 501 250,5 29 1 478 739

Kujawsko-

Pomorskie 3 56 28 4 354 177 2 11 5,5 0 0 0 0 0 0 4 134 67 4 327 163,5 17 882 441

Lubelskie 3 57 28,5 10 1171 585,5 7 121 60,5 2 20 10 0 0 0 8 570 285 8 725 362,5 38 2 664 1332

Lubuskie 2 61 30,5 1 290 145 2 18 9 1 14 7 0 0 0 2 96 48 2 181 90,5 10 660 330

Łódzkie 2 32 16 3 370 185 1 20 10 0 0 0 0 0 0 3 156 78 3 267 133,5 12 845 422,5

Małopolskie 7 156 78 4 622 311 2 27 13,5 2 19 9,5 0 0 0 4 382 191 3 345 172,5 22 1 551 775,5

Mazowieckie 5 87 43,5 10 588 294 3 29 14,5 4 24 12 0 0 0 10 351 175,5 10 402 201 42 1 481 740,5

Opolskie 1 20 10 1 185 92,5 1 12 6 1 3 1,5 0 0 0 1 106 53 1 159 79,5 6 485 242,5

Podkarpacki

e 2 56 28 7 509 254,5 4 15 7,5 3 11 5,5 0 0 0 7 278 139 7 388 194 30 1 257 628,5

Podlaskie 3 30 15 4 131 65,5 1 1 0,5 0 0 0 0 0 0 4 74 37 4 97 48,5 16 333 166,5

Pomorskie 1 19 9,5 3 374 187 3 31 15,5 0 0 0 0 0 0 3 250 125 3 306 153 13 980 490

Śląskie 4 78 39 7 564 282 2 7 3,5 1 5 2,5 0 0 0 6 307 153,5 7 437 218,5 27 1 398 699

Świętokrzysk

ie 1 17 8,5 2 334 167 2 20 10 1 5 2,5 0 0 0 2 143 71,5 2 202 101 10 721 360,5

Warmińsko-

Mazurskie 4 75 37,5 6 447 223,5 4 37 18,5 2 3 1,5 0 0 0 6 297 148,5 6 300 150 28 1 159 579,5

Wielkopolski

e 5 134 67 5 784 392 5 64 32 2 4 2 0 0 0 5 525 262,5 5 704 352 27 2 215 1107,5

Zachodniopom

orskie 2 54 27 4 334 167 2 25 12,5 2 5 2,5 0 0 0 3 157 78,5 4 326 163 17 901 450,5

Razem 48 967 483,5 78 7628 3814,

00 45 481 240,5 22 117 58,5 0 0 0 75 4 150 2075 76 5 667 2833,50 344

19 010

9505

Załączniki

76

Tabela 3a. Zrealizowane wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2014 r.

Województwo

Kierunki wsparcia







laboratoryjnego)



Razem

liczba wniosków

Zrefundowana kwota

w tys. zł liczba wniosków

Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota

w tys. zł


Dolnośląskie 4 28 14 7 526 263 7 57 28,5 2 4 2 0 0 0 7 255 127,5 7 613 306,5 34 1483 741,5

Kujawsko-

Pomorskie 3 37 18,5 4 372 186 1 6 3 0 0 0 0 0 0 4 174 87 4 364 182 16 953 476,5

Lubelskie 4 43 21,5 9 1 036 518 7 147 73,5 4 41 20,5 1 21 10,5 8 695 347,5 8 1 169 584,5 41 3152 1576,00

Lubuskie 2 33 16,5 2 272 136 2 21 10,5 1 1 0,5 0 0 0 2 75 37,5 2 286 143 11 688 344

Łódzkie 2 9 4,5 3 330 165 2 25 12,5 1 5 2,5 0 0 0 3 150 75 3 338 169 14 857 428,5

Małopolskie 7 117 58,5 4 588 294 2 23 11,5 2 27 13,5 0 0 0 4 257 128,5 4 611 305,5 23 1623 811,5

Mazowieckie 2 16 8 11 561 280,5 3 34 17 2 15 7,5 0 0 0 11 312 156 11 527 263,5 40 1465 732,5

Opolskie 1 11 5,5 1 202 101 1 9 4,5 1 3 1,5 0 0 0 1 104 52 1 193 96,5 6 522 261

Podkarpackie 1 10 5 7 478 239 4 45 22,5 2 8 4 0 0 0 7 232 116 7 583 291,5 28 1356 678

Podlaskie 1 2 1 4 123 61,5 3 7 3,5 0 0 0 0 0 0 4 70 35 4 138 69 16 340 170

Pomorskie 2 20 10 3 342 171 2 45 22,5 1 5 2,5 0 0 0 3 213 106,5 3 451 225,5 14 1076 538

Śląskie 3 44 22 8 549 274,5 2 7 3,5 1 11 5,5 0 0 0 7 267 133,5 7 656 328 28 1534 767

Świętokrzyskie 1 10 5 2 297 148,5 1 27 13,5 1 4 2 0 0 0 2 129 64,5 2 340 170 9 807 403,5

Warmińsko-

Mazurskie 4 67 33,5 6 430 215 5 42 21 3 11 5,5 0 0 0 6 218 109 6 478 239 30 1246 623

Wielkopolskie 4 41 20,5 5 695 347,5 4 33 16,5 2 3 1,5 0 0 0 5 404 202 5 845 422,5 25 2021 1010,50

Zachodniopomorskie 2 30 15 4 336 168 4 56 28 2 8 4 0 0 0 3 166 83 4 381 190,5 19 977 488,5

Razem 43 518 259 80 7137 3568,50 50 584 292 25 146 73 1 21 10,5 77 3721 1860,50 78 7 973 3986,50 354 20100 10050,00

Załączniki

77

Tabela 3b. Zrealizowane wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2015 r.

Województwo

Kierunki wsparcia







laboratoryjnego)



Razem

liczba wniosków

Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota

w tys. zł


Dolnośląskie 4 25 12,5 7 541 270,5 4 37 18,5 2 3 1,5 0 0 0 7

245 122,5 7 665 332,5 31 1516 758

Kujawsko-

Pomorskie 3 41 20,5 4 376 188 2 5 2,5 0 0 0 0 0 0 4 177 88,5 4 382 191 17 981 490,5

Lubelskie 3 25 12,5 7 1153 576,5 5 100 50 4 39 19,5 0 0 0 7 691 345,5 7 1228 614 33 3236 1618

Lubuskie 2 32 16 3 273 136,5 2 9 4,5 2 5 2,5 0 0 0 3 85 42,5 3 331 165,5 15 735 367,5

Łódzkie 2 12 6 3 325 162,5 3 25 12,5 1 5 2,5 0 0 0 3 166 83 3 333 166,5 15 866 433

Małopolskie 5 32 16 4 612 306 2 39 19,5 3 17 8,5 0 0 0 4 324 162 4 628 314 22 1652 826

Mazowieckie 4 31 15,5 11 549 274,5 4 51 25,5 3 16 8 0 0 0 11 309 154,5 11 586 293 44 1542 771

Opolskie 1 6 3 1 198 99 1 21 10,5 1 9 4,5 0 0 0 1 107 53,5 1 226 113 6 567 283,5

Podkarpackie 2 18 9 7 508 254 4 19 9,5 3 13 6,5 0 0 0 7 245 122,5 7 618 309 30 1421 710,5

Podlaskie 1 3 1,5 4 127 63,5 2 16 8 0 0 0 0 0 0 4 77 38,5 4 156 78 15 379 189,5

Pomorskie 2 25 12,5 3 378 189 2 46 23 1 5 2,5 0 0 0 3 189 94,5 3 472 236 14 1115 557,5

Śląskie 3 50 25 5 553 276,5 3 19 9,5 2 11 5,5 0 0 0 4 275 137,5 4 676 338 21 1584 792

Świętokrzyskie 1 13 6,5 2 323 161,5 2 20 10 1 4 2 0 0 0 2 163 81,5 2 340 170 10 863 431,5

Warmińsko-

Mazurskie 2 42 21 4 343 171,5 1 25 12,5 1 3 1,5 0 0 0 4 231 115,5 3 370 185 15 1014 507

Wielkopolskie 3 30 15 5 716 358 3 25 12,5 1 0 0 0 0 0 5 416 208 5 881 440,5 22 2068 1034

Zachodniopomorskie 2 34 17 3 329 164,5 2 14 7 1 6 3 0 0 0 2 161 80,5 3 379 189,5 13 923 461,5

Razem 40 419 209,5 73 7304 3652 42 471 235,5 26 136 68 0 0 0 71 3861 1930,5 71 8271 4135,5 323 20462 10231

Załączniki

78

Tabela 3c. Zrealizowane wnioski o refundację w ramach wsparcia pszczelarstwa w 2016 r.

Województwo

Kierunki wsparcia







laboratoryjnego)



Razem

liczba wniosków

Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota


Zrefundowana kwota

w tys. zł


Dolnośląskie 4 24 12 7 531 265,5 6 66 33 2 6 3 0 0 0 7 250 125 7 646 323 33 1523 761,5

Kujawsko-Pomorskie 3 44 22 4 366 183 2 15 7,5 0 0 0 0 0 0 4 185 92,5 4 406 203 17 1016 508

Lubelskie 4 40 20 9 1 174 587 7 127 63,5 3 33 16,5 1 6 3 8 675 337,5 9 1 468 734 41 3523 1761,5

Lubuskie 2 26 13 3 261 130,5 2 11 5,5 0 0 0 0 0 0 3 105 52,5 3 341 170,5 13 744 372

Łódzkie 2 12 6 3 336 168 1 5 2,5 1 3 1,5 0 0 0 3 169 84,5 3 342 171 13 867 433,5

Małopolskie 7 98 49 4 596 298 2 44 22 2 23 11,5 0 0 0 4 321 160,5 4 688 344 23 1770 885

Mazowieckie 6 51 25,5 12 598 299 6 52 26 2 12 6 0 0 0 12 319 159,5 12 689 344,5 50 1721 860,5

Opolskie 0 0 0 1 199 99,5 1 6 3 0 0 0 0 0 0 1 90 45 1 254 127 4 549 274,5

Podkarpackie 1 9 4,5 6 475 237,5 4 48 24 3 20 10 0 0 0 6 211 105,5 7 642 321 27 1405 702,5

Podlaskie 0 0 0 5 138 69 2 17 8,5 0 0 0 0 0 0 5 82 41 5 172 86 17 409 204,5

Pomorskie 2 23 11,5 3 392 196 2 62 31 0 0 0 0 0 0 3 180 90 3 509 254,5 13 1166 583

Śląskie 2 41 20,5 7 554 277 3 22 11 1 13 6,5 0 0 0 5 275 137,5 5 726 363 23 1631 815,5

Świętokrzyskie 0 0 0 3 369 184,5 2 24 12 1 4 2 0 0 0 3 155 77,5 3 418 209 12 970 485

Warmińsko-Mazurskie 3 62 31 6 435 217,5 3 32 16 0 0 0 0 0 6 261 130,5 6 546 273 24 1336 668

Wielkopolskie 4 59 29,5 5 746 373 5 51 25,5 3 5 2,5 0 0 0 5 403 201,5 5 927 463,5 27 2191 1095,5

Zachodniopomorskie 2 23 11,5 4 342 171 2 8 4 2 8 4 0 0 0 3 162 81 4 370 185 17 913 456,5

Razem 42 512 256 82 7512 3756 50 590 295 20 127 63,5 1 6 3 78 3843 1921,5 81 9144 4572 354 21734 10867

Załączniki

79

Tabela nr 4. Realizacja mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich w sezonie 2012/2013 według liczby rozliczonych umów, podmiotów uprawnionych oraz końcowych odbiorców pomocy korzystających z refundacji

Województwo

Rozliczone umowy (liczba) Podmioty uprawnione korzystające z refundacji (liczba) Końcowi odbiorcy pomocy korzystających z refundacji

(liczba)

Kierunki wsparcia




uli (zakup lawet do

przewozu uli)

Wsparcie laboratoriów (analiza

jakości miodu









uli (zakup lawet do przewozu

uli)


(analiza jakości miodu







Zwalczanie warrozy (zakup leków)1)



uli)








Dolnośląskie 3 7 4 1 0 7 7 3 7 4 1 0 7 7 509

brak danych*

14 10 0 1037 476

Kujawsko-

Pomorskie 3 4 2 0 0 4 4 3 4 2 0 0 4 4 135 5 0 0 554 273

Lubelskie 3 10 7 2 0 8 8 3 10 7 2 0 8 8 306 48 44 0 1683 602

Lubuskie 2 1 2 1 0 2 2 2 1 2 1 0 2 2 110 6 4 0 252 207

Łódzkie 2 3 1 0 0 3 3 2 3 1 0 0 3 3 194 10 0 0 1063 286

Małopolskie 7 4 2 2 0 4 3 7 4 2 2 0 4 3 525 8 40 0 2239 334

Mazowieckie 5 10 3 4 0 10 10 5 10 3 4 0 10 10 353 12 74 0 1263 382

Opolskie 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 30 5 3 0 259 128

Podkarpackie 2 7 4 3 0 7 7 2 7 4 3 0 7 7 211 8 58 0 1235 400

Podlaskie 3 4 1 0 0 4 4 3 4 1 0 0 4 4 160 1 0 0 297 88

Pomorskie 1 3 3 0 0 3 3 1 3 3 0 0 3 3 246 14 0 0 420 271

Śląskie 4 7 2 1 0 6 7 4 7 2 1 0 6 7 495 2 14 0 1921 416

Świętokrzyskie 1 2 2 1 0 2 2 1 2 2 1 0 2 2 66 8 8 0 663 189

Warmińsko-

Mazurskie 4 6 4 2 0 6 6 4 6 4 2 0 6 6 610 12 11 0 688 261

Wielkopolskie 5 5 5 2 0 5 5 5 5 5 2 0 5 5 749 24 18 0 1558 607

Zachodniopom

orskie 2 4 2 2 0 3 4 2 4 2 2 0 3 4 135 8 12 0 331 226

Razem 48 78 45 22 0 75 76 48 78 45 22 0 75 76 4834 185 296 0 15463 5146

1) W sezonie 2012/2013 nie było umownego obowiązku przesyłania list odbiorców leków do Agencji, listy te pozostawały w siedzibie w Związku.

Załączniki

80

Tabela 4a. Realizacja mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich w sezonie 2013/2014 według liczby rozliczonych umów, podmiotów uprawnionych oraz końcowych odbiorców pomocy korzystających z refundacji

Województwo


(liczba)1)

Kierunki wsparcia





uli)












uli)












uli)








Dolnośląskie 4 7 7 2 0 7 7 4 7 7 2 0 7 7 540 2214 23 14 0 966 650

Kujawsko-

Pomorskie 3 4 1 0 0 4 4 3 4 1 0 0 4 4 159 1514 4 0 0 606 338

Lubelskie 4 9 7 4 1 8 8 4 9 7 4 1 8 8 483 3493 55 33 1 1721 815

Lubuskie 2 2 2 1 0 2 2 2 2 2 1 0 2 2 103 1108 5 2 0 252 252

Łódzkie 2 3 2 1 0 3 3 2 3 2 1 0 3 3 282 1499 11 10 0 990 341

Małopolskie 7 4 2 2 0 4 4 7 4 2 2 0 4 4 704 3479 10 23 0 1209 568

Mazowieckie 2 11 3 2 0 11 11 2 11 3 2 0 11 11 203 2572 14 58 0 1280 458

Opolskie 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 40 1052 4 6 0 288 142

Podkarpackie 1 7 4 2 0 7 7 1 7 4 2 0 7 7 142 2960 23 44 0 972 526

Podlaskie 1 4 3 0 0 4 4 1 4 3 0 0 4 4 51 547 3 0 0 279 121

Pomorskie 2 3 2 1 0 3 3 2 3 2 1 0 3 3 245 1416 18 9 0 433 333

Śląskie 3 8 2 1 0 7 7 3 8 2 1 0 7 7 285 4077 3 28 0 1682 669

Świętokrzyskie 1 2 1 1 0 2 2 1 2 1 1 0 2 2 235 1536 12 8 0 655 287

Warmińsko-

Mazurskie 4 6 5 3 0 6 6 4 6 5 3 0 6 6 662 1459 12 29 0 821 415

Wielkopolskie 4 5 4 2 0 5 5 4 5 4 2 0 5 5 705 3432 14 10 0 1401 744

Zachodniopom

orskie 2 4 4 2 0 3 4 2 4 4 2 0 3 4 424 1200 22 27 0 339 337

Razem 43 80 50 25 1 77 78 43 80 50 25 1 77 78 5263 33558 233 301 1 13894 6996

1) Liczba odbiorców końcowych została przypisana do województwa, w którym znajduje się siedziba podmiotu uprawnionego.

Załączniki

81

Tabela 4b. Realizacja mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich w sezonie 2014/2015 według liczby rozliczonych umów, podmiotów uprawnionych oraz końcowych odbiorców pomocy korzystających z refundacji

Województwo


(liczba)1)

Kierunki wsparcia





uli)












uli)












uli)








Dolnośląskie 4 7 4 2 0 7 7 4 7 4 2 0 7 7 501 2128 13 9 0 836 572

Kujawsko-

Pomorskie 3 4 2 0 0 4 4 3 4 2 0 0 4 4 314 1581 2 0 0 566 331

Lubelskie 3 7 5 4 0 7 7 3 7 5 4 0 7 7 272 3651 37 30 0 1641 748

Lubuskie 2 3 2 2 0 3 3 2 3 2 2 0 3 3 143 1118 4 28 0 264 238

Łódzkie 2 3 3 1 0 3 3 2 3 3 1 0 3 3 249 1405 12 15 0 1010 309

Małopolskie 5 4 2 3 0 4 4 5 4 2 3 0 4 4 452 2608 15 49 0 1317 520

Mazowieckie 4 11 4 3 0 11 11 4 11 4 3 0 11 11 406 2558 20 40 0 1288 502

Opolskie 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 1 40 1108 7 12 0 336 150

Podkarpackie 2 7 4 3 0 7 7 2 7 4 3 0 7 7 169 2458 10 74 0 1055 590

Podlaskie 1 4 2 0 0 4 4 1 4 2 0 0 4 4 55 575 6 0 0 278 121

Pomorskie 2 3 2 1 0 3 3 2 3 2 1 0 3 3 216 1483 18 8 0 348 326

Śląskie 3 5 3 2 0 4 4 3 5 3 2 0 4 4 504 3878 8 37 0 1675 548

Świętokrzyskie 1 2 2 1 0 2 2 1 2 2 1 0 2 2 362 1630 7 9 0 705 282

Warmińsko-

Mazurskie 2 4 1 1 0 4 3 2 4 1 1 0 4 3 603 1170 10 6 0 539 296

Wielkopolskie 3 5 3 1 0 5 5 3 5 3 1 0 5 5 665 3407 12 1 0 1300 686

Zachodniopom

orskie 2 3 2 1 0 2 3 2 3 2 1 0 2 3 464 1169 6 5 0 355 267

Razem 40 73 42 26 0 71 71 40 73 42 26 0 71 71 5415 31927 187 323 0 13513 6486


Załączniki

82

Tabela 4c. Realizacja mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich w sezonie 2015/2016 (do 15 października)* według liczby rozliczonych umów, podmiotów uprawnionych oraz końcowych odbiorców pomocy korzystających z refundacji

Województwo


(liczba)1)

Kierunki wsparcia





uli)












uli)












uli)








Dolnośląskie 4 7 6 2 0 7 7 4 7 6 2 0 7 7 574 2274 21 11 0 862 625

Kujawsko-

Pomorskie 3 4 2 0 0 4 4 3 4 2 0 0 4 4 292 1651 5 0 0 582 355

Lubelskie 4 9 7 3 1 8 9 4 9 7 3 1 8 9 429 3951 48 27 1 1783 840

Lubuskie 2 3 2 0 0 3 3 2 3 2 0 0 3 3 126 1116 5 0 0 302 242

Łódzkie 2 3 1 1 0 3 3 2 3 1 1 0 3 3 291 1786 2 12 0 1023 308

Małopolskie 7 4 2 2 0 4 4 7 4 2 2 0 4 4 697 3864 14 45 0 1499 578

Mazowieckie 6 12 6 2 0 12 12 6 12 6 2 0 12 12 500 2892 23 33 0 1289 662

Opolskie 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1134 4 0 0 314 156

Podkarpackie 1 6 4 3 0 6 7 1 6 4 3 0 6 7 120 2272 23 47 0 1003 611

Podlaskie 0 5 2 0 0 5 5 0 5 2 0 0 5 5 0 652 6 0 0 330 129

Pomorskie 2 3 2 0 0 3 3 2 3 2 0 0 3 3 267 1550 23 0 0 342 347

Śląskie 2 7 3 1 0 5 5 2 7 3 1 0 5 5 311 4173 9 32 0 1545 602

Świętokrzyskie 0 3 2 1 0 3 3 0 3 2 1 0 3 3 0 1775 9 9 0 748 312

Warmińsko-

Mazurskie 3 6 3 0 0 6 6 3 6 3 0 0 6 6 721 1482 12 0 0 753 411

Wielkopolskie 4 5 5 3 0 5 5 4 5 5 3 0 5 5 530 3529 18 22 0 1359 775

Zachodniopom

orskie 2 4 2 2 0 3 4 2 4 2 2 0 3 4 158 1260 3 49 0 342 262

Razem 42 82 50 20 1 78 81 42 82 50 20 1 78 81 5016 35361 225 287 1 14076 7215


Załączniki

Załączniki

83

Tabela 5. Dane dotyczące pasiek zarejestrowanych przez Państwową Inspekcję Weterynaryjną

województwo

liczba zarejestrowanych

pasiek (nadanie numeru

identyfikacyjnego)

liczba uli/liczba rodzin pszczelich

liczba pasiek, dla których

zarejestrowano sprzedaż

bezpośrednią

liczba zgłoszeń

dotyczących zaprzestania

hodowli

1 2 3 4 5

2013 r.

dolnośląskie 4224 (1036) 57250 730 30

kujawsko-pomorskie 2582 (193) 53200 155 74

lubelskie 5619 176506 283 22

lubuskie 1299 (160) 21540 65 26

łódzkie 1553 (1466) 24303 73 3

małopolskie 6260 (3027) 117596 231 48

mazowieckie 2632 52411 167 19

opolskie 1886 (575) 28508 127 39

podkarpackie 5317 (134) 116894 129 19

podlaskie 1316 (244) 25864 67 8

pomorskie 1945 (1573) 43493 134 48

śląskie 5110 (1347) 31325 233 143

świętokrzyskie 2226 brak danych 62 0

warmińsko-mazurskie 3032 (651) brak danych 142 15

wielkopolskie 4387 65915 1529 58

zachodniopomorskie 2402 (506) 69615 193 58

OGÓŁEM 51790 (10912) 884420 4320 610

2014 r.

dolnośląskie 4321 (1077) 61851 811 20

kujawsko-pomorskie 2735 (204) 60357 158 30

lubelskie 5994 184482 326 20

lubuskie 1336 (159) 22051 71 17

łódzkie 1576 (1379) 24031 109 3

małopolskie 6771 (3211) 123386 268 44

mazowieckie 2197 43798 189 13

opolskie 2101 (614) 29944 143 31

podkarpackie 5536 (44) 120330 139 7

podlaskie 1416 (264) 27508 72 5

pomorskie 2127 (1687) 46290 160 45

śląskie 5392 (1386) 32185 276 27





OGÓŁEM 54286 (11023) 917027 4645 399

Załączniki

84

2015 r.

dolnośląskie 4700 (1133) 70939 866 76

kujawsko-pomorskie 2939 63847 184 23

lubelskie 6300 191120 380 24

lubuskie 1549 (155) 28309 72 19

łódzkie 1688 (1544) 26058 142 3

małopolskie 7259 (3464) 128713 320 56

mazowieckie 2340 42890 311 10

opolskie 2152 (652) 31678 158 20

podkarpackie 5865 (53) 126339 176 22

podlaskie 1512 (288) 29269 86 8

pomorskie 2289 (1792) 47652 201 27

śląskie 5730 (1422) 33886 328 8





OGÓŁEM 57894 (11527) 966466 5229 427

stan na dzień 30 września 2016 r.

dolnośląskie 6804 (1278) 73781 1005 18

kujawsko-pomorskie 3122 72904 233 77

lubelskie 6508 194969 419 17

lubuskie 1870 (158) 28588 207 15

łódzkie 2018 (1884) 32551 152 3

małopolskie 8036 (3676) 135961 388 53

mazowieckie 3678 57685 246 32

opolskie 2323 (706) 33797 181 18

podkarpackie 6255 (59) 131501 197 14

podlaskie 1648 (335) 31426 108 8

pomorskie 2437 (1860) 50635 204 51

śląskie 6158 (1479) 45635 387 28





OGÓŁEM 64882 (12519) 1048151 5915 540

Załączniki

85

Tabela 6. Wyniki kontroli przeprowadzonych przez PIW w zakresie prowadzenia działalności pszczelarskiej

województwo

liczba wykrytych przypadków prowadzenia

działalności bez uzyskania wpisu do

rejestru

liczba nałożonych kar wysokość nałożonych kar

(w zł)

2013 r.

dolnośląskie 0 0 0

kujawsko-pomorskie 0 0 0

lubelskie 7 5 1300

lubuskie 0 0 0

łódzkie 0 0 0

małopolskie 0 0 0

mazowieckie 1 0 0

opolskie 0 0 0

podkarpackie 3 1 400

podlaskie 1 1 400

pomorskie 1 1 200

śląskie 0 0 0

świętokrzyskie 0 0 0

warmińsko-mazurskie 1 1 200

wielkopolskie 0 0 0

zachodniopomorskie 2 1 200

OGÓŁEM 16 10 2700 2014 r.



lubelskie 0 0 0

lubuskie 0 0 0

łódzkie 0 0 0

małopolskie 1 1 400

mazowieckie 0 0 0

opolskie 0 0 0


podlaskie 0 0 0

pomorskie 0 0 0

śląskie 0 0 0



wielkopolskie 0 0 0


OGÓŁEM 4 4 1000

Załączniki

86

2015 r.



lubelskie 2 2 700

lubuskie 0 0 0

łódzkie 2 3 700

małopolskie 5 0 0

mazowieckie 0 0 0

opolskie 0 0 0


podlaskie 0 0 0

pomorskie 0 0 0

śląskie 1 0 0



wielkopolskie 2 2 1600


OGÓŁEM 20 10 3800 stan na dzień 30 września 2016 r.

dolnośląskie 1 (postępowanie w toku) kujawsko-pomorskie 0 0 0

lubelskie 12 10 3700

lubuskie 0 0 0

łódzkie 0 0 0

małopolskie 1 1 200

mazowieckie 1 0 0

opolskie 1 1 200


podlaskie 0 0 0

pomorskie 0 0 0

śląskie 3 1 200



wielkopolskie 0 0 0


OGÓŁEM 33 17 5300

87

Tabela 7. Wyniki kontroli przeprowadzonych przez lekarzy powiatowych inspektoratów weterynarii w zakresie chorób pszczół**

Województwo Li

czba

zgł

oszo

nych

prz

ypad

ków

zgn

ilca

amer

ykań

skie

go p

szcz

ół

Licz

ba s

twie

rdzo

nych

ogn

isk

zgni

lca

amer

ykań

skie

go p

szcz

ół

Licz

ba z

likw

idow

anyc

h ul

i

Licz

ba w

ylec

zony

ch u

li

Licz

ba z

głos

zony

ch p

rzyp

adkó

w p

odej

rzen

ia

war

rozy

Licz

ba s

twie

rdzo

nych

ogn

isk

war

rozy

Licz

ba z

likw

idow

anyc

h ul

i

Licz

ba w

ylec

zony

ch u

li

Licz

ba z

głos

zony

ch p

rzyp

adkó

w p

odej

rzen

ia

zgni

lca

euro

pejs

kieg

o

Licz

ba s

twie

rdzo

nych

ogn

isk

zgni

lca

euro

pejs

kieg

o

Licz

ba z

likw

idow

anyc

h ul

i

Licz

ba w

ylec

zony

ch u

li

Licz

ba z

głos

zony

ch p

rzyp

adkó

w p

odej

rzen

ia

chor

oby

rozt

oczo

wej

Licz

ba s

twie

rdzo

nych

ogn

isk

chor

oby

rozt

oczo

wej

Licz

ba z

likw

idow

anyc

h ul

i

Licz

ba w

ylec

zony

ch u

li

Licz

ba z

głos

zony

ch p

rzyp

adkó

w p

odej

rzen

ia

wys

tępo

wan

ia m

ałeg

o ch

rząs

zcza

ulo

weg

o

Licz

ba s

twie

rdzo

nych

ogn

isk

mał

ego

chrz

ąszc

za

ulow

ego

Licz

ba z

likw

idow

anyc

h ul

i

Licz

ba w

ylec

zony

ch u

li

Licz

ba z

głos

zony

ch p

rzyp

adkó

w p

odej

rzen

ia

wys

tępo

wan

ia ro

ztoc

za T

ropi

lael

aps

Licz

ba s

twie

rdzo

nych

ogn

isk

rozt

ocza

Tr

opila

elap

s

Licz

ba z

likw

idow

anyc

h ul

i

Licz

ba w

ylec

zony

ch u

li

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

2013 r. Dolnośląskie 1 1 1 0 726 726 b.d. b.d. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Kujawsko-pomorskie 0 0 0 0 126 126 0 3677 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Lubelskie 17 12 15 31 1760 1760 171 50527 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Lubuskie 11 3 29 0 131 53 b.d. b.d. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Łódzkie 0 0 0 0 831 311 0 4153 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Małopolskie 17 16 37 2 1269 920 0 20523 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Mazowieckie 1 2 18 0 1016 148 3 6072 0 1 0 0 11 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Opolskie 6 6 51 0 973 973 0 21169 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Podkarpackie 21 18 66 0 1362 1052 0 19206 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Podlaskie 1 1 0 0 221 85 0 1338 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Pomorskie 26 21 26 6 771 249 0 6374 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Śląskie 20 19 45 35 1 1 0 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Świętokrzyskie 0 0 0 0 153 153 0 4748 1 1 0 150 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Warmińsko-mazurskie 0 0 0 0 1115 1115 b.d. b.d. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Wielkopolskie 9 9 49 53 1055 1055 b.d. b.d. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Zachodniopomorskie 28 15 350 48 38 120 0 2455 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Ogółem 158 123 x x x 8847 174 140247 1 2 0 150 11 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Załączniki

88

2014 r.

Dolnośląskie 1 1 1 0 917 917 b.d. b.d. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0


Lubelskie 24 6 12 8 1605 1605 0 63033 13 4 0 0 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Lubuskie 4 0 0 0 318 131 b.d. b.d. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Łódzkie 0 0 0 0 1135 645 0 6804 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Małopolskie 5 46 242 8 1206 978 0 20850 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Mazowieckie 3 3 11 0 1153 141 12 5166 0 1 0 74 11 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0

Opolskie 2 2 3 0 1025 1025 0 22485 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Podkarpackie 21 20 84 0 1307 949 0 13374 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Podlaskie 6 6 8 0 307 72 2 665 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Pomorskie 79 78 277 0 832 180 0 3737 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Śląskie 16 16 66 85 3 4 0 142 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Świętokrzyskie 1 1 1 0 160 160 0 4776 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0




Ogółem 240 207 x x x 9358 14 153210 15 7 1 75 16 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0

2015 r.



Lubelskie 13 1 0 0 1595 1595 0 66219 11 1 0 0 7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Lubuskie 1 0 0 0 304 140 b.d. b.d. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Łódzkie 12 4 14 0 1234 682 4 6512 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Małopolskie 22 20 52 0 1346 1232 0 19793 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Mazowieckie 4 3 44 19 1246 161 50 6642 0 0 0 0 14 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Opolskie 6 7 26 15 1180 1180 0 23957 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Podkarpackie 12 12 76 0 1005 696 0 13718 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Załączniki

89

Podlaskie 1 1 1 0 237 68 0 636 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Pomorskie 31 7 27 0 890 222 0 4360 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Śląskie 15 9 72 0 21 21 0 587 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Świętokrzyskie 3 3 23 0 240 240 0 7996 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0




Ogółem 171 114 x x x 9760 54 164044 14 3 1 0 21 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Od 1 stycznia do 30 września 2016 r.



Lubelskie 9 2 2 1 1601 1601 0 68425 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Lubuskie 1 0 0 0 237 65 b.d. b.d. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Łódzkie 3 2 10 4 814 361 0 4255 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Małopolskie 34 33 204 24 1443 1018 0 23015 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Mazowieckie 6 4 7 3 1194 133 0 6294 1 1 0 15 16 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Opolskie 6 6 30 0 1092 1092 0 23304 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Podkarpackie 34 29 170 16 1201 778 0 11702 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Podlaskie 4 0 0 0 344 95 0 660 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Pomorskie 5 2 19 0 498 1 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Śląskie 23 21 124 74 162 184 0 1563 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Świętokrzyskie 0 0 0 0 96 96 0 2658 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0


Wielkopolskie 6 4 11 0 1420 1420 b.d. b.d. 1 1 b.d. b.d. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0


Ogółem 178 146 x x x 9434 0 154323 12 4 2 15 16 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Brak danych Według danych Głównego Lekarza Weterynarii

Załączniki

Załączniki

90

Załącznik 5. Wykaz organów, którym przekazano informację o wynikach kontroli

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

2. Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

3. Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

4. Prezes Rady Ministrów

5. Prezes Trybunału Konstytucyjnego

6. Rzecznik Praw Obywatelskich

7. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

8. Sejmowa Komisja do Spraw Kontroli Państwowej

9. Sejmowa Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi

10. Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Informacja strona z podpisem Prezesa NIK - Najwyższa Izba ...14397,vp,16854.pdf · W latach...

Documents

Transcript of Informacja strona z podpisem Prezesa NIK - Najwyższa Izba ...14397,vp,16854.pdf · W latach...