Immunoprofilaktyka tężca, wścieklizny i innych chorób zakaźnych

Zapobieganie i zwalczanie chorób zakaźnych

I. Unieczynnienie źródła zakażenia

II. Przecięcie dróg szerzenia się infekcji

III. Uodpornienie osób wrażliwych na zakażenie

Uodpornienie

Naturalne Naturalne zakażenie

patogennymdrobnoustrojem

Wariolizacja

Sztuczne Czynne Bierne Czynno - bierne

Uodpornienie czynne = szczepienie Powstaje odporność

przeciw drobnoustrojowi, którego antygeny zostały podane jako szczepionka

po kilku tygodniach lub kilkakrotnym szczepieniu podstawowym

utrzymuje się kilka, a nawet kilkanaście lat

Program szczepień ochronnych Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego na rok …

I. Szczepienia obowiązkowe Kalendarzyk szczepień dzieci i młodzieży według wiekuSzczepienia osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie

II. Szczepienia zalecaneIII. Informacje uzupełniające

Zmiany w kalendarzyku w 2007 r. p/gruźlicy w I dobie życia

nie szczepi się dzieci matek zakażonych HIV do czasu wykluczenia zakażenia (ok. 4 miesiąca po ujemnej próbie tuberkulinowej) i z wagą < 2000 g

p/Hib obowiązkowo od 2 m.ż. 3 dawki co 6-8 tyg. i dawkę przypominającą w 16-18 m.ż.

Nowe bezpłatne szczepieniakomunikat GIS z dn. 25. 09. 08 r.

Szczepienia przeciwko pneumokokom

Szczepienia przeciwko ospie wietrznej

p/pneumokokoma) dzieci od 2 m. ż. do ukończenia 5 r. ż po urazach i z wadami oun p. ch. serca z niewydolnością układu krążenia sch. immunologiczno-hematologiczne małopłytkowość idiopatyczna ostra białaczka, chłoniaki, sferocytoza asplenia wr. lub po splenectomii zakażone HIV przed planowanym przeszczepieniem

narządówb) wcześniaki z dysplazją oskrzelowo-płucną

p/ospie wietrzneja) dzieci do ukończenia 12 r. ż. z ostrą białaczką limfoblastyczną w

okresie remisji zakażone HIV przed leczeniem immunosupresyjnym lub

chemioterapią z upośledzeniem odpornościb) dzieci zdrowe do ukończenia 12 r. ż.

z otoczenia osób określonych powyżej, które nie chorowały na ospę wietrzną

2012r.c) dzieci do ukończenia 12 r.ż. narażone na zakażenie ze względów środowiskowych, w szczególności przebywające czasowo lub stale w domach dziecka, domach opieki długoterminowej, żłobkach i innych instytucjach opiekuńczych

p/ospie wietrznej

Uodpornienie bierne Immunoglobuliny ludzkie lub

immunoglobuliny zwierzęce Szybki wzrost odporności po podaniu

preparatu Utrzymywanie się odporności tylko kilka

tygodni Odczyny alergiczne Odporność noworodka

Uodpornienie czynno-bierne Jednoczesne podanie szczepionki w celu

uodpornienia na dłuższy czas i immunoglobiny w celu szybkiego uodpornienia

Podanie w odległe od siebie części ciała Uodpornienie ponarażeniowe,

po ekspozycji na zakażenie, po kontakcie

Ludzkie immunoglobuliny Ludzkie normalne immunoglobuliny LNI –

Gamma-globulina ludzka (Biomed) Dożylne immunoglobuliny IVIG –

profilaktyka i wspomaganie leczenia zakażeń bakteryjnych i wirusowych Bioglobulina (Biomed),Pentaglobin IgM (Biotest) - leczenie wspomagające ciężkich zakażeń bakteryjnych

Swoiste immunoglobuliny – Gamma anty HBs (Biomed)

Immunoglobuliny zwierzęce Wyprodukowane z surowicy koni, bydła,

baranów uodpornionych w długim cyklu szczepień

Oczyszczone frakcje swoistej immunoglobuliny G

Reakcja anafilaktyczna, choroba posurowicza

Próba uczuleniowa

Immunoglobuliny zwierzęce Końska antytoksyna:

błonicza, tężcowa, botulinowa, przeciwko jadowi żmij, wściekliźnie

Bydlęca antytoksyna tężcowa

Powikłania Wstrząs anafilaktyczny –

odczyn wczesny, I typ reakcji, w czasie lub bezpośrednio po

Choroba posurowicza – odczyn późny, III typ reakcji, po 7-10 dniach

Reakcja gorączkowa, zaczerwienienie i obrzęk

Wstrząs anafilaktyczny Bóle głowy, pleców,

wzrost temp. ciała, dreszcze, świąd, obrzęk naczynioruchowy, pokrzywka

Kaszel, chrypka, narasta duszność Wahania ciśnienia, tachycardia, sinica Niepokój pacjenta Utrata przytomności Zgon

Choroba posurowicza Wzrost temp. ciała, dreszcze, bóle głowy Nudności, wymioty Obrzęk węzłów chłonnych Wysypka o charakterze pokrzywki Obrzęk stawów - poliarthritis Wahania RR, tachycardia Glomerulonephritis Granulocytoza, eozynofilia, proteinuria

Środki ostrożności Wywiad odnośnie chorób alergicznych Uprzednio otrzymane preparaty Zestaw przeciwwstrząsowy Próba uczuleniowa !

Próba śródskórna

0,1 ml surowicy rozcieńczonej 1:10 fizjologicznym roztworem soli

Obserwacja 20 min. brak objawów

{----}

próba ujemnaPodajemy antytoksynę jednorazowo

Próba śródskórna

Zaczerwienienie, obrzęk, bąbel {+++}

Uczulenie na surowicę

Wstrzykuje się sposobem odczulającymrozcieńczona 1:20 - 1:10 w dawce 0,1 - 0,5 ml podskórnie,co pół godzinynierozcieńczona po 0,2 - 0,5 ml p.s.

Błonica Antybiotyk

Szczepionka - dawka przypominająca

Antytoksyna błonicza [końska] wyjątkowo u osób nieuodpornionych z bliskiego kontaktu 100 j. m./kg m.c. domięśniowo

Zatrucie jadem kiełbasianym Dotarcie do wszystkich osób, które nie

wykazują objawów choroby, lecz spożyły pokarm, będący przyczyną zatrucia

Poliwalentna antytoksyna 10 - 20 ml dom. [1 fiolka 10 ml = 5000 j.a. antytoksyny A i B,1000 j.a. antytoksyny E]

Monowalentna, odpowiedniego typu10000 j.a. dom. [końska]

Tężec – uodpornienie czynne Szczepienie dzieci według kalendarzyka Dorośli - dawki przypominające co 10 lat

szczególnie dla osób z grup ryzyka: wojsko, policja, rolnicy, pracownicy leśni, transportu, budownictwa, zakażeni HIV, strażacy, wyjeżdżający w długą podróż

Dorośli nieszczepieni - Td 0, 1, 6-12 miesięcy

Uodpornienie u osób zranionych Niezwłoczne, dokładne oczyszczenie rany,

chirurgiczne opracowanie, opatrzenie [eradykacja przetrwalników i uniemożliwienie namnażania bakterii, zahamowanie produkcji tetanospazminy]

Antybiotyki – penicyliny, tetracykliny, makrolidy r. kąsane, miażdżone, kłute, postrzałowe [eradykacja p.wegetatywnych]

Uodpornienie w zależności od charakteru i okoliczności zranienia, uprzednich szczepień oraz stanu pacjenta

Uodpornienie czynno-bierneWysokie ryzyko

Masywne zakażenie bakteryjne – [gleba] Gdy upłynęło > 24 h Nie można prawidłowo opatrzeć rany Wstrząs pourazowy, duża utrata krwi Silne wyniszczenie, osłabienie Obniżona odporność, leczeni

cytostatykami, hormonami kory nadnerczy

Napromieniowanie radioaktywne

Uodpornienie czynno-bierne Szczepionka T lub Td podskórnie

w jedno ramię +

Ludzka immunoglobulina p/tężcowa

250 – 500 j.m. dom w drugie ramię

Wysokie ryzyko wystąpienia tężca ostatnia dawka szczepienia

podstawowego lub przypominającego więcej niż 10 lat temu – uodpornienie czynno-bierne

Nie szczepieni, niekompletnie szczepieni, historia szczepień niepewna – uodpornienie czynno-bierne, następnie kontynuować szczepienie podstawowe 0,1,6 m

Wysokie ryzyko wystąpienia tężcaSzczepienie podstawowe lub

przypominające ostatnia dawka mniej niż 5 lat temu –

nie wymaga, ew. gdy szczególnie wysokie ryzyko

rozważyć podanie jednej przypominającej dawki T lub Td

ostatnia dawka 5 - 10 lat temu – T lub Td, jedna przypominająca dawka

Niskie ryzyko wystąpienia tężca Ostatnia dawka szczepienia

podstawowego lub przypominającego mniej niż 5 lat temu - nie wymaga

Ostatnia dawka więcej niż 5 lat temu - T lub Td, jedna przypominająca dawka

Nie szczepieni, niekompletnie szczepieni, historia szczepień niepewna - T lub Td, następnie kontynuować kolejne dawki szczepienia podstawowego: 0,1,6 m

Uodpornienie czynne

Szczepienie - anatoksyna tężcowa T lub Tdpodskórnie

TężecChorzy leczeni immunoglobuliną powinni równolegle rozpocząć uodpornienie czynne szczepionką [anatoksyną], 1 ml podskórnie 3 x co 3 dni, po 6 tygodniach i po 6-12 miesiącach.

Choroba nie powoduje powstania

odporności !

Wścieklizna

Kwalifikacja w specjalistycznych Poradniach Chorób Zakaźnych w Łodzi ul. Kniaziewicza 1/5

WściekliznaSzczepienie profilaktyczne

przednarażeniowe Lekarze i studenci weterynarii, technicy Personel laboratoriów Pracownicy rzeźni, targowisk, leśnicy,

myśliwi, strażnicy leśni, wypychacze zwierząt, hodowcy

Speleolodzy Podróżujący na tereny z enzoocjami

Szczepienie przed ekspozycją Szczepienie podstawowe

w dniach 0, 7, 28 Szczepienie uzupełniające po roku Szczepienia przypominające co 3 - 5 lat

Osoby podejrzane o zakażenie wścieklizną

pokąsane przez zwierzę z rozpoznaną wścieklizną

pokąsane przez zwierzę dzikie, nieznane, zbiegłe, [padłe lub zabite], u których nie wykluczono wścieklizny

kontakt ze śliną lub tkanką mózgową zwierzęcia podejrzanego lub wściekłego

personel medyczny

Zwierzęta dzikie lisy – 65% borsuki, jenoty, wilki, kuny, łasice,

tchórze, sarny, daniele, łosie, dziki, szczury, nietoperze, myszy, piżmaki, wiewiórki, jeże, zającedomowe

nieszczepione psy, koty, konie, krowy zaatakowane na pastwiskach

Okres zaraźliwości Czas, w którym wirus ukazuje się w ślinie

przed wystąpieniem pierwszych objawów klinicznych choroby, jest stały i mieści się w granicach 0 - 10 dni, najczęściej 1 - 3 dni

Zasada przyżyciowej obserwacji weterynaryjnej zwierząt przez 15 dni – psy i koty

Postępowanie po ekspozycjiPierwsza pomoc: obficie przemyć ranę bieżącą wodą

i mydłem, dokładnie spłukać zdezynfekować 40-70% alkoholem,

jodyną, 0,1% sterinolem opracowanie rany – nie zaszywać

natychmiast rozważyć wskazania do antybiotykoterapii profilaktyka przeciwtężcowa !

Zalecane postępowanie

Dotknięcie, karmienie, oślinienie zdrowej skóry, brak ran, kontakt pośredni

Nie wymaga zapobiegania

zwierzę zdrowe → objawy

wścieklizny

szczepionka gdy objawy wścieklizny

Oślinienie uszkodzonej skóry, lekkie pogryzienia, zadrapania

zwierzę podejrzane o wściekliznę → zdrowe

natychmiast szczepionka – przerwać gdy zwierzę zdrowe

zwierzę wściekłe,

dzikie, nieznane, niebadane

natychmiast podanie szczepionki

Rozpoczęcie postępowania poekspozycyjnego można odłożyć do czasu potwierdzenia

wścieklizny u zwierzęcia, o ile zwierzę, które naraziło człowieka nie wykazywało objawów

choroby podczas ekspozycji i jest możliwa jego piętnastodniowa obserwacja weterynaryjna – dotyczy wyłącznie psa i kota

Wścieklizna

zwierzę zdrowe → objawy

wściekliznyGłębokie pogryzienia, zadrapania, oślinienie błon śluzowych

zwierzę podejrzane o wściekliznę → zdrowe

natychmiast szczepionka + swoista immunoglobulina przerwać gdy zwierzę zdrowe

zwierzę wściekłe,

dzikie, nieznane, niebadane

Profilaktyka czynna Szczepionka w dniach 0, 3, 7, 14, 30 Dorosłym w m. trójgłowy ramienia,

dzieciom w przednio-boczną okolicę uda Szczepieni uprzednio – w dniach 0 i 3 Szybka immunizacja – skrócony cykl

w dniach 0, 7, 21 w schemacie 2+1+1 dawki

Działania niepożądane:• Miejscowe - obrzęk, zaczerwienienie• Ogólne - gorączka, bóle głowy, stawów,

nudności

Profilaktyka czynno-bierna Równocześnie z cyklem szczepień lub

do 7 dnia od czasu podania szczepionki

Swoista immunoglobulina ludzka 20 j.m./kg masy ciała dom. i ew. połowa wyliczonej dawki - wkroplenie do rany, nastrzyknięcie okolicy rany

Immunoglobuliny nie podaje się szczepionym uprzednio

Jeżeli została narażona osoba uprzednio szczepiona przeciw wściekliźnie,

podaje się tylko dwie dawki przypominające szczepionki według

schematu w 0 i 3 dobie.

Nie należy podawać swoistej immunoglobuliny.

Z powodu niepomyślnego przebiegu zakażenia, nie istnieją żadne przeciwwskazania dla stosowania szczepienia, ciąża nie stanowi p/wskazania dla szczepienia po ekspozycji.

Badanie zwierząt Badania przyżyciowe wykonują Zakłady Lecznicze Zwierząt. Pośmiertna diagnostyka polega na stwierdzeniu obecności w mózgu antygenu wirusa, metodą immunofluorescencji w Zakładzie Higieny Weterynaryjnej.

Antytoksyna jadu żmij

Żmija zygzakowata Vipera berus Antytoksyna monowalentna, końska

500 j.a. dom. Pokąsanie przez kilka żmij 10-20 ml dom. Dożylnie w stanach zagrożenia życia

Poliwalentne surowice

Odra – uodpornienie czynne Szczepienie obowiązkowe MMR Żywe, atenuowane wirusy odry,

różyczki i świnki I szczepienie w 13 – 14 m.ż.

II w 10 roku życia

Odra Uodpornienie bierne

Gamma-Globulina ludzka 15%0,25 ml/kg m.c. do 5 dni od kontaktu, głęboko domięśniowo,

Uodpornienie czynno-bierne+ szczepionka

Różyczka Uodpornienie czynne

szczepienie obowiązkowe MMR

Uodpornienie bierneGamma-Globulina ludzka 15%20 – 30 ml dom. kobietom w ciąży

Ospa wietrzna – uodpornienie czynne

Szczepienie zalecane Żywe, atenuowane wirusy Powyżej 9 m.ż. dwie dawki w odstępie 6 tygodni

Bezpłatne szczepienia od 2008 r. dla dzieci z obniżoną odpornością (slajd 9)

Ospa wietrzna – uodpornienie bierne

Swoista immunoglobulina ludzka - Varitect Zapobiegawczo 1 ml/kg m.c. dożylnie

do 96 godzin po ekspozycji

Leczniczo 2 ml/kg m.c. dożylnie

Ospa wietrznaVaritect Wrodzony niedobór odporności Leczeni cytostatykami,

immunosupresyjnie, radioterapią – choroby nowotworowe, białaczki

Noworodki matek, które zachorowały 5 dni przed i 2 dni po porodzie

Kobiety w ciąży

HBV Szczepienie obowiązkowe

w I dobie ż., w 2 i 7 m.ż. Szczepienie obowiązkowe osób

narażonych na zakażenie Szczepienie zalecane 0-1-6 m Szybkie uodpornienie 0-7-12 dni +12 m

HBVGamma anty HBs 200, 1000 Noworodki matek HBs+

200 j. dom. nie później niż 12 godz. po urodzeniu + szczepionka

Po ekspozycji 1000 j. dom. do 48 godz. Długotrwale hospitalizowani co 3 - 4 tyg.Hepatect amp. 2 i 10 ml Noworodki 0,4 ml/kg w powolnym wlewie

dożylnym Po ekspozycji 0,12 - 0,2 mg/kg m.c. doż.

CMVCytotect Profilaktyka przed przeszczepami

50 - 150 j/kg m.c we wlewie dożylnym 6 dawek co 2 tyg.

Leczenie – cytomegalia wrodzona