Semestr zimowy 2009/2010Nazwa przedmiotu: Instytucjonalno-prawne otoczenie przedsiębiorstwa.

Treści programowe.I. Zagadnienia wstępne.

1. Podstawowe pojęcia.2. Zasady odnoszące się do prowadzenia przez przedsiębiorstwo działalności

gospodarczej.3. Kontrola w przedsiębiorstwie.

II. Instytucjonalno-prawne formy prowadzenia przedsiębiorstwa.1. Zagadnienia ogólne.2. Spółki osobowe.3. Spółki kapitałowe.

III. Upadłość i likwidacja przedsiębiorstwa.1.Zdolność upadłościowa.2.Podstawy ogłoszenia upadłości. 3.Właściwość sądu.4.Sędzia komisarz.5.Syndyk, nadzorca sądowy, zarządca.6.Przebieg postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości.7.Postępowanie upadłościowe sensu stricte.

A) w przypadku ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego,

B) w przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu.

IV. Kontrakty gospodarcze w działalności przedsiębiorstwa.1. Umowy służące przenoszeniu praw.2. Umowy dotyczące świadczenia usług.3. Umowy regulujące używanie rzeczy i praw.4. Umowy kredytowe oraz zabezpieczające.

V. Papiery wartościowe w działalności przedsiębiorstwa.1. Weksle.2. Pojęcie i rodzaje czeków.

VI. Rozstrzyganie sporów gospodarczych pomiędzy przedsiębiorcami.1.Tryb i rodzaj postępowania oraz właściwość sądu.2.Pojęcie sprawy gospodarczej.3.Pojęcie przedsiębiorcy.4.Odrębności postępowania w sprawach gospodarczych.

9. Literatura

A. Literatura podstawowa:1. W. Siuda, Elementy prawa dla ekonomistów, Poznań 2007.2. Prawo gospodarcze dla ekonomistów, red. P. Wiatrowski, Kraków 2008.3. Prawniczy słownik wyrazów trudnych, red. J. Boć, Wrocław 2006.4. Prawo gospodarcze dla ekonomistów, red. B. Gnela, Kraków 2007.5. K. Kruczalak, Prawo handlowe dla ekonomistów, Warszawa 2007.6. Prawo cywilne i handlowe w zarysie, red. W. Katnera, Kraków 2006.7. J. Kufel, W. Siuda, Prawo gospodarcze dla ekonomistów, Poznań 2007.

1

8. T.Filipiak, Zarys prawa cywilnego, Lublin 2008.9. Akty prawne odnoszące się do zagadnień określonych w treściach programowych.

B. Literatura uzupełniająca:1. A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2008.2. K. Kruczalak, Prawo handlowe – zarys wykładu, Warszawa 2007.3. Z. Radwański, J. Panowicz-Lipska, Zobowiązania - część szczegółowa, Warszawa 2006.4. K. Kruczalak, Umowy i inne czynności handlowe, Warszawa 2006.5. L. Bieguński, Ochrona własności przemysłowej, Warszawa 2007.6. J. Mojak, Papiery wartościowe, Lublin 2008.

Ad. I). Zagadnienia wstępne.

1. Podstawowe pojęcia.

1) Przedsiębiorstwo – zakład - oddział

Na tle obowiązujących przepisów prawa można wyróżnić niewątpliwie kilka odmiennych znaczeń terminu "przedsiębiorstwo".

1. W znaczeniu funkcjonal nym termin ten występuje wtedy, gdy oznacza stałą działalność zawodową, a mianowicie działalność gospodarczą (produkcję dóbr, handel, usługi) uprawianą samodzielnie w celach zarobkowych.

2. W innym znaczeniu, które można nazwać przedmiotowym, przez przedsiębiorstwo rozumie się "zespół środków produkcji", czyli kompleks majątkowy, odpowiednio zorganizowany w celu prowadzenia określonej działalności gospodarczo-zarobkowej. Pojęcie przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym uregulowane zostało przepisami art. 551, 552, 751 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 Kodeks cywilny (kc). W myśl art. 551 k.c. przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa)

2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,

3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych,

4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne5) koncesje, licencje i zezwolenia6) patenty i inne prawa własności przemysłowej7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne,

3. tzw. podmiotowe znaczenie przedsiębiorstwa – przedsiębiorstwo jako podmiot praw i obowiązków powstających z racji prowadzenia przedsiębiorstwa

Zakład . Podstawową formą organizacyjno-prawną jednostek gospodarczych jest także zakład. Jest to bowiem jednostka organizacyjna stanowiąca również pewną całość pod względem technicznym, lokalizacyjnym i organizacyjnym. Od przedsiębiorstwa różni się jednakże tym, iż nie ma osobowości prawnej, lecz wchodzi w skład jednostki organizacyjnej mającej taką osobowość, struktura organizacyjna zakładu nie ma charakteru w pełni autonomicznego i samowystarczalnego, a czynnik majątkowy zakładu nie daje nigdy pełnej samodzielności pod względem finansowym, samodzielność taką ma bowiem tylko ta jednostka, w skład której wchodzi zakład.

Oddział . W ustawie o swobodzie działalności gospodarczej (art. 5 pkt 4 tej ustawy) zdefiniowano pojęcie oddziału, jako wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej,

2

wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności.

2) Przedsiębiorca

A. Pojęcie przedsiębiorcy w k.c . Zgodnie z art. 431 k.c. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, nie będąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Zawarte w przepisie art. 431 k.c. pojęcie przedsiębiorcy opiera się na dwóch kryteriach: podmiotowym i funkcjonalnym

Pierwsze z nich ogranicza zakres tego pojęcia do trzech kategorii podmiotów: 1. osób fizycznych - (art. 8-32 k.c.) – każdy człowiek od chwili urodzenia. 2. osób prawnych. Osobą prawną w rozumieniu art. 33 kc jest Skarb Państwa i każda

jednostka organizacyjna, której przymiot osobowości prawnej przyznany został przez przepisy obowiązującego prawa (kryterium formalne). Podjęcie działalności gospodarczej przez osoby prawne wymaga rejestracji w sądzie rejestrowym, zgodnie z ustawą o Krajowym Rejestrze Sądowym.

3. jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, tj. osobowe spółki handlowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) oraz spółki kapitałowe w organizacji.

Z kolei kryterium funkcjonalne wskazuje cechy powszechnie uznawane za charakterystyczne dla przedsiębiorcy, do których zresztą odwołuje się także ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2004r. Nr 173, poz. 1807), tj:

1. prowadzenie we własnym imieniu działalności gospodarczej lub zawodowej. Z tego względu na gruncie kodeksu cywilnego nie będą do tej grupy zaliczani: pracownicy, zarządcy, członkowie organów przedsiębiorcy czy pełnomocnicy, gdyż nawet jeżeli uczestniczą w działalności gospodarczej, nie robią tego we własnym imieniu.

2. Z definicji legalnej zawartej wart. 431 k.c. wynika, że przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową. Chociaż brak wyraźnych wskazówek na ten temat, można przyjąć, że oznacza to określony ciąg działań, a nie tylko pojedyncze czynności . Przedsiębiorcą będzie więc tylko ten, kto wykonuje czynności powtarzalne i w taki sposób, że tworzą one pewną całość, a nie stanowią oderwanego świadczenia czy świadczeń określonych rzeczy lub usług. Przepisy kodeksu cywilnego nie precyzują natomiast, co należy rozumieć przez działalność gospodarczą i zawodową.

Działalność zawodowa to działalność, która może być wykonywana w pewien sposób, z uwzględnieniem specjalnych procedur i umiejętności.

B. Pojęcie przedsiębiorcy w ustawie z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej ( Dz.U. z 2004r. Nr 173, poz. 1807)

Definicja kodeksowa ma samodzielne znaczenie na obszarze stosunków prywatnoprawnych (cywilnoprawnych), definicja zawarta w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej odnosi się zaś do stosunków publicznoprawnych.

Zgodnie z art. 4 ust. l i 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą może być osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną i która

3

we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą. Przedsiębiorcą jest także wspólnik spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez niego działalności gospodarczej.

C. Mikroprzedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej zagadnienie to reguluje w art. 103-110. Należy jednakże podkreślić, że z wyróżnieniem mikro-, małych i średnich przedsiębiorców ustawa nie wiąże skutków prawnych w zakresie ich rejestracji, powstania, ustroju, funkcjonowania oraz likwidacji. Natomiast przyjmuje, że mikro-, małym i średnim przedsiębiorcom państwo powinno stwarzać, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji, korzystne warunki dla ich funkcjonowania i rozwoju

Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro (art. 104 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz osiągnął roczny obrót ze sprzedaży towarów, wyrobów lub usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 mln euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 mln euro (art. 105 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 mln euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 mln euro (art. 106 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

3). Prokura .

Przedsiębiorca nie jest zobowiązany do osobistego prowadzenia przedsiębiorstwa. W jego imieniu działania składające się na proces prowadzenia przedsiębiorstwa mogą wykonywać inne podmioty, w szczególności inne osoby fizyczne wchodzące w skład organów przedsiębiorcy lub osoby legitymowane do działania na podstawie innych stosunków prawnych. Jednym z takich stosunków prawnych jest prokura.

W myśl art. 1091 kc prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, które może być udzielone wyłącznie przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Cechy prokury:1. Obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane

z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Jedynie do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości wymagane jest pełnomocnictwo do poszczególnej czynności (art. 1093 k.c.).

2. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 1091 § 2 k.c.), Tak szeroko określony, przez bezwzględnie obowiązujące przepisy, zakres prokury czyni prokurenta osobą wyposażoną w najszersze uprawnienia. Jest on w następstwie tego jakby alter ego przedsiębiorcy.

3. Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie. 4. Prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do

czynności .prawnych (art. 1092 k.c.),

4

5. Będąc aktem szczególnego zaufania ze strony przedsiębiorcy, prokura może być w każdym czasie odwołana.

6. Ze względu na zakres uprawnień prokury nie można przenieść na inną osobę. W konsekwencji takiego postanowienia art. l096 kc. prokurent nie może substytuować innego prokurenta ani ustanowić innego prokurenta dla swego mocodawcy lub dla siebie. Prokurent może jednak ustanowić pełnomocnika do poszczególnych czynności lub pewnego rodzaju czynności

7. Udzielenie i wygaśnięcie prokury wymaga zgłoszenia do rejestru przedsiębiorców.8. Wygasa wskutek

- wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, a także - ogłoszenia upadłości, - otwarcia likwidacji oraz - przekształcenia przedsiębiorcy. - Prokura wygasa także ze śmiercią prokurenta. Natomiast śmierć przedsiębiorcy lub utrata

przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury (art. 1097 k.c.),

Rodzaje prokury.Zgodnie z treścią art. l094 kc. prokura może być udzielona kilku osobo łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie. Jeśli prokura jest łączna, do ważność czynności prawnej potrzebne jest współdziałanie wszystkich łącznie ustanowionych prokurentów. Jeśli natomiast prokura udzielona została kilku prokurentom oddzielnie, każdy z nich działa niezależnie od drugiego. Istnieje wtedy tyle prokur, ilu ustanowiono prokurentów. Kierowane do przedsiębiorcy oświadczeni lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury łącznie (reprezentacja bierna).

4). Działalność gospodarcza.

Przez działalność gospodarczą rozumieć należy zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły (art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

2. Zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej

1). Zasada swobody podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej.

Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Organ administracji publicznej nie może żądać ani uzależnić swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa (art. 6 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

Pojęcie „podejmowanie działalności gospodarczej” oznacza przede wszystkim uprawnienie do tego, aby w granicach określonych prawem oraz w trybie i formach właściwych dla danego rodzaju działalności gospodarczej podjąć działania prawne i faktyczne organizujące możliwość wykonywania tej działalności.

W pojęciu „wykonywanie działalności gospodarczej” mieszczą się dwa istotne elementy wolności gospodarczej, a mianowicie:

1. swoboda prawnej organizacji działalności gospodarczej oraz 2. samodzielność w wykonywaniu tej działalności.

5

Swoboda dotyczy: 1. wyboru formy organizacyjno-prawnej wykonywania działalności gospodarczej, 2. kształtowania systemu kierowania i organizacji wewnętrznej przedsiębiorstwa, 3. dokonywania zmian strukturalnych (łączenia, podziału, likwidacji, przekształceń) i 4. zrzeszania się przedsiębiorców.

Natomiast samodzielność oznacza możliwość podejmowania decyzji na własny rachunek i odpowiedzialność w sferze działalności eksploatacyjnej i inwestycyjnej przedsiębiorstwa oraz w zakresie jego finansów.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie normuje zakończenia działalności gospodarczej, z czym wiąże się zarówno faktyczne zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej, jak i wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru przedsiębiorców lub z ewidencji działalności gospodarczej. Do likwidacji działalności gospodarczej odnoszą się więc przepisy prawne właściwe określonym formom organizacyjno-prawnym prowadzenia działalności gospodarczej. Z zakończeniem działalności gospodarczej może wiązać się także postępowanie naprawcze i upadłościowe.

2). Zasada wpisu do rejestru przedsiębiorców lub do ewidencji działalności gospodarczej.

Art. 14.  ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.1. Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do

ewidencji działalności gospodarczej albo po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym.

2. Wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi.3. Przedsiębiorca ma prawo we wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej określić

późniejszy dzień podjęcia działalności gospodarczej niż dzień złożenia wniosku.4. Spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu

do rejestru przedsiębiorców. Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają odrębne przepisy.

5. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, w przypadku gdy ustawy uzależniają podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej od obowiązku uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji albo zezwolenia.

6. W przypadku przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, podejmujących działalność gospodarczą wiążącą się z obowiązkiem uzyskania przez przedsiębiorcę wpisu w rejestrze działalności regulowanej, przedsiębiorca taki zobowiązany jest uzyskać wpis do rejestru działalności regulowanej, prowadzonego przez odpowiedni organ, po złożeniu przez przedsiębiorcę oświadczenia o spełnieniu warunków wymaganych do wykonywania działalności regulowanej.

Podstawowym obowiązkiem przedsiębiorcy jest uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS, a w odniesieniu do przedsiębiorców będących osobami fizycznymi - wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Rejestr przedsiębiorców jest instytucją prawną, wprowadzoną ustawą  z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 17, poz. 209), od dnia 1 stycznia 2001 r.

Dotychczasowy system rejestracji przedsiębiorców był bardzo skomplikowany, a przede wszystkim niespójny. Z jednej strony bowiem funkcjonowały rejestry różnych podmiotów występujących w roli przedsiębiorców (rejestr handlowy, rejestr przedsiębiorstw państwowych, rejestr spółdzielni, rejestr fundacji itd.). Z drugiej strony działalność gospodarcza osób fizycznych podlegała zgłoszeniu do tzw. ewidencji działalności gospodarczej, chociaż od tej zasady występowały liczne wyjątki. Powodowało to, że pewne rodzaje działalności gospodarczej były rejestrowane poza rejestrami sądowymi i poza ewidencją działalności gospodarczej, natomiast niektóre rodzaje działalności gospodarczej nie podlegały żadnej rejestracji (np. tzw. uboczne zajęcia zarobkowe).

6

Rejestry i systemy ewidencji działalności gospodarczejObowiązujące prawo wprowadziło wiele systemów ewidencyjnych dla przedsiębiorców, z których najważniejsze to:

1. ogólny system identyfikacji i klasyfikacji podmiotów gospodarki narodowej, zwany systemem REGON

2. ewidencja działalności gospodarczej, 3. rejestry sądowe w tym Krajowy Rejestr Sądowy, 4. system rejestracji podatkowej,5. wewnętrzny system ewidencyjno-informacyjny przedsiębiorstw państwowych i innych

podmiotów gospodarki narodowej, 6. inne rejestry

Wśród innych rejestrów na uwagę zasługują zwłaszcza: 1. rejestr funduszy inwestycyjnych prowadzony przez Sąd Okręgowy w Warszawie2. rejestr pośredników ubezpieczeniowych3. rejestr osób wykonujących określone zawody (np. pośrednicy zarządcy nieruchomości,

doradcy podatkowi

Ad 1) Ogólny system identyfikacji i klasyfikacji podmiotów gospodarki narodowej, organizowany i prowadzony przez Główny Urząd Statystyczny, obejmuje w zasadzie wszystkie te podmioty. Podmiot objęty tym systemem otrzymuje stały, cyfrowy identyfikator będący kolejnym numerem jednostki w rejestrze. Identyfikator i cechy klasyfikacyjne danej jednostki (a więc jej przynależność organizacyjna, branżowa itp.) stanowią łącznie jej numer statystyczny, nadawany przez Główny Urząd Statystyczny

Ad 2). Ewidencja działalności gospodarczej – rejestracja działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby fizyczne

Wpisowi do ewidencji podlegają między innymi następujące dane:1) firma przedsiębiorcy;2) numer identyfikacji podatkowej (NIP)3) oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu do doręczeń przedsiębiorcy, 4) adres, pod którym jest wykonywana działalność gospodarcza, a jeżeli przedsiębiorca

wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania - adres głównego miejsca wykonywania działalności i oddziału, jeżeli został utworzony;

5) określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej, zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD);

6) data rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej,7) informacje o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej; 8) informacje o ogłoszeniu upadłości, umorzeniu i zakończeniu tego postępowania i

inne dane szczegółowo wymienione w art. 30 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Ewidencja jest jawna. Każdy ma prawo dostępu danych zawartych w ewidencji i do przeglądania akt ewidencyjnych przedsiębiorcy wpisanego do ewidencji. Przepis ten formułuje zasadę jawności formalnej pełnej - każdy ma bowiem dostęp do danych ewidencyjnych bez konieczności wykazywania interesu prawnego.

Wyłącznie w odniesieniu do danych wpisanych do ewidencji wprowadzono zasadę prawdziwości. Domniemywa się, że dane wpisane do ewidencji są prawdziwe. Jeżeli dane wpisano do ewidencji niezgodnie ze zgłoszeniem przedsiębiorcy lub bez tego zgłoszenia, przedsiębiorca ten nie może zasłaniać się wobec osoby trzeciej działającej w dobrej wierze zarzutem, że dane te nie są prawdziwe, jeżeli zaniedbał wystąpić niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie wpisu.

Tworzy się Centralną Ewidencję i Informację o Działalności Gospodarczej, z oddziałami przy organach ewidencyjnych. Zadaniem Centralnej Informacji jest:

1) prowadzenie zbioru informacji o danych zawartych w ewidencji;2) udzielanie informacji o wpisie w ewidencji;

7

3) wydawanie zaświadczeń o treści wpisów w ewidencji.

Każdy ma prawo otrzymać zaświadczenie o treści wpisu w ewidencji lub informacje o wpisie za odpowiednią opłatą.

Ad. 5) Rejestry sądowe - KRSZnaczenie podstawowe, z punktu widzenia pewności i bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, ma obecnie Krajowy Rejestr Sądowy, który zastąpił takie rejestry sądowe, jak w szczególności rejestr handlowy, przedsiębiorstw państwowych, cechów, izb rzemieślniczych, Związku Rzemiosła Polskiego, fundacji itp.

Funkcjonowanie Krajowego Rejestru Sądowego reguluje ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym. KRS składa się (art. 1 ust. 2) z:

1) rejestru przedsiębiorców; 2) rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz

publicznych zakładów opieki zdrowotnej; 3) rejestru dłużników niewypłacalnych

Rejestr przedsiębiorcówZgodnie z art. 36 ustawy o KRS przepisy ustawy stosuje się do:

1) spółek jawnych, 2) europejskich zgrupowań interesów gospodarczych, 3) spółek partnerskich, 4) spółek komandytowych, 5) spółek komandytowo-akcyjnych 6) spółek z ograniczoną odpowiedzialnością,7) spółek akcyjnych, 8) spółek europejskich, 9) spółdzielni, 10) przedsiębiorstw państwowych, 11) jednostek badawczo-rozwojowych, 12) przedsiębiorców określonych w ustawie o zasadach prowadzenia na terytorium RP

działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości prze zagraniczne osoby prawne i fizyczne (przedsiębiorcy zagraniczni),

13) towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, 14) innych osób prawnych, jeśli wykonują działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi

wpisu do rejestru, 15) oddziałów przedsiębiorców zagranicznych działających na terytorium RP16) głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń

Katalog ten nie obejmuje licznych podmiotów podlegających rejestracji lub ewidencji poza systemem Krajowego Rejestru Sądowego, a jednocześnie mogących podejmować i wykonywać działalność gospodarczą. Są więc przedsiębiorcami, mimo że nie figurują w rejestrze przedsiębiorców. Należą do nich np. kościelne osoby prawne, związki zawodowe. Obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców natomiast podlegają podejmujące działalność gospodarczą podmioty wpisane do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji.

Rejestr przedsiębiorców prowadzą w systemie informatycznym sądy rejonowe (sądy gospodarcze), obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego część i zwane w ustawie "sądami rejestrowymi" (art. 2 ust. 1 ustawy o KRS). Centralna Informacja Krajowego Rejestru Sądowego, z oddziałami przy sądach rejestrowych, wydaje odpisy, wyciągi i zaświadczenia z Rejestru, mające moc dokumentów wydawanych przez sąd.

Obowiązujące przepisy mogą nakładać na dany podmiot obowiązek prawny (z sankcją wymuszenia) wpisu do rejestru (wpis obligatoryjny), mogą jednakże przewidywać tylko możliwość takiego wpisu (wpis fakultatywny). Wpisy tego rodzaju mogą mieć albo charakter deklaratywny (deklaratoryjny), gdy potwierdzają tylko pewne zdarzenia prawne, których skutek następuje niezależnie od wpisu, albo charakter konstytutywny, gdy zaistnienie określonego skutku

8

prawnego uzależnione jest od wpisu do rejestru. Wpisy mogą też mieć charakter konwalidacyjny (sanujący), gdy skutkiem wpisu jest konwalidacja (usunięcie, uzdrowienie) braków prawnych przy obowiązującej rejestracji.

Wpisy do rejestru dokonywane są w sądowym postępowaniu rejestrowym. Do postępowania przed sądami rejestrowymi, o których mowa w ustawie, stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 7 ustawy o KRS). Wpis do rejestru polega na wprowadzeniu do systemu informatycznego danych zawartych w postanowieniu sądu rejestrowego niezwłocznie po jego wydaniu. Wpis jest dokonany z chwilą zamieszczenia danych w rejestrze.

Rejestracja indywidualnej działalności gospodarczejJest to najprostsza i najłatwiejsza forma prowadzenia działalności gospodarczej. Aby ją rozpocząć należy odwiedzić następujące instytucje:

1. Urząd Gminy;2. ewentualnie Urząd Statystyczny;3. Bank;4. Urząd Skarbowy;5. ZUS.

Krok pierwszy - Urząd GminyNależy pobrać, wypełnić i złożyć wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Wpis do ewidencji jest bezpłatny.

WZÓR WNIOSKU O WPIS DO EDG 1X + SCHEMAT PKD

Krok drugi - Urząd StatystycznyUrząd gminy przesyła odpowiednie informacje do urzędu statystycznego celem nadania numeru REGON. Możliwe jest również złożenie stosownego wniosku osobiście w urzędzie statystycznym. Należy pobrać, wypełnić i złożyć wniosek o nadanie numeru statystycznego REGON. Pobiera się je w urzędzie statystycznym na terenie tego województwa, gdzie jest się zameldowanym. Zaświadczenie o nadaniu tego numeru urzędy statystyczne wydają z reguły od ręki.

Krok trzeci - BankZgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca podejmujący działalność gospodarczą obowiązany jest do założenia rachunku bankowego. Do założenia rachunku konieczne są następujące dokumenty:

1. zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub koncesja; 2. dokument potwierdzający nadanie numeru REGON; 3. zaświadczenie o nadaniu numeru NIP; 4. uwierzytelnione przez notariusza wzory podpisów, jeśli przedsiębiorca chce upoważnić inne

osoby do dysponowania kontem w banku.

Krok czwarty - Urząd SkarbowyW urzędzie skarbowym należy zgłosić prowadzenie działalności gospodarczej oraz złożyć zgłoszenie rejestracyjne VAT, jeżeli będziemy podatnikami VAT. Należy także wybrać rodzaj prowadzonej dokumentacji podatkowej. Mamy do wyboru:

1. kartę podatkową;2. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych;3. podatkową księgę przychodów i rozchodów;4. Księgi rachunkowe - pełną księgowość.

Dokumenty, jakie należy złożyć w urzędzie skarbowym: 1. zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej; 2. dokument potwierdzający nadanie numeru statystycznego REGON; 3. dokument stwierdzający otwarcie rachunku bankowego.

9

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą składają zgłoszenie identyfikacyjne NIP-1, jeżeli jeszcze nie został im nadany numer NIP.

Musimy także zdecydować, czy firma ma być płatnikiem VAT. Jeśli zdecydujemy się na to, aby nasza firma była płatnikiem VAT należy złożyć w urzędzie skarbowym zgłoszenie rejestracyjne - VAT-R. W momencie jego złożenia firma staje się zarejestrowanym podatnikiem VAT i od tego momentu przysługuje firmie prawo do odliczeń i otrzymywania zwrotów podatku VAT. Za zgłoszenie VAT należy uiścić opłatę skarbową.

Krok piąty - Zakład Ubezpieczeń SpołecznychOstatnim krokiem na drodze do podjęcia działalności gospodarczej jest ZUS, gdzie należy dokonać zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego własnej osoby oraz zgłoszenia firmy jako płatnika. Należy tego dokonać w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń, tj. od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej.

Dokumenty, jakie należy przedstawić w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych to: 1) zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub koncesja; 2) dokument potwierdzający nadanie numeru statystycznego REGON.

Osoby prowadzące działalność gospodarczą, która jest ich jedynym źródłem dochodu podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu, w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia jej zaprzestania. Ponadto przedsiębiorcy podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz odprowadzają składkę na Fundusz Pracy. Natomiast dobrowolnie można opłacać składki na ubezpieczenie chorobowe.

Zgłoszenie ubezpieczenie do ZUS-u jest bezpłatne.

Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 1 miesiąca do 24 miesięcy (art. 14a ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

W przypadku wykonywania działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników.

Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy.

Okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej, nie wcześniej niż w dniu złożenia wniosku, i trwa do dnia złożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej.

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:

1) ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów;

2) ma prawo przyjmować należności lub obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

3) ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;4) ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach

podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;

5) wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;

10

6) ma prawo osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;

7) może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.

Prowadzenie działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne

Zagadnienie prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne reguluje obecnie art. 13 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W rozdziale 6 ustawy uregulowano natomiast oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych (art. 85-102).

Zgodnie z powołanym art. 13 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej prowadzenie działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne kształtuje się odmiennie, w zależności od sytuacji, o której mowa w ustawie, a mianowicie:

1. Osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz osoby zagraniczne z państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy.

2. Przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz przedsiębiorcy z państw, które zawarły ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi umowy regulujące swobodę świadczenia usług, mogą czasowo świadczyć usługi na zasadach określonych odpowiednio w przepisach Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2) albo w przepisach tych umów, bez konieczności uzyskiwania wpisu do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji działalności gospodarczej.

3. Obywatele innych państw niż wymienione w pkt. 1, którzy:1) posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej:

a) zezwolenie na osiedlenie się,b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich,c) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony,d) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony,e) status uchodźcy,f) ochronę uzupełniającą,g) zgodę na pobyt tolerowany,h) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony i pozostają w związku małżeńskim,

zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

i) wizę, 2) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej,3) posiadają ważną Kartę Polaka,

- mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy.

4. Osoby zagraniczne inne niż wymienione w pkt l-3 mają prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej

11

Dla wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorcy zagraniczni mogą, na zasadzie wzajemności, o ile ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z odpowiednimi przepisami ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (art. 36) oddziały podlegają rejestracji w rejestrze przedsiębiorców.

Przedsiębiorca zagraniczny tworzący oddział może wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego.

Przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć przedstawicielstwa z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zakres działania przedstawicielstwa może obejmować wyłącznie prowadzenie działalności w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego. Utworzenie przedstawicielstwa wymaga wpisu do rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych prowadzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki. Rejestr przedstawicielstw jest jawny.

3). Zasada koncesjonowania, licencjonowania i regulowania działalności gospodarczej.

Koncesje i zezwolenia.

Koncesje i zezwolenia są podstawowymi formami reglamentacji działalności gospodarczej.

Koncesja – decyzja administracyjna na podstawie, której państwo zrzeka się części swoich uprawnień na rzecz określonego podmiotu. Zezwala na prowadzenie działalności gospodarczej na warunkach określonych w ustawie. Jednak organ koncesyjny zastrzega sobie prawo kontroli prawidłowości prowadzenia działalności.

Charakterystykakoncesji: Nie ma znaczenia forma organizacyjno-prawna prowadzonej działalności gospodarczej. Koncesja jest udzielana na czas określony (od 5 do 50 lat) Koncesji z reguły udziela minister właściwy ze względu na podmiot działalności, chyba, że

przepisy szczególne stanowią inaczej:o Koncesja na rozpowszechnianie programów telewizyjnych i radiowych (KRRIT)o Wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie i dystrybucję paliw płynnych

Katalog dziedzin objętych koncesjonowaniem określony jest w art. 46 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i jest to katalog zamknięty. Wprowadzenie czy objęcie koncesjonowaniem nowych dziedzin wymaga zmiany ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:

1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, 2) bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w

górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych; 3) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz

wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym; 4) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu

paliwami i energią; 5) ochrony osób i mienia; 6) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych; 7) przewozów lotniczych.

Zezwolenie – akt administracyjny, w którym organ stwierdza, że podmiot spełnia warunki ustawowe do prowadzenia działalności gospodarczej. Różnica pomiędzy koncesją a zezwoleniem polega na tym, iż zezwolenia nie można odmówić, jeśli wnioskodawca spełnia wymagane prawem warunki, natomiast koncesja przyznawana jest na zasadzie uznaniowości.

12

Zgodnie z art. 75 ust 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:

1) zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych,2) zezwolenie na prowadzenie gier i zakładów wzajemnych (gier losowych,

zakładów wzajemnych lub gier na automatach),3) zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie danej strefy,4) zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów

komunalnych od właścicieli nieruchomości,5) zezwolenie na leczenie substytucyjne w zakładach opieki zdrowotnej,6) zezwolenie na przejazd pojazdu nienormatywnego,7) zezwolenia na prowadzenie giełdy,8) zezwolenie na prowadzenie działalności kredytowej,9) zezwolenie na świadczenie usług telekomunikacyjnych,

Z kolei uzyskania licencji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie: 1) licencja uprawniająca do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w

zakresie transportu drogowego;2) licencja uprawniająca do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w

zakresie transportu kolejowego.

Działalność regulowana to działalność gospodarcza, której wykonywanie wymaga spełnienia warunków opisanych w odrębnych przepisach, np. prowadzenie indywidualnej praktyki lekarskiej, działalność w zakresie przechowywania dokumentacji osobowej, prowadzenie stacji kontroli pojazdów, kształcenie podyplomowe lekarzy, prowadzenie ośrodków szkolenia kierowców, prowadzenie działalności turystycznej. Nie ma jednego organu, który ewidencjonowałby działalność regulowaną. Może to być np. minister lub okręgowa izba lekarska. Przepisy ogólne w tej materii znajdują się w art. 64-74 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

4). Zasada wykonywania działalności gospodarczej w oparciu o uczciwą konkurencję, poszanowanie dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów

Art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej -  Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.

Art. 17 podkreśla istotę wykonywania działalności gospodarczej w warunkach gospodarki rynkowej, której elementem jest konkurencja. Dlatego też nie powinna być eliminowana przez praktyki ograniczające konkurencję (praktyki monopolistyczne) lub gdy jest prowadzona w sposób niezgodny z prawem lub z dobrymi obyczajami (czyny nieuczciwej konkurencji). Ustawy odrębne (np. ustawa  z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz  ustawa  z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów) regulują konsekwencje zachowań odbiegających od modelu uczciwej konkurencji.

Konkurencja nie powinna być eliminowana lub prowadzona z pozycji zajmowanej przez przedsiębiorcę na rynku. Państwo chroni ekonomiczny mechanizm konkurencji, występując przeciwko wszelkim przejawom monopolizacji. W prawie polskim podstawę prawną ochrony konkurencji stanowią przepisy ustawy  z 16 lutego 2007 r. ochronie konkurencji i konsumentów. Zachowania naruszające mechanizm konkurencji mogą mieć charakter tzw. praktyk ograniczających konkurencję lub charakter czynów koncentracyjnych. Zwalczanie tych zachowań ma miejsce w postępowaniu antymonopolowym, prowadzonym jako postępowanie administracyjne, z urzędu lub na wniosek zainteresowanego przedsiębiorcy. Niedopuszczaniu do powstawania koncentracji zagrażającej konkurencji służy natomiast zgłaszanie zamiaru łączenia się przedsiębiorców i badanie przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów skutków tego łączenia.

13

Konkurencja może być prowadzona w sposób nielojalny (nieuczciwy) i prowadzić do eliminacji konkurenta lub do naruszenia interesów konsumentów. Państwo chroni model konkurencji uczciwej, zapewniając możliwość wszczęcia postępowania sądowego w sprawach o czyny nieuczciwej konkurencji na podstawie ustawy  z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zawiera przykładowy, lecz otwarty, katalog czynów nieuczciwej konkurencji oraz określa sankcje cywilne, karne i administracyjne za ich popełnienie

Natomiast sprzeczność z dobrymi obyczajami obejmuje zachowania, które godzą w normy zwyczajowe obowiązujące moralnie w  środowisku przedsiębiorców lub wynikające z kodeksów etyki przedsiębiorcy bądź z norm przyjętych w aktach samorządu gospodarczego lub zawodowego.

Słusznym interesem konsumentów jest niewątpliwie to, aby zachowania przedsiębiorców wobec nich były uczciwe i lojalne. Nie można natomiast oczekiwać od przedsiębiorców, aby w imię poszanowania słusznych interesów konsumentów godzili się na proponowane przez nich warunki kupna towaru lub usługi bądź warunki płatności za nie.

W 2007 r. poszerzono zakres ochrony konsumentów wprowadzając zakaz stosowania przez przedsiębiorców nieuczciwych praktyk rynkowych. Mianem tym objęto działanie sprzeczne z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształcające zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu ( ustawa  z 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, Dz. U. Nr 171, poz. 1206). Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się w szczególności praktykę rynkową wprowadzającą w błąd oraz agresywną praktykę rynkową, a także stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk. 

5). Zasady dotyczące oferowania towarów lub usług oraz wprowadzania towarów do obrotu.

Zgodnie z art. 20 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany do zamieszczenia na towarze, jego opakowaniu, etykiecie lub instrukcji informacji w języku polskim zawierających:

1) określających firmę przedsiębiorcy i jego adres;2) umożliwiających identyfikację towaru.

Z kolei art. 21 ustawy stanowi, iż jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub sprzedaży na odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków bezadresowych, jest on obowiązany do podania w ofercie co najmniej następujących danych:

1) firmy przedsiębiorcy; 2) numeru identyfikacji podatkowej (NIP); 3) siedziby i adresu przedsiębiorcy.

FirmaZgodnie z treścią art. 432 k.c. przedsiębiorca działa pod firmą.

W myśl art. 434 k.c. firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub dodatków wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń.

Natomiast firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Firma osoby prawnej powinna zawierać określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby, skrót firmy oraz inne określenia dowolnie obrane. Na podkreślenie zasługuje art. 439 k.c., który w przeciwieństwie do rozwiązań kodeksu handlowego nie zezwala na zbycie firmy. Zwrócić należy także uwagę, że firma stanowi obecnie

14

oznaczenie przedsiębiorcy, a nie przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym.

Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Rejestrem, o którym mowa, jest rejestr przedsiębiorców Krajowego rejestru sądowego lub - w przypadku osób fizycznych - ewidencja działalności gospodarczej

Przepis art 433 k.c. wyraża podstawowe zasady tzw. prawa firmowego. 1) Zasada prawdziwości oznacza, że nazwa przedsiębiorcy powinna odpowiadać

rzeczywistemu przedmiotowi jego działalności i nie powinna co do tego wprowadzać w błąd, a także wyróżniać przedsiębiorcę spośród innych podobnych.

2) Zasada jedności oznacza z kolei, że przedsiębiorstwo może mieć tylko jedną nazwę, 3) Zasada wyłączności zaś - że wyklucza się możliwość posługiwania się na terenie

działalności danego przedsiębiorstwa tą samą nazwą przez inne przedsiębiorstwo

Ochrona prawo do firmyPrzedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne.

W razie dokonanego naruszenia może on także żądać 1) usunięcia jego skutków, 2) złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, 3) naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub 4) wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia (art. 4310 k.c.).

7) Pozostałe zasady.

Art.   18 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej: Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska.

Art.   19 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej:   Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych.

Art.   22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej:   Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy:

1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności,

przekracza równowartość 15 000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.

Art.   10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej:   Przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu wniosek o wydanie pisemnej

interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej, w jego indywidualnej sprawie.

Wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

Udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji, od której przysługuje odwołanie. Interpretacja zawiera wskazanie prawidłowego stanowiska w sprawie wraz z uzasadnieniem

prawnym oraz pouczeniem o prawie wniesienia środka zaskarżenia.

15

Wniosek o wydanie interpretacji podlega opłacie w wysokości 40 zł, którą należy wpłacić w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. W razie nieuiszczenia opłaty w terminie wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia.

Interpretację wydaje się bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania przez organ administracji publicznej lub państwową jednostkę organizacyjną kompletnego i opłaconego wniosku. W razie niewydania interpretacji w terminie uznaje się, że w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin wydania interpretacji, została wydana interpretacja stwierdzająca prawidłowość stanowiska przedsiębiorcy przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji.

Interpretacja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, jednakże przedsiębiorca nie może być obciążony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do uzyskanej interpretacji.

Interpretacja jest wiążąca dla organów administracji publicznej lub państwowych jednostek organizacyjnych właściwych dla przedsiębiorcy i może zostać zmieniona wyłącznie w drodze wznowienia postępowania. Nie zmienia się interpretacji, w wyniku której nastąpiły nieodwracalne skutki prawne.

Zasady i tryb udzielania interpretacji przepisów prawa podatkowego reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.).

Art.   11 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej:   Organy administracji publicznej są obowiązane do załatwiania spraw przedsiębiorców bez

zbędnej zwłoki. Organy administracji publicznej nie mogą odmówić przyjęcia pism i wniosków

niekompletnych ani żądać jakichkolwiek dokumentów, których konieczność przedstawienia lub złożenia nie wynika wprost z przepisu prawa.

Terminy i tryb uzupełniania pism i wniosków oraz terminy załatwiania spraw wynikających z tych pism i wniosków określają odrębne przepisy, w szczególności przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego.

3. Kontrola przedsiębiorcy.

Zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej organy administracji publicznej kontrolują przedsiębiorców na zasadach określonych w tej ustawie oraz innych ustaw.

Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez pracowników organów kontroli po okazaniu legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli działalności przedsiębiorcy, chyba że przepisy szczególne przewidują możliwość przeprowadzenia kontroli po okazaniu legitymacji. W takim przypadku upoważnienie doręcza się przedsiębiorcy w terminie określonym w tych przepisach. 

Zmiana osób upoważnionych do wykonania kontroli wymaga każdorazowo wydania odrębnego upoważnienia. Zmiana ta nie może prowadzić do wydłużenia ustalonego wcześniej terminu zakończenia kontroli.

Zakres kontroli nie może wykraczać poza zakres wskazany w upoważnieniu. Czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego

upoważnionej, chyba że przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla prowadzonego przeciwko przedsiębiorcy śledztwa lub dochodzenia lub jest uzasadnione zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego.

Przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli, a także udostępniać je na żądanie organu kontroli.

Nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy, chyba że jest to niezbędne dla prowadzonego przeciwko przedsiębiorcy śledztwa lub dochodzenia, przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione zagrożeniem życia,

16

zdrowia lub środowiska naturalnego lub odrębne przepisy przewidują możliwość przeprowadzenia kontroli w toku prowadzonego postępowania dotyczącego przedsiębiorcy.

Czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:

1) w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych;2) w odniesieniu do małych przedsiębiorców - 18 dni roboczych;3) w odniesieniu do średnich przedsiębiorców - 24 dni roboczych;4) w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych.

Ograniczeń czasu kontroli nie stosuje się , w przypadkach gdy np: 1) ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią inaczej; 2) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla prowadzonego przeciwko przedsiębiorcy

śledztwa lub dochodzenia; 3) odrębne przepisy przewidują możliwość przeprowadzenia kontroli w toku postępowania

prowadzonego przez organ; 4) przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska

naturalnego; 5) kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług przed

dokonaniem tego zwrotu;

Ad. II. Instytucjonalno-prawne formy prowadzenia przedsiębiorstwa .

1. Zagadnienia ogólne.

Spółki prawa cywilnego a spółki prawa handlowego.Podobnie jak w innych systemach prawnych Europy kontynentalnej, tak i w prawie polskim można wyróżnić

1. spółki prawa cywilnego (spółki cywilne)2. spółki prawa handlowego (spółki handlowe)

Funkcjonowanie spółek cywilnych uregulowane zostało przepisami ustawy Kodeks cywilny (kc) - art. 860-875 k.c.,

Działalność spółek handlowych regulowana jest obecnie przepisami ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (ksh), który reguluje kwestie poświęcone spółkom osobowym oraz spółkom kapitałowym.

Spółkami osobowymi są: 1. spółka jawna, 2. spółka partnerska, 3. spółka komandytowa oraz 4. spółka komandytowo-akcyjna (art. 4 § l pkt l k.s.h.).

Spółkami kapitałowymi są: 1. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz 2. spółka akcyjna (art. 4 § l pkt 2 k.s.h

Inne rodzaje spółek.Podział spółek na cywilne i handlowe nie jest w prawie polskim podziałem wyczerpującym. Oprócz spółek cywilnych i handlowych istnieją inne spółki, których nie można zdecydowanie zakwalifikować ani do jednych, ani do drugich. Dotyczyć to może np.

1. spółek wodnych, (art. 164-171 a ustawy - Prawo wodne 2. spółek leśnych (ustawa z 28 września 1991 r. o lasach) i 3. innych (ustawy z 26 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych).

17

Wymienione spółki nie mieszczą się w przedstawionym wyżej rozróżnieniu spółek cywilnych i handlowych z przyczyn merytorycznych, gdyż inny jest sposób ich tworzenia, inne są cele, struktura i sposoby ich działania.

Spółki jednoosobowe.Kodeks spółek handlowych dopuszcza jednoosobowe założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 151 § l) oraz spółki akcyjnej (art. 301 § l).

Ogólna charakterystyka spółek osobowych i kapitałowych.Podział na spółki kapitałowe i osobowe opiera się na kryterium substratu ich istnienia i działalności. Jeśli mianowicie jest nim tylko substrat osobowy (wspólnicy), to są to spółki osobowe, jeśli także kapitał (substrat rzeczowy), są to spółki kapitałowe.

1a) W konsekwencji spółki kapitałowe mają osobowość prawną i za swoje zobowiązania odpowiadają własnym majątkiem, z wyłączeniem osobistej odpowiedzialności wspólników.

1b) W przeciwieństwie do spółek kapitałowych spółkę osobową cechuje co do zasady osobista (majątkowa) odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki i osobiste prowadzenie spraw spółki.

2a) W spółce kapitałowej wspólnicy odsunięci są z reguły od bezpośredniego prowadzenia spraw spółki (należą one do zarządu) i od bezpośredniej kontroli jej działalności (wykonuje je specjalny organ spółki - rada nadzorcza lub komisja rewizyjna), organem zaś ich reprezentującym jest zgromadzenie wspólników.

2b) W spółkach osobowych prowadzenie spraw spółki należy, co do zasady, do wspólników, chyba że z ustawy lub aktu założycielskiego wynika co innego.

3a) W nauce polskiej dominuje pogląd, iż tylko spółki kapitałowe (spółka akcyjna i spółka z o.o.) wyposażone są w osobowość prawną.

3b) Spółka cywilna, jako spółka osobowa, pozbawiona jest w ogóle podmiotowości prawnej, natomiast spółki: jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna są jednostkami organizacyjnymi, o których mowa wart. 331 kc. (tzw. ułomnymi osobami prawnymi). Mogą one bowiem we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane (art. 8 § l k.s.h.), tym samym mają zdolność prawną, o której mowa wart. 331 § l k.c.

Wymienione w kodeksie spółek handlowych spółki osobowe prowadzą przedsiębiorstwo pod własną firmą, za zobowiązania spółki zaś przynajmniej jeden wspólnik odpowiada osobiście, chociaż subsydiarnie.

2. Spółki osobowe.

Spółka cywilna (art. 860-875 kc)

Powstanie spółki cywilnej i jej ogólna charakterystyka.Wedle art. 860 § l k.c.: "Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów".

Do przedmiotowo istotnych postanowień umowy spółki cywilnej należy zatem: l) dążenie wspólników do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, 2) zobowiązanie się wspólników do przedsięwzięcia działań oznaczonych w umowie, a w

szczególności wniesienia wkładów.

Cechy spółki cywilnej.

18

1. Spółka cywilna powstaje zawsze w drodze umowy. Stosownie do dyspozycji art. 860 § 2 k.c. umowa spółki powinna być stwierdzona pismem, mamy tu przy tym do czynienia z wymaganiem formy dla celów dowodowych, której niezachowanie rodzi prawne skutki przewidziane wart. 74 k.c.

2. Przepisy kodeksu cywilnego nie zawierają postanowień co do czasu trwania spółki. Spółka ta może być zatem zawarta na czas nieoznaczony lub czas oznaczony.

3. Spółka cywilna nie ma zdolności prawnej, dlatego działalność gospodarczą prowadzą wspólnicy spółki cywilnej.

4. Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą - ani w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, ani ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (art. 36), czy wreszcie w świetle art. 431 w zw. z art. 331 k.c. Za przedsiębiorcę ustawa o swobodzie działalności gospodarczej uznaje wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywania przez nich działalności gospodarczej.

5. Gospodarczy charakter wspólnego celu w spółce cywilnej wyłącza natomiast możliwość zawarcia tego rodzaju spółki dla innych celów niż gospodarcze (np. charytatywne).

6. Wspólnym celem spółki nie może być cel sprzeczny z ustawą, mający na celu obejście ustawy bądź sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (art. 58 k.c.).

Stosunki wewnętrzne w spółce cywilnej. Wkłady wspólników w spółce cywilnej.

Osiągnięcie celu gospodarczego spółki cywilnej następuje, w myśl art. 860 § l k.c., przez działanie wspólników w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

Zgodnie z art. 861 § l k.c. wkład wspólnika może polegać albo na wniesieniu do spółki własności lub innych praw, albo na świadczeniu usług. Domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość.

Wkłady wniesione przez wspólników oraz dochody uzyskiwane przez spółkę w czasie jej trwania są majątkiem wspólnym. Na majątek wspólników składają się zatem:

1. wkłady w formie własności i innych praw podmiotowych, 2. dochody z działalności spółki,3. wszelkie wierzytelności oraz roszczenia o wniesienie wkładu.

Charakter prawny majątku spółki cywilnej.Majątek spółki cywilnej jest majątkiem wszystkich wspólników, ponieważ umowa kreująca ten rodzaj spółki nie prowadzi do powstania osoby prawnej. Jest to jednak ich majątek odrębny podlegający szczególnym przepisom, które służą do zapewnienia jego niepodzielności przez cały czas trwania spółki.

Pod względem prawnym majątek spółki stanowi współwłasność łączną opierającą się na szczególnym stosunku osobistym, jaki kształtuje umowę spółki cywilnej. W konsekwencji brak oznaczenia udziałów w rzeczy wspólnej, dopóki współwłasność istnieje. Każdy wspólnik jest przeto właścicielem majątku jako niepodzielnej całości, jak również rzeczy i prawa wchodzącego w skład tej całości. Jest to tzw. prawo niepodzielnej ręki.

Konsekwencją osobistego stosunku łączącego wspólników jest: zakaz rozporządzania przez wspólników własnym udziałem we wspólnym majątku albo w

poszczególnych jego składnikach i zakaz domagania się podziału tego majątku, jak też zakaz zaspokajania osobistego wierzyciela wspólnika z jego udziału w majątku lub udziału

w składnikach tego majątku (art. 863 k.c.).

Stosując argument a contrario z treści art. 863 § l k.c., można przyjąć, że wspólnik może rozporządzić należnymi mu prawami majątkowymi wobec spółki, które będą mu przysługiwać z chwilą wystąpienia ze spółki albo z chwilą jej rozwiązania.

19

Tak samo wspólnik może rozporządzać prawem do wypłaty części zysku przypadającej na niego w czasie trwania spółki, jak i prawem zwrotu wydatków poniesionych osobiście przez niego w związku z prowadzeniem spraw spółki.

Prowadzenie spraw spółki cywilnej. Zgodnie z dyspozycją art. 865 § l kc. każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do

prowadzenia spraw spółki. W umowie spółki lub późniejszej uchwale wspólnicy mogą postanowić, że sprawy spółki

prowadzić będzie jeden lub kilku wymienionych w umowie lub uchwale wspólników. Wspólnicy prowadzący sprawy spółki z upoważnienia ustawowego (art. 865 § l k.c.) bądź z

mocy umowy spółki lub uchwały wspólników nie są uprawnieni do żądania z tego tytułu wynagrodzenia.

Uprawnienie do prowadzenia spraw spółki przez każdego ze wspólników ustawa ogranicza do zakresu zwykłych czynności spółki (art. 865 § 2 k.c.). Jeśli przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwił się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników. Uchwała taka wymagana jest także wtedy, gdy wspólnik prowadzący sprawy spółki ma dokonać czynności, które przekraczają zakres "zwykłych czynności spółki". Ocena, czy dana czynność jest czynnością zwykłą spółki, czy też wykracza poza jej ramy, zależy od całokształtu okoliczności towarzyszących działalności spółki.

Od powyższych zasad dotyczących sposobu prowadzenia spraw spółki ustawa wprowadza w art. 865 § 3 k.c. wyjątek polegający na tym, że każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty. Można przyjąć, że czynnością nagłą w rozumieniu tego przepisu jest taka czynność, której zaniechanie naraziłoby spółkę na niepowetowane straty, a w normalnym toku sprawy nie mogłoby dojść do podjęcia na czas odpowiedniej uchwały.

PRZYKŁAD UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW W SPRAWIE PRZEKRACZAJĄCEJ ZAKRES ZWYKŁEGO ZARZĄDU.

Udział w zyskach i stratach w spółce cywilnej. Art. 867 i 869 k.c., które regulują zagadnienie udziału wspólników w zyskach i stratach

spółki, mają zastosowanie wtedy, gdy spółka ma cel zarobkowy. Z uwagi na to, że wspólnik, zgodnie z dyspozycją art. 868 § 1 k.c., może żądać podziału i

wypłaty zysku dopiero po rozwiązaniu spółki, z tą chwilą można mówić o zyskach czy stratach spółki.

W wypadku jednak gdy spółkę zawarto na czas dłuższy, każdy ze wspólników ma prawo żądać zgodnie z art. 868 k.c. - podziału i wypłaty zysków z końcem roku obrachunkowego.

Zgodnie z dyspozycją art. 867 § l k.c. wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Zasadą wyrażoną w powołanym przepisie jest więc równy udział każdego wspólnika w zyskach i stratach.

Jak stwierdza jednak wspomniany przepis, w umowie spółki (a także w późniejszej uchwale) można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach. Ustanowienie w umowie lub uchwale wspólników zysku znikomego lub pozornego także stanowiłoby naruszenie postanowień art. 867 § l k.c., byłoby zatem (z mocy art. 58 § 2 i 3 k.c.) dotknięte bezwzględną nieważnością.

Ustalony w umowie (lub uchwale wspólników) stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się, w razie wątpliwości, również do udziału w stratach. Wynika to wyraźnie z dyspozycji art. 867 § 2 k.c.

Stosunki zewnętrzne w spółce cywilnej. Reprezentacja w spółce cywilnej.

20

Jeżeli prowadzenie spółki jest sprawą jej stosunków wewnętrznych, to reprezentacja dotyczy stosunków z osobami trzecimi. Tu tkwi zasadnicza różnica między tymi pojęciami.

Sposób reprezentacji spółki na zewnątrz, wobec osób trzecich, z reguły wynika z umowy spółki lub późniejszej uchwały wspólników. Umowa spółki lub uchwała wspólników może też stanowić o uprawnieniu do reprezentowania spółki przez osobę nienależącą do grona wspólników.

W braku wskazań wynikających z umowy lub uchwały wspólników każdy z nich w myśl art. 866 k.c. - umocowany jest do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw.

Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki cywilnej. Zobowiązaniami spółki - zgodnie z panującym w tej mierze poglądem nauki i orzecznictwa - są wszelkie zobowiązania zaciągnięte przez jednego wspólnika, kilku lub wszystkich wspólników, jeśli pozostają one w związku z działalnością spółki. Istotne jest jednakże podkreślenie, iż chodzi tu tylko o zobowiązania, które powstały w czasie trwania spółki lub odnoszą się do okresu istnienia spółki. Odpowiedzialności tej nie uchyla rozwiązanie spółki, ale tylko w odniesieniu do zobowiązań, które powstały w czasie istnienia spółki albo odnoszących się do okresu istnienia spółki.

Za zobowiązania spółki - w myśl art. 864 kc. - wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie. Solidarna odpowiedzialność wspólników oznacza, że każdy ze wspólników odpowiada za

zobowiązania spółki nie tylko wspólnym majątkiem spółki, ale i majątkiem osobistym, przy czym odpowiedzialność wspólników jest niezależna od ich udziału w zyskach i stratach spółki.

Wierzyciel może natomiast dochodzić swojej wierzytelności z całego majątku wspólników oraz całego majątku osobistego każdego ze wspólników.

Dodać przy tym należy, że wedle orzecznictwa wspólnik, który przystąpił do już istniejącej spółki, nie odpowiada solidarnie z pozostałymi wspólnikami za zobowiązania spółki powstałe przed datą jego przystąpienia do spółki.

Z kolei osobista odpowiedzialność wspólnika, który wystąpił ze spółki, trwa nadal, lecz ogranicza się do zobowiązań spółki zaciągniętych przed jego wystąpieniem. Odpowiedzialność taka trwa również w razie rozwiązania spółki.

Odpowiedzialność solidarna wspólników nie może być ani uchylona, ani zmieniona w drodze czynności prawnej między wspólnikami. Zamieszczenie w umowie spółki odmiennych postanowień nie wywiera żadnych skutków w stosunku do wierzycieli. Artykuł 864 k.c. ma zatem charakter normy iuris cogentis.

Umowne oznaczenie udziałów poszczególnych wspólników w zyskach i stratach spółki także nie wywiera wpływu na ich odpowiedzialność za zobowiązania spółki.

Zmiana i rozwiązanie umowy spółki cywilnej .Wspólnicy mogą

1. przyjąć nowego członka lub 2. wyrazić zgodę na wstąpienie nowego członka w drodze zmiany umowy spółki. 3. Możliwe jest także wystąpienie wspólnika ze spółki oraz 4. rozwiązanie spółki.

Wystąpienie wspólnika ze spółki nie powoduje automatycznie rozwiązania spółki, chyba że spółka liczyła dwóch wspólników. Wystąpienie wspólnika ze spółki następuje:

1. przez wypowiedzenie swego udziału na trzy miesiące przed upływem roku obrachunkowego, o ile spółka została zawarta na czas nieoznaczony (art. 869 § l k.c.);

2. przez wypowiedzenie udziału ze strony wierzyciela osobistego wspólnika; (art. 870 k.c.).

PRZYKŁAD OŚWIADCZENIA O WYPOWIEDZENIU UDZIAŁU.

21

W braku odmiennej umowy spółki wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie, a jeśli nie ma takiego oznaczenia - wartość, jaką wkład ten miał w chwili wniesienia. (art. 871 § l k.c.). Występującemu wspólnikowi pozostali wspólnicy muszą wypłacić ponadto taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po obliczeniu wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki (art. 871 § 2 k.c.).

Jeśli wystąpienie wspólnika ze spółki nie musi prowadzić do jej ustania, to rozwiązanie spółki taki skutek oczywiście wywołuje.

1. Rozwiązanie spółki następuje z przyczyn przewidzianych w umowie. Jeśli jednak mimo istnienia przewidzianych w umowie powodów rozwiązania spółka za zgodą wszystkich wspólników trwa nadal, uważa się ją za przedłużoną na czas nieoznaczony (art. 873 k.c.).

2. Bez względu jednak na postanowienia umowy, z ważnych powodów każdy wspólnik w drodze powództwa wytoczonego przeciwko pozostałym wspólnikom - może żądać rozwiązania spółki przez sąd (art. 874 k.c.).

3. Spółka ulega także rozwiązaniu z dniem ogłoszenia upadłości wspólnika (art. 874 § 2 k.c.).

Kodeks cywilny nie przewiduje obligatoryjnego postępowania likwidacyjnego po rozwiązaniu spółki. Zakłada natomiast, że należy

1. najpierw spłacić długi spółki, 2. następnie zwrócić wspólnikom wkłady według zasad obowiązujących jak przy

występowaniu ze spółki, 3. a pozostały wspólny majątek podzielić między wspólników i w takim zakresie, w jakim

uczestniczyli oni w zyskach spółki (art. 875 § 2 i 3 k.c.).

Przekształcenie spółki cywilnej. Na podstawie art. 26 § 4 ksh spółka cywilna może być

przekształcona w spółkę jawną. Przekształcenie wymaga zgłoszenia do sądu

rejestrowego przez wszystkich wspólników. Przed zgłoszeniem wspólnicy dostosują umowę spółki do przepisów o umowie spółki jawnej.

Z chwilą wpisu do rejestru spółka cywilna staje się spółką jawną. Spółce tej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników.

Zgodnie z art. 551 § 2 i 3 k.s.h. spółka cywilna może być przekształcona przez jej wspólników w spółkę handlową.

PRZYKŁAD UMOWY SPÓŁKI CYWILNEJ 2x.

Osobowe spółki prawa handlowego – zagadnienia wspólne.

1. W myśl art. 8 § l k.s.h. spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną.

2. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą (art. 8 § 2 k.s.h.). 3. Artykuł 9 k.s.h. potwierdza zasadę jednomyślności wspólników co do zmiany postanowień

umowy spółki, chyba że umowa stanowi inaczej. 4. Art. 10 k.s.h. dopuszcza możliwość przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika

spółki osobowej na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi. Zarazem kodeks spółek handlowych wymaga uzyskania w tym celu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 10 § 2).

Spółka jawna.

22

Powstanie spółki jawnej i jej ogólna charakterystyka. 1. Zgodnie z art. 22 § l k.s.h. spółka jawna to taka spółka osobowa, która prowadzi

przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. 2. Stosownie do art. 8 k.s.h. spółka jawna, jak każda spółka osobowa, może we własnym

imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. 3. Jeśli przy tym dodać, że rzeczy i prawa nabyte przez spółkę jawną lub tytułem wkładu do

niej wniesionego stanowią jej odrębny majątek (art. 28 k.s.h.), to powstaje swoisty i charakterystyczny jej obraz istotnie różniący się od spółki cywilnej.

4. Art. 24 § l k.s.h. stanowi, że firma tej spółki "powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie «spółka jawna»" (w skrócie "spj.").

5. W myśl art. 251 § l k.s.h. spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru, 6. Umowa spółki wymaga dla swej ważności formy pisemnej 7. Zgodnie zaś z art. 25 k.s.h. umowa ta powinna określać:

firmę i siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki, jeśli jest oznaczony.

8. Zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego powinno zawierać ściśle określone informację, musi być dokonane na urzędowym formularzu. Prawo i zarazem obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru ma każdy wspólnik (art. 26 § 3 k.s.h.).

Stosunki wewnętrzne w spółce jawnej. Przepisy art. 37-57 k.s.h. dotyczące stosunków wewnętrznych w spółce jawnej, mają - z wyjątkiem art. 38 - charakter norm dyspozytywnych. Ustrój spółki jawnej w zakresie stosunków wewnętrznych określa zatem przede wszystkim umowa wspólników. W braku odpowiednich po-stanowień w umowie zastosowanie znajdą wyżej wymienione przepisy kodeksu spółek handlowych.

Wkłady wspólników w spółce jawnej. 1. Wkłady wspólników są równe, chyba że co innego wynika z umowy (art. 48 § l k.s.h. w zw.

z art. 37 § l k.s.h.). 2. Wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub

innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki (art. 48 § 2 k.s.h.). 3. Prawa, które wspólnik zobowiązuje się wnieść do spółki, uważa się za przeniesione na

spółkę. 4. Z wniesionym do spółki przez wspólnika wkładem powiązany jest tzw. udział kapitałowy

wspólnika w spółce. W myśl art. 50 § 1 k.s.h. udział kapitałowy wspólnika odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu,

Prowadzenie spraw spółki jawnej. 1. Przez pojęcie "prowadzenie spraw spółki" rozumieć należy wszelkie czynności wewnątrz

spółki, wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa i do tego celu konieczne. 2. Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki, dotyczy to jednakże

spraw nieprzekraczających zwykłych czynności spółki (art. 39 k.s.h.). W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda wszystkich wspólników spółki, w tym także wspólników wyłączonych od prowadzenia spraw spółki (art. 43 k.s.h.). Wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki może bez uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę.

3. Prawo prowadzenia spraw spółki może być odebrane wspólnikowi z ważnych powodów, na mocy prawomocnego orzeczenia sądu, dotyczy to również zwolnienia wspólnika od obowiązku prowadzenia spraw spółki (art. 47 k.s.h.).

4. Nie ulega też wątpliwości, że wspólnik z własnej woli może ograniczyć lub wyłączyć swoje prawo do prowadzenia spraw spółki.

23

5. Artykuł 38 k.s.h., będący przepisem bezwzględnie obowiązującym, stanowi, że nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników.

6. Prowadzenie spraw spółki jawnej może być powierzone jednemu lub kilku wspólnikom na mocy umowy spółki bądż na podstawie późniejszej umowy wspólników. Pozostali wspólnicy są wówczas wyłączeni od prowadzenia spraw spółki.

Udział w zyskach i stratach w spółce jawnej. 1. Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym

samym stosunku, z umowy może jednak wynikać co innego. Umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach, ale nie w zyskach (argument z art. 51 § 2 i 3 k.s.h.).

2. Wspólnik spółki jawnej może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Jeśli jednak wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy wspólnika został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika.

3. Zgodnie z art. 53 k.s.h. wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5% od swojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę.

Stosunki zewnętrzne w spółce jawnej. W przeciwieństwie do przepisów kodeksu spółek handlowych regulujących stosunki wewnętrzne spółki jawnej przepisy tegoż kodeksu dotyczące stosunków zewnętrznych, zwłaszcza prawa reprezentacji oraz odpowiedzialności za długi, mają charakter na ogół bezwzględnie obowiązujący.

Reprezentacja w spółce jawnej. 1. W myśl art. 29 k.s.h. każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę. 2. Prawo wspólnika do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych

pozasądowych i nie można go ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. 3. Z kolei wedle art. 30 k.s.h. umowa spółki może przewidywać, że wspólnik jest zbawiony

prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko razem z innym wspólnikiem lub prokurentem.

4. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki nie na podstawie umowy spółki może nastąpić - zgodnie z art. 30 k.s.h. - wyłącznie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.

Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jawnej W myśl art. 22 § 2 k.s.h. każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej:

1. bez ograniczenia całym swoim majątkiem 2. solidarnie pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, 3. z uwzględnieniem subsydiarnej odpowiedzialności wspólnika z art. 31 ksh. Polega ona na

tym, iż wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki (jest to wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia - art. 28 k.s.h.) okaże się bezskuteczna. Jest to tzw. subsydiarna odpowiedzialność wspólnika.

Rozwiązanie spółki jawnej i wystąpienie wspólnika ze spółki. Jeśli chodzi o przyczyny rozwiązania spółki, to wymienia je taksatywnie art. 58 k.s.h. Są to następujące przyczyny:

1. przewidziane w umowie spółki, 2. jednomyślna uchwała wszystkich wspólników, 3. ogłoszenie upadłości spółki, 4. śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości5. wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika, 6. prawomocne orzeczenie sądu.

24

Ad l) Spółka podlega rozwiązaniu z przyczyn przewidzianych w umowie spółki, jednakże spółkę uważa się za przedłużoną na czas nieoznaczony w przypadku, gdy pomimo istnienia przyczyn rozwiązania prowadzi ona swoją działalność za zgodą wszystkich wspólników.

Ad 3) W przypadku ogłoszenia upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego.

Ad 4) Pomimo śmierci lub ogłoszenia upadłości wspólnika spółka może trwać pomiędzy pozostałymi wspólnikami, jeżeli taką możliwość przewiduje umowa spółki lub już po zaistnieniu powyższych przesłanek pozostali wspólnicy tak niezwłocznie postanowią (art. 64 k.s.h.). Jeżeli umowa spółki stanowi, że prawa, jakie miał zmarły wspólnik, służą wszystkim spadkobiercom wspólnie, a nie zawiera w tym względzie szczegółowych postanowień, wówczas do wykonywania tych praw spadkobiercy powinni wskazać spółce jedną osobę. (art. 60 l k.s.h.).

Ad 5) W myśl art. 61 § l k.s.h. wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki sześć miesięcy przed

końcem roku obrotowego, jeżeli spółkę zawarto na czas nieoznaczony. A contrario - umowy spółki zawartej na czas oznaczony wypowiedzieć nie można. Wypowiedzenia dokonuje się w formie pisemnego oświadczenia, złożonego pozostałym wspólnikom albo wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki (art. 61 § 3 k.s.h.).

Prawo do wypowiedzenia umowy spółki przysługuje także wierzycielowi wspólnika. Pomimo wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika lub jego wierzyciela spółka może

zostać utrzymana pomiędzy pozostałymi wspólnikami, jeżeli umowa spółki tak stanowi lub pozostali wspólnicy tak postanowią. Uzgodnienie takie powinno nastąpić przed upływem terminu wypowiedzenia (art. 64 k.s.h.).

PRZYKŁAD OŚWIADCZENIA O WYPOWIEDZENIU UMOWY SPÓŁKI

Ad 6) W myśl art. 63 § l k.s.h. każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki przez sąd z ważnych powodów. Jeżeli jednak powód zachodzi po stronie jednego ze wspólników, sąd może na wniosek pozostałych wspólników orzec o wyłączeniu tego wspólnika ze spółki.

Likwidacja spółki jawnej. Jeśli wystąpią przyczyny warunkujące rozwiązanie spółki jawnej następuje likwidacja

spółki (art. 67-85 k.s.h.). Likwidacja nie ma jednak charakteru obligatoryjnego, bowiem wspólnicy mogą uzgodnić inny sposób zakończenia działalności spółki niż likwidacja.

Celem likwidacji jest:1. zakończenie bieżących interesów spółki, 2. ściągnięcie wierzytelności i spieniężenie innych aktywów, 3. zaspokojenie wierzycieli spółki, 4. zwrot wkładów wniesionych przez wspólników tylko do używania oraz 5. podział pozostałego majątku między wspólników.

Z mocy prawa likwidatorami spółki jawnej są wszyscy wspólnicy. Wspólnicy mogą jednak powołać na likwidatorów tylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swego grona. Na miejsce wspólnika upadłego wchodzi syndyk

PRZYKŁAD UMOWY SPÓŁKI JAWNEJ 2x.PRZYKŁAD WNIOSKU O WPIS SPÓŁKI JAWNEJ DO KRS.

Spółka partnerska.

Powstanie spółki partnerskiej i jej ogólna charakterystyka. W myśl art. 86 ksh spółka partnerska może być utworzona przez wspólników (partnerów) będących osobami fizycznymi w celu wykonywania wolnego zawodu lub wolnych zawodów wymienionych

25

w art. 88 k.s.h., takich jak: adwokat, aptekarz, architekt, inżynier budownictwa, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy, księgowy, lekarz, lekarz stomatolog, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, radca prawny, rzecznik patentowy, rzeczoznawca majątkowy, tłumacz przysięgły, makler papierów wartościowych.

1. Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności i powinna zawierać treść określoną w art. 91 ksh.

2. Spółka partnerska powstaje z momentem wpisu do rejestru (art. 94 k.s.h.). 3. Firma spółki partnerskiej (art. 90 k.s.h.) powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego

partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" (w skrócie "sp.p.") oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.

4. W sprawach nieuregulowanych wprost w dziale II kodeksu spółek handlowych, poświęconym spółce partnerskiej, do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Odpowiedzialność partnera za zobowiązania spółki partnerskiej. 1. Partner spółki partnerskiej nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w

związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem dział lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera.

2. Umowa spółki może jednak przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.

3. W sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej (art. 89 k.s.h.), w pozostałych sprawach zatem odpowiedzialność partnerów jest osobista i solidarna z zastrzeżeniem odpowiedniego stosowania także art. 31 k.s.h. (odpowiedzialność subsydiarna).

Prowadzenie spraw spółki partnerskiej i jej reprezentacja. 1. Prowadzenie spraw spółki partnerskiej i jej reprezentacja na zewnątrz należą d

poszczególnych partnerów, ale umowa spółki może stanowić inaczej (art. 9 § 1 k.s.h.). 2. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych

powodów uchwałą powziętą większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki staje się skuteczne z chwilą wpisu do rejestru (art. 96 § 3 k.s.h.).

3. Kodeks przewiduje, że prowadzenie spraw spółki i jej reprezentowanie można powierzyć zarządowi (art. 97 § 1 k.s.h.) Do zarządu stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Rozwiązanie spółki partnerskiej .Rozwiązanie spółki partnerskiej (art. 98 k.s.h.) następuje w przypadku

1. zaistnienia przyczyn określonych w umowie spółki, 2. jednomyślnej uchwały wszystkich partnerów, 3. ogłoszenia upadłości spółki, 4. utraty przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu 5. oraz prawomocnego orzeczenia sądu. 6. Zgodni z art. 98 § 2 k.s.h, w przypadku gdy w spółce pozostaje jeden partner lub gdy tylko

jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki, spółka ulega rozwiązaniu z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń.

Spadkobierca partnera nie wstępuje do spółki w miejsce zmarłego partnera, lecz umowa spółki może stanowić inaczej.

PRZYKŁAD UMOWY SPÓŁKI PARTNERSKIEJ 2x.26

PRZYKŁAD WNIOSKU O WPIS SPÓŁKI PARTNERSKIEJ DO KRS.

Spółka komandytowa.

Spółka komandytowa została uregulowana w kodeksie spółek handlowych w art. 102-124. W art. 103 k.s.h. przyjęto, że w sprawach nieuregulowanych do spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej.

Powstanie spółki komandytowej i jej ogólna charakterystyka .1. Spółka komandytowa jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa

pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona art. - 102 k.s.h.

2. Umowa spółki komandytowej wymaga formy aktu notarialnego i powinna zawierać elementy wymienione w art. 105-106 k.s.h.

3. Firma spółki komandytowej (art. 28 § 2 k.h. oraz art. 104 § 1-2 k.s.h.) powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatek "spółka komandytowa" (w skrócie "sp.k."). Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczone w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz (art. 104 § 4 k.s.h.).

Powstanie spółki komandytowej.1. Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Osoby, które działały w

imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie (art. 109 k.s.h.).

2. Okoliczności, które podlegają zgłoszeniu do sądu rejestrowego, określa art. 110 k.s.h.

Pozycja prawna komplementariusza w spółce komandytowej. 1. Komplementariusz spółki komandytowej odpowiada bez ograniczenia całym swoim

majątkiem i solidarnie z pozostałymi komplementariuszami i ze spółką (art. 102 i 103 k.s.h.). Jego pozycja zatem zbliżona jest do wspólnika spółki jawnej.

2. Zgodnie z art. 117 k.s.h, spółkę komandytową reprezentują kornplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa do reprezentacji.

3. Prowadzi sprawy spółki.

Pozycja prawna komandytariusza w spółce komandytowej. Praktycznie większość przepisów o spółce komandytowej odnosi się do komandytariusza, a mianowicie:

1. komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej (art. 111 k.s.h.);

2. komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki (art. 112 § 1 k.s.h.);

3. w przypadku zwrotu wkładu w całości albo w części dokonanego przez spółkę komandytariuszowi odpowiedzialność komandytariusza zostaje przywrócona w wysokości równej wartości dokonanego zwrotu (art. 112 § 2 k.s.h.);

4. w razie uszczuplenia majątku spółki przez stratę uważa się za zwrot wkładu w stosunku do wierzycieli każdą wypłatę dokonaną przez spółkę na rzecz komandytariusza przed uzupełnieniem wkładu do pierwotnej wartości określonej w umowie spółki.

5. komandytariusz nie jest zobowiązany do zwrotu tego, co pobrał tytułem zysku na podstawie sprawozdania finansowego, chyba że działał w złej wierze (art. 112 § 4 k.s.h.);

27

6. obniżenie sumy komandytowej nie ma skutku prawnego wobec wierzycieli, których wierzytelności powstały przed chwilą wpisania do rejestru (art. 113 k.s.h.);

7. komandytariusz odpowiada także za zobowiązania spółki istniejące w chwili wpisania go do rejestru (art. 114 k.s.h.);

8. komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik (art. 118 § l k.s.h.). Jeśli komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej, nie ujawniając swego pełnomocnictwa, odpowiada wobec osób trzecich bez ograniczenia. Dotyczy to także reprezentowania spółki przez komandytariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres.

Przedstawione postanowienia mają charakter przepisów bezwzględnie obowiązujących, dlatego zgodnie z art. 119 k.s.h, umowa niezgodna z nimi nie wywołuje skutków prawnych wobec osób trzecich.

Z uwagi na przedstawioną wyżej pozycję prawną komandytariusza jest on w spółce - w zakresie swoich praw i obowiązków - ograniczony. Ograniczenia te można przedstawić w sposób następujący:

1. komandytariusz ma prawo żądać odpisu sprawozdania finansowego za rok obrotowy oraz przeglądać księgi i dokumenty celem sprawdzenia jego rzetelności. Jego prawo kontroli sprowadza się zatem jedynie do sprawdzenia rzetelności sprawozdania finansowego za rok obrotowy, a nie merytorycznej kontroli tego sprawozdania.

2. komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, jednakże umowa spółki może mu takie prawo przyznać. W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda komandytariusza, chyba że umowa spółki stanowi inaczej;

3. komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do jego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki, jednakże umowa spółki może stanowi inaczej; w razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w stracie jedynie do wartości umówionego wkładu (art. 123 k.s.h.);

4. śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki. Spadkobiercy komandytariusza powinni wskazać spółce jedną osobę do wykonywani ich praw.

PRZYKŁAD UMOWY SPÓŁKI KOM. 2x.PRZYKŁAD WNIOSKU O WPIS SPÓŁKI KOM. DO KRS.

Spółka komandytowo-akcyjna.

Powstanie spółki komandytowo-akcyjnej i jej ogólna charakterystyka. 1. Zgodnie z art. 125 k.s.h.: "Spółką komandytowocyjną jest spółka osobowa mająca na celu

prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem".

2. W kodeksie przyjęto (art. 126), że w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej, chyba że w przepisach dotyczących spółki komandytowo-akcyjnej sprawy te zostały wyraźnie uregulowane.

3. Ta sama zasada obowiązuje w odniesieniu do pozostałych spraw nieuregulowanych w przepisach o spółce komandytowo-akcyjnej, z tym że stosuje się wtedy odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia.

4. Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50 tys. złotych (art. 126 § 2 k.s.h.).

28

5. Firma spółki komandytowo-akcyjnej (art. 127 k.s.h.) powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowo-akcyjna" (w skrócie S.K.A.). Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być - jak stanowi art. 127 § 4 k.s.h - zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.

Powstanie spółki komandytowo-akcyjnej.1. Aktem założycielskim spółki komandytowo-akcyjnej jest statut. 2. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. 3. Niezbędne jest, aby statut podpisali wszyscy komplementariusze (art. 129 k.s.h.) i aby był

sporządzony w formie aktu notarialnego (art. 131 k.s.h.).4. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru (art. 134 § 1 k.s.h.),

Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie (art. 134 § 2 k.s.h.).

Stosunki zewnętrzne (odpowiedzialność za zobowiązania spółki i reprezentacja). 1. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki (art. 135 k.s.h.). 2. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu albo prawomocnego

orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki (art. 137 § 1 k.s.h) 3. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik Jeżeli akcjonariusz

dokona czynności prawnej w imieniu spółki, nie ujawniając swego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki takiej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez akcjonariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres (art. 138 k.s.h.).

Postanowienia art. 135-138 k.s.h., regulujące stosunek spółki do osób trzecich, mają charakter przepisów bezwzględnie obowiązujących i nie zmienione ani zniesione postanowieniami statutu (art. 139 k.s.h.).

Stosunki wewnętrzne w spółce komandytowo-akcyjnej. 1. Prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki komandytowo-akcyjnej ciąży na

komplementariuszach. Statut spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw spółki powierza się jednemu lub kilku komplementariuszom (art. 140 § l i 2 k.s.h.).

2. W spółce komandytowo-akcyjnej zgromadzenie wspólników może ustanowić radę nadzorczą, a jeśli liczba akcjonariuszy przekroczy 25 osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe. Komplementariusz albo jego pracownik nie może być członkiem rady nadzorczej (art. 142 k.s.h.),

3. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności (art. 143 k.s.h.).

4. Oprócz rady nadzorczej organem spółki komandytowo-akcyjnej jest walne zgromadzenie, które może działać jako zwyczajne albo nadzwyczajne. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu mają akcjonariusze i komplementariusze.

5. Akcja objęta lub nabyta przez komplementariusza lub inną osobę daje prawo jednego głosu (art. 145 k.s.h.), z tym że w odniesieniu do akcji nabytych przez osoby, które nie są komplementariuszami - statut może stanowić inaczej.

6. Komplementariusze oraz akcjonariusze uczestniczą w zyskach spółki proporcjonalnie do ich wkładów; ze statutu spółki może wynikać co innego (art. 147 l k.s.h.).

Rozwiązanie i likwidacja spółki komandytowo-akcyjnej. Do rozwiązania i likwidacji spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące likwidacji spółki akcyjnej (art. 150 § 1 k.s.h.). Tym samym przeprowadzenie likwidacji w przypadku tej spółki, w odróżnieniu pozostałych spółek osobowych, jest obligatoryjne. Likwidatorami tej spółki są komplementariusze mający prawo prowadzenia spraw spółki, jednakże statut lub uchwała walnego zgromadzenia może stanowić inaczej.

29

Wart. 148 k.s.h. określono przyczyny rozwiązania spółki. to: 1. przyczyny przewidziane w statucie, 2. uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki, 3. ogłoszenie upadłości spółki, 4. śmierć, ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jedynego komplementariusza, chyba że statut

stanowi inaczej, 5. inne przyczyny przewidziane prawem.

Wystąpienie wspólnika ze spółki komandytowo-akcyjnej. 1. Artykuł 149 k.s.h. stanowi, że wypowiedzenie umowy spółki przez komplementariusza i

jego wystąpienie ze spółki jest dopuszczalne jedynie wtedy, jeśli statut tak stanowi. 2. Akcjonariuszowi nie przysługuje prawo wypowiedzenia umowy spółki (art. 149 k.s.h.).

PRZYKŁAD UMOWY SPÓŁKI KOM.-AKC .PRZYKŁAD WNIOSKU O WPIS SPÓŁKI KOM.-AKC. DO KRS.

3. Spółki kapitałowe.

Zagadnienia ogólne.

Zgodnie z art. 4 par. 1 pkt. 2 ksh spółkami kapitałowymi są: sp. z o.o. i spółka akcyjna.

Spółka kapitałowa w organizacji. KSH wprowadził instytucję spółki kapitałowej w organizacji, tj. spółki działającej „pomiędzy” podpisaniem umowy spółki a wpisaniem jej do KRS. Spółka w organizacji prowadzi normalną działalność gospodarczą i może zaciągać zobowiązania, używa firmy z dodatkiem „w organizacji”.

Spółka w organizacji jako ułomna osoba prawna.Zgodnie z art. 11 § 1 ksh spółka z o.o. i spółka akcyjna w organizacji mogą we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane (ułomne osoby prawne). Pełna osobowość prawną spółki te uzyskują wraz z wpisem do KRS (art. 12 ksh).

Kontynuacja (nabycie praw i obowiązków o charakterze cywilnoprawnym)Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji albo spółka akcyjna w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji (art. 12 ksh). Spółka taka jest kontynuatorem a nie następcą prawnym.

Odpowiedzialność za zobowiązaniaZgodnie z art. 13 § 1 ksh za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają spółka i osoby, które działały w jej imieniu. Wspólnik albo akcjonariusz spółki kapitałowej w organizacji odpowiada solidarnie ze spółką za jej zobowiązania do wartości nie wniesionego wkładu, określonego w umowie albo statucie spółki.

Wkłady w spółkach kapitałowych.Zgodnie z art. 14 § 1 ksh przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług.

Aportem mogą być wszelkie przedmioty majątkowe (rzeczy i prawa), jeśli są zbywalne i mogą jako aktywa wejść do bilansu spółki np. prawo własności, użytkowanie wieczyste, know-how, majątkowe prawa autorskie, wynalazki i wzory użytkowe, wierzytelności.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

30

Powstanie spółki z o.o. Do powstania spółki z o.o. wymaga się:

(1) zawarcia umowy spółki,(2) wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w

razie objęcia udziałów za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienie nadwyżki,

(3) powołanie zarządu,(4) ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub

umowa spółki,(5) wpisu do KRS-u (art. 163 ksh). Wniosek o wpis spółki do KRS-u podpisują wszyscy

członkowie zarządu (art. 164 § 1 ksh).

Kapitał zakładowy w spółce z o.o. Kapitał zakładowy to liczbowo oznaczona kwota pieniężna stanowiąca sumę

udziałów wspólników i tzw. pierwotny majątek spółki. Ponieważ daje on podstawę zabezpieczenia praw wierzycieli i rękojmię spłaty udzielonych spółce kredytów, nie może być swobodnie zmieniony, zwłaszcza uszczuplony w dowolny sposób. Wyrazem funkcji gospodarczej kapitału zakładowego są dotyczące go zasady: oznaczenia, całkowitej wpłaty i stałości.

Można zatem przyjąć także, że przez kapitał zakładowy w spółce z o.o. rozumieć należy cyfrowo oznaczoną w akcie założycielskim sumę "czystego" majątku, którą spółka w interesie wierzycieli zobowiązuje się utrzymać w całości i nie rozdzielać pomiędzy wspólników.

Od pojęcia kapitału zakładowego odróżnić należy mienie i majątek spółki, które już w chwili powstania spółki mogą się od niego różnić.

Wysokość kapitału zakładowego powinna być ściśle oznaczona w akcie założycielskim spółki, w sumie pieniężnej opiewającej w zasadzie na walutę polską. Ustawowe minimum tego kapitału wynosi obecnie 5 000 złotych.

Cały kapitał powinien być przez założycieli spółki objęty i wpłacony przed powstaniem spółki bądź formie gotówki pieniężnej, bądź w formie wkładu niepieniężnego (aportu) (art. 163 ust. 2 k.s.h.). Aportem mogą być ruchomości, nieruchomości, wierzytelności, patenty, a nawet przedsiębiorstwo jako całość (art. 551 k.c.).

Kapitał zakładowy (jak i cały majątek spółki) stanowi podstawę odpowiedzialności spółki wobec jej wierzycieli. Wspólnicy spółki z o.o. nie odpowiadają osobiście za jej zobowiązania. Kapitał ten wraz z całym majątkiem spółki stanowi zatem gwarancję wypłacalności spółki i podstawę zaufania kredytodawców.

Udziały w spółce z o.o . Przez udział rozumie się ogół praw i obowiązków wspólnika, wynikających ze

stosunku spółki. Wartość udziału może być wyrażona liczbowo w stosunku do całości kapitału

zakładowego. Nie oznacza to, że ta nominalna wartość udziału jest równa wartości rzeczywistej i odzwierciedla stosunek, w jakim wspólnik partycypuje w zysku i kwocie likwidacyjnej.

Obecnie minimalna wartość udziału wynosi 50 zł. Udziały nie muszą mieć równej wartości nominalnej (art. 152 k.s.h.). Akt

założycielski spółki decyduje, czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy też więcej udziałów. Jeśli wspólnik może mieć więcej udziałów, wówczas wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i są niepodzielne (art. 153 k.s.h.).

Zgodnie z art. 199 k.s.h. udział może być umorzony. Umorzenie polega na likwidacji (unicestwieniu) praw i obowiązków wspólnika. Umorzenie może być dobrowolne albo przymusowe. Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa akt założycielski spółki. Umorzenie jest dobrowolne, jeśli następuje za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę. Umorzenie udziału wymaga uchwały zgromadzenia wspólników.

Stosownie do art. 200 k.s.h. spółka nie może obejmować lub nabywać ani przyjmować w zastaw własnych udziałów.

31

Zarząd spółki z o.o. jest obowiązany, zgodnie z art. 188 k.s.h., prowadzić księgę udziałów. Do księgi tej wpisuje się nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę każdego wspólnika, adres, liczbę i wartość nominalną jego udziałów oraz inne dane.

Prawa i obowiązki wspólników w spółce z o.o Jeżeli ustawa lub umowa spółki nie stanowi inaczej, wspólnicy mają równe prawa i obowiązki w spółce (art. 174 ksh).

Klasyfikacja praw: 1) prawa korporacyjne, np. prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników, prawo głosu, prawo

informacji o stanie spraw spółki, a także tzw. szczególne prawa korporacyjne np. prawo wyboru do władz spółki, prawo decydowania o przystąpieniu do spółki nowych wspólników, prawo zaskarżania uchwał wspólników itp.,

2) prawa majątkowe, np. prawo do dywidendy, prawo do objęcia nowoutworzonych udziałów, prawo do kwoty likwidacyjnej w razie rozwiązania i likwidacji spółki.

Prawo do dywidendy.Zgodnie z art. 191 § l k.s.h. wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonego do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Jeżeli akt założycielski nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do udziałów. Kodeks spółek handlowych w art. 196 i 197 przewiduje możliwość udziałów uprzywilejowanych w zakresie dywidendy. Wynika z nich, że tego rodzaju dywidenda może przewyższać co najwyżej o połowę dywidendę nieuprzywilejowaną.

Klasyfikacja obowiązków:1. obowiązki korporacyjne

Obowiązek podejmowania określonych funkcji na rzecz spółki: Obowiązek powstrzymania się przez wspólników od działań konkurencyjnych

2. obowiązki majątkowe Obowiązek wniesienia wkładu na pokrycie udziału lub udziałów w spółce: Obowiązek wyrównania brakującej wartości aportu: Obowiązek objęcia nowych udziałów Obowiązek wyrównania ubytku w kapitale zakładowym:

Organy spółki z o.o.

Zgromadzenie wspólników w spółce z o.o . Uchwały wspólników są podejmowane na zgromadzeniu wspólników. Bez odbycia zgromadzenia wspólników mogą być powzięte uchwały, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na piśmie zgodę na postanowienie, które ma być powzięte, albo na głosowanie pisemne.

Rodzaje zgromadzeń w spółce z o.o.Zgromadzenia wspólników sp. zoo mogą być zwyczajne albo nadzwyczajne.

Zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno odbyć się w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Przedmiotem obrad zwyczajnego zgromadzenia wspólników powinno być:(1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania

finansowego za ubiegły rok obrotowy,(2) powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty,(3) udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.

32

Nadzwyczajne zgromadzenie wspólników zwołuje się w przypadkach określonych w ksh, umowie spółki, a także gdy organy lub osoby uprawnione do zwoływania zgromadzeń uznają to za wskazane np.

zbycie i wydzierżawienie przedsiebiorstwa nabycie i zbycie nieruchomości.

Zgromadzenie wspólników zwołuje zarząd. Rada nadzorcza, jak również komisja rewizyjna mają prawo zwołania zwyczajnego

zgromadzenia wspólników, jeżeli zarząd nie zwoła go w określonym terminie lub w umowie spółki, oraz nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników, jeżeli zwołanie go uznają za wskazane.

Wspólnik lub wspólnicy reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników.

Większość głosów.1. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli przepisy ksh lub umowa spółki

nie stanowią inaczej. 2. Uchwały dotyczące zmiany umowy spółki, rozwiązania spółki lub zbycia przedsiębiorstwa

albo jego zorganizowanej części zapadają większością dwóch trzecich głosów. 3. Uchwała dotycząca istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki wymaga większości

trzech czwartych głosów. Umowa spółki może ustanowić surowsze warunki powzięcia tych uchwał.

Zarząd w spółce z o.o . Kompetencje zarządu.Zarząd wykonuje czynności niezastrzeżone dla innych organów.

Zadania Zarządu: prowadzenie spraw i reprezentacja spółki. Prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki.

Skład Zarządu.Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona (art. 201 ksh). Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Reprezentowanie sp. zoo. Zarząd może być jedno- i wieloosobowy. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa umowa spółki. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Oświadczenia składane spółce oraz doręczenia pism spółce mogą być dokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta.

Prowadzenie spraw spółki zoo.Każdy członek zarządu może prowadzić bez uprzedniej uchwały zarządu sprawy nie przekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed załatwieniem takiej sprawy choćby jeden z pozostałych członków zarządu sprzeciwi się jej przeprowadzeniu lub jeżeli sprawa przekracza zakres zwykłych czynności spółki, wymagana jest uprzednia uchwała zarządu.

Rada nadzorcza w spółce z o.o . Prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi (art. 212 ksh). W przypadku ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej umowa spółki może wyłączyć albo ograniczyć indywidualną kontrolę wspólników (art. 213 ksh).

33

Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy. W spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500.000 złotych, a wspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu, powinna być ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna (art. 213 ksh).

Skład rady nadzorczejRada nadzorcza składa się co najmniej z trzech członków powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników. Członków rady nadzorczej powołuje się na rok, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej. Uchwałą wspólników członkowie rady nadzorczej mogą być odwołani w każdym czasie (art. 216 ksh). Każdy członek rady nadzorczej może samodzielnie wykonywać prawo nadzoru, chyba że umowa spółki stanowi inaczej

Zadania rady nadzorczej 1. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach

jej działalności.2. Rada nadzorcza nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących

prowadzenia spraw spółki.3. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdań w zakresie ich

zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym, oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a także składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny.

4. Umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, a w szczególności stanowić, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem oznaczonych w umowie spółki czynności, oraz przekazać radzie nadzorczej prawo zawieszania w czynnościach, z ważnych powodów, poszczególnych lub wszystkich członków zarządu.

Rozwiązanie i likwidacja sp. z o.o. Rozwiązanie sp. z o.o.1) Obligatoryjne przesłanki rozwiązania:

(1) przyczyny przewidziane w umowie spółki,(2) uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za

granicę, (3) ogłoszenie upadłości spółki - w takim przypadku rozwiązanie spółki następuje po

zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Spółka nie ulega rozwiązaniu w przypadku, gdy postępowanie:

(a) kończy się układem, (b) zostaje z innych przyczyn uchylone, (c) zostaje z innych przyczyn umorzone (art. 289 § 2 ksh),

(4) inne przyczyny przewidziane prawem (art. 270 ksh).

2) Fakultatywne przesłanki rozwiązania:Na mocy art. 271 ksh sąd może wyrokiem orzec rozwiązanie spółki:

(1) na żądanie wspólnika lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki,

(2) na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie organu państwowego, jeżeli działalność spółki naruszając prawo zagraża interesowi publicznemu.

Likwidatorzy:(1) członkowie zarządu sp. z o.o., chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników stanowi inaczej

(276 § 1 ksh),(2) ustanowienie likwidatorów przez sąd rejestrowy (art. 276 ksh)

Obowiązki likwidatorów: 34

1. ogłoszenie o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji (art. 279 ksh),2. sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji i złożenie go zgromadzeniu wspólników do

zatwierdzenia (art. 281 § 1 ksh),3. zakończenie interesów bieżących spółki,4. ściągnięcie wierzytelności,5. wypełnienie zobowiązań,6. upłynnienie majątku spółki (art. 282 § 1 ksh)7. złożenie sprawozdania likwidacyjnego w sądzie rejestrowym + wniosek o wykreślenie

spółki z rejestru (art. 288 § 1 ksh),8. podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu

wierzycieli, majątek dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów (art. 288 § 2 ksh).

Moment rozwiązania spółki z o.o. Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru (art. 272 ksh).

PRZYKŁAD UMOWY SPÓŁKI ZOO 2x.PRZYKŁAD WNIOSKU O WPIS SPÓŁKI ZOO DO KRS.

Spółka akcyjna.

Powstanie spółki akcyjnej Do powstania spółki akcyjnej wymaga się:

(1) zawiązania spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli, sporządza się statut w formie aktu notarialnego; osoby podpisujące statut są założycielami spółki, zawiązanie spółki następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji (art. 310 § 1 ksh), z chwilą zawiązania spółki powstaje spółka akcyjna w organizacji (art. 323 § 1 ksh),

(2) wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego(3) ustanowienia zarządu i rady nadzorczej,(4) wpisu do KRS-u (art. 306 ksh).

Kapitał zakładowy spółki akcyjnej. Kapitał zakładowy w spółce akcyjnej rozumieć należy jako cyfrowo oznaczoną w akcie

założycielskim sumę "czystego" majątku, którą spółka w interesie wierzycieli zobowiązuje się utrzymać w całości i nie rozdzielać pomiędzy wspólników. Ponieważ daje on podstawę zabezpieczenia praw wierzycieli i rękojmię spłaty udzielonych spółce kredytów, nie może być swobodnie zmieniony, zwłaszcza uszczuplony w dowolny sposób. Wyrazem funkcji gospodarczej kapitału zakładowego są dotyczące go zasady: oznaczenia, całkowitej wpłaty i stałości.

Od pojęcia kapitału zakładowego odróżnić należy mienie i majątek spółki, które już w chwili powstania spółki mogą się od niego różnić.

Wysokość kapitału zakładowego powinna być ściśle oznaczona w akcie założycielskim spółki, w sumie pieniężnej opiewającej w zasadzie na walutę polską. Ustawowe minimum tego kapitału wynosi obecnie 100 tys. złotych.

Cały kapitał powinien być przez założycieli spółki objęty i wpłacony przed powstaniem spółki bądź formie gotówki pieniężnej, bądź w formie wkładu niepieniężnego (aportu) (art. 163 ust. 2 k.s.h.). Aportem mogą być ruchomości, nieruchomości, wierzytelności, patenty, a nawet przedsiębiorstwo jako całość (art. 551 k.c.).

Kapitał zakładowy (jak i cały majątek spółki) stanowi podstawę odpowiedzialności spółki wobec jej wierzycieli. Wspólnicy nie odpowiadają osobiście za jej zobowiązania. Kapitał ten wraz z całym majątkiem spółki stanowi zatem gwarancję wypłacalności spółki.

Wniesienie wkładów na kapitał spółki akcyjnejPolega na objęciu akcji:

35

- nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej (art. 309 § 1 ksh),- mogą być obejmowane powyżej ich wartości nominalnej, ale wówczas nadwyżka powinna być

uiszczona w całości przed zarejestrowaniem spółki (art. 309 § 2 ksh),- obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później inż. przed

upływem roku po zarejestrowaniu spółki (art. 309 § 3 zd. 1 ksh),- akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki co

najmniej w jednej czwartej ich wartości nominalnej (art. 309 § 3 zd. 2 ksh),- są obejmowane wyłącznie za wkłady niepieniężne albo za wkłady niepieniężne i pieniężne,

wówczas kapitał zakładowy powinien być pokryty przed zarejestrowaniem co najmniej w jednej czwartej jego wysokości, określonej w art. 308 § 1 ksh, tj. 100 000 zł. (art. 309 § 4 ksh).

Akcje. Kapitał zakładowy dzieli się na akcje o równiej wartości nominalnej. Wartość ta różni się

zarówno od ceny emisji akcji, jak i też jej kursu. Minimalna wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz. Akcje są niepodzielne, zbywalne.

Cena emisji akcji jest ceną, za którą wydaje się akcje przy zawiązaniu spółki lub podwyższeniu kapitału zakładowego. Cena emisyjna nie może być niższa od wartości nominalnej akcji.

Kurs akcji jest wykładnikiem aktualnych stosunków majątkowych spółki. Może więc być wyższy lub niższy od wartości nominalnej akcji.

Trzy znaczenia pojęcia akcji:1. ułamek kapitału akcyjnego, wynikający z podziału wysokości tego kapitału przez liczbę

akcji,2. ogół praw służących akcjonariuszowi względem spółki, 3. papier wartościowy - dokument wystawiony przez spółkę, który ucieleśnia ogół praw

akcjonariusza. Akcja jest papierem wartościowym, ucieleśniającym tzw. prawa udziałowe jak i obowiązki. Akcja jako

Wpłaty na akcje i ich zwrotAkcjonariusz obowiązany jest do wniesienia pełnego wkładu na akcje. Wpłaty powinny być dokonane równomiernie na wszystkie akcje. Podczas trwania spółki nie wolno zwracać akcjonariuszowi dokonanych wpłat na akcje ani w całości, ani w części.

Rodzaje akcji(1) Akcje imienne i na okaziciela (świadectwa tymczasowe)

(2) Akcje za gotówkę i akcje aportoweArt. 336. § 1 ksh. Akcje obejmowane w zamian za wkłady niepieniężne (akcje aportowe) powinny pozostać imiennymi do dnia zatwierdzenia przez najbliższe zwyczajne walne zgromadzenie sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym nastąpiło pokrycie tych akcji, i w ciągu tego okresu nie mogą być zbyte ani zastawione.

(3) Akcje zwykłe i uprzywilejowane Spółka może wydawać akcje o szczególnych uprawnieniach, które powinny być w statucie określone (akcje uprzywilejowane). Akcje uprzywilejowane powinny być imienne. Uprzywilejowanie może dotyczyć w szczególności prawa głosu, prawa do dywidendy lub podziału majątku w przypadku likwidacji spółki.

(a) uprzywilejowanie co do głosuArt. 352 ksh. Jednej akcji nie można przyznać więcej niż dwa głosy. W przypadku zamiany takiej akcji na akcję na okaziciela lub w razie jej zbycia wbrew zastrzeżonym warunkom uprzywilejowanie to wygasa.

(b) uprzywilejowanie w zakresie dywidendy36

Art. 353 § 1 ksh. Akcje uprzywilejowane w zakresie dywidendy nie mogą przyznawać uprawnionemu dywidendy, która przewyższa nie więcej niż o połowę dywidendę przeznaczoną do wypłaty akcjonariuszom uprawnionym z akcji nieuprzywilejowanych.

§ 3. Wobec akcji uprzywilejowanej w zakresie dywidendy może być wyłączone prawo głosu (akcje nieme). Przepisów § 1 i § 2 nie stosuje się do akcji niemych. Wyłączenie przepisu § 1 nie dotyczy zaliczek na poczet dywidendy.

(5) Akcje związane z obowiązkiem świadczeńSą to wyjątkowe akcje, bo akcja ucieleśnia przede wszystkim prawa akcjonariusza, natomiast akcje związane z obowiązkiem świadczeń wiążą się zarówno z prawami jak i obowiązkami.

Art. 356. § 1 ksh. Z akcją imienną może być związany obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych.

8) Imienne świadectwa założycielskie Jest to forma wynagrodzenia za usługi oddane przy powstaniu spółki. W związku z tym świadectwo może być przyznane także osobom, które uczestniczyły w procesie zakładania spółki, a nie zostały akcjonariuszami. W doktrynie uważa się, że są to znaki legitymacyjne a nie papiery wartościowe – nie obejmują większości praw jakie mają akcjonariusze względem spółki.

Umorzenie akcji Akcje mogą być umorzone w przypadku, gdy statut tak stanowi. Akcja może być umorzona albo za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę (umorzenie dobrowolne), albo bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe). Umorzenie dobrowolne nie może być dokonane częściej niż raz w roku obrotowym Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa statut. Umorzenie akcji wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Umorzenie akcji wymaga obniżenia kapitału zakładowego.

Prawa i obowiązki akcjonariuszy spółki akcyjnej Prawa akcjonariuszy1a) majątkowe

Prawo do dywidendy i zaliczek na dywidendę Prawo poboru nowych akcji: Prawo do udziału w masie likwidacyjnej: Prawo do rozporządzania akcjami: Prawo wynagrodzenia za dostarczone usługi: Prawo do umorzenia akcji:

1b) korporacyjne, Prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu: Prawo głosu na walnym zgromadzeniu: Prawo do zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia: Prawo wytoczenia powództwa na rzecz spółki (actio pro socio): Prawo akcjonariuszy do kontroli spółki: Prawo do informacji Bierne prawo wyboru (do zarządu i rady Prawo żądania rozwiązania spółki

Obowiązki akcjonariuszy spółki akcyjnej1) Obowiązki korporacyjne: brak (nie ma obowiązku lojalności – wynika to z czysto kapitałowego

charakteru tej spółki).2) Obowiązki majątkowe

37

(1) obowiązek wniesienia wkładu do spółki (pokrycia akcji): Art. 329. § 1 ksh. Akcjonariusz obowiązany jest do wniesienia pełnego wkładu na akcje. Wpłaty powinny być dokonane równomiernie na wszystkie akcje.

(2) obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych Art. 356. § 1 ksh. Z akcją imienną może być związany obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych.

Organy spółki akcyjnej

Walne zgromadzenie spółki akcyjnej. Zwyczajne walne zgromadzenie Zwyczajne walne zgromadzenie powinno się odbyć w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego.

Przedmiotem obrad zwyczajnego walnego zgromadzenia powinno być:1. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania

finansowego za ubiegły rok obrotowy,2. powzięcie uchwały o podziale zysku albo o pokryciu straty,3. udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.

Nadzwyczajne zgromadzenie spółki akcyjnejNadzwyczajne walne zgromadzenie zwołuje się w przypadkach określonych ksh lub w statucie, a także gdy organy lub osoby uprawnione do zwoływania walnych zgromadzeń uznają to za wskazane.

Prawo głosu na walnym zgromadzeniu wspólników spółki akcyjnej.Art. 411. § 1 ksh. Akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu. Statut może ograniczyć prawo głosu akcjonariusza, mającego ponad jedną piątą ogółu głosów w spółce. Prawo głosu przysługuje od dnia pełnego pokrycia akcji, chyba że statut stanowi inaczej.

Kto zwołuje zgromadzenie1. Art. 399. § 1 ksh. Walne zgromadzenie zwołuje zarząd.2. Rada nadzorcza ma prawo zwołania zwyczajnego walnego zgromadzenia, jeżeli zarząd nie

zwoła go w terminie określonym w ksh lub w statucie. 3. Art. 400. § 1 ksh. Akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą

kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia. Większość głosów.

1. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli przepisy niniejszego działu lub statut nie stanowią inaczej.

2. 3/4 emisja obligacji zamiennych i obligacji z prawem pierwszeństwa objęcia akcji, zmiany statutu, umorzenia akcji, obniżenia kapitału zakładowego, zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części

3. Jednomyślność zwiększająca świadczenia akcjonariuszy lub uszczuplająca prawa przyznane

osobiście poszczególnym akcjonariuszom zgodnie z art. 354, wymaga zgody wszystkich akcjonariuszy, których dotyczy

4. 2/3 istotna zmiana przedmiotu działalności spółki.

Zarząd spółki akcyjnej. Skład Zarządu

38

Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród akcjonariuszy

lub spoza ich grona. Członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba

że statut spółki stanowi inaczej. Członek zarządu może być odwołany lub zawieszony w czynnościach także przez walne zgromadzenie.

Zadania ZarząduArt. 368. § 1 ksh. Zarząd

1. prowadzi sprawy spółki i 2. reprezentuje spółkę.

Prowadzenie spraw spółki, uchwały ZarząduArt. 371 ksh. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, wszyscy jego członkowie są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba że statut stanowi inaczej. Uchwały zarządu zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że statut stanowi inaczej.

Reprezentacja Art. 372 ksh. Prawo członka zarządu do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Prawa członka zarządu do reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich. Art. 373 ksh. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania spółki określa jej statut. Jeżeli statut nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.

Rada nadzorcza spółki akcyjnej Organ obligatoryjny

Skład i wybór rady nadzorczejArt. 385. § 1 ksh. Rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech członków a w spółkach publicznych co najmniej z pięciu członków powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie.

Uchwały rady nadzorczejArt. 391. § 1 ksh. Uchwały rady nadzorczej zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że statut stanowi inaczej.

Zadania rady nadzorczej(1) Nadzór, badanie sprawozdań

(2) Zawieszanie członków Zarządu (3) Inne uprawnieniaArt. 384. § 1 ksh. Statut może rozszerzyć uprawnienia rady nadzorczej, a w szczególności przewidywać, że zarząd jest obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem określonych w statucie czynności.

Rozwiązanie i likwidacja spółki akcyjnej Przesłanki rozwiązania S.A.

1. przyczyny przewidziane w statucie,2. uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za

granicę,3. ogłoszenie upadłości spółki - W przypadku upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po

zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Wniosek o wykreślenie z rejestru składa syndyk (art. 477 § 1 ksh). Spółka nie ulega rozwiązaniu w przypadku, gdy postępowanie:

kończy się układem, zostaje z innych przyczyn uchylone,

39

zostaje z innych przyczyn umorzone (art. 477 § 2 ksh).4. inne przyczyny przewidziane prawem (art. 459 ksh) .

Likwidatorzy: 1. członkowie zarządu S.A., chyba że statut lub uchwała walnego zgromadzenia stanowi

inaczej (art. 463 § 1 ksh),2. ustanowieni przez sąd rejestrowy w przypadku: (art. 463 ksh).

Obowiązki likwidatorów: 1. - ogłoszenie o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji (art. 279 ksh),2. - sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji i złożenie go zgromadzeniu wspólników

do zatwierdzenia (art. 281 § 1 ksh),3. - zakończenie interesów bieżących spółki,4. - ściągnięcie wierzytelności,5. - wypełnienie zobowiązań,6. - upłynnienie majątku spółki (art. 282 § 1 ksh)7. - złożenie sprawozdania likwidacyjnego w sądzie rejestrowym + wniosek o

wykreślenie spółki z rejestru (art. 288 § 1 ksh),8. - podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub

zabezpieczeniu wierzycieli, majątek dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów

Moment rozwiązania spółki. Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji z chwilą wykreślenia spółki z rejestru (art. 478 ksh).

Ad III. Upadłość i likwidacja przedsiębiorstwa.

Ustawa z 28 lutego 2003r. prawo upadłościowe i naprawcze dzieli postępowanie dot. upadłości na 2 powiązane ze sobą fazy:

1. Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości (rozpoczyna się wniesieniem wniosku o ogłoszenie upadłości, a kończy zwrotem wniosku, odrzuceniem wniosku lub oddaleniem wniosku, wydaniem postanowienia o ogłoszeniu upadłości),

2. Postępowanie upadłościowe sensu stricte (rozpoczyna się od wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości a kończy z wydaniem postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego).

1. Zdolność upadłościowa.

Jest to zdolność do tego, aby móc być postawionym w stan upadłości. Przepisy ustawy stosuje się do dłużników będących przedsiębiorcami, jeżeli ustawa nie

stanowi inaczej. Przedsiębiorcą” w rozumieniu ustawy jest

1. osoba fizyczna, 2. osoba prawna 3. albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna

ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Przepisy ustawy stosuje się także do: 1. spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności

gospodarczej; 2. wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za

zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem; 3. wspólników spółki partnerskiej;

40

Brak zdolności upadłościowej – nie można ogłosić upadłości Nie można ogłosić upadłości:

1. Skarbu Państwa; 2. jednostek samorządu terytorialnego; 3. publicznych samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej; 4. instytucji i osób prawnych utworzonych w drodze ustawy oraz utworzonych w

wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą (art. Agencja Rynku Rolnego, Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad i inne agencje rządowe, NBP, Giełda Papierów Wartościowych,);

5. osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne; 6. uczelni (państwowych) (Art. 6 ustawy.) 

Brak przymiotu przedsiębiorcy powoduje brak zdolności upadłościowej.

2. Podstawy ogłoszenia upadłości. Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny.

1. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pienięznych.

2. Dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje (nadmierne zadłużenie).

Przesłanka ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu Jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że w drodze układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w

wyższym stopniu, niż zostaliby zaspokojeni po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku dłużnika, ogłasza się upadłość dłużnika z możliwością zawarcia układu.

Postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu nie prowadzi się, gdy z uwagi na dotychczasowe zachowanie się dłużnika nie ma pewności, że układ będzie wykonany, chyba że propozycje układowe przewidują układ likwidacyjny. (Art. 14 ustawy.) 

Priorytet upadłości z możliwością zawarcia układu W razie gdy brak jest podstaw do ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu,

ogłasza się upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika. (Art. 15 ustawy.)

3. Właściwość sądu

Właściwość rzeczowa i skład sądu Sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd upadłościowy w składzie trzech sędziów

zawodowych. Sądem upadłościowym jest sąd rejonowy – sąd gospodarczy.

Właściwość miejscowa Do rozpoznania spraw o ogłoszenie upadłości właściwy jest sąd upadłościowy,

1. właściwy dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika. 2. Jeżeli dłużnik ma zakłady w obszarach właściwości różnych sądów i trudno ustalić,

który z nich jest zakładem głównym, właściwy jest każdy z tych sądów. 3. Jeżeli dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorstwa, właściwy jest

sąd miejsca zamieszkania albo siedziby dłużnika, a gdy dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania albo siedziby, właściwy jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika.

4. Sędzia komisarz.Sędziego komisarza powołuje sąd (w składzie 3 sędziów) w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości.

41

Kompetencje sędziego komisarza.1. Po ogłoszeniu upadłości czynności postępowania upadłościowego wykonuje sędzia-

komisarz, z wyjątkiem czynności, dla których właściwy jest sąd (np. ogłoszenie upadłości, zatwierdzenie układu, przyznanie wynagrodzenia).

2. Sędzia-komisarz kieruje tokiem postępowania, sprawuje nadzór nad czynnościami syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy, oznacza czynności, których syndykowi, nadzorcy albo zarządcy nie wolno wykonywać bez jego zezwolenia lub bez zgody rady wierzycieli, jak również zwraca uwagę na popełnione przez nich uchybienia.

3. Sędzia-komisarz odwołuje syndyka, nadzorcę sądowego albo zarządcę i ich zastępców, jeżeli nie pełnią należycie swoich obowiązków lub z powodu przeszkody nie mogą ich pełnić.

5. Syndyk, nadzorca sądowy, zarządca. Syndyk jest jednym z organów postępowania upadłościowego wyznaczonym przez sąd w

postanowieniu o ogłoszeniu upadłości (nie jest on organem sądowym). Sąd wyznacza syndyka według swojego uznania z pośród osób wpisanych na listę

kandydatów na syndyków prowadzonych przez prezesów sądów okręgowych. Opinia i ewentualne wnioski upadłego nie mają wpływu na jego wybór. Osoba wskazana przez sąd musi wyrazić zgodę na to, aby być syndykiem.

Czynności syndyka - Syndyk niezwłocznie obejmuje majątek upadłego, zarządza nim, zabezpiecza go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem go przez osoby postronne oraz przystępuje do jego likwidacji.

W związku z wprowadzeniem dwóch możliwych trybów prowadzenia upadłości, tj. upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego oraz upadłości z możliwością zawarcia układu, syndyka powołuje się jedynie w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego. Nadzorcę sądowego powołuje się w razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu i ustanowiona zarządu własnego upadłego. Natomiast zarządcę powołuje się w razie ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu, gdy odebrano zarząd majątkiem upadłemu. Zarządcę ustanawia się także, gdy ustanowiono nad częścią majątku zarząd własny upadłego. W sprawach objętych tym zarządem zarządca pełni czynności zastrzeżone dla nadzorcy sądowego.

6. Przebieg postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości – etapy.1. Wniosek uprawnionego2. Zwrot wniosku, oddalenie lub odrzucenie wniosku3. Ewentualne żądanie zaliczki na koszty postępowania4. Obligatoryjne zabezpieczenie majątku 5. Wstępne zgromadzenie wierzycieli.6. Ewentualne wysłuchanie dłużnika albo wierzyciela będącego wnioskodawcą 7. Ewentualny dowód z opinii biegłego 8. Uwzględnienie wniosku o ogłoszenie upadłości – wydanie postanowienia o ogłoszeniu

upadłości w terminie 2 miesięcy od daty złożenia wniosku 9. Ogłoszenie postanowienia 10. Doręczenie postanowienia 11. Zaskarżenie postanowienia.

Wniosek o ogłoszenie upadłości. Postępowanie uregulowane ustawą może być wszczęte tylko na wniosek złożony przez

podmioty określone w ustawie. (Art. 3 ustawy.) 

Kto może zgłosić wniosek 1. dłużnik 2. każdy z jego wierzycieli,3. inne podmioty wymienione w art. 20 ust. 2 ustawy.

42

Kiedy należy zgłosić wniosek Dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym

wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, obowiązek, o którym mowa powyżej, spoczywa na każdym, kto ma prawo go reprezentować sam lub łącznie z innymi osobami. Osoby, o których mowa powyżej, ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie (Art. 21 ustawy.)

Rozstrzygnięcie wniosku o ogłoszenie upadłości Postanowienie w sprawie ogłoszenia upadłości sąd wydaje w terminie dwóch miesięcy od

daty złożenia wniosku.

Wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Data wydania postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości jest datą upadłości. Jeżeli na wstępnym zgromadzeniu wierzycieli zawarto układ, sąd wydaje postanowienie o

ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu wraz z postanowieniem o zatwierdzeniu układu.

Wstępne zgromadzenie wierzycieli

1). Zwołanie wstępnego ZW. Sąd może zwołać wstępne zgromadzenie wierzycieli (jeszcze przed wydaniem postanowienia

o ogłoszeniu upadłości) w celu podjęcia uchwały co do sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego, wyboru rady wierzycieli oraz zawarcia układu.

Nie zwołuje się wstępnego zgromadzenia wierzycieli, 1. jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że jego przeprowadzenie pociągałoby za sobą

nadmierne koszty, 2. jak również gdy suma spornych wierzytelności przekracza 15% ogólnej sumy

wierzytelności. (Art. 44 ustawy.)

2). Kompetencje wstępnego ZW Wstępne zgromadzenie wierzycieli może podjąć uchwały co do

1. prowadzenia dalszego postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu albo likwidacji majątku (sposób prowadzenia postępowania)

2. oraz wyboru rady wierzycieli; może także wyrazić opinię co do wyboru osoby syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy. Na wstępnym zgromadzeniu wierzycieli można także zawrzeć układ, jeżeli uczestniczy w

nim co najmniej połowa wierzycieli mających łącznie trzy czwarte ogólnej sumy wierzytelności stwierdzonych tytułami egzekucyjnymi albo bezspornych lub uprawdopodobnionych.

7. Postępowanie upadłościowe sensu stricte.W postępowaniu upadłościowym sensu stricte ustawa wprowadza nowość w postaci dwóch odrębnych sposobów prowadzenia upadłości:

1. Upadłość z możliwością zawarcia układu2. Upadłość obejmująca likwidację majątku upadłego

1. Przebieg postępowania upadłościowego sensu stricte w przypadku ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego - etapy

1. Wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości2. Możliwość zawarcia układu.

43

3. Ustalenie i likwidacja majątku masy upadłościA. Ustalenie składu masy upadłości Przez syndyka na podstawie wpisów w księgach

upadłego oraz dokumentów bezspornych i przez sporządzenie spisu inwentarzaB. Oszacowania majątku wchodzącego do masy upadłościC. Sporządzenie przez syndyka planu likwidacjiD. Syndyk składa sędziemu-komisarzowi spis inwentarza wraz z planem likwidacyjnym

w terminie jednego miesiąca od dnia ogłoszenia upadłości..E. Na podstawie spisu inwentarza i innych dokumentów upadłego oraz oszacowania

syndyk sporządza sprawozdanie finansoweF. Po sporządzeniu spisu inwentarza i sprawozdania finansowego albo po złożeniu

pisemnego sprawozdania ogólnego syndyk przeprowadza likwidację masy upadłości4. Zgłaszanie wierzytelności i tworzenie listy wierzytelności

A. Zgłoszenie wierzytelności.B. Sprawdzanie zgłoszonych wierzytelności przez sędziego komisarza i syndyka

nadzorcę sądowego lub zarządcę.C. Syndyk, nadzorca sądowy lub zarządca wzywa upadłego do złożenia oświadczenia,

czy uznaje zgłoszoną wierzytelność.D. Syndyk, nadzorca sądowy lub zarządca sporządza projekt listy wierzytelności.E. Syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca przekazuje projekt listy wierzytelności

sędziemu-komisarzowi.F. Sędzia-komisarz ogłasza (postanowienie?) o sporządzeniu listy wierzytelności.G. Zaskarżenie listy wierzytelności (sprzeciw, co do uznania lub odmowy uznania

wierzytelności).H. Zatwierdzenie listy wierzytelności przez sędziego-komisarza.

5. Podział funduszów masy upadłościA. Syndyk sporządza i składa sędziemu-komisarzowi plan podziału funduszów masy

upadłościB. Sędzia-komisarz zawiadamia upadłego i członków rady wierzycieli oraz ogłasza

przez obwieszczenie i ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, że plan podziału można przeglądać w sekretariacie sądu i w terminie dwóch tygodni od dnia obwieszczenia wnosić zarzuty przeciwko planowi podziału

C. Zarzuty przeciwko planowi podziałuD. Zatwierdzenie planu podziałuE. Wykonanie planu podziału. Plan podziału wykonuje się niezwłocznie po jego

zatwierdzeniu6. Ukończenie postępowania upadłościowego

A. Sąd po wykonaniu ostatecznego planu podziału lub gdy w toku postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku upadłego wszyscy wierzyciele zostali zaspokojeni stwierdzi postanowieniem zakończenie postępowania upadłościowego.

B. Ewentualnie umorzenie w całości lub części zobowiązań upadłego, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym,

C. Ogłoszenie zakończenia postępowania upadłościowego.

2. Przebieg postępowania upadłościowego sensu stricte w przypadku ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu - etapy

1. Wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości2. Zgłoszenie propozycji układowych.3. Ustalenie i likwidacja ( likwidacja w przypadku układu likwidacyjnego) majątku masy

upadłości A. Nadzorca sądowy albo zarządca ustala skład masy upadłości na podstawie wpisów w

księgach upadłego oraz dokumentów bezspornych przez sporządzenie spisu inwentarza.

B. Wraz ze spisem inwentarza dokonuje się oszacowania majątku wchodzącego do 44

masy upadłościC. Likwidacja przeprowadzana jest według przepisów ustawy o likwidacji masy

upadłości – patrz wyżej4. Zgłaszanie wierzytelności i tworzenie listy wierzytelności

A. Zgłoszenie wierzytelności.B. Sprawdzanie zgłoszonych wierzytelności przez sędziego komisarza i syndyka

nadzorcę sądowego lub zarządcę.C. Syndyk, nadzorca sądowy lub zarządca wzywa upadłego do złożenia oświadczenia,

czy uznaje zgłoszoną wierzytelność.D. Syndyk, nadzorca sądowy lub zarządca sporządza projekt listy wierzytelności.E. Syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca przekazuje projekt listy wierzytelności

sędziemu-komisarzowi.F. Sędzia-komisarz ogłasza (postanowienie?) o sporządzeniu listy wierzytelności.G. Zaskarżenie listy wierzytelności (sprzeciw, co do uznania lub odmowy uznania

wierzytelności).H. Zatwierdzenie listy wierzytelności przez sędziego-komisarza.

5. Po zatwierdzeniu listy wierzytelności sędzia-komisarz sporządza, w celu głosowania nad układem, listy wierzycieli, obejmujące poszczególne kategorie ich interesów

6. Zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli.7. Zarzuty przeciwko układowi.8. Zatwierdzenie układu przez sąd.9. Ewentualna odmowa zatwierdzenia układu.10. Ukończenie postępowania upadłościowego

A. Postanowienie sądu o zakończeniu postępowania upadłościowegoB. Ewentualnie umorzenie w całości lub części zobowiązań upadłego, które nie zostały

zaspokojone w postępowaniu upadłościowym,C. Ogłoszenie zakończenia postępowania upadłościowego.

11. Postanowienie sądu o wykonaniu układu.12. Ewentualna zmiana układu.13. Ewentualne uchylenie układu.

Ad. IV. Kontrakty gospodarcze w działalności przedsiębiorstwa.

1. Umowy służące przenoszeniu praw.

a) Umowa sprzedaży. Sprzedaż jest umową, w której jedna strona (zbywca sprzedawca) zobowiązuje się przenieść własność rzeczy i wydać ją drugiej stroni (nabywcy-kupującemu), a nabywca zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić cenę. Przedmiotem sprzedaży mogą być - w ujęciu kodeksu cywilnego - oprócz rzeczy, także energie i prawa majątkowe (art. 555 k.c.).Cenę w umowie sprzedaży stanowi zawsze suma pieniężna.

Elementami przedmiotowo istotnymi, charakteryzującymi umowę sprzedaży są a. oznaczenia przedmiotu sprzedaży oraz b. ceny.

Umowa sprzedaży zawierana jest w sposób określony ogólnymi przepisami prawa cywilnego - w szczególności w drodze rokowań lub przez przyjęcie oferty. Zgododnie z art. 543 k.c. wystawienie rzeczy na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży, chyba że jednocześnie zostało złożone wyraźne oświadczenie uchylające ten skutek, np. przez zawieszenie informacji "dekoracja". Umowa sprzedaży może być zawarta w dowolnej formie, chociaż przepisy szczególne ustanawiają dla niej niekiedy formę szczególną, np. formę notarialną pod rygorem nieważności (art. 158 k.c.)

45

Obowiązki stron Obowiązek sprzedawcy polega na przeniesieniu własności lub innego prawa na kupującego oraz - w odniesieniu do sprzedaży rzeczy - na wydaniu jej kupującemu. Sprzedawca ma również obowiązek należytego opakowania i zabezpieczenia rzeczy (art. 545 § 1 kc). Podstawowym obowiązkiem kupującego jest zapłacenie sprzedawcy ceny, której wysokość strony z reguły ustalają w umowie.

Rękojmia za wady Tym mianem określa się odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego za wady rzeczy sprzedanej. Kodeks cywilny odróżnia wady fizyczne oraz wady prawne rzeczy sprzedanej.

Wada fizyczna polega na tym. że: 1. rzecz ma cechy zmniejszające jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie

oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, albo 2. rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewniał kupującego albo 3. rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Wada prawna istnieje zaś wtedy, gdy: 1. rzecz nie stanowi własności sprzedawcy, lecz należy do osoby trzeciej, albo 2. rzecz jest obciążona prawem osoby trzeciej. bądź 3. w razie sprzedaży praw - gdy prawo nie istnieje.

W razie ujawnienia się wad przedmiotu sprzedaży sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego z tytułu rękojmi za wady, która to odpowiedzialność jest oparta na zasadzie ryzyka. Jest ona niezależna od winy sprzedawcy, a nawet wiedzy sprzedawcy o istnieniu wady. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi nie powstaje, gdy kupujący wie o istnieniu wady, a mimo to decyduje się na kupno. Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy powstaje z mocy samej ustawy (ex lege), chociaż strony mogą w umowie tę odpowiedzialność rozszerzyć, ograniczyć lub nawet wyłączyć. Jednakże w umowach z udziałem konsumentów ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w wypadkach określonych w przepisach szczególnych (art. 558 § l k.c.). Ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest jednak bezskuteczne, gdy wada została zatajona podstępnie przez sprzedawcę.

Sprzedawca odpowiada za wady fizyczne istniejące w momencie wydania rzeczy kupującemu. Za wady, które ujawniły się później, sprzedawca odpowiada tylko wtedy, gdy wynikły one z przyczyn tkwiących już poprzednio w rzeczy sprzedanej.

W razie stwierdzenia wad fizycznych rzeczy kupującemu przysługują wobec sprzedawcy następujące uprawnienia:

1. może odstąpić od umowy (art. 560 § l k.c.) albo 2. może żądać obniżenia ceny (art. 560 § l k.c.). 3. jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni

rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, gdy rzecz była już wymieniona przez sprzedawcę lub naprawiona, chyba że wady są nieistotne.

Wybór jednego z powyższych uprawnień należy do kupującego. Kupujący zobowiązany jest zawiadomić sprzedawcę o wadzie w terminie miesiąca od jej wykrycia. Wszelkie uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie roku od wydania rzeczy kupującemu, gdy chodzi o wady budynku - w terminie lat trzech (art. 568 § 1 k.c.).

Jeżeli rzecz sprzedana ma wady prawne, kupujący może podnieść przeciwko sprzedawcy te same uprawnienia, jakie przysługują mu w razie stwierdzenia wad fizycznych, z wyjątkiem jednak

46

uprawnienia dotyczącego usunięcia wad przez wytwórcę. Do dochodzenia uprawnień z tytułu wad prawnych nie jest konieczne zawiadomienie o nich sprzedawcy. Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne wygasają z upływem roku. licząc od dnia, w którym kupujący dowiedział się o istnieniu wady (art. 576 § 1 zd. 1 k.c.).

Gwarancja jakości Gwarancja jest instytucją prawną, polegającą na zobowiązaniu się sprzedawcy lub wytwórcy rzeczy (gwarantów) do usunięcia wad fizycznych rzeczy lub do wymiany rzeczy wadliwej na rzecz wolną od wad, jeżeli wady te ujawniają się w terminie określonym w gwarancji. Wybór jednego z po-wyższych uprawnień należy do gwaranta. Odpowiedzialność gwarancyjna powstaje z chwilą wręczenia kupującemu karty gwarancyjnej, określającej treść gwarancji. Odpowiedzialność ta nie powstaje ex lege, ale wskutek odrębnej czynności prawnej. Dokument gwarancyjny jest niezbędny przy dochodzeniu uprawnień gwarancyjnych. Przesłanką powstania odpowiedzialności gwarancyjnej jest ujawnienie się wady w terminie określonym w dokumencie gwarancyjnym, a jeśli go nie zastrzeżono, w terminie 1 roku od wydania rzeczy.

Kupującemu przysługują z tytułu gwarancji skromniejsze uprawnienia niż z tytułu rękojmi za wady fizyczne. Nie może on mianowicie ani odstąpić od umowy, ani też żądać obniżenia ceny. Gwarant, tj. sprzedawca lub wytwórca rzeczy może oczywiście zapewnić kupującemu o wiele szerszą ochronę, niż to wynika z przepisów kodeksu. Kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Jeżeli gwarant dostarczył uprawnionemu z gwarancji zamiast rzeczy wadliwej - rzecz wolną od wad, albo dokonał istotnych napraw rzeczy objętej gwarancją, to termin gwarancji biegnie na nowo. W innych wypadkach termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, gdy wskutek wady rzeczy objętej gwarancją uprawniony z gwarancji nie mógł z niej skorzystać.

Ochrona konsumenta Tematykę te regulują przepisy ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach umów sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 141, poz. 1176). Z chwilą wejścia w życie ustawy z 2002 r., tj. z dniem l stycznia 2003 r., do sprzedaży konsumenckiej nie mają zastosowania przepisy art. 556-581 k.c. o od odpowiedzialności z tytułu rękojmi oraz gwarancji za wady rzeczy sprzedanej.

Odpowiedzialność sprzedawcy (przedsiębiorcy) wobec kupującego (konsumenta), uregulowana w ustawie z lipca 2002 r. oparta jest na następujących zasadach:

1. rezygnuje się z pojęcia wady, zastępując je "niezgodnością towaru konsumpcyjnego z umową" - nie można odstąpić od umowy, gdy niezgodność taka jest nieistotną

2. w przypadku odstąpienia od umowy - priorytet ma nieodpłatna naprawa towaru lub wymiana go na nowy;

3. na sprzedawcy ciąży szereg obowiązków informacyjnych - sprzedawca powinien więc dołączyć do towaru instrukcję obsługi w języku polskim, ma również obowiązek potwierdzenia na piśmie wszystkich istotnych warunków umowy

4. wprowadza się domniemanie prawne, co do istnienia przesłanek odpowiedzialności za jakość towaru w chwili jego nabycia - przez sześć miesięcy od nabycia towaru konsument może wskazać na jego niezgodność z umową bez obowiązku udowadniania przyczyn tej niezgodności lub tego, że istniała ona przed wydaniem towaru:

5. w przypadku niezgodności towaru z umową, kupujący ma prawo żądać nieodpłatnej naprawy albo wymiany na nowy, chyba że naprawa lub wymiana są niemożliwe albo wymagają nadmiernych kosztów: możliwe jest również obniżenie ceny i odstąpienie od umowy:

6. jeśli sprzedawca nie ustosunkował się do żądań zgłoszonych w ramach reklamacji w ciągu 14 dni uważa się, że uznał je za uzasadnione:

7. kupujący traci uprawnienia wynikające z reklamacji, jeśli przed upływem dwóch miesięcy od stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową nie zawiadomi o tym sprzedawcy;

47

8. czas trwania odpowiedzialności za niezgodność z umową wydłuża się do dwóch lat od wydania towaru: przy sprzedaży rzeczy używanej termin ten nie może być krótszy niż rok.

WZÓR UMOWY SPRZEDAŻY

b) Umowa darowizny.Darowizna jest umową, w której darczyńca zobowiązuje się do dokonania bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Kodeks cywilny przewiduje dla oświadczenia darczyńcy formę aktu notarialnego (pod rygorem nieważności). Jednak umowa darowizny zawarta nawet bez zachowania powyższej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostanie spełnione.

Darczyńca może odwołać darowiznę w dwóch sytuacjach: 1. gdy darowizna nie została jeszcze wykonana przez darczyńcę - może on ją odwołać, jeżeli

wykonanie darowizny mogłoby spowodować uszczerbek dla własnego utrzymania darczyńcy odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb bądź spowodowałoby uszczerbek dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych;

2. gdy darowizna została już wykonana przez darczyńcę - może on ją odwołać tylko wtedy, gdy obdarowany dopuszcza się w stosunku do niego rażącej niewdzięczności. Jednakże prawo do odwołania darowizny wygasa z upływem roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego, oraz w razie przebaczenia przez darczyńcę (art. 899 § l i 3 k.c.).

WZÓR UMOWY DAROWIZNY

2. Umowy dotyczące świadczenia usług.

a) Umowa o dzieło.Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, zaś zamawiający zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 k.c.). Przez "dzieło" należy rozumieć wytwór indywidualnej działalności człowieka, najczęściej ucieleśniony w przedmiotach materialnych, np. garnitur szyty przez krawca, wzniesienie obiektu budowlanego przez rzemieślnika itp.

Praktyka zna dwa sposoby ustalania wynagrodzenia: a. wynagrodzenie ryczałtowe, polegające na określeniu z góry wysokości

wynagrodzenia w oznaczonej kwocie, b. wynagrodzenie kosztorysowe, określone na podstawie zestawienia

planowanych prac i przewidywanych kosztów.

Przyjmujący zamówienie nie jest co do zasady zobowiązany do osobistego wykonania dzieła, byleby dzieło miało cechy określone w umowie. Zamawiający jest uprawniony do kontrolowania wykonywania dzieła. Przyjmujący zamówienie obowiązany jest wydać gotowe dzieło, a zamawiający odebrać je, o ile jest ono odpowiedniej jakości.

Przyjmujący zamówienie odpowiada za wady fizyczne i prawne dzieła na zasadach określonych w przepisach o rękojmi przy sprzedaży.

WZÓR UMOWY O DZIEŁO

b) Umowa zlecenia.Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (art. 734 § l k.c.). Do istotnych cech zlecenia nie należy osiągnięcie rezultatu, który ma wynikać z podjęcia danej czynności, ale podjęcie czynności zmierzających do

48

osiągnięcia tego wyniku. Umowa zlecenia może być zawarta w zasadzie w dowolnej formie. Zlecenie może być zarówno odpłatne, jak i nieodpłatne.

Umowa zlecenia opiera się na zaufaniu partnerów i dlatego też przyjmujący zlecenie powinien wykonać powierzoną mu czynność w zasadzie osobiście. Może powierzyć wykonanie zlecenia innej osobie trzeciej (substytutowi) tylko wtedy, gdy wynika to z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony szczególnymi okolicznościami, zawiadamiając o tym dającego zlecenie. Przyjmujący zlecenie obowiązany jest bieżąco informować dającego zlecenie o przebiegu sprawy i złożyć mu sprawozdanie z wykonania zlecenia, a także powinien wydać mu wszystko, co przy wykonywaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym. Dający zlecenie powinien pokryć wydatki, jakie przyjmujący zlecenie po w związku z należytym wykonywaniem zlecenia, oraz zwolnić go z zaciągniętych w tym celu zobowiązań. Jeżeli zlecenie jest odpłatne, to wynagrodzenie należ przyjmującemu zlecenie dopiero po jego wykonaniu.

WZÓR UMOWY ZLECENIA

c) Umowa agencyjna.Jest to umowa stałego pośrednictwa zawodowego, polegająca na tym, że przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa za wynagrodzeniem (prowizja) do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów z klientami na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania takich umów w jego imieniu (art. 758 k.c.). Ma ona charakter czynności prawnej odpłatnej i wzajemnej. Agencja występuje w praktyce na dużą skalę, np „Orbis" występuje w roli agenta PKP czy PKS; agentowi powierza się również różnego rodzaju punkty sprzedaży detalicznej - kioski Ruchu", stacje benzynowe itp. Obie strony umowy agencyjnej musza posiadać status przedsiębiorcy. Do zawarcia umowy agencyjnej prawo nie wymaga żadnej formy szczególnej, chociaż każda ze stron może żądać pisemnego potwierdzenia treści umowy, jej zmian oraz uzupełnień. Do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie agent musi mieć wyraźne umocowanie z tym, że art. 7603 kc. przewiduje tzw. milczące potwierdzenie umowy.

d) Umowa komisu.Przez umowę komisu przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się - w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa - do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnym, komitent zobowiązuje się zaś do zapłaty wynagrodzenia pie-niężnego w formie prowizji.

Umowa komisu jest umową zobowiązującą odpłatną i wzajemną. Komisant przy tej formie pośrednictwa handlowego występuje zawsze wobec osób trzecich w imieniu własnym. W konsekwencji komisant jest zawsze stroną umowy. tj. kupującym lub sprzedającym i na nim tylko ciążą obowiązki wynikające z umowy sprzedaży wobec osób trzecich.

e) Umowa przewozu.Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do przewożenia osób lub rzeczy, zaś jego kontrahent zobowiązuje się do uiszczenia wynagrodzenia za przewóz (art. 774 k.c.). Umowa przewozu ma charakter czynności prawnej zobowiązującej, odpłatnej j wzajemnej.

Prawna problematyka przewozu uregulowana jest przede wszystkim przepisami pozakodeksowymi, wśród których podstawowe znaczenie ma ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe, regulująca przewóz osób i rzeczy środkami transportu kolejowego. samochodowego, lotniczego i żeglugi śródlądowej. W odniesieniu do przewozu morskiego podstawowe znaczenie ma kodeks morski. z 2001 r., który reguluje m.in. problematykę konosamentów.

f) Umowa spedycji.Przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem, zaś

49

druga strona zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia (art. 794 kc). Spedycja służy przygotowaniu i zorganizowaniu przewozu. Umowa spedycji jest czynnością prawną odpłatną i wzajemną.

3. Umowy regulujące używanie rzeczy i praw.

a) Najem.Najem - w świetle unormowania kodeksu cywilnego (art. 659 i nast.) - jest umową, w której wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się uiszczać wynajmującemu umówiony czynsz. Stronami tej umowy są: wynajmujący i najemca. Umowa najmu może być zawarta w dowolnej formie. natomiast umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia zawarta na czas dłuższy niż jeden rok, powinna posiadać formę pisemną. W razie niezachowania tej formy poczytuje umowę za zawartą na czas nieoznaczony (art. 660 k.c.).

Przedmiotem najmu mogą być wszelkiego rodzaju rzeczy (ruchome i nieruchome) jak również ich części składowe, np. pokój, ściana domu na wywieszanie ogłoszenia i plakatów, skrytki na bagaż itp. Wskutek powstania stosunku najmu najemca uzyskuje uprawnienie do używania rzeczy. Świadczeniem wzajemnym najemcy jest uiszczenie czynszu, który być oznaczony nie tylko w pieniądzu, ale także w świadczeniach innego rodzaju. Czynsz z tytułu najmu może być płacony jednorazowo lub periodycznie.

Najem lokali Kodeks cywilny reguluje odrębnie w przepisach art. 680-692 kc problematykę najmu lokali mieszkalnych i użytkowych. W dniu 21 czerwca 2001 r. uchwalono dwie nowe ustawy, dotyczące najmu lokali mieszkalnych: ustawę o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawę o dodatkach mieszkaniowych. Pierwsza z tych ustaw wprowadziła istotne zmiany w kc wzmacniające pozycję najemcy lokalu mieszkalnego w porównaniu z ogólną pozycją najemcy rzeczy.

WZÓR UMOWY NAJMU

b) Dzierżawa.Dzierżawa jest umową, w której wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się uiszczać wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Przedmiotem dzierżawy mogą być również prawa (art. 709 k.c.).

Umowa dzierżawy jest czynnością prawną odpłatną i wzajemną. Umowa wykazuje pewne podobieństwo do najmu i dlatego też kodeks cywilny odsyła przy ocenie stosunku dzierżawy do przepisów o najmie, z wyjątkiem tych kwestii, które zostały przy dzierżawie uregulowane odrębnie. Szczególne cechy dzierżawy polegają na tym, że: a. czynsz dzierżawny może być - i często w praktyce jest - uiszczany w oznaczonej ułamkowo

części pożytków rzeczy lub prawa, b. dzierżawca ma obowiązek zachowania substancji dzierżawionej rzeczy i dlatego powinien

zwrócić przedmiot dzierżawy w stanie nie pogorszonym. c. dzierżawcy nie wolno zmieniać przeznaczenia dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego, d. największe praktyczne znaczenie ma dzierżawa gruntów rolnych, w odniesieniu do której

art. 695 § 2 kc. przyznaje dzierżawcy nieruchomości rolnej ustawowe prawo pierwokupu.

WZÓR UMOWY DZIERŻAWY

c) Użyczenie.Użyczenie jest umową, w której użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy przez czas oznaczony lub nie oznaczony. Umowę tę

50

charakteryzują więc dwie podstaw we cechy: oddanie rzeczy do używania na pewien okres czasu (realność) oraz nieodpłatność. Główny obowiązek użyczającego polega na znoszeniu tego, że jego kontrahent będzie używał rzecz przez czas trwania stosunku prawnego. Za wady rzeczy użyczający odpowiada w bardzo ograniczonym zakresie (podobnie jak darczyńca). Biorący rzecz w używanie ma obowiązek pieczy nad nią i korzystanie z niej w takim zakresie, jaki został określony w umowie. Nie wolno mu, bez zgody użyczającego, oddawać rzeczy osobie trzeciej. Po zakończeniu stosunku prawnego powinien on zwrócić rzecz użyczającemu w stanie niepogorszonym.

WZÓR UMOWY UŻYCZENIA

d) Umowa leasingu.Leasing finansowy stanowi szczególną formę kredytowania nabycia dóbr inwestycyjnych. Według art. 7091 k.c. przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się - w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa - nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w umowie i oddać rzecz korzystającemu do używania. albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. Umowa leasingu jest umową odpłatną i wzajemną. Spełnia funkcję kredytową. Umowa leasingu może zawierać opcję zakupu przedmiotu leasingu przez leasingobiorcę. Umowa powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

4. Umowy kredytowe oraz zabezpieczające.

a) Umowa pożyczki.Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący pożyczkę zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 k.c.).

Umowa pożyczki została skonstruowana w kc. jako umowa konsensualna, a nie realna - jak jest w większości obcych systemów prawa cywilnego, ponadto jest to czynność prawna dwustronnie zobowiązująca, chociaż nie wzajemna. Pożyczka może być nieodpłatna bądź też odpłatna - w tym ostatnim wypadku odpłatność polega najczęściej na zapłacie odsetek.

Termin zwrotu pożyczki najczęściej reguluje umowa stron - w braku takiego unormowania dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę (art. 723 k.c.). Udzielający pożyczki żąda często zabezpieczenia swojej wierzytelności - które to zabezpieczenie może przybrać formę osobistą. np. poręczenie (art. 876 i nast. k.c.), bądź formę rzeczową. tj. zastawu, zastawu rejestrowego albo hipoteki. Do umów pożyczek pieniężnych zawieranych przez banki stosuje się odpowiednio przepisy prawa bankowego z 1997 r. dotyczące zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu

WZÓR UMOWY POŻYCZKI

b) Umowa kredytu.Jest to umowa zbliżona do umowy pożyczki, z tym, że udzielającym kredytu jest tu zawsze bank, udzielający kredytu osobom prawnym i fizycznym. Często bank nie oddaje przedmiotu kredytu do rąk biorącego, ale zobowiązuje się do pozostawienia do dyspozycji klienta środków pieniężnych w określonej wysokości. Kredyty bankowe mają charakter celowy i jeżeli kredytobiorca nie używa postawionych do jego dyspozycji środków zgodnie z ich przeznaczeniem, to bank może wypowiedzieć kredyt przed terminem jego spłaty. Kredyt bankowy jest zawsze oprocentowany.

Zgodnie z art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać kwotę kredytu, terminy spłaty i oprocentowanie kredytu, zakres

51

uprawnień banku wynikających z udzielonego kredytu i jego zabezpieczeń oraz termin postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych.

Bank uzależnia udzielenie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. W celu zapewnienia zwrotu kredytów banki powinny żądać od kredytobiorcy zobowiązań osobistych i rzeczowych, przewidzianych prawem cywilnym i wekslowym oraz zwyczajami przyjętymi we współpracy z bankami zagranicznymi. Treść umów kredytowych zawieranych przez poszczególne banki określona jest w regulaminach oraz ogólnych warunkach umów wydanych przez banki

c) Umowa rachunku bankowegoPrzez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.

Umowa rachunku bankowego ma charakter czynności prawnej konsensualnej oraz odpłatnej - odpłatność polega na oprocentowaniu kapitału na rzecz klienta, z kolei klient ponosi niewysokie koszty manipulacyjne. Szczegółowe regulacje dotyczące umowy rachunku bankowego zawiera ustawa Prawo bankowe.

d) Umowa poręczenia.Jedną z podstawowych instytucji służących zabezpieczeniu wierzytelności jest poręczenie. Należy ono do osobistych zabezpieczeń wierzytelności, co oznacza, że poręczyciel odpowiada za dług główny całym swoim majątkiem. Według art. 876 § 1 k.c. przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela do wykonania zobowiązania na wypadek, gdyby dłużnik nie wykonał zobowiązania.

Dla ważności poręczenia kodeks cywilny zastrzega, aby oświadczenie poręczyciela zostało złożone w formie pisemnej (forma ad solemnitatem art. 876 § 2 k. Poręczyciel zaciąga wobec wierzyciela własne zobowiązanie, chociaż ma ono charakter akcesoryjny wobec długu głównego. Ta akcesoryjność odpowiedzialności poręczyciela oznacza. że: 1. nieważność długu głównego powoduje nieważność poręczenia. 2. umorzenie długu głównego powoduje wygaśnięcie poręczenia, 3. zakresie odpowiedzialności poręczyciela rozstrzyga każdorazowy zakres odpowiedzialności

dłużnika głównego. 4. poręczycielowi służą przeciwko wierzycielowi wszystkie te zarzuty, jakie może podnieść

dłużnik główny.

Poręczyciel jest odpowiedzialny wobec wierzyciela jako współdłużnik solidarny. Należy jednak zauważyć, że w porównaniu z odpowiedzialnością współdłużnika solidarnego odpowiedzialność poręczyciela różni się tym, iż z chwilą uspokojenia wierzyciela dług nie wygasa, gdyż poręczyciel wstępuje w dotychczasowy stosunek prawny w miejsce zaspokojonego wierzyciela (art. 518 § l pkt l k.c.).

Ad. V. Papiery wartościowe w działalności przedsiębiorstwa.

1. WEKSLE

Podstawa prawna – ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. z 1936 r., Nr 37, poz. 282 ze zm.)

Weksel - jest papierem wartościowym, stanowiącym samoistne zobowiązanie, posiadającym cechy ściśle określone przez prawo.

Wystawca weksla przyrzeka zapłatę określonej sumy albo poleca zapłatę osobie trzeciej, przyjmując bezwarunkową odpowiedzialność za zapłatę i poddaje się wszystkim rygorom prawa wekslowego

52

Klasyczny papier wartościowy:1. jego posiadanie gwarantuje realizację praw,2. zapłata za weksel za wręczeniem płacącemu weksla (za zwrotem weksla),

Części składowe weksla określa ściśle prawo wekslowe. Muszą być zachowane pod rygorem nieważności.

Weksel wystawiany jest najczęściej na urzędowym blankiecie wekslowym, jednak nie stanowi to o jego ważności, jeżeli zawiera nakazane przez prawo cechy z art. 1 i 101 Ustawy.

1. Wystawianie weksla. Doktryna polska przychyla się do zmodyfikowanej teorii umownej wystawienia

weksla. Według tej teorii zobowiązanie wekslowe powstaje z chwilą wręczenia prawidłowo wypełnionego weksla z zamiarem zaciągnięcia zobowiązania wekslowego.

2. Rodzaje (forma) weksli:1. weksel trasowany (ciągniony, trata) zawiera polecenie Wystawcy (Trasanta) zapłacenia

określonej kwoty, skierowane do osoby trzeciej (Trasata), na rzecz Remitenta.2. weksel własny, (sola, suchy lub prosty) jest bezwarunkowym zobowiązaniem się Trasanta

do zapłaty ustalonej sumy na rzecz Remitenta.

Zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem abstrakcyjnym, tzn., że jego ważność nie zależy od ważności stosunku podstawowego, który uzasadniał jego zaciągnięcie. Ponadto takie cechy jak: „bezwarunkowość, ściśle pieniężny charakter, jakikolwiek warunek powoduje nieważność weksla”.

Weksel jest papierem na zlecenie (przenoszonym przez indos), zleceniowość można wyłączyć poprzez dodanie klauzuli „nie na zlecenie” – rekta weksel. – skutek - papier wartościowy imienny.

3. Treść weksla.

Nie będzie uważany za weksel dokument, któremu brakuje jednej z cech, wskazanych w art. 1 i 101, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 2 i 102.

Co powinien zawierać weksel trasowany?Zgodnie z wymogami prawa polskiego (art. 1 Ustawy) weksel trasowany powinien zawierać:

A. nazwę „weksel” w treści dokumentu, w języku w jakim go wystawiono, Użycie słowa „weksel” jest obligatoryjne, a jego pominięcie powoduje

jedynie zwykłe zobowiązanie nie korzystające z uprawnień i rygorów przypisanych do weksla. Osoba podpisująca musi wiedziec, że podpisuje weksel. Słowo weksle musi być w treści dokumentu.

B. bezwarunkowe polecenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej przy wekslu trasowanym, przy wekslu własnym - bezwarunkowe przyrzeczenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnejtrzy elementy:

1. polecenie zapłaty skierowane do osoby trzeciej (trasata) – „zapłaci Pan”, „zapłacicie”, „zapłaćcie”, lub grzecznościowo „proszę zapłacić”. Niedopuszczalne jest zastąpienie polecenia przyrzeczeniem wystawcy, że osoba trzecia (trasat) zapłaci za weksel – „zapłacą za ten weksel”, „Pan X zapłaci za ten weksel” – skutek nieważność weksla.

2. wyraźne określenie sumy wekslowej co do wysokości oraz co do waluty. Podanie na wekslu samej tylko kwoty bez określenia rodzaju waluty powoduje nieważność weksla. (wyłącznie pieniężnego charakteru zobowiązania wekslowego).

3. bezwarunkowość zobowiązania wekslowego - zobowiązanie wekslowe nie może byc uwarunkowane. Dodanie jakiegokolwiek warunku albo określenie świadczenia wzajemnego

53

powoduje nieważność weksla. przedmiotem świadczenia tylko suma pieniężna – inaczej nieważność. Art. 6 Ustawy - weksel, w którym sumę wekslową napisano literami i cyframi, w

razie różnicy ważny jest na sumę napisaną literami. W razie różnicy sum napisanych kilkakrotnie literami lub cyframi, weksel jest płatny na sumę mniejszą.

C. nazwisko osoby, która ma zapłacić weksel trasowany (Trasata). Brak oznaczenia trasata powoduje nieważność weksla. Trasatem może być:

1. osoba fizyczna,2. osoba prawna,3. podmiot nie będący ani os. fizyczną, ani os. prawną, mający z mocy ustawy prawo do

zaciągania zobowiązań (osobowe spółki prawa handlowego) Spółka cywilna nie ma zdolności wekslowej – trasatem mogą być wyłącznie

wspólnicy spółki cywilnej, W stosunku do osób prawnych i podmiotów nie mających osobowości prawnej (zob. wyżej

pkt 2. i 3.) – funkcję nazwiska pełni firma tego podmiotu. Podajemy brzmienie firmy zgodne z odpowiednim rejestrem. K.s.h. dopuszcza posługiwanie się skrótami (np. Spółka z o.o. , Sp. Z o.o., S.A.) i wydaje się, iż sądy powinny uwzględniać tak oznaczonego trasata, ale póki co, oznaczajmy firmę pełnym „dodatkiem”.

Trasatem może być sam Wystawca weksla (art. 3 pr. weksl.) Weksel może być wystawiony na własne zlecenie Wystawcy– art. 3 pr. weksl.). Weksel nie traci ważności, jeżeli nazwisko Trasata jest fikcyjne. Jest to wtedy tzw. weksel

piwniczny.

D. termin płatności. Termin płatności weksla to termin, w którym ma nastąpić zapłata weksla. Pr. wekslowe (art. 33) zna tylko cztery rodzaje terminów płatności. Weksel jest

płatny:1. za okazaniem („za okazaniem”, „a vista”, „każdego czasu”)2. w pewien czas po okazaniu - termin płatności oznacza się według daty przyjęcia lub, gdy

odmówiono przyjęcia według daty protestu z powodu nie przyjęcia – klauzula: „w osiem dni po okazaniu”. W przypadku weksla z takim terminem płatności przyjęcie weksla powinno być datowane, a na wekslu własnym powinna być umieszczona wiza z datą np. „widziałem dnia ...”. Weksel płatny w pewien czas po okazaniu powinien być przedstawiony do przyjęcia w ciągu roku od wystawienia;

3. w pewien czas po dacie - są to weksle płatne po upływie oznaczonego na wekslu czasu po dacie wystawienia weksla, np. „w dwa tygodnie po dacie”;

4. w oznaczonym dniu - termin oznacza się datą dnia miesiąca i roku – np. 12.03. 2001 r. – zalecane jest jednak oznaczanie miesiąca słownie. Dzień może być oznaczony również za pomocą wyrażeń – „początek marca”, „środek”, „koniec stycznia” itp. Nieważny jest weksel, w którym termin płatności jest tak oznaczony, że powoduje niemożność świadczenia, np. jeżeli termin płatności jest wcześniejszy niż data wystawienia lub podano jako termin płatności dzień nieistniejący - np. 29 lutego 2002 r.

weksel z innymi terminami płatności, np. do dnia ...., od dnia ... do dnia ...., w razie śmierci, w dniu mojego ślubu, jest nieważny;

samo oznaczenie terminu płatności nie jest warunkiem ważności weksla -weksel, w którym nie oznaczono terminu płatności jest płatny za okazaniem;

E. miejsce płatności, Przez miejsce płatności należy rozumieć miejscowość, a nie dom, czy

lokal, w którym weksle ma być przedstawiony do zapłaty. Musi to być miejscowość faktycznie istniejąca.

Nieważny jest weksle, w którym podano więcej niż jedno miejsce płatności (np. płatny w Warszawie lub w Krakowie);

54

Weksel może być płatny w:

1. Miejscu oznaczonym jako miejsce płatności – jeśli nie występuje2. miejscu zamieszkania lub siedzibie osoby trzeciej (domicyliat) – jeśli nie wystepuje3. miejscowości, w której trasat lub wystawca weksla własnego ma miejsce zamieszkania,

Miejsce płatności decyduje o:

1. walucie, gdy w kilku krajach jest ta sama nazwa waluty (np. franki w Szwajcarii i Francji),2. właściwości miejscowej sądu, który będzie rozpatrywał spór wekslowy,3. zastosowaniu kalendarza ( art. 37 pr. wekslowego)

F. nazwisko osoby (nazwę firmy), na rzecz której lub na której zlecenie ma być dokonana zapłata (Remitenta).

Remitent – pierwszy posiadacz weksla. Nabywa prawa dopiero z momentem wręczenia weksla.

Remitentem może być: 1. osoba fizyczna,2. osoba prawna,3. podmiot nie będący ani os. fizyczną, ani os. prawną, mający z mocy ustawy zdolność

do nabywania praw (osobowe spółki prawa handlowego)

Spółka cywilna nie może być remitentem – remitentem mogą być wyłącznie wspólnicy spółki cywilnej,

w roli remitenta może występować kila osób; niedopuszczalne jest wystawienie weksla na okaziciela – weksel nieważny. Wystawienie

weksla (trasowanego lub własnego) na okaziciela jest w obowiązującym prawie wekslowym niedopuszczalne;

Remitentem w wekslu własnym nie może być trasat – wtedy nieważność weksla; Remitentem może być Wystawca weksla trasowanego - weksel trasowany na zlecenie własne;

Oznaczenie remitenta może przybrać jedną z czterech postaci:1. „zapłaci Pan na zlecenie Jana Kowalskiego”,2. „zapłaci Pan Janowi Kowalskiemu”,3. „zapłaci Pan Janowi Kowalskiemu, lecz nie na jego zlecenie” – rekta weksel,4. „zapłaci Pan na zlecenie moje własne” – weksel trasowany na zlecenie własne – tu

Wystawca jest jednocześnie remitentem. Można użyć także klauzuli „zapłaci Pan X”, w sytuacji, gdy X jest Wystawca

Nieważność weksla powoduje nie wymienienie w ogóle remitenta lub wpisanie klauzuli „na zlecenie okaziciela”.

G. data i miejsce wystawienia. Weksel musi zawierać datę wystawienie – inaczej weksel nieważny.

(podaje się w pełnym brzmieniu: dzień, miesiąc, rok – można wszystko cyfrowo, ale zalecane podanie miesiąca słownie).

nieważny jest weksel w którym data wystawienia jest późniejsza niż data płatności lub zawiera inną datę niemożliwą – np. 29 lutego 2002 r.

Miejsce wystawienia weksla może być tylko jedno, nawet jeżeli jest kilku wystawców – inaczej nieważność weksla.

wystarczy wskazanie tylko miejscowości, weksel, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony

w miejscu, podanym obok nazwiska wystawcy (art. 2 pr.weksl.) Jeżeli wystawców jest

55

kilku i podano obok nich różne miejsca – weksel nieważny; warunkiem ważności jest aby miejscowość wskazana na wekslu jako miejsce

wystawienia istniała; brak całkowity miejsca wystawienia weksla powoduje jego nieważność.

H. podpis wystawcy weksla.

Musi być on złożony osobiście poniżej całej treści weksla– musi być własnoręczny (nie można go odtwarzac mechanicznie);

podpis wystawcy musi obejmować co najmniej nazwisko wystawcy; a w przypadku gdy wystawcą jest np. osoba prawna – podpis obejmuje pieczęć firmową oraz podpisy osób upoważnionych do zaciągania w imieniu tego podmiotu zobowiązań wekslowych;

prawo wekslowe nie wymaga, aby podpis miał być czytelny. Dopuszczalne jest złożenie podpisu nieczytelnego. Podpis nieczytelny powinien być jednak złożony w formie zwykle stosowanej przez wystawcę. Są jednak orzeczenia SN – „podpis powinien być czytelny”, dlatego też dla bezpieczeństwa stosujmy podpis czytelny, najlepiej nazwisko i imię;

podpis musi obejmować całą treść weksla - musi być złożony poniżej polecenia zapłaty określonej sumy wekslowej;

Weksel własny zawiera - Art. 101 Ustawy:1. nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku w jakim go wystawiono,2. przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej,3. oznaczenie terminu płatności,4. oznaczenie miejsca płatności,5. nazwisko osoby, na której rzecz lub zlecenie zapłata ma byc dokonana,6. oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla,7. podpis wystawcy weksla.

Te same uwagi co do weksla trasowanego, tu jednak:

bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy zapłaty określonej sumy wekslowej, brak Trasata, głównym dłużnikiem wekslowym jest wystawca weksla własnego, w braku osobnego oznaczenia miejsca, miejsce wystawienia weksla uważa się za

miejsce płatności, a także za miejsce zamieszkania wystawcy, weksel własny, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia uważa się za

wystawione w miejscu podanym obok nazwiska wystawcy;

WZORY WEKSLA TRASOWANEGO ORAZ WEKSLA WŁASNEGO

2. POJĘCIE I RODZAJE CZEKÓW

1. Pojęcie czeku Podstawa prawna – ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo czekowe (Dz.U. z 1936 r., Nr

37, poz. 283 ze zm.) Czek jest papierem wartościowym wystawionym w ściśle przez prawo czekowe określonej

formie, w której wystawca czeku poleca w sposób bezwarunkowy bankowi (trasatowi) zapłatę określonej sumy pieniężnej okazicielowi lub oznaczonej osobie za okazaniem czeku

Czek jest dokumentem wystawionym w prawnie przewidzianej formie, w którym jedna 1-sza osoba (wystawca) poleca w sposób bezwarunkowy 2-giej (trasatowi - bankowi) wypłacić pewną kwotę pieniężną osobie 3-eciej (okazicielowi, bądź oznaczonej osobie) za okazaniem czeku z funduszy, które wystawca ma u trasata

Na podstawie czeku wystawca poleca trasatowi (bankowi) w sposób bezwarunkowy wypłacić ze środków pozostających w dyspozycji wystawcy na rachunek trasata określoną kwotę osobie imiennie określonej lub okazicielowi (wykłady).

56

Sformalizowany papier wartościowy pochodzący od wystawcy,, zawierający upoważnienie dla banku (trasata) do wypłaty sumy czekowej, a dla posiadacza jest to upoważnienie do odbioru tej sumy (wykłady)

Pisemne polecenie do przeprowadzenia rozliczenia pieniężnego w rozumieniu art. 725 kc. skierowane do trasata, którym mogą być wyłącznie banki (wykład).

Warunkiem wystawienia czeku jest cywilno prawna umowa pomiędzy wystawca a bankiem Wystawca ma prawo wydawania poleceń bankierowi a ten ma obowiązek przyjąć wypłatę. Abstrakcyjność czeku – w samej treści czeku nie ma causy. Dłużnikami są:

1. Wystawca2. Indosanci, ale tylko tacy, którzy nie wyłączyli swojej odpowiedzialności3. poręczyciele

Wierzycielem w stosunku czekowym będzie zawsze każdorazowy posiadacz czeku.

2. Rodzaje czeków:

I. Czeki ze względu na osobę uprawnioną oraz sposób przenoszenia praw z czeku można podzielić na:

1. czeki imienne 2. czeki na zlecenie, 3. czeki na okaziciela.

1. Czek imienny – czek zawierający w swej treści oznaczenie osoby uprawnionej z klauzulą „nie na zlecenie” lub inną równoznaczną, zwany rekta – czekiem. Może być przeniesiony jedynie w formie i ze skutkiem zwykłego

przelewu. Do przeniesienia tego czeku potrzeba:

1. Umowy z bankiem,2. Wydania czeku.

Legitymuje osobę wymienioną w treści dokumentu. Jeżeli nie ma takiej klauzuli tylko jest oznaczona osoba – czek jest czekiem

na zlecenie a nie imiennym.

2. Czek na zlecenie – czek z klauzulą „na zlecenie” lub bez takiego zastrzeżenia. Może być przeniesiony przez

1. indos lub 2. przelew.

Legitymuje osobę wymienioną imiennie w treści czeku oraz osobę, na którą uprawnienia z czeku zostaną przelane przez indos.

Czek na zlecenie może być również wystawiony na zlecenie własne wystawcy – wtedy wystawca jest remitentem.

3. Czek na okaziciela – czek z klauzulą „okazicielowi” i nie określającą imiennie osoby uprawnionej, lub też wskazująca określoną osobę z jednoczesnym jednak użyciem klauzuli „lub okazicielowi” albo innego równoznacznego zwrotu. Legitymowana jest każda osoba przedstawiająca czek do zapłaty. Może nie określać, komu ma być dokonana wypłata. Art. 6 pr. czekowego – czek na okaziciela nie może być wystawiony w taki sposób, aby

wystawca był jednocześnie trasatem. Przeniesienie – poprzez wydanie.

II. Ze wzgl. na charakter zupełności można czeki podzielić na:

57

1. Czek zupełny – jest to czek, który zawiera wszystkie istotne elementy wymagane do ważności czeku określone w art. 1 PrCzek. .

2. Czek niezupełny (in blanco) - jest to dokument zawierający w swojej treści co najmniej:1) bezwarunkowe polecenie zapłaty określonej sumy pieniężnej2) opatrzone podpisem wystawcy, nie posiadający (ten dokument) niektórych cech prze prawo

wymaganych dla ważności czeku. Art. 13 p.cz. – dodatkowo musi być zawarte porozumienie określające sposób wypełnienie

tego dokumentu. W praktyce porozumienie to dotyczy sumy wekslowej oraz daty wystawienia czeku. Porozumienie na walor cywilno prawny i pozostaje poza prawem czekowym.

III. Ze względu na miejsce płatności czeki można podzielić na

1. Czek miejscowy – czek płatny w miejscu wystawienia. Jeżeli w treści czeku nie wymieniono miejsca płatności oraz nie określono miejsca obok nazwiska trasata, które to miejsce uważane jest za miejsce płatności (art. 2 ust.2), czek płatny jest w miejscu wystawienia (art. 2 ust.3). Czeki takie powinny być przedstawione do zapłaty w terminie określonym w art. 29.

2. Czek zamiejscowy – czek płatny w innej miejscowości, niż miejsce wystawienia. Jeżeli miejsce płatności czeku jest inne niż miejsce wystawienia czeku, to miejsce płatności powinno być określone w samym tekście czeku lub wskazane obok nazwiska trasata.

IV. Ze względu na sposób zapłaty (kryterium zaspokojenia posiadacza czeku)

1. Czek gotówkowy (zwykły lub kasowy) – stanowi dyspozycję wystawcy czeku (dłużnika) udzieloną trasatowi do obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony oraz wypłaty tej kwoty okazicielowi czeku (czek na okaziciela) lub osobie wskazanej na czeku (czek imienny). Podlegają realizacji przez tarasata (bank) wyłącznie w formie gotówki z wyjątkiem sytuacji,

kiedy na zlecenie osoby uprawnionej bank może zrealizować czek w formie bezgotówkowej. Czek gotówkowy można przekształcić na rozrachunkowy w każdej fazie obrotu czekowego,

ale nie na odwrót.

2. Czek zakreślony – jest odmianą czeku gotówkowego (art. 37 p.cz.). Zakreślenie czeku wyraża polecenie wystawcy albo jakiegokolwiek posiadacza skierowane do trasata, aby zapłacił czek bankierowi albo swojemu stałemu klientowi. Zakreślenie dokonuje się przez umieszczenie na przedniej stronie czeku dwu linii równoległych od dołu strony lewej do góry strony prawej czeku. Zakreślenie może być ogólne lub szczególne. Zakreślenie ogólne – nie zawiera między dwoma równoległymi liniami żadnego słowa lub

też zawiera słowo: „bank”. Wówczas trasat może zapłacić czek z zakreśleniem ogólnym tylko do rąk bankiera lub stałego klienta.

Zakreślenie szczególne zawiera między dwoma liniami wpisaną nazwę banku, np. PKP BP S.A. Czek z zakreśleniem szczególnym trasat może zapłacić tylko do rąk oznaczonego bankiera, a gdy bankierem tym jest trasat, to tylko do rąk swojego stałego klienta.

Celem czeku zakreślonego jest uniemożliwienie nieuczciwemu nabywcy realizacji czeku, np. w razie zgubienia lub kradzieży czeku. Czek zakreślony utrudnia obieg czeku, ograniczając zakres osób uprawnionych do inkasa czeku. Płatność zakreślonego czeku nastąpić może tylko do rąk określonej ogólnie lub szczególnie osoby. Czek zakreślony realizuje najpełniej funkcję gwarancyjna czeku.

Zakreślenie ogólne można zmienić na szczególne ale nie odwrotnie.

3. Czek rozrachunkowy – wystawca czeku składa trasatowi - bankowi poprzez umieszczenie na przedniej stronie czeku w poprzek klauzuli „przelać na rachunek” dyspozycję obciążenia swojego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony oraz uznania tą kwotą rachunku

58

posiadacza czeku. Wtedy istnieje zakaz wypłaty w gotówce. Czek może być użyty wyłącznie do rozrachunku. Ma tez skutek zapłaty. Istota takiego czeku – pewność, że gotówka zostanie przelana na określony rachunek a nie

wypłacona (art. 39 ust. 4 p. cz.) Czeki rozrachunkowe przedstawiane są do zapłaty albo u trasata albo w banku, gdzie

wystawca ma rachunek. Uznanie kwitą rachunku posiadacza następuje po uzyskaniu przez bank posiadacza od

trasata kwoty na zapłatę. Czek gotówkowy można przekształcić na rozrachunkowy w każdej fazie obrotu czekowego,

ale nie na odwrót. Czeki rozrachunkowe mogą mieć postać:

1. Czeków potwierdzonych lub2. Czeków gwarantowanych

4. Czek (rozrachunkowy) potwierdzony - jest odmianą czeku rozrachunkowego. Bank na wniosek wystawcy czeku może czek potwierdzić rezerwując jednocześnie na rachunku bankowym odpowiednią kwotę na pokrycie czeku. Zawiera oświadczenie trasata tj. banku wystawcy, że czek ten ma pokrycie na rachunku. Bank może potwierdzić również czek niezupełny. Potwierdzenie czeku stanowi klauzulę czekowo obojętna i ma charakter tzw. wizy lub

certyfikatu. Istnienie potwierdzonego czeku wynika z zarządzenia Prezesa NBP z 1998 r. Na przedniej stronie czeku bank umieszcza stempel – klauzulę „czek potwierdzony”, która

ma charakter czekowo obojętny. Znaczenie potwierdzenia – nie daje ono posiadaczowi żadnego roszczenia do banku do

zapłacenia sumy wekslowej. Wszystko zależy od umowy cywilno prawnej wystawcy z bankiem.

Z reguły taka dyspozycja jest nieodwołalna.

5. Czek (rozrachunkowy) gwarantowany – różnica w stosunku do czeku rozrachunkowego potwierdzonego – czek gwarantowany jest niezależny od stanu konta wystawcy. Stan konta może być zerowy, bank udzieli wtedy wystawcy gwarancji bankowej lub kredytu. Wymagana jest umowa pomiędzy wystawcą a bankiem. Posiadacz czeku gwarantowanego zawsze będzie zaspokojony. Takie czeki mogą być wystawiane w Polsce na postawie zarządzenia Prezesa NBP z 1998 r. Od 1993 r. zlikwidowano możliwość gwarancji dla banków (afera Art.-B).

Ad. VI. Rozstrzyganie sporów gospodarczych pomiędzy przedsiębiorcami.

1. Tryb i rodzaj postępowania oraz właściwość sądu

Postępowanie sądowe w sprawach gospodarczych należy do:a. postępowania odrębnego, które jest szczególnym trybem procesu,b. sądów gospodarczych.

Ad. b. Sprawy gospodarcze należą do funkcjonalnej właściwości sądów gospodarczych, usytuowanych w ramach sądów powszechnych jako wyodrębnione jednostki organizacyjne powołane specjalnie do rozpoznawania tych spraw (por. też art. 1 ustawy z 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych). Sądy gospodarcze mają status wydziału sądowego, w sądach okręgowych oraz w sądach rejonowych mającym siedzibę w mieście będącym siedzibą sądu okręgowego lub w mieście na prawach powiatu. Do orzekania wyznacza się sędziów wykazujących szczególną znajomość problematyki gospodarczej.

59

2. Pojęcie sprawy gospodarczej.Pojęcie sprawy gospodarczej zostało określone w ustawodawstwie polskim dwukrotnie:

1. w art. 4791 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (kpc). 2. oraz art. 2 ustawy z 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczychDz.U.97.121.769

Ad. 1.Zgodnie z brzmieniem art. 4791 § 1 i 2 kpc:§ 1. przepisy działu IVa - postępowanie w sprawach gospodarczych stosuje się w sprawach ze

stosunków cywilnych między przedsiębiorcami, w zakresie prowadzonej przez nie działalności gospodarczej (sprawy gospodarcze). stosunku cywilnego po jego powstaniu nie wyłącza zastosowania przepisów niniejszego działu. Zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej przez którąkolwiek ze stron stosunku cywilnego po jego powstaniu nie wyłącza zastosowania trybu postępowania w sprawach gospodarczych.

§ 2. Sprawami gospodarczymi, w rozumieniu niniejszego działu, są także sprawy: 1)  ze stosunku spółki oraz sprawy dotyczące niektórych roszczeń określonych w Kodeksie

spółek handlowych, 2)  przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszania środowiska i przywrócenie do stanu

poprzedniego lub naprawienie szkody z tym związanej oraz zakazanie lub ograniczenie działalności zagrażającej środowisku,

3)  należące do właściwości sądów na podstawie przepisów o ochronie konkurencji, Prawa energetycznego, Prawa telekomunikacyjnego, Prawa pocztowego oraz przepisów o transporcie kolejowym,

4) przeciwko przedsiębiorcom o uznanie postanowień umownych za niedozwolone.

3. Definicja przedsiębiorcy

Art. 4792 kpc.Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Przepisów o postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych nie stosuje się w sprawach dotyczących działalności wytwórczej osób fizycznych w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

4. Odrębności postępowania w sprawach gospodarczychZasadą jest, że w postępowaniu odrębnym stosuje się w pierwszej kolejności przepisy właściwe dla tego postępowania, a dopiero w razie braku specjalnych uregulowań - przepisy ogóle o procesie, jeżeli nie kolidują z przepisami regulującymi postępowanie odrębne – art. 13 kpc. Tak więc postępowanie w sprawach gospodarczych, w porównaniu do postępowania rozpoznawanego w trybie zwykłym obejmuje następujące odrębności uregulowane w art. 4793 – 47979 kpc:

Obowiązki powodaW pozwie powód jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, iż ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. Powód powinien dołączyć do pozwu odpis reklamacji lub wezwania do dobrowolnego spełnienia żądania wraz z dowodem doręczenia albo wysłania go pozwanemu przesyłką poleconą oraz odpisy pism świadczących o próbie wyjaśnienia spornych kwestii w drodze rokowań.

60

Obowiązek wniesienia odpowiedzi na pozewW sprawach, w których sąd nie wydał nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym lub upominawczym, pozwany jest obowiązany do wniesienia odpowiedzi na pozew w terminie dwutygodniowym od otrzymania pozwu.W odpowiedzi na pozew pozwany jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia, zarzuty oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, iż ich powołanie w odpowiedzi na pozew nie było możliwe, albo że potrzeba powołania wynikła później. Art. 47912 § 4 stosuje się odpowiednio.

Termin wydania wyroku Sąd powinien dążyć do wydania wyroku w sprawie w terminie trzech miesięcy od daty złożenia pozwu. Sprawy o zawarcie, zmianę i rozwiązanie umowy oraz o ustalenie jej treści powinny być rozpoznawane w pierwszej kolejności.

Inne odrębności w stosunku do trybu zwykłego.1. Powództwo wzajemne jest niedopuszczalne.2. Do potrącenia w toku postępowania mogą być przedstawione tylko wierzytelności

udowodnione dokumentami.3. W toku sprawy strona reprezentowana przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika

patentowego lub Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa jest obowiązana doręczać odpisy pism procesowych z załącznikami bezpośrednio stronie przeciwnej. Do pisma procesowego wniesionego do sądu strona dołącza dowód doręczenia drugiej stronie odpisu pisma albo dowód wysłania go przesyłką poleconą. Pisma, do których nie dołączono dowodu doręczenia albo dowodu wysłania przesyłką poleconą, podlegają zwrotowi bez wzywania do usunięcia tego braku. Nie dotyczy to wniesienia pozwu wzajemnego, apelacji, skargi kasacyjnej, zażalenia, sprzeciwu od wyroku zaocznego, sprzeciwu od nakazu zapłaty, zarzutów od nakazu zapłaty, wniosku o zabezpieczenie powództwa i skargi o wznowienie postępowania, które strona jest obowiązana złożyć w sądzie z odpisami dla strony przeciwnej.

61