Siatka godzin dla niestacjonarnych studiów licencjackich na kierunku geografia obowiązująca I i II rok Rok akademicki 2008/2009

L.P. p/k/x Nazwa przedmiotu ECTS Godziny Zal. I rok II rok III rokogółem wykł. ćw. zim. let. zim. let. zim. let.

1. p Podstawy geografii 5 30 15 15 Egz. 302. p Statystyka z elementami

matematyki5 30 15 15 Egz. 30

3. k Geologia 5 30 15 15 Egz. 304. p Fizyka i chemia Ziemi 5 30 15 15 305. p Astronomiczne podst. geografii 5 30 15 15 306. k Kartografia i topografia 5 30 15 15 Egz. 307. p Podstawy socjologii 4 30 15 15 308. p Podstawy ekonomii 4 30 15 15 309. k Meteorologia i klimatologia 5 30 15 15 Egz. 30

10. k Hydrologia i oceanografia 5 30 15 15 Egz. 3011. k Geomorfologia 5 30 15 15 Egz. 3012. k Gleboznawstwo i geogr. gleb 2 15 6 9 1513. k Geografia społeczna 5 30 15 15 Egz. 3014. k Fotointerpretacja i teledetekcja 3 15 6 9 1515. k Ćw. ter. reg. 'Sudety, Nizina Śląska' 5 30 30 3016. k Ćwiczenia terenowe z geografii fiz. 5 30 30 3017. k Geografia ekonomiczna 5 30 15 15 Egz 3018. k Gospodarka przestrzenna 2 15 6 9 1519. k Geografia polityczna 2 15 6 9 1520. k Geografia regionalna Polski 5 30 15 15 Egz. 3021. k Geografia osadnictwa 2 15 6 9 1522. x Historia gospodarcza 2 15 6 9 1523. x Historia architektury i urbanistyki 2 15 6 9 1524. x Technologia informacyjna 2 15 15 1525. x Lektorat 5* 60 60 15 15 15 1526. x Wychowanie fizyczne - - - - -27. k Geografia regionalna świata 5 30 15 15 Egz. 3028. k Kształtowanie i ochrona środowiska 2 15 6 9 1529. k Planowanie przestrzenne 2 15 6 9 1530. p GIS 4 30 15 15 15 1531. k Geografia Polski Środkowej 2 15 15 1532. k Ćw. ter. reg. 'Wyżyny Polskie i

Karpaty5 30 30 30

33. k Ćw. ter. z geogr. społ. - ekon. 5 30 30 3034. - Seminarium dyplomowe ** 17* 30 30 15 1535. k Ćw. ter. reg. 'Wybrzeża i Pobrzeża' 5 30 30 3036. x Zajęcia fakultatywne*** 33 330 330 33037. x Praktyki zawodowe **** - 3 tyg. 3 tyg.

Razem 180 1215 624 591 11 egz 180 180 240 195 420

* punkty uzyskuje się po uzyskaniu ostatniego zaliczenia w sem. VI** student wybiera seminarium licencjackie i katedrę w której będzie realizował pracę licencjacką spośród jednostek wskazanych przez

dziekana; zasady wyboru (termin, minimalna i maksymalna liczebność grup seminaryjnych) ustala i podaje do wiadomości studentów dziekan w terminie do 30 kwietnia poprzedzającego roku akademickiego

*** listę przedmiotów fakultatywnych proponowanych przez pracowników wydziału (z podaniem zakresu merytorycznego, formy zajęć i formy zaliczeń), zasady ich wyboru (termin, minimalna i maksymalna liczebność grup) ustala i podaje do wiadomości studentów dziekan w terminie do 15 kwietnia poprzedzającego roku akademickiego

**** praktyki zawodowe odbywane są w trybie indywidualnym, w dowolnym jego okresie na III roku studiów i mogą mieć charakter nieciągły (np. wybrany dzień w tygodniu); zaliczenie praktyk następuje w sem. letnim III roku.

Uwaga: na I i II roku studiów licencjackich obowiązuje semestralny system zaliczeń, na roku III system zaliczeń roczny.

2

I ROK SEMESTR I, Studia niestacjonarne

1. Nazwa przedmiotu: Podstawy geografiiLiczba godzin: 15Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: I rok, semestr ILiczba punktów ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele wykładu: Wprowadzenie studenta geografii w proces studiowania tego kierunku na Uniwersytecie Łódzkim. Zapoznanie studenta ze specyfiką studiów uniwersyteckich ich strukturą organizacją i podstawami programowymi kierunku geograficznego oraz formami studiowania, ze szczególnym uwzględnieniem uczelni macierzystej. Studiowanie Geografii wymaga także rozumienia istoty tej dyscypliny, tzn. przedmiotu, celów i metod badań oraz jej genezy jako nauki.Treści programowe: Geneza uniwersytetów i ich tradycje oraz współczesna organizacja. Uniwersytet Łódzki - powstanie, tradycja, struktura organizacyjna. Wydział Nauk Geograficznych – struktura, organizacja, funkcje jednostek organizacyjnych, problematyka badawcza. Geografia jako nauka, przedmiot cele o metody badań. Podział geografii – nauki geograficzne i ich ogólna charakterystyka.Metody dydaktyczne: wykład z wykorzystaniem środków audiowizualnychForma i warunki zaliczenia: 1. Zaliczenie ćwiczeń, 2. Zdanie egzaminu.Literatura podstawowa: • Malicki A., Wstęp do Geografii.• Wielka Geografia Powszechna, 1962. PWN. Warszawa• Historia Geografii polskiej, 2008. PWN. Warszawa.Prowadzący: prof. dr hab. Andrzej Suliborski

Nazwa przedmiotu: Podstawy geografii, Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: ĆwiczeniaRok studiów, semestr: I rok, I semestrLiczba punktów ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Podczas ćwiczeń studenci uzyskają informacje dotyczące miejsca geografii w systemie nauk, rozwoju horyzontu przestrzennego społeczeństw oraz ewolucji geografii jako nauki w różnych okresach historycznych w Polsce i na świecie. Treści programowe:Geografia jako nauka. Źródła informacji geograficznej. Metody badawcze w geografii.„Szlaki w nieznane” – historia odkryć geograficznych.Historia rozwoju myśli geograficznej: Geografia w starożytności (Starożytny Wschód, Grecja i Rzym); Geografia średniowieczna; Geografia XVI-XVII w. (Okres Wielkich Odkryć Geograficznych); Początek nowych czasów w geografii (XVII-XVIII w); Kształtowanie się naukowych podstaw geografii, geografia w okresie klasycznym (XVIII-XIX w.); Geografia u progu XX w. (antropocentryzm w geografii, geografia regionalna); Geografia po 1945 r.Wielcy geografowie polscy Organizacje geograficzne w Polsce i na świecie oraz czasopisma przez nie wydawane.Naukowe ośrodki geograficzne w Polsce i na świecieŁódzka szkoła geograficzna – twórcy, dorobek naukowy, publikacje.Metody dydaktyczne: Metody analizy tekstów, analizy kartograficznej, metody audio-wizualne, metody aktywizujące. Praca indywidualna oraz zespołowa.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Zaliczenie na ocenę. Na ocenę końcową składa się aktywność podczas zajęć, przygotowanie do prezentacji oraz kolokwium zaliczeniowe.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Długosz Z., 2002, „Historia odkryć geograficznych i poznania Ziemi”, Warszawa• Isaczenko A. G., 1975, „Rozwój myśli geograficznej”, Warszawa • Olszewicz B. (red.), 1967, „Dziewięć wieków geografii. Wybitni geografowie polscy”, Warszawa• Rackwitz E., 1987, „Szlaki w nieznane. Z dziejów odkryć geograficznych”, Łódź• Runge J., 2006, Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej, Katowice• Geografia powszechna, t. 1. Ziemia - środowisko naturalne człowieka, 1962, PWN, Warszawa• Historia geografii polskiej, 2008, PWN, WarszawaOsoba prowadząca: mgr Paulina Tobiasz-Lis, mgr P. Wilczyński

2. Nazwa przedmiotu: Statystyka z elementami matematykiLiczba godzin: 15

3

Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: Ir, semestr ILiczba pkt. ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Podstawowym celem wykładu jest:- zapoznanie studentów z najważniejszymi metodami geograficznego opisu statystycznego, - nauczenie opracowywania i prezentacji materiału źródłowego,- właściwa interpretacji uzyskanych wyników badania statystycznego.Kolejno omawiane są trzy grupy metod statystycznych. Pierwsze z nich pozwalają ocenić własności geograficznych rozkładów empirycznych (analiza struktury i natężenia). Kolejne metody pozwalają na badanie współzależności cech statystycznych (analiza korelacji i regresji). Wreszcie trzecia grupa metod umożliwia analizę kierunku i natężenia zmian dynamicznych cech geograficznych, jak również określenie prawidłowości rozwoju zjawisk (z elementami prognozowania).Treści programowe:I. Przedmiot statystyki. Podstawowe pojęcia. Przedmiot i zadania statystyki. Zbiorowości i cechy statystyczne. Skale pomiarowe. Szeregi statystyczne. Tablice statystyczne.II. Analiza struktury i natężenia zbiorowości statystycznych. Miary przeciętne (położenia): klasyczne i pozycyjne. Miary zmienności (dyspersji). Miary asymetrii (skośności). Miary koncentracji (skupienia).III. Badanie zależności między cechami statystycznymi zjawisk geograficznych. Pojęcie i właściwości zależności stochastycznej. Szeregi równoległe i wskaźniki korelacji. Analiza regresji prostoliniowej. Tablica korelacyjna.IV. Analiza dynamiki zjawisk geograficznych. Charakterystyka szeregów i zmian dynamicznych.Indywidualne indeksy dynamiki Metody wyznaczania tendencji rozwojowej (trendu). Miary okresowości i sezonowości. Forma i warunki zaliczenia: egzamin pisemnyWykaz literatury: Bąk K. R., Kotowska I. E., 1992, Metody opisu statystycznego, SGH, Warszawa.

Boczarow M. K., Metody statystyki matematycznej w geografii, PWN, Warszawa. Gregory S., 1970, Metody statystyki w geografii, PWN, Warszawa. Jażdżewska I., 2003, Statystyka dla geografów, Wyd. UŁ, Łódź. Krzysztofiak M., 1981, Statystyka, PWN, Warszawa.

Norcliffe G.B., 1986, Statystyka dla geografów, PWN, Warszawa. Zając K., 1982, Zarys metod statystycznych, PWE, Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej: dr Stanisław Mordwa

Nazwa przedmiotu: Statystyka z elementami matematyki Wymiar godzin: 15Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: I r., semestr I.Punkty ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Zapoznanie z podstawowymi metodami opisu statystycznego, praktycznym ich zastosowaniem w analizie różnorodnych zjawisk, rozwiązywanie zadań oraz interpretacja uzyskanych wyników.Treści programowe: Zakres pojęciowy: rodzajów zbiorowości statystycznych, cech, skal pomiarowych, typów szeregów statystycznych. Budowa tablicy statystycznej. Przypomnienie podstaw matematyki w zakresie niezbędnym do obliczania miar statystycznych. Miary tendencji centralnej, miary dyspersji, miary asymetrii, miary korelacji, miary dynamiki zjawisk- zastosowanie oraz interpretacja wyników. Metody dydaktyczne: ćwiczenia Forma zaliczenia: kolokwium zaliczenioweWykaz literatury:• Jóźwiak J., Podgóski J. 2006, Statystyka od podstaw, PWE, Warszawa • Sobczyk M.,2004, Statystyka, PWN, Warszawa• Jażdżewska I.,2003, Statystyka dla geografów, Wyd. UŁ, Łódź• Domański Cz., Metody statystyczne teoria i zadania,Osoba prowadząca: dr Wojciech Retkiewicz

3. Nazwa przedmiotu: GeologiaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30Forma zajęć: wykład (15 godzin) i ćwiczenia (15 godzin)Rok studiów: I rok; semestr IECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:

4

Wykład i ćwiczenia z geologii mają za zadanie zapoznanie studentów geografii z podstawowymi założeniami nauk o Ziemi, niezbędnymi dla prawidłowego zrozumienia procesów zachodzących nie tylko w litosferze i na jej powierzchni, ale także w innych sferach Ziemi. Celem zajęć jest również wykazanie relacji pomiędzy zjawiskami i elementami budowy geologicznej a gospodarką przestrzenną i warunkami życia ludności. Zdobyte przez studentów elementy wiedzy geologicznej będą wykorzystywane w dalszym toku kształcenia jako podstawa dla nauczania m.in. geomorfologii, gleboznawstwa i hydrologii.Treści programowe:Wykład: Geologia w systemie nauk o Ziemi. Dzieje nauk geologicznych. Tektonika płyt litosfery jako paradygmat nauk o Ziemi. Metody badań i budowa wnętrza Ziemi. Procesy endogeniczne i egzogeniczne oraz ich związki z tektoniką płyt litosfery. Wpływ diastrofizmu, magmatyzmu i innych procesów geologicznych na elementy środowiska przyrodniczego i gospodarkę człowieka. Metody badań stratygraficznych oraz klasyfikacje stratygraficzne. Ewolucja świata organicznego i przyczyny masowego wymierania. Procesy górotwórcze w dziejach Ziemi i ich wpływ na rozmieszczenie kontynentów w poszczególnych okresach geologicznych. Geneza i budowa głównych jednostek tektonicznych Polski na tle budowy geologicznej Europy i Świata. Rozmieszczenie skał i surowców mineralnych w powiązaniu z minionymi procesami geologicznymi.Ćwiczenia: Podstawowe właściwości i cechy rozpoznawcze minerałów. Makroskopowe oznaczanie wybranych minerałów. Klasyfikacja i praktyczne rozpoznawanie skał magmowych, osadowych i metamorficznych. Znaczenie gospodarcze oraz występowanie poszczególnych typów skał na terenie Polski. Korelacja stratygraficzna w oparciu o litostratygrafię i biostratygrafię. Powstawanie i znaczenie skamieniałości. Rozpoznawanie wybranych skamieniałości przewodnich. Podstawy planisekcji i intersekcji. Obrazy struktur tektonicznych na mapach geologicznych. Interpretacja budowy geologicznej terenu w oparciu o mapy, przekroje i profile geologiczne. Wykonywanie prostych przekrojów geologicznych.Metody dydaktyczne: wykład, ćwiczenia z krótkim omówieniem tematu i wykorzystaniem metod praktycznych (praca indywidualna i praca w grupach)Forma zaliczenia: egzamin pisemny (zaliczenie ćwiczeń – pisemne kolokwium składające się z części teoretycznej i praktycznej, polegającej na rozpoznawaniu minerałów, skał oraz skamieniałości.)Wykaz literatury:Literatura obowiązkowa:

• Czubla P., W. Mizerski, E. Świerczewska-Gładysz, 2004: Przewodnik do ćwiczeń z geologii. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa, s. 223.

• Mizerski W., 2006: Geologia dynamiczna. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, s. 370.• Mizerski W., S. Orłowski, 2001: Geologia historyczna dla geografów. Wydawnictwa Naukowe PWN Warszawa,

s. 253.• Literatura uzupełniająca:• Jaroszewski W., L. Marks, A. Radomski, 1985: Słownik geologii dynamicznej. Wydawnictwa Geologiczne,

Warszawa, s. 310.

• Lehman U. & G. Hillmer, 1987, 1991: Bezkręgowce kopalne. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, s. 407.

• Mizerski W., 2002: Geologia Polski dla geografów. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, s.256.• Radwańska U., 2007: Podstawy paleontologii. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 191.• Roniewicz P. (red.), 1999: Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej. Polska Agencja Ekologiczna S. A.,

Warszawa, s. 292.

• Stanley S. M., 2002: Historia Ziemi. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, s. 711.• van Andel T. H., 2001: Nowe spojrzenie na starą planetę. Zmienne oblicze Ziemi. Wydawnictwo Naukowe

PWN, Warszawa, s. 304.

• Żaba J., 2006: Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów. Videograf II, Katowice. s. 504.Osoby prowadzące: dr Piotr Czubla i dr Ewa Świerczewska-Gładysz

4. Nazwa przedmiotu: Fizyka i chemia ZiemiLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: I rok, semestr I Liczba punktów ECTS: 5 (łącznie wykład i ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Celem przedmiotu jest wykształcenie następujących umiejętności: identyfikowania skutków działania praw fizyki i chemii w środowisku, opisu zjawisk występujących z wykorzystaniem praw fizyki i chemii, prognozowania zmian środowiska w oparciu o prawa fizyki i chemii, pomiaru wielkości fizycznych i oceny błędu pomiaru, czytania ze zrozumieniem wzorów fizycznych i chemicznych.Treści programowe:Wielkości fizyczne: skalary i wektory oraz działania na nich, jednostki wielkości fizycznych. Ruch prostoliniowy i obrotowy. Zasady dynamiki, zasady zachowania masy i energii, siły pozorne, siła Coriolisa. Pole grawitacyjne, ruch obrotowy i obiegowy Ziemi, ruchy ciał niebieskich w układzie topocentrycznym, pływy. Termodynamika klasyczna,

5

zmiany stanów skupienia, procesy adiabatyczne, izotermiczne, izobaryczne i izochoryczne. Pole elektromagnetyczne i geomagnetyczne. Drgania i fale, zjawiska optyczne w atmosferze, prawa promieniowania. Zjawisko promieniotwórczości. Ewolucja materii we Wszechświecie. Obieg węgla, siarki i azotu w przyrodzie.Metody dydaktyczne: wykład z wykorzystaniem multimedialnych prezentacji dostępnych dla studentów na stronie internetowej wykładowcyForma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium - kilka zadań do rozwiązania z zestawu 40-50 zadań udostępnianych sukcesywnie na stronie internetowej wykładowcy.Wykaz literatury podstawowej: • Halliday D., Resnick R., Walker J., 2005, Podstawy fizyki. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.Wykaz literatury uzupełniającej:• Hewitt P.G., 2000, Fizyka wokół nas. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.• Wróblewski A.K., 2007, Historia fizyki Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.• Baker J., 2008, 50 teorii fizyki, które powinieneś znać. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.• Feynman R.P., Leighton R.B., Sands M., 2002, Feynmana wykłady z fizyki. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: dr hab. Joanna Wibig, prof. nadzw. UŁ

Nazwa przedmiotu: Fizyka i chemia ZiemiLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: ćwiczenia laboratoryjne Rok studiów, semestr: I rok studiów licencjackich, semestr I Liczba punktów ECTS: 5 (łącznie wykład i ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Wykształcenie umiejętności przeprowadzania prostych eksperymentów z zakresu fizyki i chemii, zapoznanie z metodyką pomiarów fizycznych oraz wykształcenie umiejętności stosowania w praktyce analizy i interpretacji danych pomiarowych, wykształcenie umiejętności praktycznego zastosowania praw fizyki i chemii Treści programowe:W cyklu spotkań studenci realizują w zespołach dwuosobowych 7 losowo wybranych ćwiczeń z następującej listy:Wyznaczanie przyspieszenia grawitacyjnego za pomocą wahadła matematycznego (wyznaczenie wartości przyspieszenia grawitacyjnego, zależność wartości przyspieszenia grawitacyjnego od wysokości i szerokości geograficznej, prawo powszechnego ciążenia, budowa i zasada działania wahadła matematycznego, ruch harmoniczny). Wyznaczanie współczynnika lepkości cieczy metodą Stekes’a (wyznaczenie wartości lepkości gliceryny w oparciu o metodę Stekes’a, równowaga sił, zasady dynamiki Newtona, siła ciężkości, siła wyporu ośrodka, siła oporu środowiska, przepływ laminarny, przepływ burzliwy). Wyznaczanie ciepła topnienia lodu (wyznaczenie wartości ciepła topnienia lodu przy użyciu kalorymetru, zasada działania i budowa kalorymetru, ciepło właściwe, pojemność cieplna, zasady termodynamiki, przemiany fazowe, właściwości fizyczne wody). Literatura:Wyznaczenie ogniskowej soczewki (wyznaczanie ogniskowej soczewek układu optycznego na podstawie odległości przedmiotu i obrazu od soczewki, powstawanie obrazu z użyciem soczewki, prawo odbicia, prawo załamania). Wyznaczanie prędkości rozchodzenia się dźwięku w ciele stałym przy pomocy rury Kundta (wyznaczanie wartości rozchodzenia się dźwięku w stali przy użyciu rury Kundta, zasada działania udu pomiarowego z wykorzystaniem rury Kundta, wielkości charakteryzujące fale, fala stojąca, zjawisko rozchodzenia się dźwięku, prędkość dźwięku w ciałach stałych, cieczach oraz gazach).Wyznaczenie współczynnika tarcia statycznego za pomocą równi pochyłej (wyznaczanie wartości współczynników tarcia statycznego różnych układów testowych, metal-metal, drewno-drewno, siła tarcia, siła nacisku, działania wektorowe, rodzaje współczynników tarcia, wpływ różnych zjawisk na wartość współczynnika tarcia). Wyznaczenie napięcia powierzchniowego metodą kropelkową (wyznaczenie wartości napięcia powierzchniowego roztworu wody z detergentem metodą kropelkową, zasada działania i budowa stalagmometru, napięcie powierzchniowe, właściwości fizyczne wody).Sprawdzanie proporcjonalności wydłużenia sprężyny do przyłożonej siły (prawo Hooke’a, siła sprężystości, siła grawitacji, ruch harmoniczny, odkształcenia sprężyste i niesprężyste). Wyznaczanie gęstości ciał stałych przy pomocy wagi hydrostatycznej (wyznaczanie wartości gęstości ciał o gęstości większej oraz mniejszej od gęstości wody, gęstość, masa oraz ciężar ciał stałych, siły działające na ciało zanurzone w cieczy).Sprawdzanie słuszności prawa Joule’a-Lenza (wyznaczanie ilości ciepła w oparciu o prawo Joule’a-Lenza, wzór kalorymetryczny – wyznaczanie ilości ciepła pochłoniętego przez układ, zjawisko przepływu prądu elektrycznego, przyrządy do pomiaru napięcia i natężenia prądu elektrycznego).Rozkład normalny jako rozkład graniczny (histogram, rozkład normalny, rodzaje rozkładów, wartość średnia, odchylenie standardowe, mediana).

6

Pomiar oporu elektrycznego w układzie mostka Wheatstone’a (wyznaczanie wartości oporników w układzie mostka Wheatstone’a, praca i moc prądu elektrycznego, przyrządy do pomiaru oporu elektrycznego, opór zastępczy połączenia szeregowego i równoległego).Wyznaczenie gęstości ciał ciekłych za pomocą naczyń połączonych (wyznaczenie wartości gęstości nafty za pomocą naczyń połączonych, ciśnienie normalne, ciśnienie hydrostatyczne, właściwości naczyń połączonych, prawo Pascala). Wyznaczenie równania kalibracyjnego termopary (wyznaczenie współczynników kalibracyjnych termopary, zasada działania termopary, wykorzystanie termopary w przyrządach meteorologicznych, termostos).Metody dydaktyczne: ćwiczenia laboratoryjne, metody oparte na obserwacji i pomiarzeForma i warunki zaliczenia przedmiotu: Warunkiem zaliczenia jest wykonanie i zaliczenie wszystkich przydzielonych doświadczeń. Na zaliczenie każdego doświadczenia składa się: zaliczenie ustnego kolokwium sprawdzającego przygotowanie teoretyczne do wykonania doświadczenia, poprawne wykonanie doświadczenia i poprawne opracowanie wyników pomiarowych. Każda nieobecność na zajęciach musi zostać odrobiona – należy wykonać doświadczenie przydzielone na dzień nieobecności. Wykaz literatury podstawowej:• Halliday D., Resnick R., 1996, Fizyka t. 1 i 2. Wyd. PWN, Warszawa. • Rogers E.M., 1981, Fizyka dla dociekliwych. Wyd. PWN, Warszawa.

• Kędzia B., 1982, Materiały do ćwiczeń z biofizyki i fizyki. Wyd. PZWL.• Szydłowski H., 1985, Teoria pomiarów. Wyd. PWN, Warszawa.• Szydłowski H., 1994, Pracownia fizyczna. Wyd. PWN, Warszawa.Wykaz literatury uzupełniającej:• Feynman R.P., Leighton R.B., Sands M., 1974, Feynmana wykłady z fizyki. Wyd. PWN, Warszawa. • Massalski J., Massalska M., 1971, Fizyka dla inżynierów. WN-T, Warszawa.• inne dowolne podręczniki akademickie z fizykiProwadzący: mgr Mariusz Siedlecki, mgr inż. Marcin Rzepa

5. Nazwa przedmiotu: Astronomiczne podstawy geografiiLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30 godz. (15 godz. wykładu i 15 godz. ćwiczeń)Forma zajęć: wykład, ćwiczeniaRok studiów: I rok, semestr ILiczba punktów ECTS: 5Założenia i cele przedmiotu: Student wyniesie z zajęć umiejętność orientacji w przestrzeni kosmicznejTreści programoweSfera niebieska. Układy współrzędnych w pozycji ciał niebieskich. Dowody na ruch obrotowy/obiegowy Ziemi. Pory roku – wyznaczanie kierunków S, N, E, W, szerokości i długości geograficznej miejsca obserwacji. Czas i jego pomiar – wyznaczanie długości dnia, zmierzchu i świtu, kalendarze, daty juliańskie. Układ planetarny – prawa Keplera, własności fizyczne planet, księżyce, zaćmienia Słońca i księżyca, przepływy i odpływy. Budowa Słońca – energia produkowana i absorbowana przez Ziemię, inne układy planetarne.Metody dydaktyczne: wykład, ćwiczenia Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Kolokwium oraz czynne uczestniczenie w zajęciach.Wykaz literatury podstawowej:

• Jan Mietelski „Astronomia w geografii”

• J.M. Kreiner „Astronomia z astrofizyką”

• Michał Jaroszyński „Galaktyki i budowa Wszechświata”• Paweł Artymowicz „Astrofizyka układów planetarnych”• Marcin Kubiak „Gwiazdy i materia międzygwiazdowa”

• Rybka „Astronomia ogólna”

• T. Opolski „Astronomiczne podstawy geografii”

• T.Wilgat „Geografia astronomiczna ”

• Michał Heller „Ewolucja kosmosu i kosmologii”

• Frank Close „Kosmiczna cebula”

• Stephen W. Hawking „Krótka historia czasu”

• Edward Pittich, Dason Kalmoncok „Niebo na dłoni”

• Staniaław Brzostkiewicz „Obserwujemy nasze niebo”Nazwisko osoby prowadzącej: Prof. dr hab. W. Tkaczyk z zespołem

6. Nazwa przedmiotu: Kartografia i topografiaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30 godzin (15 godzin wykład + 15 godzin ćwiczeń)

7

Forma zajęć: wykład, ćwiczeniaRok studiów, semestr: I rok, semestr I Liczba punktów ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Celem jest kształcenie umiejętności posługiwania się mapą oraz konstruowania różnorodnych map tematycznych. Zakres umiejętności: sprawne wykonywanie pomiarów na mapie, obliczanie danych na podstawie mapy. Odczytywanie treści map topograficznych i tematycznych oraz interpretacja obrazu kartograficznego. Umiejętność orientacji w terenie. Wykonywanie pomiarów terenowych.Treści programowe - wykład: Kartograficzny system przekazu informacji. Zadania i podział kartografii. Mapa geograficzna, jej cechy, własności i elementy. Elementy matematyczne map. Treść map topograficznych i tematycznych, znaki kartograficzne. Kartometria. Prezentacja kartograficzna. Metodyka kartografii społeczno-gospodarczej. Pobieranie danych z map. Przekształcenia map w procesie badawczym, zmiana metody prezentacji. Generalizacja kartograficzna. Zadania topografii. Zasady orientacji w terenie. Uproszczone metody wykonywania zdjęć sytuacji wysokościowej i poziomej. Unacześnianie mapy topograficznej w terenie.Metody dydaktyczne: wykładTreści programowe - ćwiczeń: Skala mapy, rodzaje skal. Pomiary na mapie. Rodzaje siatek kartograficznych. Treść map topograficznych i tematycznych, znaki kartograficzne. Metody prezentacji zagadnień społeczno-gospodarczych na mapach. Przekształcenia map w procesie badawczym, zmiana metody prezentacji. Generalizacja kartograficzna. Metody dydaktyczne: prace graficzne i opisowe Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Warunkiem zaliczenia wykładu jest egzamin. Zaliczenie ćwiczeń na podstawie ocen cząstkowych uzyskanych za prace oraz ocen z kolokwiów.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Literatura podstawowa:• J. Pasławski (red.), 2006, Wprowadzenie do kartografii i topografii, Wyd. Nowa Era.Literatura uzupełniająca:• Z. Churski, R. Galon, 1982, Siatki kartograficzne, UMK. Toruń• B. Dzikiewicz, 1971, Topografia, Wyd. MON• J. Flis, 1973, Kartografia w zarysie, PZWSz, W-wa;• W . Grygorenko, 1970, Redakcja i opracowanie map ogólnogeograficznych, PPWK• L. Ratajski, 1989, Metodyka kartografii społeczno-gospodarczej, PPWK• Robinson, R. Sale, J. Morrison, 1988, podstawy Kartografii, PWN• K. A. Saliszczew, 1998, Kartografia ogólna, Wyd. Nauk. PWNNazwisko osoby prowadzącej: dr Juliusz Twardy z zespołem

I ROK SEMESTR II,

9. Nazwa przedmiotu: Meteorologia i klimatologiaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: I rok studiów licencjackich, semestr II Liczba punktów ECTS: 5 (łącznie wykład i ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Celem przedmiotu jest zdobycie umiejętności rozpoznawania i interpretowania stanów atmosfery i typu pogody, pomiaru i oceny wielkości charakteryzujących podstawowe elementy pogody, prognozowania pogody na podstawie danych ze stacji meteorologicznych i własnych obserwacji, czytania map synoptycznych i zrozumienia procesów pogodowych zachodzących w atmosferze. Treści programowe:Budowa i skład atmosfery, promieniowanie słoneczne, ziemskie i atmosferyczne, bilans promieniowania i bilans cieplny, zmiany temperatury, woda w atmosferze, pionowa równowaga atmosfery, cyrkulacja atmosferyczna, masy powietrza i fronty atmosferyczne, klimat i system klimatyczny, geograficzne, cyrkulacyjne i lokalne czynniki modyfikujące klimat, strefy klimatyczne, klasyfikacje klimatów, zmienność i zmiany klimatu.Metody dydaktyczne: wykład z wykorzystaniem multimedialnych prezentacji dostępnych dla studentów na stronie internetowej wykładowcy.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin pisemny - zestaw pytań otwartychWykaz literatury podstawowej:• Kożuchowski K. (red.), 2005, Meteorologia i klimatologia, 2005, Wyd. PWN, Warszawa.• Woś A., 2000, Meteorologia dla geografów. Wyd. PWN, Warszawa.• Martyn D., 1995, Klimaty kuli ziemskiej. Wyd. PWN, Warszawa.Wykaz literatury uzupełniającej:

8

• Chromow S.P., 1977, Meteorologia i klimatologia. Wyd. PWN, Warszawa.• Crowe P.R., 1987, Problemy klimatologii ogólnej. Wyd. PWN, Warszawa.• Iribarne J.V., Cho H.R., 1988, Fizyka atmosfery. Wyd. PWN,. Warszawa.

• Kożuchowski K., 1998, Atmosfera, klimat, ekoklimat. Wyd. PWN, Warszawa.• Kundzewicz Z., 2000, Gdyby mała wody miarka ... Wyd. Naukowe PWN.• Lockwood J., 1984, Procesy klimatotwórcze. Wyd. PWN, Warszawa.

• Tamulewicz J., 1997, Wielka Encyklopedia Geografii Świata – tom 5, Klimat i pogoda. Wydawnictwo Kurpisz, Poznań.• Trepińska J., 2002, Górskie klimaty. Wyd. IGiGP UJ, Kraków.Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: dr hab. Joanna Wibig, prof. nadzw. UŁ

9. Nazwa przedmiotu: Meteorologia i klimatologiaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: ćwiczenia Rok studiów, semestr: I rok studiów licencjackich, semestr II Liczba punktów ECTS: 5 (łącznie wykład i ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:zdobycie wiadomości z podstaw meteorologii i klimatologii określonych programem nauczania ww. przedmiotu na studiach licencjackich, na kierunku geograficznym, zdobycie umiejętności: korzystania z materiałów źródłowych stosowanych w meteorologii i klimatologii, interpretacji mapy synoptycznej i tendencji kształtowania się pogody nad danym terenem w różnych układach barycznych, rozpoznawanie zjawisk atmosferycznych (hydro-, foto-, lito-, elektrometeorów).Treści programowe:Służba pogody – organizacja sieci meteorologicznej w Polsce i na świecie. Zadania Światowej Organizacji Meteorologicznej. Budowa atmosfery. Podstawowe wielkości określające stan fizyczny atmosfery – zmiany w przekroju pionowym.Promieniowanie słoneczne, Ziemi, atmosfery. Promieniowanie efektywne. Bilans radiacyjny powierzchni czynnej. Efekt cieplarniany. Przyrządy do pomiaru usłonecznienia i promieniowania słonecznego.Ćw. pisemne: Przebieg dobowy składowych bilansu radiacyjnego.Temperatura powietrza – procesy wymiany ciepła między podłożem a atmosferą. Bilans cieplny powierzchni czynnej. Instrumenty meteorologiczne do pomiaru temperatury powietrza i gleby. Procesy adiabatyczne. Diagram adiabatyczny. Stany równowagi termicznej powietrza atmosferycznego. Inwersje temperatury. Ćw. pisemne: Przebieg temperatury gruntu. Określanie stratyfikacji atmosfery.Ciśnienie atmosferyczne - zmiany wraz ze wzrostem wysokości. Stopień baryczny. Izobary i układy baryczne. Mapy topografii barycznej. Prezentacja przyrządów do pomiaru ciśnienia atmosferycznego i zasad ich działania (barometr rtęciowy, barograf, aneroid). Wiatr. Przyrządy do pomiaru prędkości wiatru.Ćw. pisemne: rozpoznawanie układów barycznych na mapa synoptycznych i określanie kierunku wiatru.Woda w atmosferze. Charakterystyki wilgotnościowe powietrza. Dobowy i roczny przebieg prężności pary wodnej i wilgotności powietrza. Instrumenty meteorologiczne do pomiaru parowania i wilgotności. Zjawiska atmosferyczne: Hydrometeory- powstawanie i klasyfikacja chmur, opady i osady atmosferyczne – geneza. Instrumenty meteorologiczne do pomiaru opadu; Litometeory; Fotometeory; Elektrometeory. Atlas chmur i zjawisk atmosferycznych.Ćw. pisemne: Obliczanie charakterystyk wilgotności z wzoru psychrometrycznegoKOLOKWIUM. Nowoczesne systemy zbierania, przesyłania, odbioru danych i informacji meteorologicznych – automatyczna stacja meteo, techniki teledetekcji w badaniach atmosfery. Materiały źródłowe stosowane w meteorologii i klimatologii (roczniki, atlasy, biuletyny, komputerowe bazy danych meteorologicznych i klimatologicznych). Internetowe źródła wiedzy o pogodzie. Elementy mapy pogody. Zasady konstrukcji i analizy mapy pogody. Klasyfikacja mas powietrza. Symbole stosowane na mapach pogody. Mapy pogody w Internecie. Ćw. pisemne - Charakterystyka zróżnicowania pogody w Europie na podstawie analizy mapy synoptycznej.Fronty atmosferyczne. Ośrodki baryczne. Powstawanie niżów z frontami atmosferycznymi. Cyrkulacja atmosfery. Wiatry lokalne.Ćw. pisemne: Zaznaczanie kierunków wiatrów na mapach.Rozkład temperatury powietrza i anomalii termicznych na kuli ziemskiej. Kontynentalizm i wybrane wskaźniki kontynentalizmu. Analiza rozkładu przestrzennego i zmian w czasie wybranych elementów i wskaźników meteorologicznych (usłonecznienia, całkowitego promieniowania słonecznego, temperatury powietrza, anomalii termicznych, amplitudy temperatury, sum parowania rzeczywistego, ciśnienia pary wodnej, wilgotności względnej, zachmurzenia, opadu atmosferycznego).Ćw. pisemne - Roczny przebieg temperatury powietrza i anomalii termicznej na wybranych stacjach kuli ziemskiej.Klasyfikacje klimatyczne świata: Alisowa, Köppena, Berga i Gorczyńskiego. Klimat Polski - czynniki geograficzne wpływające na różnorodność przestrzenną klimatu Polski, masy powietrza napływające nad Polskę, fronty atmosferyczne, warunki solarne.

9

Klimat Polski - warunki termiczne, okres wegetacyjny, warunki opadowe, warunki wilgotnościowe, wiatr, klasyfikacje klimatyczne Polski wg Romera, Gumińskiego.Metody dydaktyczne: konwersatorium, ćwiczenia praktyczneForma i warunki zaliczenia przedmiotu: wykonanie ćwiczeń pisemnych, wygłoszenie referatu, kolokwium pisemneWykaz literatury podstawowej:• Woś A., 2000, Meteorologia dla geografów. Wyd. PWN, Warszawa.• Kożuchowski K. (red.), 2005, Meteorologia i klimatologia, 2005, Wyd. PWN, Warszawa.• Chromow S.P., 1977, Meteorologia i klimatologia. Wyd. PWN, Warszawa.

• Woś A., 1999, Klimat Polski. Wyd. PWN, Warszawa.• Martyn D., 1995, Klimaty kuli ziemskiej. Wyd. PWN, Warszawa.

• Kłysik K., Kożuchowski K., Tarajkowska M., 1990, Przewodnik do ćwiczeń terenowych z meteorologii i klimatologii. Wyd. UŁ, Łódź.

• Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M., 2000, Meteorologia i klimatologia. Pomiary, obserwacje, opracowania. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Łódź.

• Tamulewicz J., 1997, Wielka Encyklopedia Geografii Świata – tom 5, Klimat i pogoda. Wydawnictwo Kurpisz, Poznań.Wykaz literatury uzupełniającej:• Kożuchowski K., 1998, Atmosfera, klimat, ekoklimat. Wyd. PWN, Warszawa.• Pettersen S., 1964, Zarys meteorologii. Wyd. PWN, Warszawa.• Radomski C., 1987, Agrometeorologia. Wyd. PWN, Warszawa.

• Kędziora A., 1996, Agrometeorologia. Wyd. PWN, Warszawa.• Bac S., Koźmiński C., Rojek M., 1998, Agrometeorologia. PWN, Warszawa.• Sorbjan Z., 2001, Meteorologia dla każdego. Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa.• Dunlop S., 2003, Pogoda. Przewodnik ilustrowany. Chmury, zjawiska optyczne, opady. Świat Książki, Warszawa.• Okołowicz W., 1969, Klimatologia ogólna. Wyd. PWN, Warszawa. • Starkel L., 1991, Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze (rozdz. Klimat, J. Paszyński, T. Niedźwiedź). Wyd. PWN, Warszawa.

• Kaczorowska Z., 1977, Pogoda i klimat. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.• Crowe P.R., 1987, Problemy klimatologii ogólnej. Wyd. PWN, Warszawa.Lockwood J., 1984, Procesy klimatotwórcze. Wyd. PWN, Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: dr Piotr Piotrowski,

10. Nazwa przedmiotu: Hydrologia i oceanografiaLiczba godzin dydaktycznych: 15Forma zajęć: wykładRok studiów: I rok, semestr IILiczba punktów ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Zapoznanie studentów z różnymi formami występowania wody na kuli ziemskiej. Wyjaśnienie podstawowych praw i prawidłowości rządzących hydosferą. Przedstawienie roli poszczególnych elementów w obiegu wody.Treści programowe:Przedmiot i zadania hydrologii (3 godz.): historia rozwoju nauki o wodzie, podział nauk hydrologicznych i podstawowe pojęcia stosowane w hydrologii, hydrosfera i własności wody (zasoby, cykl hydrologiczny, chemizm wód)Wody podziemne (3 godz.): pochodzenie, podział i własności wód podziemnych, podstawowe prawa ruchu wód podziemnych, zasoby wód podziemnych, typologie i klasyfikacje źródeł, wody mineralneWody powierzchniowe (3 godz.): klasyfikacje cieków, elementy koryta rzecznego, ruch wody w cieku, charakterystyka sieci rzecznych, typologia zbiorników wodnych, procesy limnologiczne, typy mokradeł i ich rola w cyklu hydrologicznymBilans wodny (3 godz.): składowe bilansu i sposoby ich obliczania; rodzaje bilansów wodnych, opad (rodzaje, rozkład na Ziemi), parowanie (rodzaje, uwarunkowania), odpływ (formy odpływu i ich geneza, związki wód podziemnych z powierzchniowymi, fazy odpływu i ich charakterystyka (wezbrania, niżówki), obserwacje hydrologiczne, wpływ warunków fizjograficznych zlewni na odpływ, reżimy rzeczne, erozja i denudacja zlewni (ruch rumowiska), rodzaje retencjiPodstawy oceanologii (3 godz.): własności wody morskiej, morfologia dna oceanicznego, główne masy wodne na kuli ziemskiej, dynamika wód oceanicznych (falowanie, pływy morskie, cyrkulacja oceaniczna)Metody dydaktyczne: prezentacja multimedialna Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin pisemnyWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

10

• Pociask-Karteczka J. (red.), 2006, Zlewnia. Właściwości i procesy. IGiGP UJ, Kraków.• Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., 1993, 2005, Hydrologia ogólna. PWN, Warszawa.

• Dynowska I., Tlałka A., 1982, Hydrografia. PWN, Warszawa.• Pazdro Z., Kozerski B., 1990, Hydrogeologia ogólna. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej: Prof. dr hab. Paweł Jokiel

Nazwa przedmiotu: Hydrologia i OceanografiaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: I rok, semestr IILiczba punktów ECTS: 5Założenia i cele przedmiotu: Przedstawienie właściwości poszczególnych ogniw cyklu hydrologicznego oraz procesów rządzących ruchem wody. Przedstawienie metod badawczych służących rozpoznaniu i prognozowaniu zjawisk hydrologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk ekstremalnych. Ocena związków pomiędzy działalnością człowieka a kształtowaniem zasobów wodnych.Treści programowe:Hydrograficzne jednostki przestrzenne. Systemy rzeczne. Cieki(informacje o przebiegu ćwiczeń, literatura, warunki zaliczenia, działy wodne i ich rodzaje , definicja obszaru zasilającego, bifurkacja, kaptaż, obszary bezodpływowe , podział hydrograficzny zlewni, definicja systemu rzecznego, klasyfikacje sieci rzecznej, numeracja rzędów cieków, prawa Hortona, obliczanie gęstości sieci rzecznej, definicje, klasyfikacje cieków, ruch wody – właściwości, profil podłużny(krętość, rozwinięcie, spadek), podział cieków, morfologiczna działalność rzeki – procesy i formy, ujścia rzek, transport rumowiska)Stany wody jako rodzaj obserwacji hydrologicznych. Pomiary i obliczania natężenia przepływu (definicja stanów wody, przyrządy do pomiarów stanu wody, prowadzenie i rodzaje obserwacji wodowskazowych, stany główne I-go i II-go stopnia, definicja natężenia przepływu, podział metod obliczania przepływu, przyrządy do pomiaru prędkości wody, wybrane metody pomiaru przepływu, krzywa konsumpcyjna, hydrograf przepływu, systematyczne pomiary na rzekach w Polsce i na Świecie)Wezbrania i powodzie. Susze i niżówki. Odpływ rzeczny. (definicje i zależności, kryteria wydzielania, typy genetyczne wezbrań w Polsce, fazy rozwoju niżówki, typy genetyczne niżówek w Polsce, definicja, formy odpływu, miary odpływu, rozkład i dynamika odpływu rzecznego na świecie i w Polsce)Reżim rzeczny. Opad i intercepcja (definicja, reżimy rzek świata, reżimy rzek Polski, rozkład opadu na świecie, podział opadów, czynniki wpływające na rozkład opadów, opad wskaźnikowy i skorygowany, błędy pomiaru, metody obliczania opadu dla zlewni, definicja intercepcji oraz jej właściwości, zmienność sezonowa, objętość oraz rola w obiegu wody)Parowanie. Bilans wodny. Źródła informacji hydrologicznej(fizyczne uwarunkowania procesu, czynniki determinujące, bilans parowania, parowanie potencjalne i rzeczywiste, parowanie terenowe i jego składowe, ewapotranspiracja i jej rodzaje, klimatyczny bilans wodny , definicja, rodzaje bilansów, przykłady bilansów wodnych, źródła informacji hydrologicznej)Metody dydaktyczne: dyskusja, praca z mapą, prezentacje multimedialneForma i warunki zaliczenia: kolokwiumLiteratura podstawowa:• Pociask-Karteczka J. /red./, 2003, Zlewnia – właściwości i procesy, Wyd. UJ, Kraków

• Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., 1996, Hydrologia ogólna, PWN, WarszawaLiteratura uzupełniająca:• Byczkowski A., 1996, Hydrologia, Wyd. SGGW, WarszawaProwadzący: dr Piotr Moniewski

11. Nazwa przedmiotu: GeomorfologiaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30 godzin (15 godzin wykładu + 15 godzin ćwiczeń)Forma zajęć: wykład, ćwiczeniaRok studiów, semestr: I rok, semestr II Liczba punktów ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Zdobycie wiedzy o czynnikach i procesach kształtujących rzeźbę powierzchni Ziemi. Znajomość form rzeźby i ich genezy. Umiejętność analizy rzeźby, rozpoznawania form, postrzegania związku z budową geologiczną i procesami morfogenetycznymi. Treści programowe:Wykład: Przedmiot i miejsce geomorfologii w naukach o Ziemi. Główne rysy ukształtowania powierzchni Ziemi. Morfogenetyczna rola zjawisk endogenicznych i egzogenicznych. Procesy i czynniki rzeźbotwórcze. Geomorfologia strukturalna a klimatyczna. Wietrzenie. Zjawiska i formy krasowe. Procesy stokowe. Procesy i formy fluwialne. Rozwój dolin rzecznych i rzeźby fluwialno-denudacyjnej. Cykle rozwoju rzeźby. Procesy i formy eoliczne. Procesy i

11

formy lodowcowe. Plejstoceńskie zlodowacenia kontynentalne na obszarze Polski i ich znaczenie rzeźbotwórcze. Wieloletnia zmarzlina i rozwój rzeźby w środowisku peryglacjalnym. Procesy i formy litoralne. Rzeźba strukturalna. Współczesne procesy geodynamiczne i rola człowieka w przekształcaniu rzeźby.Metody dydaktyczne: wykład, prezentacjaTreści programowe:Ćwiczenia: Morfologiczna analiza mapy topograficznej w skali 1:100 000. Morfologiczne skutki procesów stokowych: wykonanie przekroju geologicznego , opis zjawiska. Dolina rzeczna i jej elementy: poprzeczne profile morfologiczne i szkic geomorfologiczny. Bezpośrednia i pośrednia działalność lądolodów: szkic geomorfologiczny, opis form polodowcowych. Szkic geomorfologiczny na podstawie mapy topograficznej 1:100 000. Formy i struktury peryglacjalne: analiza zdjęć, opis formy lub struktury.Metody dydaktyczne: prace graficzne i opisowe, dyskusja,Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Przedmiot kończy się egzaminem pisemnym. Zaliczenie na postawie ocen cząstkowych uzyskanych za wykonane prace oraz ocen z kolokwiów.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: • Migoń P., 2006 – Geomorfologia. PWN, Warszawa

• Klimaszewski M., 1994 – Geomorfologia . PWN, Warszawa• Mycielska-Dowgiałło E. i in., 2001 – Geomorfologia dynamiczna i stosowana. WGiSR UW, Warszawa• Lindner L. (red.), 1992 – Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. (Rozdział: Osady i formy rzeźby

terenu). PAE, Warszawa• Allen F., 2000 - Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, PWN, Warszawa.• Książkiewicz M., 1979 – Geologia dynamiczna. PWN, Warszawa• Galon R., 1979 – Formy powierzchni Ziemi. PWN, Warszawa• Kłysz P., Skoczylas J., 2003 – Oblicze naszej planety – geologia i geomorfologia w zarysie. Wyd. Nauk. UAM.

Poznań.Nazwisko osoby prowadzącej: dr Małgorzata Roman

12. Nazwa przedmiotu: Gleboznawstwo i geografia glebLiczba godzin: 6Forma zajęć: wykładRok studiów / semestr: I rok, semestr IILiczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele zajęć: Zapoznanie studentów z podstawami gleboznawstwa, genezą, budową i właściwościami gleb oraz przyczynami degradacji i dewastacji powierzchni Ziemi. Ukazanie zróżnicowania pokrywy glebowej Polski i świata. Treści programowe:Pojęcie gleby i jej rola w środowisku.Proces glebotwórczy i jego kierunki (glebowe procesy typologiczne) – proces brunatnienia, bielicowania, płowienia, rdzawienia, gromadzenia próchnicy, torfienia, murszenia, glejowienia.Ważniejsze czynniki glebotwórcze (skała macierzysta, klimat, hydrosfera, organizmy roślinne i zwierzęce, rzeźba terenu, działalność człowieka, wiek gleby).Skład masy glebowej: frakcje i grupy granulometryczne, minerały, ilaste, substancja organiczna – jej przemiany w glebie, makro- i mikroskładniki.Morfologia gleb (poziomy genetyczne, warstwy, cechy morfologiczne).Żyzność, zasobność i urodzajność gleb.Podstawy systematyki gleb Polski (jednostki systematyczne).Główne typy gleb Polski (budowa, rozmieszczenie na obszarze kraju) i świata.Podstawy bonitacji gleb w Polsce (kryteria wydzielania klas bonitacyjnych, cele, którym służy bonitacja gleb).Podział rolniczej przestrzeni produkcyjnej na kompleksy przydatności rolniczej (glebowo-rolnicze) – charakterystyka, nazwy, numeracja. Ocena zasobów glebowych Polski.Metody dydaktyczne: wykład, prelekcja, prezentacjaForma i warunki zaliczenia: Zaliczenie kolokwium Literatura podstawowa i uzupełniająca:• Bednarek R., Prusinkiewicz Z., 1999, Geografia gleb. PWN, Warszawa

• Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z., 2005, Badania ekologiczno- gleboznawcze. PWN, Warszawa

• Dobrzański D., Zawadzki S. [red.] 1995, Gleboznawstwo. Pwril, Warszawa.• Kuźnicki F., Białousz S., Skłodowski P. 1979, Podstawy gleboznawstwa z elementami kartografii i ochrony gleb.

PWN, Warszawa.• Laskowski S., 1993, Pokrywa glebowa. [W:] Pączka S. [red.] Środowisko geograficzne Polski Środkowej. Wyd.

UŁ, Łódź. S.135-160.• Olaczek R., Warcholińska A. U., 1999, Ochrona środowiska i żywych zasobów. Wyd. UŁ, Łódź.

12

• Uziak S., Klimowicz Z., 2002, Elementy geografii gleb i gleboznawstwa. Wyd. UMCS. Lublin.• Zawadzki S., 1999, Gleboznawstwo, Pwril, Warszawa.• Zawadzki S., 2002, Podstawy gleboznawstwa. Pwril, Warszawa.• Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. O ochronie gruntów rolnych i leśnych. Dz. U. 16.Osoba prowadząca zajęcia: prof. dr hab. Stanisław Laskowski

Nazwa przedmiotu: Gleboznawstwo i geografia glebLiczba godzin:9Forma zajęć: ćwiczenia laboratoryjneRok studiów / semestr: I rok, semestr IILiczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele zajęć:Zapoznanie z genezą i właściwościami fizyko-chemicznymi utworów glebowych w Polsce i na świecie oraz zaznajomienie ze zróżnicowaniem budowy gleb oraz ich występowaniem. Treści programowe:Podział utworów glebowych i ich organoleptyczne rozpoznawanie. Prezentacja wybranych skał osadowych wraz z omówieniem ich cech makroskopowych i wartości glebotwórczej; charakterystyka porównawcza wybranych grup utworów skalnych. Określanie grup i podgrup granulometrycznych (gatunków) gleb na podstawie przykładów tabelarycznych.Oznaczanie składu granulometrycznego utworów glebowych. 5 minutowy sprawdzian z określania grup i podgrup granulometrycznych (gatunków) gleb na podstawie przykładów tabelarycznych. Metoda areometryczno-sitowa Bouyoucosa-Casagrande’a w modyfikacji Prószyńskiego.Oznaczanie zawartości węglanu wapnia w glebie metodą Scheiblera. Oznaczanie kwasowości czynnej (odczynu - pH) gleby metodą kolorymetryczną i potencjo-metryczną.Oznaczanie właściwości sorpcyjnych gleb: kationowa pojemność wymienna gleb, rodzaje kwasowości, kwasowość czynna i potencjalna. Pomiar właściwości sorpcyjnych gleb metodami Kappena.Oznaczanie zawartości węgla organicznego i próchnicy metodą Tiurina. Mapy glebowo-rolnicze jako przykład prezentacji wyników badań laboratoryjnych.Metody dydaktyczne: - tradycyjne (podające): prelekcja, prezentacja, demonstracja- nowoczesne (aktywizujące): ćwiczenia symulacyjne, dyskusja, metoda przypadków, metoda sytuacyjna, burza mózgów, technika „śnieżnej kuli”, praca w grupie, praca indywidualna.Forma i warunki zaliczenia: Obecność na ćwiczeniach laboratoryjnych; Oddanie sprawozdań z części praktycznej wykonanych ćwiczeń; Zaliczenie sprawdzianu z oznaczania grup i podgrup granulometrycznych; Zaliczenie 2 kolokwiów cząstkowychLiteratura podstawowa i uzupełniająca:• Bednarek R., Prusinkiewicz Z., 1999, Geografia gleb. PWN, Warszawa• Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z., 2005, Badania ekologiczno- gleboznawcze. PWN,

Warszawa• Dobrzański D., Zawadzki S. [red.] 1995, Gleboznawstwo. PWRiL, Warszawa.• Kuźnicki F., Białousz S., Skłodowski P. 1979, Podstawy gleboznawstwa z elementami kartografii i ochrony gleb.

PWN, Warszawa.• Myślińska E., 2001, Laboratoryjne badania gruntów. PWN, Warszawa• Siuta J., [red.] 1978, Ochrona i rekultywacja gleb. PWRiL, Warszawa.• Uggla U., [red.] 1989, Gleboznawstwo (część II. Właściwości fizyczne i chemiczne gleb). Skrypt Akademii

Rolniczo-Technicznej w Olsztynie.• Witek T., 1973, Mapy glebowo-rolnicze oraz kierunki ich wykorzystania. IUNG, Puławy.Osoba prowadząca zajęcia: dr Arkadiusz Niewiadomski

14. Nazwa przedmiotu: Fotointerpretacja i teledetekcjaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 godzin (6 godzin wykładu + 9 godzin ćwiczeń)Forma zajęć: wykład, ćwiczeniaRok studiów, semestr: I rok studia niestacjonarne licencjat, semestr II Liczba punktów ECTS:3 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Celem zajęć jest zaznajomienie studentów z zasadami wykorzystania zdjęć lotniczych i satelitarnych w charakterze źródła informacji geograficznej.Treści programowe - wykład: Definicja teledetekcji. Miejsce teledetekcji we współczesnej nauce. Podział teledetekcji. Systemy zdalnego pozyskiwania informacji o środowisku geograficznym. Systemy pasywne i aktywne. Fizyczne podstawy teledetekcji. Promieniowanie elektromagnetyczne docierające do górnej granicy atmosfery ziemskiej. Absorpcja atmosferyczna, okna atmosferyczne. Własności optyczne obiektu, charakterystyka spektrofotometryczna, współczynnik odbicia światła. Czynniki decydujące o wyglądzie obiektu odfotografowanego na zdjęciu lotniczym i satelitarnym. Fizyczne

13

podstawy fotografii. Przegląd współcześnie stosowanych systemów teledetekcyjnych ze szczególnym uwzględnieniem fotografii w świetle widzialnym. Fotografia wielospektralna, fotografia spektrostrefowa. Systemy uzupełniające: fotografia w ultrafiolecie, fotografia w podczerwieni bliskiej, obrazowanie termalne, mikrofalowe, radarowe. Zasady interpretacji zdjęć lotniczych. Odczytywanie zdjęć lotniczych a ich interpretacja. Bezpośrednie i pośrednie cechy rozpoznawcze obiektów odfotografowanych na zdjęciach lotniczych. Klucze fotointerpretacyjne, pewność interpretacji zdjęcia lotniczego. Materiały pomocnicze używane w fotointerpretacji. Fotoszkic i fotomapa, odczytywanie składowych środowiska geograficznego na zdjęciu lotniczym. Podstawowy sprzęt do teledetekcji. Stereoskop kieszonkowy i zwierciadlany, przetwornik optyczny, stereomikrometr. Geometria zdjęcia lotniczego. Skala zdjęcia lotniczego. Zmienność skali zdjęcia i przyczyny niejednolitości skali na zdjęciu lotniczym. Wpływ pochylenia płaszczyzny zdjęcia na jego własności kartometryczne. Wpływ deniwelacji terenu odfotografowanego na własności kartometryczne zdjęcia. Zniekształcenia zdjęcia lotniczego i ich korygowanie. Metody przetwarzania zdjęć lotniczych. Metody dydaktyczne: wykład, demonstracjaTreści programowe - ćwiczenia: Geometria zdjęcia lotniczego. Skala zdjęcia lotniczego. Zmienność skali zdjęcia i przyczyny niejednolitości skali na zdjęciu lotniczym. Wpływ pochylenia płaszczyzny zdjęcia na jego własności kartometryczne. Wpływ deniwelacji terenu odfotografowanego na własności kartometryczne zdjęcia. Zniekształcenia zdjęcia lotniczego i ich korygowanie. Metody przetwarzania zdjęć lotniczych. Zastosowanie podstawowego sprzętu do teledetekcji: stereoskop kieszonkowy i zwierciadlany, przetwornik optyczny, stereomikrometr. Odczytywanie zdjęć lotniczych i ich interpretacja. Bezpośrednie i pośrednie cechy rozpoznawcze obiektów odfotografowanych na zdjęciach lotniczych. Przykłady zastosowania fotointerpretacji w geografii.Metody dydaktyczne: prace graficzne i opisowe Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Wykład –test. Zaliczenie ćwiczeń na podstawie ocen cząstkowych uzyskanych za 6 prac oraz oceny z kolokwium.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: • Ciołkosz, J. Miszalski, J. Olędzki, 1999 – Interpretacja zdjęć lotniczych, PWN, Warszawa• Ciołkosz, J. R. Olędzki, K. Trafas, 1976, Ćwiczenia z geograficznej interpretacji zdjęć lotniczych, Wyd. UMK,

Toruń• Ciołkosz, J.R. Olędzki, K. Trafas, Ćwiczenia z teledetekcji środowiska. Nazwisko osoby prowadzącej: dr Joanna Petera –wykład, dr Juliusz Twardy z zespołem ćwiczenia

15. Nazwa przedmiotu: Ćwiczenia terenowe regionalne „SUDETY I NIZINA ŚLĄSKA”Liczba godzin: 30 godz.Forma zajęć: ćwiczenia terenoweRok studiów: I rok), semestr IILiczba punktów ECTS: 5Założenia i cele przedmiotu: Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów ze specyfiką regionu Dolnego Śląska z rozbiciem na zupełnie odmienne obszary Sudetów i Niziny Śląskiej. Realizacja tematu wymaga wnikliwej analizy różnorodnych czynników i ich przestrzennych efektów, wpływających na unikalność geologiczną, przyrodniczą, historyczną, osadniczą, gospodarczą i społeczną regionu. W efekcie zajęcia doprowadzić mają do wykształcenia u studentów umiejętności interpretacji wzajemnych relacji pomiędzy elementami środowiska przyrodniczego i antropogenicznego oraz przeprowadzenia analizy porównawczej obszarów o różnych uwarunkowaniach środowiskowych i kulturowych.Treści programowe:Budowa geologiczna bloku dolnośląskiego. Sudety jako górotwór waryscyjski o budowie terranowej. Surowce mineralne Dolnego Śląska i ich wydobycie. Rozwój rzeźby Sudetów i Przedgórza Sudeckiego oraz jej związek z budową geologiczną. Hydrografia regionu dolnośląskiego. Zagrożenia przyrodnicze – powodzie, ruchy masowe. Zróżnicowanie klimatyczne i florystyczne południowo-zachodniej Polski – piętrowość klimatyczna i roślinna. Walory przyrodnicze regionu i formy ich ochrony. Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju społeczno-ekonomicznego. Rolnictwo i gospodarka leśna. Przynależność polityczna Dolnego Śląska w ujęciu historycznym i jej wpływ na rozwój i zróżnicowanie regionu. Rozwój osadnictwa na Nizinie Śląskiej i w Sudetach. Typy morfologiczne i funkcjonalne wsi i miast. Architektura obronna. Cechy stylów architektonicznych w oparciu o wybrane obiekty sakralne i świeckie. Dzieje przemysłu, jego struktura gałęziowa i przestrzenna. Przyczyny upadku przemysłu. Konsekwencje przestrzennej koncentracji ludności i gospodarki. Kierunki restrukturyzacji regionu. Funkcje turystyczne i uzdrowiskowe Dolnego Śląska. Konflikty pomiędzy funkcjami ekonomicznymi regionu. Rola religii w dziejach Dolnego Śląska: wkład Cystersów, ośrodki kultu, zróżnicowanie wyznaniowe. Degradacja środowiska przyrodniczego i jej wpływ na warunki życia i rozwój Dolnego Śląska. Metody przeciwdziałania niekorzystnym zmianom w środowisku.Metody dydaktyczne: zagadnienia prezentowane w terenie, w formie pogadanek a także dyskusji dydaktycznych z elementami metod praktycznych (praca indywidualna i praca w grupach)Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: aktywny udział w ćwiczeniach, kolokwium pisemneLiteratura podstawowa:

14

• Ciok S., 1994: Wybrane obszary problemowe Polski południowo-zachodniej, Studia Geograficzne, P. 62, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.

• Mizerski W., 2002: Geologia Polski dla geografów. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, s.256.• Mizia S., 1997, Historia Śląska, Wyd. „Rzeka”, Wrocław.Literatura uzupełniająca:

• Batorowicz Z., Suliborski A., 1993, Geografia ekonomiczna Polski, Ujęcie regionalne, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.

• Borkowski J., 1996, Górskie warownie Dolnego Śląska, Katowice• Cymerman Z., 2004: Mapa tektoniczna Sudetów i bloku przedsudeckiego, PIG Warszawa

• Czarnecka B., Janiec B. (red.), 2003, Sudety. Przewodnik dydaktyczny, Wyd. UMCS, Lublin• Czechowicz B., Żak I., 2000, Dolny Śląsk - zabytki. Ag. Rekl.-Wyd. "Promocja", Wrocław• Czubla P., W. Mizerski, E. Świerczewska-Gładysz, 2004: Przewodnik do ćwiczeń z geologii. Wydawnictwa

Naukowe PWN, Warszawa, 223 s.• Harasimowicz J., 2007, Dolny Śląsk, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław• Janeczek J., K. Kozłowski, J. Żaba, 1991: Zbieramy minerały i skały. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa,

322 s.• Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.• Liszewski S. (red.), 2003: Możliwości i kierunki rozwoju turystyki w dolinie Odry, Katedra Geografii Miast i

Turyzmu, UŁ, ŁTN, Łódź.• Łuczyński R. M., 1998, Zamki i pałace Dolnego Śląska - Przedgórze Izerskie, Pogórze Kaczawskie, Nizina

Śląska – część zachodnia, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław• Łuczyński R. M., 2001, Zamki i pałace Dolnego Śląska - Przedgórze Sudeckie, Nizina Śląska - część

wschodnia, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław• Łuczyński R. M., 1993, Zamki Sudeckie, Wyd. Centr. Ośrod. Inf. Turyst., Jelenia Góra

• Mierzejewski M. (red.) 2005: Karkonosze. Przyroda nieożywiona i człowiek. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Wrocław, s. 510

• Mizerski W., 2006: Geologia dynamiczna. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, s. 370.• Plich J., 1978, Zabytki architektury Dolnego Śląska, Wyd. Ossolineum• Roniewicz P. (red.), 1999: Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej. Polska Agencja Ekologiczna S. A.,

Warszawa, s. 292.• Walczak W.,1968: Sudety, PWN, Warszawa• Wrzesiński W. (red.), 2008, Dolny Śląsk, monografia regionu, WUW• Żaba J., 2006: Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów. Videograf II, Katowice. s. 504.Prowadzący: dr Piotr Czubla, dr Elżbieta Papińska, mgr Paulina Tobiasz-Lis, dr Marek Walisch, dr Danuta Walkiewicz, dr Marcin Wójcik, dr Maciej Ziułkiewicz (liczba prowadzących zależy od liczby studentów).

16. Nazwa przedmiotu: Ćwiczenia terenowe z geografii fizycznej - Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 30Forma zajęć: ćwiczenia terenoweRok studiów, semestr: I rok, II semestrLiczba punktów ECTS: 5

Hydrologia i oceanografia – liczba godzin 10Założenia i cele przedmiotu: Przedstawienie przyrządów i technik pomiarów różnych obiektów hydrograficznych oraz metod opracowywania uzyskanych wyników.Treści programowe: Pomiary cieków, wód stojących, obszarów podmokłych, wód podziemnych, źródeł. Prace obejmują metody ilościowe: stan wody, prędkość, przepływ, głębokość, parametry morfometryczne itp., ocenę fizykochemicznych właściwości wody oraz obsługę automatycznej stacji hydrologiczno-meteorologicznej w zlewni badawczej Katedry Hydrologii i Gospodarki Wodnej UŁ. Opracowanie wyników pomiarów zgodnie z obowiązującymi standardami. Analiza przestrzennej i czasowej zmienności cech badanych obiektów.Metody dydaktyczne: instruktaż, dyskusja, pomiary instrumentalne, samodzielna analiza.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: wykonanie pomiarów, obliczeń, analiz oraz prezentacja uzyskanych wyników. Ćwiczenia terenowe odbywają się na terenie zlewni badawczej Katedry Hydrologii i Gospodarki Wodnej UŁ „Zlewni Dzierżąznej” w okolicach Białej i Zgierza Literatura podstawowa:• Werner-Więckowska H., Gutry-Korycka M., 1992, Przewodnik do hydrograficznych badań terenowych,

PWN, WarszawaProwadzący: dr Edmund Tomaszewski, dr Piotr Moniewski, mgr Przemysław Tomalski

Geomorfologia - liczba godzin: 10 godz.

15

Założenia i cele przedmiotu: umiejętność rozpoznawania różnych form terenu pochodzenia glacjalnego, fluwioglacjalnego, fluwialnego, eolicznego i stokowego Rozpoznawanie głównych form terenu na podstawie analizy rzeźby i budowy geologicznej. Poznanie zależności między rzeźbą, budową geologiczną, poziomem wód gruntowych, roślinnością i przydatnością rolniczą.Treści programowe: Zapoznanie z terenowymi metodami badań geomorfologicznych. Morfologiczna treść mapy topograficznej. Rozpoznawanie na podstawie cech morfologicznych, litologicznych, strukturalnych form glacjalnych, fluwioglacjalnych, fluwialnych, eolicznych, stokowych. Poznanie zależności między rzeźbą, budową geologiczną, poziomem wód gruntowych, a charakterem roślinności i zagospodarowaniem obszaru. Rozpoznawanie elementów doliny rzecznej. Analiza różnych procesów w mikroskali na obszarze pozbawionym roślinności: riplemarki wiatrowe, piramidki deszczowe, erozyjne rozcięcia stoków, stożki usypiskowe, stożki napływowe, szczeliny z wysychania. Analiza osadów w odsłonięciach terenowych. Przekształcenia środowiska dolin w wyniku antropopresji.Metody dydaktyczne: Metody pomiarów terenowych, sporządzanie szkiców geomorfologicznych, wykonywanie i opis wierceń geologicznych, analiza odsłonięć geologicznych.Forma i warunki zaliczenia: wykonanie pracy zaliczeniowejLiteratura podstawowa: Gradziński R., Kostecka A., Radomski A., Unrug R., 1986, Zarys sedymentologii. Wyd. Geol., Warszawa.

• Migoń P., 2006, Geomorfologia. PWN, Warszawa.• Jones A., Duck R., Reed R., Weyers J., 2002 - Nauki o środowisku. Ćwiczenia praktyczne. PWN,

Warszawa,• Mycielska-Dowgiałło E., Rutkowski J., 1995 - Badania osadów czwartorzędowych. Wydział Geografii i

Studiów Regionalnych UW, Warszawa.• Mycielska-Dowgiałło E. (red.), 1998, Struktury sedymentacyjne i postsedymentacyjne w osadach

czwartorzędowych. Wydział Geografii i Studiów Regionalych, UW, Warszawa. Nazwisko osób prowadzących: dr Arkadiusz Jaksa, dr Elżbieta Kobojek, dr Sławomir Kobojek, dr Zbigniew Rdzany

Nazwa przedmiotu: Geomorfologia ogólnaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 10 dniZałożenia i cele przedmiotu: Praktyczne wykorzystanie wiedzy zdobytej w trakcie wykładu i ćwiczeń z geomorfologii. Podstawowe pomiary morfometryczne w terenie. Wyróżnienie elementów doliny Neru. Makroskopowe rozróżnienie skał czwartorzędowych. Umiejętność kartowania geomorfologicznego i geologicznego. Analiza morfometryczna.Treści programowe: Kartowanie geomorfologiczne w Lutomiersku, w dolinie Neru. Pomiary morfometryczne w terenie. Mapa dokumentacyjna, geologiczna, szkic geomorfologiczny obszaru badań. Przekrój geologiczny przez dolinę Neru. Rozwój paleogeograficzny obszaru badań.Metody dydaktyczne: ćwiczenia terenowe, wykład w terenie, prace graficzne i opisoweForma i warunki zaliczenia przedmiotu: ocena z wykonywanych prac pisemnychWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: • Migoń P., 2006 – Geomorfologia. PWN, Warszawa• Klimaszewski M., 1994 – Geomorfologia . PWN, Warszawa

• Mycielska-Dowgiałło E. i in., 2001 – Geomorfologia dynamiczna i stosowana. WGiSR UW, Warszawa• Chrzanowski J. i In., 1984 – Przewodnik do ćwiczeń z geomorfologii ogólnej. Wyd. UŁ, Łódź. • Lindner L. (red.), 1992 – Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. (Rozdział: Osady i formy

rzeźby terenu). PAE, WarszawaNazwisko osoby prowadzącej: dr Małgorzata Roman, mgr Danuta Dzieduszyńska

Klimatologia i meteorologia – liczba godzin 10Założenia i cele przedmiotu:Praktyczny sprawdzian wiadomości i umiejętności zdobytych podczas wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych z meteorologii i klimatologii, zdobycie wiedzy na temat metodyki pomiarów i obserwacji meteorologicznych wykonywanych na stacji meteorologicznej, metod wizualizacji danych pomiarowych w opracowaniach klimatologicznych, poznanie przyrządów meteorologicznych, rozpoznawania rodzajów chmur i powstających z nich opadów, zdobycie umiejętności organizacji ogródka meteorologicznego dla celów szkolnych, samodzielnego wykonywania pomiarów i obserwacji meteorologicznych, obsługi i konserwacji przyrządów meteorologicznych, interpretacji i analizy danych pomiarowych, graficznego przedstawiania wyników pomiarówTreści programowe:Zapoznanie z pracą stacji meteorologicznej. Wyposażenie stacji meteorologicznej i zasady jej funkcjonowania, zapoznanie z metodyką pomiarów mikroklimatycznych, instruktaż wykonywania pomiarów meteorologicznych, zapoznanie z instrukcją wykonywania pomiarów i obserwacji na stacjach

16

meteorologicznych i atlasem chmur, rozpoczęcie terminowych (o każdej pełnej godzinie) pomiarów i obserwacji meteorologicznych, wykonywanie terminowych (o każdej pełnej godzinie) pomiarów i obserwacji meteorologicznych, wypełnianie wykazów spostrzeżeń meteorologicznych, systematyzowanie wiedzy i umiejętności wykonywania pomiarów i obserwacji meteorologicznych, rozpoznawania zjawisk atmosferycznych, rodzajów chmur, powtórzenie wiadomości z podstawowych metod statystycznych stosowanych w opracowaniach meteorologicznych, metod graficznych prezentacji wyników pomiarów, opracowanie wyników pomiarów: wykreślenie meteorogramu dla okresu pomiarów, opracowanie wykresów i charakterystyki statystycznej danych meteorologicznych (temperatury powietrza i gruntu, wielkości określających zawartość pary wodnej w atmosferze, prędkości i kierunku wiatru, wielkości ochładzania katatermometrycznego itp.), analiza sytuacji synoptycznej w dniach obserwacji na podstawie danych ze źródeł internetowych, analiza porównawcza wyników pomiarów z wszystkich posterunków meteorologicznych, określenie cech klimatu miasta na podstawie wyników pomiarów.Metody dydaktyczne: konwersatorium, instruktaż wykonywania pomiarów meteorologicznych, ćwiczenie techniczne-wykonywanie przez studentów samodzielnych pomiarów i obserwacji meteorologicznych na posterunku meteorologicznym (posterunki meteorologiczne w obszarze administracyjnym Łodzi - centrum miasta, obszary peryferyjne), kontrolowanie umiejętności wykonywania obserwacji meteorologicznych oraz analizy minionego i aktualnego stanu atmosferyForma i warunki zaliczenia przedmiotu: wykonanie pomiarów i obserwacji meteorologicznych, pisemne opracowanie i interpretacja wyników pomiarów topoklimatycznych przedstawiona w formie referatu.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej

• Kłysik K., Kożuchowski K., Tarajkowska M., 1990, Przewodnik do ćwiczeń terenowych z meteorologii i klimatologii. Wyd. UŁ, Łódź.

• Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M., 2000, Meteorologia i klimatologia. Pomiary, obserwacje, opracowania. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Łódź.• Pruchnicki J., 1987, Metody opracowań klimatologicznych. Wyd. PWN, Warszawa.• Woś A., 2000, Meteorologia dla geografów. Wyd. PWN, Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: dr Agnieszka Podstawczyńska, dr Piotr Piotrowski, dr Włodzimierz Pawlak, mgr Mariusz Siedlecki, mgr inż. Marcin Rzepa, mgr Joanna Jędruszkiewicz, mgr Łukasz Krokocki

Kartografia i topografia – liczba godzin 9Założenia i cele przedmiotu: Celem zajęć jest nauczenie studentów zasad orientowania się w terenie z użyciem mapy oraz wykonywania pomiarów polowych w dużej skali, służących opracowaniu dowolnych obiektów i unacześnieniu map topograficznych.Treści programowe: Metody rozpoznawania stron świata w terenie, orientacja w terenie bez użycia busoli lub kompasu oraz wykorzystanie busoli do orientacji. Porównanie mapy topograficznej z terenem, orientacja w terenie według mapy, marsz według mapy. Obserwacja szczegółów terenowych, unacześnianie mapy topograficznej, pomiary terenowe, wcięcia topograficzne. Opracowanie szkicu sytuacji poziomej terenu na podstawie ciągu busolowego. Pomiary ukształtowania terenu, opracowanie hipsometrycznego profilu terenu za pomocą klizymetru. Kartowanie terenu w oparciu o mapę topograficzną, zdjęcie użytkowania ziemi terenu wiejskiego.Metody dydaktyczne: pokaz, demonstracjaForma i warunki zaliczenia przedmiotu: zaliczenie na ocenę, wynikające z pracy indywidualnej i grupowej w terenie.Literatura podstawowa:• J. Pasławski (red.), 2006, Wprowadzenie do kartografii i topografii, Wyd. Nowa Era.Literatura uzupełniająca:

• B. Dzikiewicz, 1971, Topografia, Wyd. MON• J. Flis, 1973, Kartografia w zarysie, PZWSz, W-wa;• M.Odolanicki-Poczobutt (red.), 1975, Ćwiczenia z geodezji i topografii, PWN• M. Pelczar, J. Szeliga, J. Ziółkowski, 1978, Zarys kartografii i topografii, Uniw. Gdański• R. Zapolski, 1972, Przewodnik do terenowych ćwiczeń topograficznych, UMK, Toruń.Nazwisko osoby prowadzącej: dr J. Twardy z zespołem

II ROK SEMESTR III, Studia niestacjonarne

7. Nazwa przedmiotu: Podstawy socjologiiLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30 godzin (15 godzin wykład + 15 godzin ćwiczeń)Forma zajęć: wykład, ćwiczenia

17

Rok studiów, semestr: II rok, semestr III Liczba punktów ECTS: 4 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Poprzez przygotowanie zespołowej pracy pisemnej, jej publicznej prezentacji, dyskusji oraz repliki student doskonali ważne umiejętności i procesy dyskusyjne.Treści programowe:Wykład: Przedstawienie podstawowych elementów socjologii jako dyscypliny naukowej. Zapoznanie z podstawowymi pojęciami, przy pomocy których socjologia opisuje i wyjaśnia zjawiska i procesy zachodzące w wybranych zbiorowościach ludzkich. Scharakteryzowanie zjawisk i procesów zachodzących współcześnie w wybranych grupach ludzkich. Ćwiczenia: Zrozumienie problemów rodzących się w codziennym życiu „ludzi pośród ludzi”. Poznanie oraz zaprezentowanie grupie – poprzez zespołowo przygotowane opracowanie pisemne – podstawowych procesów zachodzących we współczesnym społeczeństwie polskim.Metody dydaktyczne: prace graficzne i opisowe Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Kolokwium oraz czynne uczestniczenie w zajęciach Nazwiska osób prowadzących: wykład - prof. dr hab. E. Psyk-Piotrowska; ćwiczenia – mgr A. Gierula

8. Nazwa przedmiotu: Podstawy ekonomiiLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30 godzin (15 godzin wykład + 15 godzin ćwiczeń)Forma zajęć: wykład, ćwiczeniaRok studiów, semestr: II rok, semestr IIILiczba punktów ECTS: 4 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Opanowanie podstawowych pojęć ekonomicznych i zrozumienie głównych zasad funkcjonowania gospodarki rynkowej; umiejętność obliczania podstawowych wskaźników ekonomicznych.Treści programowe:Wybrane kategorie gospodarki towarowo-pieniężnej- rynek, popyt i podaż (czynniki kształtujące, rodzaje, współczynniki elastyczności), paradoksy: Veblena, Giffena, spekulacyjny); cena równowagi rynkowej, koszty, ekonomia i dysekonomia skali. Konkurencja doskonała, konkurencja niedoskonała; Monopol - cechy charakterystyczne; przychody, równowaga i krzywa podaży firmy. Liberalizm. Interwencjonizm. Ekonomiczne funkcje państwa. Bezrobocie – typy, przyczyny; polityka państwa na rynku pracyDochód Narodowy i zasady jego obliczania; dochody i wydatki budżetu; polityka budżetowa państwa – aktywna i pasywna polityka państwa, deficyt budżetowy, dług publiczny; podatki. Inflacja – mierniki, przyczyny, konsekwencje społeczno-ekonomiczne. Rodzaje i funkcje banków. Bank centralny i jego funkcje. Instrumenty kontrolowania podaży pieniądza przez bank centralny. Instytucje pośrednictwa finansowego Gospodarka rynkowa -cykl koniunkturalny, rodzaje wahań cyklicznych, przyczyny cykliczności; gospodarka centralnie planowana – przyczyny i mechanizm arytmii. Rodzaje świadczeń społecznych. Powody ograniczenia regulacji rynkowych w sferze usług społecznych. Funkcje świadczeń. Finansowanie, modele organizacyjne i podział świadczeń Metody dydaktyczne: wykład, prezentacja, dyskusja Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: przygotowanie i przedstawienie na zajęciach krótkiego opracowania na wybrany temat i kolokwium zaliczenioweWykaz literatury podstawowej:Roman Milewski, 2000, Elementarne zagadnienia ekonomii, PWN, WarszawaNazwiska osób prowadzących: wykład - dr M. Burchard-Dziubińska ; ćwiczenia – mgr inż. D. Lipińska

13. Nazwa przedmiotu: Geografia społecznaLiczba godzin: 30 (15g wykładów i 15g ćwiczeń).Forma zajęć: Wykład i ćwiczenia: Rok studiów / semestr: II rok, semestr IIILiczba punktów ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele zajęć:Zaznajomienie studentów z węzłową problematyką i osiągnięciami badawczymi geografii społecznej.Zapoznanie studentów z podstawami teoretycznymi i metodologicznymi geografii społecznej.Treści programowe:Zbiorowości ludzkie jako przedmiot badań geograficznych; Struktura przestrzenna ludności; Ruchy migracyjne ludności; Rozwój ludności w przestrzeni społeczno-ekonomicznej. Regionalna prognoza demograficzna; Reprodukcja ludności w przestrzeni społeczno-ekonomicznej: formowanie i rozpad małżeństw i rodzin; rodność; umieralność; syntetyczna charakterystyka reprodukcji ludności.; Struktura przestrzenna ludności według cech biologicznych, demograficznych, społeczno-ekonomicznych i społeczno-kulturowych; Typologia przestrzenna i regionalizacja ludności; Przestrzeń społeczna i dystans społeczny; społeczności terytorialne; terytorialne systemy społeczne; Terytorialne nierówności społeczne; Środowisko w świadomości człowieka; Społeczne wytwarzanie przestrzeni

18

Metody dydaktyczne: wykładForma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzaminWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: • Dzieciuchowicz J., Determinanty demograficzne i społeczno-ekonomiczne redystrybucji przestrzennej ludności

aglomeracji miejskich, Wyd. UŁ, Łódź 1995.• Holzer J.Z., Demografia, PWE, Warszawa 2001.• Jałowiecki B., Społeczne wytwarzanie przestrzeni, KiW, Warszawa 1988.• Jędrzejczyk D., Podstawy geografii ludności, Dialog, Warszawa 2001.• Kaczmarek T., Koralewski T., Matykowski R., Ludność świata, Wyd. Kurpisz, Poznań 1998, Wielka

Encyklopedia Geografii Świata T. XII.

• Kurkus M., Przewodnik do ćwiczeń z geografii ludności, Wyd. UW, Warszawa 1984.• Lisowski A., Wstęp do geografii społecznej, Wyd. UW, Warszawa 1990.

• Walmsley D. J., Lewis G.J., Geografia człowieka. Podejścia behawioralne, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1997.

Nazwisko osoby prowadzącej: prof. dr hab. Jerzy Dzieciuchowicz. z zespołem

17. Nazwa przedmiotu: Geografia ekonomicznaWymiar godzin: 15Forma zajęć: wykładRok studiów i semestr: II rok, semestr IIIPunkty ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Przekazanie studentom wiedzy na temat głównych działów geografii ekonomicznej ze szczególnym naciskiem na uwarunkowania, przyczyny, mechanizmy i procesy powodujące rozwój, stagnację lub zanik różnych działalności na różnych obszarach.Treści programowe:Funkcje metropolitalne miast światowych -przegląd historyczny. Teoria lokalizacji. Baza ekonomiczna miast.Poczynając od starożytnych Myken, poprzez miasta średniowieczne - Republikę Wenecką i Republikę Genueńską, Brugię, Antwerpię, Amsterdam, kończąc na największych współczesnych metropoliach światowych – Londyn, Tokio, Nowy Jork, przedstawione są główne cechy charakterystyczne tych miast i funkcje jakie doprowadziły do dominującej ich pozycji w świecie. Współczesne funkcje metropolii światowych i ich związek z procesem globalizacji. Teoria lokalizacji; kręgi Thűnena, teoria A. Webera, teoria ośrodków centralnych W. Christallera. Baza ekonomiczna miast.Geografia przemysłu. Krótki przegląd historii rozwoju przemysłu od XVIII w. do czasów współczesnych. Przyczyny i okoliczności rewolucji przemysłowej w Anglii. Wiek pary, wiek elektryczności. Największe okręgi przemysłowe świata. Przechodzenie od przemysłów surowcowych do materiałooszczędnych i bezodpadowych. Czynniki lokalizacji przemysłu tradycyjnego („twarde i miękkie”). Koncentracja przestrzenna przemysłu i tworzenie się okręgów przemysłowych. Przenoszenie zakładów do krajów o tańszej sile roboczej. Wydobycie najważniejszych surowców w świecie. Kryzys dawnych okręgów przemysłu ciężkiego. Deindustrializacja i bezrobocie. Reindustrializacja. Interwencjonizm państwowy. Tworzenie się skupisk przemysłu najnowszej technologii (HT). Przykłady parków technologicznych w USA, Anglii, Francji i w Polsce. Czynniki lokalizacji przemysłów HT. Fordyzm, postfordyzm. Alternatywne źródła energii.Geografia komunikacji Krótki rys rozwoju transportu. Kanałomania w Anglii. Pojęcie odległości czasowej i ekonomicznej. Związki komunikacji z turystyką – różne typy turystyki. Charakterystyka, główne wady i zalety różnych typów transportu – wodnego, drogowego i kolejowego. Transport lotniczy i rurociągowy. Transport łamany. Aktualne tendencje i perspektywy rozwoju transportu, renesans kolei. Znaczenie transportu w Unii Europejskiej. Komunikacja w miastach. Transport morski, tanie bandery.Geografia usług.W. Christaller i jego teoria ośrodków centralnych. Działalności stanowiące usługi. Klasyfikacje usług, usługi dla ludności i usługi dla firm. Rosnąca rola usług w gospodarce. Przemiany struktur przestrzennych miast pod wpływem usług. Powiązania wielkich metropolii w sferze usług. Usługi a proces globalizacji. Geografia osadnictwa. Procesy urbanizacji. Czynniki sprzyjające rozwojowi miast: przyrodnicze, polityczne, historyczne, gospodarcze; pogranicza stref naturalnych, rola komunikacji, siła zaplecza. Niepełny rozwój miast na ziemiach polskich do XIX w. struktura sieci osadniczej Polski.Dynamika wzrostu miast związana z industrializacją. Struktury funkcjonalne miast i ich wpływ na rozwój. Struktury przestrzenne miast i ich współczesne przemiany. Urbanizacja, jej dobre i niekorzystne cechy. Aglomeracje, konurbacje, megalopole. Procesy urbanizacyjne: suburbanizacja, dezurbanizacja, reurbanizacja, semiurbanizacja, urbanizacja formalna. Tendencje rozwojowe największych miast świata.

19

Geografia ludnościZróżnicowanie rozmieszczenia ludności w świecie. Gęstość zaludnienia. Migracje stałe, czasowe, mobilność ludności. Długowieczność różnych narodów. Piramidy wieku różnych krajów. Prognozy ludności świata i wybranych państw. Przyrost naturalny, płodność kobiet, umieralność niemowląt. Pierwsze i drugie przejście demograficzne. Przyczyny spadku przyrostu naturalnego w Polsce.Nierównomierności rozwoju gospodarczego w świecie.Przyczyny: warunki naturalne (klimat, ukształtowanie powierzchni itp.), doświadczenia historyczne, ustrój, religie, tradycje itp. Geografia głodu. Obszary niedoboru wody, proces pustynnienia, systemy nawadniania i ich opłacalność. Mierniki rozwoju: PKB, PNB, HDI. Parytet siły nabywczej. Poziom życia a jakość życia. Tygrysy ekonomiczne. Raje podatkowe.Trzeci Świat, sposoby walki z biedą. Handel światowy.Pomoc krajów najbogatszych, organizacje charytatywne, rozwój edukacji, ograniczanie przyrostu naturalnego. Noblista M. Yunus i jego Grameen Bank – mikrokredyty. Koncepcja H. de Soto. Idee C.K Prahalada. Aga Khan i jego działalność. WTO i jej działania. Polityka celna, kontyngenty, taryfy. Stosowanie subwencji w rolnictwie przez USA, Unię Europejską główną przeszkodą w liberalizacji handlu światowego. Runda Doha. Zmiany w gospodarce różnych krajów w wyniku liberalizacji handlu. Niechęć polityków do liberalizacji. Naciski krajów Trzeciego Świata.Geografia rolnictwa.Przyrodnicze i pozaprzyrodnicze uwarunkowania rozwoju rolnictwa. Rozmieszczenie głównych upraw w świecie: pszenica, buraki trzcina cukrowa, ryż, kawa, herbata, kakao. Typy rolnictwa: tradycyjne, rynkowe, fermy, plantacje, rolnictwo uspołecznione. Polityka rolna Unii Europejskiej. Rozmieszczenie produkcji zwierzęcej w świecie. Regiony nadwyżek i niedoborów żywności. Metody dydaktyczne: wykłady ilustrowane prezentacjami multimedialnymi,Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin pisemnyLiteratura podstawowa i uzupełniająca:• A.Werwicki, 1998, Zmiany paradygmatu geografii usług, P.G. t. LXX, z. 3-4, 1998 s. 248 -267

• A.Wieloński, 2000, Geografia przemysłu, PWN, Warszawa• A.Wieloński, Lokalizacja działalności gospodarczej, Teoretyczne podstawy. Uniwersytet Warszawski, 2004• E.M. Hoover, Lokalizacja działalności gospodarczej, PWN, 1962• K. Kozłowski (red.) Problemy gospodarcze Drugiej Rzeczypospolitej, PWE, 1989

• K. Kuciński, 2004, Geografia ekonomiczna, SGH, Warszawa• Kołodziejczyk R., 1979, Miasta, mieszczaństwo, burżuazja w Polsce w XIX w., PWN, Warszawa, • M. Kiełczewska –Zalewska, Geografia osadnictwa, PWN, 1969

• M. Okólski, 2005, Demografia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa• Obronić kapitalizm przed kapitalistami, „Forum” 50, 2005 s. 15-19 (De Soto)• R. Domański, 2005, Geografia ekonomiczna, ujęcie dynamiczne. PWN, Warszawa• R.Ch. Epping, 2002, Przewodnik po światowej ekonomii, Studio Emka, Warszawa

• Rynek dla nędzarzy, Forum, nr 4,2007, s. 24-25 (C.K. Prahalad)• S. Berezowski, Zarys geografii komunikacji, PWN 1975

• T.C.W. Blanning (red.) Zarys historii Europy XVIII wiek, Świat Książki, 2003 (Rewolucja przemysłowa w Anglii)Nazwisko prowadzącego: dr Stanisław J. Kozłowski

Nazwa przedmiotu: Geografia ekonomicznaWymiar godzin: 15Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów i semestr: II rok, semestr IIIPunkty ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Przekazanie studentowi wiedzy z zakresu osiągnięć oraz podstaw teoretycznych geografii ekonomicznej. Wskazanie współczesnych procesów społeczno-gospodarczych zachodzących w przestrzeni geograficznej oraz wzajemnych relacji człowieka i środowiska przyrodniczego. Ukazanie zasad funkcjonowania gospodarki światowej, zróżnicowania czynników jej rozwoju oraz potencjału. Umiejętność wykorzystania zdobytej wiedzy oraz poznanych metod badawczych do wskazania i interpretacji zjawisk oraz problemów wynikających z przestrzennego zróżnicowania występowania różnych rodzajów działalności gospodarczej. Znajomość i umiejętność określenia roli czynników wpływających na procesy gospodarcze na świecie. Treści programowe:Zajęcia wprowadzające: Geografia ekonomiczna – pojęcie, zakres i rola; Kierunki badawcze w geografii

ekonomicznej; Źródła informacji geograficznej; Rodzaje klasyfikacji gospodarki ; Mierniki i wskaźniki rozwoju gospodarczego;

Geografia usług: Definicje, cechy charakterystyczne, funkcje i znaczenie usług; Czynniki lokalizacji usług; Kryteria i przykłady klasyfikacji usług

20

Zasoby i baza surowcowa: Podstawowe definicje: zasoby i ich rodzaje, baza surowcowa, substytuty itp.; Podział zasobów i surowców wg różnych kryteriów; Historyczna ewolucja bazy surowcowej; Statyczny i dynamiczny model zasobów; Charakterystyka i rozmieszczenie najważniejszych surowców mineralnych oraz główni producenci na świecie (węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny, uran, rudy: żelaza, miedzi, cynku i ołowiu, boksyty, fosforyty, siarka, złoto, srebro, diamenty)

Geografia przemysłu: Pojęcie, funkcje i rola przemysłu; Klasyfikacja przemysłu wg różnych kryteriów; Ewolucja działalności przemysłowej na świecie (I oraz II rewolucja przemysłowa, zmiany w strukturze i rozmieszczeniu przemysłu po 1945 roku); Formy koncentracji przestrzennej przemysłu; Główne okręgi przemysłowe na świecie – geneza, uwarunkowania rozwoju, rozmieszczenie i ich charakterystyka (Lancashire, Londyński, Paryski, Reńsko-westfalski, Doniecko-Naddnieprzański, Uralski, Nadatlantycki, Wielkich Jezior, Kalifornijski, Okręgi Japońskie, Witwatersrand, Dolina Krzemowa, Droga 128, Korytarz M4)

Geografia transportu: Definicja, zakres, funkcje transportu i podstawowe pojęcia; Charakterystyka poszczególnych rodzajów transportu, ich wady i zalety; Główne szlaki transportowe na świecie wg kontynentów; Zróżnicowanie przestrzenne transportu na świecie

Geografia rolnictwa: Definicja, funkcje i cele rolnictwa, specyfika działalności rolniczej; Uwarunkowania przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa oraz ich zróżnicowanie na świecie; Charakterystyka i rozmieszczenie oraz główni producenci na świecie wybranych roślin i zwierząt (pszenica, ryż, kukurydza, jęczmień, owies, żyto, proso i sorgo, ziemniaki, trzcina cukrowa, buraki cukrowe, rzepak, bawełna, kawa, herbata, kakao, bydło, trzoda chlewna, owce); Zróżnicowanie przestrzenne potrzeb żywieniowych na świecie i ich uwarunkowania (obszary nadwyżek i niedoborów żywności)

Zróżnicowanie przestrzenne gospodarki światowej: Państwa o różnym stopniu rozwoju gospodarczego – charakterystyka wybranych państw ; Przyczyny dysproporcji w rozwoju gospodarczym

Metody dydaktyczne: Referaty z prezentacjami opracowywane przez studentów, ćwiczenia ilustrowane prezentacjami, praca w grupachForma i warunki zaliczenia przedmiotu: Praca pisemna, referat na zadany temat w formie pisemnej wraz z prezentacją, czynne uczestnictwo w zajęciach, kolokwium dotyczące omawianych zagadnieńWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• McCarty H.H., Lindberg J. B., Wprowadzenie do geografii ekonomicznej, PWN, Warszawa,• Domański R., Zasady geografii społeczno-ekonomicznej, PWN, Warszawa, • Kuciński K., Geografia ekonomiczna, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa, • Fierla I. (red.), Geografia gospodarcza świata, PWN, Warszawa, • Dobosiewicz Z., Olszewski T., Geografia ekonomiczna świata, PWN, Warszawa,• Wrona J. (red.), Podstawy geografii ekonomicznej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, • Główny Urząd Statystyczny, Europejska Klasyfikacja Działalności, Ośrodek badawczo-rozwojowy Statystyki,

Warszawa,• Jakubowicz E., Podstawy metodologiczne geografii usług, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,

Wrocław,• Werwicki A., Zmiana paradygmatu geografii usług, Przegląd geograficzny, t. LXX, z.3-4, 1998,• Skinner B. J., Zasoby Ziemi, PWN, Warszawa

• Kortus B., Wstęp do geografii przemysłu, PWN, Warszawa, • Górecka Ł., Wielkie okręgi przemysłowe świata, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,• Benko G., Geografia technopolii, PWN, Warszawa,• Wieloński A., Geografia przemysłu, PWN, Warszawa, • Kortus B., Krajobrazy krzemowe, czyli okręgi przemysłowe najmłodszej generacji, Czasopismo Geograficzne, t.

LVIII, z. 4,• Troc M., Ćwiczenia z geografii przemysłu, Kraków, • Kaczorowski W, Wieloński A., Przewodnik do ćwiczeń z geografii przemysłu, Warszawa,

• Domański R., Postfordowski elastyczny model produkcji a jej przestrzenna organizacja, Biuletyn KPZK PAN, z. 159,

• Berezowski S., Zarys geografii komunikacji, Warszawa, • Falkowski J., Kostrowicki J., Geografia rolnictwa świata, PWN, WarszawaNazwisko osoby prowadzącej: mgr Joanna Banasiak

18. Nazwa przedmiotu: Gospodarka przestrzennaLiczba godzin dydaktycznych: 6Forma zajęć: WykładRok studiów i semestr: II rok, semestr 3Liczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczenia)

21

Założenia i cele przedmiotu: Zaznajomienie studenta z przestrzennymi wymiarami gospodarki, przekazanie wiedzy o uwarunkowaniach i mechanizmach rozwoju w przestrzeni, o związkach gospodarki przestrzennej z innymi dyscyplinami nauki i z praktyką gospodarczą, o znaczeniu przestrzennej organizacji życia gospodarczego i społecznego w procesach wzrostu i rozwoju w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i ponad-krajowej.Treści programowe:Problematyka gospodarki przestrzennej, jej tradycje jako dyscypliny nauki. System społeczno-gospodarczy i przyrodniczy jako przedmiot zainteresowania gospodarki przestrzennej. Przestrzenne wymiary gospodarki. Pochodzenie nazwy "gospodarka przestrzenna", jej wieloznaczność i kontrowersje. Dziedziny gospodarki przestrzennej. Struktura przestrzenna, cechy, czynniki zmian, stosowane podziały przestrzeni ekonomicznej, charakterystyka ich podstawowych elementów. Konsekwencje specyficznych cech struktury przestrzennej w kształtowaniu zagospodarowania i w użytkowaniu terenów. Czynniki zmian w strukturze przestrzennej i ich oddziaływanie. Podziały przestrzeni ekonomicznej: kryteria, rodzaje i zastosowania. Przestrzeń jako dobro ekonomiczne.Metody dydaktyczne: Wykład ilustrowany prezentacjamiForma i warunki zaliczenia przedmiotu: Kolokwium pisemneWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

• Domański R., 2006, Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

• Borsa M., 2004, Gospodarka i polityka przestrzenna. Skrypt dla studentów Wyższej Szkoły Społeczno-Ekonomicznej w Warszawie, cz.1 Gospodarka przestrzenna, Warszawa

• Budner W., 2004, Lokalizacja przedsiębiorstw, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań • Domański R., 1989, Podstawy planowania przestrzennego, PWN, Warszawa. • Domański R., 2002, Gospodarka przestrzenna, PWN, Warszawa.

• Leśniak J., 1985, Planowanie przestrzenne, PWN, Warszawa. • Malisz B., 1984, Podstawy gospodarki i polityki przestrzennej, Ossoloneum, Wrocław-Warszawa-Kraków-

Gdańsk. • Marszał T. (red.), 1996, Gospodarka przestrzenna i zarządzanie miastem, Wyd. UŁ, Łódź.

• Niewiadomski Z., 2003, Planowanie przestrzenne – zarys sytemu, PWN, Warszawa• Parysek J. J., 2001, Podstawy gospodarki lokalnej, Wyd. Nauk. UAM, Poznań.• Domanski R., 1997, Przestrzenna transformacja gospodarki, PWN, Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej: dr Katarzyna Milewska-Osiecka

Nazwa przedmiotu: Gospodarka przestrzennaLiczba godzin dydaktycznych: 9Forma zajęć: ĆwiczeniaRok studiów i semestr: II rok, semestr 3 Liczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczenia) Założenia i cele przedmiotu: Wyposażenie studenta w wiedzę na temat możliwości kształtowania przestrzeni przy wykorzystaniu odpowiednio dobranych instrumentów oraz wskazanie na występujące ograniczenia w swobodnym dysponowaniu i gospodarowaniu przestrzenia, wykształcenie umiejętności przewidywania zmian w przebiegu procesów przestrzennych.Treści programowe:Podstawowe pojęcia związane z lokalizacją (ogólna, szczegółowa, swobodna, związana, czynniki i bariery lokalizacji, itp.) Fazy podejmowania decyzji lokalizacyjnych. „Miękkie” i „twarde” czynniki lokalizacji na wybranych przykładach. Czynniki lokalizacji charakterystyczne dla różnych rodzajów działalności gospodarczej. Bariery i stymulatory lokalizacji, podział i kryterium klasyfikacji barier lokalizacji. Zasada koherencji lokalizacyjnej. Mechanizmy rozwoju przestrzennego. Rola teorii przestrzennych w interpretacji zróżnicowan w rozwoju gospodarki, jej przesunięć i współzależności. Zarys rozwoju podstawowych teorii odzwierciedlających kształtowanie się myśli przestrzenno-gospodarczej. Przesłanki przejścia od teorii jednopunktowej do teorii przestrzennej. Wykształcenie się regional science. Teoria lokalizacji działalności gospodarczej. Przegląd podstawowych teorii lokalizacji działalności gospodarczej.: teoria J.H.Thűnena, teoria lokalizacji przedsiębiorstwa przemysłowego A.Webera, przestrzenna substytucja w ujęciu A.Predöhla, obszary rynkowe według T.Palandera, system osadniczy W.Christallera, ogólna teoria gospodarki przestrzennej A.Löscha, regionalizacja W.Isarda, lokalizacja w świetle teorii cyklu życiowego produktów. Teoria samoorganizacji przestrzennej i teoria biegunów wzrostu.Metody dydaktyczne: Dyskusja na zadane tematy, ćwiczenia praktyczne z zastosowaniem materiałów kartograficznych, danych statystycznych oraz badań ankietowychForma i warunki zaliczenia przedmiotu: Opracowanie dot. czynników lokalizacji wraz z prezentacjąWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

22

• Domański R., 2006, Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

• Borsa M., 2004, Gospodarka i polityka przestrzenna. Skrypt dla studentów Wyższej Szkoły Społeczno-Ekonomicznej w Warszawie, cz.1 Gospodarka przestrzenna, Warszawa

• Budner W., 2004, Lokalizacja przedsiębiorstw, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań • Domański R., 1989, Podstawy planowania przestrzennego, PWN, Warszawa. • Domański R., 2002, Gospodarka przestrzenna, PWN, Warszawa. • Leśniak J., 1985, Planowanie przestrzenne, PWN, Warszawa. • Malisz B., 1984, Podstawy gospodarki i polityki przestrzennej, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-

Gdańsk. • Marszał T. (red.), 1996, Gospodarka przestrzenna i zarządzanie miastem, Wyd. UŁ, Łódź. • Niewiadomski Z., 2003, Planowanie przestrzenne – zarys sytemu, PWN, Warszawa• Parysek J. J., 2001, Podstawy gospodarki lokalnej, Wyd. Nauk. UAM, Poznań.

• Domanski R., 1997, Przestrzenna transformacja gospodarki, PWN, Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej: dr Katarzyna Milewska-Osiecka

19. Nazwa przedmiotu: Geografia politycznaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 6Forma zajęć: wykładRok studiów: II rok, semestr IIILiczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Zapoznanie studentów z przedmiotem i założeniami metodologicznymi geografii politycznej.Treści programowe:Początki i kierunki geografii politycznej;Geneza i rozwój geopolityki;Treść i zakres geografii politycznej;Państwo jako przedmiot badań geografii politycznej;Problemy badawcze geografii politycznej przełomu II i III tysiąclecia;Miejsce geografii politycznej w systemie nauk;Metody badań.Metody dydaktyczne: wykładFormy i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Barbag J., 1988, Geografia polityczna ogólna, Warszawa.• Cziomer E., 2002, Zyblikiewicz L., Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo

Naukowe PWN, Kraków.• Długosz Z., 2002, Przemiany mapy politycznej świata, Kraków.

• Długosz Z., 2004, Historia odkryć geograficznych i poznania Ziemi, Warszawa.• Międzynarodowe stosunki polityczne, praca zbiorowa pod redakcją W. Malendowskiego i Cz. Mojsiewicza,

Poznań 1996.

• Łysak J., 1991, Polityczny Atlas Świata, Warszawa.• Otok S., 2006, Geografia polityczna, Warszawa.• Rykiel Z., 2005, Podstawy geografii politycznej, Warszawa.o Marek Sobczyński, 2006, Państwa i terytoria zależne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Toruń.Nazwisko osoby prowadzącej: dr Andrzej Rykała

Nazwa przedmiotu: Geografia politycznaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 9 godzinForma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: II rok semestr III,Liczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z uwarunkowaniami i procesem kształtowania się mapy politycznej świata w wieku XX i XXI.Treści programowe: Wprowadzenie do problematyki geografii politycznej.Zmiany mapy politycznej w Europie po pierwszej i drugiej wojnie światowej. Sporne regiony geograficzno – historyczne.Dekolonizacja w Azji i Afryce – przyczyny i konsekwencje.

23

Współczesne terytoria zależne na świecie- geneza i charakterystyka obszarów.Zmiany mapy politycznej Europy przełomu wieków XX i XXI. Procesy jednoczenia państw (Niemcy) i rozpadu państw (Czechosłowacja, ZSRR, Jugosławia) – przyczyny, przebiegi konsekwencje.Metody dydaktyczne: dyskusja dydaktyczna (burza mózgów), metody programowane z użyciem komputera, maszyny dydaktycznej, pogadankaForma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium, aktywność na zajęciachWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Barbag J., 1988, Geografia polityczna ogólna, Warszawa.• Borowski R., 2001, Konflikty współczesnego świata, AGH, Kraków• Cziomer E., Zyblikiewicz L., 2002, Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, PWN, Warszawa.• Czubiński A., Olszewski W., 2002, Historia Powszechna 1939 – 1997, Wyd. Naukowe UAM, Poznań.• Długosz Z., 2002, Przemiany mapy politycznej świata, Zamość.

• Dobrzycki W., 2007, Historia stosunków międzynarodowych 1815-1945, Wyd. Scholar, Warszawa.• Kukułka J., 1998, Historia współczesna Stosunków Międzynarodowych, wyd. Scholar, Warszawa• Otok S., 1997, Geografia polityczna ogólna, PWN, Warszawa.• Sobczyński M, 2006, Państwa i terytoria zależne. Ujęcie geograficzno – polityczne, Wyd. Marszałek, Toruń.Nazwisko osoby prowadzącej: Mgr Justyna Wojtkiewicz

21. Nazwa przedmiotu: Geografia osadnictwaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 6Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: II rok, semestr IIILiczba punktów ECTS: 2Założenia i cele przedmiotu: Celem wykładu będzie poznanie rozwoju geografii osadnictwa i stosowanych w niej metod na świecie i w Polsce; uświadomienie studentom kompleksowości zagadnień osadniczych oraz relacji wiążących osadnictwo ze środowiskiem geograficznym.Treści programowe:Rozwój geografii osadnictwa: jej charakterystyka jako dyscypliny nauk geograficznych, główne etapy rozwoju, główni przedstawiciele; szkoły; wiodące ośrodki w Polsce, związki z innymi naukami oraz innymi kierunki geografii, najważniejsze metody badawcze Czynniki wpływające na rozwój osadnictwa na świecie: czynniki fizyczno-geograficzne, czynniki społeczno-gospodarczeOsadnictwo wiejskie: początki osadnictwa wiejskiego, układy pól, typy genetyczno-historyczne wsi, współczesne osadnictwo wiejskie Procesy urbanizacji: pojęcie i podstawowe płaszczyzny procesu urbanizacji, urbanizacja w mieście i na wsi, Różnice w zaawansowaniu procesu urbanizacji we współczesnym świecieMiasto i jego morfologia oraz morfogeneza: definicje terminu „miasto”, morfogeneza miasta, podstawy historii budowy miast, rozwój przestrzenny miasta – przykład Łodzi, struktury przestrzenne miasta, charakterystyka dzielnic miejskich, cykl rozwojowy działki miejskiej wg. ConzenaKoncepcje rozwoju przestrzennego miasta: klasyczne modele rozwoju miasta, współczesne koncepcje rozwoju ośrodków miejskich, główne kierunki w wyjaśnianiu rozwoju miasta, ekologia społeczna, współczesne problemy miastStruktura funkcjonalna miasta: rozwój funkcji miasta, zróżnicowanie struktury funkcjonalnej miast na świecie, przykłady różnych klasyfikacji funkcjonalnychRegion miejski: definicje, geneza i rozwój regionu miejskiego, region miejski a strefa podmiejska, związki pomiędzy ośrodkami regionu miejskiego, sposoby delimitacji regionu miejskiego, region miejski Łodzi, współczesne formy osadnictwa na świecie (aglomeracja; konurbacja; megalopolis; postmetropolia – definicje, geneza, przykłady)Sieć i system osadniczy: wyjaśnienie pojęć, teorie rozwoju sieci osadniczej, teoria Christallera, System osadniczy w Polsce.Metody dydaktyczne: wykład z prezentacjami multimedialnymiForma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwiumWykaz literatury podstawowej:

• Bauman Z., 2000, Globalizacja, PIW, Warszawa• Liszewski S., Maik W., 2000, Osadnictwo, Wielka Encyklopedia Geografii Świata, Wydawnictwo Kurpisz,

Poznań• Maik W., 1992, Podstawy geografii miast, Uniwersytet M. Kopernika, Toruń• Szulc H., 1995, Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce, Prace Geograficzne 163, Wrocław

• Węcławowicz G., 2003, Geografia społeczna miast, PWN, WarszawaNazwisko osoby prowadzącej: dr Szymon Marcińczak

24

Nazwa przedmiotu: Geografia osadnictwaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 9 Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: II rok, semestr IIILiczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Praktyczne poznanie metod stosowanych w geografii osadnictwa. Identyfikacja i interpretacja zjawisk i procesów osadniczych; zbieranie, opracowanie i interpretacja materiałów historycznych i statystycznych dotyczących osadnictwa oraz analiza zjawisk osadniczych w przestrzeni geograficznej (ćwiczenia w terenie).Treści programowe:Związki i zależności między osadnictwem a środowiskiem geograficznym: Poznanie związków i zależności między położeniem osiedli, a warunkami środowiska naturalnego. Znaczenie rzeźby terenu dla rozwoju osadnictwa. Typy genetyczno-historyczne wsi. Poznanie typów genetycznych wsi. Analiza morfologiczna wsi: poznanie metod służących do określenia kształtów wsi (metoda prostokąta, wskaźnik Kostrubca). Analiza morfologiczna miasta: Opis morfologii miasta na podstawie układu sieci ulic i placów, kształtów i wielkości bloków urbanistycznych, wydzielenie dzielnic historycznych i dzielnic morfologiczno-funkcjonalnych. Przestrzeń miejska i jej formy, użytkowanie ziemi w mieście: Poznanie podstawowych typów form użytkowania ziemi, wykonanie zdjęcia użytkowania ziemi w mieście.Funkcja miast, koncepcja bazy ekonomicznej: Typy funkcjonalne miast wg klasyfikacji G. Alexanderssona, W. William-Olssona, M. Jerczyńskiego. Zapoznanie z typami funkcjonalnymi miast Polski wg poszczególnych klasyfikacji. Wyznaczenie typów funkcjonalnych miast przy zastosowaniu współczynnika Sargent-Florence’a. Procesy urbanizacyjne: pojęcia, mierniki, urbanizacja demograficzna, przestrzenna, ekonomiczna i społeczna. Zbadanie procesu urbanizacji na podstawie danych statystycznych.Metody dydaktyczne: dyskusja na zadany temat, praca z materiałem kartograficznym i statystycznym, praca w terenieForma i warunki zaliczenia przedmiotu: prace pisemne wykonywane na każdym spotkaniu, aktywny udział w zajęciach, kolokwium. Każde ćwiczenie kończy się pracą pisemną, wykonaną w trakcie ćwiczeń – zarówno prace jak i materiały oddawane są do prowadzącego po zakończeniu zajęć. Student może uzyskać zaliczenie jedynie po złożeniu wszystkich prac wykonanych poprawnie i zaliczeniu kolokwium.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Liszewski S., Maik W., 2000, Osadnictwo, tom XIX Wielkiej Encyklopedii Geografii Świata, Wydawnictwo

KURPISZ, Poznań• Maik W., 1992, Podstawy geografii miast, Toruń• Słodczyk J., 2003, Przestrzeń miejska i jej przeobrażenia, OpoleNazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: dr Szymon Marcińczak, mgr Agnieszka Siejkowska

22. Nazwa przedmiotu: Historia gospodarcza Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 6 Forma zajęć: wykład Rok studiów: II rok, semestr III, Liczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Związki historii gospodarczej z geografią. Najważniejsze i przełomowe wydarzenia w dziejach gospodarczych świata i Polski w okresie XIX i XX w. Podstawowe problemy gospodarcze ziem polskich w okresie zaborów. Rozwój gospodarczy w okresie międzywojennym 1918-1939. Gospodarka świata po II wojnie światowej. Podstawowe zagadnienia i problemy gospodarcze okresu Polski Ludowej. Polska gospodarka w okresie transformacji systemowej lat 90-ych. Rozwój gospodarczy Polski powojennej na tle II Rzeczypospolitej i wybranych krajów europejskich.Treści programowe: Wprowadzenie – omówienie przedmiotu historii gospodarczej, celów i metod; wyjaśnienie podstawowych pojęć i terminów. Scharakteryzowanie dziejów dyscypliny oraz jej rozwoju w Polsce (najważniejsze szkoły). Krótkie omówienie współzależności jakie występują między historią gospodarczą a innymi dyscyplinami naukowymi oraz znaczenia znajomości historii gospodarczej dla geografów, a geografów ekonomicznych w szczególności. Podanie najważniejszej literatury przedmiotu i jej krótkie omówienie. Fundamentalne wydarzenia w dziejach gospodarczych świata do poł. XIX w. oraz zmiany przestrzenne jakie one dokonały. Rozwój gospodarczy Europy średniowiecznej - pojęcie feudalizmu i systemu lennego. Feudalizm na ziemiach polskich, kolonizacja na prawie niemieckim i jej wpływ na zmiany oblicza gospodarczego Polski w średniowieczu. Ocena osiągnięć gospodarczych okresu średniowiecza. Odkrycia geograficzne i ich wpływ na gospodarkę świata i Europy. Początki kapitalizmu; rewolucja przemysłowa w Anglii (1760-1830) i jej znaczenie. Przemiany społeczno-polityczne w Europie kontynentalnej i Ameryce Północnej w latach 1750-1870; liberalizm gospodarczy. Kolonie. Rozwój gospodarczy Europy i Stanów Zjednoczonych w XIX w. Rewolucja transportowa. Zróżnicowanie rozwoju gospodarczego. Rewolucja

25

demograficzna, agrarna, urbanizacja. Kapitalizm na ziemiach polskich. Rewolucja przemysłowa. Powstanie okręgów przemysłowych i miast przemysłowych. Uwłaszczenie chłopów i zniesienie pańszczyzny. Kapitalizm monopolistyczny, jego cechy i etapy. Druga rewolucja przemysłowa (lata 1870-1914) i jej skutki. Kapitalizm na ziemiach polskich po 1870 r. Ocena poziomu gospodarczego ziem polskich w przededniu wybuchu I wojny światowej. Stabilizacja gospodarki światowej w latach 1924-1929. Wielki kryzys gospodarczy lat 1929-1933 i jego skutki kryzysu. Teoria i istota interwencjonizmu państwowego, „New Deal” w Stanach Zjednoczonych. Rosja radziecka i powstanie komunizmu. Gospodarka Polski okresu międzywojennego. Społeczeństwo Polski przedwrześniowej. Ocena gospodarki Polski międzywojennej. Gospodarka Polski na tle gospodarki światowej w okresie po II wojnie światowej. Powojenna odbudowa. Przemiany polityczne, gospodarcze i społeczne w krajach bloku wschodniego. doktrynalne i polityczne uwarunkowania zmiany systemu gospodarczego po wojnie. Pojęcie gospodarki wielosektorowej i centralnie sterowanej (kierowanej). Podokresy wyznaczające etapy w dziejach gospodarczych Polski Ludowej. Dwa systemy polityczne. Załamanie ekonomicznego systemu komunistycznego w latach 80-tych – bilans PRL. Założenia i realizacja systemowej transformacji III Rzeczypospolitej. Metody dydaktyczne: mapa, tabele statystyczne, wykresy, prezentacja multimedialnaForma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium oraz czynne uczestniczenie w zajęciach.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Jezierski A., Leszczyńska C., Dzieje gospodarcze Polski w zarysie do 1989 r., Warszawa 1995• Historia gospodarcza Polski, red. J. Kaliński, Warszawa 1993• Skodlarski J., Historia gospodarcza Polski XIX i XX w., Warszawa 1999• Cameron C., Historia gospodarcza świata, Warszawa 1996Nazwisko osoby prowadzącej: prof. nadzw. dr hab. Mariusz Kulesza

Nazwa przedmiotu: Historia gospodarczaLiczba godzin: 9Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów: II rok, semestr IIILiczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie studentów z zagadnieniami historii gospodarczej, przedstawienie wybranych zagadnień rozwoju gospodarczego i jego uwarunkowań na przestrzeni dziejów od czasów średniowiecza po współczesność, ukazanie procesów społeczno-ekonomicznych, ich genezy, przebiegu i konsekwencji, ze szczególnym uwzględnieniem ziem polskich rozpatrywanych w kontekście przemian ogólnoeuropejskich.Treści programowe:Uwarunkowania rozwoju gospodarczego w dobie feudalizmu (system feudalny w średniowiecznej Europie – jego istota i geneza, specyfika systemu lennego, lokalne uwarunkowania polityczne i społeczno-ekonomiczne feudalizmu w Polsce, struktura przestrzenno-funkcjonalna miast i wsi, rozwój rolnictwa, rzemiosła i handlu)Istota systemu folwarczno-pańszczyźnianego (dualizm agrarny w Europie, charakterystyka gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej w Europie Środkowo-Wschodniej ze szczególnym uwzględnieniem Polski, przyczyny kryzysu gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej w Polsce)Rewolucja przemysłowa w Europie i na ziemiach polskich (istota rewolucji przemysłowej, przesłanki uprzemysłowienia w Anglii, etapy przewrotu technicznego i jego konsekwencje ekonomiczne i społeczne w Polsce)Istota przemian gospodarczych w okresie międzywojennym (konsekwencje polityczne i społeczno-ekonomiczne I wojny światowej, sytuacja geopolityczna i ekonomiczna Polski po odzyskaniu niepodległości, polityka integracji gospodarczej, działania antykryzysowe i realizacja programów rozwoju gospodarczego kraju)Charakterystyka systemu gospodarczego w okresie PRL (konsekwencje polityczne i społeczno-ekonomiczne II wojny światowej, sytuacja Polski w dobie powojennej, istota systemu nakazowo-rozdzielczego i gospodarki centralnie planowanej, realizacja programów rozwoju gospodarczego kraju)Uwarunkowania współczesnej gospodarki światowej (główne determinanty przemian gospodarczych, dysproporcje regionalne, zagrożenia rozwoju ekonomicznego, podmioty gospodarki światowej i ich specyfika, znaczenie procesów integracyjnych, organizacje międzynarodowe – przykłady, zasięg przestrzenny i istota funkcjonowania)Metody dydaktyczne: dyskusja naukowa, pogadanka, prezentacje multimedialneFormy i warunki zaliczenia przedmiotu: przygotowanie i wygłoszenie referatu, aktywny udział w dyskusji, obecność na zajęciach, kolokwiumWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Ciepielewski J. Kostrowicka I, Landau Z., Tomaszewski J., 1985, Dzieje gospodarcze świata do roku 1980,

Warszawa • Jezierski A., Petz B., 1982, Historia gospodarcza Polski 1944-1975, Warszawa

• Kaliński J., 2008, Historia gospodarcza XIX i XX wieku, Warszawa • Kaliński J., 1995, Gospodarka Polski 1944-1989, Warszawa • Kaliński J., Landau Z., 2003, Gospodarka polski w XX wieku, Warszawa • Kisiel-Łowczyc (red.), 2003, Współczesna gospodarka światowa, Gdańsk

• Kostrowicka I., Landau Z., Tomaszewski J., 1978, Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku, Warszawa

26

• Mucha-Leszko B. (red.), 2003, Współczesna gospodarka światowa, Lublin • Kula W., 1993, Problemy i metody historii gospodarczej, Warszawa • Oziewicz F. (red.) 2005, Przemiany we współczesnej gospodarce światowej, Warszawa • Skodlarski J., 2007, Zarys historii gospodarczej Polski, Warszawa • Szpak J., 2003, Historia gospodarcza powszechna, Warszawa • Rusiński W., 1973, Rozwój gospodarczy ziem polskich w zarysie, Warszawa • Rusiński W., 1986, Zarys historii gospodarczej Polski na tle dziejów gospodarczych powszechnych, Warszawa • Wojnarski D., 2004, Powszechna historia gospodarcza, Warszawa Osoby prowadzące: mgr Magdalena Kruger

23. Nazwa przedmiotu: Historia architektury i urbanistykiLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 6Forma zajęć: wykładRok studiów: II rok studiów, semestr letni – tylko w bieżącym rokuLiczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczeniaZałożenia i cele przedmiotu: Celem głównym jest zapoznanie studentów z cechami poszczególnych styli architektonicznych. Treści programowe:Geneza i znaczenie pojęć: architektura i urbanistyka. Architektura i urbanistyka starożytnej Grecji i Rzymu. Cechy charakterystyczne stylu romańskiego i gotyckiego. Lokacje, plany miast, czynniki kształtujące plan miasta średniowiecznego, rozmieszczenie głównych elementów składowych miasta. Cechy charakterystyczne architektury renesansu i baroku. Teoretyczne koncepcje miast renesansowych, nowe elementy urbanistyczne baroku (przestrzenie otwarte). Architektura klasycystyczna, eklektyzm, secesja. Architektura współczesna.Metody dydaktyczne: wykład (asymilacja wiedzy) z wykorzystaniem technik multimedialnychForma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwiumWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Broniewski T., 1990, Historia architektury dla wszystkich, Wyd. III, Ossolineum.• Koch W., 1996, Style w architekturze, arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne, Warszawa • Ostrowski W, 2001, Wprowadzenie do historii budowy miast: ludzie i środowisko, Wyd. Politechnika Warszawska, Warszawa • Szolginia W., 1991, Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich: Architektura i budownictwo, wyd. III, Wydawwnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa, Nazwisko osoby prowadzącej/ osób prowadzących: dr Agnieszka Rochmińska

Nazwa przedmiotu: Historia architektury i urbanistykiLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 9Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów: II rok., semestr letni - tylko w bieżącym rokuLiczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczeniaZałożenia i cele przedmiotu:Celem przedmiotu jest przedstawienie rozwoju myśli architektonicznej i urbanistycznej w kontekście roli architektury i urbanistyki we współczesnym gospodarowaniu przestrzenią. Analiza ewolucji form architektonicznych i urbanistycznych w procesie przemian cywilizacyjnych, kulturowych, społeczno-gospodarczych i politycznych pozwoli studentom zapoznać się z genezą form architektonicznych i układów urbanistycznych w Polsce i na świecie. Student będzie posiadać umiejętności rozpoznawania i opisywania obiektów architektury charakterystycznych dla poszczególnych okresów historycznych.Treści programowe:Podstawowe zagadnienia z historii architektury i urbanistyki (chronologia i główne cechy ideowo-formalne epok stylistycznych).Dziedzictwo kulturowe w zakresie architektury i dziejów budowy miast.Analiza wybranych form i zespołów architektonicznych z punktu widzenia lokalizacji, uwarunkowań kulturowych, użyteczności, konstrukcji i estetyki.Struktura przestrzenna miast i elementy kształtujące jego fizjonomię.Metody dydaktyczne: analiza przypadku, praca w grupach, projekt.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: aktywne uczestnictwo w zajęciach, zaliczenie wykonywanych ćwiczeń, kolokwium. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Ostrowski W., 1996, Wprowadzenie do historii budowy miast. Ludzie i środowisko, Wydawnictwo Politechniki

Warszawskiej, Warszawa.

• Koch W., Braniewski W., 1996, Style w architekturze : arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne, Świat Książki,Warszawa.

27

• Ballenstedt J., 2000, Architektura - historia i teoria. PWN, Poznań.• Nuttgens P., 1998, "Dzieje architektury", Arkady, Warszawa.• Wróbel T., 1971," Zarys historii budowy miast",. Ossolineum, Wrocław.

• Miłobędzki A., 1968, Zarys dziejów architektury w Polsce, Wiedza Powszechna, Warszawa.• Estreicher K., 1981, Historia sztuki w zarysie, PWN, Warszawa. Nazwisko osoby prowadzącej: mgr Karolina Dmochowska-Dudek

Nazwa przedmiotu: Historia architektury i urbanistykiLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 9Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów: II rok studiów, semestr letni - tylko w bieżącym rokuLiczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczeniaZałożenia i cele przedmiotu: Głównym celem jest: nabycie przez studentów umiejętności rozpoznawania cech poszczególnych styli architektonicznych oraz rozróżniania elementów architektonicznych Treści programowe:Przedstawienie przykładów budowli z różnych okresów historycznych i wybudowanych w różnych stylach architektonicznych. Starożytna Grecja i Rzym. Średniowiecze: styl romański i gotycki. Architektura renesansu i baroku. Architektura klasycystyczna, eklektyzm, secesja. Neohistorycyzm. Architektura współczesna. Plany miast.Metody dydaktyczne: dyskusja, analiza map, prezentacje multimedialne, analiza fotografiiForma i warunki zaliczenia przedmiotu: aktywność na zajęciach, wygłoszenie referatu, kolokwiumWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Broniewski T., 1990, Historia architektury dla wszystkich, Wyd. III, Ossolineum.• Koch W., 1996, Style w architekturze, arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne, Warszawa • Ostrowski W, 2001, Wprowadzenie do historii budowy miast: ludzie i środowisko, Wyd. Politechnika Warszawska, Warszawa

• Szolginia W., 1991, Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich: Architektura i budownictwo, wyd. III, Wydawwnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa, Nazwisko osoby prowadzącej/ osób prowadzących: dr Agnieszka Rochmińska

24. Nazwa przedmiotu: Technologia informacyjnaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów: II rok, licencjat, semestr IIILiczba punktów ECTS: 2Założenia i cele przedmiotu: Umiejętność projektowania algorytmów numerycznych, formatowania tekstu w edytorze Word, obliczania podstawowych statystyk i prezentacji wyników w arkuszu Excel.Treści programowe: Podstawowe czynności edytorskie w edytorze Word 2003: zaznaczanie, usuwanie, wklejanie i zastępowanie fragmentów tekstu, metody formatowania czcionki i akapitu, wykorzystanie tabulatorów, posługiwanie się listami i spisami, tworzenie tabel, formatowanie stylów: „podstawowy” i „nagłówkowy”, formatowanie tekstu w tabeli, tytułów i komentarzy tabeli oraz podpisów pod rysunkami. Obliczenia w arkuszu Excel: adresowanie względne, mieszane, bezwzględne, trójwymiarowe, stosowanie nazw komórek, stosowanie podstawowych funkcji statystycznych, matematycznych i logicznych, zagnieżdżanie funkcji, tabele przestawne, szybkie tworzenie wykresów i zasady korzystania z kreatora wykresów. Algorytmika: podstawy programowania w języku Fortran 95: typy zmiennych, deklaracje typów, instrukcje przypisania, struktury pętli, instrukcje warunkowe proste i złożone, operacje na plikach, formatowanie obszaru wydruku, funkcje wewnętrzne, moduł „subroutine” oraz „function”, konstruowanie list parametrów formalnych i aktualnych.Metody dydaktyczne: wykład (15 min), praktyczne ćwiczenia przy komputerach.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: zaprojektowanie kilku algorytmów, sformatowanie tekstu.Wykaz literatury podstawowej:

• Anna Trykozko, 1999, Ćwiczenia z języka Fortran, Wydawnictwo Mikom, Warszawa.• Ewa Łuszczyk, Mirosława Kopertowska, 2007, Ćwiczenia z Word 2003 – wersja polska, Wydawnictwo Mikom,

Warszawa.• Ewa Łuszczyk, Mirosława Kopertowska, 2008, Ćwiczenia z Excel 2003 – wersja polska, Wydawnictwo Mikom,

Warszawa.• Krzysztof Masłowski, 2005, Excel 2003 PL – ilustrowany przewodnik, Helion, Gliwice.• Wykaz literatury uzupełniającej:• Chrobak D., 2003, Fortran – praktyka programowania. Wydawnictwo Mikom, Warszawa.

28

• Wiesława Regel, 2007, Ćwiczenia z podstaw statystyki w Excelu, Wydawnictwo Mikom, Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej: dr Jan Degirmendžić

II ROK SEMESTR IV,

20. Nazwa przedmiotu – Geografia regionalna PolskiLiczba godzin zajęć dydaktycznych – 7,5 godz.Forma zajęć – wykład (w części dotyczącej zagadnień fizycznogeograficznych)Rok studiów, semestr – II rok semestr IVLiczba punktów ECTS – 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Celem zajęć jest kompleksowa prezentacja składników środowiska przyrodniczego Polski. Zajęcia mają na celu kształtowanie umiejętności całościowego ujmowania zagadnień dotyczących geografii fizycznej Polski.Treści programowe: W ramach wykładu prezentowane są zagadnienia dotyczące: położenia Polski na tle jednostek strukturalnych Europy; rozwoju paleogeograficznego Polski z uwzględnieniem złóż surowców mineralnych i skalnych; klimatu Polski i jego walorów użytkowych dla rolnictwa, klimatoterapii oraz turystyki i rekreacji; pokrywy glebowej Polski i jej przydatności rolniczej; roślinności Polski i jej antropogenicznych przeobrażeń.Metody dydaktyczne: Zajęcia realizowane są w formie wykładów z wykorzystaniem technik prezentacji multimedialnej oraz materiałów kartograficznych. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: EgzaminWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

• Dylikowa A., 1973, Geografia Polski. Krainy geograficzne. PZWS, Warszawa.• Kondracki J., 1988, Geografia fizyczna Polski. PWZ, Warszawa.• Richling A., Ostaszewska K. (red), 2006, Geografia fizyczna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

• Stankowski W., 1981, Rozwój środowiska fizycznogeograficznego Polski. PWN, Warszawa.• Starkel L. (red.), 1999, Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej: dr Stanisław Krysiak

Nazwa przedmiotu: Geografia regionalna Polski – część społeczno-ekonomicznaLiczba godzin dydaktycznych: 7,5Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: II rok, semestr IVLiczba punktów ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie studentów z podziałami regionalnymi Polski. Poznanie regionalnego zróżnicowania poziomu zjawisk społecznych i gospodarczych w zakresie osadnictwa, rolnictwa, przemysłu i wybranych usług oraz infrastruktury technicznej. Zrozumienie przyczyn i konsekwencji różnic regionalnych stopnia zagospodarowania kraju. Integralną część zajęć stanowią ćwiczenia, na których studenci zapoznają się z wybranymi regionami społeczno-ekonomicznymi.Treści programowe: 1. regiony geograficzno-historyczne Polski (kształtowanie się terytorium państwa polskiego ze szczególnych uwzględnieniem ostatnich 200 lat, zmienność podziałów terytorialnych ziem polskich a regiony historyczne, współczesne regiony administracyjne; 2. regionalne zróżnicowanie procesów demograficznych (rozmieszczenie, ruchy i struktury ludności); 3. system osadniczy Polski i terytorialne zróżnicowanie poziomu rozwoju osadnictwa (aglomeracje miejskie jako główne węzły systemu osadniczego, wiejska sieć osadnicza), 4. struktura przestrzenna rolnictwa (charakterystyka cech społeczno-własnościowych, organizacyjno-technicznych i produkcyjnych rolnictwa i ich przestrzennego zróżnicowania, regiony rolnicze), 5. struktura przestrzenna przemysłu (przekształcenia w strukturze branżowej i przestrzenne przemysłu po II wojnie światowej, przestrzenne rozmieszczenie wybranych gałęzi przemysłu, okręgi i ośrodki przemysłowe), 7. infrastruktura komunikacyjna (sieć kolejowa, dróg kołowych, żegluga, lotnictwo, infrastruktura łączności 8. regionalne zróżnicowanie zagospodarowania turystycznego Polski (walory turystyczne, zagospodarowanie turystyczne, ruch turystyczny)Metody dydaktyczne: wykład z prezentacją multimedialnąForma i warunki zaliczenia: egzamin wspólny z geografią fizyczną Polski Literatura podstawowa:• Fierla I., 2004, Geografia gospodarcza Polski, PWE

• Rogacki H., 2007, Geografia społeczno-gospodarcza Polski, PWN • Harasimiuk K., Rodzoś J., 2007, Geografia Polski. W kraju ojców, UMCS• Literatura uzupełniająca:• Bański J., 2007, Geografia rolnictwa Polski, PWE

29

• Lijewski T., Mikołowski B., Wyrzykowski J., 1998, Geografia turystyki Polski, PWE• Bochiński J., Zawadzki J., 1999, Polska. Nowy podział terytorialny. Przewodnik encyklopedyczny, Świat

Książki• Piskozub A., 1987, Dziedzictwo polskiej przestrzeni, Ossolineum • Morawski Z., 1982, Funkcje i determinanty podziałów terytorialnych ziem polskich na początku kształtowania

się państwa do końca XVII w., Acta Universitatis Vratislaviensis, nr 642Rocznik Statystyczny Rzeczpospolitej 2008, GUSProwadzący: dr Danuta Walkiewicz

Nazwa przedmiotu: Geografia regionalna Polski – część fizyczno-geograficznaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 7,5Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: II semestr 4Liczba punktów ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia).Założenia i cele przedmiotu:Zapoznanie studentów z wybranymi regionami Polski, zwłaszcza z procesami fizycznogeograficznymi kształtującymi krajobraz regionów, zasobami regionów i ich wykorzystaniem oraz problematyką demograficzną.Treści programowe: Delimitacja i charakterystyka kompleksowa regionów różnych szczebli taksonomicznych Karpat, Wyżyny Małopolskiej i Pojezierza Pomorskiego. Charakterystyka kompleksowa regionów obejmuje wszystkie składniki epigeosfery tworzące środowisko (budowę geologiczną, rzeźbę, warunki klimatyczne i hydrograficzne, gleby, roślinność) oraz różne formy wykorzystania zasobów środowiska (rolnictwo, przemysł, turystyka, rekreacja, uzdrowiska). Opis regionalny zawiera również informacje dotyczące sieci osadniczej, szlaków komunikacyjnych, antropogenicznych zmian środowiska i elementów ochrony krajobrazu. Metody dydaktyczne: prezentacja, dyskusja.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: ocena uzyskana na podstawie poprawnie wykonanych ćwiczeń, znajomości regionalnej literatury geograficznej oraz aktywnego udziału w zajęciach.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

• Augustowski B., 1977 – Pomorze. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.• Balwierczak-Jakubowska M.,Czarnecki R. 1989 – Mikroregiony fizycznogeograficzne Gór Świętokrzyskich. Przegl. Geogr. 61, z.4• Batorowicz Z., Suliborski A., 1993 – Geografia ekonomiczna Polski, ujęcie regionalne.

• Dylikowa A., 1973 – Geografia Polski. Krainy geograficzne. PZWS.• Fierla I., 2004 – Geografia gospodarcza Polski. PWE.• Kondracki J., 1978 (lub wydania późniejsze) - Geografia fizyczna Polski. PWN. Warszawa.

• Kondracki J., 2002 – Geografia regionalna Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.• Kożuchowski K. i inni, 2000 - Pory roku w Polsce. UŁ• Mizerski W., 2002 – Geologia Polski dla geografow. PWN• Stupnicka E., 1989 – Geologia regionalna Polski. Wyd. Geolog., Warszawa.

• Starkel L. (red.), 1991 - Geografa Polski. Środowisko przyrodnicze. PWN. Warszawa. • Warszyńska J. (red.), 1995 – Karpaty Polskie – przyroda, człowiek i jego działalność. Wyd. UJ, Kraków.• Woś A., 1999 - Klimat Polski. PWNNazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: dr Władysław Baliński

Nazwa przedmiotu: Geografia regionalna PolskiLiczba godzin: 7,5Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr, II rok, IVLiczba punktów ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Celem ćwiczeń jest kompleksowa analiza uwarunkowań środowiska naturalnego oraz społecznych, politycznych i historycznych podstaw rozwoju, a także analiza systemu osadniczego, struktura przestrzenna i gałęziowa przemysłu, rolnictwa, problemy transportowe i walory turystyczne oraz antropogeniczne przekształcenia krajobrazu Górnego Śląska, Wielkopolski, Mazowsza i Podlasia oraz Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Celem jest także ukazanie specyfiki regionów i ich cech indywidualnych wynikających z wyżej wymienionych uwarunkowań.Treści programowe:Fizyczno-geograficzne podstawy rozwoju regionu (położenie i granice, zróżnicowanie elementów środowiska geograficznego, specyfika środowiska naturalnego na tle innych regionów kraju). Społeczne, polityczne i historyczne podstawy rozwoju regionu (historyczne uwarunkowania rozwoju, system społeczno-kulturowy i rola polityki w rozwoju regionu). Rozwój osadnictwa miejskiego (charakterystyka sieci osadniczej, układy przestrzenne miast, stolice regionów) i wiejskiego. Struktura przestrzenna i gałęziowa przemysłu oraz przemiany tej struktury na

30

tle struktury gospodarczej kraju. Rolnictwo: struktura agrarna, rozmieszczenie produkcji rolniczej. Ekologiczne problemy regionu (konsekwencje ekologiczne, skutki zdrowotne). Restrukturyzacja regionu (tercjaryzacja, specjalne strefy ekonomiczne, tożsamość kulturowa, uporządkowanie przestrzeni urbanistyczno-architektonicznej, rozwój przemysłu turystycznego).Metody dydaktyczne: Konwersatorium, prezentacja map i zestawień tabelarycznych, prezentacja multimedialnaForma i warunki zaliczenia: kolokwiumWykaz literatury podstawowej:• Batorowicz Z., Suliborski A., 1993, Geografia ekonomiczna Polski: ujęcie regionalne, Wydawnictwa Szkolne i

Pedagogiczne, Warszawa.• Dylikowa A., 1973, Geografia Polski. Krainy geograficzne, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych,

Warszawa.

• Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.Wykaz literatury uzupełniającej:• Geografia gospodarcza Polski, 2004, praca zbiorowa pod red. I. Fierli, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,

Warszawa.

• Geografia społeczno-gospodarcza Polski, 2007, praca zbiorowa pod red. H. Rogackiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Osoba prowadząca: dr Anna M. Niżnik

27. Nazwa przedmiotu: Geografia regionalna świata - część fizyczno-geograficznaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 (w tym 7,5 godz. realizowane w ramach zagadnień z regionalnej geografii społeczno-ekonomicznej oraz 7,5 godz. z regionalnej geografii fizycznej)Forma zajęć: wykład Rok studiów, semestr: II rok, sem. IVLiczba punktów ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie studentów z przestrzennym zróżnicowaniem cech środowiska przyrodniczego oraz jego wpływem na rozwoj społeczno - ekonomiczny kontynentów i regionów.Treści programowe:Kontynenty - etapy rozwoju geologicznego, położenie, podstawowe cechy fizyczno-geograficzne, budowa geologiczna kontynentów, surowce mineralne.Charakterystyka rzeźby kontynentów, jej związki z budowa geologiczną. Strefy klimatyczne, roślinne i glebowe. Astrefowe modyfikacje klimatu.Obszary bezodpływowe, jeziora, systemy rzeczne. Wpływ klimatu na ustrój wielkich rzek, wezbrania i powodzie. Szata roślinna i świat zwierząt i ich związek ze strefami klimatycznymi oraz odrębność i endemizm flory i fauny. Ochrona przyrody.Delimitacja regionów fizyczno-geograficznych. Opis regionów: charakterystyka fizyczno-geograficzna, wyjaśnienie przyrodniczych uwarunkowań gospodarki, przedstawienie wpływu człowieka na środowisko przyrodnicze.Metody dydaktyczne: wykład, prezentacja.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin pisemnyWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej• ABC Świat , praca zbiorowa. • Bednarek R., Prusinkiewicz Z., 1999 - Geografia gleb. PWN. Warszawa.• Encyklopedia Geograficzna Świata, 1995-97, tom 1-10, Kraków • Makowski J. 2007, Geografia fizyczna świata, Wyd. Naukowe PWN• Makowski J. (red.) 2006, Geografia regionalna świata, Wyd. Naukowe PWN• Martyn D., 2000, Klimaty kuli ziemskiej. PWN Warszawa.• Mizerski W. 2004, Geologia regionalna kontynentów, Wyd. Naukowe PWN

• Podbielkowski Z., 2002, Fitogeografia części świata. T. 1 i 2. PWN Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej: dr A. Majchrowska

Nazwa przedmiotu: Geografia regionalna świataLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 (w tym 7,5 godz. realizowane w ramach zagadnień z regionalnej geografii społeczno-ekonomicznej oraz 7,5 godz. z regionalnej geografii fizycznej)Forma zajęć: wykład Rok studiów: II rok, semestr IV, Liczba punktów ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: zapoznanie studentów z geografią regionalną świata w zakresie regionalnej geografii społeczno-ekonomicznej, zwłaszcza z szeroko pojętymi procesami polityczno-gospodarczymi, współczesnymi zmianami mapy politycznej świata, przyczynami i konsekwencjami zróżnicowania gospodarczego poszczególnych regionów świata, problematyką demograficzną. Celem zajęć jest ukazanie studentom specyfiki politycznej, gospodarczej, ludnościowej i społecznej poszczególnych kontynentów, wyjątkowości i oryginalności głównych

31

regionów świata wraz z ukazaniem wzajemnych zależności globalnej gospodarki i polityki oraz przyczyn i konsekwencji nasilających się globalnych zjawisk społeczno-gospodarczychTreści programowe:(ze względu na bardzo małą liczbę godzin wykładów, część tematyki, dotycząca Europy i Afryki, będzie realizowana na ćwiczeniach)1-2. Specyfika polityczno-gospodarcza Azji i Australii: przyczyny współczesnego zróżnicowania rasowego, etnicznego i religijnego mieszkańców Azji i Australii, wpływ struktury etnicznej i religijnej na procesy gospodarcze,przemiany polityczne i gospodarcze państw azjatyckich w II połowie XX wieku, konflikty na Bliskim Wschodzie i w płd-wsch Azji oraz ich konsekwencje polityczne i gospodarcze, geneza tzw. „tygrysów azjatyckich”, uwarunkowania przemian polityczno-gospodarczych Chin, przyczyny i konsekwencje dynamicznego rozwoju gospodarczego Chin, przyczyny i konsekwencje zróżnicowania gospodarczego, ludnościowego i społecznego współczesnej Azji, rola państw azjatyckich w światowej polityce i gospodarce, 3. Specyfika polityczno-gospodarcza Ameryki Południowej:polityczne, gospodarcze i społeczne konsekwencje kolonizacji i dekolonizacji dla obecnej sytuacji polityczno-gospodarczej oraz etniczno-religijnej Ameryki Płd, uwarunkowania współczesnego zróżnicowania rasowego i etnicznego mieszkańców Ameryki Płd., przyczyny i konsekwencje zróżnicowania gospodarczego państw Ameryki Płd., przyczyny marginalnego znaczenia politycznego i gospodarczego Ameryki Płd. we współczesnym świecie,4. Specyfika polityczno-gospodarcza Ameryki Północnej: polityczne, gospodarcze i społeczne konsekwencje kolonizacji i dekolonizacji dla obecnej sytuacji polityczno-gospodarczej oraz etniczno-religijnej Ameryki Płn., uwarunkowania współczesnego zróżnicowania rasowego i etnicznego mieszkańców Ameryki Płn., rozwój terytorialny USA, specyfika systemu politycznego USA, główne przyczyny – ekonomiczne, polityczne, społeczne, historyczne – rozwoju gospodarczego USA, przyczyny i konsekwencje amerykańskiej dominacji gospodarczej i militarnej na świecie,rola NAFTA w integracji regionu oraz rozwoju gospodarczym USA, Kanady i Meksyku,znaczenie państw północnoamerykańskich w światowej polityce i gospodarce, Metody dydaktyczne: wykładFormy i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

• Balicki J., Frątczak E., Nam Ch., 2003, Mechanizmy przemian ludnościowych, globalna polityka ludnościowa, Warszawa

• Bankowicz M., (red.), 2004, Historia polityczna świata w XX wieku, tom I 1901-1945, tom II 1945-2000,

• Bartkowiak R., 2001, Rozwój ludności świata i prawa nim rządzące, Warszawa

• Ciamaga L., 2003, Struktura gospodarki światowej, Warszawa

• Długosz Z., 1999, Historia odkryć geograficznych i poznania świata w zarysie, Zamość,

• Długosz Z., 2000, Przemiany na mapie politycznej świata, Zamość

• Dobroczyński M., 2000, Międzynarodowa polityka gospodarcza, Toruń

• Fierla I., (red.), 1999, Geografia gospodarcza świata, Warszawa

• Jantoń-Drozdowska E., 2004, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Poznań

• Jelonek A., (red.), 1995, Encyklopedia geograficzna świata, Kraków

• Kaczmarek T., Koralewski T., Matykowski R., (red.), 1998, Ludność świata, Poznań

• Makowski J., (red.), 2006, Geografia regionalna świata, Warszawa

• Malendowski W., Mojsiewicz Cz., (red.), 2000, Stosunki międzynarodowe, Wrocław

• Maryański A., 1994, Narodowości świata, Warszawa,

• Skodlarski J., (red.), 2003, Współczesne problemy gospodarki światowej, ŁódźNazwisko osoby prowadzącej: dr Marek Barwiński

Nazwa przedmiotu: Geografia regionalna świata Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 7,5Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: II semestr 4Liczba punktów ECTS: 5 (łącznie za cały przedmiot)Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie studentów z przestrzennym zróżnicowaniem cech środowiska przyrodniczego i rozwoju społeczno - ekonomicznego Azji oraz analiza przyczyn powodujących owo zróżnicowanie.Treści programowe: Rozmiary lądu, sąsiedztwo mórz i oceanów, zarys linii brzegowej. Ukształtowanie powierzchni na tle budowy geologicznej. Tarcze krystaliczne i platformy na podłożu prekambryjskim. Przyrastanie paleozoicznych masywów i młodych łańcuchów górskich. Powiązania bogactw mineralnych z określonymi strukturami geologicznymi. Strefy klimatyczne, roślinne i glebowe. Astrefowe modyfikacje klimatu. Piętrowość klimatu i roślinności. Monsunowa

32

cyrkulacja mas powietrza. Obszary bezodpływowe, jeziora, sieć dolin rzecznych z odpływem stałym, okresowym i sporadycznym. Wpływ klimatu na ustrój wielkich rzek, wezbrania i powodzie. Gospodarcza rola wód śródlądowych. Typy krajobrazu naturalnego, delimitacja regionów fizyczno-geograficznych. Podział administracyjny, regiony fizyczno- i ekonomiczno-geograficzne Chin. Przyrodnicze i społeczne uwarunkowania rozwoju Indii. Wpływ struktury narodowościowej i religijnej subkontynentu indyjskiego na konflikty społeczne i życie gospodarcze. Środowisko przyrodnicze a gospodarka Japonii. Przyrodnicze uwarunkowania i społeczne problemy rozwoju krajów naftowych.Metody dydaktyczne: prezentacja, dyskusja.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: ocena uzyskana na podstawie poprawnie wykonanych ćwiczeń, znajomości regionalnej literatury geograficznej oraz aktywnego udziału w zajęciach, egzamin.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: • Makowski J.,2004: Geografia fizyczna Świata. PWN W-wa.• Mizerski W., 2005: Geologia regionalna kontynentów

• Mityk J., 1982: Geografia fizyczna części Świata. PWN W-wa.• Isaczenko A.G., Szlapnikow A.A.,1989. Łandszafty.• Stupnicka E., 1978: Zarys geologii regionalnej Świata. Wyd.Geol. W-wa.• Martyn D., 1987: Klimaty kuli ziemskiej. PWN W-wa.• Bednarek R., Prusinkiewicz Z., 1980: Geografia gleb. PWN. W-wa.• Podbielkowski Z., 1987: Roślinność kuli ziemskiej. Wyd. Szk. i Pedagogiczne.• Podbielkowski Z., 1987: Fitogeografia części Świata. PWN. W-wa.• Walter H., 1976: Strefy roślinności a klimat. Wyd. Rolnicze i Leśne. W-wa.

• Kornaś J., Medwecka-Kornaś J., 1982: Geografia roślin. PWN.• Danielewski J., 1977: Gospodarka współczesnych Indii. PWE. • Włostowska L., 1976: Republika Indii. KAW.• Maryański A. 1985: Geografia ekonomiczna Azji Południowej. PWE. W-wa.• Maryański A., Halimarski A., 1990: Chiny. PWN. W-wa.

• Gdański M., 1963: Arabski Wschód. KiW. W-wa.• Mydel R., 1983: Japonia. PWN. W-wa.Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: dr Władysław Baliński

Nazwa przedmiotu: Geografia regionalna świataLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 7,5 godzinyForma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: II rok, semestr lV, Liczba punktów ECTS: 5 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z geografią regionalną Europy i Afryki, ze szczególnym uwzględnieniem czynników i procesów wpływających na współczesne zróżnicowanie społeczno – ekonomiczne poszczególnych kontynentów.Treści programowe: Zróżnicowanie społeczno demograficzne ludności EuropyIntegracja gospodarcza w Europie po II wojnie światowej na przykładzie EUZróżnicowanie społeczno demograficzne ludności AfrykiZróżnicowanie gospodarcze współczesnej AfrykiMetody dydaktyczne: dyskusja dydaktyczna (burza mózgów), metody programowane z użyciem komputera, maszyny dydaktycznej, pogadankaForma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium, aktywność na zajęciachWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Barcz J., Kawecka – Wyrzykowska E., Michałowska-Gorywoda K., 2007, Integracja Europejska, Wolters

Kluwer, Warszawa.• Galster J., Witkowski Z., Witkowska K. M., 2006, Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, Dom Organizatora,

Toruń.• Jelonek A. (red.), 1996, Encyklopedia Geograficzna Świata. Europa t.5, Opress, Kraków. • Jelonek A. (red.), 1996, Encyklopedia Geograficzna Świata. Afryka t.2, Opress, Kraków. • Łastowski K., 2006, Historia integracji Europejskiej, Dam marszałek, Toruń.• Maik W. (red.), 2003, ABC Świat. Afryka I, Kurpisz, Poznań. • Maik W. (red.), 2003, ABC Świat. Afryka II, Kurpisz, Poznań. • Maik W. (red.), 2003, ABC Świat. Europa I, Kurpisz, Poznań. • Maik W. (red.), 2003, ABC Świat. Europa II, Kurpisz, Poznań. • Makowski J.(red.), 2008a, Geografia Unii Europejskiej , PWN, Warszawa.• Makowski J.(red.), 2008b, Geografia regionalna świata, PWN, Warszawa.

33

• Mydel R., Groch J. (red.), 2000, Przeglądowy Atlas Świata. Europa część 1, Fogra, Warszawa.• Mydel R., Groch J. (red.), 2000, Przeglądowy Atlas Świata. Europa część 2, Fogra, Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej: Mgr Justyna Wojtkiewicz

28. Nazwa przedmiotu: Kształtowanie i ochrona środowiskaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15Forma zajęć: wykład - 6 godzin, ćwiczenia - 9 godzin Rok studiów, semestr: studia zaoczne, II rok studiów, sem. IV Liczba punktów ECTS: 2Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie studentów z głównymi zagrożeniami powodowanymi działalnością człowieka, za stanem środowiska przyrodniczego i : Treści programowe: wykłady i ćwiczeniaPodstawowe pojęcia: środowisko, kształtowanie i ochrona. geoekologia i sozologia. Relacje człowiek-środowisko. Struktura i funkcjonowanie środowiska. Pojęcie antropopresji. Klasyfikacje oddziaływań antropogenicznych.Społeczności prehistoryczne jako czynnik zmian środowiska. Współczesna antropopresja rolnicza: ograniczanie bioróżnorodności, degradacja i dewastacja gleb; środki chemiczne w rolnictwie; organizmy modyfikowane genetycznie.Przekształcenia środowiska przyrodniczego związane z urbanizacją: sfera abiotyczna i biotyczna w mieście; smog, hydrologiczne efekty urbanizacji, problem odpadów. Antropopresja przemysłowa. Działalność człowieka a globalne zmiany środowiska przyrodniczego. Ochrona atmosfery. Definicje i zakres zrównoważonego rozwoju. Rozwój idei ochrony środowiska. Ochrona przyrody w Polsce i na świecie. Elementy kształtowania wybranych krajobrazów.Metody dydaktyczne: wykład, prezentacja multimendialna, dyskusjaForma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin pisemny, ćwiczenia: aktywność na zajęciach, wykonanie pracy.Wykaz literatury podstawowej: • Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D., 2008. Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Naukowe PWN

• Kozłowski S. 2005, Przyszłość ekorozwoju, KUL, Lublin• Mannion A. 2001, Zmiany środowiska Ziemi. Historia środowiska przyrodniczego i kulturowego. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa• Rychling A., Solon J. 1996, Ekologia krajobrazu. PWN., Warszawa,

• Żarska B., 2005, Ochrona krajobrazu. Wyd. SGGW, WarszawaWykaz literatury uzupełniającej:• Bartkowski 1991. Kształtowanie i ochrona środowiska. PWN, Warszawa.• Campbell B. 1995. Ekologia człowieka. PWN, Warszawa. • Ledwoń K. 1998. Ekologiczne podstawy kształtowania technosfery. PWN, Warszawa • Makowski J. 1999, Zmiany zasięgu wilgotnych lasów równikowych. Wyd. UW, Warszawa • Plit F. 1995, Pustynnienie antropogeniczne na obszarach Sahary i Azji Środkowej. Wyd. UW, Warszawa • Rychling A. 1992. Kompleksowa geografia fizyczna. PWN, Warszawa,Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: dr A. Majchrowska

29. Nazwa przedmiotu: Planowanie przestrzenneLiczba godzin: 15 godzin (6 godz. wykład, 9 godz. ćwiczenia)Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: II rok, semestr IVLiczba pkt. ECTS: 2 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Poznanie podstawowych pojęć z zakresu planowania przestrzennego i metod budowania planów przestrzennych. Zapoznanie się z systemem planowania przestrzennego w Polsce. Poznanie zadań planowania przestrzennego w Polsce i w krajach Europy Zachodniej.Treści programowe:Wprowadzenie w istotę przedmiotu (podstawowe pojęcia i zagadnienia terminologiczne, planowanie przestrzenne i jego powiązania z innymi naukami). Ewolucja i system planowania przestrzennego w Polsce (rozwój planowania przestrzennego, podstawy prawne planowania przestrzennego, system planów przestrzennych). Planowanie wieloprzestrzenne (planowanie krajowe i ponadkrajowe, przestrzenne planowanie regionalne). Planowanie miejscowe (zakres podstawowych opracowań planistycznych – strategia, studium, plan miejscowy). Rola i zadania planowania przestrzennego w krajach Europy Zachodniej. Polska szkoła planowania przestrzennego.Metody dydaktyczne: Wykład, prezentacja multimedialna, studium przypadku.

34

Forma zaliczenia: kolokwiumWykaz literatury podstawowej:• Domański R., 1989, Podstawy planowania przestrzennego, PWN, Poznań-Warszawa;• Gospodarka przestrzenna, 2002, T. V, Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne, pod red. L. Kupca,

Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku;

• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003r., Dz. U. 2003 nr 80 poz. 717;• Zarządzanie rozwojem lokalnym i regionalnym w kontekście integracji europejskiej, 2003, pod red. A. Klasika,

Zeszyt 208, Biuletyn KPZK PAN, Warszawa;Wykaz literatury uzupełniającej:• Leśniak J., 1985, Planowanie przestrzenne, PWN, Warszawa;• Pietraszewski W., 1985, Wartość przestrzeni w planowaniu, Tom LXXXI, Studia KPZK PAN, PWN, Warszawa;Osoba prowadząca: dr Anna M. Niżnik

Nazwa przedmiotu: Planowanie przestrzenneLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 9Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów: II rok, semestr IVLiczba punktów ECTS: 2 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu: Głównym celem jest zapoznanie studentów z zasadami planowania przestrzennego: z podstawowymi dokumentami planistycznymi i ich rolą oraz z czynnikami wpływającymi na kształtowanie różnych struktur funkcjonalno-przestrzennych.Treści programowe:Planowanie przestrzenne w ustawodawstwie. Planowanie przestrzenne w literaturze przedmiotu. Planowanie przestrzenne z punktu widzenia społecznego. Konflikty społeczne, funkcjonalno-strukturalne, ekologiczne, itp. (analiza przypadków). Planowanie przestrzenne z punktu widzenia terenu.Metody dydaktyczne: dyskusja, analiza literatury, studium przypadku, praca w grupach, „burza mózgów”, obserwacja geograficznaForma i warunki zaliczenia przedmiotu: aktywność na zajęciach, wygłoszenie referatu, kolokwiumWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym • Geografia urbanistyczna, 2008, St. Liszewski (red.), Wyd. UŁ, Łódź• Karwińska A., 2008, Gospodarka przestrzenna. Uwarunkowania społeczno-kulturowe, PWN Warszawa.• Leśniak J., 1985, Planowanie przestrzenne, PWN, Warszawa• Kornik St., Słodczyk J., 2005, Podstawy gospodarki przestrzennej - wybrane aspekty, Wyd. AE, Wrocław• Parysek J.J., 2006, Wprowadzenie do gospodarki przestrzennej, UAM, Poznań• Biuletyn KPZK PAN, Studia KPZK PAN, UrbanistaNazwisko osoby prowadzącej/ osób prowadzących: dr A. M. Niżnik, dr A. Rochmińska

30. Nazwa przedmiotu: GIS Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: II r, semestr IVLiczba punktów ECTS: 4 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotuPrzekazanie wiedzy i umiejętności, dotyczących istoty GIS, projektowania, budowy i zastosowania baz danych przestrzennych w zakresie, uzupełniającym i poszerzającym zakres materiału przekazywany na ćwiczeniach. Wiedza o dostępnych źródłach przestrzennych danych rastrowych i wektorowych oraz opisowych dla Polski i świata i warunkach ich udostępniania. Umiejętności, dotyczące wykorzystywania rozszerzeń dla podstawowych aplikacji GIS, w tym rozszerzeń niepłatnych oraz skryptów. Wiedza, dotycząca projektowania założeń do budowy systemów GIS dla wybranych zastosowań.Treści programoweZagadnienia wstępne: Istota systemów GIS, główne elementy systemu (aspekty organizacyjne, prawne, finansowe, logistyczne i techniczne). Omówienie dyrektywy UE dotyczącej infrastruktury informacji przestrzennej (INSPIRE) oraz dyrektywy o wielokrotnym wykorzystywaniu informacji z rejestrów publicznych. Norma ISO 19115 i pochodne.Typy danych w systemach GIS: specyfika danych rastrowych, wektorowych (w tym sieciowych), dane opisowe i metadane. Praca na danych rastrowych (formaty, kompresja, modele barw, edytory danych rastrowych i ich wykorzystywanie, łączenie plików rastrowych, georeferencja). Specyfika zobrazowań lotniczych i satelitarnych. Zobrazowania radarowe i lidarowe. Bezpośrednie pomiary danych wektorowych, system GPS.Bazy danych przestrzennych: aspekty technologiczne, funkcjonalne, prawne i ekonomiczne budowy baz danych przestrzennych. Modele danych.

35

Konwersja między typami danych: wektoryzacja, rasteryzacja, sieci. Problemy topologii zbiorów danych przestrzennych. Odwzorowania obiektów przestrzennych na płaszczyźnie: polskie odwzorowania historyczne i aktualnie wykorzystywane, prawne uregulowania dotyczące odwzorowań dla Polski, odwzorowania europejskie i światowe, odwzorowania wojskowe. Wykorzystywanie w projektach GIS danych dostępnych w różnych odwzorowaniach. Konwersja danych wektorowych i rastrowych między różnymi odwzorowaniami.Oprogramowanie GIS: komercyjne i niekomercyjne, możliwości i zakres wykorzystywania, standardy danych przestrzennych OGIS oraz „de facto”. Najczęściej wykorzystywane formaty danych wektorowych, w tym dane pozyskiwane z systemów CAD. Możliwości wykorzystywania dostępnego oprogramowania do celów niekomercyjnych. Zaawansowane rozszerzenia funkcjonalne systemów GIS: przestrzenne dane 3D, źródła danych 3D, trójwymiarowe modele powierzchni, wizualizacja 3D dla obiektów przestrzennych, analizy danych przestrzennych. Sieci, budowa i zasady topologii, zasady przepływu w sieciach, modelowanie ruchu, analizy sieciowe, wykorzystanie w nawigacji.Wizualizacja danych i analizy przestrzenne: Zaawansowane elementy analiz przestrzennych z wykorzystaniem rozszerzeń i skryptów dla systemów GIS w zakresie, poszerzającym materiał, prezentowany na ćwiczeniach.Metody dydaktyczne:Wykłady prowadzone w formie aktywnej z wykorzystaniem realnych systemów GIS oraz istniejących i dostępnych w Regionalnej Pracowni GIS baz danych przestrzennych oraz opisowych a także z wykorzystywaniem połączeń on-line z bazami GUS oraz ODGiK.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: praca kontrolna (zaliczeniowa), aktywny udział w zajęciachWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Davis D.E., GIS dla każdego, 2004, Mikom, Warszawa• Przewłocki S., Geomatyka, 2008, PWN, Warszawa

• Longley P. A. i in., GIS. Teoria i praktyka, 2006, PWN, Warszawa

• Podstawowy kurs ArcView dostępny pod adresem: levis.sggw.waw.pl• Czyżkowski B., Praktyczny przewodnik po GIS, 2006, PWN, WarszawaNazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: dr M. Jaskulski

Nazwa przedmiotu: GIS Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: III r. semestr IVLiczba punktów ECTS: 4 (wykład + ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Przekazanie wiedzy i umiejętności w zakresie obsługi oprogramowania GIS, projektowania i budowy baz danych przestrzennych dla określonych celów oraz umiejętności wykorzystania narzędzi analitycznych w rozwiązywaniu różnego rodzaju problemów decyzyjnych (statystyka przestrzenna, proste symulacje).Treści programoweZagadnienia wstępne: zapoznanie w praktyce z popularnymi przykładami implementacji GIS w skali globalnej, krajowej i lokalnej GoogleEarth, Zumi, Łódzki Internetowy System Informacji o Terenie. Przegląd głównych źródeł danych przestrzennych: przegląd metadanych CODGiK, WODGiK i MODGiK. Omówienie VMap, BDO, TBD, prezentacja podziału terytorialnego NTS.Oprogramowanie GIS: omówienie współczesnego oprogramowania (aplikacje, producenci, funkcjonalności, podobieństwa i różnice między aplikacjami). Podstawowe czynności w zakresie poruszania się w środowisku oprogramowania GIS i pracy z mapami: proste wyszukiwanie obiektów, zmiana skali, narzędzie informacji, właściwości widoku (przegląd odwzorowań, jednostki mapy etc.), narzędzie pomiaru odległości, zmiana symboliki mapy (palety wypełnień, linii, sygnatur i kolorów) etc. Przygotowanie opracowania kartograficznego w postaci gotowej do druku: narzędzie kompozycji, ramki widoku, legendy i skali, wyrównywanie obiektów względem siebie, eksport opracowania do wybranych formatów graficznych (*.wmf, *.jpg, *.bmp).Dane przestrzenne: Prezentacja i paca z różnymi modelami danych przestrzennych (rastrowe, wektorowe), zapisanymi w różnych formatach. Organizacja danych w aplikacji GIS oraz struktura i organizacja danych w pamięci trwałej komputera.Bazy danych przestrzennych: Praca z tabelami (tabele atrybutów, tabele zewnętrzne): struktura tabeli, rodzaje pól, czynności podstawowe – sortowanie danych, edycja, łączenie tabel. Sposoby opisu atrybutów obiektów. Tworzenie zapytań logicznych na tabelach: zapytania proste i złożone z wykorzystaniem operatorów logicznych i odpowiednich narzędzi oprogramowania GIS. Wizualizacja danych i analizy przestrzenne: Tworzenie i interpretacja map tematycznych. Symbole obiektów i opisywanie ich nazw. Wykorzystanie danych z tabeli atrybutów. Rodzaje legend z dokładnym omówieniem specyfiki i przykładami. Analizy z wykorzystaniem wybierania obiektów według wartości atrybutów oraz według wzajemnych relacji przestrzennych. Zaawansowane analizy przestrzenne – wykonywanie złożonych analiz

36

przestrzennych, wymagających jednoczesnego wykorzystania narzędzi wyboru w oparciu o atrybuty i wzajemne relacje przestrzenne.Wykorzystanie umiejętności w przykładach z użyciem różnego rodzaju danych i narzędzi analitycznych. Przykładowe zagadnienia: „Ile budynków zostanie zalanych przy założeniu wzrostu poziomu wody w rzece X? W jakiej kolejności ewakuować mieszkańców?”, „Zaprojektuj przebieg nowej drogi szybkiego ruchu pod kątem optymalizacji korzyści w postaci stymulacji rozwoju gospodarczego przylegających do niej gmin”, „Zaprojektuj strukturę danych przestrzennych w której będziesz przechowywać dane zebrane w terenie w toku inwentaryzacji urbanistycznej” itp.Metody dydaktyczne: Wszystkie zajęcia ćwiczeniowe obejmują pracę wspólną z omówieniem zagadnień oraz ćwiczenia do samodzielnego wykonania.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium, aktywny udział w zajęciachWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

• Podstawowy kurs ArcView dostępny pod adresem: levis.sggw.waw.pl• Czyżowski B., Praktyczny przewodnik po GIS, 2006, PWN, Warszawa• Davis D.E., GIS dla każdego, 2004, Mikom, WarszawaNazwisko osoby prowadzącej: mgr Aleksander Szmidt,

31. Nazwa przedmiotu: Geografia Polski ŚrodkowejLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 godzin ( 7,5 godziny – Część fizyczna)Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: II rok, semestr IVLiczba punktów ECTS: 2Założenia i cele przedmiotu: Opanowanie wiedzy o głównych elementach środowiska naturalnego Polski Środkowej, ich uwarunkowaniach oraz wzajemnych powiązaniach. Umiejętność wykorzystania materiałów kartograficznych i literatury. Treści programowe: 1. Główne cechy środowiska fizycznogeograficznego Polski Środkowej: przedstawienie w formie graficznej głównych komponentów środowiska (jednostki fizycznogeograficzne, jednostki geologiczno-strukturalne, elementy geologiczne, działy wodne, hipsometria, parki krajobrazowe).2. Przekrój krajobrazowy Polski Środkowej: wykonanie przekroju krajobrazowego dla wybranego obszaru. Analiza relacji zachodzących pomiędzy elementami środowiska określonymi na przekroju. Metody dydaktyczne: dyskusja, prace graficzne oraz komentarze pisemneForma i warunki zaliczenia przedmiotu: obecność i czynny udział w ćwiczeniach, ocena z wykonanych pracWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: • Klatkowa H., 1972 – Paleogeografia Wyżyny Łódzkiej i obszarów sąsiednich podczas zlodowacenia warciańskiego. Acta geogr. Lodz., 28.• Kondracki J., 2001 -Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.• Liszewski S. (red.), 2001 – Zarys monografii województwa łódzkiego. ŁTN.• Turkowska K. , 2006 – Geomorfologia regionu łódzkiego. Wyd. UŁ. • Arkusze Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000.• Arkusze map topograficznych w skali 1:50 000.• Mapa potencjalnej roślinności naturalnej 1: 300 000.• Mapa glebowa w skali 1: 300 000.Nazwisko osoby prowadzącej: mgr Danuta Dzieduszyńska

Nazwa przedmiotu: Geografia Polski Środkowej Liczba godzin dydaktycznych: 15 (7,5 godz. – część społeczno-ekonomiczna)Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: II rok, semestr IVLiczba punktów ECTS: 2 (cały przedmiot)Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie studentów z wybranymi problemami społecznymi i gospodarczymi regionu, wyjaśnienie historycznych, społecznych i politycznych podstaw rozwoju regionu, umiejętność dostrzegania powiązań między elementami środowiska geograficznego regionu, kształtowanie umiejętności obserwacji i interpretacji krajobrazu i dziedzictwa kulturowego miasta w terenieTreści programowe: Ćwiczenia kameralne: 1. zróżnicowanie procesów demograficzno-osadniczych w regionie (rozmieszczenie, struktury wg cech demograficznych i społecznych, zróżnicowanie kulturowe i odrębność kulturowa regionu, sytuacja na regionalnym rynku pracy, wiejska sieć osadnicza regionu i jej zróżnicowanie, 2. przestrzenne zróżnicowanie struktury gospodarczej regionu (sieć transportowa, poziom rozwoju łączności, walory turystyczne); 3.ćwiczenie terenowe: Łódź stolica regionu – wybrane problemy struktury funkcjonalno-przestrzennej i

37

morfologicznej miasta (geneza i rozwój przestrzenny, dziedzictwo kulturowe we współczesnej strukturze miasta, przemiany funkcjonalne, problemy rewitalizacji terenów poprzemysłowych – Stare Miasto, Nowe Miasto, jurydyki przemysłowe)Metody dydaktyczne: dyskusja, prezentacja map i zestawień tabelarycznych, ćwiczenia pisemneForma i warunki zaliczenia: obecność na wszystkich zajęciach, aktywny udział w zajęciach, kolokwiumWykaz literatury podstawowej: • S. Liszewski (red.), 2001, Zarys monografii województwa łódzkiego. Funkcja regionalna Łodzi i jej rola w

kształtowaniu województwa, ŁTN• Jewtuchowicz A, Suliborski A. (red.), 2006, Przestrzenne zróżnicowanie procesów transformacji społeczno-

gospodarczej w regionie łódzkim, Wyd. UŁ• Jewtuchowicz A., Suliborski A. (red.), 2002, Struktury i procesy kształtujące łódzki region społeczno-

gospodarczy, Wyd. UŁ• Koter M., Liszewski S., Suliborski A., 1999, Łódź i region Polski Środkowej. ŁTN, Łódź• Stefański K., 2001, Jak zbudowano przemysłową Łódź, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska

Kulturowego w Łodzi• Rocznik Statystyczny Województwa Łódzkiego 2008, US Łódź• Województwo łódzkie: podregiony, powiaty, gminy 2008, US Łódź• Liszewski S. (red.) Atlas Miasta Łodzi 2001Wykaz literatury uzupełniającej:• Dylik J., 1971, Województwo ze stolicą bez antenatów. Geografia historyczna województwa łódzkiego,

Szlakiem Nauki, Wyd. ŁTN• Werwicki A., (red.), 1998, Transformacja społeczno-ekonomiczna Polski Środkowej, Wyd. UŁ

• Batorowicz Z., Suliborski A., 1993, Geografia ekonomiczna Polski: ujęcie regionalne, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne

• Fierla I., 2004, Geografia gospodarcza Polski, PWE, Prowadzący: dr Anna Niżnik

32. Nazwa przedmiotu: Ćwiczenia terenowe regionalne „Wyżyny Polskie i Karpaty”Liczba godzin: 30 godz. (5 dni)Forma zajęć: Kompleksowe ćwiczenia terenowe, objazdoweRok studiów i semestr: II, semestr IVLiczba punktów ECTS: 5Założenia i cele przedmiotu: Ćwiczenia prowadzone są w obszarach wyżynnych Polski Południowej oraz w Karpatach. Ich celem jest zaznajomienie studentów ze środowiskiem przyrodniczym i antropogenicznym regonów Polski południowej. Zajęcia uczą dostrzegania związków między składnikami systemu przyrody oraz między środowiskiem przyrodniczym, a aktywnością człowieka. Zapoznają także studentów z zabytkami kultury materialnej odwiedzanych regionów.Treści programowe: W trakcie ćwiczeń prezentowany jest szeroki wachlarz problemów z zakresu geografii fizycznej, geologii oraz geografii społeczno – ekonomicznej. Przebieg trasy uwzględnia najciekawsze pod względem przyrodniczym, społeczno – gospodarczym i historycznym, miejsca regionu. W części geograficzno-fizycznej studenci zostają zapoznani z budową geologiczną i rzeźbą zachodniej części Wyżyny Małopolskiej i Jury Krakowsko – Wieluńskiej, Kotlin Podkarpackich, Karpat fliszowych, Pienin, Podhala i Tatr. Poznają problemy klimatu wymienionych regionów, rozwoju pokrywy glebowej i szaty roślinnej, ze szczególnym uwzględnieniem zjawiska piętrowości klimatyczno – roślinno – glebowej w obszarach górskich. Omawiana jest problematyka surowcowa zapadliska przedkarpackiego. W części społeczno – gospodarczej poruszany jest problem interakcji człowiek – przyroda. Na obszarze Aglomeracji Krakowskiej i wschodniej części Zagłębia Górnośląskiego (Zagłębie Dąbrowskie) poruszane są zagadnienia gospodarcze oraz problemy antropopresji, przekształcania i dewastacji środowiska przyrodniczego na skutek różnych form działalnośći człowieka. Ta część ćwiczeń jednoczy najpełniej problemy przyrodnicze i społeczno – gospodarcze. Realizowana problematyka społeczno - gospodarcza obejmuje także zagadnienia osadnictwa miejskiego i wiejskiego (osadnictwo spiskie, rozwój przestrzenny Zakopanego i Krakowa, miast Małopolski), funkcje turystyczne i uzdrowiskowe miejscowości w Karpatach (m.in. Szczawnica, Zakopane).Metody dydaktyczne: Na trasie ćwiczeń w kilkudziesięciu stanowiskach omawiane są podstawowe problemy geograficzne, historyczne i krajoznawcze odwiedzanych regionów. Studenci realizują poza tym zespołowe oraz indywidualne zadania. Praca zespołowa polega na wykonaniu dwóch ćwiczeń. W Tatrach realizowane jest ćwiczenie kompleksowe polegające na wyróżnianiu geokompleksów na podstawie interpretacji związków zachodzących między komponentami środowiska przyrodniczego. W Krakowie studenci analizują morfologię i funkcję wskazanych obszarów Starego Miasta. Indywidualne zadania polegają natomiast na przygotowaniu i omówieniu w terenie wskazanych problemów geograficznych. Forma i warunki zaliczenia: Warunkiem uzyskania pozytywnej oceny jest obok aktywnego uczestnictwa, zaliczenie prac wykonywanych w trakcie ćwiczeń oraz uzyskanie pozytywnej oceny z pisemnego kolokwium końcowego, sprawdzającego wiedzę o regionach Polski południowej.

38

Wykaz literatury podstawowej: • Batorowicz Z., Suliborski A., 1993 – Geografia ekonomiczna Polski: ujęcie regionalne. Wydawnictwa Szkolne i

Pedagogiczne, Warszawa• Fierla I. (red), 2001 – Geografia gospodarcza Polski. PWN, Warszawa.• Kondracki J., 2001 – Geografia regionalna Polski. PWE, Warszawa.• Mizerski W., 2002 – Geologia Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.• Starkel L. (red. nauk.), 1991 – Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.• Warszyńska J. (red.), 1995 – Karpaty polskie, przyroda, człowiek i jego działalność. Wyd. UJ, Kraków.Wykaz literatury uzupełniającej:• Bac – Moszaszwili M., Gąsiennica Szostek M., 1990 – Tatry Polskie. Przewodnik geologiczny dla turystów.

Wyd. Geol., Warszawa.• Birkenmajer K., 1979 – Przewodnik geologiczny po pienińskim pasie skałkowym. Wyd. Geol., Warszawa.

• Klimaszewski M., 1988 - Rzeźba Tatr Polskich. PWN, Warszawa.• Mirek Z. (red.), 1996 – Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego. Tatrzański Park Narodowy, Kraków –

Zakopane. • Radwańska – Paryska Z., 1988 – Rośliny Tatrzańskie. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.• Szczepański M. S., 1992 – Pokusy nowoczesności. Polskie dylematy rozwojowe. Andrzej Marczewski

Publisher – Wyd. Nauk., Katowice.• Tkocz M., 2001 – Restrukturyzacja przemysłu regionu tradycyjnego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.Nazwisko osoby prowadzącej: dr Sławomir Kobojek (kierownik ćwiczeń) oraz pracownicy naukowo dydaktyczni Wydziału Nauk Geograficznych UŁ.

33. Nazwa przedmiotu: Ćwiczenia terenowe z geografii społeczno-ekonomicznejLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30 godzinyForma zajęć: ćwiczenia terenoweRok studiów: II rok, semestr IV, Liczba punktów ECTS: 5Założenia i cele przedmiotu: Zajęcia terenowe mają na celu wykształcenie umiejętności praktycznego użycia metod stosowanych w różnych subdyscyplinach geografii społeczno-ekonomicznej, a poznanych uprzednio przez studentów w trakcie ćwiczeń kursowych o charakterze kameralnym. W oparciu o zebrane w terenie materiały uczestnicy przygotowują końcowe opracowania i raporty badawcze.Treści programowe: W ramach zajęć terenowych studenci otrzymują do realizacji wybrane problemy badawcze z zakresu geografii społeczno - ekonomicznej. Uczestnicy ćwiczeń zobligowani są wykonać lustrację terenową, zdjęcie użytkowania ziemi, pozyskać dane o badanej przestrzeni w sposób bezpośredni (np. obserwacje, ankiety, wywiad kwestionariuszowy) jak i pośredni (kwerenda w urzędach administracji państwowej, samorządowej, archiwach, organizacjach pozarządowych). Studenci dokonują interpretacji danych oraz statystycznego i kartograficznego opracowania zebranego w terenie materiału, a następnie przygotowują prace końcowe w formie raportów tekstowych przy użyciu poznanych metod badawczych. Ćwiczenia zwieńczone są analizą wyników i ich prezentacją w formie dyskusji.Metody dydaktyczne: metody terenowe, pomiar, dyskusja naukowa, metody z użyciem technologii informatycznej, pogadankaForma i warunki zaliczenia przedmiotu: prace zaliczeniowe, aktywność na zajęciachLiteratury podstawowa i uzupełniająca:• Berezowski S., 1986, Metody badań w geografii ekonomicznej, Warszawa

• Chojnicki Z., 1977, Metody ilościowe i modele w geografii, Warszawa• Golachowski S., Kostrubiec B., Zagożdżon A., 1974, Metody badań geograficzno-osadniczych, PWN,

Warszawa.

• Jakóbczyk – Gryszkiewicz J., 1991, Zróżnicowanie urbanizacji wsi w strefie podmiejskiej Łodzi, „A.U.L., Folia Geographica”, z. 13.

• Jałowiecki B., Szczepański M., 2006, Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Scholar, Warszawa.• Koter M., 1994, Od fizjonomii do morfogenezy i morfologii porównawczej. Podstawowe zagadnienia

teoretyczne morfologii miast, „Zagadnienia geografii historycznej osadnictwa w Polsce”, Toruń-Łódź. • Liszewski St., 1978, Tereny miejskie. Podział i klasyfikacja, AUL „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego”,

ser. II, z. 15.• Liszewski St., 1987, Strefa podmiejska jako przedmiot badań geograficznych. Próba syntezy, „Przegląd

Geograficzny”, t. 59, z. 1-2.• Latyński J., 1994, Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia, UŁ, Łódź.

39

• Runge J., 2006, Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej : elementy metodologii, wybrane narzędzia badawcze, Uniwersytet Śląski, Katowice

• Słodczyk J., 2001, Przestrzeń miasta i jej przeobrażenia, Uniwersytet Opolski, Opole• Węcławowicz G., 2007, Geografia społeczna miast. Uwarunkowania społeczno-przestrzenne, PWN,

Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej: mgr Tomasz Figlus

Ćwiczenia terenowe z geografii społeczno-ekonomicznejLiczba godzin dydaktycznych: 30Forma zajęć: ćwiczenia terenoweRok studiów, semestr: II rok studiów licencjackich, semestr 4Punkty ECTS: 5Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie studentów ze specyfiką pracy terenowej w zakresie problematyki społeczno-ekonomicznej: praca z mapą, kartowanie, wywiad, ankieta, zbieranie danych źródłowych w różnego typu instytucjach oraz inwentaryzacji treści gospodarczych i społecznych na terenie badań; opracowanie (statystyczne i kartograficzne); analiza wyników i ich prezentacja w formie dyskusji. Kształcenie umiejętności zastosowania wiedzy teoretycznej oraz metod badań kameralnych poznanych w trakcie zajęć do analizy danych i informacji zebranych podczas pracy w terenie. Nabycie umiejętności statystycznego i kartograficznego opracowywania zebranego w terenie materiału, a także przygotowywania tekstowego opracowania końcowego.Treści programowe:Zebranie w terenie przez studentów danych z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej służących do wykonania kompleksowego opracowania w formie monografii problemowej, dotyczącego obszaru badań, który mogą stanowić jednostki osadnicze (np.: miasto, wieś) lub jednostki podziału administracyjnego (województwo, powiat, gmina). Badanie użytkowania ziemi oraz infrastruktury technicznej i społecznej obszaru wiejskiego, strefy podmiejskiej lub miasta; badania usług, powiązań komunikacyjnych oraz warunków życia ludności obszaru miasta lub jego części.Metody dydaktyczne: Studenci otrzymują do realizacji konkretne tematy badawcze z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej. W oparciu o zebrane w terenie materiały przygotowują końcowe opracowania kartograficzne i tekstowe.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Aktywny udział w czasie badań terenowych oraz przygotowanie i uzyskanie pozytywnej oceny opracowania końcowego.Literatura podstawowa i uzupełniająca:

• Jakubowicz E., 1993: Wyposażenie jednostek terytorialnych w usługi podstawowe. Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 359. Studia Geograficzne, 29.

• Jedut R., 1983: Instrukcja sporządzania szczegółowej mapy użytkowania ziemi oraz infrastruktury technicznej i społecznej na terenach podmiejskich w skali 1:10000 (maszynopis).

• Tkocz J., 1998: Organizacja przestrzenna wsi. Wyd. UŚ, Katowice.• Troc M., 1991: Ćwiczenia z geografii przemysłu. Wyd. Nauk. WSP, Kraków.• Oraz literatura zebrana samodzielnie przez studentów na temat obszaru badań.Prowadzący: dr Katarzyna Milewska-Osiecka

40

III ROK SEMESTR V i VI Studia niestacjonarne siatka godzin programu 2007/2008

III rok studiów - siatka godzin

Symb.

Nazwa przedmiotu Formazal.

Godz.suma

w tym Sem. V Sem. VI Pkt.

ECTw pr.

ćw. w ćw. w ćw.

w tym dni ter.

Kgo 12

Podstawy kształtowania i ochrony środowiska

egz. 30 30 8 30 5

Kgo 13

Geografia regionalna kontynentów*

egz. 90 70 20 70 20 12

Mo 4 GIS – wybrane zagadnienia

zal 30 15 15 15 15 5

Oo 1 Historia filozofii egz. 18 18 18 4Kgo 15

Seminarium dyplomowe

zal. 15 15 15 3

Oo 3 Lektorat zal. 18 18 18 1Praktyka zawodowa zal 2 tyg. po V semestrze w miesiącu marcu

SEMESTR V 3 egz. 201 133 15 61 133 68 30Kgo 14

Geografia Polski Środkowej

zal. 30 10 20 2 10 20 3

Kuo 2 Podstawy paleogeografii

zal. 15 15 15 2

Kgo 15

Seminarium dyplomowe

zal. 15 15 15 5

Oo 2 Metodologia nauk geograficznych

zal. 30 30 30 3

Mo 8 Kartografia tematyczna

zal. 30 30 30 3

Kuo 6 Podstawy historii gospodarczej XIX i XX w.

zal. 18 18 10 2

Kgo Planowanie przestrzenne

zal 30 30 30 4

Oo 3 Lektorat egz. 18 18 18 2To 3 Ćwiczenia terenowe

regionalne ”Wybrzeża i Pobrzeża”

zal. 36 36 6 36 4

SEMESTR VI1egz.+egz. dypl.

222 103 15 104 8 103

119 30

ROK4egz.+ egz.dy

pl.

423 236 30 165 8 103

119 60

*IGEiOP 25 godz. wykł. i 20 godz. ćwiczeń (Europa – 20 godz.; Ameryka Północna i Południowa – 25godz.)* INoZ 25 godz. wykładów i 20 godz. ćwiczeń ( Afryka- 20 godz.; Australia- 5 godz.; Azja – 20 godz.) w – wykłady; ćw. – ćwiczenia; pr. - proseminaria; dni ter. - liczba dni ćwiczeń terenowych jednodniowych w ramach godzin ćwiczeńpk - punkty kredytowepraca - praca pisemna zaliczeniowa; zal. – zaliczenie, formę ustala prowadzącyegz. – egzamin (formę egzaminu ustala prowadzący)GF – przedmioty z geografii fizycznejGSE – przedmioty z geografii społeczno-ekonomicznejGR – przedmioty z geografii regionalnej

Kgo 12. Nazwa przedmiotu: Ochrona i kształtowanie środowiska

41

Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 30Forma zajęć: wykład Rok studiów, semestr: III rok, sem. V Liczba punktów ECTS: 5Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie studentów ze stanem środowiska przyrodniczego, głównymi zagrożeniami dla środowiska przyrodniczego spowodowanymi działalnością człowieka oraz metodami kształtowania i ochrony środowiskaTreści programowe:WykładyPodstawowe pojęcia: środowisko, kształtowanie i ochrona Relacje człowiek-środowisko. Struktura i funkcjonowanie środowiska. Geoekologia i sozologia. Pojęcie antropopresji. Społeczności prehistoryczne jako czynnik zmian środowiska. Współczesna antropopresja rolnicza: ograniczanie bioróżnorodności, degradacja i dewastacja gleb; środki chemiczne w rolnictwie; organizmy modyfikowane genetycznie.Przekształcenia środowiska przyrodniczego związane z tworzeniem dużych skupisk ludności. Powstawanie miast i ich wpływ na środowisko przyrodnicze: sfera abiotyczna i biotyczna w mieście; hydrologiczne efekty urbanizacji, problem odpadów. Antropopresja przemysłowa. Działalność człowieka a globalne zmiany środowiska przyrodniczego. Ochrona atmosferyDefinicje i zakres zrównoważonego rozwoju. Rozwój idei ochrony środowiska. Ochrona przyrody w Polsce i na świecie. Elementy kształtowania wybranych krajobrazów.Metody dydaktyczne: wykład, prezentacja, dyskusja, film.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin pisemny,Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającejLiteratura podstawowa:• Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D., 2008. Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Naukowe PWN • Kozłowski S. 2007, Przyszłość ekorozwoju, KUL Lublin

• Mannion A. 2001 Zmiany środowiska Ziemi. Historia środowiska przyrodniczego i kulturowego. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa• Rychling A., Solon J. 1996. Ekologia krajobrazu. PWN., Warszawa, • Żarska B., 2005. Ochrona krajobrazu. Wyd. SGGW, WarszawaLiteratura uzupełniająca

• Bartkowski 1991. Kształtowanie i ochrona środowiska. PWN, Warszawa.• Brown. L., Flawin Ch., French H. Raport o stanie świata. Książka i Wiedza, Warszawa 2000• Campbell B. 1995. Ekologia człowieka. PWN, Warszawa. • Fifield R. (red.) Współczesna nauka bez tajemnic. Wyd. Zysk i s-ka, Poznań 2000• Firor J. Zmieniająca się atmosfera. WSiP, Warszawa 1994• Graniczny M., Mizerski W. Katastrofy przyrodnicze. PWN, Warszawa 2007• Jokiel P. Woda na zapleczu wielkiego miasta. Wyd. UŁ 2002• Kalinowska A. Ekologia – wybór przyszłości. Editions Spotkania, Warszawa• Kantowicz E. Strefa sucha – zasoby i zagrożenia rolnictwa. Wyd. Dialog, Warszawa 1999• Kozłowski S. 2007, Przyszłość ekorozwoju, Wyd. KUL• Ledwoń K. 1998. Ekologiczne podstawy kształtowania technosfery. PWN, Waszawa

• Makowski J. Zmiany zasięgu wilgotnych lasów równikowych. Wyd. UW, Warszawa 1999• Piontek B. Koncepcja rozwoju zrównoważonego i trwałego Polski. PWN, Warszawa 2002• Plit F. Pustynnienie antropogeniczne na obszarach Sahary i Azji Środkowej. Wyd. UW, Warszawa 1995

• Rychling A. 1992. Kompleksowa geografia fizyczna. PWN, Warszawa, Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: dr A. Majchrowska

Kgo13. Nazwa przedmiotu: geografia regionalna świata (Azja i Australia)Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 25Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: III semestr VLiczba punktów ECTS: 12 (łącznie za cały przedmiot)Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie studentów z przestrzennym zróżnicowaniem cech środowiska przyrodniczego i rozwoju społeczno - ekonomicznego Azji i Australii oraz analiza przyczyn powodujących owo zróżnicowanie.Treści programowe:

42

Rozmiary lądu, sąsiedztwo mórz i oceanów, zarys linii brzegowej. Ukształtowanie powierzchni na tle budowy geologicznej. Tarcze krystaliczne i platformy na podłożu prekambryjskim. Przyrastanie paleozoicznych masywów i młodych łańcuchów górskich. Powiązania bogactw mineralnych z określonymi strukturami geologicznymi. Strefy klimatyczne, roślinne i glebowe. Astrefowe modyfikacje klimatu. Piętrowość klimatu i roślinności. Monsunowa cyrkulacja mas powietrza. Obszary bezodpływowe, jeziora, sieć dolin rzecznych z odpływem stałym, okresowym i sporadycznym. Wpływ klimatu na ustrój wielkich rzek, wezbrania i powodzie. Gospodarcza rola wód śródlądowych. Typy krajobrazu naturalnego, delimitacja regionów fizyczno-geograficznych. Podział administracyjny, regiony fizyczno- i ekonomiczno-geograficzne Chin. Przyrodnicze i społeczne uwarunkowania rozwoju Indii. Wpływ struktury narodowościowej i religijnej subkontynentu indyjskiego na konflikty społeczne i życie gospodarcze. Środowisko przyrodnicze a gospodarka Japonii i Korei. Przyrodnicze uwarunkowania i społeczne problemy rozwoju krajów naftowych.Budowa geologiczna Australii - główne jednostki strukturalne. Zróżnicowanie klimatyczne Australii - dziedziny klimatyczne. Warunki wodne kontynentu australijskiego. Delimitacja i charakterystyka regionów fizycznogeograficznych Australii. Charakterystyka gospodarki Australii. Charakterystyka bazy surowcowej, głównych gałęzi przemysłu i rolnictwa. Ludność i urbanizacja Australii. Regiony ekonomiczno-geograficzne kontynentu i ich charakterystyka. Wykorzystanie energetyczne wód płynących w Australii. Odkrycie i kolonizacja Australii.Metody dydaktyczne: wykładForma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: • Makowski J.,2004: Geografia fizyczna Świata. PWN W-wa.Mizerski W., 2005: Geologia regionalna kontynentów • Mityk J., 1982: Geografia fizyczna części Świata. PWN W-wa.• Isaczenko A.G., Szlapnikow A.A.,1989. Łandszafty.

• Stupnicka E., 1978: Zarys geologii regionalnej Świata. Wyd.Geol. W-wa.• Martyn D., 1987: Klimaty kuli ziemskiej. PWN W-wa.• Bednarek R., Prusinkiewicz Z., 1980: Geografia gleb. PWN. W-wa.• Podbielkowski Z., 1987: Roślinność kuli ziemskiej. Wyd. Szk. i Pedagogiczne.• Podbielkowski Z., 1987: Fitogeografia części Świata. PWN. W-wa.• Walter H., 1976: Strefy roślinności a klimat. Wyd. Rolnicze i Leśne. W-wa.• Kornaś J., Medwecka-Kornaś J., 1982: Geografia roślin. PWN.• Danielewski J., 1977: Gospodarka współczesnych Indii. PWE.

• Włostowska L., 1976: Republika Indii. KAW.• Maryański A. 1985: Geografia ekonomiczna Azji Południowej. PWE. W-wa.• Maryański A., Halimarski A., 1990: Chiny. PWN. W-wa.• Gdański M., 1963: Arabski Wschód. KiW. W-wa.• Mydel R., 1983: Japonia. PWN. W-wa.

• Andriejewa W.M.,1974: Australia; Związek Australijski. PWNNazwisko osoby prowadzącej: dr Władysław Baliński

Nazwa przedmiotu: geografia regionalna świata (Afryka)Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 20Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: III semestr VLiczba punktów ECTS: 12 (łącznie za cały przedmiot)Treści programowe: Położenie kontynentu, ukształtowanie poziome i pionowe, budowa geologiczna i surowce mineralne, warunki klimatyczne i hydrograficzne; zróżnicowanie pokrywy glebowej i szaty roślinnej; regiony fizycznogeograficzne: 1) Afryka Północna, 2) Sahara, 3) Sudan, 4) Afryka Równikowa 6) Afryka Wschodnia 7) Afryka Południowa 8) Madagaskar. Historia poznania kontynentu przez Europejczyków. Afryka kolebka ludzkości - rozwój ludności, zróżnicowanie etniczne i językowe ludności Afryki. Konflikty na tle etnicznym i rasowym. Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju rolnictwa - podstawy gospodarki kontynentu: typy rolnictwa a warunki naturalne. Przykłady degradacji środowiska przyrodniczego wskutek działalności gospodarczej człowieka: pustynnienie, niszczenie lasów równikowych. Metody dydaktyczne: wykład, prezentacja Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Mityk J., 1982, Geografia fizyczna części Świata, PWN, Warszawa,

• Maik W., 1999, Afryka, Wyd. Kurpisz,• Gudowski J., 1998, Rolnictwo Afryki i Azji u progu XXI wieku. Wyd. Dialog, Warszawa

43

• Rajmund Meydel, Jerzy Groch (red.), 1998, Przeglądowy atlas świata. Afryka. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków. Nazwisko osoby prowadzącej: dr A. Majchrowska

Nazwa przedmiotu: geografia regionalna świata (Ameryka)Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 22,5 (12,5 godzin wykład, 10 godzin ćwiczenia)Forma zajęć: wykład, ćwiczeniaRok studiów, semestr: III semestr VLiczba punktów ECTS: 12 (łącznie za cały przedmiot)Założenia i cele przedmiotu: zapoznanie studentów z geografia regionalną Ameryki Północnej i Południowej, zwłaszcza z procesami kolonizacji, dekolonizacji oraz szeroko pojętą problematyką demograficzną i polityczno-gospodarczą;Zakres treści:Zarys geografii fizycznej Ameryki Północnej i Południowej – zróżnicowanie fizyczno-klimatyczne i jego wpływ na zróżnicowanie regionalne obu Ameryk;Kolonizacja i dekolonizacja – przyczyny, przebieg, konsekwencje;Ameryka Południowa;

Ameryka Północna;Rozwój demograficzny – migracje, zróżnicowanie rasowe, etniczne i językowe – przyczyny i konsekwencje;Ameryka Południowa;Ameryka Północna;System gospodarczo-polityczny USA – konsekwencje ekonomiczne, społeczne i polityczne dla współczesnego świata;Zakres wiedzy (umiejętności), którą student wyniesie z zajęć: student zna uwarunkowania fizyczno-geograficzne, historyczne, demograficzne i polityczne zróżnicowania regionalnego poszczególnych regionów Ameryki Północnej i Południowej oraz ich konsekwencje dla współczesnej sytuacji państw zachodniej półkuli;Metody dydaktyczne: wykład, prezentacja Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:Bonasewicz A., Czerny M., Dembicz A., Makowski J., Osiński St., Skoczek M., 1985, Geografia regionalna Ameryki Łacińskiej, Warszawa,Dobosiewicz Z., Olszewski T., 1994, Geografia ekonomiczna świata, Warszawa, Długosz Z., 1999, Historia odkryć geograficznych i poznania świata w zarysie, Zamość,Foster W., 1956, Zarys politycznej historii Ameryki, Warszawa,Jagielski A., 1978, Geografia ludności, Warszawa,Mityk J., 1986, Geografia fizyczna części świata, Warszawa,Morawski W. (red.), 1994, Powszechna historia gospodarcza 1918-1991, Warszawa,Magidowicz I. P., 1979, Historia poznania Ameryki Środkowej i Południowej, Warszawa,Maryański A., Modrzejewski P., Szot Z., 1989, Geografia ekonomiczna Ameryki Łacińskiej,Maryański A., 1984, Migracje w świecie, Warszawa,Maryański A., 1994, Narodowości świata, Warszawa,www.census.gov (wyniki powszechnego spisu ludności w USA w roku 2000)Nazwisko osoby prowadzącej: dr Marek Barwiński – wykład; mgr M Kruger, mgr T, Figlus - ćwiczenia

Nazwa przedmiotu: geografia regionalna świata (Europa)Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 22,5 (12,5 godzin wykład, 10 godzin ćwiczenia)Forma zajęć: wykład, ćwiczeniaRok studiów, semestr: III semestr VLiczba punktów ECTS: 12 (łącznie za cały przedmiot)Założenia i cele przedmiotu: Studenci powinni poznać przestrzenne zróżnicowanie cech środowiska przyrodniczego oraz rozwoju społeczno - ekonomicznego w Europie, a także rozumieć przyczyny , które powodują owo zróżnicowanie. Ponadto winni zrozumieć konieczność integracji politycznej i gospodarczej państw i narodów posiadających wspólne, europejskie korzenie kulturowo - etniczne.Położenie Europy, granice lądowe i morskie. Złożoność budowy geologicznej - główne jednostki tektoniczne, powstanie najważniejszych zagłębi surowcowych i ich rola w rozwoju przemysłu wydobywczego. Rozwój przemysłu przetwórczego i jego specjalizacja - główne okręgi przemysłowe Odmienności ukształtowania powierzchni, warunków klimatycznych i glebowych jako podstawa zróżnicowania regionalnego kontynentu. Rola czynników przyrodniczych dla rozwoju rolnictwa europejskiego. Główne regiony rolnicze Europy i ich zróżnicowanie. Społeczne, demograficzne i etniczno - kulturowe podobieństwa i różnice ludności europejskiej. Rozwój sieci osadniczej kontynentu - procesy urbanizacyjne i ich charakterystyka. Cywilizacyjna jedność Europy jako podstawa dążności do integracji polityczno - gospodarczej. Wspólnoty europejskie - rozwój procesów integracyjnych i ich

44

przejawy. Konflikty polityczne i etniczne w Europie. Co łączy, a co dzieli Europejczyków - koncepcje “Europy ojczyzn” i “Europy regionów” . Metody dydaktyczne: wykład, prezentacja Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Fierla I. (red) - Geografia ekonomiczna świata. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. 2000.

• Kukliński A. (red.) - Problematyka przestrzeni europejskiej., Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 1997.

• Mydel R., Groch J. (red.) - Popularna Encyklopedia Powszechna. Kontynenty i Państwa. Europa t. I - II., Warszawa, 2001.

• Pietrzyk I. - Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa, 2001.

• Verdaguer C. C. (red.) - Geografia Powszechna. t. 4. Ameryka Łacińska. Muza S.A., Warszawa, 2001

• Verdaguer C. C. (red.) - Geografia Powszechna. t. 2. Europa Zachodnia. Muza S.A., Warszawa, 2001• Verdaguer C. C. (red.) - Geografia Powszechna. t. 3. Europa Środkowa i Wschodnia Eurazja Północna. Muza

S.A., Warszawa, 2001• Weidenfeld W., Wessels W. - Europa od A do Z. Podręcznik integracji europejskiej. Wyd. “Wokół nas”, Gliwice

1999.Nazwisko osoby prowadzącej: dr Jacek Nalewajko – wykład; mgr A. Kraszewska - ćwiczenia

Mo4. Nazwa przedmiotu: GIS - Wybrane zagadnieniaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: III r, semestr VLiczba punktów ECTS: 5 (W+C)Założenia i cele przedmiotuPrzekazanie wiedzy i umiejętności, dotyczących istoty GIS, projektowania, budowy i zastosowania baz danych przestrzennych w zakresie, uzupełniającym i poszerzającym zakres materiału przekazywany na ćwiczeniach. Wiedza o dostępnych źródłach przestrzennych danych rastrowych i wektorowych oraz opisowych dla Polski i świata i warunkach ich udostępniania. Umiejętności, dotyczące wykorzystywania rozszerzeń dla podstawowych aplikacji GIS, w tym rozszerzeń niepłatnych oraz skryptów. Wiedza, dotycząca projektowania założeń do budowy systemów GIS dla wybranych zastosowań.Treści programoweZagadnienia wstępne: Istota systemów GIS, główne elementy systemu (aspekty organizacyjne, prawne, finansowe, logistyczne i techniczne). Omówienie dyrektywy UE dotyczącej infrastruktury informacji przestrzennej (INSPIRE) oraz dyrektywy o wielokrotnym wykorzystywaniu informacji z rejestrów publicznych. Norma ISO 19115 i pochodne.Typy danych w systemach GIS: specyfika danych rastrowych, wektorowych (w tym sieciowych), dane opisowe i metadane. Praca na danych rastrowych (formaty, kompresja, modele barw, edytory danych rastrowych i ich wykorzystywanie, łączenie plików rastrowych, georeferencja). Specyfika zobrazowań lotniczych i satelitarnych. Zobrazowania radarowe i lidarowe. Bezpośrednie pomiary danych wektorowych, system GPS.Bazy danych przestrzennych: aspekty technologiczne, funkcjonalne, prawne i ekonomiczne budowy baz danych przestrzennych. Modele danych.Konwersja między typami danych : wektoryzacja, rasteryzacja, sieci. Problemy topologii zbiorów danych przestrzennych. Odwzorowania obiektów przestrzennych na płaszczyźnie: polskie odwzorowania historyczne i aktualnie wykorzystywane, prawne uregulowania dotyczące odwzorowań dla Polski, odwzorowania europejskie i światowe, odwzorowania wojskowe. Wykorzystywanie w projektach GIS danych dostępnych w różnych odwzorowaniach. Konwersja danych wektorowych i rastrowych między różnymi odwzorowaniami.Oprogramowanie GIS: komercyjne i niekomercyjne, możliwości i zakres wykorzystywania, standardy danych przestrzennych OGIS oraz „de facto”. Najczęściej wykorzystywane formaty danych wektorowych, w tym dane pozyskiwane z systemów CAD. Możliwości wykorzystywania dostępnego oprogramowania do celów niekomercyjnych. Zaawansowane rozszerzenia funkcjonalne systemów GIS: przestrzenne dane 3D, źródła danych 3D, trójwymiarowe modele powierzchni, wizualizacja 3D dla obiektów przestrzennych, analizy danych przestrzennych. Sieci, budowa i zasady topologii, zasady przepływu w sieciach, modelowanie ruchu, analizy sieciowe, wykorzystanie w nawigacji.Wizualizacja danych i analizy przestrzenne: Zaawansowane elementy analiz przestrzennych z wykorzystaniem rozszerzeń i skryptów dla systemów GIS w zakresie, poszerzającym materiał, prezentowany na ćwiczeniach.Metody dydaktyczne:Wykłady prowadzone w formie aktywnej z wykorzystaniem realnych systemów GIS oraz istniejących i dostępnych w Regionalnej Pracowni GIS baz danych przestrzennych oraz opisowych a także z wykorzystywaniem połączeń on-line z bazami GUS oraz ODGiK.

45

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: praca kontrolna (zaliczeniowa), aktywny udział w zajęciachWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Davis D.E., GIS dla każdego, 2004, Mikom, Warszawa

• Przewłocki S., Geomatyka, 2008, PWN, Warszawa

• Longley P. A. i in., GIS. Teoria i praktyka, 2006, PWN, Warszawa

• Podstawowy kurs ArcView dostępny pod adresem: levis.sggw.waw.pl• Czyżkowski B., Praktyczny przewodnik po GIS, 2006, PWN, WarszawaNazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: dr J. M. Czajkowski

Mo4. Nazwa przedmiotu: GIS -Wybrane zagadnieniaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: III r. VLiczba punktów ECTS: 5 (wykład i ćwiczenia)Założenia i cele przedmiotu:Przekazanie wiedzy i umiejętności w zakresie obsługi oprogramowania GIS, projektowania i budowy baz danych przestrzennych dla określonych celów oraz umiejętności wykorzystania narzędzi analitycznych w rozwiązywaniu różnego rodzaju problemów decyzyjnych (statystyka przestrzenna, proste symulacje).Treści programoweZagadnienia wstępne: zapoznanie w praktyce z popularnymi przykładami implementacji GIS w skali globalnej, krajowej i lokalnej GoogleEarth, Zumi, Łódzki Internetowy System Informacji o Terenie. Przegląd głównych źródeł danych przestrzennych: przegląd metadanych CODGiK, WODGiK i MODGiK. Omówienie VMap, BDO, TBD, prezentacja podziału terytorialnego NTS.Oprogramowanie GIS: omówienie współczesnego oprogramowania (aplikacje, producenci, funkcjonalności, podobieństwa i różnice między aplikacjami). Podstawowe czynności w zakresie poruszania się w środowisku oprogramowania GIS i pracy z mapami: proste wyszukiwanie obiektów, zmiana skali, narzędzie informacji, właściwości widoku (przegląd odwzorowań, jednostki mapy etc.), narzędzie pomiaru odległości, zmiana symboliki mapy (palety wypełnień, linii, sygnatur i kolorów) etc. Przygotowanie opracowania kartograficznego w postaci gotowej do druku: narzędzie kompozycji, ramki widoku, legendy i skali, wyrównywanie obiektów względem siebie, eksport opracowania do wybranych formatów graficznych (*.wmf, *.jpg, *.bmp).Dane przestrzenne: Prezentacja i paca z różnymi modelami danych przestrzennych (rastrowe, wektorowe), zapisanymi w różnych formatach. Organizacja danych w aplikacji GIS oraz struktura i organizacja danych w pamięci trwałej komputera.Bazy danych przestrzennych: Praca z tabelami (tabele atrybutów, tabele zewnętrzne): struktura tabeli, rodzaje pól, czynności podstawowe – sortowanie danych, edycja, łączenie tabel. Sposoby opisu atrybutów obiektów. Tworzenie zapytań logicznych na tabelach: zapytania proste i złożone z wykorzystaniem operatorów logicznych i odpowiednich narzędzi oprogramowania GIS. Wizualizacja danych i analizy przestrzenne: Tworzenie i interpretacja map tematycznych. Symbole obiektów i opisywanie ich nazw. Wykorzystanie danych z tabeli atrybutów. Rodzaje legend z dokładnym omówieniem specyfiki i przykładami. Analizy z wykorzystaniem wybierania obiektów według wartości atrybutów oraz według wzajemnych relacji przestrzennych. Zaawansowane analizy przestrzenne – wykonywanie złożonych analiz przestrzennych, wymagających jednoczesnego wykorzystania narzędzi wyboru w oparciu o atrybuty i wzajemne relacje przestrzenne.Wykorzystanie umiejętności w przykładach z użyciem różnego rodzaju danych i narzędzi analitycznych. Przykładowe zagadnienia: „Ile budynków zostanie zalanych przy założeniu wzrostu poziomu wody w rzece X? W jakiej kolejności ewakuować mieszkańców?”, „Zaprojektuj przebieg nowej drogi szybkiego ruchu pod kątem optymalizacji korzyści w postaci stymulacji rozwoju gospodarczego przylegających do niej gmin”, „Zaprojektuj strukturę danych przestrzennych w której będziesz przechowywać dane zebrane w terenie w toku inwentaryzacji urbanistycznej” itp.Metody dydaktyczne: Wszystkie zajęcia ćwiczeniowe obejmują pracę wspólną z omówieniem zagadnień oraz ćwiczenia do samodzielnego wykonania.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium, aktywny udział w zajęciachWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

• Podstawowy kurs ArcView dostępny pod adresem: levis.sggw.waw.pl• Czyżowski B., Praktyczny przewodnik po GIS, 2006, PWN, Warszawa• Davis D.E., GIS dla każdego, 2004, Mikom, WarszawaNazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: mgr Arkadiusz Bińczyk

Oo1. Nazwa przedmiotu: Historia filozofiiLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30Forma zajęć: wykład,

46

Rok studiów, semestr: III semestr VLiczba punktów ECTS: 4 Treści programowe:Program zajęć obejmuje historię rozwoju myśli kulturowego obszaru Zachodu i związanych z tym tradycji rozumienia ogólnych pojęć nauki i wiedzy oraz szczegółowych sposobów uprawiania dyscyplin naukowych, takich jak np. geografia. Kluczowe pojęcia i metody badawcze dla tej dyscypliny wiedzy i ich pojawienie się w czasie i momencie kulturowym. Zagadnienia podnoszone w twórczości największych myślicieli Zachodu z okresu od mitologicznych początków filozofii poprzez Platona, Arystotelesa, scholastyków, Kartezjusza, Kanta, Hegla i Heideggera, aż do najnowszych prądów. Aktualne sposoby uprawiania refleksji filozoficznej oraz formułowania zagadnień z obszaru filozofii nauki. Ćwiczenie umiejętności uważnej lektury oraz analizy, interpretacji i komentarza filozoficznego.Metody dydaktyczne: wykład, prezentacja Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin Nazwisko osoby prowadzącej: dr I. Perkowska

Kgo14. Nazwa przedmiotu: Seminarium dyplomoweLiczba godzin: 30Forma zajęć: SeminariumRok studiów i semestr: III, semestr V i VILiczba punktów ECTS: 3 + 5Założenia i cele przedmiotu: Zadaniem seminarium dyplomowego jest przygotowanie studentów do napisania pracy seminaryjnej, która jest warunkiem przystąpienia do egzaminu licencjackiego oraz uzyskania licencjatu. Treści programowe: W programie zajęć seminaryjnych większość czasu poświęcona jest na nauczanie techniki pisania prac o charakterze monografii ogólnogeograficznej z nachyleniem fizycznogeograficzno – geomorfologicznym, w tym także zagadnienia formalne dotyczące: sposóbu cytowania literatury, kolejności rozdziałów, cytowania ilustracji itp. W trakcie dyskusji następuje wybór tematu opracowania. Omawiana jest także struktura pracy licencjackiej, przyjęty zostaje plan. Dyskutowane są także sposoby zbierania materiałów i ustalony zakres prac kameralnych oraz terenowych. Metody dydaktyczne: Zajęcia prowadzone są metodą seminaryjną, polegającą na dyskutowaniu tematów prac, a następnie referowaniu, przez studentów uczestniczących w zajęciach, kolejnych rozdziałów, z wykorzystaniem elementów prezentacji. Forma i warunki zaliczenia: Zaliczenie zajęć w semestrze 5 (zimowym) związane jest z pozytywną oceną zaprezentowanych i napisanych przez studenta wstępnych rozdziałów pracy. Zaliczenie zajęć w semestrze 6 (letnim) następuje w momencie złożenia pracy licencjackiej, pozytywnie zaopiniowanej przez promotora.Wykaz literatury podstawowa i uzupełniająca: Literatura podstawowa i uzupełniająca zależy od konkretnego tematu

pracy licencjackiejNazwisko osoby prowadzącej: dr Sławomir Kobojek

Nazwa przedmiotu: Seminarium dyplomoweLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30 Forma zajęć: seminariumRok studiów, semestr: III semestr V i VILiczba punktów ECTS: 3 + 5Założenia i cele przedmiotu: Semestr V – Zajęcia maja charakter konwersatorium, dla którego wstępem jest referat przygotowany i wygłoszony przez jednego ze studentów. Referaty i tematy dostosowane są do tematów prac licencjackich i służą prezentacji zawartości informacyjnej różnych opracowań (monografii, map, atlasów, itp.), które mogą być użyteczne w procesie przygotowywania pracy licencjackiej.Semestr VI – Zajęcia mają charakter indywidualnych konsultacji i spotkań, których zwieńczeniem będzie praca licencjacka. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: praca licencjackaNazwisko osoby prowadzącej: Prof. dr hab. Paweł Jokiel, dr Piotr Moniewski

Nazwa przedmiotu – Seminarium dyplomoweLiczba godzin zajęć dydaktycznych – 30 godz. Forma zajęć – seminariumRok studiów, semestr – III rok studia zaoczne, semestr V i VILiczba punktów ECTS – 3 + 5Założenia i cele przedmiotu: Celem zajęć jest zapoznanie studentów z zasadami techniki pisania prac naukowych, zapoznanie z wzorcowymi przykładami prac licencjackich oraz dokonanie przeglądu publikacji i innych materiałów źródłowych z zakresu poszczególnych składników środowiska przyrodniczego.

47

Treści programowe: W ramach pierwszego seminarium studenci dokonują wyboru obszarów do realizacji prac licencjackich, poznają zasady stosowane przy realizacji prac naukowych, dokonują przeglądu prac licencjackich z różnych obszarów pod kątem układu treści, zastosowanych rozwiązań graficznych przy opracowaniu map tematycznych, jakości i oryginalności dokumentacji fotograficznej. Kolejne zajęcia semestru zimowego są przeznaczone na prezentację zagadnień dotyczących poszczególnych składników środowiska przyrodniczego w świetle regionalnej literatury geograficznej oraz tematycznych opracowań kartograficznych. Jedno ze spotkań ma charakter instruktarzu do samodzielnego opracowania mapy geomorfologicznej na podstawie podkładu topograficznego i szczegółowej mapy geologicznej.Zajęcia seminaryjne semestru letniego mają charakter konsultacji w zakresie zagadnień problemowych napotkanych w trakcie realizacji kolejnych rozdziałów prac licencjackich. W trakcie zajęć ma miejsce referowanie prac na poszczególnych etapach ich realizacji. Jego celem jest ocena poprawności merytorycznej, językowej i formalnej oraz zwrócenie uwagi na zagadnienia wymagające korekty w dalszej realizacji pracy. Metody dydaktyczne: Zajęcia realizowane są z zastosowaniem rozmaitych metod dydaktycznych, wśród nich wymienić należy takie formy jak wykład, ćwiczenia o charakterze instruktarzu, dyskusję, prezentację wyników.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Seminarium jest zaliczane na ocenę, wystawianą na podstawie stopnia realizacji pracy licencjackiej. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: • Starkel L. (red.), 1991, Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.• Dylik J., 1971, Województwo ze stolicą bez antenatów. ŁTN, Szlakami Nauki nr 15, Łódź.• Jokiel P., 2004, Zasoby wodne środkowej Polski na progu XXI wieku. Wyd. UŁ, Łódź.• Kobojek E. Kobojek S., 2005, Doliny rzeczne regionu łódzkiego. UŁ, WNG, Łódź.• Kurowski J.K., 2002, Parki krajobrazowe Polski Środkowej. UŁ, Inst. Ekologii i Ochrony Środowiska, Łódź.• Liszewski S. (red), 2001, Zarys monografii województwa łódzkiego. ŁTN, Łódź.• Pączka S. (red.), 1993, Środowisko geograficzne Polski Środkowej. Wyd. UŁ, Łódź.• Turkowska K., 2006, Geomorfologia regionu łódzkiego. Wyd. UŁ, Łódź.Nazwisko osoby prowadzącej: dr Stanisław Krysiak

Nazwa przedmiotu: Seminarium dyplomoweLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30Forma zajęć: seminariumRok studiów: III rok, sem V i VILiczba punktów ECTS: 3+5Założenia i cele przedmiotu: założeniem seminarium jest pomoc i kontrola procesu opracowywania przez studentów prac licencjackich. Zajęcia mają na celu zapoznanie studentów z metodyką pracy naukowej, pomoc w podjęciu własnych badań, nauczenie opracowania i interpretacji zebranego materiału badawczego i statystycznegoTreści programowe:Założenia formalne i metodologiczne pracy licencjackiejOkreślenie zakresu badań i celów badawczychZapoznanie z podstawowymi metodami badawczymi w geografiiAnaliza metod badań socjologicznych, w tym konstrukcji ankiety i doboru próby respondentówOmówienie literatury przedmiotuOpracowanie szczegółowej monografii geograficznej wybranych sołectw w województwie łódzkim (charakterystyka środowiska geograficznego, morfologii, demografii, gospodarki, infrastruktury)Metody dydaktyczne: dyskusja naukowa, współpraca z promotoremFormy i warunki zaliczenia przedmiotu: zaliczenie pierwszego semestru uzależnione jest od przyjęcia przez prowadzącego dwóch pierwszych rozdziałów pracy licencjackiej, natomiast semestr drugi jest zaliczany na podstawie zaakceptowania pełnej wersji pracy licencjackiejWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Berezowski S., 1992, Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej, Warszawa• Dylikowa A., 1973, Geografia Polski. Krainy geograficzne, Warszawa• Jażdżewska I., 2004, Statystyka dla geografów, Łódź• Kondracki J., 2001, Geografia regionalna Polski, Warszawa• Kiełczewska-Zaleska M., 1972, Geografia osadnictwa, Warszawa• Liszewski S. (red.), 2001, Zarys monografii województwa łódzkiego, Łódź

• Mizerski W., 2005, Geologia Polski dla geografów, Warszawa• Woś A., 1998, Klimat Polski, Warszawa• oraz literatura uzupełniająca zależna od tematyki realizowanych pracNazwisko osoby prowadzącej: dr Marek Barwiński,

Nazwa przedmiotu: Seminarium dyplomoweLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30

48

Forma zajęć: seminariumRok studiów: III rok studiów zaocznych licencjackich, cały rokLiczba punktów ECTS: 3+5Założenia i cele przedmiotu: Głównym celem jest nabycie umiejętności pisania pracy kwalifikacyjnejTreści programowe:Zasady i wymogi pisania pracy licencjackiej. Wyjaśnienie pojęcia monografia. Elementy składowe monografii geograficznej. Omówienie elementów znajdujących się we wstępie pracy: zakres przestrzenny, czasowy, przedmiotowy, podmiotowy. Formułowanie celów i hipotez badawczych. Metody badań terenowych i kameralnych (metody kartograficzne prezentacji danych). Literatura i materiały źródłowe przydatne do napisania pracy. Problematyka badań w literaturze. Sposoby powoływania się na literaturę i materiały źródłowe (system harwardzki). Zakres merytoryczny poszczególnych bloków tematycznych: środowisko przyrodnicze, zagadnienia społeczno-demograficzne, gospodarka (rolnictwo, usługi, przemysł), infrastruktura techniczna i zabudowa gospodarcza, warunki mieszkaniowe. metoda sporządzania zdjęcia użytkowania ziemi (omówienie zasad konstrukcji i interpretacji).Metody dydaktyczne: dyskusja, analiza, „burza mózgów”, praca w grupach Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: aktywność na zajęciach, przedstawienie poszczególnych części pracy licencjackiej, złożenie pracy do obronyWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Boć J., 1999, Jak pisać pracę magisterską, Kolonia Limited, Wrocław

• Stachowiak Z., 2001, Metodyka i metodologia pisania prac kwalifikacyjnych: licencjackich, magisterskich, podyplomowych, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa• Holzer Z. J., 2001, Demografia, PWE, Warszawa• Kurkus M., 1984, Przewodnik do ćwiczeń z geografii ludności, Warszawa• Babbie E., 2004, Badania społeczne w praktyce, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa• Lutyński J., 1994, Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia, ŁTN, Łódź• Gruszczyński L. A., 1991, Kwestionariusz w socjologii. Budowa narzędzi badań surveyowych, KatowiceNazwisko osoby prowadzącej/ osób prowadzących: dr Anna Janiszewska, dr Agnieszka Rochmińska

Rok III, semestr VI

Kgo 14. Nazwa przedmiotu: Geografia Polski Środkowej (30 godzin) Część I: Środowisko fizycznogeograficzneLiczba godzin: 15 godzin (5 godzin wykładu+ 4 godziny ćwiczeń) + 6 godzin ćwiczeń terenowych Forma zajęć: wykład, ćwiczeniaRok studiów: III rok, semestr VI Liczba punktów ECTS: 3Założenia i cele przedmiotu: Opanowanie wiedzy o głównych elementach środowiska naturalnego Polski Środkowej, ich uwarunkowaniach oraz wzajemnych powiązaniach. Umiejętność wykorzystania materiałów kartograficznych i literatury.Treści programowe:Wykład: Granice i podział Polski Środkowej w znaczeniu fizycznogeograficznym. Pojęcia: Polska Środkowa-Wyżyna Łódzka-Wzniesienia Łódzkie – region łódzki-województwo łódzkie. Główne elementy środowiska naturalnego regionu na te Polski (budowa geologiczna, rzeźba, klimat, wody powierzchniowe i podziemne, gleby). Powiązania elementów na podstawie wybranych stanowisk , ze szczególnym uwzględnieniem parków krajobrazowych. Badania fizycznogeograficzne w Polsce Środkowej – wybrane, przekrojowe publikacje.Metody dydaktyczne: wykład ilustrowany mapami i zdjęciami (prezentacja komputerowa)Treści programowe:Ćwiczenia: 1. Główne cechy środowiska fizycznogeograficznego Polski Środkowej: przedstawienie w formie graficznej głównych komponentów środowiska (jednostki fizycznogeograficzne, jednostki geologiczno-strukturalne, elementy geologiczne, działy wodne, hipsometria, parki krajobrazowe). 2. Przekrój krajobrazowy Polski Środkowej: wykonanie przekroju krajobrazowego dla wybranego obszaru. Analiza relacji zachodzących pomiędzy elementami środowiska określonymi na przekroju. Metody dydaktyczne: dyskusja, prace graficzne oraz komentarze pisemneForma zaliczenia: Wykład – zaliczenie. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest obecność i czynny udział w ćwiczeniach, pozytywna ocena wykonywanych prac. Literatura podstawowa: • Klatkowa H., 1972 – Paleogeografia Wyżyny Łódzkiej i obszarów sąsiednich podczas zlodowacenia warciańskiego. Acta Geogr. Lodz., 28.

• Kondracki J., 2001 -Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.• Liszewski S. (red.), 2001 – Zarys monografii województwa łódzkiego. ŁTN.• Turkowska K., 2006 – Geomorfologia regionu łódzkiego. Wydawnictwo UŁ. Łódź.

49

• Arkusze Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000.

• Arkusze map topograficznych w skali 1:50 000.• Mapa potencjalnej roślinności naturalnej 1: 300 000.• Mapa glebowa w skali 1: 300 000.Prowadzący: prof. dr hab. Krystyna Turkowska – wykład; Mgr Danuta Dzieduszyńska - ćwiczenia

Nazwa przedmiotu: Geografia Polski ŚrodkowejLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 1 dzień terenowy (6 godzin)Forma zajęć: ćwiczenia terenoweRok studiów, semestr: III rok, semestr VI Liczba punktów ECTS: 3 (cały przedmiot)Założenia i cele przedmiotu: Pokazanie głównych elementów środowiska naturalnego Polski Środkowej na przykładzie wybranych stanowisk. Treści programowe: Pokazanie stanowisk: Janów-Anielin-Lipka- Niesułków-Karsznice-Góra Św. Małgorzaty-Tum- Łęczyca Janów – strefa krawędziowa tzw. Wyżyny Łódzkiej, rozwój poglądów na genezę krawędzi; jej cechy morfometryczno-morfologiczne; budowa geologiczna obszaru; stopnie krawędziowe i ich geneza; elementy glacjalne i peryglacjalne obszaru.Anielin-Lipka – parowy janinowskie – rezerwat parowy Janinowskie w Parku Krajobrazowym Wzniesień Łódzkich jako przykład form ochrony środowiska; parowy ich geneza; różnice między parowami a wąwozami; procesy denudacyjne wywołane gospodarką człowieka.Niesułków-rzeźba strefy krawędziowej Wyżyny Łódzkiej; problematyka działalności rzecznej i stokowej w warunkach peryglacjalnych i wyraz morfologiczny na przykładzie doliny Mrożycy.Karsznice- problematyka procesów eolicznych w późnym vistulianie i holocenie. Charakterystyka wydm śródlądowych Polski Środkowej; znaczenie paleogeograficzne wydm.Góra Św. Małgorzaty – pradolina warszawsko-berlińska – rozwój poglądów na genezę pradoliny warszawsko-berlińskiej; poziomy pradolinne; zróżnicowanie dna; geneza „gliniastych wysp” w dnie; dolinny dział wodny I-rzędu; wpływ procesów halotektoniki na rozwój pradolinny.Łęczyca-Tum – rozwój osadnictwa od neolitu, ślady grodzisk, kolegiata w Tumie.Metody dydaktyczne: wykład w terenieForma i warunki zaliczenia przedmiotu: obecność, notatki ze stanowisk terenowychWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: • Liszewski S. (red.), 2001 – Zarys monografii województwa łódzkiego. ŁTN.• Turkowska K. , 2006 – Geomorfologia regionu łódzkiego. Wyd. UŁ. Nazwisko osoby prowadzącej: mgr Danuta Dzieduszyńska, dr Lucyna Wachecka-Kotkowska

Kuo2. Nazwa przedmiotu: Podstawy paleogeografiiLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 godzin Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: III rok, semestr VI Liczba punktów ECTS: 2 Założenia i cele przedmiotu: Znajomość podstawowych zmian środowiska w dziejach Ziemi i metod ich rekonstrukcji; umiejętność wnioskowania o procesach geologicznych zachodzących w przeszłości na podstawie procesów współczesnych, analizy budowy geologicznej i rzeźby; zrozumienie znaczenia znajomości ewolucji środowiska przyrodniczego dla możliwości jego eksploatacji przy zachowaniu równowagi tworzących ją składników.Treści programowe: Przedmiot i zadania paleogeografii. Przestrzenne i czasowe skale badań paleogeograficznych (opracowania globalne, regionalne, wybranego okresu). Zasady rekonstrukcji paleogeograficznych. Metody korelacji i datowania zjawisk. Paleośrodowiska ery paleozoicznej i mezozoicznej - przykłady. Zarys paleogeografii kenozoiku Polski. Cykliczne zmiany poziomu oceanu światowego, metodyka i znaczenie badań osadów głębokomorskich dla globalnych rekonstrukcji paleogeograficznych. Geologiczne metody rekonstrukcji zmian klimatycznych. Ewolucja szaty roślinnej i świata zwierzęcego a środowisko. Radiacja adaptatywna ssaków w kenozoiku. Przeszłość geologiczna Ziemi kluczem do zrozumienia przyszłości?Metody dydaktyczne: wykład, prezentacjaForma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium ze znajomości i zrozumienia zagadnień omawianych na wykładachLiteratura podstawowa:

• Andell T. H. van, 2001 – Nowe spojrzenie na starą planetę. Zmienne oblicze Ziemi. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. • Mojski, J. E. 1993. Europa w plejstocenie, ewolucja środowiska przyrodniczego. PAE, Warszawa. • Mojski J.E., 2005 – Ziemie polskie w czwartorzędzie. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.

50

• Mannion A., 2003 – Zmiany środowiska Ziemi. Historia środowiska przyrodniczego i kulturowego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. • Starkel L., 1975 - Paleogeografia holocenu. PWN. Warszawa. • Starkel L. (red.), 1999 - Geografa Polski. Środowisko przyrodnicze. PWN. Warszawa. Rozdział 2. Przemiany środowiska przyrodniczego w przeszłości. str. 23-218.

• Tabela stratygraficzna Polski. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2008 / www.pgi.gov.pl

• Tablica : Dzieje życia na Ziemi. Dolnośląski Oddział Państwowego Instytutu Geologicznego. Warszawa 2002 Nazwisko osoby prowadzącej : dr Małgorzata Roman

Oo2. Nazwa przedmiotu: Metodologia nauk geograficznychLiczba godzin: 30Forma zajęć: Wykład z wykorzystaniem prezentacji multimedialnychRok studiów i semestr: III rok, VI semestrLiczba punktów ECTS: 3Założenia i cele przedmiotu: Wykład z metodologii spełnia rolę syntetyzującą. Ma skłonić studentów do refleksji dotyczących specyfiki – odrębności i podobieństw geografii w stosunku do innych nauk empirycznych. Dostarcza wiedzy o geografii jako odrębnej dyscyplinie naukowej.Treści programowe: W trakcie studiów licencjackich studenci zdobywają wiedzę z różnych szczegółowych dziedzin geografii. Wykład z metodologii umożliwia uzyskanie odpowiedzi na podstawowe kwestie dotyczące specyfiki geografii jako dyscypliny naukowej. Szczegółowa problematyka wykładów obejmuje: definicję, zadania i podział metodologii nauk, zadania metodologii geografii. Omówione są zagadnienia historii rozwoju geografii. Na tle dziejów światowej geografii przedstawiona jest także historia geografii polskiej. Prezentowane są sylwetki oraz dokonania wybitnych myślicieli i geografów, przedstawicieli różnych szkół narodowych geografii. W toku wykładu omawiany jest zakres przedmiotowy dziedziny badań geograficznych, jej miejsce w podstawowym podziale nauk, powiązania z innymi naukami, ukształtowanie się trzech podstawowych paradygmatów geograficznych: regionalnego, ekologicznego i przestrzennego, zasadnicze orientacje filozoficzno – metodologiczne (scjentystyczna i antyscjentystyczna w wersji humanistycznej i radykalnej). Z zakresu zagadnień metodycznych przedstawione są problemy rewolucji ilościowej, wykorzystanie języków matematyki, typy modeli matematycznych i ich funkcje, skale i pomiary, metody ustalania danych faktycznych – modele obserwacji, znaczenie mapy jako nośnika informacji geograficznej, metody porządkowania danych (klasyfikacja i typologia).Metody dydaktyczne: Wykład ilustrowany prezentacjami multimedialnymi.Forma i warunki zaliczenia: Pisemny sprawdzian końcowy.Wykaz literatury podstawowej:• Chojnicki Z., 1999 – Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.• Chojnicki Z., Starkel L., Wróbel A., 1986 – Główne kierunki rozwoju geografii polskiej. Przegląd Geogr., 69, 1-2.• Domański B., Widacki W. (red.), 1999 – Geografia polska u progu trzeciego tysiąclecia. IG UJ, Kraków.• Domański R., 1998 – Zasady geografii społeczno – ekonomicznej. PWN, Warszawa.• Isaczenko A. G., 1975 – Rozwój myśli geograficznej. PWN, Warszawa.• Romer E., 1969 – O geografii. Rozważania historyczne i metodologiczne. Przedmowa komentarz, przypisy A. Zirhoffer. Prace, Wroc. Tow. Nauk. Seria 3, Wrocław.Wykaz literatury uzupełniającej:

• Ayer A. J., 2000 – Filozofia w XX wieku. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.• Buchwald K., Engelhard W., 1975 – Kształtowanie krajobrazu a ochrona przyrody. PWRiL, Warszawa.• Kotarbiński T., 1986 – Drogi dociekań własnych. Fragmenty filozoficzne. PWN, Warszawa.

• Kozłowski S., 2000 – Ekorozwój. Wyzwanie XXI wieku. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.Nazwisko osoby prowadzącej: dr Sławomir Kobojek i dr Ewa Klima

Mo8. Nazwa przedmiotu: Kartografia tematyczna (część fizyczno-geograficzna)Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: III semestr 5Liczba punktów ECTS: 3.Założenia i cele przedmiotu: zaznajomienie studentów z treścią map przedstawiających składniki środowiska geograficznego, ze sposobami ich opracowywania oraz z możliwościami wykorzystania w badaniach środowiska. Treści programowe: Definicja działu kartografii, klasyfikacja map tematycznych, cechy wyróżniające mapy tematyczne i specyfika stosowanych metod prezentacji kartograficznej. Mapy zjawisk przyrodniczych. Kartografia geologiczna. Klasyfikacja map geologicznych. Podstawowa mapa geologiczna w Polsce, elementy składowe SMGP 1:50 000. Rodzaje badań przeprowadzanych w trakcie opracowywania map geologicznych. Etapy opracowywania arkusza SMGP 1:50000. Kartografia geologiczna przeglądowa.

51

Kartografia geomorfologiczna. Klasyfikacjia map geomorfologicznych, podstawowa mapa geomorfologiczna, elementy składowe szczegółowych map geomorfologicznych Polski, metodyka kartowania geomorfologicznego, zasady konstruowania szczegółowych i przeglądowych map geomorfologicznych. Elementy składowe objaśnień tekstowych do poszczególnych arkuszy mapy.Kartografia gleb. Klasyfikacjia map glebowych, metod pracy i zasady obowiązujących przy przeprowadzaniu gleboznawczej klasyfikacji gruntów, metodyka opracowania mapy glebowo-rolniczej szczegółowej i przeglądowej.Kartografia hydrograficzna i hydrogeologiczna. Klasyfikacja map hydrograficznych, historia opracowywania Szczegółowej mapy hydrograficznej Polski, podstawowe mapy hydrograficzne w Polsce. Elementy składowe szczegółowych map hydrograficznych, metodyka kartowania hydrograficznego. Główne zadania badawcze w trakcie prac zdjęciowych hydrograficznych, treść map hydrograficznych, zasady konstruowania szczegółowych i przeglądowych map hydrograficznych i hydrogeologicznych. Elementy składowe objaśnień tekstowych do poszczególnych arkuszy mapy. Numeryczne wersje map hydrograficznychKartografia pokrywy roślinnej. Mapy roślinności rzeczywistej, aktualnej, mapy potencjalnej roślinności naturalnej, mapy użytkowania ziemi. Zasady konstruowania map użytkowania ziemi, metodyka pozyskiwania informacji i ich prezentacji kartograficznej, definicja podstawowych form i kierunków użytkowania ziemi. Opracowanie szczegółowej mapy użytkowania ziemi według zasad zawartych w instrukcji do szczegółowego zdjęcia użytkowania ziemi z wykorzystaniem map topograficznej i glebowo-rolniczejMapy sozologiczne jako kartograficzny obraz aktualnego stanu środowiska przyrodniczego. Treść map sozologicznych, metodyka opracowania mapy sozologicznej, definicja elementów stanowiących treść mapy sozologicznej. Mapa sozologiczna jako diagnoza stopnia przekształceń antropogenicznych epigeosfery. Studium szczegółowych map sozologocznych Polski w skali 1:50000 różnych wersji pod kątem widzenia różnorodności elementów treści tematycznej przedstawionej na wybranych arkuszach mapy. Identyfikacja i opis elementów występujących na wybranym arkuszu szczegółowej mapy sozologicznej z wykorzystaniem instrukcji - wytycznych technicznych K-3.6 - Mapa sozologiczna Polski w skali 1:50000.Mapy geoekologiczne obrazujące strukturę fizycznogeograficzną wybranego terenu. Analiza map krajobrazowych i strukturalnych oraz wielowskaźnikowa analiza statystyczna wyróżnionych geokompleksów. Charakterystyka opisowa fizycznogeograficznej struktury wybranego obszaru. Metody dydaktyczne: ćwiczenia, prezentacja, dyskusja.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: ocena uzyskana na podstawie poprawnie wykonanych ćwiczeń oraz aktywnego udziału w zajęciach.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

• M. Klimaszewski - Geomorfologia, Instrukcja opracowania mapy hydrograficznej Polski 1:50 000.• J. Kostrowicki 1959 - Polskie zdjęcie użytkowania ziemi. Dokumentacja Geograficzna z.2. • W. Słowański i inni, 1998 - Kartografia geologiczna. Wyd. Geologiczne Warszawa• K. Waksmundzki 1975 - Kompleksowa mapa sozologiczna. Wszechświat z.3, • Wytyczne techniczne K-3.6 - Mapa sozologiczna Polski w skali 1:50000Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: dr Władysław Baliński

Nazwa przedmiotu: Kartografia tematyczna (część społeczno-ekonomiczna)Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów: III rok, semestr ViLiczba punktów ECTS: 3 Założenia i cele przedmiotu:Poznanie metod kartograficznych stosowanych w geografii społeczno-ekonomicznej. Student będzie posiadał umiejętność poprawnego posługiwania się podstawowymi metodami kartograficznymi, ze szczególnym uwzględnieniem zasad poprawnej konstrukcji graficznej map tematycznych, a także interpretacji kartograficznej prezentacji zjawisk.Treści programowe:Metody jakościowe przedstawień kartograficznych (metoda sygnaturowa, chorochromatyczna, zasięgów).Graficzne przedstawianie danych statystycznych (wykresy i diagramy).Metody ilościowe przedstawień kartograficznych (kartodiagramy, kartogramy, izolinie, metoda kropkowa i dazymetryczna).Przykłady przedstawień kartograficznych w wybranych dyscyplinach geografii społeczno-ekonomicznej.Metody dydaktyczne: praca w grupach, praca indywidualna nad projektami.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: aktywne uczestnictwo w zajęciach, poprawne wykonanie prac zaliczeniowych.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Ratajski L., 1989, Metodyka kartografii społeczno-gospodarczej, PPWK.• Szaflarski J.,1965, Zarys kartografii, PPWK, Warszawa.

• Flis J., 1973, Kartografia w zarysie, PZWSz, Warszawa.• Robinson A., Sale R., Morrison J., 1988, Podstawy kartografii, PWN.

52

• Saliszczew K. A., 1998, Kartografia ogólna, Wyd. Nauk. PWN.Nazwisko osoby prowadzącej: mgr Karolina Dmochowska-Dudek

Nazwa przedmiotu: Kartografia tematycznaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: IIIr., semestr VILiczba pkt. ECTS: 3Założenia i cele przedmiotu:Zajęcia przeznaczone są dla wszystkich, którzy chcą świadomie wykorzystywać w badaniach geograficznych mapę jako skuteczny środek analizy i prezentacji wyników badań. Poświęcone są podstawowym typom społeczno - ekonomicznych map tematycznych. Mapa tematyczna rozpatrywana jest z punktu widzenia dwóch podstawowych funkcji: jako zapis szczegółowej informacji o lokalizacji obiektów i zjawisk oraz jako model struktury przestrzennej zjawisk. Poznanie metod kartograficznych dla prezentacji zagadnień w poszczególnych dyscyplinach geografii społeczno-ekonomicznej: możliwości i ograniczenia przedstawień, zasady konstrukcji graficznej, przykłady zastosowania, interpretacja kartograficzna prezentacji zjawisk i faktów.Treści programowe:W pierwszej części omawiany jest zakres tematyczny map, najważniejsze zagadnienia i problemy przedstawiane na mapach tematycznych, źródła i typy danych. Analizowane są związki między charakterem rozkładu przestrzennego, typem danych i poziomem ujęcia a doborem graficznych środków prezentacji. Omawiane są zasady konstrukcji legendy map tematycznych oraz problemy związane z generalizacją map tematycznych. Zajęcia ilustrowane są przykładami wielkoskalowych map tematycznych oraz map tematycznych z atlasów narodowych i regionalnych. Elementy języka mapy. Zależności wynikające z konstrukcji mapy: semiotyczne (konwencje kartograficzne), izomorficzne (izomorfizm położenia, postaci, treści). Elementy makiety mapy.Graficzne przedstawianie danych statystycznych (wykresy, diagramy).Metody jakościowe przedstawień kartograficznych (metoda sygnaturowa, chorochromatyczna, zasięgów).Metody ilościowe przedstawień kartograficznych (kartodiagramy, kartogramy, metoda izolinii, dozymetryczna, kropkowa)Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: na podstawie ocen z poszczególnych projektów.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniajcej:

• Kraak M.J., Ormeling F., 1998, Kartografia. Wizualizacja danych przestrzennych, PWN, Warszawa.• Przywłocki S., Kowalski G., Czochański M., 1985, Kartografia tematyczna w inżynierii środowiska, Skrypty dla

Szkół Wyższych, Politechnika Łódzka, Łódź.

• Ratajski L., 1989, Metodyka kartografii społeczno-gospodarczej, PPWK, Warszawa.• Robinson A.N., Sale R.D., Morrison J., 1988, Podstawy kartografii, PWN, Warszawa.Osoba prowadząca: dr Stanisław Mordwa

Nazwa przedmiotu: Kartografia tematyczna (część społeczno-ekonomiczna)Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 15Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów, semestr: IIIr., semestr VILiczba pkt. ECTS: 3Założenia i cele przedmiotu:Poznanie metod kartograficznych stosowanych w geografii społeczno-ekonomicznej. Student będzie posiadał umiejętność poprawnego posługiwania się podstawowymi metodami kartograficznymi, ze szczególnym uwzględnieniem zasad poprawnej konstrukcji graficznej map tematycznych, a także interpretacji kartograficznej prezentacji zjawisk.Treści programowe:Metody jakościowe przedstawień kartograficznych (metoda sygnaturowa, chorochromatyczna, zasięgów).Graficzne przedstawianie danych statystycznych (wykresy i diagramy).Metody ilościowe przedstawień kartograficznych (kartodiagramy, kartogramy, izolinie, metoda kropkowa i dazymetryczna).Przykłady przedstawień kartograficznych w wybranych dyscyplinach geografii społeczno-ekonomicznej.Metody dydaktyczne: praca w grupach, praca indywidualna nad projektami.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: aktywne uczestnictwo w zajęciach, poprawne wykonanie prac zaliczeniowych.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Ratajski L., 1989, Metodyka kartografii społeczno-gospodarczej, PPWK.• Szaflarski J.,1965, Zarys kartografii, PPWK, Warszawa.• Flis J., 1973, Kartografia w zarysie, PZWSz, Warszawa.

53

• Robinson A., Sale R., Morrison J., 1988, Podstawy kartografii, PWN.• Saliszczew K. A., 1998, Kartografia ogólna, Wyd. Nauk. PWN.Nazwisko osoby prowadzącej: mgr Karolina Dmochowska-Dudek

Kuo6. Nazwa przedmiotu :Podstawy historii gospodarczej XIX i XX w.Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 18 Forma zajęć: wykład Rok studiów: III rok, semestr VI, Liczba punktów ECTS: 2 Założenia i cele przedmiotu: Związki historii gospodarczej z geografią. Najważniejsze i przełomowe wydarzenia w dziejach gospodarczych świata i Polski w okresie XIX i XX w. Podstawowe problemy gospodarcze ziem polskich w okresie zaborów. Rozwój gospodarczy w okresie międzywojennym 1918-1939. Gospodarka świata po II wojnie światowej. Podstawowe zagadnienia i problemy gospodarcze okresu Polski Ludowej. Polska gospodarka w okresie transformacji systemowej lat 90-ych. Rozwój gospodarczy Polski powojennej na tle II Rzeczypospolitej i wybranych krajów europejskich.Treści programowe: Wprowadzenie – omówienie przedmiotu historii gospodarczej, celów i metod; wyjaśnienie podstawowych pojęć i terminów. Scharakteryzowanie dziejów dyscypliny oraz jej rozwoju w Polsce (najważniejsze szkoły). Krótkie omówienie współzależności jakie występują między historią gospodarczą a innymi dyscyplinami naukowymi oraz znaczenia znajomości historii gospodarczej dla geografów, a geografów ekonomicznych w szczególności. Podanie najważniejszej literatury przedmiotu i jej krótkie omówienie. Fundamentalne wydarzenia w dziejach gospodarczych świata do poł. XIX w. oraz zmiany przestrzenne jakie one dokonały. Rozwój gospodarczy Europy średniowiecznej - pojęcie feudalizmu i systemu lennego. Feudalizm na ziemiach polskich, kolonizacja na prawie niemieckim i jej wpływ na zmiany oblicza gospodarczego Polski w średniowieczu. Ocena osiągnięć gospodarczych okresu średniowiecza. Odkrycia geograficzne i ich wpływ na gospodarkę świata i Europy. Początki kapitalizmu; rewolucja przemysłowa w Anglii (1760-1830) i jej znaczenie. Przemiany społeczno-polityczne w Europie kontynentalnej i Ameryce Północnej w latach 1750-1870; liberalizm gospodarczy. Kolonie. Rozwój gospodarczy Europy i Stanów Zjednoczonych w XIX w. Rewolucja transportowa. Zróżnicowanie rozwoju gospodarczego. Rewolucja demograficzna, agrarna, urbanizacja. Kapitalizm na ziemiach polskich. Rewolucja przemysłowa. Powstanie okręgów przemysłowych i miast przemysłowych. Uwłaszczenie chłopów i zniesienie pańszczyzny. Kapitalizm monopolistyczny, jego cechy i etapy. Druga rewolucja przemysłowa (lata 1870-1914) i jej skutki. Kapitalizm na ziemiach polskich po 1870 r. Ocena poziomu gospodarczego ziem polskich w przededniu wybuchu I wojny światowej. Stabilizacja gospodarki światowej w latach 1924-1929. Wielki kryzys gospodarczy lat 1929-1933 i jego skutki kryzysu. Teoria i istota interwencjonizmu państwowego, „New Deal” w Stanach Zjednoczonych. Rosja radziecka i powstanie komunizmu. Gospodarka Polski okresu międzywojennego. Społeczeństwo Polski przedwrześniowej. Ocena gospodarki Polski międzywojennej. Gospodarka Polski na tle gospodarki światowej w okresie po II wojnie światowej. Powojenna odbudowa. Przemiany polityczne, gospodarcze i społeczne w krajach bloku wschodniego. doktrynalne i polityczne uwarunkowania zmiany systemu gospodarczego po wojnie. Pojęcie gospodarki wielosektorowej i centralnie sterowanej (kierowanej). Podokresy wyznaczające etapy w dziejach gospodarczych Polski Ludowej. Dwa systemy polityczne. Załamanie ekonomicznego systemu komunistycznego w latach 80-tych – bilans PRL. Założenia i realizacja systemowej transformacji III Rzeczypospolitej. Metody dydaktyczne: mapa, tabele statystyczne, wykresy, prezentacja multimedialnaForma i warunki zaliczenia przedmiotu: kolokwium oraz czynne uczestniczenie w zajęciach.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Jezierski A., Leszczyńska C., Dzieje gospodarcze Polski w zarysie do 1989 r., Warszawa 1995• Historia gospodarcza Polski, red. J. Kaliński, Warszawa 1993• Skodlarski J., Historia gospodarcza Polski XIX i XX w., Warszawa 1999• Cameron C., Historia gospodarcza świata, Warszawa 1996Nazwisko osoby prowadzącej: prof. nadzw. dr hab. Mariusz Kulesza

Kgo. Nazwa przedmiotu: Planowanie przestrzenneWymiar godzin: 30Forma zajęć: wykładRealizacja: III rok, semestr VI.Punkty ECTS: 4Założenia i cele przedmiotu: Poznanie podstawowych pojęć z zakresu planowania przestrzennego, metod budowania planów przestrzennych, ich wartościowania oraz powiązań z polityką przestrzenną. Poznanie zadań planowania przestrzennego w Polsce i w krajach Europy Zachodniej. Zapoznanie się z systemem planowania przestrzennego w Polsce .Treści programowe:

54

Wprowadzenie w istotę przedmiotu (podstawowe pojęcia i zagadnienia terminologiczne, planowanie przestrzenne i jego powiązania z innymi naukami, metody w planowaniu przestrzennym, cele planowania przestrzennego. Ewolucja i system planowania przestrzennego w Polsce (rozwój planowania przestrzennego, podstawy prawne planowania przestrzennego, system planów przestrzennych). Metody budowania planów przestrzennych (diagnoza, prognozowanie, wariantowanie, optymalizacja). Wartościowanie planów (analiza kosztów i korzyści, planowanie bilansowe, macierz celów – osiągnięć). Polityka przestrzenna (cele, sposoby osiągania celów, środki realizacyjne, instrumenty). Planowanie wielkoprzestrzenne. Planowanie krajowe i ponadkrajowe. Przestrzenne planowanie regionalne. Planowanie miejscowe (zakres opracowań planistycznych – strategia, studium, plan miejscowy, znaczenie miejscowych opracowań planistycznych w gospodarce przestrzennej i w systemie regulacji prawnych). Planowanie przestrzenne a środowisko naturalne, prawne środki ochrony środowiska naturalnego. Planowanie przestrzenne układu osadniczego, proces planowania przestrzennego miasta, metoda waloryzacji terenów. Rola i zadania planowania przestrzennego w krajach Europy Zachodniej ( metodologia planowania przestrzennego i opracowywania planów przestrzennych, działalność planistyczna w Europie Zachodniej (studia przypadków: Wielka Brytania, Francja, Holandia, Niemcy, kraje skandynawskie). Polska szkoła planowania przestrzennego na tle europejskim i światowym.Metody dydaktyczne: wykład, prezentacja multimedialna, studium przypadku.Forma zaliczenia: kolokwium zaliczenioweWykaz literatury podstawowej:• Domański R., 1989, Podstawy planowania przestrzennego, PWN, Poznań-Warszawa;• Gospodarka przestrzenna, T. V, Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne,2002, pod red. L. Kupca, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku;• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 r., Dz. U. 2003 nr 80 poz. 717;• Zarządzanie rozwojem lokalnym i regionalnym w kontekście integracji europejskiej, 2003, pod red. A. Klasika, Zeszyt 208, Biuletyn KPZK PAN, Warszawa;Wykaz literatury uzupełniającej:• Leśniak J., 1985, Planowanie przestrzenne, PWN, Warszawa;

• Pietraszewski W., 1985, Wartość przestrzeni w planowaniu, Tom LXXXI, Studia KPZK PAN, PWN, Warszawa;Osoby prowadzące: dr Anna M. Niżnik, dr Agnieszka Rochmińska.

Nazwa przedmiotu: Ćwiczenia terenowe regionalne „Pojezierza i Pobrzeża”Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 5 dni terenowychForma zajęć: ćwiczenia terenoweRok studiów, semestr: III rok, semestr letni VILiczba punktów ECTS: 4Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie z różnymi zagadnieniami z zakresu geografii fizycznej, regionalnej o różnym stopniu szczegółowości, kształcenie umiejętności zbierania materiałów, opracowania i napisania tekstu o tematyce geograficznej, kształcenie umiejętności autoprezentacji wiadomości zebranych na podstawie literatury w danym stanowisku, poznanie środowiska geograficznego Polski Północnej.Treści programowe: Problematyka ćwiczeń obejmuje zagadnienia z zakresu geomorfologii strefy młodoglacjalnej, hydrologii, współczesnych procesów geodynamicznych, osadnictwa, turystyki, ochrony środowiska oraz wybranych problemów z zakresu rolnictwa i przemysłu odwiedzanych w trakcie ćwiczeń regionów Polski. Trasa przejazdu: Łódź-Włocławek-Toruń-Kościerzyna-Lębork-Łeba-Słupsk-Hel-Gdańsk-Tczew-Elbląg-Malbork-Gdańsk-Toruń-Włocławek-Łódź.Bazą dla ćwiczeń są ośrodki: we Wdzydzach, Łebie, Pruszczu Gdańskim skąd następują wyjazdy w kierunku: Słowińskiego Parku Narodowego, Jastrzębiej Góry, Jeziora Żarnowieckiego, Helu, Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, Trójmiasta, Żuław.Przed wyjazdem każdy ze studentów zobowiązany jest do wybrania referatu spośród 10 zaprezentowanych przez każdego prowadzącego, zapoznania się z podstawową literaturą z zakresu geografii Polski Północnej oraz do przygotowania i prezentacji krótkiego komunikatu na wybrany temat. Metody dydaktyczne: wykład w terenie, autoprezentacja, dyskusjaForma i warunki zaliczenia przedmiotu: wynikowa ocena z kolokwium końcowego, oceny referatu i jego prezentacji. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: • Kondracki J., 2001 -Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.

• Starkel L., 1999- Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa.• Podręczniki akademickie, artykuły naukowe i popularnonaukowe, albumy, zdjęcia, mapyNazwisko osoby prowadzącej: Kierownik ćwiczeń dr Lucyna Wachecka-Kotkowska (geografia fizyczna- geomorfologia) .Współprowadzący: dr Piotr Moniewski (geografia fizyczna, hydrografia), mgr Danuta Dzieduszyńska (geografia fizyczna- geomorfologia), dr Iwona Jażdżewska (geografia ekonomiczna).

55

III ROK, SEMESTR V i VI geografia nauczycielska

Szczegółowy plan studiów – specjalizacja nauczycielska zmiany od października 2007 roku (dla studentów III roku w roku akademickim 2007/2008)

Oznaczenia przedmiotów:A – przedmioty kształcenia ogólnego B – przedmioty podstawowe C – przedmioty kierunkowe D – przedmioty z zakresu dodatkowej specjalizacji nauczycielskiej – przyroda E – ćwiczenia terenowe F – przedmioty kształcenia nauczycielskiego G – praktyki pedagogiczne H – technologie informacyjneI – język obcy M – metodologia

Grup Nazwa przedmiotu Forma Godz. w tym Semestr Semestr Pkt. przed zalicz. suma V VI ECT miotów

w pr. ćw. w ćw.

w ćw. S w

tym dni ter.

C Podstawy kształtowania i egz. 30 30 30 5 ochrony środowiska

C Geografia regionalna egz. 90 70 20 70 20 12 kontynentów

C GIS - wybrane zagadnienia zal 30 15 15 15 15 5 A Historia filozofii egz. 18 18 18 4 C Seminarium dyplomowe zal. 15 15 15 3 A/I Lektora zal 18 18 18 1 I Lektorat dla specjalności zal 30 30 30 -

nauczycielskiej D Biogeografia zal. 30 30 l 30 - F Dydaktyka geografii zal. 45 15 30 15 30 - D Krajobrazy przyrodnicze i zal. 45 15 30 15 30 -

kulturowF Kultura języka i emisja zal 30 15 15 15 15 - D Zjawiska chemiczne zal. 60 30 30 30 30 -

w przyrodzie

D Regiony geograficzne Polski

egz. 30 30 30 -

G Praktyka zawodowa - zal 75 75 75 pedagogiczne ciągłe- SP

SEMESTR V 4 egz. 546 268 15 263 1 268 278

30 F Dydaktyka geografii egz.* 2 C Geografia Polski zal. 30 10 20 2 10 20 3 C Podstawy paleogeografii zal. 15 15 15 2 C Seminarium dyplomowe zal. 15 15 15 5 M Metodologia nauk zal. 30 30 30 3

geograficznych C Planowanie Przestrzenne zal. 30 30 30 4 A/I Lektorat egz . 18 18 18 4 D Relacje przyroda -

człowiek w zal. 15 15 15 -

Regionie Polski Środkowej H Technologie informacyjne

w zal. 30 30 30 -

nauczaniu przyrody i F Edukacja ekologiczna i zal. 20 20 20 -

regionalna F Prawo oświatowe zal. 10 10 10 - E Ćwiczenia terenowe

regionalne zal. 36 36 6 36 4

"Wybrzeża i Pobrzeża" G Praktyki pedagogiczne - zal 75 75 75

2 egz. +

324 110 15 199 8 110

214 30 SEMESTR VI dypl. ROK 6 egz.+ 870 378 30 462 9 268 278 11

0 214 60

egz. dypl

A/I. Przedmiot: Lektorat języka angielskiegoLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 18 + 18Forma zajęć: LektoratRok studiów: III, semestr: zimowy i letniPunkty ECTS:

56

Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie słuchaczy z literaturą angielską w zakresie: geologia, geologia historyczna, Ziemia i Układ Słoneczny.Treści programowe: Wykształcenie umiejętności czytania tekstów anglojęzycznych i czerpania informacji ze źródeł w języku angielskim.Metody dydaktyczne: Przekład i tłumaczenie tekstuForma i warunki zaliczenia przedmiotu: Dwa pisemne kolokwiaWykaz literatury podstawowej:

• Skrypt „English for students of geology” E.K.StarshinovaWykaz literatury uzupełniającej: • “Natural systems of the Earth” W. Kossakowski, “Geography of Poland” T. Krynicka-Tarnacka, “Oxford Dictionaryof Geography” S. MayhewProwadzący zajęcia: mgr Joanna Stasiak

I. Nazwa przedmiotu: Lektorat dla specjalności nauczycielskiejLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów: III, semestr: VLiczba punktów ECTS: język niemieckiZałożenia i cele przedmiotu: Przekazanie studentom wiedzy o krajach niemieckiego obszaru językowego tak, aby mogli w przyszłości zastosować tę wiedzę i materiały na zajęciach w szkole Treści programowe: Austria, Niemcy, Szwajcaria (wiadomości ogólne) - Bawaria, Hessen, Baden Wurtenberg, Saarland, Niedersachsen, Meklemburg- Vorpommern, Sachsen, Turingen, Berlin, Koln, WienMetody dydaktyczne: metoda tłumaczeniowa plus gramatycznaForma i warunki zaliczenia przedmiotu: zaliczenia poszczególnych jednostek tematycznychWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Zdydaktyzowane przez lektora i opatrzone adekwatnymi ćwiczeniami leksykalno- gramatycznymi oryginalne teksty o krajach niemieckiego obszaru językowego zaczerpnięte z Internetu.Nazwisko osoby prowadzącej: Joanna Gałecka - Dudajęzyk angielskiZałożenia i cele przedmiotu – Zapoznanie studentów z terminologią w języku angielskim stosowaną w nauczaniu geografiiTreści programowe:Podstawowe definicje geograficzne. Podział na działy w geografii. Klimat i pogoda. Rzeki, morza, łańcuchy górskie i szczyty. Kontynenty i ich krótka charakterystyka. Efekt cieplarniany i jego wpływ na zmiany klimatyczneMetody dydaktyczne:Ćwiczenie umiejętności czytania i rozumienia dłuższych tekstów; Ćwiczenie umiejętności słuchania i rozumienia tekstów z nagraniem w języku ang.; Ćwiczenie prezentacji dłuższych wypowiedzi w języku angielskim; Ćwiczenie pisania krótkich form użytkowychForma i warunki zaliczenia przedmiotu: Test; Ustna prezentacja; Krótka praca pisemnaWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

• Wybrane artykuły z prasy i podręczników w języku angielskim• Wybrane artykuły z Internetu Nazwisko osoby prowadzącej: mgr Elżbieta Lubińska

D. Nazwa przedmiotu: BiogeografiaLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30Forma zajęć: wykładRok studiów III , semestr: VLiczba punktów ECTS: Biogeografia (15 godz.)Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie Studentów z bioróżnorodnością szaty roślinnej (flory i roślinności) w skali globalnej, regionalnej i lokalnej; poszerzanie wiedzy nt. wzajemnych zależności czynników abiotycznych, biotycznych i antropogenicznych; uzmysławianie potrzeby interdyscyplinarnych badań środowiska Ziemi, budzenie wrażliwości na piękno przyrody ożywionej i potrzebę jej ochrony; zwrócenie uwagi na zbieżność prezentowanych treści z programami nauczania na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum (blok pedagogiczny !) oraz wskazanie metod ich prezentacji (obraz, słowo, schemat).Treści programowe z geografii roślin:

57

Abiotyczne (klimatyczne i glebowe), biotyczne i ekologiczne uwarunkowania przestrzennego rozmieszczenia roślin na kuli ziemskiej. Formy życiowe roślin, grupy ekologiczne, strategie życiowe. Sposoby dyspersji, migracje i inwazje. Zasięgi: ciągłe, rozerwane i wyspowe. Typy geograficzne zasięgów. Endemizm i kosmopolityzm. Relikty. Wikarianty. Formacje roślinne – leśne, sawannowe, pustynne, trawiaste i inne. Strefy biogeograficzne i państwa roślinne. Zróżnicowanie flory i roślinności Polski na tle warunków przyrodniczych. Synantropizacja szaty roślinnej. Metody dydaktyczne: wykłady z prezentacjami multimedialnymiForma i warunki zaliczenia: zaliczenie na ocenę, końcowy sprawdzian pisemnyWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: • Falińska K. 1996. Ekologia roślin. PWN, Warszawa.• Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. Geografia roślin. PWN, Warszawa.

• Matuszkiewicz J. M. 2001. Zespoły leśne Polski. PWN, Warszawa. • Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowiska roślinnych Polski. PWN, Warszawa. • Podbielkowski Z. Geografia roślin. WSiP, Warszawa.• Podbielkowski Z. Roślinność kuli ziemskiej. WSiP, Warszawa..Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: geografia roślin: dr Beata Woziwoda, Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin, Zakład Systematyki i Geografii Roślin; geografia zwierząt: dr Jolanta Wiedeńska, Katedra Zoologii Bezkręgowców i HydrobiologiiBiogeografia (część zoogeograficzna) 15 godz.Założenia i cele przedmiotu: Przedstawienie „Biogeografii” jako przedmiotu interdyscyplinarnego, łączącego w sobie osiągnięcia takich nauk, jak: ekologia, klimatologia, gleboznawstwo, geologia historyczna, paleontologia, ewolucjonizm, faunistyka, ochrona przyrody i środowiska, i innych. Zapoznanie studentów z rozmieszczeniem na świecie najważniejszych i najciekawszych gatunków ssaków i ptaków; uświadomienie im przyczyn współczesnego rozmieszczenia zwierząt.Treści programowe: Czynniki warunkujące rozmieszczenie zwierząt na Ziemi; od czego zależą wielkość i kształt zasięgów występowania gatunków. Kryteria podziału na jednostki zoogeograficzne. Charakterystyka faun królestw i krain zoogeograficznych: stopień endemizmu, znaczenie i pochodzenie zasięgów reliktowych, przegląd składu faun. Historyczne i ekologiczne uwarunkowanie składu faun na poszczególnych kontynentach. Skutki zamierzonej i biernej introdukcji niektórych gatunków przez człowieka. Krajobrazotwórcza rola niektórych zespołów zwierzęcych.Metody dydaktyczne: Wykład i prezentacja komputerowa ilustrująca treści wykładu.Formy i warunki zaliczenia przedmiotu: Pisemny test otwarty, polegający na zaznaczeniu na mapach (w przybliżeniu) wybranych treści programowych oraz wpisywaniu w wyznaczone miejsca prawidłowych odpowiedzi. Pozytywna ocena tego testu warunkuje zaliczenie przedmiotu.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: Literatura podstawowa: treści wykładu.Literatura uzupełniająca (wybór):• Kostrowicki A. S. 1999. Geografia biosfery. Biogeografia dynamiczna lądów. PWN, Warszawa• Umiński T. 1988. Zwierzęta Ziemi. Wielka Encyklopedia Geografii Świata. T. XIII. Wyd. KURPISZ, Poznań• Umiński T. 1998. Życie naszej Ziemi. Wyd. Szk. i Pedagog., WarszawaNazwisko osoby prowadzącej: dr Jolanta Wiedeńska

F. Nazwa przedmiotu: Dydaktyka geografii Liczba godzin: 15 godz. Forma zajęć: wykładRok II, semestr V Liczba punktów ECTS: Założenia i cele przedmiotu:Przygotowanie studentów do nauczania geografii na poziomie gimnazjalnym. Jest to kontynuacja założeń i celów realizowanych na II roku studiów w semestrze IV. Głównym celem jest prezentacja założeń dydaktycznych dotyczących nauczania poszczególnych działów geografii ogólnej, nauczania geografii regionalnej oraz sprawdzania wiadomości i umiejętności uczniów.Treści programowe:Nauczanie geografii regionalnej: rola geografii regionalnej w szkolnej edukacji geograficznej, dobór i układ treści w lekcjach z geografii regionalnej, metody nauczania Nauczanie problemowe: pojęcie nauczania problemowego, rodzaje problemów dydaktycznych, struktura lekcji problemowej. Nauczanie astronomicznych podstaw geografii. Nauczanie klimatologii. Nauczanie geologii i geomorfologii. Nauczanie geografii społeczno-ekonomicznej. Rola liczb w nauczaniu geografii. Potrzeba, przykłady wprowadzenia geografii humanistycznej do edukacji szkolnej. Pomiar dydaktyczny w geografii. Rodzaje oceniania. Ocenianie kształtujące. Ocenianie wewnętrzne i zewnętrzne. Geografia na egzaminie gimnazjalnym. Rodzaje testów. Planowanie testu, kartoteka testu, rodzaje zadań, przykłady zadań, model odpowiedzi, punktowanie zadań. Analiza wyników oceniania. Ewaluacja w pracy nauczyciela geografii.Metody dydaktyczne: Wykład

58

Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Pisemne kolokwium zaliczeniowe z treści wykładuWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:• Piskorz S (red.) Zarys dydaktyki geografii. Wyd. Nauk. PWN. Warszawa• Problematyka dydaktyczna geografii regionalnej. Materiały na IV konferencję naukowo-dydaktyczną 3-4

grudnia 1983r. Łódź• Geografia regionalna jako przedmiot badań i nauczania. III Forum Geografów Polskich Poznań 2006 • Ostatnie 3 roczniki Geografii w szkoleNazwisko osoby prowadzącej: prof. dr hab. Elżbieta SzkurłatNazwa przedmiotu: Dydaktyka geografiiLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów: 3; semestr: V Liczba punktów ECTS: Założenia i cele przedmiotu:Celem dydaktyki geografii jest ukazanie specyfiki geografii jako przedmiotu kształcenia i wyposażenie studentów w kompetencje w zakresie nauczania geografii w gimnazjum.Treści programowe:Treści przedmiotu nawiązują do wiedzy psychologicznej i pedagogicznej, ukazując zagadnienia istotne dla geograficznego kształcenia w zreformowanym systemie edukacji. W programie przedmiotu uwzględniono następujące treści: geografia jako przedmiot kształcenia w zreformowanej szkole – systemy edukacji; holistyczne ujęcie kształcenia; założenia nowoczesnego nauczania geografii w zakresie doboru treści kształcenia, metod i środków dydaktycznych; cele nauczania geografii – ich taksonomia i operacjonalizacja; kształcenie myślenia geograficznego; kształtowanie umiejętności merytorycznych, formalnych i technicznych; typy lekcji geografii; mapa jako podstawowy środek kształcenia; rola obserwacji w geograficznym kształceniu; funkcje szkolnych podręczników geografii; aktywne metody i techniki kształcenia w nauczaniu geografii; główne założenia nauczania (cele, treści, etapy, metody, środki) geografii fizycznej, społeczno-ekonomicznej i regionalnej; kontrola wiadomości i umiejętności uczniów, w tym: standardy osiągnięć i standardy wymagań, założenia planowania i konstrukcji testów dydaktycznych; szkolne i przedmiotowe systemy oceniania, sylwetka nauczyciela geografii.Metody dydaktyczneZ uwagi na ćwiczeniowy charakter zajęć większość treści realizowana jest z wykorzystaniem metod aktywnych, pozwalających na samodzielne zdobywanie wiedzy i umiejętności przez studentów. Spośród najczęściej stosowanych metod wymienić można dyskusję (w różnych jej odmianach), pogadankę, pracę z mapą, podręcznikiem i tekstem. Często stosowaną metodą jest drama polegająca na inscenizowaniu różnorodnych sytuacji dydaktycznych, jakie przyszli nauczyciele mogą spotkać w pracy z dziećmi i młodzieżą. Niekiedy wplatane są także elementy wykładu. Forma i warunki zaliczenia przedmiotuĆwiczenia zaliczane są na podstawie: aktywnego udziału w zajęciach, wykonania prac pisemnych podlegających ocenie np. opracowania celów lekcji, konspektów lekcji, ćwiczeń dla uczniów, testu wiadomości i umiejętności.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającejLiteratura podstawowa: • Niemierko B., „Pomiar wyników kształcenia” , WSiP, 1999, Warszawa• Kruszewski K. (red.) „Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela”, PWN, 2005, Warszawa

• Piskorz S. (red.) „Zarys dydaktyki geografii”, PWN, 1997, Warszawa• Programy nauczania oraz podręczniki dla gimnazjum.Literatura uzupełniająca:• „Geografia w Szkole” (3 wybrane artykuły z 3 najnowszych roczników).• Koncepcja kształcenia w zreformowanej szkole (MEN, 1991).

• Międzynarodowa Karta Edukacji Geograficznej.Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: mgr Maria Adamczewska, mgr Barbara Dzięcioł-Kurczoba, mgr Arkadiusz Głowacz

D. Nazwa przedmiotu – Krajobraz przyrodniczy i kulturowyLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 45 godz. (15 godz. wykład + 30 godz. ćwiczenia)Forma zajęć: wykład i ćwiczeniaRok studiów, semestr: III rok, semestr VLiczba punktów ECTS:Założenia i cele przedmiotu: Celem zajęć jest kompleksowa prezentacja stref krajobrazowych Ziemi oraz wybranych krajobrazów astrefowych. Zajęcia poprzez kompleksową analizę struktury i funkcjonowania środowiska przyrodniczego, mają na celu kształtowanie umiejętności całościowego ujmowania złożonych procesów krajobrazowych. Analizą objęte są

59

również związki działalności człowieka z warunkami środowiskowymi oraz zagadnienia antropogenicznych przemian krajobrazu.Treści programowe: W ramach wykładu prezentowane są zagadnienia dotyczące: rozumienia terminu krajobraz w ujęciu różnych dyscyplin nauki; percepcji środowiska w nawiązaniu do koncepcji krajobrazu multisensorycznego; pradziejowych i współczesnych przemian krajobrazowych w aspekcie strukturalnym, funkcjonalnym i fizjonomicznym.W ramach ćwiczeń odbywają się multimedialne prezentacje poszczególnych typów krajobrazów przygotowane przez zespoły studentów. Istotą prezentacji jest kompleksowe przedstawienie charakteryzowanego obszaru ze szczególnym zwróceniem uwagi na związki pomiędzy elementami środowiska przyrodniczego a także na formy działalności człowieka typowe dla omawianych terytoriów. W trakcie zajęć powyższy schemat jest zastosowany w analizie następujących typów krajobrazów: krajobrazów wilgotnych lasów równikowych, krajobrazów podrównikowych i sawannowych, krajobrazów półpustyń i pustyń zwrotnikowych, krajobrazów śródziemnomorskich, krajobrazów obszarów monsunowych, krajobrazów klimatów morskich i przejściowych strefy umiarkowanej, krajobrazów klimatów wewnątrzkontynentalnych szerokości umiarkowanych, krajobrazów tajgi i tundry, krajobrazów polarnych, krajobrazów wysokogórskich, krajobrazów dolinnych, krajobrazów wybrzeży.Metody dydaktyczne: Zajęcia realizowane są w formie wykładów i ćwiczeń z wykorzystaniem technik prezentacji multimedialnej oraz materiałów kartograficznych. Ważnym elementem ćwiczeń jest dyskusja dotycząca przedstawianych obszarów a także ocena komunikatywności referentów i sposobu zaprezentowania poszczególnych krajobrazów.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Wykład i ćwiczenia są zaliczane na ocenę. Znajomość wiedzy przedstawionej w ramach wykładów jest sprawdzana w formie pisemnego kolokwium zaliczeniowego. Ocena z ćwiczeń jest wystawiana na podstawie przygotowywanych prezentacji oraz pisemnego sprawdzianu zaliczeniowego, obejmującego zagadnienia przedstawione w trakcie tych zajęć.Literatura podstawowa i uzupełniająca: • Makowski J., 2007, Geografia fizyczna świata. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.• Makowski J., 2006, Geografia regionalna świata. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.• Mityk J., 1982, Geografia fizyczna części świata. PWN, Warszawa.

• Walter H., 1976, Strefy roślinności a klimat. PWRiL, Warszawa.• Podbielkowski Z., Roślinność kuli ziemskiej. WSiP, Warszawa.• Migoń P., 2006, Geomorfologia. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.• Kostrowicki A.S., 2001, Geografia biosfery. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.• Witt A., Borówka R., 1997, Rzeźba powierzchni Ziemi. Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. VI, Wyd.

Kurpisz s.c., Poznań.• Pulina M., Andrejczuk W., 2000, Kras i jaskinie. Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XVII, Wyd. Kurpisz

s.c., Poznań.• Isaczenko A.G., Szlapnikow A.A., 1989, Łandszafty. Wyd. Myśl, Moskwa.Nazwisko osoby prowadzącej: dr Stanisław Krysiak

F. Nazwa przedmiotu: Kultura języka i emisja głosuLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30 Forma zajęć: wykład – 15 godz., ćwiczenia – 15 godz.Rok studiów III, semestr: VLiczba punktów ECTS: Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie się z budową narządu głosu; miejsce powstawania głosu i jego wydobycie; opanowanie techniki oddechowej wykorzystywanej podczas emitowania dźwięków; umiejętność rozpoznawania i klasyfikowania głosów ludzkich; stosowanie się do podstawowych zaleceń dotyczących higieny głosu; praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy i umiejętnościTreści programowe: Wykład (studia stacjonarne oraz niestacjonarne)Układ oddechowy, rola przepony w oddychaniu podpartym; budowa narządu głosu, miejsce powstawania dźwięku; budowa krtani; budowa aparatu artykulacyjnego; rezonatory i ich umiejscowienie; prawidłowa postawa w trakcie emisji głosu; metody relaksacyjne; głoski dźwięczne i bezdźwięczne; prawidłowa wymowa polska- akcenty upodobnienia, uproszczenia; sposoby ćwiczenia dykcjiMetody dydaktyczne: Fotografie aparatu głosowego, ryciny układu oddechowego i artykulacyjnego, materiały do ćwiczenia dykcjiForma i warunki zaliczenia przedmiotu-sprawdzian teoretyczny, zaliczenie z oceną Wykaz literatury podstawowej:• B. Wieczorkiewicz Sztuka mówienia. Wydawnictwa RiTV, Warszawa 1970• B. Tarasiewicz Mówię i śpiewam świadomie, Kraków 2003

• Toczyska Elementarne ćwiczenia dykcji, Gdańsk 1998

60

• Mitrinowicz-Modrzejewska, Fizjologia i patologia głosu, słuchu i mowy, PZWL, Warszawa 1963• Cz. Wojtyński Emisja głosu. PZWS, Warszawa 1970Wykaz literatury uzupełniającej:• D. Dąbrowska, A. Dziwińska, Emisja głosu. Wybrane zagadnienia o higienie i artykulacji. Skrypt dla studentów.

WPWSzZ, Wałbrzych 2005• H. Mierzejewska, M. Przbysz-Piwkowa, Zaburzenia głosu-badanie-diagnozowanie-metody usprawniania, Wyd.

DIG, Warszawa 1998• M. Gawrońska, Podstawy wymowy i impostacji głosu. Wydawnictwo AWF, Wrocław2001

• Red. M. Przybysz –Piwko, Emisja głosu nauczyciela. CODN , Warszawa 2006• Łastik Poznaj swój głos, Warszawa 2004• M. Rokitianska, H. Laskowska Zdrowy głos. Wydawnictwo AB im. KW, Bydgoszcz 2003Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: mgr Wiesława Worożańska

Nazwa przedmiotu: Kultura języka i emisja głosuLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15Forma zajęć: ćwiczenia.Rok studiów III, semestr: VLiczba punktów ECTS: Założenia i cele przedmiotu: Zapoznanie się z wiadomościami z zakresu budowy i działania narządu głosu i słuchu; otrzymanie praktycznej wiedzy w posługiwaniu się głosem w mowie; opanowanie techniki oddechowej wykorzystywanej podczas emitowania dźwięków; umiejętność rozpoznawania i klasyfikowania głosów ludzkich; stosowanie się do podstawowych zaleceń dotyczących higieny Ćwiczenia Treści programowe:Podstawy anatomii i fizjologii narządu głosu i słuchu; aparat oddechowy( oddychanie dynamiczne, podparcie oddechowe) -ćwiczenia praktyczne; czynności fonacyjne- ćwiczenia praktyczne; eliminowanie błędów fonacyjnych-ćwiczenia praktyczne; ćwiczenia z zakresu emisji głosu i dykcji wspomagające poprawność wypowiedzi; rozpoznawanie i klasyfikacja głosów ludzkich; higiena głosu; ćwiczenia rozluźniające, artykulacyjne, oddechowe; sposoby ćwiczenia i odczuwania rezonatorów; czytanie tekstów, zwracając uwagę na dykcję, głoski dźwięczne i bezdźwięczneMetody dydaktyczne: Fotografie aparatu głosowego, ryciny układu oddechowego i artykulacyjnego, materiały do ćwiczenia dykcjiForma i warunki zaliczenia przedmiotu: Sprawdzian teoretyczny i praktycznyWykaz literatury podstawowej:• B. Wieczorkiewicz Sztuka mówienia. Wydawnictwa RiTV, Warszawa 1970• B. Tarasiewicz Mówię i śpiewam świadomie, Kraków 2003

• Toczyska Elementarne ćwiczenia dykcji, Gdańsk 1998

• Mitrinowicz-Modrzejewska, Fizjologia i patologia głosu, słuchu i mowy, PZWL, Warszawa 1963• Cz. Wojtyński Emisja głosu. PZWS, Warszawa 1970Wykaz literatury uzupełniającej:• D. Dąbrowska, A. Dziwińska, Emisja głosu. Wybrane zagadnienia o higienie i artykulacji. Skrypt dla studentów.

WPWSzZ, Wałbrzych 2005• H. Mierzejewska, M. Przbysz-Piwkowa, Zaburzenia głosu-badanie-diagnozowanie-metody usprawniania, Wyd.

DIG, Warszawa 1998• M. Gawrońska, Podstawy wymowy i impostacji głosu. Wydawnictwo AWF, Wrocław2001• Red. M. Przybysz –Piwko, Emisja głosu nauczyciela. CODN , Warszawa 2006• Łastik Poznaj swój głos, Warszawa 2004• M. Rokitianska, H. Laskowska Zdrowy głos. Wydawnictwo AB im. KW, Bydgoszcz 2003Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: mgr Wiesława Worożańska

Nazwa przedmiotu: Zjawiska chemiczne w przyrodzieLiczba godzin: 60Forma zajęć: wykład 30 i ćwiczenia 30Rok studiów / semestr: III rok /sem. VLiczba punktów ECTS: Założenia i cele zajęć: Przygotowanie studentów do pracy w zawodzie nauczyciela przyrody w klasach IV-VI szkoły podstawowej, w zakresie zagadnień chemicznych. Treści programowe:

61

Pierwiastki chemiczne, budowa atomu, drobinowa budowa materii, oddziaływanie międzycząsteczkowe. Klasyfikacja związków nieorganicznych – (tlenki, wodorotlenki, kwasy, sole). Metale i niemetale, mieszaniny i roztwory. Woda jako podstawowy rozpuszczalnik. Określanie, które z pospolicie spotykanych substancji są pierwiastkami, a które związkami chemicznymi, a które mieszaniną. Roztwór i stop jako mieszanina jednorodna. Mieszaniny niejednorodne. Zmniejszenie się objętości dwóch cieczy (wody i denaturatu) po ich wymieszaniu (kontrakcja objętości). Wskazanie różnych kryteriów klasyfikacji substancji. Wykazanie różnic między substancją prostą i złożoną. Przykłady prostych przemian chemicznych spotykanych w życiu codziennym (utlenianie, spalanie, rozpuszczanie, koagulacja, denaturacja). Dostrzeganie zjawisk chemicznych w życiu codziennym. Zachowanie zasad ostrożności przy posługiwaniu się środkami chemicznymi. Ustalenie na podstawie doświadczenia, że spalanie i korozja polegają na łączeniu się z tlenem. Diament, grafit, fulereny, nanorurki. Metale szlachetne. Węglowodory (od metanu przez benzynę, smary do asfaltu). Omówienie produktów spalania paliw płynnych. Cukry proste i złożone, skrobia, celuloza (właściwości i występowanie). Kwasy karboksylowe, aldehydy, ketony, kwasy tłuszczowe. Alkohole jedno i wielohydroksylowe. Estry (zapachy lub tłuszcze). Mydło i jego działanie (na czym polega mycie i czym jest bańka mydlana), detergenty. Papierosy i produkty ich spalania. Polimery, tworzywa sztuczne. Wykazanie obecności węgla w składzie wszystkich substancji organicznych. Międzynarodowe oznaczenia na opakowaniach produktów codziennego użytku.Metody dydaktyczne: prezentacja, demonstracja, dyskusja, praca w grupie, praca indywidualna, Forma i warunki zaliczenia: obecność na wykładach, test sprawdzający obecność na ćwiczeniach, kolokwium oddanie konspektów z części praktycznej wykonanych ćwiczeń zaprezentowanie i poprowadzenie 2 fragmentów lekcji (z grupą studencką)Literatura podstawowa i uzupełniająca:• E. Polańska, Z. Bernacki i.in. — Program nauczania przyrody w klasach IV-VI zreformowanej szkoły

podstawowej. Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 1999• Zespół Autorów — Program nauczania przyrody w klasach 4-6. WSiP, Warszawa 1999

• L. Hoppe, A. Sternicka — Przyroda – program nauczania. OPERON, Warszawa 1999• Czerny, K. Mnich, H. Lach — Przyroda – dla klasy szóstej. Nowa Era, Warszawa 2001, s. 192• J. Ślósarczyk, R. Kozik, F. Szlajfer — Przyroda – dla klasy piątej. Nowa Era, Warszawa 2001, s. 166• M. Koszmider, G. Kozanecka — Zielone zadania – ochrona środowiska w zadaniach chemicznych. WSiP,

Warszawa 1995, s.120• K. Łopata — Chemia a środowiska – zbiór ciekawych doświadczeń. WSiP, Warszawa 1994, s.112• J. VanCleave — Chemia dla każdego dziecka – 101 ciekawych doświadczeń. WSiP, Warszawa 1993, s. 244• E. Kaczmarek, Z. Matysikowa, R. Piosik — Ochrona środowiska w nauczaniu chemii. WSiP, Warszawa 1991,

s.114• Bogdańska Zarembina — Chemia nie jest trudna. WSiP, Warszawa 1990, s.192• K.M. Pazdro — Podstawy chemii dla kandydatów na wyższe uczelnie. Wyd. Oficyna Edukacyjna Krzysztof

Pazdro, Warszawa 1993, s.464• G. Patrick — Chemia organiczna. Krótkie wykłady. PWN Warszawa 2008, s.368• P.A. Cox — Chemia nieorganiczna. Krótkie wykłady. PWN Warszawa 2007, s.336Osoba prowadząca zajęcia: dr Wojciech Tołoczko

Nazwa przedmiotu: Regiony geograficzne Polski, Liczba godzin zajęć dydaktycznych: 30Forma zajęć: wykładRok studiów, semestr: III r., semestr I, studia dzienne, studia zaoczneLiczba punktów ECTS: Założenia i cele przedmiotu:Głównym celem zajęć jest wyjaśnienie mechanizmu powstawania regionów geograficznych i wskazanie najważniejszych relacji człowiek – środowisko stanowiących o ich odrębności oraz wynikających z tych relacji struktury regionalnych przestrzeni.Cele szczegółowe dotyczą przede wszystkim wyjaśnienia: teoretyczno-metodologicznych podstaw koncepcji regionu geograficznego; podstaw i przesłanek typologii i regionalizacji geograficznej, a także określenia głównych determinant tworzenia złożonych struktur regionalnych, w tym włączenia w zmienne wyjaśniające funkcji czasu. Pierwszą część zajęć uzupełniają studia przykładowe regionów Polski, w których przestawiono procesy i relacje wpływające na odrębność ich w strukturze regionalnej Polski.Treści programowe:Podstawy teoretyczne regionu geograficznego. Podstawy regionalizacji, typy regionów. Podziały regionalne Polski.Fizjograficzne i hydrograficzne podstawy powstawania regionów geograficznych Polski.Przyrodnicze uwarunkowania powstawania regionów gospodarczych (rolniczych i przemysłowych surowcowych).Percepcja przestrzeni regionalnej. Regionalizm w Polsce.Przykłady regionów geograficznych (Górny Śląsk, Wielkopolska, Pomorze Zachodnie, Dolny Śląsk, Podlasie).

62

Metody dydaktyczne: Wykład, analiza tekstów, analiza kartograficzna, syntezy geograficzneForma i warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin, obejmuje treści przedstawione na wykładzie i zakres wskazanej literaturyWykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:

• Batorowicz Z., Suliborski A., 1993, Geografia ekonomiczna Polski - ujęcie regionalne, WSiP, Warszawa. • Chojnicki Z., 1996, Region w ujęciu geograficzno-systemowym [w:] Czyż T. (red.) Podstawy regionalizacji

geograficznej, Poznań, Bogucki Wydawnictwo Naukowe.

• Dylikowa A., 1973, Krainy geograficzne Polski, WSiP, Warszawa.

• Jałowiecki B., 1996, Przestrzeń historyczna, regionalizm, regionalizacja [w:] Jałowiecki B. (red.), Oblicza polskich regionów, Uniwersytet Warszawski, Europejski Instytut Rozwoju regionalnego i Lokalnego, Studia Regionalne i Lokalne, nr 17 (50), Warszawa.

• Kondracki, 2000, Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa.• Kwaśniewski K., 1986, Regionalizm, Wielkop. Tow. Kult., Poznań.• Morawski Z., 1982, Funkcje i determinanty podziałów terytorialnych ziem polskich na początku kształtowania

się państwa do końca XVII w., Acta Universitatis Vratislaviensis, nr 642, Wrocław.• Piskozub A., 1987, Dziedzictwo polskiej przestrzeni, Ossolineum, Warszawa.• Rykiel Z., 2001, Krytyka teorii regionu społeczno-ekonomicznego, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i

Zarządzania w Białymstoku, Białystok.• Sagan I., Czepczyński M., (red.), 2003, Wymiar i współczesne interpretacje regionu, Uniwersytet Gdański,

Katedra Geografii Ekonomicznej, Gdańsk.• Starkel L., 1999, Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa.• Wróbel A., 1967, Pojęcie regionu a metoda regionalna, Przegląd Geograficzny, 39, Warszawa.Osoba prowadząca zajęcia: dr Marcin Wójcik

G. Praktyka zawodowa – szkoła podstawowa

III ROK, SEMESTR VI

D. Nazwa przedmiotu: Relacje przyroda – człowiek w regionie Polski ŚrodkowejLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 15 godzinForma zajęć: wykład Rok studiów, semestr: III rok, semestr VILiczba punktów ECTS: Założenia i cele przedmiotu: Znajomość wszystkich komponentów środowiska geograficznego regionu łódzkiego i umiejętność dostrzegania wzajemnych relacji pomiędzy nimi; znajomość praktycznych aspektów działalności człowieka w środowisku, umiejętność pokazywania ewolucji różnych form działalności człowieka (dawniej i dziś: gospodarstwa rolne, zakład przemysłowy, miasto Łódź ) na tle środowiska lub uwarunkowań społeczno-politycznych w regionie, znajomość uwarunkowań powstania Łodzi jako stolicy regionu, umiejętność korzystania z dostępnych materiałów naukowych, popularnonaukowych oraz bibliotek elektronicznych do nauczania o regionie w ramach przedmiotu przyroda.Treści programowe: Indywidualność przyrodnicza regionu i odrębność Polski Środkowej. Elementy środowiska przyrodniczego: budowa geologiczna, rzeźba, wody, klimat, pokrywa glebowa, pokrywa roślinna. Walory przyrodnicze i ich ochrona; parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody. Dziedzictwo kulturowe, zarys dziejów historycznych. Człowiek w regionie łódzkim: (rozmieszczenie ludności cechy rozwoju demograficzno-społecznego; kształtowanie się sieci osadniczej) i jego działalność (główne cechy gospodarcze regionu łódzkiego, tradycje rolnicze w regionie a struktura przestrzenna i gałęziowa rolnictwa, gospodarstwo rolne dawniej i dziś, regiony etnograficzne Polski Środkowej); uwarunkowania lokalizacji przemysłu, struktura gałęziowa ( zakłady przemysłowe dawniej i dziś); problemy rozwoju komunikacji i turystyki. Łódź jako stolica regionu i miasto, w którym mieszkam- powstanie, rozwój, współczesne problemy społeczno-gospodarcze (Łódź dawniej i dziś). Metody dydaktyczne: wykład, autoprezentacjaForma i warunki zaliczenia przedmiotu: ocena z zaliczenia prac pisemnych – Ścieszka dydaktyczna, wycieczka lub schemat zależności w danym obszarze regionu łódzkiego.Wykaz literatury podstawowej: • Szkurłat E., (red.), 2005 – Moja „mała ojczyzna”. Łódź i region Polski Środkowej. Podręcznik do edukacji regionalnej w klasach IV-VI szkoły podstawowej. ŁTN. Łódź.Wykaz literatury uzupełniającej:• Dylik J., 1971- Województwo ze stolicą bez antenatów. ŁTN, Łódź.

• Dylikowa A., 1973 – Polska. Krainy geograficzne. WSiP, Warszawa.• Liszewski ST. (red.) 2001 – Zarys monografii województwa łódzkiego. Funkcja regionalna Łodzi i jej rola w kształtowaniu województwa. ŁTN, Łódź.

63

• Raport o stanie środowiska województwa łódzkiego w 2005 roku. WIOŚ, Łódź, wersja elektroniczna.• Rocznik statystyczny województwa łódzkiego 2006. Urząd Statystyczny w Łodzi.• Płyt CD wydane w 2006 roku przez Urząd Marszałkowski w Łodzi., Departament Promocji i Współpracy z Zagranicą.

• Mapa przyrodnicza województwa łódzkiego (wersja elektroniczna i papierowa)• Mapa gospodarcza województwa łódzkiegoNazwisko osoby prowadzącej: dr Lucyna Wachecka-Kotkowska

H. Nazwa przedmiotu: Technologie informacyjne w nauczaniu przyrody i geografiiLiczba godzin zajęć dydaktycznych: 30Forma zajęć: ćwiczeniaRok studiów: III, semestr: VI Liczba punktów ECTS: Założenia i cel przedmiotu: Celem zajęć jest zapoznanie studentów z możliwościami, jakie daje wprowadzenie narzędzi informatycznych i multimedialnych do praktyki szkolnej. Zajęcia mają za zadanie wykształcenie podstawowych umiejętności posługiwania się nowoczesnymi pomocami naukowymi i korzystania z cyfrowych źródeł informacji na lekcjach geografii i przyrody.

Treści programowe: Na zajęciach realizowane są następujące zagadnienia: spektrum zastosowań technologii informacyjnych we współczesnej edukacji (przegląd), narzędzia multimedialne i interaktywne oferowane aktualnie na rynku wydawniczym i ich wykorzystanie na różnych poziomach kształcenia, tworzenie własnych materiałów interaktywnych do wykorzystania przez uczniów (Microsoft PowerPoint), projektowanie i zarządzanie stroną internetową (podstawy HTML i klient FTP), zastosowanie GIS na lekcjach geografii i przyrody, elektroniczny dziennik lekcyjny – zasady działanie, obsługa i możliwości (system Librus), wykorzystanie tablicy interaktywnej na lekcjach geografii i przyrody.

Metody dydaktyczne: Pokaz, ćwiczenia przy komputerach, dyskusja.Forma i warunki zaliczenia: Prace zaliczeniowe, obecność na zajęciach.Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającejLiteratura podstawowa:

• „Po prostu HTML, XHTML i CSS.”, Elizabeth Castro, Wyd. Helion, 2002

• „PowerPoint 2007 PL nieoficjalny podręcznik”, E.A. Vander Veer, Wyd. Helion, 2006• http://www.interwritelearning.com/products/board/detail.html

• http://www.dziennik.librus.pl/ • Płyty dołączone do podręczników szkolnych do przyrody i geografii. Literatura uzupełniająca: • „HTML 4: tworzenie stron WWW .”, Taylor Dave, Gęstwa Krzysztof, Wyd. Read Me, 1998

• „HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne.”, Bartosz Danowski, Wyd. Helion, 2007 Nazwisko osoby prowadzącej/osób prowadzących: mgr Arkadiusz Głowacz, mgr Przemysław Tomalski

Nazwa przedmiotu: Technologie informacyjne w nauczaniu przyrody i geografiiLiczba godzin: 15Forma zająć: ćwiczenia laboratoryjneRok studiów; semestr: III rok; semestr VILiczba punktów ECTS: 2Zakres umiejętnościSłuchacz powinien posiąść umiejętność wykorzystania kilku popularnych aplikacji komputerowych, które będą mu przydatne w procesie przygotowywania lekcji oraz nauczania w szkole podstawowej i gimnazjum.Warunki zaliczenia przedmiotuZaliczenie ćwiczeń wykonywanych na zajęciach.Zagadnienia realizowane na zajęciach:I. Zagadnienia ogólne: Regulamin pracowni; Krótkie omówienie programu ćwiczeń; Podstawowe pojęcia; Rola technologii informacyjnej w edukacji; Zadania szkoły w zakresie technologii informacyjnej; Wykorzystanie technologii informacyjnej w nauczaniu; Zagadnienie praw autorskich; Wykorzystanie WebGIS; Technologia GPS; Internet jako narzędzie pracy geografa; Scenariusze i konspekty lekcji z wykorzystaniem komputerów; Najpopularniejsze oprogramowanie wykorzystywane na lekcjach geografii i przyrody – krótki przeglądII. Ćwiczenia polegające na przygotowaniu zajęć z wykorzystaniem komputera (przez nauczyciela lub przez ucznia): Zbieranie danych (Internet, skanowanie, dobór materiału); Techniki prezentacji informacji; Przygotowanie prezentacji dostosowanej do programu nauczaniaIII. Przegląd programów wykorzystywanych na lekcjach - recenzja

64

Literatura podstawowa i uzupełniająca:• Dunin-Borkowski J., Kawecka E., 2002, Modelowanie przyrody. [w:] Walat A. [red.] Technologia informacyjna.

Podręcznik do kształcenia podstawowego w liceach i technikach.• Giernatowska B., 1998, Komputery w nauczaniu i uczeniu się geografii. [w:] Strykowski W. [red.] Media a

edukacja. II międzynarodowa konferencja Poznań: Wyd.. eMPi2, s. 511-515.• Giernatowska B., 2006, Internet jako narzędzie edukacyjne. Geowortal – edukacyjny projekt polskich

geografów. Geografia w Szkole, 2, s. 26-33

• Gurbiel E., 2002, Technologia informacyjna: poradnik dla nauczyciela i program nauczania w liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym i technikum: kształcenie w zakresie podstawowym. WSiP, Warszawa.

• Juszczyk S., 2004, Dydaktyka informatyki i technologii informacyjnej. Wyd. Adam Marszałek, Toruń.

• Lewowicki T., Siemieniecki B., [red.] 2002, Rola i miejsce technologii informacyjnej w okresie reform edukacyjnych w Polsce. Wyd. Adam Marszałek, Toruń.• Oficyna Edukacyjna K. Pazdro.

• Siemieniecki B., 2002, Technologia informacyjna w polskiej szkole: stan i zadania. Wyd. Adam Marszałek, Toruń

Nazwisko osoby prowadzącej: mgr A. Głowacz

F. Nazwa przedmiotu: Edukacja ekologiczna i regionalnaLiczba godzin: 20 godzin Forma zajęć: ćwiczenia Rok III, semestr VILiczba punktów ECTS: Założenia i cele przedmiotuCelem przedmiotu jest poznanie założeń, podstaw programowych oraz pomocy do edukacji regionalnej i ekologicznej na II, III i IV etapie edukacyjnym. Zapoznanie z możliwościami realizacji edukacji regionalnej i ekologicznej na lekcjach przyrody i geografii. Poznanie możliwości realizacji edukacji regionalnej i ekologicznej we własnym regionie i miejscu zamieszkania. Poznanie korelacji w zakresie treści, celów i metod pomiędzy kształceniem przyrodniczym i geograficznym, a edukacją regionalną i ekologiczną. Umiejętność zastosowania metody projektu do opracowania zajęć terenowych dla uczniów gimnazjum służących kształtowaniu postawy proekologicznej oraz poczucia tożsamości regionalnej.Treści programoweAnaliza i interpretacja założeń oraz podstaw programowych międzyprzedmiotowej ścieżki „Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie” oraz „Edukacja ekologiczna”. Potrzeby, możliwości i sposoby realizacji edukacji regionalnej i ekologicznej we własnym regionie i miejscu zamieszkania. Kształtowanie tożsamości lokalnej i regionalnej oraz postawy proekologicznej u uczniów na lekcjach przyrody i geografii. Podręczniki, zeszyty ćwiczeń oraz dostępna literatura wykorzystywana na zajęciach z edukacji regionalnej i ekologicznej. Projekt - cechy i elementy składowe, przykłady projektów edukacyjnych. Opracowanie projektu edukacyjnego dla ścieżki edukacyjnej.Metody dydaktyczne: Metoda projektu, analiza dokumentów, praca z podręcznikiem i literaturą, obserwacja bezpośrednia, metoda warsztatowa, zajęcia studentów w terenie, prowadzenie zajęć terenowych dla uczniów.Forma i warunki zaliczenia przedmiotu: Zaliczenie na ocenę.Ocenie podlegają: projekt edukacyjny dotyczący ścieżki regionalnej lub ekologicznej i jego praktyczna realizacja (prowadzenie zajęć terenowych), obecność i aktywny udział w zajęciach. Literatura podstawowa:• Podstawa programowa edukacji regionalnej oraz ekologicznej dla szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły

ponadgimnazjalnej (http://www.menis.pl).• Szkurłat E.,1992, Scenariusze zajęć terenowych służących edukacji regionalnej

i środowiskowej; „Poznaj swoje miasto”, Materiały krajoznawcze. Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK w Łodzi.

• Programy, podręczniki, zeszyty ćwiczeń i inne pomoce do edukacji regionalnej i ekologicznej.Literatura uzupełniająca:• Koter M., Liszewski S., Suliborski A., Wieczorek T., 2002, Łódź i województwo - podręcznik wiedzy o regionie

do gimnazjum, Łódź, • Koter M., Liszewski S., Suliborski A., 1999, Łódź i region Polski Środkowej. Podręcznik wiedzy o regionie dla

liceów, ŁTN, Łódź • Pulinowa M. Z., Propozycja założeń programowych międzyprzedmiotowej edukacji środowiskowej, Geografia

w Szkole nr 4• Szkurłat E. (red.), 2005, Moja „mała ojczyzna”- Łódź i region Polski Środkowej. Podręcznik do edukacji

regionalnej w klasach IV-VI szkoły podstawowej, ŁTN, Łódź• Inne publikacje dotyczące regionu łódzkiego dotyczące stanu środowiska, ochrony przyrody, historii, zabytków,

kultury itp.

65

Osoba prowadząca: Barbara Dzięcioł-Kurczoba

F. Nazwa przedmiotu: Prawo oświatoweLiczba godzin zajęć dydaktycznych:10 godzinForma zajęć:- wykładRok studiów, semestr- 3 rok/semestr 6Liczba punktów ECTS 6Założenia i cele przedmiotua) Założeniem przedmiotu Prawo oświatowe jest ogólnie zaznajomienie studentów 3 roku geografii realizujących blok pedagogiczny z głównymi aktami prawa oświatowego wraz z komentarzemb) Informacje na temat „kto jest kim” w polskiej edukacji i za co odpowiada- począwszy od Sejmu RP poprzez MEN, kuratorów oświaty, Centralna Komisję Egzaminacyjną i tzw. organy prowadzące szkoły.c) Zaznajomienie studentów z drogą awansu nauczyciela podczas pracy w szkoled) Celem przedmiotu jest zrozumienie i przyswajanie funkcjonowania i zarządzania polska oświata w świetle aktualnego ciągle zmieniającego się prawaTreści programowe:- Rola Sejmu, Senatu, Ministerstwa Edukacji Narodowej, Kuratorów Oświaty i innych instytucji w kreowaniu polskiej oświaty- Zakres kompetencji i odpowiedzialności podstawowych instytucji państwowych zarządzających polska oświatą- Główne założenia ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty z późniejszymi zmianami- Prawa i obowiązki nauczyciela w świetle ustawy Karta Nauczyciela z 26 stycznia 1982r. z późniejszymi zmianami- Polityka awansowania nauczycieli w świetle Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1.12.2004r. w sprawie uzyskiwania stopnia awansu zawodowego przez nauczycieli.Metody dydaktyczne: wykład, dyskusjeForma i warunki zaliczenia przedmiotu:- obecność i udział w zajęciach, kolokwium pisemne, udzielenie pozytywnych odpowiedzi na co najmniej 60% pytań testowychWykaz literatury podstawowej:• Ujednolicona ustawa o systemie oświaty po zmianach. Materiały i podręczniki Mariana Pietraszewskiego• Ujednolicona Karta Nauczyciela po zmianach. Materiały i podręczniki Mariana Pietraszewskiego.• Ustawa Karta Nauczyciela. Komentarz Andrzej Barański, Maria Szymańska, Joanna Rozedowska-Skrzeczyńska• Nowe zasady awansu zawodowego i zatrudnianie nauczycieli z komentarzem.• Ewa Góra, Renata Mroczkowska• Organizacja i zarządzanie oświatą i szkołą. Józef Pielachowski Wykaz literatury uzupełniającej • Kodeks Pracy po nowelizacji. Zbigniew SalwaOsoba prowadząca: dr Jan Kamiński

G. Praktyki pedagogiczne - gimnazjum