HISTORYCZNE POROZUMIENIEgniewino.pl/UserFiles/biuletyny/Biuletyn1_2011.pdf · Biuletyn Informacyjny...

12
Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/2011 NR 1/2011 str. 4 (czyt. str. 2) cd na str. 2 W hotelu „Wiktoria” w Bolszewie podpisano... HISTORYCZNE POROZUMIENIE W poniedzia³ek 17 stycznia br. 6 gmin – 5 z powiatu wejherowskiego i 1 z puckiego – podpisa³o porozumienie o wspó³dzia³aniu dla jak najszerszego pozyskiwania wszel- kich mo¿liwych œrodków finansowych na wszechstronny rozwój gmin, ich promocjê, polepszanie warunków ¿ycia ich mieszkañców oraz ca³ego regionu. czyt. str.2-3 Na szczêœcie oby³o siê bez tragedii RUNÊ£A CZÊŒÆ HOTELU W NADOLU W po³owie stycznia w Nadolu zawali³a siê czêœæ hotelu, który w latach 80., podczas budowy Elektrowni J¹drowej „¯arnowiec”, s³u¿y³ jako mieszkanie dla setek in¿y- nierów i robotników pracuj¹cych przy atomówce. czyt. str.4 - 5 CO SIÊ DZIA£O W SO£ECTWIE KOSTKOWO - str. 7 ARCHEOLOGICZ- NE ODKRYCIE NA BUDOWIE „ORLI- KA” W RYBNIE - str. 6 JASE£KA W RYBNIE - str. 7 WYPADKI - str. 5 DZIEÑ BABCI I DZIADKA W LISEWIE - str. 8 PRAWA PACJENTA - str. 9 STOELM CUP 2011 - str. 11

Transcript of HISTORYCZNE POROZUMIENIEgniewino.pl/UserFiles/biuletyny/Biuletyn1_2011.pdf · Biuletyn Informacyjny...

Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/2011

NR 1/2011

str. 4

(czyt. str. 2)

cd na str. 2

W hotelu „Wiktoria” w Bolszewie podpisano...

HISTORYCZNE POROZUMIENIEW poniedzia³ek 17 stycznia br. 6 gmin – 5 z powiatu wejherowskiego i 1 z puckiego– podpisa³o porozumienie o wspó³dzia³aniu dla jak najszerszego pozyskiwania wszel-kich mo¿liwych œrodków finansowych na wszechstronny rozwój gmin, ich promocjê,polepszanie warunków ¿ycia ich mieszkañców oraz ca³ego regionu.

czyt. str.2-3

Na szczêœcie oby³o siê bez tragedii

RUNÊ£A CZÊŒÆ HOTELU W NADOLUW po³owie stycznia w Nadolu zawali³a siê czêœæ hotelu, który w latach 80., podczasbudowy Elektrowni J¹drowej „¯arnowiec”, s³u¿y³ jako mieszkanie dla setek in¿y-nierów i robotników pracuj¹cych przy atomówce.

czyt. str.4 - 5

CO SIÊ DZIA£OW SO£ECTWIEKOSTKOWO - str. 7

ARCHEOLOGICZ-NE ODKRYCIE NABUDOWIE „ORLI-KA” W RYBNIE- str. 6

JASE£KAW RYBNIE- str. 7

WYPADKI- str. 5

DZIEÑ BABCII DZIADKAW LISEWIE- str. 8

PRAWAPACJENTA- str. 9

STOELM CUP 2011- str. 11

Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/20112

Dobre miejsce

Nie minê³o dwa miesi¹ce od ostatnich wyborów samorz¹-dowych, a ju¿ widaæ efekty zmian dokonanych w naszympowiecie. Jednym z tych efektów jest wola wspó³dzia³aniagmin powiatu wejherowskiego dla dobra mieszkañców nietylko tych gmin, ale i ca³ego regionu, wyra¿ona w wypraco-wanym w ekspresowym tempie i podpisanym 17 styczniabr. w hotelu „Wiktoria” w Bolszewie porozumieniu o wspó³-dzia³aniu 6 gmin – piêciu z powiatu wejherowskiego i jednejz puckiego. S¹ to gminy: Choczewo, Gniewino, Luzino,£êczyce i Wejherowo z powiatu wejherowskiego oraz gmi-na Krokowa z powiatu puckiego. To, co dotychczas by³otrudne do osi¹gniêcia, sta³o siê naraz mo¿liwe.- Jak dot¹d, my, jako gmina Gniewino, dobrze wspó³praco-waliœmy z gmin¹ Krokowa chocia¿by w sprawie budowymarin nad jeziorem ¯arnowieckim – mówi Zbigniew Wal-

czak, wójt gminy Gniewino – ale nie tylko. Tak¿e z gmin¹Luzino i Krokowa wspó³dzia³aliœmy w sprawie poprawybezpieczeñstwa. Teraz jednak otworzy³y siê mo¿liwoœci szer-szego wspó³dzia³ania i trzeba je wykorzystaæ myœl¹c o dal-szym, perspektywicznym i jak najlepszym rozwoju naszychma³ych ojczyzn.Na uroczystoœci, podczas której wójtowie - Wies³aw Gêb-

ka z Choczewa, Zbigniew Walczak z Gniewina, Henryk

Doering z Krokowej, Jaros³aw Wejer z Luzina, Piotr

Wittbrodt z £êczyc i Henryk Skwar³o z Wejherowa -podpisali Porozumienie, obecny by³ marsza³ek Mieczys³aw

Struk oraz wejherowski starosta Józef Reszke.

2013 roku, gdy zacznie siê nowy, pewnie trudniejszy ju¿czas w pozyskiwaniu funduszy unijnych. Jest to pierwsza,mo¿na wiêc powiedzieæ, historyczna inicjatywa na Pomo-rzu i serdecznie gratulujê wam jej podjêcia i ¿yczê owocne-go wspó³dzia³ania.Równie¿ starosta Józef Reszke nie ukrywa³ zadowolenia:- To dobrze, ¿e w³aœnie w naszym powiecie znaleŸli siê ini-cjatorzy takiego przedsiêwziêcia. I dobrze, ¿e nie ograni-czyli siê tylko do naszego terenu a zaprosili tak¿e gminêKrokowa z powiatu puckiego. To stwarza o wiele wiêkszemo¿liwoœci w ubieganiu siê o œrodki finansowe z ró¿negorodzaju funduszy, bo decydenci przy rozpatrywaniu wnio-sków szczególnie przychylnie patrz¹ na takie, o które wspól-nie wystêpuje kilka podmiotów, które dotycz¹ szerszego ob-szaru ni¿ jednej czy dwóch gmin. Nam, jako samorz¹dowipowiatowemu, równie¿ bêdzie ³atwiej wspó³dzia³aæ czy przy-³¹czaæ siê do wspólnych inicjatyw sygnatariuszy tego poro-zumienia.Dodajmy, ¿e gminy uczestnicz¹ce w Porozumieniu przyjê³yzasadê, i¿ co pó³ roku inna gmina bêdzie pe³ni³a „prezyden-cjê”, czyli odpowiada³a za koordynacjê przyjêtych progra-mów dzia³ania. Jako pierwsza rolê tê zaczê³a pe³niæ gminaGniewino. Miros³aw Odyniecki

Poni¿ej przytaczamy tekst podpisanego 17 stycznia br.

POROZUMIENIA:

Wymienione wy¿ej gminy zwane dalej Stronami Poro-

zumienia oœwiadczaj¹, ¿e podejmuj¹ wspó³pracê w celu

efektywnej realizacji projektów rozwojowych na obsza-

rze objêtym Porozumieniem w latach 2011-2014 oraz

jak najlepszego przygotowania siê do pozyskiwania

œrodków finansowych w perspektywie lat 2014-2020.

My, sygnatariusze Porozumienia, reprezentujemy obszar

o powierzchni 1100 km2, zamieszka³y przez 68 tys. lu-

dzi, a ³¹czna wysokoœæ bud¿etów gmin bêd¹cych Stro-

nami Porozumienia wynosi 230 mln z³ rocznie.

Dziêki realizacji zapisów Porozumienia, jego Strony

zyskuj¹ mo¿liwoœæ koordynacji projektów rozwojowych

w perspektywie ponadlokalnej, co przek³ada siê na

wiêksz¹ skutecznoœæ absorpcji œrodków zewnêtrznych

i zwiêksza efektywnoœæ osi¹gania celów strategicznych.

Wspó³praca ta stanowi dzia³anie komplementarne wo-

bec inicjatyw realizowanych przez Strony w ramach

Lokalnych Grup Dzia³ania Bursztynowy Pasa¿ i Ka-

szubska Droga oraz przez Lokaln¹ Grupê Ryback¹

„Pradolina £eby” i Pó³nocnokaszubsk¹ Lokaln¹ Gru-

pê Ryback¹.

§1

Strony Porozumienia okreœlaj¹ nastêpuj¹ce pola wspó³-

pracy objêtej niniejszym Porozumieniem:

1. Pozyskiwanie funduszy na realizacjê wspólnych

W hotelu „Wiktoria” w Bolszewie podpisano...

HISTORYCZNE POROZUMIENIEW poniedzia³ek 17 stycznia br. 6 gmin – 5 z powiatu wejherowskiego i 1 z puckiego – podpisa³o porozumienieo wspó³dzia³aniu dla jak najszerszego pozyskiwania wszelkich mo¿liwych œrodków finansowych na wszech-stronny rozwój gmin, ich promocjê, polepszanie warunków ¿ycia ich mieszkañców oraz ca³ego regionu.

- Cieszê siê, ¿e to w³aœnie w powiecie wejherowskim, którydot¹d, niestety, wœród powiatów pomorskich nale¿a³ do po-zyskuj¹cych najmniej œrodków zewnêtrznych na rozwój,dosz³o do wypracowania takiego porozumienia – stwierdzi³marsza³ek Mieczys³aw Struk. – Byæ mo¿e liderzy w pozy-skiwaniu funduszy zewnêtrznych, tacy jak gmina Gniewinoczy Luzino, natchn¹ pozosta³ych do zwiêkszenia wysi³kóww tym zakresie. A najbardziej cieszy mnie to, ¿e w podpisa-nym porozumieniu zawarte s¹ plany dzia³ania na okres po

Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/20113

Dobre miejsce

projektów infrastrukturalnych i spo³ecznych, przygotowywa-

nie dokumentacji projektowych oraz koordynacja dzia³añ

prowadzonych w ramach projektów realizowanych indywi-

dualnie przez Strony.

2. Podejmowanie inicjatyw informacyjnych i przygotowaw-

czych na rzecz jak najskuteczniejszego wykorzystania œrod-

ków pomocowych w perspektywie finansowej lat 2014-2020.

3. Dzia³ania wspieraj¹ce osi¹ganie strategicznych celów roz-

wojowych zdefiniowanych przez Strony Porozumienia jako

wspólne i dotycz¹ce obszaru wiêcej ni¿ jednej gminy.

4. Realizacja innych przedsiêwziêæ maj¹cych wp³yw na wzrost

jakoœci ¿ycia mieszkañców i tempo rozwoju gospodarczego

obszaru w szczególnoœci poprzez pozyskiwanie inwestorów,

ochronê œrodowiska, poprawê bezpieczeñstwa, rozwój s³u¿-

by zdrowia i us³ug na rzecz ludnoœci.

§2

Wspó³praca okreœlona w §1 realizowana bêdzie w poszcze-

gólnych obszarach tematycznych w drodze kontaktów pomiê-

dzy nastêpuj¹cymi reprezentantami i jednostkami organiza-

cyjnymi Stron:

1. Wójtowie gmin:

- przygotowanie strategii rozwoju dla subregionu objêtego

Porozumieniem.

2. Sekretarze gmin:

- kszta³towanie modelu nowoczesnej administracji samorz¹-

dowej,

- wprowadzanie systemów zarz¹dzania jakoœci¹ pracy urzê-

dów oraz obs³ugi mieszkañców.

3. Skarbnicy gmin:

- prowadzenie prorozwojowej polityki finansowej,

- dba³oœæ o jak najefektywniejsz¹ realizacjê bud¿etów,

- wprowadzanie metodologii bud¿etów zadaniowych w admi-

nistracji.

4. Dyrektorzy szkó³:

- analiza funkcjonowania istniej¹cego systemu oœwiaty pu-

blicznej,

- wymiana doœwiadczeñ zwi¹zanych z podnoszeniem wyni-

ków nauczania,

- przygotowanie przedsiêwziêæ dotycz¹cych oœwiaty i eduka-

cji obywatelskiej.

5. Kierownicy Gminnych Oœrodków Pomocy Spo³ecznej:

- prowadzenie efektywnej polityki spo³ecznej,

- dzia³anie na rzecz zmniejszania bezrobocia i kszta³towania

nowoczesnej polityki zatrudnienia.

6. Jednostki organizacyjne ds. gospodarczych:

- kszta³towanie nowoczesnych modeli gospodarki komunal-

nej,

- przygotowywanie przedsiêwziêæ inwestycyjnych (w szcze-

gólnoœci w zakresie infrastruktury transportowej itp.),

- dzia³ania na rzecz zapewnienia bezpieczeñstwa energetycz-

nego na terenach gmin.

7. Jednostki organizacyjne ds. sportu, rekreacji, promocji i

turystyki:

- promocja i budowanie marki obszaru,

- przygotowanie obiektów i przedsiêwziêæ sportowych i tury-

stycznych komplementarnych wobec powstaj¹cego w Gnie-

winie centrum pobytowego wpisanego do katalogu UEFA.

8. Jednostki organizacyjne ds. pozyskiwania œrodków poza-

bud¿etowych:

- przygotowanie wniosków i aplikowanie o œrodki w ramach

projektów partnerskich,

- wzajemne informowanie siê o mo¿liwoœciach dofinansowa-

nia strategicznych projektów rozwojowych w perspektywie

obecnej i przysz³ej.

§3

1. Za koordynacjê realizacji zapisów niniejszego Porozumie-

nia odpowiadaæ bêd¹ naprzemiennie jego Strony przejmuj¹c

od siebie obowi¹zki co pó³ roku.

2. W pierwszej kolejnoœci koordynacjê Porozumienia prowa-

dziæ bêdzie Gmina Gniewino w terminie od dnia podpisania

do 30 czerwca 2011r.

3. Nastêpnie koordynatorami Porozumienia przez okres sze-

œciu miesiêcy bêd¹ kolejne gminy wg uzgodnionej miêdzy sob¹

kolejnoœci.

4. Ka¿dy pó³roczny etap koordynacji Porozumienia bêdzie

podlega³ podsumowaniu stanowi¹cemu punkt wyjœcia dla

dzia³añ kolejnej gminy obejmuj¹cej koordynacjê.

5. Po zakoñczeniu cyklu koordynacji przez wszystkie Strony

Porozumienia, efekty jego wdra¿ania podlegaæ bêd¹ ocenie.

§4

Jakiekolwiek dzia³ania wynikaj¹ce z niniejszego Porozumie-

nia, które nios¹ za sob¹ skutki finansowe, bêd¹ podejmowa-

ne wy³¹cznie na podstawie oddzielnych umów pomiêdzy Stro-

nami.

Gniewino

NOWY KIEROWNIKPRZYCHODNIOd po³owy stycznia br. nowym kierownikiem przychod-ni lekarskiej w Gniewinie jest dr Dariusz Rusek.Po d³ugiej chorobie i œmierci w ub. roku œp. Miko³aja Pio-

trowskiego, kierownika przychodni BIK-MED. w Gniewi-nie, przez pewien czas przychodnia pozostawa³a bez kierow-nictwa. Od po³owy stycznia 2011 r. obowi¹zki kierownika tejplacówki ochrony zdrowia obj¹³ lek. med. Dariusz Rusek.

Dr Dariusz Rusek, bêd¹cy od ponad pó³tora roku miesz-kañcem Gniewina, jest specjalist¹ z zakresu chirurgii i me-dycyny sportowej. (MOD)

Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/20114

Dobre miejsce

Wielki hotel wzniesiony by³ w latach 70-tych za czasówbudowy elektrowni szczytowo - pompowej. PóŸnej, od lat80-tych s³u¿y³ budowniczym pierwszej polskiej elektrownij¹drowej „¯arnowiec”, a po zakoñczeniu budowy mia³ tak-¿e s³u¿yæ jej pracownikom.Dodajmy, ¿e w czasie budowyj¹drówki hotel têtni³ ¿yciem: by³o tu kilkaset pokoi, do tegosto³ówka, restauracja, sklepy, sala kinowa, a nawet gimna-styczna. Niestety, budowê przerwano, a hotel, sprzedanyprzez gminê w 1998 roku spó³ce z o.o. „BAPAX”, dzia³a³jeszcze do koñca lat 90., wykorzystywany, choæ w znikom-nym zakresie, przez turystów przyje¿d¿aj¹cych nad jezioro

¯arnowieckie. Od roku 2001 hotel niszczeje rozkradanyprzez z³omiarzy, a jego w³aœciciel znikn¹³. W³adze gminyGniewino od lat zachodz¹ w g³owê, jak rozwi¹zaæ zgodnie zprawem ten problem, gdy¿ próby rozmów w tej sprawie zw³aœcicielem hotelowca jak te¿ odpowiednimi instytucjaminie przynosi³y ¿adnych efektów.Jak siê okaza³o dopiero sama natura musia³a przyjœæ prawuw sukurs. Obecna ciê¿ka zima i tony œniegu zalegaj¹ce nap³askim dachu dawnej recepcji i sali kinowej, w po³¹czeniuz os³abion¹ przez kradzie¿e stalowych szyn konstrukcj¹ ¿el-betow¹, sprawi³y, ¿e zawali³ siê dach nad pomieszczeniamidawnej recepcji i sali balowej.Sprawa jest o tyle powa¿na, ¿e w ka¿dej chwili mo¿e run¹æreszta hotelu, przygniataj¹c przypadkowego z³omiarza czyamatorów paintballu, którzy od kilku lat znaleŸli tu dla siebieidealne miejsce rozgrywek. Nie mówi¹c ju¿ o tym, ¿e ruinypo prostu szpec¹ piêkn¹ miejscowoœæ, jak¹ jest Nadole, aprzy okazji ca³¹ gminê.- Ju¿ dawno mówi³em, ¿e ten hotel kolejnej srogiej zimy nieprzetrzyma – twierdzi Edward Styn, so³tys Nadola. – Zbetonowych filarów podtrzymuj¹cych stropy wyciêto stal,do tego œnieg, mróz i wszystko siê przewróci³o. My ca³yczas przestrzegamy nasze dzieci i m³odzie¿ we wsi, by tamnie chodzi³y, bo jest niebezpiecznie. Ale wszystkich nie mo-¿emy upilnowaæ. Tak samo jak nie mamy wp³ywu na grupymi³oœników paintballa, którzy urz¹dzaj¹ sobie we wrakuhotelowca przednia zabawê, nie myœl¹c o tym, ¿e wszystkomo¿e run¹æ.Gdy g³ówna czêœæ hotelu runê³a, zwo³ano w Gniewinie spe-cjaln¹ komisjê. By³ nadzór budowlany i zarz¹dzanie kryzy-sowe z powiatu, stra¿acy, policja i stra¿ gminna. Urz¹dzonotzw. wizjê lokaln¹, po czym dyskutowano o problemie wUrzêdzie Gminy. Zastanawiano siê, jak szybko i skutecznierozwi¹zaæ nabrzmia³y problem, bo o tym, ¿e reszta hotelu wka¿dej chwili mo¿e run¹æ doprowadzaj¹c do tragedii, nietrzeba by³o nikogo przekonywaæ.

Na szczêœcie oby³o siê bez tragedii

RUNÊ£A CZÊŒÆ HOTELU W NADOLUW po³owie stycznia w Nadolu zawali³a siê czêœæ hotelu, który w latach 80., podczas budowy Elektrowni J¹drowej„¯arnowiec”, s³u¿y³ jako mieszkanie dla setek in¿ynierów i robotników pracuj¹cych przy atomówce.

dok. na str. 5

Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/2011 5

Dobre miejsce

- Niew¹tpliwie dosz³o do katastrofy budowlanej, a hotel wobecnym stanie zagra¿a ¿yciu przypadkowych osób, któremog³yby tam siê znaleŸæ - przyznaje Miros³aw Marcin-

kiewicz, kierownik Referatu Inwestycji, Œrodowiska i Go-spodarki Przestrzennej Urzêdu Gminy w Gniewinie. - Samoogrodzenie tego wielkiego obiektu niewiele da, bo p³ot zarazzostanie rozkradziony, tak jak i wszystko z hotelu. Dlategostoimy na stanowisku, ¿e ca³oœæ trzeba jak najszybciej roze-braæ, dla bezpieczeñstwa wszystkich. T¹ rozbiórk¹ mogli-byœmy siê zaj¹æ jako gmina, a potem dochodzilibyœmy odw³aœciciela zwrotu kosztów, co oczywiœcie nie bêdzie ³atwe,bo korespondencja kierowana do w³aœciciela wraca z ad-notacj¹ „adresat nieznany”.Aby gmina mog³a rozebraæ prywatny obiekt, potrzebna jestdecyzja o natychmiastowej rozbiórce, któr¹ mo¿e wydaænadzór budowlany.- Dosz³o do katastrofy budowlanej, a to daje nam wyj¹tko-we prawa podjêcia niezbêdnych dzia³añ na koszt w³aœcicie-la, nawet bez jego wiedzy - tak o planowanej rozbiórce ho-telu w Nadolu mówi Jerzy Telszewski, powiatowy inspek-tor nadzoru budowlanego w Wejherowie. - Nakaz bêdziejeszcze w styczniu a najpóŸniej na pocz¹tku lutego. Obec-nie czekamy na ekspertyzê o stanie technicznym hotelow-ca, a dokonania samej rozbiórki zgodzi³a siê podj¹æ gminaGniewino, na terenie której hotel widmo siê znajduje. Ws¹dzie od lat trwaj¹ postêpowania maj¹ce m.in. na celu zna-lezienie nastêpcy prawnego firmy bêd¹cej w³aœcicielemhotelu. Jednak nie mo¿na czekaæ z za³o¿onymi rêkami dofina³u sprawy, bo w Nadolu w ka¿dej chwili mo¿e dojœæ dotragedii. Dlatego wykorzystujemy mo¿liwoœci, jakie daje namprawo budowlane w tej nadzwyczajnej sytuacji.- Nie pozostaje nam nic innego jak rozebraæ ten wielki obiektdla bezpieczeñstwa wszystkich, a potem domagaæ siê zwrotupieniêdzy od w³aœciciela - podsumowuje Miros³aw Marcin-kiewicz.Dodajmy jeszcze, ¿e w³aœciciel hotelu i gruntu, na którymon stoi, zalega gminie spor¹ kwotê z tytu³u nieop³aconegopodatku. Miros³aw Odyniecki

(Wykorzysta³em m.in. informacje zawarte w artykule Jo-

anny Kielas w „Gryfie wejherowskim” z 21.01.2011 r.)

RUN¥£ HOTEL... dok. ze str. 4

2 wypadki, 3 rannych

PECHOWY CZWARTEKCzwartek 20 stycznia w gminie Gniewino by³ pechowydla kierowców. Tego dnia wydarzy³y siê dwa wypadkidrogowe, w których 3 osoby odnios³y obra¿enia i prze-wiezione zosta³y do szpitala w Wejherowie.Do pierwszego wypadku, oko³o godz. 16,00 dosz³o w Tadzi-nie. Na drodze prowadz¹cej z Kostkowa w kierunku Cho-czewa kieruj¹cy fiatem, przeje¿d¿aj¹c przez nieczynny prze-jazd kolejowy, straci³ panowanie nad pojazdem, w wynikuczego wpad³ na przydro¿ne drzewo. W wyniku uderzeniafiat odbi³ siê od drzewa, wylecia³ na drogê i lekko zahaczy³przeje¿d¿aj¹cego obok forda. Kierowca fiata w zosta³ ran-ny i przetransportowano go do wejherowskiego szpitala. Tonie pierwszy wypadek na tym przejeŸdzie.

Do drugiego wypadku dosz³o ju¿ po pó³nocy, oko³o godz.3,00 na drodze z Rybna do Opalina. Ford escort, w którymjecha³o troje m³odych ludzi, równie¿ nie „wyrobi³” i wyl¹do-wa³ na przydro¿nym drzewie. Tu dwoje m³odych ludzi –dziewczyna i ch³opak – odnios³o obra¿enia i przewiezionychzosta³o do wejherowskiego szpitala. Samochód by³ tak zgnie-ciony, ¿e stra¿acy z OSP w Nadolu musieli u¿yæ specjali-stycznego sprzêtu, by rozci¹æ karoseriê forda i wyci¹gn¹æzaklinowanego w œrodku, siedz¹cego na przednim siedze-niu dla pasa¿era ch³opaka. Wóz nadaje siê do kasacji. Oka-za³o siê, ¿e obaj m³odzieñcy „byli pod wp³ywem”: jeden mia³ponad 0,5 a ranny pasa¿er ponad 0,2 promila alkoholu. Namiejscu podano, ¿e fordem kierowa³a dziewczyna. TrzeŸ-wa, ale bez prawa jazdy. Jak by³o, rozstrzygnie prowadzonepostêpowanie. (MOD), fot. (RK)

Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/20116

Dobre miejsce

Rybno. Przy okazji budowy „Orlika”

ODKRYTO SZCZ¥TKISPRZED 4 TYSIÊCY LATOkazuje siê, ¿e tereny gminy Gniewino, a konkretnie okolice wsi Rybno, by³y zamieszka³e ju¿ 4 tys. lat temu.Œwiadcz¹ o tym archeologiczne znaleziska na miejscu budowy „Orlika” w Rybnie.

Gdy w drugiej po³owie ub. roku ruszy³a budowa „Orlika” wRybnie, nikt nie przypuszcza³, ¿e zostanie ona na kilka mie-siêcy przerwana i to z przyczyn licz¹cych sobie bez ma³a 4tysi¹ce lat! A sta³o siê tak, gdy¿ podczas budowy p³yty przy-sz³ego boiska natkniêto siê zakopane w ziemi szcz¹tki, któ-re sugerowa³y pozosta³oœci sprzed wielu lat. Zgodnie z pra-wem powiadomiono o tym archeologów i KonserwatoraZabytków. Na miejsce budowy przyby³a ekipa archeolo-giczna, która potwierdzi³a historyczna wartoœæ znaleziska.

osiedlami o charakterze otwartym oraz gospodarka opartaprzede wszystkim na hodowli. Jej pocz¹tek to PomorzeGdañskie, a potem rozprzestrzeni³a siê na ca³¹ Polskê anawet na Zachodni¹ Ukrainê. Jedn¹ z jej charakterystycz-nych cech, s¹ urny twarzowe. Takie, jakie odkryto w Ryb-nie. Zwi¹zane jest to z pochówkiem cia³opalnym i popielni-cami, na których umieszczano, w górnej czêœci naczynia,schematyczne przedstawienie twarzy ludzkiej symbolizuj¹-cej zmar³ego, czasem z dodatkowymi scenami rodzajowy-mi lub wyobra¿eniami przedmiotów codziennego u¿ytku iuzbrojenia (miecze, oszczepy, tarcze) umieszczanymi nabrzuœcu. Popielnice przykryte by³y pokrywkami niekiedystylizowanymi na nakrycie g³owy. Dodatkowo czasami na-k³adano na nie naszyjniki lub napierœniki, a plastyczne przed-stawienia uszu zdobiono kolczykami. Zwyczaj dekorowa-nia popielnic twarzami ludzkimi zanika w IV w p.n.e.W okresie, z którego pochodz¹ wykopaliska w Rybnie, do-minowa³a gospodarka rolniczo-hodowlana oraz ³owiectwo,zbieractwo i rybo³ówstwo, co uwarunkowane by³o czynni-kami naturalnymi tego terenu, a wiêc du¿ym zalesieniem irozleg³ymi pojezierzami. Istnia³y nieliczne, ma³e osady ocharakterze otwartym, w których dominowa³y domy o kon-strukcji s³upowej. W pobli¿u osiedli znajdowa³y siê niewiel-kie p³askie cmentarzyska.- Podczas prac wykopaliskowych odkryliœmy m.in. piec do

wyrobu ceramiki licz¹cy sobie oko³o 4 tysi¹ce lat oraz dwagroby skrzynkowe sprzed co najmniej 500 lat przed Chry-stusem – mówi archeolog Jakub Prager z gdañskiej firmyAGARTA zajmuj¹cej siê badaniami archeologicznymi. – S¹to pozosta³oœci tzw. kultury pomorskiej. W grobach znajdo-wa³y siê tzw. urny twarzowe ze skremowanymi szcz¹tkamiludzkimi. Przekazaliœmy je do dalszych badañ antropologicz-nych. Znaleziska te œwiadcz¹ o tym, ¿e znajdowa³o siê tucmentarzysko, co zreszt¹ stwierdzono du¿o wczeœniej, bojeszcze przed II Wojn¹ Œwiatow¹. Stwierdzili to niemieccyarcheolodzy, którzy nieco bardziej na po³udnie od Rybna, wrejonie istniej¹cych dawniej domów celnych, prowadzili przedwojn¹ badania. Pod koniec marca powinny zakoñczyæ siêwszelkie badania i wtedy przeœlê szczegó³owy raport, tak¿edo w³adz gminy Gniewino – koñczy archeolog.Wyjaœnijmy, ¿e wspomniana wy¿ej „kultura pomorska”, na-zywana w nauce tak¿e kultur¹ wschodniopomorsk¹, wej-herowsko- krotoszyñsk¹, kultur¹ grobów skrzynkowych luburn twarzowych, dotyczy okresu od VIII do III w. pne, czy-li epoki ¿elaza. Podstaw¹ do wydzielenia kultury pomor-skiej by³ charakterystyczny obrz¹dek pogrzebowy z urnamitwarzowymi i p³askimi cmentarzyskami w odró¿nieniu odkurhanowego pochówku kultury ³u¿yckiej, osadnictwo z

Wykopaliska w Rybnie zakoñczono w listopadzie. Dopiero poich zakoñczeniu mo¿liwa by³a kontynuacja budowy „Orlika”.- Po zakoñczeniu prac archeologów otrzymaliœmy zgodêkonserwatora zabytków na kontynuacjê budowy boiska –potwierdza Miros³aw Marcinkiewicz z Urzêdu Gminy wGniewnie. – Trwaj¹ ju¿ roboty zwi¹zane z oœwietleniem ido koñca kwietnia boisko zostanie oddane do u¿ytku.Tak wiêc okaza³o siê, ¿e jedynie istotne kwestie archeolo-giczne spowodowa³y opóŸnienia w realizacji tej inwestycji.A po dotarciu raportu archeologa do w³adz Gniewina, po-staramy siê zapoznaæ mieszkañców z jego treœci¹.Tekst: Miros³aw Odyniecki, fot.: Andrzej Miedziak

Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/2011 7

Dobre miejsce

JASE£KAW RYBNIE

Jak co roku, w pierwszy dzieñ œwi¹t w koœciele p.w. œw.Brata Alberta odby³y siê jase³ka przygotowane przez dzieciz Rybna. Przy dŸwiêkach gitary i radosnych œpiewach, roz-poczynaj¹cych wystêp, zgromadzeni wierni zatopili siê wwyj¹tkowej œwi¹tecznej atmosferze. M³odzi aktorzy zadba-li, by licznie zgromadzeni widzowie wynieœli jak najwiêcejpozytywnych wra¿eñ. W zwi¹zku z tym tegoroczne jase³kamia³y doœæ nietypow¹ formê. Obok „standardowych” po-staci, takich jak Œwiêta Rodzina, pasterze, anio³y i TrzejMêdrcy, pojawili siê m.in. ca³y klan diab³ów, Pinokio, Smer-fetka, czy Pszczó³ka Maja, a nawet policjant i wójt.

Jase³ka zaliczyæ trzeba do udanych, o czym œwiadczy³y grom-kie brawa, ale nade wszystko rozeœmiane buzie ma³ych, alebardzo profesjonalnych aktorów. (AM)

Co w 2010 r. dzia³o siê

W SO£ECTWIEKOSTKOWO

Dzia³alnoœæ so³ectwa Kostkowo w 2010 roku obejmo-wa³a kilka dziedzin, m.in. rozrywkowo-rekreacyjn¹,organizacyjno-porz¹dkow¹ oraz wspó³uczestnictwo wobchodach œwi¹t i rocznic.W zakresie dzia³alnoœci rozrywkowo-rekreacyjnej wspólniez so³ectwami Tadzino i Mierzyno zorganizowano w styczniuDzieñ Seniora. Przy orkiestrze bawi³o siê 80 osób. W lutymzorganizowano zabawê karnawa³ow¹ dla mieszkañców so-³ectwa. Tradycyjnie w Dniu Kobiet spotka³y siê panie przydegustacji w³asnych wypieków i wspania³ych sa³atek. Wokresie ferii zimowych i wakacji letnich zorganizowano za-jêcia dla dzieci. By³y to zajêcia œwietlicowe, zajêcia na p³y-walni, rozgrywki bowlingowe, piknik nad jeziorem w D¹-

brówce, spotkanie z teatrem s³upskim. W grudniu so³ectwoodwiedzi³ Miko³aj ze s³odkimi prezentami dla dzieci. Rokzakoñczono wspania³¹ zabaw¹ sylwestrow¹.W zakresie organizacyjno-porz¹dkowym przeprowadzonodrobne prace remontowe w œwietlicy wiejskiej oraz odno-wiono plac zabaw.

So³ectwo Kostkowo by³o wspó³organizatorem festynu ro-dzinnego z okazji Dnia Dziecka. We wrzeœniu wspólnie zoœciennymi so³ectwami i Komend¹ Powiatow¹ Policji zor-ganizowano festyn pod has³em „Bezpieczna droga do szko-³y”. W kwietniu i we wrzeœniu przedstawiciele so³ectwauczestniczyli w upamiêtnieniu ofiar „Marszu Œmierci”.Dziêkujê za wspó³pracê wszystkim jednostkom na terenienaszej gminy oraz ludziom dobrej woli, którzy przyczynili siêdo realizacji naszych zadañ so³eckich w 2010 r. Mieszkañ-com naszego so³ectwa ¿yczê wszystkiego dobrego w No-wym Roku. Teresa Kaczmarek

Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/20118

Dobre miejsce

Lisewo

DZIEÑBABCI I DZIADKAZ okazji Dnia Babci i przypadaj¹cego nazajutrz DniaDziadka w œwietlicy w Lisewie odby³o siê okoliczno-œciowe spotkanie.

Z inicjatywy rady so³eckiej Lisewa maluchy przygotowa³yw pi¹tkowe po³udnie dla swych babæ i dziadków spotkanie zniespodziankami. By³y wiêc m.in. pokazy tañców, wyboryMiss i Mistera Wnuków oraz s³odki poczêstunek przygoto-wany dziêki finansowemu wsparciu Gminnego OœrodkaPomocy Spo³ecznej.

Trzeba przyznaæ, ¿e maluchy œwietnie przygotowa³y siê doswych wystêpów, wk³adaj¹c choæby w samo przygotowa-nie strojów wiele pracy i pomys³owoœci, czym utrudni³y za-danie na przyk³ad podczas „konkursu piêknoœci”, gdy jurymia³o niema³y z wytypowaniem kolejnoœci Misek i Miste-rów. W koñcu wysz³o na to, ¿e wszyscy uczestnicy otrzy-mali – i s³usznie! – maksymaln¹ iloœæ punktów oraz nagro-dy. (MOD)

Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/2011 9

Dobre miejsce

Apel Rzecznika Praw Pacjenta

Pacjencie, czy znasz swoje prawa?W paŸdzierniku ub. roku minê³a rocznica powo³ania Rzecznika Praw Pacjenta, Centralnego Organu Admini-stracji Rz¹dowej w Polsce, któr¹ zosta³a Krystyna Barbara Koz³owska. Z tej okazji Pani Rzecznik wys³a³a dojednostek samorz¹dowych apel, bêd¹cy czêœci¹ kampanii promocyjno-informacyjnej, który publikujemy poni-¿ej.Kampania ma na celu przede wszystkim rozpropagowanie wiedzy o prawach pacjenta, a tak¿e o instrumentach przys³u-guj¹cym pacjentom w przypadku ³amania ich praw. Warto wiêc zapoznaæ siê z apelem. Oto on:Jeœli jesteœ w sytuacji, w której zak³ad opieki zdrowotnej lub personel udzielaj¹cy œwiadczeñ zdrowotnych w placówkachpublicznych lub prywatnych, naruszy³ twoje prawa – zg³oœ siê do Biura Rzecznika Praw Pacjenta.Pamiêtaj, ¿e jako pacjent masz prawo do:1. Œwiadczeñ zdrowotnych2. Informacji o swoim stanie zdrowia3. Zachowania przez osoby udzielaj¹ce œwiadczeñ zdrowotnych tajemnicy informacji zwi¹zanych z leczeniem4. Wyra¿enia zgody albo odmowy na udzielanie œwiadczeñ zdrowotnych.5. Poszanowania intymnoœci i godnoœci6. Dokumentacji medycznej7. Zg³oszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza8. Poszanowania ¿ycia prywatnego i rodzinnego9. Opieki duszpasterskiej10. Przechowywania rzeczy wartoœciowych w depozycieJeœli Twoje prawa zosta³y naruszone zadzwoñ:Bezp³atna infolinia: 800-190-590 (czynna pn. – pt. w godz. 9.00 - 21.00) po³¹czenia z tel. komórkowych (p³atne wgstawek operatora): (22) 833- 08-85; (22) 635- 59-96Informacji na infolinii udzielaj¹ specjaliœci z zakresu ochrony zdrowia oraz prawnicy.Biuro Rzecznika Praw Pacjenta, al. Zjednoczenia 25, 01-829 Warszawa, tel. (22) 532 82 50; fax: (22) 833 08 86;[email protected]; www.bpp.gov.plRzecznik Praw Pacjenta jest centralnym organem administracji rz¹dowej. Zosta³ powo³any ustaw¹ z dnia 6 listopada 2008r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Realizuje swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Pacjenta.

Opr. (MOD)

KADENCJA 2010-2014

KOMISJE RADY GMINYJak ju¿ informowaliœmy w grudniowym Biuletynie, Rada Gminy Gniewino wybra³a na listopadowym posiedzeniu przewod-nicz¹cych Rady i poszczególnych Komisji. Przypomnijmy, ¿e przewodnicz¹cym Rady Gminy wybrano Dietricha Bern-

harda Krzebietke a wiceprzewodnicz¹c¹ Teresê Danielê Kaczmarek. Dziœ przedstawiamy sk³ady osobowe po-szczególnych Sta³ych Komisji Rady Gminy:

Komisja Rewizyjna:

Przewodnicz¹ca - Smulewicz Judyta ElzbietaCz³onek - Kaczmarek Teresa DanielaCz³onek - Orze³ Marian BogdanKomisja Gospodarcza:

Przewodnicz¹cy - Przepióra Jan StefanCz³onek - Jafernik Czes³aw KazimierzCz³onek - Nawrocki TadeuszCz³onek - Ruc Marek JózefKomisja Bezpieczeñstwa i Spraw Spo³ecznych:

Przewodnicz¹cy - Szymikowski Bogdan JanCz³onek - Bekisz Bogdan AdamCz³onek - Bojke Stefan AdamKomisja Oœwiaty, Zdrowia i Kultury:

Przewodnicz¹ca - Fiedorowicz El¿bieta GenowefaCz³onek - Ga³ek Barbara Renata

Cz³onek - Thiel Hanna BarbaraCz³onek - Miedziak Andrzej

(MOD)

AEROBIKOsoby zainteresowane zajêciami aerobi-

ku w sali tanecznej Gminnego Oœrod-ka Turystyki i Sportu w Gniewinie

prosimy o zg³aszanie siê

w recepcji p³ywalni krytej.

Tel. (58) 676-79-09.

Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/201110

Dobre miejsce

Gniewino, 21 stycznia 2011r.

Szanowni Pañstwo!W zwi¹zku z kolejnym okresem sk³adania zeznañ podatkowych, Stowarzyszenie „Towarzystwo Oœwiatowe” w Gniewi-nie wystêpuje z gor¹c¹ proœb¹ o przekazanie 1% podatku za rok 2010 na rzecz naszej organizacji. Dziêki otrzymanemu wzesz³ym roku wsparciu gniewiñskie Towarzystwo Oœwiatowe mog³o zrealizowaæ przedsiêwziêcia o ³¹cznej wartoœci

ponad 130 tys. z³, np.:- dofinansowanie zesz³orocznej edycji programu „Edukacja przez turystykê” – wyjazdy wakacyjne dla dzieci z terenuGminy Gniewino,- sfinansowanie opracowania programu profilaktyki zdrowotnej dzieci z Gminy Gniewino, który to program zosta³ przeka-zany do realizacji w roku 2011,- przyznanie nagród dla uczniów wybitnie zdolnych, szkolnych teatrów i kabaretów oraz osób szczególnie zas³u¿onych wramach szeroko rozumianej s³u¿by spo³ecznej,- wspó³praca z innymi stowarzyszeniami np. gminnymi OSP lub Wspólnot¹ Polsk¹ (organizuj¹c¹ wakacje w Polsce dlapolskich dzieci z Bia³orusi),- dofinansowywanie inicjatyw kulturalnych na terenie Gminy Gniewino (recitale, publikacje itp.),- obejmowanie patronatu i udzielanie wsparcia finansowego inicjatywom edukacyjnym jak np. turnieje „Wie¿owisko” czy„Liga Humanistyczna”,- pomoc dla uczniów z rodzin dotkniêtych wypadkami losowymi.W roku 2011 zamierzenia nasze koncentruj¹ siê na dalszym wspieraniu programu „Edukacja przez turystykê” oraz nadzia³aniach maj¹cych wzmacniaæ funkcjonowanie spo³eczeñstwa obywatelskiego w naszej ma³ej ojczyŸnie.Aby przekazaæ 1% podatku dochodowego wystarczy wpisaæ nazwê „Towarzystwo Oœwiatowe” oraz nasz nu-

mer KRS 0000228271 w odpowiedni¹ rubrykê formularza PIT.

Serdecznie dziêkujê za okazane nam wsparcie:

Zbigniew Walczak

Prezes Zarz¹du Stowarzyszenia

WALENTYNKI W KINIEGminny Oœrodek Turystyki i Sportu w

Gniewinie zaprasza na FILM pt.

(od 12 lat, komedia romantyczna, Kana-

da, 2008, re¿. D. Winkler)

14 luty (poniedzia³ek) 2011 r.godz. 18:00 Sala kinowa GOTiSWstêp: - 5 z³/para, - 5 z³/osoba

Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/201111

Dobre miejsce

7 godzin dobrego futbolu

STOLEM CUP 2011W rozegranym w sobotê 15 stycznia w hali widowi-skowo-sportowej w Gniewinie turnieju halowej pi³kino¿nej seniorów „STOLEM CUP 2011”zwyciê¿y³adru¿yna WIKÊD Kêb³owo.Po raz pierwszy w nowo wybudowanej hali widowiskowo– sportowej w Gniewinie odby³ siê, zorganizowany przezKS STOLEM KING OSCAR Gniewino, turniej halowej pi³kino¿nej seniorów STOLEM CUP 2011, w którym udzia³wziê³o 12 dru¿yn z województwa pomorskiego.W turnieju zagra³y zespo³y: Arka Gdynia, Gryf Wejherowo,Orkan Rumia, Pogoñ Lêbork, Anio³y Garczegorze, WikêdKêb³owo, Dru¿yna Niciñskiego - GL6, Orlêta Reda, ArkaPrusewo, GKS Chwaszczyno oraz dwie dru¿yny StolemaGniewino. Pierwotnie mia³a wyst¹piæ dru¿yna ChrobregoCharbrowo, ale zamiast niej ostatecznie zagra³ Wikêd, jaksiê na koñcu okaza³o, triumfator turnieju.

Po siedmiu godzinach zaciêtych, stoj¹cych na wysokim po-ziomie sportowych zmagañ – wpierw rozgrywek grupowych,potem æwieræfina³ów, pó³fina³ów i fina³u, w którym WikêdKêb³owo pokona³ Orlêta Reda 4:2 – ustalono ostateczn¹kolejnoœæ turnieju:1. Wikêd Kêb³owo2. Orlêta Reda3. Stolem II Gniewino4. Anio³y Garczegorze5. Arka Gdynia ME6. Pogoñ Lêbork 7. Stolem I8. GKS Chwaszczyno 9. Orkan Rumia 10. Gryf Wejherowo 11. GL 612. Arka PrusiewoNajlepszym zawodnikiem turnieju uznano Adama Miotka

(Wikêd), królem strzelców Mateusza Wachowiaka (StolemII) - 9 bramek, a najlepszym bramkarzem Marcina Ryban-da (Orlêta).Rozegrano te¿ konkurs strzelecki dla sponsorów turnieju,którego zwyciêzc¹ zosta³ Patryk Szymañski z firmy Scan-dinavian Ekspress.- Jestem zadowolony z przebiegu samego turnieju jak i po-stawy moich dru¿yn – powiedzia³ Tomasz Do³otko, trener„Stolema”. – Trzecie i siódme miejsce w stawce dru¿yn zwy¿szych klas rozgrywkowych to sukces. Wdziêczny je-stem sponsorom, którzy wspomogli nas w organizacji tur-nieju i kibicom naszej dru¿yny, którzy zorganizowali siê izagrzewali naszych zawodników gor¹cym dopingiem. Du¿ezainteresowanie publicznoœci turniejem œwiadczy o tym, ¿eorganizacja tego typu imprez jest potrzebna. Mam nadziejê,¿e ten turniej wpisze siê na sta³e w kalendarz imprez spor-towych gminy Gniewino.Sk³ad Stolema II: Waldemar Wenta, Rados³aw Je¿owski,Damian Robakowski, £ukasz Kostuch, £ukasz Czarnecki,Mateusz Wachowiak, Adam Do³otko, Szymon Wasilewski,Rafa³ Pendowski, Karol Ró¿añski. Trener: Tomasz Do³ot-ko.Mecze Stolem I: Arka Gdynia 3:2, Arka Prusiewo 8:0, Wi-kêd Kêb³owo 1:2, Pogoñ Lêbork 1:2, GKS Chwaszczyno4:3 Mecze Stolem II: GKS Chwaszczyno 2:1,Orkan Rumia 3:3,Pogoñ Lêbork 2:0, pó³fina³ Wikêd Kêb³owo 4:4 (w karnych2:3), mecz o 3 miejsce z Anio³ami Garczegorze 4:2. Fundatorami pucharów, medali i nagród byli: wójt gminyGniewino, wójt gminy Choczewo, dyrektor GPK Gniewino,RYNTEX, GOTiS Gniewino, King Oscar Gniewino.

W sprawnym przebiegu sportowych zmagañ pomagali wo-lontariusze: Stanis³aw Ewald, Ryszard Loewenau, Stanis³awKolb, Roman Jakubik, Aleksander Jakubik i Tadeusz Se-merling. (MOD)

Biuletyn Informacyjny Gminy Gniewino Nr 1/2011

KONTAKTz Redakcj¹ „BIULETYNU”:

Miros³aw Odyniecki tel. 0602-132-061

materia³y i informacje mo¿na te¿ nadsy³aæ na pocztê

e-mail:

[email protected] lub [email protected]

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

TELEFONY STRA¯Y GMINNEJW KOSTKOWIE:

058 670 69 98, 058 670 66 21POLICJA - 997,

STRA¯ PO¯ARNA - 998,POGOTOWIE RATUNKOWE - 999ALARMOWY KOMÓRKOWY - 112

KRZY¯ÓWKA nr 1

Poziomo:1- znana prze³êcz w Tatrach6 – krajan7 – jeden ze szkolnych przedmiotów nauczania8 – gnêbienie poddanych10 – mocny trunek z ry¿u i trzciny cukrowej12 – ze stolic¹ w Rabacie14 – wyspa, z której pochodzi³ Odyseusz15 – kopiec nagrobny w kszta³cie sto¿ka16 – wspó³za³o¿yciel i lider zespo³u „Big cyc”17 – szkocki ród albo serial TVP

Pionowo:1 – ojciec Jana Chrzciciela2 – piêkny wierzchowiec3 – ciê¿ki uraz psychiczny4 – doœæ rzadkie imiê mêskie5 – na bank, albo w dal9 – wodospad po góralsku11 – ..... Saudyjska12 – ma³pa w¹skonosa13 – wiking, za³o¿yciel pierwszego pañstwa ruskiego

SPONSORZY „STOLEMA”