HENRYK SIENKIEWICZ

ŻYCIORYS CZ. I Henryk Sienkiewicz, jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich, cieszy się

od stu lat największą poczytnością. Urodzony dnia 5 maja 1846r. w zubożałej rodzinie szlacheckiej na Podlasiu

(w Woli Okrzeskiej pod Łukowem), chłopięce lata spędził na wsi, obserwując z bliska życie ludu, którego niedole przedstawił tak wiernie w swych wczesnych nowelach.

Gimnazjum i studia wyższe (w Szkole Głównej) ukończył w Warszawie. Działalność literacką rozpoczął dość wcześnie, już w roku 1867 pisząc krytyki literackie, felietony na aktualne tematy, wreszcie nowele. Zarówno świetna forma tych krótkich opowiadań, jak i zawarta w nich myśl postępowa i patriotyczna zjednały młodemu pisarzowi wielki rozgłos. W nieco późniejszym okresie stworzył prawdziwe arcydzieła nowelistyki.

Po podróży do Ameryki talent Sienkiewicza osiąga pełnię swego rozwoju: w latach 1883-1888 ukazuje się Trylogia czyli „Ogniem i mieczem”, „Potop” i „Pan Wołodyjowski”. Ten wielki cykl powieści historycznych wywarł olbrzymi wpływ na społeczeństwo, bo chociaż przedstawiał czasy odległe – budził i podtrzymywał wolę oporu przeciw zaborcom. Trylogia przyniosła Sienkiewiczowi sławę, jakiej nie zdobył dotąd żaden polski pisarz.

ŻYCIORYS CZ. II

Mimo ciężkich przeżyć osobistych (śmierć ukochanej żony pod koniec pisania Potopu, niefortunne drugie małżeństwo) talent pisarza nadal się wzbogacał, powstają nowe wielkie powieści historyczne: Quo vadis (Dokąd idziesz 1896) i Krzyżacy (1900). Sienkiewicz zdobywa światową sławę. Jego dzieła, tłumaczone na wiele języków, rozchodzą się w dużych nakładach w krajach europejskich, w Ameryce, a nawet w Azji i Afryce (Egipt). Do światowego rozgłosu pisarza przyczyniła się również Nagroda Nobla, przyznana mu za Quo vadis w roku 1905. Jeszcze wcześniej nagrodził Sienkiewicza naród polski. W roku 1900, na trzydziestolecie jego pracy literackiej, społeczeństwo ofiarowało mu jako dar narodowy – majątek Oblęgorek (obecnie mieści się w tym pałacyku Muzeum Sienkiewiczowskie).

Owocem wędrówki po Egipcie i innych terenach Afryki wschodniej stała się powieść młodzieżowa – W pustyni i w puszczy (1911) .

Ostatnie lata niezwykle bogatego i pracowitego żywota poświęcił pisarz pomocy ofiarom I Wojny Światowej, organizując w Szwajcarii specjalny komitet. Odzyskania niepodległości przez Polskę już nie doczekał. Zmarł w Vevey w Szwajcarii dnia 15 listopada 1916 roku, okrywając żałobą cały naród. Po zakończeniu I Wojny Światowej sprowadzono zwłoki Sienkiewicza do ojczyzny i pochowano uroczyście w podziemiach katedry warszawskiej.

DZIEŁA SIENKIEWICZA CZ. I

Nowele: 1872 Humoreski z teki Worszyłły 1875 Stary sługa 1876 Hania 1877 Selim Mirza 1877 Szkice węglem 1878 Janko Muzykant 1880 Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela 1880 Niewola tatarska 1880 Za chlebem – na jej podstawie powstało libretto do opery Konstantego

Gorskiego 1880 Orso 1881 Latarnik 1882 Bartek Zwycięzca 1882 Jamioł 1889 Sachem 1889 Wspomnienie z Maripozy

DZIEŁA SIENKWIEICZA CZ. II

Powieści: 1872 Na marne Trylogia: Ogniem i mieczem (1884) Potop (1886) Pan Wołodyjowski (1888) 1891 Bez dogmatu 1894 Rodzina Połanieckich 1896 Quo vadis 1900 Krzyżacy 1906 Na polu chwały 1910 Wiry 1912 W pustyni i w puszczy

CIEKAWOSTKI Z ŻYCIA CZ. I ·Sienkiewicz był spowinowacony z Cyprianem Kamilem

Norwidem – ciotka szwagra Henryka Sienkiewicza była bratową Norwida.

·Pierwszą z książek, jakie Sienkiewicz przeczytał w dzieciństwie, były Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza.

·Jako trzynastolatek opracował plan wyzwolenia Polski, opierający się na tym, że wszyscy Polacy powinni wyjechać do Ameryki, tam stworzyć armię i powrócić do kraju, by wyzwolić ojczyznę.

·Sienkiewicz był spokrewniony z Joachimem Lelewelem – historykiem i działaczem politycznym oraz z pisarką romantyczną Deotymą i Ignacym Chrzanowskim – profesorem historii i literatury.

CIEKAWOSTKI Z ŻYCIA CZ. II

·Pisarz był kawalerem francuskiej Legii Honorowej.

·Był członkiem Serbskiej Akademii Nauk i Umiejętności.

·Po ojcu nosił herb Oszyk, przedstawiający łabędzia.

·Pierwszy debiut książkowy – na okładce przekręcono jego nazwisko na „Stankiewicz”.

·Podczas obchodów jubileuszu pracy twórczej 22 grudnia 1900 dzieci wręczyły pisarzowi Dziesięć przykazań Sienkiewiczowskich. Pierwsze brzmiało: „Nie będziesz miał Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego i innych nade mną”.

·Niski wzrost był powodem kompleksów pisarza.

·Jeden z wielbicieli Trylogii, ukrywający się pod pseudonimem Michał Wołodyjowski, ofiarował Sienkiewiczowi piętnaście tysięcy rubli. Pisarz nie chciał przyjąć prezentu, wezwał ofiarodawcę do cofnięcia darowizny, który jednak nie zgłosił się. Uzyskane w ten sposób pieniądze przeznaczył na fundusz stypendialny imienia Marii Sienkiewiczowej, z którego skorzystali między innymi: Maria Konopnicka, Stanisław Przybyszewski, Stanisław Witkacy.

CIEKAWOSTKI Z ŻYCIA CZ. III ·Po otrzymaniu Nagrody Nobla, w przemówieniu Sienkiewicz podkreślał

ogromne znaczenie nagrody dla syna Polski: „Głoszono ją umarłą, a oto jeden z tysięcznych dowodów, że żyje. Głoszono ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie zwyciężać”

·Nagroda Nobla została mu przyznana za wybitne zasługi jako pisarza epickiego. Jeden z jurorów dodatkowo uzasadnił przyznanie nagrody za „rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu”

·Wizerunek Sienkiewicza pojawił się na banknocie 500000zł w 1990 roku.

·Quo vadis przetłumaczono na ponad pięćdziesiąt języków. Na podstawie powieści powstały także sztuki teatralne, opery, oratorium Feliksa Nowowiejskiego i pantomima.

·W 1911 r. w Paryżu wystawiono panoramę pędzla Jana Styki Męczeństwo pierwszych chrześcijan, inspirowaną powieścią Sienkiewicz

·W 2002 wydano powieść „Quo vadis. Trzecie tysiąclecie”, napisaną przez Martina Abrama. Jest ona oparta na dziele Sienkiewicza, a jej akcja rozgrywa się w XXII wieku.

OCENA POSTACI

Uważam, że Henryk Sienkiewicz mógłby być patronem szkoły, gdyż był bardzo dobrym i mądrym człowiekiem, pierwszym polskim laureatem literackiej Nagrody Nobla. Napisał wiele wspaniałych utworów, które z przyjemnością czyta młodzież jak i zarówno osoby starsze. Jego dzieła wykorzystywane są jako lektury szkolne.

Dziękuję za uwagę.

Przygotowała: Roksana Grzempczyńska