Gospodarka odpadami oraz odzysk energii z odpadów na Dolnym Śląsku

Abfallwirtschaft und Energiegewinnung von Abfällen in

Niederschlesien

Piotr Jastrzębski

München, November, 2011

Zakres prezentacji Rahmen der Präsentation

1. Ogólna charakterystyka Dolnego Śląska (Allgemeine Charakteristik Niederschlesiens)

2. Prawne ramy gospodarki odpadami w Polsce (Gesetzliche Rahmen der Abfallwirtschaft in Polen)

3. Gospodarka odpadami komunalnymi (Hausabfallwirtschaft)

4. Odpady przemysłowe jako źródło energii (Industrieabfälle als Energiequelle)

5. Gospodarka osadami ściekowymi (Klärschlammwirtschaft)

6. Odpady, produkty uboczne i produkty pochodzenia roślinnego (Pflänzliche Abfälle, Nebenprodukte und Produkte)

7. Odchody zwierzęce (Abfälle aus der Tierhaltung)

8. Podsumowanie (Zusammenfassung)

Dolny ŚląskNiederschlesien

29 powiatów (Bezirke)169 gmin (Gemeinden)

Powierzchnia (Fläche) 19 947 km2

Populacja (Population)2,88 mil. mieszkańców

(Einwohner)

144 M/km2 (E/km2)

70,6% w miastach (in Städten)

Prawne ramy gospodarki odpadami w PolsceGesetzliche Rahmen der Abfallwirtschaft in Polen

• Ustawa o odpadach (nowa ustawa w 2012 – dyrektywa 98/2008/EC)Abfallgesetz (neues Abfallgesetz 2012 – directive 98/2008/EC)

• Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (nowelizacja 2011)Gesetz zur Erhaltung von Sauberberkeit und Ordnung in Gemeinden– Novellierung 2011)

• Ustawa Prawo energetyczneEnergiegesetz

• Ustawa o energii ze źródeł odnawialnych (projekt)Gesetz zu den erneubaren Energiequellen (Gesetzvorlage)

• Ustawa o nawozach i nawoŜeniuGesetz zu den Düngemitteln und zur Düngung

• Ok. 100 rozporządzeńEtwa 100 Verordnungen

Rodzaje odpadów i produktów ubocznychArten der Abfälle und Nebenprodukte

• Odpady komunalne (Hausabfälle)

• Komunalne osady ściekowe (Klärschlamm)

• Odpady przemysłowe (Industrieabfälle)

• Biomasa roślinna z rolnictwa i leśnictwa (Biomasse aus der Land- und Forstwirtschaft)

• Odchody zwierzęce (Abfälle aus der Tierhaltung)

Zbieranie odpadów komunalnychSammlung der Hausabfälle

1072 1031

935 926 893 918

976

928

361 355

322 320 309 318 339 323

0

200

400

600

800

1000

1200

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Total, th. ton/year

per capita, kg/inh.

Skład granulometryczny odpadów komun.Granulometrie von Hausabfällen

MSW from municipal areas

29,25

23,8613,58

18,26

7,627,43

>100

60-100

40-60

20-40

10-20

<10

MSW from rural areas

20,53

22,45

10,73

19,92

8,84

17,53

>100

60-100

40-60

20-40

10-20

<10

0

5

10

15

20

25

30

35

Kitche

n+ga

rd.

Wood

Paper

Plasti

cs

Glass

Textiles

Meta

lsHaz

ardo

usCom

posit

e

Iner

tOthe

r 1

0-20

mm

< 10

mm

% m

ass Municipal

Rural

Skład materiałowy odpadów komunalnychMorphologie von Hausabfällen

Właściwości paliwowe frakcji granulometr. Brennstoffeigenschaften von Kornfraktionen

0

10

20

30

40

50

60

70

80

0-10 10-40 40-60 60-100 >100

Fraction share,mass%

LOI 550oC, dm%

Ash 800oC, dm%

Moisture, mass%

Heat of comb., MJ/kgdm

Heat value wet waste,MJ/kg

Selektywne zbieranie odpadów komunalnychSeparate Sammlung von Hausabfällen

0

50

100

150

200

2004 2005 2006 2007 2008 2013 2020

Rok, Jahr

kg/M

, kg

/E

2009 rok – 23 km/M

Obecna gospodarka odpadami komunalnymiHausabfallwirtschaft - heute

0

20

40

60

80

100

getrenntgesammelt

sortiert ausMischabfall

biologischaufbereitet

deponiert

%

Instalacje mechaniczne, biologiczne i mechaniczno-biologiczne

(MA, BA und MBA in Niederschlesien)

Istniejące instalacje przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych I Heutige Installationen für Aufbereitung von Mischabfällen

• 7 instalacji MBP – wydajność części mechanicznej – 334.650 ton/rok, częsci biologicznej – tylko 63.500 ton/rok7 MBA Installationen – Kapazität der mechanischen Aufbereitung - 334.650 Tonnen/Jahr, biologische Aufbereitung – nur 63.500 Tonnen/Jahr

• 6 sortowni dla odpadów zbieranych selektywnie i zmieszanych o wydajności 307.600 ton/rok (głównie sita),6 Sortierungsanlagen für getrennt gesammelte und Mischabfälle - Kapazität 307.600 Tonnen/Jahr (vorwiegend Siebe),

• 1 instalacja przygotowania odpadów zmieszanych do współfermentacji z osadami ściekowymi - wydajność części mechanicznej 30.000 ton/rok i mokrej obróbki – 13.000 ton/rok,1 Installation für Vorbereitung von Mischabfälle zur Ko-fermentation mit Klärschlamm, Kapazität der mechanischen Aufbereitung – 30.000 Tonnen/Jahr, Naßaufbereitung –13.000 Tonnen/Jahr

Istniejące instalacje przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych IIHeutige Installationen für Aufbereitung von Mischabfällen

• 4 kompostownie pryzmowe dla bioodpadów o łącznej wydajności 8700 ton/rok 4 Anlagen zur Mietenkompostierung von Bioabfällen - Kapazität 8700 Tonnen/Jahr,

• 2 instalacje produkcji paliw zastępczych z wysokokalorycznych odpadów przemysłowych i komunalnych o wydajności ok. 94.000 ton/rok 2 Installationen für Herstellung von SRF (RDF) aus hochkalorischen Industrieabfällen and Hausabfällen - Kapazität 94.000 Tonnen/Jahr

Składowiska – ujęcie i wykorzystanie energii biogazuDeponien – Biogassammlung und Energieverwertung

42 składowiska odpadów komunalnych w eksploatacji (42 Abfalldeponien im Betrieb)

– z ujęciem i odzyskiem energii biogazu – 3 (mit Biogassammlung und –verwertung - 3

– w budowie ujęcie i wykorzystanie biogazu – 3(Biogassammlung und –verwertung im Bau - 3)

– ujęcie i spalanie biogazu w pochodni - 34(Biogassammlung und –Abfackelung - 34)

Całkowita produkcja energii elektr. 17,5 GWh/a + ciepło(Strom produktion 17,5 GWh/Jahr + Wärme)

Prognozy wzrostu ilości odpadów, kg/m rok Prognosen der Wachstumsraten von Abfällen, kg/E Jahr

0

100

200

300

400

500

600

2008 2011 2014 2017 2020 2022

kg/ i

nh. y

ear

Big urban areas

Small urban areas

Rural areas

Prognozy wzrostu ilości odpadów, tys. ton/rok Prognosen der Wachstumsraten von Abfällen, Taus. Tonne/Jahr

Forecast of total generation of MSW, th. ton/year

900920940960980

100010201040

2010 2011 2012 2013 2015 2016 2020

Wytwarzanie odpadów komunalnych – 2020Generation von Hausabfällen - 2020

Hierarchia postępowania z odpadamiHierarchie der Abfallwirtschaft

Zapobieganie

Przygotowanie do ponownego uŜycia

Recykling

Odzysk, np. energii

Unieszkodliwianie

Prevention

Vorbereitung zur Wiedeverwertung

Beseitigung

Recycling

Verwertung z.B. Energie

Woj. Plan Gospodarki Odpadami - wariant 1 Reg. Abfallwirtschaftsplan – Variante 1

Wariant przejściowy Übergangsvariante

10 regionów gosp. odpadami komun.10 Regionen der Hausabfallwirtschaft

Tylko mech.-biol. przetwarzanie odpadów pozostałychNur MBA für Restabfall

Maks. 20 składowiskMax. 20 Deponien

Woj. Plan Gospodarki Odpadami - wariant 2 Reg. Abfallwirtschaftsplan – Variante 2

Wariant docelowy Endlösung

6 regionów gospodarki odpadami komunalnymi6 Regionen der Hausabfallwirtschaft

2 spalarnie odpadów 2 Waste-to-Energy w regionach (in Regionen):- centralny- północno-wschodni

MBP w pozostałych regionach MBA in übrigen Regionen

Maks. 20 składowiskMax. 20 Deponien

Prognoza gospodarki odpadami komun. – 2020Prognose der Hausabfallwirtschaft - 2020

1090

587 403359

731

0200400600800

10001200

Gen

erat

ed

Gen

erat

edbi

odeg

rada

ble

Sep

arat

ely

colle

cted

Rem

aini

ng

Rem

aini

ngbi

odeg

rada

ble

tho

us.

to

n/y

ear

Wymagane przetwarzanie odpadów biodegr. w 2020 rokuErforderliche Aufbereitung von bioabbaubaren Abfällen in 2020

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

generatedbiodegrable

permiss.landf.of biod.

required treat. ofbiod.

sep. coll. ofbiod.

treat. of rem.biodeg.

treat. of rem.mixed waste

to/y

ear

Gospodarka osadami ściekowymiKlärschlammwirtschaft

• 203 oczyszczalnie komunalne (Kläranlagen)

• Ca. 37 tys. ton suchej masy (SM) osadów w 2009 = ca. 185 tys. ton osadu o wilgotności ca. 80% (ca. 37Taus. Tonnen TS in 2009 = ca. 185 Taus. Tonnen Schlamm mit 80% WG),

• Prognozowany wzrost masy odpadów do ca. 50,2 tys. ton SM w 2011 i 52,4 tys. ton SM w 2015 w wyniku budowy lub rozbudowy oczyszczalni (Prognose – ca. 50,2 Taus. Tonnen TS bis 2011 und 52,4 Taus. Tonnen TS bis 2015 – Bau oder Ausbau von Kläranlagen),

Wytwarzanie osadów ściekowych (ton s.m./a)Generation der Klärschlämme (Tonnen TS/Jahr)

34 000

35 000

36 000

37 000

38 000

39 000

40 000

41 000

42 000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Ilości osadów ściekowych (tony s.m.) 2008 Klärschlammmengen (Tonnen TS)

3 096

579

1 643984

1 091

1 704

102

878

9561 422

353

304

2 407

1 76810 802

560

729

852

656

362

366

4 419

595

450

293

1 006

817

1 015

286

quantity of municipal sewagesludge (ton d.m.)

Gospodarka osadami ściekowymiKlärschlammwirtschaft

• Fermentacja osadów z odzyskiem biogazu w 11 oczyszczalniach - w 7 jednostki kogeneracyjne (całk. moc ok. 2600 kWel), pozostałe 4 – tylko odzysk ciepła dla własnych potrzeb (Schlammfaulung mit Biogasgewinnung in 11 Kläranlagen – in 7 BHKW mit 2600 kWel, übrige 4 – nur Wärmegewinnung für eigenen Bedarf)

• W 10 oczyszczalniach otwarta fermentacja bez odzysku gazu (in 10 Kläranlagen – Schlammfaulung ohne Biogasgewinnung),

• Brak odzysku energii z przefermentowanego osadu (keine Energienutzung des Faulschlamms)

• Głównie stosowanie osadów do rekultywacji terenów i w rolnictwie (48%), składowanie ok. 28% osadu (Faulschlammnutzung für Rekultivierung und in Landwirtschaft (48%), Ablagerung (ca. 28%)

• 3 instalacje suszenia osadu (2 w eksploatacji, 1 w budowie) – plany przekazania wysuszonych osadów do odzysku energii w cementowniach

(3 Installationen für Schlammtrocknung (2 im Betrieb, 1 im Bau) – Pläne für die energetische Verwertung in Zementproduktion)

Aktualne zagospodarowanie osadów Aktuelle Klärschlammwirtschaft

20,30%

14,50%

0,30%

26,10%

8,10%

1,10%

29,60%

Landwirtschaft

Rekultivierung

Thermische Beseitigung

Deponierung

Zeitliche Speicherung

Verwertet zurKompostproduktionAndere

Potencjał energii w odchodach zwierzęcychEnergiepotential von Abfällen aus Tierhaltung

Aktualnie: 1 biogazownia czynna, 2 w budowie

Heute: 1 Biogasanlage im Betrieb, 2 im Bau

Potencjalne instalacje odzysku energii z odpadów komunalnych i osadów ściekowychPotentielle Installationen für Energiegewinnung aus Hausabfall und Klärschlamm

Potencjał energii w odpadach, produktach ubocznych i produktach Energiepotential von Abfällen, Nebenproduktem und Produkten

GWh/rok, GWh/Jahr

24464

639

1826136

806192

Odpady komunalneHausabfall

Osady ściekoweKlärschlamm

Odpady przemysłoweIndustrieabfall

Niebezp. odp. przem.Gefährl. Industrieabfall

Odpady zwierzęceTierhaltungsabfall

Biomasa roś linnaPflanzenbiomasse

Całkowity potencjał bez biomasy roślinnej ca. 3600 GWh/rok25% potencjału - 900.000 MWh = 103,7 MW (8760 godz/rok)Das ganze Potential (ohne Pflanzenbiomasse) – ca. 3600 GWh/Jahr25% des Potentials - 900.000 MWh = 103,7 MW (8760 Stunden/Jahr)

Finansowanie inwestycji odnawialnychźródeł energiiFinanzierung der Investitionen der erneuierbaren Energiequellen

• Program Infrastruktura i Środowisko – tylko do 2013 (Infrastruktur und Umwelt – nur bis 2013),

• Regionalne Programy Operacyjne - tylko do 2013 (Regionale Operationsprogramme – nur bis 2013),

• Program Inteligentne Sieci Energetyczne – NFOŚiGW –300-500 mln zł rocznie, w tym 35% w OZE (Programm Intelligente Energienetzwerke – National Fonds für Umweltschutz and Wasser- wirtchaft – ca. 300-500 Mio. PLN jährlich, ca. 35% für erneuierbare Energiequelle)

Finansowanie inwestycji odnawialnychźródeł energiiFinanzierung der Investitionen der erneuierbaren Energiequellen

• Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju oraz Europejski Bank Inwestycyjny (EBRD und EIB)

• Polskie Banki (Polnische Banken)

• Partnerstwo Publiczno-Prywatne – PPP (Öffentliche Private Partnerschaft – ÖPP)

Gospodarka biogazowa Biogaswirtschaft (www.wik.dzierzoniow.pl)

Kompostownia osadów ściekowychKlärschlammkompostierungsanalge

Składowisko z płytą sortowania i stabilizacji Deponie mit Sortierung und Stabilisierung

Składowisko z sortownią odpadówDeponie mit Sortierungsanlage (ww.eko.trzebnica.pl)

“The publication has been prepared as part of the project of the City of Wrocław, entitled D "Green Transfer" -- academia-to-business knowledge transfer project co-financed by the European Union under the EuropeanSocial Fund, under the Operational Programme Human Capital (OP HC): sub-measure 8.2.1.”