Ginąca architektura drewniana Beskidu Wyspowego

2

Tak jak starych drzew się nie przesadza, tak starych domów nie powinno się niszczyć!

Zarówno jeśli chodzi o dziedzictwo przy-rodnicze, a więc lasy, łąki, rzeki, krajobrazy, taki dziedzictwo kulturowe, czyli tradycyjne bu-dynki i rzemiosło drewniane powinno być trak-towane jako nasze wspólne dobro, które nietyle odziedziczyliśmy od naszych rodziców,dziadków, co pożyczyliśmy od naszych dzieci.

Mottem Fundacji Aeris Futuro jest „Stwórzmy kli-matdlaprzyszłości”.Toprawda,ztroskąpatrzymyw przyszłość, ponieważ to, co się dzieje dookoławymagabicianaalarm–NIENISZCZMY!OCALMY!

JoannaMieszkowiczZałożycielkaiPrezeskaFundacjiAerisFuturo

Pomysłodawczyniikoordynatorkaprojektu„Architektura drewniana - promocja i ochrona warto-ści kulturowych Beskidu Wyspowego”

IDEA

3

4

W ciągu ostatnich dekad budownictwodrewniane Polski zaczęło gwałtownie zanikać. Bu-dynki wiejskie, zwykle kryte strzechą, stały sięprzeżytkiem i niechcianym elementem krajobra-zu. Te, które jeszcze zostały, z reguły chylą się kuupadkowi, a trwać będą tak długo, jak długowy-starczy sił ich właścicielom i opiekunom, który-mi są często ludzie starsi. Nowe pokolenie niejest zbytnio zainteresowane utrzymywaniem ro-dzimego dziedzictwa, gdyż oczywiste jest, że domieszkania w drewnianym domu, często zabytko-wym,koniecznesąsporewyrzeczenia.

Czy jest zatem nadzieja, że ta wspaniała iunikalnaformakulturyregionubędziezachowana?Oczywiście,aletylkowsytuacji,gdyprzyszłepokole-niadoceniąjejwartości.Zaczynaćtrzebaodnajmłod-szychiwłaśniedlategopowstałpomysłzorganizowa-niawarsztatówfotograficznychdlamłodzieży,gdzieuczestnicyuczylisiępodstawfotografii,alepatrzącprzez wizjer aparatu, doceniali piękno stworzoneprzezichrodzicówidziadków.Byćmożektośznichbędziechciałwrócićdotegopięknawprzyszłości...

MarekPiątkowski,fotografWłaścicielfirmy„LosPolacos”,pomysłodawcaipartnerwprojekcie

www.LosPolacos.eu

O PROJEKCIE

5

6

Nasze otoczenie świadczy o kulturze nassamych; historyczne zagrody, otaczające je ogro-dy i krajobraz wokół wsi są wizytówką, poprzezktórą poznają miejscowość przyjezdni goście.Dziedzictwo to łączy społeczność lokalną z prze-szłością, świadczyogeniuszudawnych rzemieślni-ków, jest częścią historii sztuki, kultury i techniki. Architekturadrewniana jest jednym znaj-ważniejszych elementów składających się na wy-jątkowośćpolskiegokrajobrazu.Powinnabyćrów-nież podstawą zrównoważonego rozwoju, gdyżprzekonującaatmosferamiejsca,powstałapoprzezdbałość o lokalne dziedzictwo oraz planowanienowych inwestycji w oparciu o historyczny detalarchitektoniczny wysyła pozytywny sygnał zarów-no do potencjalnych turystów jak i inwestorów.

Mimo tej ważnej roli, architektura trady-cyjna polskiejwsi jest zagrożona całkowitym znik-nięciem.Nowe technologie, reklama i presja eko-nomiczna i społeczna powodują, że właścicielebezmyślniewyburzająhistorycznezagrodylubwy-mieniają elementy architektoniczne takie jak naprzykładstolarka,pokryciadachówczyogrodzeniazamiast je konserwować. W najlepszym razie bu-dynki stojąpuste ipowoli rozpadają się lubkupo-wane są przez osoby z miasta, które często tylkosporadyczniewłączająsięwżyciespołecznościwsi.

MagdalenaProsińska www.OtwarteZagrody.org www.OtwarteOgrody.pl

ARCHITEKTURA

7

8

Na obszarze Beskidu Wyspowego możnazaobserwować unikalny styl budownictwa drew-nianegopowstaływpoczątkachXXwieku. Jestoncałkowicie różny od coraz bardziej popularnegostylu zakopiańskiego kojarzonego obecnie z góra-mi.Wtymmomencie typarchitekturybeskidzkiejzaczyna ginąć wypierany przez mnogość stylówi hybryd narzucanych przez biura architektonicz-ne orazmodę. Dzieje się tak, gdyż często jest onkojarzony z ubóstwem, zatem stał się passé.Do tego, odpływ turystów z regionu, spowodo-wanyotwarciemgranicnapoczątku lat dziewięć-dziesiątych sprawił, że niewielu turystów przy-jeżdża w okolice Kamienicy i Szczawy, będącychniegdyś centrami turystycznymi z racji pięknychgór,malowniczejarchitekturyorazwódleczniczych.

Kolejne lata będą pogłębiać problem, aniepowtarzalny styl małej architektury drewni-anej Beskidu prawdopodobnie zaniknie. Pozo-stanie jedynie wspaniała architektura sakralna,natomiast inne formy architektoniczne zostanązamienione na te, które są obecnie popu-larne. Tym samym region będzie tracił corazbardziej na swym kolorycie i niepowtarzalności.

JarosławAugustyniakUrząd Gminy Kamienica, partner projektu

LOKALNIE

9

10

Warsztaty były bardzo ciekawe, sporo sięnauczyłam.Przedewszystkim,jakfotografowaćpop-rawnie:ustawiać czas, przesłonę, czułość aparatu.Alerównież,jakpoprawniekadrowaćarchitekturę.By nic się nie “przewracało”, bywszystko ze sobąharmonizowało. Zauważyłam również dużo bu-dynków, na które nigdy wcześniej nie zwracałamuwagi. Drewnianych, z pięknymi okiennicami,rzeźbionych.Mamnadzieję, że będę kiedyś robiłazdjęcia profesjonalnie, jak moja ciocia i wujek.

Ania,lat10 Uczestniczkaprojektu

Chciałabym,abytakichprojektówbyłowięcejwmojejmiejscowości.Możnasiędużonauczyć,aleprzede wszystkim można spojrzeć na okolicę, wktórejsięmieszka,zupełnieinnymokiem.Patrzeniena góry, budynki czy ludzi przezwizjer aparatu tocoś zupełnie innego.Wielka szkoda, że jest corazmniejtakpięknychdomów,atektórepozostały,sąwwiększościzaniedbane,bądźchyląsiękuruinie.Mamwielkąnadzieję,żekiedyśwprzyszłościludziezacznąbudowaćdomynowoczesne,alezachowująceformę typową dla naszego pięknego regionu.

Ola,lat16 Uczestniczkaprojektu

OPINIE

11

AUTOR:MarekPiątkowskiREDAKCJA:JoannaMieszkowicz,MarekPiątkowskiSKŁAD I OPRAWA GRAFICZNA: MarekPiątkowskiFOTOGRAFIE:MarekPiątkowskiorazUczestnicyProjektu:

WąchałaAgata,ChlipałaAlicja,UdzielaAnetaChlipałaEmilia,OpydJustyna,CepielikMałgorzataKrzysztofOla,DomekBasia,RusnarczykDominikaMikołajczykEmilia,RusnarczykMagda,BandykAndżelikaPodgórniJakub,ChlipałaJoanna,FaltynAngelicaZasadnyEmilia,FranczykKatarzyna,FaronAleksandraPopardaMaciej,WysopalSebastian,LizońWiktoriaFaronAleksandra,BarnaśDominika,KramarczykMateuszFaronOliwia,MajchrzakKamilia,MajchrzakRobertWąchałaWioletta,OpydWojtek,BednarczykBartoszMajchrzakRemigiusz,KuligSylwia,SopataAlicjaKuligIzabela,FaronKarolina,HilgierAnna,KingaDuda MikołajczykKlaudia,MichałGorczowski,CzerwińskaMo-nika,KwitAlicja,MajewskiPatryk,KatarzynaGorczowskaJuliaHyrc,JustynaHyrc,BernadetaBiskup,MateuszBi-skup,MichałDąbrowski,WojtekHilgier,FilipHilgier

Projektpt.„Architekturadrewniana-promocjaiochronawartościkulturowychBeskiduWyspowego”współfinansowanyjestześrodkówMinisterstwaPracyiPolitykiSpołecznejzProgramuFunduszInicjatywObywatelskich. Wykonawca:Fundacja Aeris FuturoPartnerzy:Urząd Gminy KamienicaFirma Marek Piątkowski „Los Polacos”, www.lospolacos.eu

Aeris Futuro -Ogólnopolskaorganizacjapozarządo-wa(non-profit)działającaod24lutego2006roku. Stwórzmy klimat dla przyszłości tonaszemotto.

Misją Fundacji jest skuteczne przeciwdziałanie global-nymzmianomklimatu,ochronaizwiększanieróżnorod-nościbiologicznejorazkrajobrazowej,wspieranierozwo-juspołecznościlokalnychorazedukowanieipromowanieodpowiedzialnegobiznesu.

Doradca – promotor – edukator tonaszarola.

Wewspółpracyzinstytucjamipublicznymiiprywatnymitworzymy,atakżerealizujemykampaniespołeczne,pro-gramyszkolenioweiwolontariackie,konferencje,eventyoraz happeningiwobszarze zrównoważonego rozwoju,przygotowujemyrównieżstrategieorazraportyCSR.

WYDAWCA:FundacjaAerisFuturoSiedziba:Al.Daszyńskiego22/46,31-534KrakówTel./faks:+48(12)4300822e-mail:biuro@aerisfuturo.plwww.aerisfuturo.pl

Architektura drewniana - promocja i ochrona wartości kulturowych Beskidu Wyspowego Organizacja cyklu warsztatów fotografii architektury połączonych z zajęciami terenowymi pozwoliła poznać ginące dziedzictwo własnego regionu oraz uwrażliwić na jego wartości. Podczas warsztatów fotograficznych uczestnicy mogli poznać podstawy fotografii pracując na profesjonalnym sprzęcie pod okiem doświadczonego instruktora.

Druknapapierzeprzyjaznymśrodowisku.©CopyrightbyFundacjaAerisFuturo,2014