Geografia w Sprawdzianach 1

1

Stowarzyszenie Owiatowcw Polskich

Grayna Wnuk, Zofi a Wojtkowicz

KORZYSTANIE ZE RDE INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ

Toru 2008

GEOGRAFIA W SPRAWDZIANACHZESZYT 1

Sprawdzian wiadomoci i umiejtnoci geografi cznych

ucznia gimnazjum i szkoy ponadgimnazjalnej

2

Redaktormgr Antoni Stark

Redakcja technicznaZdzisaw Nyca

Recenzjamgr Jzef Brokos Nadr k. Rypina

Copyright by Stowarzyszenie Owiatowcw PolskichToru 2008

ISBN 978-83-7352-174-2

Wydanie I

WydawcaStowarzyszenie Owiatowcw Polskich Oddzia w Toruniu87-100 Toru, ul. PCK 9/2, tel./fax (056) 622 52 71, (056) 622 43 09e-mail: [email protected] http://www.sop.torun.pl

3

Spis treciWstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

I. rda informacji geografi cznej i sposoby ich wykorzystania . . . . . 6

II. Umiejtno korzystania ze rde informacji geografi cznej w podstawie programowej, standardach wymaga egzaminacyjnych i programie nauczania geografi i w gimnazjum i liceum . . . . . . . . . . . 9

III. Przykady zada z wykorzystaniem podstawowych rde informacji geografi cznej na egzaminach zewntrznych . . . . . . . . . . 12

1. Egzamin gimnazjalny z zakresu przedmiotw matematyczno--przyrodniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2. Arkusze maturalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

IV. Sprawdzian wykorzystanie rde informacji geografi cznej w gimnazjum i liceum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

1. Wykaz sprawdzanych czynnoci w wersjach testu A i B . . . . . . . . . 19

2. Zadania wersja A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

3. Zadania wersja B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

4. Normy wymaga przeliczenie punktw na ocen szkoln . . . . . 45

5. Model odpowiedzi wersja A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

6. Model odpowiedzi wersja B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

V. Raport z bada propozycja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52A. Cz opisowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

B. Cz analityczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

C. Cz interpretacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

VI. Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Materiay metodyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

4

WSTP

Ucze we wspczesnej szkole powinien nauczy si korzystania z r-nych rde informacji. Gwatownie narastajca ilo i uatwiony do-stp do informacji sprawiaj, e szkoa, podrczniki i nauczyciele prze-staj by jedynymi rdami informacji docierajcymi do ucznia.

Jednym z gwnych zada szkoy w zakresie edukacji geografi cznej jest stworzenie uczniowi warunkw do samodzielnego zdobywania informacji i ich twrczego przetwarzania.

Wychodzc naprzeciw oczekiwaniom nauczycieli geografi i w gim-nazjum i szkoach ponadgimnazjalnych, w celu usprawnienia spraw-dzania i oceniania osigni ucznia, wobec niewystarczajcej, za maej liczby godzin geografi i w tygodniowym planie lekcji, proponu-jemy cykl sprawdzianw dotyczcy caoci wiedzy geografi cznej ujtej w podstawie programowej ksztacenia oglnego.Przewidziano opracowanie omiu kolejnych zeszytw tematycznych: 1. Korzystanie ze rde informacji geografi cznej 2. Litosfera. Atmosfera 3. Hydrosfera. Pedosfera. Biosfera 4. Ludno problemy demografi czne 5. Rolnictwo. Przemys. Usugi 6. Polska 7. Wspczesne przemiany gospodarcze na kontynentach

i w wybranych pastwach 8. Konfl ikty, prby ich rozwizania

Autorami sprawdzianw jest grupa dowiadczonych nauczycieli praktykw, egzaminatorw sprawdzianw gimnazjalnych i matur.

Zaprezentowany w zeszycie nr 1 materia dydaktyczny ma na celu ukazanie w jakim zakresie korzystanie ze rde informacji wystpuje w zadaniach geografi cznych na egzaminie gimnazjalnym oraz egza-minie maturalnym.

Opracowanie zawiera test (w dwch wersjach A i B) sprawdzajcy umiejtnoci ucznia korzystania z rnorodnych rde informacji geografi cznej. Zamieszczone w tecie zadania maj zrnicowany sto-pie trudnoci. Nauczyciel moe w zalenoci od etapu ksztacenia,

5

moliwoci uczniw lub profi lu klasy wybra z proponowanego zestawu zadania do sprawdzianu, lub przeprowadzi test w caoci.

Zadanie dydaktyczne to dziaanie nauczyciela i ucznia majce na celu poszerzenie i pogbienie lub sprawdzenie wiadomoci i umiejtnoci.

Zaprezentowany sprawdzian jest testem formalnym. Oznacza to, e zosta poddany standaryzacji. Standaryzacja to proces kontroli testu, czyli sprawdzenie skutecznoci testu na wybranej grupie uczniw, to proces ulepszania testu poprzez wyprbowanie jego zada. Test nie poddany standaryzacji jest testem nieformalnym (nauczycielskim).

Geografi a jest przedmiotem spjnym, nauczanym ju od szkoy podstawowej (przyroda), tote uczniowie winni rozwizywa zapre-zentowane zadania (nawet te najatwiejsze) na wszystkich poziomach edukacyjnych.

Zadania przeznaczone dla liceum poziom podstawowy oznaczono gwiazdk * natomiast zadania najtrudniejsze skierowane gwnie do uczniw liceum uczcych si na poziomie rozszerzonym oznaczono dwoma gwiazdkami **. Zadania bez oznakowania powinni roz-wiza uczniowie ju w gimnazjum.

Do waciwej oceny zada powinna suy odpowiednio dobrana, zrnicowana w gimnazjum i liceum punktacja zada. Oznacza to, e uczniowie liceum (poziom rozszerzony) rozwizuj cay test. Nauczy-ciel gimnazjum wybiera zadania z testu proponowane uczniom gim-nazjum poszerzajc ewentualnie sprawdzenie o wybrane zadania z po-ziomu liceum.

Zamysem autorek niniejszego sprawdzianu jest moliwo przepro-wadzenia kontroli umiejtnoci geografi cznych na jednej lub dwch jednostkach lekcyjnych.

Opracowanie podaje te propozycj raportu sporzdzonego po prze-prowadzeniu badania osigni uczniw. Raport zawiera wzr opraco-wania wynikw testu oraz wnioski.

Autorki

Zadanie dydaktyczne

Sprawdza poziom wiadomoci i umiejtnoci

Spenia cele poznawcze - uczy, wprowadza elementy nowych wiadomoci

Ksztatuje mylenie twrcze (czasem odtwrcze)

6

I. RDA INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ I SPOSOBY ICH WYKORZYSTANIA

Stosowane powszechnie w nauczaniu rda informacji geografi cznej mo-na poczy w odpowiednie grupy: grafi czne, multimedialne, foniczne.

Ju w szkole podstawowej uczniowie stosuj obserwacj bezpo-redni, tekst rdowy, modele, rysunki, fotografi e, mapy. Do rde grafi cznych informacji geografi cznej stosowanych w gimnazjum nale: mapy, tabele, dane statystyczne, wykresy i diagramy, rysunki i schematy, profi le, modele, fotografi e, zdjcia lotnicze, teksty rd-owe, fi lmy, Internet.

Oprcz rde informacji stosowanych w gimnazjum, w szkoach ponadgimnazjalnych wykorzystuje si: zdjcia satelitarne i lotnicze, badania terenowe, wywiady, nagrania, GPS.

Korzystanie z rnorodnych rde informacji pozwala doskonali wiele umiejtnoci ju w szkole podstawowej takich jak: odczytywanie, liczenie i mierzenie, obliczanie, opisywanie, uzupenianie, rozpozna-wanie obiektw, planowanie.

Na wyszych etapach edukacyjnych do tych umiejtnoci naley doda: porwnywanie, porzdkowanie, ustalanie prawidowoci, pro-gnozowanie, klasyfi kowanie, argumentowanie, ocenianie, konstruo-wanie (diagramw, profi li), analizowanie i wnioskowanie, interpolo-wanie, interpretowanie.

Materiay rdowe w gimnazjum i liceum oglnoksztaccym su ksztaceniu umiejtnoci przedmiotowych i ponadprzedmiotowych w oparciu o posiadan wiedz takich jak: poznawanie nowych treci, rozwizywanie problemw, prowadzenie dyskusji, obrona wasnych argumentw, wykazywanie zwizkw przyczynowo-skutkowych, doskonalenie umiejtnoci analizy i syntezy, dokonywanie ocen, wydawanie opinii, formuowanie prognoz, uoglnianie, wyciganie wnioskw.

7

Ucze koczcy szko ponadgimnazjaln powinien korzysta z rnych rodzajw profi li np.: rozrni profi l poduny i poprzeczny, zinterpretowa profi l hipsometryczny i batymetryczny, dokona analizy profi lu geologicznego i glebowego, odczyta dane z krzywej hipsografi cznej, **umie korzysta z profi lu kauzalnego.

Profi l kauzalny jest to profi l topografi czny (hipsometryczny) z na-niesionymi na dodatkowymi znakami lub wykresami przedstawiaj-cymi zaleno wybranych zjawisk w terenie.

Aby grafi czne rda informacji speniay swoje cele naley zadba przy ich zastosowaniu o pen poprawno formaln i merytoryczn, czyli powinny by postawione pytania, czy: ucze rozumie znaczenie wszystkich okrele zawartych w tytule, rdo zawiera aktualne dane, podano pochodzenie rda informacji, jest waciwy dobr treci do wybranego tematu, zastosowano waciwy opis np.: mapy (legenda, siatka kartografi cz-

na, skala mapy), umieszczono odpowiednie jednostki w opisie tabel i wykresw, rdo jest czytelne i przejrzyste, rdo jest waciwie dobrane do poziomu wiedzy ucznia, do jego

wieku.Dla nauczyciela geografi i korzystanie ze rde informacji jest czyn-

noci codzienn i oczywist. Czy jednak wszyscy potrafi w sposb peny, waciwy je wykorzysta?

Niej zamieszczono wykaz czynnoci, ktre ucze moe wykona analizujc poszczeglne rda: 1. Czytanie i interpretacja map:

wybr mapy najbardziej waciwej do interpretacji wskazanego zagadnienia,

znajomo znakw i metod kartografi cznych, sprawno w lokalizowaniu obiektw na mapie, prby wnioskowania na podstawie danych uzyskanych z czytania

mapy, umiejtno stawiania prognoz na podstawie porwnania map

8

tematycznych, np. dotyczcych turystyki, walorw rodowiska, zagospodarowania,

umiejtno odnalezienia na mapie informacji umoliwiajcej lub uatwiajcej dokonania oblicze geografi cznych,

podanie, wyjanienie sposobu obliczania. 2. Korzystanie z danych statystycznych tabel, diagramw:

odnajdywanie waciwych tabel w roczniku statystycznym, waciwe zrozumienie tytuu tabeli, poprawne odczytywanie i rozumienie wartoci jednostek zawar-

tych w tabelach, analizowanie i interpretowanie danych statystycznych (wyr-

nianie danych istotnych, grupowanie i porwnywanie danych, wnioskowanie, ocenianie, prognozowanie),

podanie informacji liczbowej w innej formie np. w postaci wykresu. 3. Korzystanie z rysunkw, przekrojw, fotografi i:

odszukanie informacji na zadany temat, podanie nazwy form przedstawionych w materiale rdowym, poprawne podanie nazw procesw przedstawionych w materiale

rdowym, opisywanie, wyjanianie procesw przedstawionych na rysunku,

przekroju, fotografi i. 4. Tekst jako materia rdowy:

wykorzystywanie wiadomoci pozaszkolnych, szersze postrzeganie przedstawionych problemw, uwzgldnianie rnych skal przestrzennych i czasowych, rozwijanie takich umiejtnoci jak: analizowanie, syntetyzowa-

nie, wnioskowanie, uoglnianie (w oparciu o kompetencje ponad-przedmiotowe, kluczowe).

Wykorzystanie materiau rdowego ma wiele zalet: uwalnia ucznia od zapamitywania wiadomoci szczegowych

niezbdnych do wykonywania polece, sprawdza stopie zrozumienia materiau nauczania, aktualizuje treci zawarte w podrcznikach, pobudza zainteresowanie przedmiotem, bada umiejtno przetwarzania informacji, ich selekcjonowania,

interpretowania, analizowania, wycigania wnioskw,

9

zadania otwarte zmuszaj ucznia do stwarzania wasnych odpo-wiedzi, do konstruowania nowych informacji rozwijaj umie-jtno logicznego mylenia.

II. UMIEJTNO KORZYSTANIA ZE RDE INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ, STANDARDACH WYMAGA EGZAMINACYJNYCH I PROGRAMIE NAUCZANIA GEOGRAFII W GIMNAZJUM I LICEUM

Umiejtno korzystania ze rde informacji geografi cznej to jedno z podstawowych osigni ucznia, ktre powinno by mierzone na kadym etapie edukacyjnym. 1. W Podstawie programowej ksztacenia oglnego znajdujemy zapisy:

A. Zadania szkoy: szkoa podstawowa przyroda: Umoliwienie prowadzenia obserwacji zjawisk przyrodniczych,

wykonywania prostych eksperymentw i interpretowania ich wynikw.

gimnazjum geografi a: Tworzenie uczniom warunkw do korzystania z moliwie rnorod-

nych rde informacji geografi cznej w tym z wasnych obserwacji te-renowych, ze szczeglnym uwzgldnieniem swojej gminy (powiatu).

liceum oglnoksztacce geografi a zakres podstawowy: Zapewnienie uczniom dostpu do rnorodnych rde informa-

cji geografi cznej, ze szczeglnym uwzgldnieniem materiaw kartografi cznych.

liceum oglnoksztacce zakres rozszerzony: Zapewnienie uczniom moliwoci prowadzenia bada geogra-

fi cznych kameralnych i terenowych.B. Treci ksztacenia:

szkoa podstawowa przyroda: Brak treci ksztacenia nakazujcych korzystania ze rde informacji. gimnazjum geografi a: Brak treci ksztacenia mwicych o wykorzystaniu rde

informacji geografi cznej.

10

liceum oglnoksztacce zakres podstawowy: Podstawy korzystania z rnorodnych rde informacji

geografi cznych. liceum oglnoksztacce zakres rozszerzony: Elementy metodyki bada geografi cznych Brak treci ksztacenia dotyczcych rde informacji w szkole

podstawowej i gimnazjum oznacza, e ucze powinien korzy-sta na tych etapach edukacji ze rde informacji, natomiast nie musi posiada wiedzy o rodzajach rde i ich tworzeniu.

C. Osignicia ucznia:Etap edukacyjny Osignicia

Szkoa podstawowaprzyroda

obserwowanie przyrodniczych skadnikw rodowiska i ich opis czytanie i interpretowanie map, schematw i wykresw

Gimnazjumgeografi a

lokalizowanie miejsc na powierzchni Ziemi i orientowanie si w ich wzajemnym pooeniu za pomoc mapgromadzenie, interpretowanie i prezentowanie wiedzy geografi cznej korzystanie z moliwie rnych rde informacji

Liceum oglnoksztaccegeografi a zakres podstawowy

korzystanie z rnorodnych rde informacji geografi cznej: map, planw rocznikw statystycznych, zdj profi li, rysunkw, czasopism, przewodnikw, literatury popularnonaukowej, Internetu, GIS-u i innychselekcjonowanie, porzdkowanie, analizowanie i interpretowanie informacji o stanie i zmianach rodowiska geografi cznego oraz sytuacji spoecznej, politycznej i ekonomicznejprezentowanie wynikw analiz geografi cznych rnymi metodami grafi cznymi (w tym kartografi cznymi) i statystycznymi

Liceum oglnoksztacce geografi a zakres rozszerzony

aktywne poszukiwanie informacji i sprawne korzystanie z rnych rde informacji geografi cznejplanowanie i przeprowadzanie geografi cznych bada terenowych i kameralnychopracowanie i przetwarzanie zebranego materiau z bada i pomiarw geografi cznych

Z zapisu tych osigni nauczyciel powinien wycign wniosek co do formy zada stawianych uczniom w procesie dydaktycz-nym powinny dotyczy bliskiego otoczenia ucznia, powinny nawizywa do praktycznego wykorzystania umiejtnoci geo-grafi cznych w yciu codziennym.

11

2. W standardach wymaga egzaminacyjnych na temat stosowa-nia rde informacji znajdujemy zapisy: gimnazjum: Standard II. Wyszukiwanie i stosowanie informacji Standard IV. Stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejtnoci do

rozwizywania problemw. liceum oglnoksztacce zakres podstawowy i rozszerzony: 2. Korzystanie z informacji 3. Tworzenie informacji

3. Wedug programu nauczania geografi i dla liceum oglnoksztac-cego, liceum profi lowanego i technikum Interakcja przyroda czo-wiek gospodarka w zakresie podstawowym nr DKOS-4015-78/02 od analizy podstaw korzystania z rnorodnych rde informacji geografi cznej rozpoczyna si cay cykl ksztacenia geografi cznego z propozycj przeznaczenia na ten dzia 8 jednostek lekcyjnych.

Program rozszerzonego ksztacenia geografi i zakada systematycz-ne porzdkowanie i pogbienie wiedzy ucznia z wykorzystaniem wszelkich dostpnych rde informacji.

Wykorzystanie materiau rdowego ma wiele zalet: uwalnia ucznia od zapamitywania wiadomoci szczegowych

niezbdnych do wykonywania polece, sprawdza stopie zrozumienia materiau nauczania, aktualizuje treci zawarte w podrcznikach, pobudza zainteresowanie przedmiotem, bada umiejtno przetwarzania informacji, ich selekcjonowanie,

interpretowanie, analizowanie, wyciganie wnioskw, zadania otwarte zmuszaj ucznia do stwarzania wasnych odpo-

wiedzi, do konstruowania nowych informacji rozwija umiejt-no logicznego mylenia.

W wyniku czstego stosowania w praktyce szkolnej rnorodnych rde informacji geografi cznej ucze: potrafi poda nazw rda informacji, waciwie je dobiera, dokonuje wyboru treci potrzebnych w podrcznikach i innych

materiaach, nabywa nawyku ledzenia informacji (np. medialnych).

12

III. PRZYKADY ZADA Z WYKORZYSTANIEM PODSTAWOWYCH RDE INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ NA EGZAMINACH ZEWNTRZNYCH

1. Egzamin gimnazjalny z zakresu przedmiotw matematyczno--przyrodniczych

Rok 2003Informacje do zada 23 i 24. Mapy przedstawiaj zasig i intensyw-no opadw tego samego dnia o godz. 0.00 i o godz. 6.00.

Zadanie 23 (01)Z jakiego kierunku napyway nad Polsk masy powietrza atmosfe-rycznego przynoszce opady? A. pnocno-wschodniego B. pnocno-zachodniego

C. poudniowo-wschodniego D. poudniowo-zachodniego

Zadanie 24 (01)O godzinie 6.00 najobfi tsze opady wystpiy w: A. odzi i Krakowie B. Biaymstoku i Wrocawiu

C. odzi i Wrocawiu D. Gdasku i Szczecinie

Rok 2004Zadanie 12 (0-1)Pynca woda pogbia koryto rzeki (erozja denna) i przenosi mate-riay skalne (transport). Przy jednym brzegu rzeki osadza si materia

13

(akumulacja), natomiast drugi jest podmywany przez pync wod (erozja boczna). Na rysun-ku strzak wskazano miejsce:

A. I B. II C. III D. IV

Zadanie 18 (01)Z analizy wykresu wynika, e w pastwie II: A. gospodarka ogem zatrudnia tyle samo ludzi, co w pastwie III B. gospodarka ogem zatrudnia mniej ludzi ni w pastwie III C. w rolnictwie pracuje wicej osb ni w pastwie IV D. wicej ludzi jest zatrudnionych w rolnictwie ni w usugach

Rok 2006Informacje do zada 2123. Wykres ilustruje zmiany temperatury gleby w pewnej miejscowoci na gboko-ci 10 cm i 30 cm w cigu doby w okresie lata.

Na podstawie: S. Gater, Zeszyt wicze i testw, Warszawa 1999.

A. erozji bocznej B. erozji dennej

C. akumulacji D. transportu

Rok 2005 (egzamin prbny)Informacje do zada 17 i 18. Kraje wy-soko rozwinite gospodarczo odzna-czaj si duym udziaem usug i ma-ym udziaem rolnictwa w strukturze zatrudnienia ludnoci. Na wykresie przedstawiono struktur zatrudnienia ludnoci czterech pastw I, II, III, i IV (wyraon w procentach ogu ludno-ci zatrudnionej w gospodarce dane-go pastwa).

Zadanie 17 (01)Ktre pastwo ma najwyej rozwinit gospodark?

14

Zadanie 21 (01)Z analizy wykresu wynika, e: A. w cigu caej doby temperatura gleby jest nisza na gbokoci

30 cm ni na gbokoci 10 cm, B. na obu gbokociach gleba ma najnisz temperatur o pnocy, C. gleba na gbokoci 30 cm nagrzewa si wolniej i stygnie wolniej

ni gleba na gbokoci 10 cm, D. amplituda dobowa temperatur gleby na gbokoci 10 cm jest

mniejsza ni amplituda dobowa temperatur na gbokoci 30 cm.

Zadanie 22 (01)Jak temperatur ma gleba w poudnie na gbokoci 10 cm? A. mniej ni 21C B. midzy 22C a 23C

C. midzy 23C a 24C D. wysz ni 24C

Zadanie 23 (01)Gleba na gbokoci 10 cm ma najwysz temperatur okoo godziny: A. 11.00 B. 13.00 C. 15.00 D. 17.00

Rok 2007Zadanie 34 (03)Uzupenij zdania pod ry-sunkiem, wpisujc w wy-kropkowane miejsca od-powiednie wyrazy spord podanych.

Gdy w Krynicy Morskiej Soce gruje, to w Midzyzdrojach . . . . . . . . . . . . . . . . growao.

ju/jeszcze nie

Jeeli w Midzyzdrojach jest godzina 12.00 czasu miejscowego (sonecz-nego), to w Krynicy Morskiej poudnie soneczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

byo wczeniej/bdzie pniej

W Krynicy Morskiej i w innych miejscowociach pooonych na pou-dniku 19 30 E Soce gruje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

jednoczenie/niejednoczenie

15

2. Arkusze maturalne

MapaPoniewa orientacja na mapie, stosowanie map w praktyce stanowi podstawow umiejtno w nauczaniu geografi i, w kadym arkuszu egzaminacyjnym znajduje si kolorowa mapa turystyczna oraz sze-reg zada z ni zwizanych. W poszczeglnych latach zadania, ktre ucze mia wykona w oparciu o map miay zblion tre poniewa sprawdzay t sam umiejtno (zesp czynnoci).

Oto przykady zada z arkuszy maturalnych z wykorzystaniem mapy. I. Arkusz maturalny z geografi i maj 2005 (mapa Babia Gra

Zawoja 1:30 000)Zadanie 1 (1 pkt)Zapisz skal liczbow mapy Babia Gra w postaci skali mianowanej Odpowied: 1 cm 300 m, lub 1 cm 0,3 km.

Zadanie 2 (1 pkt)Wydzielony z Babiogrskiego Parku Narodowego teren przysika Sulowa Cyrhel ma na mapie 1 cm2 powierzchni. Podaj, jak powierzch-ni zajmuje ten obszar w terenie. Odpowied: 90 000 m2, lub 900 a, lub 9 ha (koniecznie naley poda jednostk powierzchni).

Zadanie 5 (2 pkt)Oblicz, jak rnic wysokoci musi pokona turysta na odcinku tra-sy od rda potoku Szumica Woda (E2) na Diablak (szczyt Babiej Gry).Odpowied: wysoko rda wynosi 13201330 m n.p.m.Rnica wysokoci wynosi 395405 m.

Zadanie 9 (2 pkt)Podaj trzy cechy zagospodarowania terenu w obszarze pola B2.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16

Zadanie 11 (6 pkt)Na podstawie mapy opisz przebieg pieszej wdrwki uwzgldniajc: kierunek marszu, rodzaje drg, pokrycie terenu, mijane po drodze obiekty istotne dla turysty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Schematy I. Arkusz maturalny z geografi i maj 2005Zadanie 15 (4 pkt)Uzupenij poniszy schemat tak, aby przedstawia cyrkulacj powie-trza atmosferycznego w strefi e umiarkowanej: a) wpisz odpowiednie wartoci szerokoci geografi cznych zwrotni-

kw w miejsca kropek, b) dorysuj na schemacie strzaki okrelajce kierunki przemieszcza-

nia si mas powietrza oraz wpisz w odpowiednich kwadratach litery oznaczajce obszar wysokiego (W) i niskiego (N) cinienia atmosferycznego,

c) podaj nazw wiatru wiejcego w dolnej warstwie troposfery, d) podkrel trzy cechy, ktre dotycz wyej wymienionego wiatru:

wilgotny, suchy, ciepy, chodny, okresowy, stay.

Tabela, dane statystyczne I. Arkusz maturalny maj 2005 Zadanie 31 (3 pkt)Na podstawie analizy danych statystycznych sformuuj prawidowoci dotyczce:

. . . . . . 0 . . . . . .r w n i k

17

A. gstoci linii kolejowych w pastwach europejskich na tle pozosta-ych krajw,

B. rnic gstoci linii kolejowych w pastwach o duej i maej po-wierzchni,

C. tendencji zmian dugoci linii kolejowych w pastwach o rnym stopniu rozwoju gospodarczego.

KrajLinie kolejowe eksploatowane w tys. km Gsto

linii kolejowych w km/100 km21950 1960 1970 1980 1990 1997

Australia 43,2 42,0 40,3 39,4 35,5 36,2 0,5

Belgia 5,6 4,6 4,1 4,0 3,5 3,4 11,2

Francja 41,4 38,8 36,0 33,9 34,1 31,8 5,8

Indie 54,7 56,7 59,7 60,9 62,0 62,8 1,9

Niemcy 47,0 47,8 47,8 45,9 44,1 38,4 10,0

Rumunia 10,9 11,0 11,0 11,1 11,3 11,4 4,8

USA 360,1 350,0 331,9 288,1 192,7 164,4 1,7

rdo: Tablice geografi czne, Wydawnictwo Adamantan, Warszawa 2001.

Prawidowoci: a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Przekroje II. Arkusz maturalny poziom rozszerzony. Informator maturalny

od 2005 r. Geografi a Zadanie 32 (4 pkt)Na podstawie zaczonego prze-kroju geologicznego wykonaj po-lecenia: A. Uszereguj podane niej wy-

darzenia geologiczne w po-rzdku chronologicznym od najstarszego do najmodsze-go, wpisujc do ramki cyfr odpowiadajc wydarzeniu.

18

1. powstanie uskoku tektonicznego2. akumulacja w rodowisku ldowym3. nasunicie si ldolodu4. wylewy lawy5. akumulacja w rodowisku morskimwydarzenia najstarsze wydarzenia najmodsze

B. Okrel wiek wzgldny warstwy iw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rysunki II. Arkusz maturalny poziom rozszerzony. Informator maturalny

od 2005 r. Geografi a Zadanie 33 (4 pkt) A. Wyjanij, w jaki sposb powstaje wulkan przedstawiony na rysunku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B. Podaj nazwy dwch innych procesw endogenicznych wystpuj-cych w sytuacji tektonicznej przedstawionej na rysunku

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Fotografi e II. Arkusz maturalny poziom rozszerzony.

Informator maturalny od 2005 r. Geografi a

Zadanie 34 (3 pkt)Podaj nazw i wyjanij genez tej formy.Nazwa formy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Wyjanienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

19

DiagramyArkusz maturalny z geografi i poziom podstawowy maj 2007Zadanie 14 (2 pkt)Diagramy klimatyczne przedstawiaj rozkad w roku redniej tem-peratury powietrza w stopniach C i opadw atmosferycznych w mm w wybranych stacjach podzwrotnikowej strefy klimatycznej.

A. Podaj, ktra ze stacji A czy B, pooona jest w klimacie rdziem-nomorskim.

Odpowied: stacja . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Wymie dwie cechy klimatu sprzyjajce rozwojowi rolnictwa na

obszarze, na ktrym pooona jest stacja A.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

IV. SPRAWDZIAN WYKORZYSTANIE RDE INFORMACJI GEOGRAFICZNEJ W GIMNAZJUM I LICEUM

1. Wykaz sprawdzanych czynnoci w wersjach testu A i BNr

zad.Sprawdzana czynno

Ucze potrafi :rdo informacji Etap edukacyjny

1 Okreli wsprzdne geografi czne (w stopniach)Okreli kierunkimapa Gimnazjum

Szkoa podstawowa

2

Okreli dugo i szeroko geografi czn (w stopniach i minutach) Wykreli poziomic na podstawie podanych punktw wysokociowychObliczy rozcigo poudnikow i rwnoleni-kow - obliczy rnic czasu

mapa Liceum - zakres podstawowy

Liceum - zakres rozszerzony

Liceum - zakres podstawowy

20

Nr zad.

Sprawdzana czynno Ucze potrafi :

rdo informacji Etap edukacyjny

3Obliczy odlego w terenieRozrni mapy o rnym stopniu generalizacjiObliczy powierzchni w terenie

mapa GimnazjumGimnazjumLiceum - zakres podstawowy

4

Odczyta wysokoci z poziomic i obliczy wyso-ko wzgldnRozrni metody kartografi cznej prezentacji zjawisk i procesw geografi cznychRozpozna formy uksztatowania terenu z ukadu poziomicObliczy spadek rzeki

mapa Gimnazjum


Gimnazjum


5 Odczyta dane z krzywej hipsografi cznej wykres Liceum - zakres podstawowy

6Odczytywa wysokoci bezwzgldne Rozpozna kryptodepresj

profi l hipsometryczny

GimnazjumLiceum - zakres rozszerzony

7 Rozpozna struktury geologiczneprofi l geologiczny Gimnazjum


8 Analizowa sposb zalegania warstw skalnych profi l geologiczny Liceum - zakres rozszerzony

9 Poda nazwy procesw i poziomw glebowych rysunek Liceum - zakres podstawowy

10 Analizowa tekst rdowy tekst Gimnazjum

11Odczyta informacje z wykresuWnioskowa na podstawie wykresu

wykres kauzalny Liceum - zakres podstawowy

12 Rozpozna rodzaj procesu na podstawie fotografi i fotografi e Liceum - zakres podstawowy

13Analizowa wykres i wyciga wnioski na jego podstawie

diagram koowy Liceum - zakres podstawowy

14Analizowa dane statystyczne i wnioskowa na ich podstawie

dane statystyczne, wykres supkowy

Liceum - zakres podstawowy Liceum - zakres rozszerzony

15Utworzy now informacj po przeanalizowa-niu wykresu i tabeli

wykresdane statystyczne


16 Zinterpretowa piramid pci i wiekuwykres Gimnazjum


17Stworzy model przebiegu procesu na podsta-wie podanych informacji

model Liceum - zakres rozszerzony

18Narysowa wykres na podstawie danych liczbowych

dane statystyczne (tabela)


21

2. Zadania wersja A. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nazwisko i imi ucznia

Zadanie 1 Na podstawie zamieszczonej mapy wiata wykonaj zadania:

A. W punkcie A (oznaczonym na mapie) statek nadaje sygna SOS. Okrel wsprzdne geografi czne tego miejsca. szeroko geografi czna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dugo geografi czna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2)

B. Okrel, w jakim kierunku od Warszawy ley punkt A . . . . . . . . . (1)

Zadanie 2Na podstawie zaczonej mapy Polski wykonaj zadania: A. Okrel w stopniach i minutach

wsprzdne geografi czne odzi. szeroko geografi czna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dugo geografi czna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2)

B. **Stosujc metod interpolacji wykrel na mapie poziomic 200 m. (1)

22

C. *Oblicz rozcigo poudnikow kracowych punktw Polski. Wynik podaj: w stopniach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . w kilometrach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2)

Zadanie 3Wykonaj zadania na podstawie trzech map okolic Torunia wykona-nych w rnych skalach. A

23

A. Oblicz, ile km pokona rowerzysta jadc od granic Torunia do centrum Chemy.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . km (1) B. Ktr z map naley wykorzysta, aby uzyska najbardziej dokadny

wynik? Map . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) C. *Oblicz jak powierzchni przedstawiono na mapie A. Wynik podaj

w km2 lub w ha. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Zadanie 4Na podstawie zamieszczonej mapy (str. 24) wykonaj zadania: A. Jak wysoko pokona turysta wdrujc z Zakopanego na Giewont? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. *Jak nazw nosi metoda kartografi czna za pomoc ktrej przed-

stawiono na mapie przecze, przejcia graniczne, miejscowo? Jest to metoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) C. Poziomice na mapie wrysowano co . . . . . . . . . . . . m (1) D. Odczytaj z mapy na jakiej wysokoci ley przejcie graniczne

w ysej Polanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . m n.p.m. (1)

B

C

24

E. Oznacz ukonym szrafem (kreskami) tereny na mapie o najmniej-szych rnicach wysokoci. (1)

F. **Oblicz redni spadek potoku grskiego pyncego w Dolinie Kocieliskiej, liczc od jego rde do poczenia si z potokiem w Dolinie Chochoowskiej. Wynik podaj w procentach lub promilach.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2)

Zadanie 5Zamieszczony niej wykres ilustruje pro-centowy udzia terenw wzniesionych na okrelon wysoko (krzywa hipsogra-fi czna). Po analizie wykresu odpowiedz: A. *Jakie jednostki zastosowano w skali

poziomej tego wykresu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. *Najwikszy % powierzchni Europy

zajmuj tereny pooone na wysokoci od . . . . . . . do . . . . . . m n.p.m. (1)

C. *Gry lece powyej 1000 m n.p.m. zajmuj jedynie . . . . . . . . . . . . . % jej powierzchni. (1)

25

Zadanie 6Na podstawie wykresu ilustru-jcego region jeziora Bajka odczytaj: A. Na jakiej wysokoci pynie

rzeka Turka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. Okrel maksymaln wyso-

ko Gr Bajkalskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) C. **Zaznacz ukonym szra-

fem na zamieszczonym wy-ej przekroju przez jezioro Bajka obszar kryptodepresji. (1)

Zadanie 7Na zamieszczonym profi lu geologicznym przedstawiaj-cym zaleganie rud elaza koo Suwak wykonaj polecenia: A. Wpisz we waciwym miej-

scu na profi lu okrelenie uskok. (1)

B. Znakiem X oznacz miej-sce na powierzchni naj-bardziej dogodne do bu-dowy kopalni. (1)

C. **Wpisz w na rysunku profi lu geologicznego nazw struktury geo-logicznej (sposb zalegania utworw kenozoicznych i mezozoicz-nych) zalegajcej na powierzchni.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Przekrj morfologiczny przez jezioro Bajka wzdu rwnolenika 53N (wg P. M. Madejski, Bajka i omul, Poznaj wiat 1968, nr 6).

26

Zadanie 8Dokonaj interpretacji profi lu geologicznego fragmentu Niziny Mazo-wieckiej, rozwizujc zadania:

A. **Jak nazw w geologii nosi przedstawione na profi lu charaktery-styczne, wklse uoenie warstw skalnych?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. W jakich skaach spodziewa si naley poziomu wodononego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) C. Ktre skay stanowi warstw nieprzepuszczaln? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) D. *Jaki czynnik zewntrzny spowodowa akumulacj warstwy

powierzchniowej, najmodszej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Zadanie 9* Dugotrwae procesy doprowadzaj do powstania gleby z wyksztaco-nymi poziomami glebowymi. Niej, w dwch kolumnach podano na-zwy procesw glebotwrczych i poziomw glebowych.

27

Procesy glebotwrcze

1. rozdrobnienie ska 2. rozkadanie si szcztkw organicznych

pod wpywem grzybw i bakterii 3. osadzanie si zwizkw przenoszonych

przez wod 4. wymywanie atwo rozpuszczalnych

zwizkw mineralnych i organicznych 5. gromadzenie si czci organicznych

Zadanie 10Wykonaj polecenia na podstawie poniszego tekstu:

Wybrzee Poudniowej Afryki cignie si przez 2798 kilometrw od Mozambiku do Namibii. Rzdz tu dwa wielkie ukady oceaniczne: potny prd z jednej strony kontynentu, a silny wypyw zimnych wd gbinowych (upwelling) po drugiej stronie.

Wadc strony wschodniej jest prd Agulhas (Prd Przyldka Igielnego), afrykaski odpowiednik Golfsztromu (Prdu Zatoko-wego). Pynie on na poudnie, obmywajc brzeg z prdkoci do 5 wzw. Niesie ciepe wody Oceanu Indyjskiego od strony Mozambiku

Umie w odpowiednich miejscach na schemacie waciwe opisy procesw glebotwrczych i poziomw glebowych. (4)

Poziomy glebowe

A. zwietrzelina B. skaa macierzysta C. cika D. poziom wymywania E. poziom wmywania F. poziom prchniczny

28

ku poudniowo -wschodniemu skrajowi kontynentu. Rafy koralowe s barwnym, ekologicznym wyrnikiem wybrzea obmywanego przez Agulhas. Nurkujc mona tu zobaczy nie jeden gatunek pokolca (ryby chirurga), lecz 20, nie jeden gatunek mureny lecz, tuzin. Koralowce, ryby, ukwiay skorupiaki wszystko jawi si w wielokrotnoci.

Podczas gdy tropikaln stron wschodni cechuje przepych i obfi to w domenie zachodniego wadcy krluje wydajno. Wzdu wybrzea Atlantyku, od poudniowego skraju kontynentu ku pnocy, a po Angol, o funkcjonowaniu ekosystemu decyduje Prd Benguelski, ktry wynosi ku powierzchni chodne i bogate w poywienie wody gbinowe. Prd Benguelski utrzymuje najwiksze na wiecie kolonie uchatek na ldzie staym, masy ptakw morskich i endemiczny gatunek pingwina. Bogate owiska daj prac 25 tysicom obywateli RPA.rdo: National Geographic, sierpie 2002.

A. Podaj nazw ciepego prdu morskiego obmywajcego poudniowe wybrzea Afryki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

B. Wyka wpyw prdu Benguelskiego na rodowisko przyrodnicze regionu.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Zadanie 11Korzystajc z zamieszczonego na str. 29 profi lu kauzalnego przez Pwysep Indyjski odpowiedz na pytania: A. *Dlaczego Ghaty Zachodnie otrzymuj trzykrotnie wicej opadw

ni Ghaty Wschodnie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. Dlaczego wntrze Pwyspu Indyjskiego ma odmienn rolinno

ni wybrzee? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

29

Zadanie 12*Fotografi e przedstawiaj formy powierzchni Ziemi powstae na sku-tek wietrzenia: mechanicznego, chemicznego, organicznego. Dopasuj do kadej fotografi i waciwy rodzaj wietrzenia oraz wpisz nazw formy terenu powstaej na skutek wietrzenia (gooborza, jaskinia, ostaniec, skay rozsadzone przez korzenie drzew). (4)

rdo: Szkolny Sownik Geografi czny, Jan Flis, WSiP 1991.

C

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

A B

D

30

Zadanie 13Na wykresie zaprezentowano procentowy udzia elektrowni cieplnych, wodnych i jdrowych w produkcji energii elektrycznej Francji, Szwaj-carii, Republiki Poudniowej Afryki.

A. Wpisz pod wykresem waciw nazw pastwa. (1) B. Biorc pod uwag rda wytwarzanej energii, pooenie i wielko

kraju wska, ktre z tych pastw moe si cieszy najbardziej czy-stym powietrzem.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Zadanie 14Porwnaj korzystajc z zamieszczonych wykresw jako ycia miesz-kacw poszczeglnych wojewdztw w Polsce:

rdo: Rocznik Statystyczny 2007, GUS, Warszawa.

31

A. *Odczytaj z wykresu, ktre z wojewdztw ma najwyszy PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca, a jednoczenie najnisz stop bezrobocia.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. **Sformuuj wniosek dotyczcy jakoci ycia w Polsce w wybra-

nych dwch wojewdztwach. Wniosek uzasadnij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2)

Zadanie 15**Na podstawie analizy tabeli oraz wykresu faz rozwoju demogra-fi cznego okrel:

A. **W ktrej fazie rozwoju (IV) znajduje si Polska? . . . . . . . . . . (1)

B. **Wymie trzy rnice w rozwoju demografi cznym krajw rozwinitych i rozwijajcych si.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2)

LataKraje rozwinite Kraje rozwijajce si

Stopaurodze zgonw urodze zgonw

1750-1800 38 34 41 371800-1850 39 32 41 361850-1900 38 28 41 371900-1950 26 18 41 321900-1910 34 21 51 341910-1920 26 23 40 371920-1930 28 16 41 311930-1940 22 14 41 291940-1950 20 15 40 281950-1960 23 10 41 211960-1970 19 9 41 171970-1980 19 9 38 13

32

Zadanie 16Po dokadnej analizie wykresu (piramidy pci i wieku) odpowiedz na pytania:

A. *W jakim wieku mamy w Polsce obecnie najwicej ludnoci?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. Od jakiego wieku zauway mo-

na ilociow przewag kobiet? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Zadanie 17** Wpisz w schemat, logicznie uoone okrelenia (numery), przedstawiajce etapy dziaania elektrowni geotermalnej. 1. Toczenie zimnej wody w gb ziemi 2. Skierowanie pary wodnej na turbiny 3. Ogrzanie wody przez gorce skay 4. Wytwarzanie energii elektrycznej

otrzymanej z wd geotermalnych 5. Pompowanie gorcej wody na

powierzchni ziemi (1)

Zadanie 18W tabeli przedstawiono udzia poszczeglnych form uytkowania ziemi w oglnej powierzchni Afryki i Azji (w %). (1)

Grunty orne

Uytki zielone

LasyInne

(nieuytki) Kontynent

6,4 30,0 29,0 34,6 A. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16,9 34,0 18,0 31,1 B. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Rocznik Statystyczny GUS 2003 r.

A. *Wpisz nazwy wymienionych kontynentw w odpowiednich miejscach w tabeli.

B. Narysuj diagram koowy dotyczcy konty-nentu A.

C. Opracuj i opisz legend do diagramu.

Piramida pci i wieku ludnoci Polski (2005 r.)

4

Uytkowanie ziemi

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

33

3. Zadania wersja B. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

nazwisko i imi ucznia

Zadanie 1 Na podstawie zamieszczonej niej mapy wiata wykonaj zadania:

A. W punkcie B oznaczonym na mapie statek nadaje sygna SOS. Okrel wsprzdne geografi czne tego miejsca: szeroko geografi czna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dugo geografi czna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2)

B Okrel, w jakim kierunku od Warszawy ley punkt B . . . . . . . . . (1)

Zadanie 2Na podstawie zaczonej mapy Polski wykonaj zadania: A. Okrel w stopniach i minu-

tach wsprzdne geografi cz-ne miejscowoci A. szeroko geografi czna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dugo geografi czna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2)

B. **Stosujc metod interpolacji wykrel na mapie poziomic 300 m. (1)

34

C. *Oblicz rozcigo rwnolenikow kracowych punktw Polski w stopniach:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oblicz rnic czasu miejscowego midzy skrajnymi punktami

Polski na wschodzie i zachodzie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2)

Zadanie 3Wykonaj zadania na podstawie trzech map okolic Torunia wykona-nych w rnych skalach:A

35

A. Oblicz, ile kilometrw pokona rowerzysta jadcy od granic Torunia do Kowalewa Pomorskiego.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . km (1) B. Ktra z map przedstawia najbardziej zgeneralizowan tre? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) C. *Oblicz, jak powierzchni przedstawiono na mapie B. Wynik

podaj w km2 lub w ha. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Zadanie 4Na podstawie zaczonej mapy (str. 36) wykonaj zadania: A. Oblicz, jak wysoko musi pokona turysta wdrujc z Zakopanego

na Gubawk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. *Podaj nazw metody kartografi cznej przy pomocy ktrej przedsta-

wiono rzeb tego obszaru Polski. Jest to metoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) C. Co ile jednostek zastosowano cicie poziomicowe na zamieszczonej

mapie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) D. Odczytaj z mapy, na jakiej wysokoci ley przecz Liliowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

B

C

36

E. Oznacz liter X miejsce na mapie o najbardziej stromym stoku. (1) F. **Oblicz redni spadek potoku pyncego w Dolinie Suchej Wody,

liczc jego dugo od rde w jeziorze do pnocnej ramki mapy. Wynik podaj w %.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2)

Zadanie 5Wykres ilustruje procentowy udzia te-renw wzniesionych na okrelon wyso-ko (krzywa hipsografi czna). Analizujc wykres wykonaj zadania: A. *Jakie jednostki zastosowano w skali

pionowej tego wykresu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. *Jakie formy uksztatowania po-

wierzchni przewaaj w Polsce? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) C. *Jaki % powierzchni Polski zajmuj

obszary powyej 500 m n.p.m. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

37

Zadanie 6Na podstawie wykresu ilu-strujcego pooenie jeziora Bajka odczytaj: A. Na jakiej wysokoci znaj-

duje si lustro jeziora Bajka . . . . . . . . . . . . . . . (1)

B. Okrel maksymaln g-boko jeziora . . . . . . . . (1)

C. **Odczytaj wielko kryp-todepresji jeziora Bajka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Zadanie 7Na zamieszczonym profi lu geologicznym przedstawia-jcym zaleganie rud elaza w okolicach Suwak wykonaj czynnoci: A. Oznacz na wykresie liter

U najwikszy uskok. (1) B. Umie na wykresie we

waciwym miejscu liczb oznaczajc najwiksz w tym miejscu grubo warstwy rudy elaza. (1)

C. **Odpowiedz, w jakich skaach zalegaj zoa rudy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Zadanie 8 Dokonaj interpretacji profi lu geologicznego fragmentu Niziny Mazo-wieckiej (str. 38) rozwizujc zadania: A. **Podaj nazw skay budujcej podoe niecki artezyjskiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Przekrj morfologiczny przez jezioro Bajka wzdu rwnolenika 53N (wg PM. Madejski, Bajka i omul, Poznaj wiat 1968, nr 6).

38

B. Pomidzy jakimi skaami znajduje si warstwa wodonona? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) C. Z jakiej gbokoci czerpie si wod dla Warszawy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) D. *Wyjanij, dlaczego czyca moe mie problemy z pozyskaniem

wody pitnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Zadanie 9*Dugotrwae procesy doprowadzaj do powstania gleby z wyksztaco-nymi poziomami glebowymi. Niej w dwch kolumnach wymieniono procesy glebotwrcze i poziomy glebowe.

Procesy glebotwrcze

1. osadzanie si zwizkw przenoszonych przez wod

2. rozdrobnienie ska 3. gromadzenie si czci organicznych 4. rozkadanie si szcztkw organicznych

pod wpywem grzybw i bakterii 5. wymywanie atwo rozpuszczalnych

zwizkw mineralnych i organicznych

Poziomy glebowe

A. cika B. zwietrzelina C. poziom wmywania D. poziom prchniczny E. poziom wymywania F. skaa macierzysta

39

Umie w odpowiednich miejscach na schemacie waciwe opisy procesw glebotwrczych i poziomw glebowych. (4)

Zadanie 10Wykonaj polecenia na podstawie przeczytanego tekstu:

Wybrzee Poudniowej Afryki cignie si przez 2798 kilometrw od Mozambiku do Namibii. Rzdz tu dwa wielkie ukady oceaniczne: potny prd z jednej strony kontynentu, a silny wypyw zimnych wd gbinowych (upwelling) po drugiej stronie.

Wadc strony wschodniej jest prd Agulhas (Prd Przyldka Igiel-nego), afrykaski odpowiednik Golfsztromu (Prdu Zatokowego). Pynie on na poudnie, obmywajc brzeg z prdkoci do 5 wzw. Niesie ciepe wody Oceanu Indyjskiego od strony Mozambiku ku poudniowo-wschod-niemu skrajowi kontynentu. Rafy koralowe s barwnym, ekologicznym wyrnikiem wybrzea obmywanego przez Agulhas. Nurkujc mona tu zobaczy nie jeden gatunek pokolca (ryby chirurga), lecz 20, nie jeden gatunek mureny, lecz tuzin. Koralowce, ryby, ukwiay skorupiaki wszystko jawi si w wielokrotnoci.

Podczas gdy tropikaln stron wschodni cechuje przepych i obfi to w domenie zachodniego wadcy krluje wydajno. Wzdu wybrzea

40

Atlantyku, od poudniowego skraju kontynentu ku pnocy, a po Angol, o funkcjonowaniu ekosystemu decyduje Prd Benguelski, ktry wynosi ku powierzchni chodne i bogate w poywienie wody gbinowe. Prd Benguelski utrzymuje najwiksze na wiecie kolonie uchatek na ldzie staym, masy ptakw morskich i endemiczny gatunek pingwina. Bogate owiska daj prac 25 tysicom obywateli RPA.rdo: National Geographic, sierpie 2002. A. Podaj nazw zimnego prdu morskiego obmywajcego z poudnio-

wego zachodu wybrzea RPA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. Wyka wpyw Prdu Agulhas na rodowisko przyrodnicze regionu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Zadanie 11**Korzystajc z zamieszczonego niej profi lu kauzalnego przez Pwy-sep Indyjski odpowiedz:

A. *Dlaczego wyyn Dekan lec na pwyspie porastaj jedynie wietliste lasy akacjowe, zrzucajce licie na okres suszy?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. Wska rnic midzy jakoci lasw porastajcych wschodnie

i zachodnie wybrzea Pwyspu Indyjskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

rdo: Szkolny Sownik Geografi czny, Jan Flis, WSiP 1991.

41

Zadanie 12*Fotografi e przedstawiaj formy powierzchni Ziemi bdce wynikiem wietrzenia: mechanicznego, organicznego, chemicznego. Pod kad fo-tografi wpisz rodzaj wietrzenia w wyniku ktrego powstaa ta forma terenu (gooborza, jaskinia, ostaniec, skay rozsadzane przez korzenie drzew). Podaj te nazw formy terenu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (4)

Zadanie 13Wykresy przedstawiaj procentowy udzia elektrowni jdrowych, cieplnych i wodnych w produkcji energii elektrycznej w wybranych pastwach RPA, Szwajcarii i Francji.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

C

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

D

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

A

42

A. Ktry wykres dotyczy Francji? Wpisz nazw tego pastwa pod wykresem. (1)

B. Ktry wykres wskazuje pastwo, w ktrym produkcja energii elektrycznej powoduje najwiksze zanieczyszczenie atmosfery?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

Zadanie 14Porwnaj korzystajc z zamieszczonych wykresw jako ycia miesz-kacw poszczeglnych wojewdztw w Polsce:

A. *Odczytaj z wykresw w ktrym z wojewdztw PKB w przeliczeniu na jednego mieszkaca jest najniszy a jednoczenie wysoka jest stopa bezrobocia.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. **Sformuuj wniosek dotyczcy jakoci ycia w wojewdztwie

warmisko-mazurskim w porwnaniu z wojewdztwem mazo-wieckim.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2)

rdo: Rocznik Statystyczny 2007, GUS, Warszawa.

43

Zadanie 15 Na podstawie wykresu faz roz-woju demografi cznego i tabeli okrel:

A. **W ktrej fazie rozwoju (IV) znajduj si kraje rozwi-nite . . . . . . . . . . . . (1)

B. **Przedstaw tendencje dalszego rozwoju demografi cznego w wiecie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2)

Zadanie 16 Po szczegowej analizie wykre-su (piramidy pci i wieku) odpo-wiedz na pytania: A. *Ile lat temu zanotowano w

Polsce najszybszy (kompen-sacyjny) przyrost ludnoci?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) B. Ile lat temu zanotowano w

Polsce ostatni wy demogra-fi czny?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1)

LataKraje rozwinite Kraje rozwijajce si

Stopaurodze zgonw urodze zgonw

1750-1800 38 34 41 371800-1850 39 32 41 361850-1900 38 28 41 371900-1950 26 18 41 321900-1910 34 21 51 341910-1920 26 23 40 371920-1930 28 16 41 311930-1940 22 14 41 291940-1950 20 15 40 281950-1960 23 10 41 211960-1970 19 9 41 171970-1980 19 9 38 13

Piramida pci i wieku ludnoci Polski (2005 r.)

44

Zadanie 17**Uzyskiwanie energii elektrycznej ze spadku masy wd jest wynikiem okrelonych, kolejno po sobie nastpujcych procesw. Zamieszczone niej procesy u w logiczny cig, wpisujc na schemacie odpowied-nie litery. A. budowa zapory B. spitrzenie masy wd C. spadek masy wd D. produkcja energii elektrycznej E. uruchomienie turbin

(1)

Zadanie 18W tabeli przedstawiono udzia form uytkowania ziemi w oglnej powierzchni Kanady i Japonii w %.

Grunty orne Uytki zielone Lasy Inne (nieuytki) Pastwo

5,0 3,0 36,0 56,0 A. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12,0 2,0 63,0 23,0 B. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

A. *Wpisz nazwy wymienionych pastw w odpowiednich miejscach w tabeli.

B. Narysuj diagram koowy dotyczcy pastwa A. C. Opracuj i opisz legend do diagramu.

(1)

Grska rzeka

Uytkowanie ziemi

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

45

4. Normy wymaga przeliczenie punktw na ocen szkoln Najczciej stosowane przez nauczycieli gimnazjum i liceum. Propozycja 10096% poprawnych odpowiedzi = 6 9586% poprawnych odpowiedzi = 5 8571% poprawnych odpowiedzi = 4 7051% poprawnych odpowiedzi = 3 5030% poprawnych odpowiedzi = 2 29% i mniej poprawnych odpowiedzi = 1

5. Model odpowiedzi wersja ANr

zad.Przewidywana odpowied

Ilopkt.

Kryteria zaliczenia zadania

1 A. szeroko geografi czna 30N dugo geografi czna 60W

B. SW

0-2

0-1

Za prawidowe okrelenie: szerokoci geogr. - 1 pkt dugoci geogr. - 1 pktZa poprawn odpowied - 1 pkt

2

**

*

A. szeroko geografi czna 51 20 N dugo geografi czna 19 15 EB.

C. 5 50 Okoo 640 620 km

0-2

0-1

0-2

Za prawidowe okrelenieszerokoci geogr. - 1 pktZa prawidowe okrelenie dugoci geogr. - 1 pktZa prawidowe wykrelenie poziomicy - 1 pkt

Za kad prawidow odpowied - po 1 pkt.

46

Nr zad.

Przewidywana odpowied Ilopkt.


3

*

A. okoo 12 km - 15 km B. AC. skala np. 1:250 000, 1 cm 2,5 km, dugo boku mapy = 11 cm, 11,0 cm 2,5 km / 1 cm = 27,5 km 27,5 km 27,5 km = 756,25 km2, Odpowied: Na mapie A przedstawiono obszar o po-

wierzchni okoo 756 km2 lub 75625 ha

0-3 Za kad prawidow odpowied - 1 pkt

4*

**

A. 1700 m 800 m = 900 m, lub 1700 m 900 m = 800 mB. metoda sygnaturowaC. co 100 metrwD. 1000 m n.p.m. (900 m n.p.m.)E. pnocna cz mapy (regionu)F.

spadek rzeki =

rnica wysokoci

dugo rzeki 100%

=

=

1400 m 900 m

8 km 100%

=

500 m8 km

100% =

=

500 m

8000 m 100%

=

5 m

80 m 100%

=

0,0625

100%

=

= 6,25% Odpowied: Spadek rzeki wynosi 6,25% lub 62

(lub 60 przy dugoci rzeki 9 km).


5***

A. procentyB. od 0 do 300 m n.p.m. C. okoo 5%

0-10-10-1

Za kad prawidow odpowied - 1 pkt

6

**

A. okoo 700 m n.p.m. B. okoo 1350 m n.p.m. C. misa jeziorna poniej poziomu morza (0 m)

0-10-10-1

Za prawidow odpowied - 1 pkt

7 A. B.

C. pyta, platforma (budowa pytowa)

0-1

0-1

0-1

Za prawidowe wpisanie okrelenia - 1 pktZa wpisanie znaku X we waciwym miejscu na wykresie - 1 pkt

Za wpisanie nazwy - 1 pkt

47

Nr zad.



8**

*

A. nieckaB. w piaskachC. margle, iyD. ldold

0-10-10-10-1


9* 0-4 Za prawidowe wpisanie:nazw trzech poziomw - 1 pkt nazw piciu poziomw - 2 pkt. nazw trzech procesw - 1 pkt nazw piciu procesw - 2 pkt.

cznie 4 pkt.

10 A. AgulhasB. Wynosi na powierzchni chodne i bogate w poywie-

nie wody, co umoliwia optymalne warunki ycia wielu organizmom


11* A. Ghaty Zachodnie s wysze i bardziej zatrzymuj wilgo przenoszon przez wiatr wiejcy z sektora zachodniego

B. Z powodu barier grskich po wschodniej i zachodniej stronie Pwyspu, oraz pooenia w strefi e zwrotnikowej do wntrza regionu napywa gorce i pozbawione wilgoci powietrze, co hamuje rozwj rolinnoci

0-1

0-1

Za podanie dwch przyczyn - 1 pktZa prawidow odpowied - 1 pkt

12****

Foto A gooborze (wietrzenie mrozowe, mechaniczne) Foto B jaskinia (wietrzenie chemiczne) Foto C ostaniec (wietrzenie mechaniczne, chemiczne) Foto D skay rozsadzone przez rolinno (wietrzenie

organiczne)

0-4 Za kade prawidowe wpisanie nazwy formy terenu i rodzaju wietrzenia - 1 pkt

48

Nr zad.



13 A. A - RPA, B - Szwajcaria, C - Francja

B. Szwajcaria

0-1

0-1

Za waciwe wpisanie nazw trzech pastw - 1 pktZa wskazanie waciwego wykresu - 1 pkt

14***

A. wojewdztwo mazowieckieB. w wojewdztwach, ktre wytwarzaj wyszy PKB i maa

jest stopa bezrobocia wysza jest jako ycia. W wojewdztwach, ktre wytwarzaj mniejsz warto

PKB, bezrobocie jest wiksze, jako ycia nisza.

0-10-2

Za poprawn odpowied - 1 pktZa poprawne sformuowanie wniosku - 2 pkt.

15****

A. w IV fazie lub w V fazieB.

stopa urodze w krajach rozwinitych jest niska, w rozwijajcych si wysoka i stabilnastopa zgonw w krajach rozwinitych jest na staym poziomie, w rozwijajcych si wysoka z tendencj spadkowprzyrost naturalny w krajach rozwinitych jest niski (do ujemnego), a w krajach rozwijajcych si wysoki.

0-10-2

Za poprawn odpowied - 1 pktZa podanie penej informacji - 2 pkt.

16* A. okoo 21 latB. okoo 44-46 lat

0-10-1


17** 1 3 5 2 (4) 0-1 Za prawidowe wpisanie wszystkich numerw po kolei - 1 pkt

18* A. Afryka, AzjaB.

0-1

0-1

Za prawidowe wpisanie nazw kontynentw - 1 pkt

Za poprawne narysowanie wykresu oraz opracowanie legendy - 1 pkt

Uwaga: proponujemy zadania bez oznacze dla uczniw gimna-zjum i liceum: zadania oznaczone * dla uczniw liceum poziom podstawowy, zadania oznaczone ** dla uczniw liceum poziom rozszerzony.

49

6. Model odpowiedzi wersja BNr

zad.Przewidywana odpowied

Ilopkt.


1 A. szeroko geografi czna 12N, dugo geografi czna 30W

B. SW

0-2

0-1

Za prawidowe okrelenie: szerokoci geogr. - 1 pkt dugoci geogr. - 1 pktZa poprawn odpowied - 1 pkt

2

*

Szeroko geografi czna 53 30 NDugo geografi czna 20 45 EB.

C. okoo 10 40 minut

0-2

0-1

0-1

0-1

Za prawidowe okrelenie szerokoci geogr. - 1 pktZa prawidowe okreleniedugoci geogr. - 1 pktZa prawidowe wykrelenie poziomicy - 1 pkt

Za obliczenie rozcigoci rwnolenikowej w stopniach - 1 pktZa obliczenie rnicy czasu - 1 pkt

3

*

A. okoo 12 kmB. CC. Skala np. 1:500 000, 1 cm 5 km, dugo boku mapy = 5,5 cm, 5,5 cm na mapie odpowiada 27,5 km w terenie 27,5 km 27,5 km = 756,25 km2, Odpowied: Na mapie B przedstawiono obszar

o powierzchni okoo 756 km2 lub 75625 ha

0-10-10-1


50

Nr zad.

Przewidywana odpowiedIlopkt.


4

**

A. ponad 200 mB. metoda poziomicowa (izolinii) C. co 100 mD. okoo 1800 1900 m n.p.m. E. na SE od Morskiego OkaF. spadek rzeki = rnica wysokoci (500 m) dzielimy przez

dugo rzeki w terenie (8,2 km) = 6,1% lub 61

0-6 Za kad prawidow odpowied po - 1 pkt

5***

A. metry nad poziomem morzaB. nizinyC. okoo 8%

0-10-10-1


6

**

A. okoo 400 m n.p.m. B. ponad 1600-1700 mC. okoo 1300 m

0-10-10-1


7 A., B.

C. w prekambryjskich skaach krystalicznych

0-1

0-1

0-1

Za prawidowe oznaczenie najwikszego uskoku - 1 pktZa odczytanie gruboci warstwy rudy elaza i jego zaznaczenie na profi lu - 1 pkt

Za prawidow odpowied - 1 pkt

8**

*

A. w wapieniachB. midzy marglami a iamiC. okoo 200-220 m D. czyca znajduje si poza obszarem basenu (niecki)

artezyjskiego. W podou brak jest warstwy wodononej (piaskw). Wystpuj tu mae zasoby wodne

0-10-10-10-1


51

Nr zad.



9* 0-4 Za prawidowe wpisanie: - trzech poziomw - 1 pkt - piciu poziomw - 2 pkt. - trzech procesw - 1 pkt - piciu procesw - 2 pkt.

10 A. Prd BenguelskiB. Niesie ciepe wody, umoliwiajc rozwj raf koralowych i

ycie wielu ciepolubnym gatunkom fauny (ryby, ukwiay, skorupiaki)


11* A. Spowodowane jest to napywem pozbawionego wilgoci powietrza w czasie monsunu zimowego oraz barier gr-sk Ghatw w czasie nioscego wilgo monsunu letniego

B. Na wschodnim wybrzeu rosn lasy sucholubne a za-chodnie wybrzea porastaj wiecznie zielone lasy typu podrwnikowego

0-1

0-1


12* A. ostaniec wietrzenie mechaniczne lub chemiczneB. skay rozsadzone przez rolinno wietrzenie organiczne

(biologiczne) C. gooborze wietrzenie mechaniczne (mrozowe) D. jaskinia wietrzenie chemiczne

0-4 Za kade prawidowe wpisanie nazwy formy terenu i rodzaju wietrzenia - 1 pkt

13

A. wykres CB. wykres A (RPA)

0-2 Za kad waciw odpowied - 1 pkt

52

Nr zad.



14*

**

A. lubelskie

C. wojewdztwo woj. warmisko-mazurskie, ma najwysze w Polsce bezrobocie, PKB osiga tam okoo 75% redniej krajowej, jako ycia jest wic niska

0-1

0-2

Za poprawn odpowied - 1 pktZa waciwy dobr wojewdztwa - 1 pkt,Za sformuowanie wniosku - 1 pkt

15**

**

A. w IV (lub V)

B. spada stopa urodze na wiecie. Spada stopa zgonw na wiecie. Maleje tempo wzrostu liczby ludnoci.

0-1

0-2

Za podanie prawidowej odpowiedzi - 1 pktZa podanie penej informacji - 2 pkt.

16* A. okoo 55 lat temuC. okoo 25 lat temu

0-10-1


17** A B C E D 0-2 Za prawidowe wpisanie dwch numerw - 1 pktZa wpisanie wszystkich numerw - 2 pkt.

18* A. Kanada, JaponiaB.

0-1

0-1

Za wpisanie nazw pastw - 1 pktZa poprawne narysowanie wykresu oraz opracowanie legendy - 1 pkt

V. RAPORT Z BADA PROPOZYCJA

Badanie osigni edukacyjnych uczniw naley zaliczy do obowiz-kw kadego nauczyciela. Testy nauczycielskie (opracowania wasne), coraz powszechniej wykonywane s zgodnie z zasadami pomiaru dydaktycznego. Bez wzgldu na to jakiego pochodzenia s narzdzia pomiaru (wasne, pozyskane, czy zmodyfi kowane) nauczyciel dla uzyskania penego obrazu osigni ucznia powinien zastanowi si nad wnioskami pyncymi z bada. Do tego celu suy raport z bada, ktrego przykad (jeden z wzorcw) proponujemy.

53

Raportz badania osigni uczniw z geografi i w klasie III LO

w Zespole Szk Oglnoksztaccych Nr Xw miejscowoci X

(przykad)A. Cz opisowa 1. Warunki testowania

termin sprawdzania 10 padziernik 2007 r. ilo piszcych 15 uczniw klasa III LO ilo punktw moliwych do osignicia 56 wszyscy uczniowie piszcy sprawdzian zadeklarowali ch zda-

wania matury z geografi i w 2008 r. czas trwania sprawdzianu 70 minut

2. Cele badania ocena poziomu opanowania wiadomoci i umiejtnoci uczniw

w zakresie korzystania ze rde informacji geografi cznej wiczenie biegoci testowania wytyczenie priorytetw do dalszej pracy majcych na celu likwi-

dacj lub zagodzenie brakw w zakresie badanych wiadomoci i umiejtnoci

zaprezentowanie uczniom moliwoci zastosowania szerokiego wachlarza podstawowych rde informacji geografi cznej przy rozwizywaniu zada

3. Zakres badania umiejtnoci ucznia wynikajce z materiau pro-gramowego geografi i w gimnazjum, w klasach IIII oraz liceum w klasach I i II, w zakresie wykorzystania rde informacji geo-grafi cznej.

4. Charakterystyka narzdzia badawczego test standaryzowany opracowany przez nauczycieli geografi i, opublikowany przez

wydawnictwo Stowarzyszenie Owiatowcw Polskich w Toruniu 2007

zawiera 18 zada obejmuje zadania zamknite i otwarte zadania zawieraj oznaczenia ** sugerujce ich stopie trudnoci

54

tematyka zada dotyczy badania umiejtnoci korzystania ze rde informacji geografi cznej, nie zaley wic od materiau na-uczania na ktrym jest ta umiejtno sprawdzana

arkusz testowy zawiera bogaty materia grafi czny

B. Cz analityczna 1. Wykaz sprawdzanych czynnoci zamieszczono w pkt. 4 strona 19 i 20. 2. Tabela wynikw testu z geografi i w zakresie umiejtnoci stosowa-

nia rde informacji geografi cznej kl. III liceum wersja A.

Nr za

dani

a

Podp

unkt

zada

nia

Ilo

pun

ktw

Nazwiska i imiona uczniw

Sum

a mo

liwa

do os

ign

icia

Sum

a pun

ktw

uz

yska

nych

Wsk

ani

k a

two

ci za

dani

a

Uwag

i

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

1 A 2 2 2 1 2 1 2 2 2 1 1 1 2 1 1 1 30 22 0,73

B 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 15 13 0,87

2 A 2 2 2 1 2 2 2 2 1 2 1 0 2 1 0 1 30 21 0,35

** B 1 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 15 3 0,20

C 2 0 0 1 1 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 1 30 5 0,17

3 A 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0 15 9 0,60

B 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 0 0 0 0 15 8 0,53

C 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 15 6 0,40

4 A 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 15 11 0,73

B 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 0 0 15 8 0,53

C 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 15 13 0,87 +

D 1 0 0 1 1 1 1 1 0 0 0 1 0 1 1 1 15 9 0,60

E 1 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 1 0 1 1 0 15 9 0,60

** F 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 30 1 0,03

5 A 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 0 0 15 10 0,67

B 1 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 1 0 15 6 0,40

C 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 15 14 0,93 ++

6 A 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 15 15 1,00 ++

B 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 15 13 0,87 +

** C 1 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 0 1 15 5 0,33

55

Nr za

dani

a

Podp

unkt

zada

nia

Ilo

pun

ktw

Nazwiska i imiona uczniw

Sum

a mo

liwa

do os

ign

icia

Sum

a pun

ktw

uz

yska

nych

Wsk

ani

k a

two

ci za

dani

a

Uwag

i

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

7 A 1 1 1 1 1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 15 6 0,40

B 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 15 13 0,87 +

C 1 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 15 4 0,27

8** A 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 15 0 0,00

B 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 15 9 0,60

C 1 0 1 1 1 1 1 0 0 0 1 1 0 0 1 0 15 7 0,47

D 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 15 1 0,03

9 4 4 4 2 1 3 3 4 1 1 1 1 1 3 2 0 60 30 0,50

10 A 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 15 12 0,80

B 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 0 1 0 15 10 0,67

11 A 1 1 0 0 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 15 7 0,47

B 1 1 0 0 0 1 1 1 1 0 1 0 0 0 0 0 15 5 0,33

12 4 2 4 2 4 4 4 3 2 1 3 1 3 3 3 1 60 38 0,63

13 A 1 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 1 0 0 15 6 0,40

B 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 15 12 0,80 +

14 A 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 15 13 0,87 +

** B 2 2 2 1 2 0 0 0 2 1 0 1 0 1 0 0 30 12 0,40

15 ** A 1 1 0 1 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 1 15 6 0,40

** B 2 1 0 2 2 2 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 30 9 0,30

16 A 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 0 0 15 10 0,67

B 1 1 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 15 3 0,20

17 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1 15 9 0,60

18 A 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 15 10 0,67

B 1 1 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 0 0 15 10 0,67

Suma1) 56 432) 37 37 36 32 31 31 29 28 28 27 26 23 22 17 840 0,53

% 100 77 80 80 80 69 67 67 61 61 61 59 56 50 48 37 63

1) suma uzyskanych punktw2) ucze zdajcy matur na poziomie rozszerzonym

56

Podstaw do obliczenia % uzyskanych punktw stanowi: dla uczniw gimnazjum 20 punktw dla uczniw liceum zakres podstawowy 46 punktw dla uczniw liceum zakres rozszerzony 56 punktw

rednia ilo uzyskanych punktw to 30, czyli 63%, co stawia ten wynik w 6 przedziale staninowym powyej redniej.Uczniowie uplasowali si w nastpujcych przedziaach atwoci zada: 1. najniszym 0 2. bardzo niskim 0 3. niskim 1 4. poniej redniego 2 5. rednim 3 6. powyej redniego 6 7. wysokim 0 8. bardzo wysokim 3 9. najwyszym 0

Analizujc stopie zbienoci wynikw kocoworocznych poszcze-glnych uczniw w klasie II w zestawieniu z wynikami niniejszego sprawdzianu naley stwierdzi, e istnieje rozbieno tych wynikw. Aktualne osignicia uczniw w klasie III s wysze dotycz spraw-dzenia przede wszystkim jednej umiejtnoci korzystania ze rde informacji geografi cznej.

C. Cz interpretacyjnaKontekst pedagogiczny badaniaMocne strony: uczniowie wykazali si du sprawnoci w zakresie praktycznego

wykorzystania profi lu geologicznego zadanie 7B potrafi z atwoci odczytywa wysokoci z profi lu hipsometrycz-

nego zadania: 6A, 6B, 13B okrelaj bezbdnie wielko cicia poziomicowego zadanie 4C bezbdnie odczytuj dane z krzywej hipsografi cznej

57

posiadaj te umiejtno korzystania z zamieszczonego w zadaniu tekstu zadanie 10A.

Sabe strony: tylko niektrzy uczniowie prbowali rozwizywa zadania

oznaczone ** zadania trudniejsze, tote te zadania wyrniaj si najniszym wskanikiem atwoci.

nikt z badanych uczniw nie potrafi wskaza niecki na profi lu geologicznym 8A

tylko jeden ucze podj prb obliczenia spadku rzeki 4F niewielka ilo uczniw potrafi wykreli poziomic na mapie 2B uczniowie wykazali brak logicznego mylenia, nie potrafi c okre-

li pochodzenia warstwy powierzchniowej na profi lu geologicznym Polski zadanie 8D

brakiem umiejtnoci z klas modszych jest obliczanie rozcigoci poudnikowej w stopniach i kilometrach 2C

zauwaono te brak dokadnej analizy wykresu piramidy pci i wieku 16B.

Kontekst indywidualny badania Wrd piszcych znajdowao si dwch uczniw wyrniajcych

si. Jeden z nich otrzyma stypendium Prezesa Rady Ministrw za wybitne osignicia w nauce i sporcie, drugi ucze otrzyma stypen-dium Ministra Edukacji za wybitne osignicia w nauce.

Czste wyjazdy uczniw na zawody, obozy sportowe i zgrupowania powoduj znaczne obnienie frekwencji uczniw w szkole, co powo-duje powstawanie brakw czasem trudnych do zniwelowania.

Kontekst rodowiskowy badania Wszyscy uczniowie wyczynowo uprawiaj sport, s uczniami Szkoy

Mistrzostwa Sportowego i bardzo wiele czasu musz przeznacza na trening, co w znacznym stopniu ogranicza uczniom czas przezna-czony na nauk.

Wikszo uczniw mieszka w internacie, co wywiera wpyw na moliwo spokojnej, penej nauki utrudniony dostp do Interne-tu, brak biblioteki itp.

58

Wnioski 1. Ze wzgldu na bardzo ma ilo godzin dydaktycznych (3 godziny

w caym cyklu ksztacenia geografi cznego w liceum) niemoliwym jest przeznaczenie wystarczajcej iloci czasu lekcyjnego na waci-we ksztacenie umiejtnoci korzystania ze rde informacji geo-grafi cznej.

2. Aby prawidowo wykorzysta rda informacji w zadaniach spraw-dzajcych wiadomoci i umiejtnoci ucze musi posiada wiedz merytoryczn zna fakty, terminy, nazwy. Nieznajomo termi-nw geografi cznych jest przyczyn nie podejmowania przez ucznia prby rozwizywania wielu zada.

3. Uczniowie zostan zobowizani do korzystania z dodatkowych konsultacji z nauczycielem (1 godz. tygodniowo) w celu uzupenie-nia brakw wiedzy merytorycznej.

4. Nauka w szkole ponadgimnazjalnej wymaga wasnej, indywidual-nej pracy ucznia w domu.

5. Naley dooy stara w celu poprawy systematycznoci indywidu-alnej pracy maturzystw poprzez: wyznaczanie terminw, monito-rowanie, kontrol i ocenianie wynikw pracy.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .nazwisko i imi sporzdzajcego raport

VI. LITERATURA

Biuletyn klubu nauczyciela nr 1. Pomagamy uczy, WSiP, Warszawa Czaiska Z., Zawodna W., Zadania obliczeniowe z geografi i, SOP

Toru 2007. Flis J., Sownik Szkolny Terminy geografi czne, WSiP, Warszawa

1991. Program nauczania geografi i w gimnazjum Moje miejsce w przestrzeni

geografi cznej, nr w wykazie DKW-4014-167/99, SOP Toru. Kruszewski K. (red), Sztuka nauczania Czynnoci nauczyciela,

PWN, Warszawa 1991. Liciska D., O rdach wiedzy geografi cznej, SOP, Toru 1999.

59

Liciska D., Orientowanie si w przestrzeni geografi cznej, SOP, Toru 2000.

Program nauczania geografi i Interakcja przyroda czowiek gospodarka, nr DKOS-4015-78/02

Podrczniki i zeszyty zada do gimnazjum i szk ponadgimnazjal-nych, SOP, Toru 20042007.

Rocznik Statystyczny 2006, GUS Warszawa. Szmigel M. K. (red.), Geografi a egzamin dojrzaoci, Wojewdzka

Komisja Egzaminw Szkolnych przy Kuratorze Owiaty w Krakowie, Krakw 1997.

MATERIAY METODYCZNESTOWARZYSZENIA OWIATOWCW POLSKICHLiceum oglnoksztacce, liceum profi lowane, technikum

1. Brokos J., Mapa rdem informacji geografi cznej. Astronomiczne podstawy geografi i. Wskazwki metodyczne do wicze z geografi i, SOP, Toru 2007.

2. Ciszewska H., O edukacji dla rynku pracy, rola edukacji geografi cznej i podstaw przedsibiorczoci w rozpoznawaniu rynku pracy, SOP, Toru 2003.

3. Ciszewska H., Przystarz A., Ksztacenie umiejtnoci geografi cznych w oparciu o zeszyt zada System przyrodniczy ziemi, SOP, Toru 2003.

4. Czaiska Z., Zawodna W., Zadania obliczeniowe w geografi i, SOP, Toru 2007.

5. Diagnoza osigni szkolnych ucznia z geografi i przed egzaminem maturalnym, pod red. Wnuk G., SOP, Toru 2004.

6. Domrat D., Przystarz A., Test diagnozujcy osignicia szkolne ucznia z geografi i na wejciu do szkoy ponadgimnazjalnej, SOP, Toru 2004.

7. Grabowska B., Oleszczuk Cz., Ksztacenie umiejtnoci geografi cznych w oparciu o zeszyt zada Czowiek gospodarzem przestrzeni geografi cznej, SOP, Toru 2004.

8. Kowalik W., Zastrona E., Wynikowy plan dydaktyczny System przyrodniczy Ziemi, SOP, Toru 2003.

9. Krynicka-Tarnacka T., ABC dydaktyki geografi i poradnik dla studen-tw i nauczycieli geografi i rozpoczynajcych prac w szkole, SOP, Toru 2008.

60

10. Krynicka-Tarnacka T., Edukacja regionalna w geografi i metody i tech-niki nauczania; Budzynowska O., Euroregiony i zwizki bliniacze w poli-tyce regionalnej, SOP, Toru 2007.

11. Krynicka-Tarnacka T., Wnuk G., Zikowska G., Wynikowy plan dydaktyczny. Geografi a. Cz 1, wiat i Polska rodowisko przyrodnicze. Cz 2 wiat i Polska system spoeczno-gospodarczy. Zakres rozszerzony z uwzgldnieniem zakresu podstawowego, SOP, Toru 2007.

12. Przystarz A., Ksztacenie umiejtnoci geografi cznych w oparciu o zeszyt zada wiat i Polska rodowisko przyrodnicze, cz. 1, SOP, Toru 2004.

13. Przystarz A., Wnuk G., Ksztacenie umiejtnoci geografi cznych w oparciu o zeszyt zada wiat i Polska system spoeczno-gospodarczy, cz. 2, SOP, Toru 2005.

14. Stpie J., Wnuk G., Ksztacenie umiejtnoci geografi cznych w oparciu o zeszyt zada wiat w fazie przemian, SOP, Toru 2007.

15. Wnuk G., Podstawy wiedzy geografi cznej absolwenta gimnazjum, SOP, Toru 2005.

16. Wnuk G., Wojtkowicz Z., Wynikowy plan dydaktyczny Czowiek gospodarzem przestrzeni geografi cznej, SOP, Toru 2004.

17. Wnuk G., Zimoczyk A., Wynikowy plan dydaktyczny wiat w fazie przemian, SOP, Toru 2004.

18. Wojtanowicz P., Aktywizujce metody nauczania uczenia si, SOP, Toru 2006.

19. Wojtkowicz Z., Planowanie kierunkowe procesu ksztacenia geografi cz-nego w szkole podstawowej, gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej, SOP, Toru 2006.

20. Wojtkowicz Z., Przedmiotowy system oceniania z geografi i w szkole ponadgimnazjalnej, SOP, Toru 2003.

21. Wojtkowicz Z., Test wielokrotnego wyboru: Procesy przeksztacania sieci osadniczej. Funkcjonalne i przestrzenne powizania oraz wzajemne zale-noci w systemie czowiek przyroda gospodarka, SOP, Toru 2004.

22. Wojtkowicz Z., Test wielokrotnego wyboru: Przyczyny i skutki nierw-nomiernego rozmieszczenia ludnoci na Ziemi. Problemy demografi czne spoeczestw. Wspczesne migracje ludnoci, SOP, Toru 2005.

23. Wojtkowicz Z., Wskaniki, mierniki i inne terminy w zadaniach geogra-fi cznych, SOP, Toru 2007.

24. Wykorzystanie rde informacji w integrowaniu wiedzy przyrodniczej w szkole ponadgimnazjalnej, pod red. Wnuk G., SOP, Toru 2004.

25. Zikowska G., Treci nauczania rolnictwa w edukacji geografi cznej od szkoy podstawowej do zakresu rozszerzonego w liceum oglnoksztaccym, SOP, Toru 2004.

Geografia w Sprawdzianach 1

Documents

Transcript of Geografia w Sprawdzianach 1